mekanika e shkatërrimit i-thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep
TRANSCRIPT
![Page 1: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/1.jpg)
SHKATËRRIMI (THYERJA) NGA SHKARJA
ThyerjaThyerja
![Page 2: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/2.jpg)
Gjatë shfrytëzimit (eksploatimit), materialet, përkatësisht detalet (pjesët) e gatshme njëkohësisht i nënshtrohen veprimit të ngarkesave të jashtme konstante në kohëzgjatje të pakufizuar (pambarimisht të madhe) dhe temperaturës.
Ndikimi i njëkohësishëm (bashkëveprues) i këtyre ngarkesave dhe temperaturës, në vijim të kohës shkakton paqëndueshmëri (jostabilitet) përmasor që mund të eskalojë deri në shkatërrim të materialeve, përkatësisht detaleve (pjesëve) të gatshme.
![Page 3: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/3.jpg)
Deformimi i materialit nën veprimin e ngarkesës konstante të ngadalshme në kohëzgjatje të pakufizuar (pambarimisht të madhe) dhe në temperaturë të caktuar njihet me termin SHKARJE-ZVARRITJE-RRJEDHJE-RRËSHQITJE (ang. CREEP, fr. FLUAGE)
![Page 4: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/4.jpg)
Creep “Time-dependent permanent
deformation of a material under constant loading at high temperatures”
“The slow and progressive
deformation of a material with time at constant stress”
![Page 5: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/5.jpg)
Creep
Time dependant permanent deformation
At constant load (stress), strain continues to increase
![Page 6: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/6.jpg)
G
1 2 3
G
TE
MP
ER
AT
UR
A
NDIKIMI I PESHËS
NDIKIMI I PESHËS DHETEMPERATURËS
G
![Page 7: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/7.jpg)
Detalet (pjesë) që i nënshtrohen shkarjes:
-akset (boshtet) e turbinave nën veprimin e forcës së gravitacionit,
-fletët(lopatat) e turbinave gjatë punës,-enët nën presion,-gypat, respektivisht gypsjellësit
(tubacionet),-këmbyesit e nxehtësisë,-detalet, përkatësisht pjesët tjera që
shfrytëzohen (eksploatohen) në kondita ku veprojnë ngarkesa konstante të bashkëshoqëruara me veprim të temperaturës, etj.
![Page 8: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/8.jpg)
Applications
• In design, we seek materials that will carry the design loads without failure for the design life at the service temperature. Creep is an important consideration in design in three types of high temperature applications.
![Page 9: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/9.jpg)
1.Displacement-limited applications- (përdorimi te çvendosjet e kufizuara)
• Displacement-limited applications in which precise dimensions or small clearances must be maintained such as in turbine rotors in jet engines
![Page 10: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/10.jpg)
2. Rupture-limited applications-përdorimi gjatë ekzistimit të rrezikut të thyerjeve (këputjes) nga tërheqja• Rupture-limited applications in
which precise dimensions are not essential but fracture must be avoided such as in high-pressure steam tubes and pipes
![Page 11: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/11.jpg)
3.Stress-relaxation-limited applications-përdorimi gjatë kufizimit të relaksimit të sforcimeve• Stress-relaxation-limited applications
in which an initial tension relaxes with time such as in suspended cables and tightened bolts
![Page 12: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/14.jpg)
Practical example
• An example of an application involving creep deformation is the design of tungsten lightbulb filaments. Sagging of the filament coil between its supports increases with time due to creep deformation caused by the weight of the filament itself. If too much deformation occurs, the adjacent turns of the coil touch one another, causing an electrical short and local overheating, which quickly leads to failure of the filament .
![Page 15: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/17.jpg)
Other some examples
•Though mostly due to the reduced yield stress at higher temperatures, the Collapse of the World Trade Center was due in part to creep from increased temperature operation.•The creep rate of hot pressure-loaded components in a nuclear reactor at power can be a significant design-constraint, since the creep rate is enhanced by the flux of energetic particles.
![Page 18: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/19.jpg)
High temperature materiials problem:Atoms move faster (diffusion-controlled process). This affects mechanical properties of materials.Greater mobility of dislocations (climb).Increased amount of vacancies.Deformation at grain boundaries.Metallurgical changes, i.e., phase transformation, precipitation, oxidation, recrystallisation.
![Page 20: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/20.jpg)
Praktikisht me rritjen e temperaturës, zvogëlohet rezistenca ndaj deformimit dhe ky zvogëlim është aq më i madh sa më e lartë që është temperatura.
![Page 21: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/21.jpg)
TemperaturaSforcimi Koha
Faktorët kryesorë që përcaktojnë shkarjen janë:
![Page 22: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/22.jpg)
Temperatura në të cilën realizohet shkarja:
Tshkarjes>0,4TSh (shkrirjes)
Te metalet temperatura e shkarjes është gati e barabarte me temperaturën e rikristalizimit (Tr)
-Çeliku 450 (oC)
-Bakri 250 (oC)
Materialet polimerike-pësjnë shkarje në temperaturë të dhomës
![Page 23: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/23.jpg)
Threshold for Creep
The Critical Temperature for Creep is 40% of the MeltingTemperature.
If T > 0.40 TM Creep Is Likely
![Page 24: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/24.jpg)
Temperature• The temperature at which a material starts to creep
depends on its melting point . • It is found that creep in metals starts when the
Temperature > 0.3 to 0.4 Tm (the melting temperature in Kelvin)
• Most metals have high melting points and hence they start to creep only at temperatures much above room temperature. This is the reason why creep is less familiar phenomena than elastic or plastic deformation.
![Page 25: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/25.jpg)
Examples
• Creep of carbon steels is important at temperatures above 500 C (Tm=1810 K)
• Aluminum starts to creep above 100 C (Tm=933 K)
• Lead is a low melting metal (Tm = 600 K)
![Page 26: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/26.jpg)
Creep ExampleWill Lead Products Creep at Room Temperature?
TM = 327 °C = 600 °KTROOM = 23 °C = 296 °K
100 x 296 / 600 =49.3 % Will or Not?
![Page 27: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/27.jpg)
Creep curve-Kurba e shkarjes-rrëshqitjes:
The creep curve is obtained by applying a constant tensile load below the yield point to a specimen maintained at constant temperature.
Kurba e shkarjes përfitohet gjatë veprimit të ngarkesës konstante në mostër (kampiion) nën kufirin e rrjedhshmërisë në temperaturë konstante.
![Page 28: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/28.jpg)
Diagrami i shkarjes:)(exp
.
RT
QK
dt
d n −== σεε
Kurba e shkarjes (rrëshqitjes)
![Page 29: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/29.jpg)
Stages of Creep1. Primary creep where the rate of change of strain decreases
with time due to strain hardening of the material.
2. Steady-State creep where the strain increases linearly with time. From design point of view, this region is the most important one for parts designed for long service life because it comprises the longest creep duration. The main creep test result is the slope of this region which is known as the steady-state creep rate ( s). During this stage of creep, there is a balance between strain hardening due to deformation and softening due to recovery processes similar to those occurring during the annealing of metals at elevated temperature.
3. Tertiary-creep where the strain increases rapidly until failure or rupture. The time to failure is often called the time to rupture or rupture
![Page 30: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/30.jpg)
Diagrami, gjegjësisht vetë procesi i shkarjes (zvarritjes) ndahet në tre faza (stade). Në fazën (stadin) e parë, që quhet edhe faza (stadi) fillestare e zvarritjes, zgjatimi realizohet sipas relacionit:
•Faza e parë (shkarja primare)
ε1 = tm
Vlera e eksponentit m-eksponenti i shkarjes në fazën e parë, është më e vogël se 1 dhe pas rritjes rapide të zgjatimit në njësi të kohës në fillim të ngarkimit me ngarkesë konstante, rritja e mëtejme gradualisht zvogëlohet.
![Page 31: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/31.jpg)
Në fazën (stadin) e dytë të shkarjes (zvarritjes), që quhet faza(stadi) e shpejtësisë konstante të shkarjes (stadi stacionar), që konform emërtimit, rritja e zgjatimit në njësi të kohës është konstant, ndërsa diagrami është në trajtë të drejtëzës dhe shprehet me relacionin:
ε = k t
k- konstantë që varet prej llojit të materalit
![Page 32: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/32.jpg)
Pas fazës (stadit) së dytë të shkarjes (zvarritjes), ndodh faza e tretë, faza përfundimtare e shkarjes (zvarritjes) ku sërish ndodh rritje rapide e zgjatimit në njësi të kohës, që shprehet sipas relacionit:
ε3 = tm
Vlera e eksponentit m-eksponenti i shkarrjes në fazën e tretë, është më e madhe se 1. Në fazën (stadin) e tretë të shkarjes (zvarritjes) vjen edhe deri te shkatërrimi këputja (ruptura) e mostrës (kampionit).
![Page 33: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/33.jpg)
Kurba e shkarjes (rrëshqitjes)
![Page 34: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/34.jpg)
Ndikimi i temp. gjatë sforcimit konstant
![Page 35: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/35.jpg)
Ndikimi i temperaturës dhe sforcimit
![Page 36: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/39.jpg)
Mekanizmat e shkarjes
1)Dislocation glide- çvendosja-lëvizja e dislokacioneve
Involves dislocation moving along slip planes and overcoming barriers by thermal activation. Occurs at high stress.
![Page 40: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/40.jpg)
2) Dislocation climb- ngjitja e dislokacioneve dhe bashkëveprimi reciprok me vendet vakante ose pozicionet intersticiale
Involves dislocation movement to overcome barriers by diffusion of vacancies or interstitials.
![Page 41: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/41.jpg)
3) Diffusions- Difuzioni
Involves the flow of vacancies and interstitials through a crystal under the influence of applied stress.
![Page 42: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/42.jpg)
4) Grain boundary sliding-rrëshqitja e kufikokrrizave
Involves the sliding of grains past each other
![Page 43: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/46.jpg)
![Page 47: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/47.jpg)
Përcaktimi i qëndrueshmërisë ndaj shkarjes(According to ASTM E139-70).
• Kampionet-mostrat
![Page 48: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/48.jpg)
![Page 49: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/49.jpg)
Përcaktimi i rezistencës ndaj shkarjes (zvarritjes) kryesisht bëhet me mostra (kampione) të njejtë si ato të provës së tërheqjes, ndërsa më së shumti përdoren mostra (kampione) me prerje tërthore rrethore me filetë në pjesët anësore (lloji B i kampionëve). Mund të shfrytëzohen edhe kampione me prerje tërthore rrethore me kanal unazor.
Prova realizohet me ngarkesë konstante dhe në temperaturë të caktuar. Mostra (kampioni) gjatë provës gjendet në furrë në të cilën me ndihmën e termostatit rregullohet temperatura e furrës.
![Page 50: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/50.jpg)
Përcaktimi i rezistencës ndaj shkarrjes kryhet me veprim të ngarkesës :
-në kohë të shkurtër të veprimit (t<100h)-veprim afatshkurtër i ngarkesës,
-në kohe të gjatë të veprimit (t>100h)-veprim afatgjatë i ngarkesës.
![Page 51: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/51.jpg)
Tërheqja
![Page 52: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/52.jpg)
Tërheqja
![Page 53: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/53.jpg)
Tërheqja
![Page 54: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/54.jpg)
PP
P
10 mm
initial state after creep
Compression
Shtypja (ngjeshja)
![Page 55: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/55.jpg)
Karakteristikat që përcaktohen gjatë shkarjes:
-Kufiri i rrjedhshmërisë gjatë shkarjes (Rsh/t/T
Kufiri i rrjedhshmërisë gjatë shkarjes-zvarritjes (Rsh/t/T/ ), prezanton sforcimin në tërheqje që në temperaturën konkrete të provës (T) pas kohës së caktuar të veprimit të ngarkesës (t) shkaktohet në mostër deformim ireverzibil (mbetës). Shpeshhere ky deformim mund të jetë 0.1; 0.2; 0.5 ose 1%.
P.sh. R0.2/1000/500 tregon kufirin e rrjedhshmërisë gjatë shkarjes pas veprimit të ngarkesës në kohëzgjatje prej 1000 orësh në temperaturën 500oC.
![Page 56: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/56.jpg)
-Qëndrueshmëria maksimale statike e shkarjes Rmsh/t/T
Qëndrueshmëria maksimale statike e shkarjes (Rmsh/t/T paraqet qëndrueshmërinë maksimale në tërheqje gjatë shkarjes, për kohë të caktuar (t) të provës dhe në temperaturën e caktuar (T).
P.sh. Rm/1000000/475 tregon qëndrueshmërin maksimale statike në tërheqje gjatë shkarjes të mostrës (kampionit) pas veprimit në kohëzgjatje veprimi prej 1000000 orë në temperaturën 475oC.
![Page 57: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/57.jpg)
38
Creep Fracture: Various Conditions
![Page 58: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/58.jpg)
How Do We Deal With Creep ?
1. Reduce the effect of grain
boundaries Use Single Crystals
2. Change Materials
3. Change Operating Conditions
![Page 59: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/59.jpg)
![Page 60: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/60.jpg)
9%Cr, 10%Co, 2%Ti, 5%Al, 12,5%W, 0,05%Zr, 0,015B, 0,15C dhe pjesa tjetër nikel-Ni.
![Page 61: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/61.jpg)
![Page 62: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/62.jpg)
Relaksimi
Stress relaxation is a decreased tendency for the material to return to its original shape when unloaded.
![Page 63: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/63.jpg)
CREEP
![Page 64: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/64.jpg)
RELAXATION
![Page 65: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/65.jpg)
Creep
FF
FF
time
fixed strain
Stress Relaxation
fixed load
time
Permanent deformation
![Page 66: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/66.jpg)
![Page 67: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/67.jpg)
Relaksimi i bashkimit me bulona
Sipërfaqja e thyerjes
![Page 68: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/68.jpg)
Superplasticiteti
Termi (koncepti) superplasticitet përdoret për të treguar sjelljen thuajse viskoze të disa metaleve dhe lidhjeve metalike që mund të përballojnë shkallë të madhe deformimi, që mund të arrijë vlerë deri në 5000%. Këto materiale kanë gjetur zbatim industrial, pasi që plasticiteti i këtillë mundëson realizimin jo vetëm të operacioneve klasike të përpunimit plastik, por jep mundësinë e realizimit të operacioneve të reja (jo të zakonshme-jokonvencionale) të përpunimit.
![Page 69: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/69.jpg)
Superplasticity
Superplasticity is a phenomenon in which some materials will demonstrate remarkably high strain to failure at a strain rate roughly around 0.001/s. This phenomenon generally happens at high temperatures > 0.5 Tm.
Superplastic deformation can be achieved at high temperatures to form complex shapes which are impossible to obtain using traditional processes such as rolling, forging, extrusion, or drawing processes.
![Page 70: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/70.jpg)
![Page 71: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/71.jpg)
Superplastic tensile deformation in Pb–62% Sn eutectic alloy tested at 415 K and a strain rate of 1.33 × 10−4 s−1; total strain of 48.5.
(From M. M. I. Ahmed and T. G. Langdon, Met. Trans. A, 8 (1977) 1832.)
Superplasticity
![Page 72: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/72.jpg)
(a) Effect of grain size on elongation: (A) Initial configuration. (B) Largegrains. (C) Fine grains (10 μm) (Reprinted with permission from N. E. Paton, C. H.Hamilton, J. Wert, and M. Mahoney, J. Metal, 34 (1981) No. 8, 21.)
(b) Failure strainsincrease with superimposed hydrostatic pressure (from 0 to 5.6 MPa). (Courtesy ofA. K. Mukherjee.)
Effect of Grain Size on Elongation
![Page 73: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/73.jpg)
![Page 74: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/74.jpg)
![Page 75: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/75.jpg)
Paramatri i Larsen-Millerit, paraqet korrelacionin (ndërlidhjen) ndërmjet temperaturës dhe kohës së shkatërrimit (thyerjes) për shkak të dukurisë së shkarjes.
P(Larsen-Miller) = T[log tr + C]
T = temperatura (K), tr-koha e shkatërrimit për shkak të veprimit të sforcimit në tërheqje (orë-h) C = Constant (order of 20)
![Page 76: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/76.jpg)
![Page 77: Mekanika e shkatërrimit I-Thyerjet për shkak të shkarjes (rrëshqitjes)-creep](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022013111/55a3786d1a28ab863a8b46c5/html5/thumbnails/77.jpg)