MEDICINSKA ETIKA

MEDICINSKA ETIKA

Riječ potiče iz grčke reči „“ što znači moralan.

o nauka o moralu.

navike i ponašanja ljudi ustrojeni prema načelu dobro – zlo ili dopušteno – zabranjeno

Osnovno načelo moderne etike je poštovanje života.

Medicinska etika – načela i pravila prema kojima se ocjenjuje ponašanje zdravstvenih radnika (lekara, medicinskih sestara, naučnika, itd.)

Reč potiče od latinske reči „mos“ što znači običaj.

Po definiciji moral je – skup saznanja o dobru i zlu u društvenoj svesti i okolini.

Tj.grupa opšteprihvaćenih društvenih normi koje određuju ponašanje ljudi u zajednici

Osnova morala (Fundamentum moralitatis ) - činiti dobro, ne činiti zlo!

Moralne norme su promenjive – menjale su se tokom različitih vremenskih razdoblja; različite su kod raznih naroda i kultura

Moralno (opšte prihvaćene društvene norme) ne mora biti uvek i etično (ono što je opšte dobro)

Reč potiče iz grčke riječi „“ što znači – ono što obavezuje i „“ što znači reč, nauka.

Po definiciji deontologija je deo etike, nauka o dužnostima.

Ona se bavi proučavanjem i određivanjem prava i dužnosti.

Medicinska deontologija je skup etičkih načela zdravstvenih radnika i njihovog rada

Lekarska deontologija obuhvata prava i dužnosti vezana za lekarsku profesiju.

Ona uključuje - medicinsko pravo - psihologiju ponašanja (pravila u ponašanju)

Svaka profesija ima svoju deontologiju.

Lekarska deontologija ima izuzetnu važnost zbog toga što: objekt lekarskog delovanja je čovekčovek, njegov život i

zdravlje Lekar nije privrednik Lekar nije privrednik (ne proizvodi satove, kolače,

vijke, madrace, daske ili ostale stvari koje uzimamo zdravo za gotovo)

pacijent je u podređenom položaju pacijent je u podređenom položaju u odnosu prema lekaru jer je prisiljen da svoj život poveri znanju, sposobnosti i dobronamjernosti lekara, često stranca

regulirane su zakonom

kršenje dovodi do sudske odgovornosti

nisu jasno definirane zakonom

temelje se na: humanosti – ljubavi

prema čoveku pravednosti – svako

ima pravo na zdravlje i lekarsku pomoć

ISTORIJA RAZVOJA ETIKE U MEDICINI

Najstariji sačuvani dokument koji govori o LEKARSKOJ odgovornosti je Hamurabijev zakonik oko 2100. pr. Hr.

Grčka – pripadnici asklepijata (liječničkih organizacija) polagali su zakletvu poznatu kao Hipokratova zakletva

Rim – javlja se interes za pravnu stranu LEKARSKE odgovornosti u zakonima Lex Cornelia i Lex Aquilia se navode

prekršaji liječnika

Srednji vek –poznate su Salemske rasprave nadahnute Hipokratovom zakletvom: „De cantalis medicorum“ i „De aventu medici ad aegrattum“

Talijanski vladari Ruđer II. u 12. st. i Fridrik II. u 13. v. prvi donose zakonske odredbe o državnom državnom nadzoru nad radom lekaranadzoru nad radom lekara. – prvi se puta javlja telo koje kontroliše rad lekara

RASPRAVE O DEONTOLOGIJI

1495. god. Italijanski lEKAR Gabriele Zorbi je napisao Prvu raspravu o lekarskoj deontologiji

1794. god. u Mansherteru Thomas Peraval je napisao Kodeks etičkih pravila za lekare – osnovno delo za nastanak pojma medicinska etika

U 19 . v. javljaju se organizacije kao Lekarske komore i Sindikati koji izrađuju svoje kodekse časti i sudove.

1. raspad kolonijalnog sISTEMA i stvaranje raspad kolonijalnog sISTEMA i stvaranje zajednica ravnopravnih narodazajednica ravnopravnih naroda

2. novi socijalni problemi novi socijalni problemi – veći broj starijih ljudi, Hroničnih bolesnika i invalida potrebno je osigurati nova materijalna sredstva, ali i

ljudsku solidarnost

RAZVOJ ETIKE NAKON II SVETSKOG RATA

3.

4.

POJAVA NOVIH SOCIJALNIH I ETIČKIH PITANJA

ŽENEVSKA ZAKLETVA

  U II. svetskom ratu događali su se mnogi lekarski

zločini kao što su eksperimentiranje na ljudima i genocid.

Zbog toga je na inicijativu WHO-a 1948. sastavljena „ Ženevska formulacija Hipokratove zakletve”

Ona se danas polaže na svakom medicinskom fakultetu.

Ova se zakletva temelji na humanizmuhumanizmu

Vrednosti humanizma ne smije prekršiti Vrednosti humanizma ne smije prekršiti ni po cenu vlastitog života

Medicina se određuje kao socijalna, a ne samo prirodna disciplina

Lekarski rad se ne promatra samo kao tehnička veština

VećVeć kao društveno aktivan humanizamdruštveno aktivan humanizam

KARAKTERISTIKE MEDICINSKE ETIKE NAKON II. SVJETSKOG RATA

Brzi razvoj Veliki broj problema Pojava nove medicinske etike – bioetika.

Javlja se u SAD-u pre 30-ak godina Za razliku od stare etike , koja se od 2500. god. pr.

Hr. malo menjala, bioetika doživljava velike promjene. Javlja se i profesionalna etika.

Ona nastaje unutar profesionalnih udruženja (Lekarska komora, Pravnička komora...)

Težnja da se uspostavi kontrola nad stručnim osposobljavanjem i školovanjem svojih članova

IZVORIŠTA SAVREMENE MEDICINSKE ETIKE

Tradicionalna lekarska etika Ženevska konvencija (1949.)

Helsinška deklaracija (1964.)

DUŽNOST Lekara

Prema bolesniku Prema samom sebi i kolegama

Prema društvenoj zajednici

1) Prema bolesniku

Dužnost se temelji na humanosti i pravednosti

«Samo dobar čovjek dobar čovjek može biti dobar dobar liječnikliječnik» (Nathnagel)

lekar nesme škoditi bolesniku, mora lečiti svakog bolesnika koji mu se obrati, mora čuvati profesionalnu tajnu, ne iskorištavati pacijenta, ne prekidati započeto lečenje itd.

2) Prema samom sebi i kolegama

Liječnik mora paziti na spoljašnost, voditi uredan život, ne izlagati opasnosti svoj život i zdravlje, učiti i pratiti stručnu literaturu, podučavati mlađe kolege itd.

3) Prema društvenoj zajednici

Lekar mora čuvati i unapređivati narodno zdravlje, suzbijati zarazne bolesti, vršiti socijalno- medicinski rad, štititi čovekovu okolinu itd.

NAJČEŠĆI POVODI NEETIČKIH POSTPAKA

želja za zaradom lakoumnost i taština lenost seksualni interes nebriga

SKUP ETIČKIH PROBLEMA

DIREKTNI ODNOS Lekar-PACIJENT

ETIČKI PROBLEMI

SOCIJALNI PROBLEMI

ZDRAVSTVENA SLUŽBA

LJUDSKA PRAVA I MEDICINA

Pravo na zdravlje proglašeno je Opštom deklaracijom o ljudskim pravima (1948.) i predstavlja osnovu za građenje odnosa među ljudima.

«Svako ima pravo na standard života potreban za Svako ima pravo na standard života potreban za zdravlje i blagostanje zdravlje i blagostanje njega i njegove porodice, uključivši hranu, odeću, obuću, smeštaj i medicinsku zaštitu kao i potrebe socijalne službe, pravo na sigurnost u slučaju nezaposlenosti, bolesti, udovištva, starosti ili drugih ograničenja uveta života izvan njegove kontrole.»

“Medicina započinje filozofijom. Filozofija prestaje medicinom.”

Aristotel

ETIČKA I MORALNA NAČELA Lekara

  Lekaru je obaveza svoje životno usmerenje i

struku posvetiti zdravlju čovekazdravlju čoveka Njegova je obaveza poštovati ljudski život,

zdravlje, sprečavati i lečiti bolest Lekar je dužan pružati pomoć svimapomoć svima, bez

obzira na dob, pol, rasu, narodnost, veru, političko uverenje, društveni položaj

U svom radu leekar je dužan čuvati ugled i ugled i dostojanstvodostojanstvo svog staleža

Svoj posao mora obavljat stručno i etički stručno i etički besprekornobesprekorno

Protivno ovom kodeksu je primanje mitaprimanje mita Dužan je pri pregledu i pružanju pomoći deci ili

maloletnim osobama, tražiti saglasnost roditelja ili tražiti saglasnost roditelja ili starateljastaratelja

Sprovodiće samo onakvo lečenje koje je u skladu skladu s proverenim saznanjima savremene medicinske s proverenim saznanjima savremene medicinske naukenauke

mora na prikladan način obaviestit pacijentaobaviestit pacijenta o dijagnostičkim postupcima i pretragama, njihovim rizicima i opasnostima te rezultatima kako bi pacijent mogao doneti ispravne odluke

Ako potrebe lečenja pacijenta prelaze njegove mogućnosti, dužan je uputiti pacijenta drugom drugom lekarulekaru

Sve što je saznao obavljajući svoj posao smatra se profesionalnom tajnom tajnom i obavezan je čuvati i nakon pacijentove smrti, osim u slučaju kada bi čuvanjem tajne ugrozio život i zdravlje drugih ljudi

Ne sme se upuštati u lične ili porodične problemeNe sme se upuštati u lične ili porodične probleme pacijenta

PLANIRANJE PORODICE I REGULACIJA LJUDSKE PLODNOSTI

Obaveza je da svoje postupke i znanje primenjuje sa svrhom da pomogne rađanje, rast i razvoj deteta

U planiranju PORODICE, l mora PODSTICATI prirodne metode

Razvijanje viška ljudskih zametaka u istraživačke svrhe neprihvatljivo je i neetično

UMIRUĆI PACIJENT?

Ublažavanje patnje i boliUblažavanje patnje i boli jedna je od osnovnih zadataka

Namerno skraćivanje života (eutanazija) u suprotnosti je s medicinskom etikom

BIOMEDICINSKA ISTRAŽIVANJA Osnovna je svrha istraživanja svrha istraživanja na

ljudima unapređenje dijagnostičkih i unapređenje dijagnostičkih i terapijskih postupaka te terapijskih postupaka te objašnjavanje uzroka i nastanka objašnjavanje uzroka i nastanka bolestibolesti. U njima dobrobit pojedinca ima prednost pred interesima znanosti i društva.

Obvaeza je da u medicinskim istraživanjima štiti život, zdravlje, štiti život, zdravlje, privatnost i dostojanstvo ispitanika.privatnost i dostojanstvo ispitanika.

U određenim istraživanjima valja prosuditi i moguću štetu za okolinuštetu za okolinu.

Onaj koji vodi istraživanje obavezan je ispitanike je ispitanike temeljno upoznati sa smislom radatemeljno upoznati sa smislom rada, koristi, i mogućom opasnosti, nakon toga potreban pisani pristanak. zbog nesposobnosti ili stanja svesti-pristanak tražimo

od zakonskog staratelja

Istraživač ne sme uticati na ispitanikovu odluku Istraživač ne sme uticati na ispitanikovu odluku o učestvovanju ili ne u istraživanju

O postignutim rezultatima O postignutim rezultatima obavestiti će medicinske skupove ili časopise, a širu javnost tek nakon što je o njima utvrđeno stručno mišljenje.

LJUDSKI GENOM

Zabranjen je svaki oblik Zabranjen je svaki oblik diskriminacije diskriminacije neke osobe na temelju njenog genskog nasleđa.

Testovi koji pretkazuju nasledne bolesti se mogu izvoditi nakon genetskog genetskog savetovanjasavetovanja.

Kloniranje je suprotno je etici i poštovanju ljudskog dostojanstva te je zabranjeno.

ODNOS PREMA OSOBAMA S OGRANIČENOM SLOBODOM

ko radi u ustanovama zatvorenog tipa osobito će poštovati prava pacijenta poštovati prava pacijenta u telesnom i duševnom pogledu i paziti na njihovo lično dostojanstvo dostojanstvo. Prisilno lečenje i hranjenje dopušteno je samo kada pacijent nije sposoban to svesno odlučiti.

zabranjeno je učestvovati u nasiljuzabranjeno je učestvovati u nasilju prema čoveku

ODNOSI PREMA DRUGIMA I STRUCI

Častan će se odnositi prema drugim onako kako bi želio da se prema njemu odnoseprema njemu odnose

Ako drugi kolega zatraži pomoć i/ili stručni savet, pruži će mu je nesebično i prema svom najboljem znanju

Neće pridobijati bolesnike svojih kolega

Može preuzet staranje nad bolesnikom drugog samo na zahtev dotičnog pacijenta ili lekara

Ako sazna o neodgovarajućem etičkom, moralnom ili medicinskom postupku kolege - mora se obratiti odgovornoj osobi i Lekarskoj komori

Obaveza je stalno obrazovanje i praćenje stalno obrazovanje i praćenje napretka u struci!!!napretka u struci!!!

čuvaće svoj stručni ugled i nezavisnostčuvaće svoj stručni ugled i nezavisnost, ne pristajući da mu se ime ističe i povezuje s trgovačkim aktivnostima radi sticanja lične koristi

Svojim ponašanjem i delovanjem čuvaće ugled čuvaće ugled strukestruke

Hoćeš li ti biti dobar medicinski radnik?