medicatie - rozenbergsport...farmacologie antichol. nevenwerkingen droge mond, eetlust toegenomen,...

Medicatie Robert Rozenberg © 19 November 2019 www.rozenbergsport.nl Pagina 1 van 24

Analgetica Chemotherapie Corticosteroiden P.O. Dermatologie

Zalven Farmacologie KNO

Anti-histaminica Gynaecologisch Neurologisch Vasculair Anesthesie Hematologie Oftalmologie Gastro-intestinaal

Zuurremming Nausea / anti-emitica rest

Corticosteroïden Prolotherapie Spasticiteit Orthopedie Pulmonaal Cardiaal

Anti-arritmica Orthosympathicus Parasympaticus Combinatie preparaten Vasodilatatie Diuretica Cholesterolremmers Cardiaal belastende med

Anti-stolling Aggregatie remmers Heparine derivaten Anti-stolling Trombolyse

Afval medicatie Toegestane middelen afvallen Experimenteel Kruiden/afslank middelen Verboden middelen Laxeermiddelen Gewichtsverhogend

Doping Doping instanties Regels Maskerende middelen Doping testen Genetische doping Verboden afh van sport Anabole steroiden Diuretica Peptide hormonen

Stimulantia Cannabinoiden Narcotica Supplementen Legale middelen

Referenties

Analgetica

Buscopan Spasmolyticum Dosis ........................ 1 amp. I.M. om de 4 uur

contramal zwak opioïd druppels Nevenwerking .......... malaise

contramal (tramadol) zwak morfine derivaat

Dafalgan-codeïne zwak morfine derivaat Nevenwerking .......... obstipatie

Diazepam 5-10 mg (max 20 mg/dg) spierontspanner

dipidolor (piritramide) morfine derivaat

Dormicum Anti-dotum anexaat

eenmalig 2,5 – 7,5 mg IV pomp 5 mg/24 uur

tegen onrust

Durogesic (fentanyl) zwak opioïd pleister

IM: 0,05 mg werkt maar zeer kortdurend

marcaïne langwerkend lokaal anestheticum

morfine Antidotum naloxon

2,5-10 mg SC of IV

http://www.rozenbergsport.nl/


te herhalen om de 4 uur pomp 2 mg / uur te beginnen (of dosis van eenmalige giften) max 10 mg/uur Nevenwerking: obstipatie, nausea, braken, sedatie, urineretentie, AH-depressie

MS Contin (morfine sulfaat) opstarten: 2 x 20 mg, 1/6-1/12 als bolus bij doorbraakpijn ook laxativum erbij: lactulose 5-15cc 1-3 dd1 ook anti-emeticum erbij: primperan 10 mg 1-3dd1

Naloxane = morfine antidoticum 0,4 mg in 10 ml NaCl 1ml/2min

NSAIDS Zie Orthopedie farmacologie

opioïden Zwak codeïne, tramadol, piritramide, fentanyl

Sterk

methadon (mephenon), morfine-sulfaat (MS Contin)

Paracetamol dafalgan, panadol, perdolan=niet-NSAIDS, eventueel met codeine max 60mg/kg maskeert koorts

Paracetamol-codeine 500-10

pijn paracetamol → NSAIDS → contramal, codeïne → morfinesulfaat, methadon, fentanyl

Tramadol, Tramal (tramadol) opioid agonist 50 mg 3dd1 jong persoon: 100 mg 2dd1 retard gedurende 5 dg

xylocaïne (lidocaïne) kortwerkend lokaal anestheticum

Zaldiar® paracetamol 325 + tramadol 37,5

naprosyne, apranax, Aleve

(naproxen)

Definitie niet selectief NSAIDS

Dosis 500 mg 2dd1 (in kuur 7 dg, evt met pantozol), altijd in 2 keer wand t1/2 = 12 uur

arthrotec Definitie diclofenac + misoprostol (prostaglandine E1 remmer)

Dosis 50/0,2 mg 1-3dd1

bijwerking COX aspecifiek

• gastrointestinaal (naproxen en diclofenac minder probleem dan (ibu)profen)

• hypertensie

• renale dysfunctie COX-2 specifiek

• waarschijnlijk verhoogde kans op hartinfarct

Movicox (meloxicam) Definitie Cox aspecifiek (zou COX-2 selectief zijn, maar dit is onvoldoende onderbouwd)

Dosis 7,5 mg 1-2dd1

Brexine (piroxicam) Definitie Cox aspecifiek

Indicatie chronisch gebruik

Cataflam (diclofenac) Zie Diclofenac

Voltaren®, Cataflam® (Diclofenac) Dosis PO 50 mg 3dd1 SC 75 mg eenmalig

Brufen®, Nurofen, Advil,

Sarixell

(Ibuprofen)

Dosis 400 mg 3-4dd1

Indocid (indomethacine) Dosis 25mg 3dd1 (oraal)

Cyclo-oxygenase Definitie Geremd door asperine, COX2 = inflamm. COX1 = maagbescherming + stolling

NSAIDS Cox 1+2

Brexine, Piroxicam, ibuprofen, brufen, junifen, diclofenac, Voltaren, aspirine, indomethacine, Indocid, biofenac,

naproxen, apranax, naprosyne, Feldene, Movicox cox 2

Vioxx, Celebrex, Mesulid, Arcoxia cave

NOOIT MET ACE-I = nierfct st.

Voltaren (diclofenac) Zie Diclofenac

Zalf Zie Zalven

Celebrex® (celecoxib) Definitie Cox 2 specifiek

Contra-indicatie hartproblemen HOGERE KANS OP AMI BIJ OUDEREN (beter Arthrotec)

Dosis 200 mg 1-2dd1

Arcoxia, Auxib (etoricoxib) Definitie Cox 2 specifiek

Contra-indicatie hartproblemen

Dosis 60 mg 1dd1

Vioxx (rofecoxib) Definitie Cox 2 specifiek, VAN DE MARKT GEHAALD

Dosis 25-50 mg 1dd1



Risico HOGERE KANS OP AMI BIJ OUDEREN (beter Arthrotec)

Verboden intussen vanwege risico op hartinfarct van de markt gehaald

Chemotherapie

Cisplatinum chemotherapie

Nolvadex (Tamoxifen) chemo bij E-gevoelige gyn. tumoren, risco op endometrium hyperplasie/ca

Taxol chemotherapie

Corticosteroiden P.O.

Prednison Dosis 5 mg 3dd1 (10 mg bij overgewicht, DM, atrofie huid) 4 wk

Afbouwen (bij klachten) 2,5 mg/2 wk tot 10 mg, daarna 1 mg/4 wk

Afbouwen (zonder klachten) 5 mg/wk

Stootkuur ................. Prednison 5mg 2dd3 gedurende 2 weken No. 84 afbouwen niet nodig

Dermatologie

Zyrtec Definitie H1-anti-histaminica

Indicatie tegen allergie, vooral jeuk

Dermovate® (clobetasol) Definitie corticosteroid zalf 0,05% 2dd1

salicylzuur gel 6% 1dd1, voor de nacht met pleister erover hyperkeratose, zie Dermatologie

Zalven ingrediënt indicatie Per dosis /dg opmerking

DMSO zalf Sudeck dystrofie (zie Syndromen) zalf

flammazine vingertopletsels, verbranding stimuleert granulatie, pijnstillend,

ontsmettend

zalf

Algesal NSAIDS zalf 100 gr tube 2dd1

Arnica plantenextract Subcutane vasodilatatie zalf 35 gr tube 3dd1

Dolofin ibuprofen zalf 5% 50 gr tube 2dd1

Fastum gel ketprofen zalf 2,5% 60 gr tube 2dd1

Flector Diclofenac zalf 100 gr tube

Feldene Piroxicam (Brexine®)

Flexium

Ibuprofen Teva ibuprofen gel 50 gr tube 2dd1

Ibutop ibuprofen gel 50 gr 5% 2dd1

Intralgin Salicylzuur

Liberol Salicylzuur

Luiflex indomethacine

Mobilat Salicylzuur

Nurofen ibuprofen

Reflex Salicylzuur

Hirudoid Heparine Thromboflebitis (contusio/distorsio: “doorbloeding

verbeteren”)

zalf 3 mg/g 3dd1

Tijgerbalsem menthol

Voltaren emulgel diclofenac

Emla Lidocaine/prilocaine Pijnreductie creme 5% 1-3dd1

Farmacologie

antichol. nevenwerkingen droge mond, eetlust toegenomen, slaap, constipatie, minder zweten

Diamox® (acetozolamide) koolzuuranhydrase remmer: buffert alkalose 250 mg 2-3dd1 Indicatie: hoogteziekte Nevernwerking: verminderde eetlust, hoofdpijn

KNO

Noscapine hoestdrank Geen recept nodig

Anti-grippine Paracetamol 250/vit C 25/Codeine 25 3dd2

Nasivin® (oxymetazoline) Werking zie otrivin

Indicatie neusverkoudheid

Dosis



zie otrivin

Otrivin® Allergodil

(azelastine, xylometazoline)

Werking neusspray met adrenaline derivaat: vasoconstrictie = minder mucus productie sympaticomimeticum met voornamelijk α-effect + antihistaminicum

Indicatie neus/oorverkoudheid

Dosis 0,1% 1-3dd1x per neusgat, max 6dd1

Anti-histaminica

Indicatie Weinig meer gebruikt, enkel bij allergie: loopneus

NW

• Anti-cholinergisch (zie Farmacologie algemeen)

• slijm luchtwegen dikt in

Hismanal (astemazole) Cave niet bij erythromycine: risico op QT verlengingen

Aerius® (desloratadine) Definitie Histamine-1 receptor antagonist

Indicatie allergische rhinitis (loopneus)

Dosis 5 mg 1dd1

Allerfre Claritine (Loratadine) Definitie Histamine-1 receptor antagonist

Indicatie allergische rhinitis (loopneus)

Dosis 10 mg 1dd1

Zyrtec (cetirizine) Dosis 10 mg 1dd1

Telfast (fexofenadine) H1-antihistaminicum Indicatie Allergische rhinitis Dosis

120 mg 1dd1

Gynaecologisch

Marvelon pil met 30

Mercilon pil met 20 microgr. EE (ethinyl-oestradiol)

Mirena Levonorgestrel (P) spiraaltje

Tamoxifen P hormoon therapie als P-R positief bij ca

Neurologisch

Barbituraten anti-E, leverinductie: OC minder werkzaam

Benzodiazepines ................................. tetrazepam (myolastan) antidotum

anexaat spierontspanner

Depakine (valproaat) Anti-epilepsie, gegeneral lever inhibitie, pil werkt beter Risico

teratogeen: baby misvormd

Seroxat (paroxetine) SSRI Depressie, angststoornis

Prozac (fluoxetine) SSRI

Diazepam 10 mg 1-3dd1 spierontspanner

difantoïne (fenytoïne) anti-E, leverinductie: OC minder werkzaam, teratogeen

Ethosuximide anti-E (abscense) Luminal anti-E

Fenobarbital

Imigran (sumatriptan) Kosten uur, pillen 10 euro per stuk, spray 25 euro per stuk

tablet 100 mg neusspray 20 mg migraine

Imovane (zopiclon) 7,5-15 mg 1dd1 slaapmedicatie (doorslaper)

Inhibin (hydrokinine) 200mg bij avond eten, 100 mg voor slapen gaan, 14 dg restless legs (zie Neuro patho perifeer)

Lithium depressie, prev clusterheadache

Melatonine jet-lag: 2-5 mg ’s avonds na aankomst gedurende 2-4 dagen slaapproblemen: max 10 mg/dg zonder recept te verkrijgen: 0,1-0,3 mg/dg

Jet-lag, slaapproblemen nooit bewezen dat het werkt (ondanks veel studies)

Contra-indicatie

• orale anti-coagulantia

• epilepsie

Motilium® Zie Gastroenterologie farmacologie migraine

Normison (temazepam) Benzodiazepine 10 mg 1dd1



Indicatie: inslaper

Oxazepam Benzodiazepine 10 mg 1-3dd1 Indicatie: anxiolyticum

Redomex (amitryptine) Indicatie: anti-depressivum, spierspanningshoofdpijn

Stesolid (diazepam) Antidotum flumazenil

Tegretol Indicatie: anti-E, leverinductie: OC minder werkzaam, teratogeen

Tegretol

(carbamazepine)

Indicatie: anti-E, gegeneraliseerde epilepsie, minst teratogeen

Temazepam 10 mg inslaapstoornissen

Temesta (lorazepam) 2,5 mg 1-2dd1

Stilnoct (zolpidem) 10 mg 1dd1 inslaapstoornissen

Vasculair

inhibin 200 mg bij avondmaaltijd 100 mg voor nachtrust kuur van 14 dagen

Indicatie: spierspasmen (restless legs), eerst oorzaak behandelen

Tubigrip Knie: maat E

Anesthesie

succinylcholine Definitie kortwerkende spierverslapper (5 min)

1-2 mg/kg IV intubatie Nevenwerking hyper K+

Hematologie

Fero-gradumet® Definitie IJzer in gereguleerde afgifte tablet komt pas vrij in duodenum: dus geen opname via maag mogelijk: niet optimaal

Oraal, 105 mg Fe2+ 1dd1

Neurobion® Definitie vitamine B complex

1 ampul IM (diep) 2-3x/wk, handwarm opwarmen WADA

intramusculair mag

Ferrofumaraat Definitie oraal ijzer

pil: 200 mg (=65 mg ijzer) 3dd1 6 weken, daarna 6 weken1dd1 (na de eerste 6 weken is een stijging van Hb te verwachten) drank: 6,25 mg/ml kinderen: 9mg/kg

Ferrlicit Definitie IV ijzer

WADA intramusculair mag (intraveneus niet)

Venofer Definitie IV ijzer

1 ampul = 20 mg/ml van 5 ml = 100 mg 2-3x/wk 1 ampul in 100 ml NaCl 0,9% in 15-20 min laten inlopen eerst 1 ml proef dosis WADA

intramusculair mag (intraveneus niet)

EPO Definitie Erytropoetine, Darbepoetine (werkt trager en langer)

Verbod nog geen eenduidige test, dus Hct tes: man 50%, vrouw 47% Colombianen die op 3000 leven mogen hogere Hct’s hebben Epo heeft een T½ van 4-6 uur dus niet aan te tonen met een test reticulocyten worden ook nagekeken (plotse stijging is verdacht) oplosbaar transferrine receptor/ferritine ratio wordt nagekeken (gestegen is verdacht)

Werking ................... zie Endocrinologie algemeen Productie

90% in de nier (peri-tubulaire cellen), 10% in de lever Stimulus

hypoxie Effect

toename RBC aanmaak in beenmerg Bewezen effect

erythopoiese (Hb, Hct 12-13%) pas na 6 weken is de eerste verhoging te zien ook verbeterrde wondgenezng

studie: 23 met en 24 zonder EPO getrainde wielrenners: 9,0 (44,3%) vs 9,6 (47,6%), 341 vs 352 watt (AD 277 vs 283), 57 vs 60 ml/min. Ventoux: 1:40:15 vs 1:40:32

Nadelen

Bloed viscositeit toename = CO + snelheid = prestatie Bloed viscositeit toename = risco op CVA, AMI (thrombus), sec LVH, hartfalen, longoedeem, HT + filtratie nier toename, longembolie, CVA

3) Veel ijzer substitutie: kan tot lever dysfunctie lijden 4) Pijn / koude gevoel in de lange beenderen 1-2 uur na inspuiting 5) hoofdpijn, griepachtig

Ergogeen

• aeroob vermogen (8-10%)

• uithoudingsduur (8-10%) Risico ........................ hypertensie



Thrombose/embolie (CVA/hartinfract): vandaar streefwaarde Hb 7 en niet hoger bij pt. Dosis

• Hct 55-60% = optimum voor O2 transport

• 50 IU/dg 3x per week zorgt bij een patiënt met anemische dialyse voor een Hct van 30-36%.

• Ook ijzer suppletie is nodig Gebruikt door

Barne Riis (wielrenner) Marco Pantani (wielrenner)

Cosmofer Definitie IV of IM ijzer (ijzerdextraan) IV enkel voor dialyse patiënten

1 ampul = 2 ml = 50 mg Fe3+ WADA

intramusculair mag (intraveneus niet)

Losferron Definitie oraal, bruistablet, bete keus

80 mg, oplossen in water, 30 min voor maaltijd 1dd1

Oftalmologie

Oxymetazoline Indicatie aspecifieke of virale conjuctivitis

sympathicomimeticum: -effect 0,25% 2dd1-2

Gastro-intestinaal

Zuurremming

Antacide Middelen bismuth sucitraat, ulcogant

Werkingsduur 30 min

Bismuth sucitraat vormt laag in maag tegen ulcus

H2 R antagonisten Cimetidine (Tagamet), Ranitidine

losec

(omeprazol)

Definitie PPI

Dosis 20 mg 1dd1

PPI’s middelen Losec®, Dakar®, Logastric®, Pantozol® 40 mg 1dd1

ulcogant Mechanisme bindt eiwitten

Indicatie HHD bij ’s nachts last, preventief voor ulcus

dosis 5 ml = 1 gr 1-4dd1 (200mg/ml)

Zantac Definitie Ranitidine= H2-R antagonisten

Dosis 150 mg 2dd1

Nausea / anti-emitica

Prepulsid® (cisapride) Definitie prokineticum

Biiwerking risico op QT verlenging (alleen gastro-entereloog mag ’t voorschrijven)

primperan, maxolon®

(metoclopramide)

Definitie anti-emeticum, =prokineticum

Indicatie nausea braken

dosis 10 mg 1-2dd1

Motilium® (domperidon) Definitie anti-emeticum

Indicatie vertraagde maaglediging

Dosis pil: 10-20 mg 3-4dd1 suppo: 60 mg 2-4dd1

Haldol (haloperidol) anti-emeticum, pro-kineticum

Cinnerazide Definitie Histamine-1 receptor antagonist

indicatie preventief reisziekte

Dosis 25mg, 2 voor 2 uur voor vertrek daarna 1 per 8 uur

rest

Afslankmiddelen Zie Voeding farmacologie

fenfluramine Zie Voeding farmacologie

Immodium® (loperamide) Definitie



morfine derivaat, tegen diaree, niet bij invasieve infectie

lactulose (duphalac®) laxativum

somatostatine selectieve GI vasoconstrictie, bij GI bloedingen, vooral slokdarmvarices

5-asa

(meslazine ≈ sulfasalazine) Definitie

5-amino-salicylzuur Mechanisme

remming prostaglandine mechanisme Merken

Pentasa®, Asacol®, Mesalazine®, Salofalk®0 Indicatie ................... Crohn, colitis ulcerosa

Corticosteroïden

Methylprednison

(Medrol)

CS, bij ontstekingen, niet bij infectie

Dapsone Definitie ................... =cortisone

Lederspan Definitie Triam-cinolon-hex-acetonide, ontstekings remmend, cortison basis, bij gewrichten en spieren

becotide inhalatie CS bij astma

cortisone injectie zie Sportgeneeskunde pees

CS systemisch NW osteoporose catarct, glaucoom CS myopathie Cushingoid Avasculaire necrose (heup of ander bot)

kenacort dosis ......................... afh van gewricht (10 mg = 1 cc)

cortisone injectie vormt een kristal = lokaal meer actief en minder systemisch,

=pijn en stevigheid pees (lost proteoglycanen en collageen op) dus rust 14 dg achteraf max 3-4 spuiten om de 4 wkn inspuiten op plaats van maximale pijn CS nog nuttig bij minimale calsificaties

CS indicaties chron inflam (st III) bursitis, facitis, enthesitis (tennis/golf elleboog), chron tendinitis, synovitis, epiduraal In studies nooit echt effect bewezen, slechts tijdelijke verbetering

CS Contra-indicaties patella pees en achilles pees erg gevaarlijk (te veel belasting) nooit bij een acuut letsel want dan rem je het herstel nooit IN pees maar longitudinaal in peesschede (te veel weerstand is in pees = fout) niet bij infectie hemartrose enstige kb letsels nooit een tweede keer als de eerste keer niet hielp DM (ontregeling)

CS complicaties / nadelen niet te veel oppervlakkig: want lost subcut vet op (huid atrofie) septische arthritis

peesruptuur (proteoglycanen en collageen prod) chondrocyten metabolisme plat als langdurend

kraakbeen artrose en pees ruptuur nooit in mensen aangetoond, wel 25% daling in peeskracht na 1 week, na 3 weken is dit effect weg

Steroid flare 1 dg na injectie opvliegers (blos op wangen) mensisst

Prolotherapie

Prolotherapie Defintie proliferatie therapie

Werkingsmechanisme

glucose → inflammatie → proliferatie Dosis

Dextrose 15% glucose 25% of 20% of 12,5% of 10% glucose 25%/lidocaine 1% bv 50% glucose 1ml + 3 ml NaCl = 12,5%

Spasticiteit

Baclofen (lioresal) spier relaxeerder, oraal of pomp subcutaan, aspecifieke antispasticit

Botox Botuline toxine, bij spasticiteit, werkt na 3 dagen, 3 weken gips, werkt 3 maand 1 spuit = 50E, max 20E/kg

Valium vanaf 25 kg 3x5 mg/dg

Orthopedie

bifosfonaten (fosamax) indicatie tegen botafbraak, bij osteoporose

dosis op lege maag, met glas water, nadien 60 min niet liggen

(Bio)glucosamines SO4 Definitie



kb versterker, alleen bij arthrose gr 1-2, zit soms ook chondroitine sulfaat in (zorgt voor de inbouw), zonder chondroitine ook studies bekend met goed resultaat, zonder chondroitine 1/2de goedkoper met chondroitine 30 euro per maand, zonder 15

Dosis 1500 mg 1x/dg, min 3 mnd

fermetrol = hyalyronzuur injectie in gewricht, erg duur, is “smeerolie”, vaak enkele maanden verbetering

Zyloric (Allupurinol) Dosis 100mg 1dd1

Hyaluronzuur Definitie smeer middel knie, produceert knie nl zelf, bij arthose: afbraak > aanmaak, dus substitutie door rechtstreekse inspuiting is gerechtvaardigd

Dosis synthetisch: ostenil, synocoron, adant bio: arteparon, synvisc, fermathron, supartz 1-malig injectie: adant, ostenil, durolane

Durolane Definitie hyaluronzuur

Dosis 60 mg/3 ml, eenmalig

Traumeel Indicatie tendinopathie

Dosis 1 ampul Heel traumeel novo ampul

aprotinine Definitie metalloprotease inhibitor (collagenase inhibitor)

Effect bij tendinopathie zijn metalloproteasen in hoge dosis aanwezig

Dosis 6,25 ml = 62500 E max 4x

chondroitine sulfaat Definitie Gegeven bij glucosamines (zorgt voor inbouw)

Nadeel deel wordt door GE stelsel afgebroken bij PO inname

Dosis 1200 mg 1dd1

calcitonine (miacalcic) Paget, Sudeck

Pulmonaal

Eigenschappen kortwerkend Werkingsduur 0-2 uur

Gewenning

na 14 dagen wordt het effect van de -agonisten iets minder

berotec Definitie

kortwerkende 2 agonist = bronchidilator

bricanyl (terbutaline) Definitie

kortwerkende 2 agonist = bronchidilator Dosis

500 microgram 4dd1

clenbuterol Zie ............................ Doping hormonaal

Ventolin (salbutamol) Definitie

kortwerkende 2 agonist = bronchidilator Indicatie

acute bronchospasme (astma) Dosis

200 mg zo nodig (max 4dd1) WADA

toegestaan met attest (zie Doping stimulantia)

Eigenschappen langwerkerend Werkingsduur 0,5 – 6,5 uur

Gewenning zie Kortwerkende 2 agonist

Fumaraat, Oxis,

Foradil (formoterol)

Definitie

Langwerkend 2 agonist = brochodilator Dosis

12 microgram max 2dd1, altijd samen met CS Indicatie

COPD waarbij CS alleen niks doet NW

induceert afib, nerveus, HR, palpitaties Voordeel

werkt redelijk snel

serevent (salmeterol) Definitie

Langwerkende 2 agonist = brochodilator

atrovent

(ipatropium bromide)

Definitie anti-chol (aerosol alleen anders monddroogte)

Nadeel

werkt pas na 45 min (2-agonst werkt direct), hoofdpijn, droge mond Dosis



pas na 45 minuten goed effect WADA

toegestaan

indicatie Werkt goed bij bronchitis-achtige klachten (veel hoesten en slijm)

NW Zie ............................ Farmacologie algemeen

spiriva Voordeel .................. werkt langer en beter

seretide

(salmeterol + fluticason)

Definitie

salmeterol = langwerkende 2 agonist fluticason = inhalatie corticosteroid

Dosis 500/50 mcg 2dd1

berodual Definitie = fenoterol + ipratropium ≈ combivent in inhalator

Dosis 40/100 mg 3dd1

Symbicort®

(formoterol + budesonide) Definitie

formoterol = langwerkende 2 agonist budesonide = inhalatie corticosteroid

Dosis 400 (formoterol)/12 (budesonide) mcg 2dd1 (maximale dosering)

Preventie nevenwerking

innemen bij maaltijd, wel ’s avonds innemen (-agonist werkt maar 12 u) Moet spoelen nadien

combivent Definitie Salbutamol (ventolin 2,5 mg = 2 ml)+ ipratropium (atrovent 0,5 mg = 2 ml)

Dosis 2,5 cc 4dd1

duovent definitie .................... =berotec + atrovent

becotide Definitie inhalatie CS bij astma

dexamethasone Definitie = systemisch CS (meestal IV werkt beter)

dosis 6 mg 2dd1 af te bouwen met 2-3 mg per 2-3 dagen tot vorige onderhoudsdosis, acuut: 8 mg geven

flixonase Flixotide®

(fluticason)

Definitie corticosteroid neusspray

Dosis

50 g 2dd2 (per neusgat = maximale dosering) 3 maanden, daarna 1dd2

WADA Richtlijn lokale corticosteroïden zijn toegestaan, algemeen niet

Bumesonide®, butesonide® Definitie lokale corticosteroïden

NW systemisch CS Bijwerking

• waterretentie: tubigrips → diurectica (alleen H2O retentie, geen longoedeem of pleuravocht)

• osteopenie: bifosfonaten (actrimel 30 mg 1dd1 of fosamax 70 mg 1/wk) + Ca2+ bruistabletten bijgeven

• glaucoom

• moon face + buffalo hump

• fragiele huid + pezen

• euforie

• pijn in de benen tgv waterretentie

Prednison Definitie systemisch CS (PO)

Dosis beginnen met 20 of 30 mg/dg (in 2x/dg geven) af te bouwen met 5 mg per 3-7 dg 12 mg = 60 mg dexamethasone

Pulmicort®/rhinocort® Definitie Lokaal CS

Biiwerking

langdurig gebruik → longdysfunctie

bis-I-chromoglycaat mechanisme............. remt degranulatie van de basofiele granulocyten bij allergie

nadeel weinig effect

Dopram Mechanisme Stimuleert CZS om te AH

indicatie CO2 stapelen

Fluimucil definitie acetylcysteïne, acetylsalicylzuur (aspirine®)

nut 1) ophoesten slijm gaat beter 2) verminderde kans op excerbatie bij COPD indien dagelijks gebruik

Dosis 200 mg (3dd1 maximale dosis)

hibitane Definitie chloorhexidine zuigtablet

Dosis 2,5 mg 1 per uur

Lomudal (cromoglycaat) Dosis 15-20 minuten voor de inspanning

WADA toegestaan



Relenza (Zanamivir) Definitie Griepremmer

Dosis inhallatie

Singulair (Montelukast) mechanisme fenylalanine, leucotrieen receptor blokker

indicatie

astma (aanvulling op 2 agonist of inhalatie corticosteroïden), vooral nachtelijk astma dosis

10 mg 1dd1

Spiriva (tiotropium) Definitie inhibitie muscarine receptoren

Indicatie CPOD onderhoud (vooral bij rokers)

theofylline nut Brochodilatatie

mechanisme PDE-i

Indicatie 2de keus product, zeker bij sporters (vanwege nevenwerkingen) nachtelijke bronchospasmen

bijwerking

HR, BD, ritmest, braken, nausea, “gespannen gevoel”, gastritis (bij NW altijd stop) Dosis

IV 400-600 mg/24 uur CI

AMI

Theolair Indicatie nachtelijke bronchospasmen

Dosis 200mg 2dd1

WADA toegestaan

Cardiaal

Anti-arritmica

“regel” HR te snel: medi GEEN pacemaker HR te traag: pacemaker GEEN medicatie

Adenocor® (adenosine) Indicatie SVT (AV(N)RT: stop, aflut: fluttergolven te zien=D/)

Mechanisme Klasse IA, blokt AV knoop enkele seconden

Dosis (3-)12 mg IV snel (zo snel mogelijk) effect is er ook binnen 30 sec

Anti-aritmica NW neg inotroop aritmogeen (klasse I en III) bradycardie / AV block neurolog (verward, spraakst, visusst, vertigo) QT tijd verlenging Klasse II

Cordarone® (amiodarone) Indicatie

VKF: ventrikel trager maken, 2de keus voor chem cardioversie, goed bij LVfct vanwege vasodil Biiwerking

fotosens (niet in zon), grauwe huid, hypo/hyperT, cataract, longfibrose, verhoogt digoxine spiegel, vasodil, -blok Contra-indicatie

niet met β blok (ook niet sotalol) Risico

verlengt QT tijd = risico torsades des Pointes (geen VF risico) = anti-arritmogeen effect Oraal

4wk 3dd1 200mg dan 1dd1 (werkt pas na 4 wk), altijd TSH controleren (uitgangswaarde voor R/) IV

werkt direct = chem cardioversie Als geen effect

kijk cordarone spiegel na

Corvert® (ibitulide) Indicatie chem conversie Aflut

CI/ ............................ recent AMI, instabiele pt, LVF (risico op vasodilatatie met RR) dan beter cordarone geven bij aflut

digoxine (digitalis) lanoxin indicatie

1ste keus voor pos inotroop (HDC), vertraging van snelle VKF (in rust)

mech/ ....................... load reductie, BD via vagus, werkt alleen in rust

dosis/ ....................... oplaadschema: 0,5 mg dan om 4 uur 0,25 mg (2x = totaal 1 mg) dan 0,25 mg per dg of 0,125 mg/dg (>70 jr of nierfct) CI .............................. cordarone (dan digoxine dosis ½), K+ afwijkingen NW ........................... nausea +, st kleurvisus, AV blok, bradycardie, trage VKF, diaree, icterus (door leverstoornissen)

Fenytoïne (Epanuntin) Ind ............................ digitalis intoxificatie

Klasse I Snelle Na+ instroom (fase 0) (QRS) → kans op VT

Klasse IA Fase 0 + QT (+QRS) → kans op bradycardie Kinidine, Disopyramide, Procaïnamide

Klasse IB Fase 0 +QT Lidocaïne, mexiletine, tocaïnide

Klasse IC Fase 0 + QRS (+QT) → kans op VT Flecaïnide, Propafenon

Klasse II = -block .................. propanolol, metoprolol, atenolol, timolol QT bekijken

Klasse III K+ blok = repol duur = QT → kans op bradycardie

amiodarone, sotalol (Sotacor=-blok), corvert®



Klasse IV = Ca antagonisten (zie Ca antagonisten)

Lidocaïne 1ste keus anti-aritmicum bij reanimatie

Procainamide Anti-aritmicum nadeel neg inotroop en vasodil

Procaïnamide (pronestyl®) Ind/ .......................... VT CI/ ............................ slechte LVF Dosis/ ....................... 100 mg/min tot 1000 mg

Tambocor® Definitie

= anti-arritmische -blok Ind

cardioversie, SVT blok, vertragen dosis

cardioversie: 150 mg in 15 min onderhoud: 80 mg 2dd1

Orthosympathicus

+ sympathicomimetica Adrenaline, efedrine

+ werking Zie cardio fysio

sympathicomimetica Noradrenaline, metaraminol, methoxamine

1 + 2 sympathicomimetica Isoprenaline, methoxyphenamine Indicatie

shock, HDC, AV block met te trage Vrespons Bijwerking

arritmogeen

1 sympathicomimetica Direct dopamine, dobutamine

Indirect levodopa

Indicatie shock, HDC

Bijwerking aritmogeen

2 sympathicomimetica Kortwerkend

Salbutamol, terbutaline (Bricanyl) Langwerkend

Foradil Nevenwerking

800 mcg → 83 sec winst op 40km tijdrit

-block Prazosine

1-block (selectief) 1+2

propanolol (inderal), kredex, eucardic(Carvedilol)

1

atenolol (tenormin), metoprolol (selokeen), emcor (bisoprolol, vooral HR), dilanorm (celiprolol) klasse II anti-aritmica

zie anti-arritmica klasse III anti-aritmica

zie anti-arritmica indicatie

HT, HDC, anti-arritm effect

zie Cardiologie fysiologie Contra-indicatie

• acute DC

• bronchoconstrictie (hoewel β1 in principe cardioselectief)

• Ca-antagonisten, cordarone

• DM (hypoglycemie niet te voelen)

• lipid st

• claudicatio

• hypotensie (systolisch <95 mmHg)

• bradycardie (<60) Sport

HR kan niet stijgen, dus SV teoname, 40% prestatie Bijwerking

• bronchoconstrictie via 2

• claudicatio erger (perifere vasoconstrictie)

• thermoregulatie nadelig beïnvloed (perifere vasoconstrictie)

• sneller hypogyclemie

• verminderde maximale en submaximale inspanningscapaciteit (1+2 = 10% afname VO2max, 1=6% afname)

• blokkering adrenerge symptomen van een hypoglcyemie (angst, tremor, tachycardie, zweten, bleek, mydriasis) Gewenning

meeste gewenning na 3 wk

1+2-block (apecifiek) Bijwerking

zie 1-selectieve blokkers, maar in mindere mate

Atenolol® (tenormin) = 1 blok, niet bewezen goed bij HF

Dilanorm® (Celiprolol) 1 blok dosis/ 100 mg 1dd1

dobutamide Indicatie shock - ernstige HDC, ter overbrugging slechte periode

dosis

3-20 (=microgram/min), veranderen met 5 per keer, mag in 1 dag worden afgebouwd

6 = plasdosis (diuretisch) effect

HR, RR, diuretisch (in lage dosis), meer perifere effecten dan dopamine, vooral cardiac output, (zie cardio fysio) cave



erg zieke pt is weinig ongevoelig voor catecholamines, opknappen = gevoeliger worden

Domperidone Definitie D2 antagonist

Dosis 20 mg oraal

dopamine definitie

= 1 agonist, niks met dopaminerge R te maken Ind/ .......................... shock

Dosis/ ....................... 3-20 (met 5 veranderen) Effect/ ...................... zie dobutamide (meer perifere effecten dan dopamide)

Dopamine agonisten Bromocriptine

Emcor (bisoprolol) = 1 blok, bewezen goed bij HF zou cardioselectiever zijn dan metroprolol dosis/ beginnen met 2,5 mg 1dd1 dan na 2 dg 5 en dan 7,5 als RR goed blijft en HR >55

Eucardic® (Carvedilol) 1 + 2 + blokker ind/ .......................... HF (ook in lage dosis bewezen effectief) CI .............................. COPD

dosis/ ....................... 3,125 2dd1 → 6,25 2dd1 → 12,5 2dd1, per 2 wk ophogen

ibopamine agonist + dopamine agonist

Selokeen® (metroprolol) = 1 blok, bewezen goed bij HF dosis/ ....................... beginnen met 25 mg 2dd1 dan na 2 dg 50 en dan 100 als RR goed blijft en HR >55, dan omzetten naar zoc (langwerkend)

Sotalol Risico ........................ QT verlenging (plotse dood)

Parasympaticus

Atropine Werkingsmechanisme blockt parasympaticus

Effect toename HF

Combinatie preparaten

Cozaar® / Hyzaar® Definitie losartan (angiotensine II antagonist) / hydrochloorthazide (thiazide diureticum)

Vasodilatatie

ACE-i Definitie

captopril (capoten), enalapril (renitec) 20mg, coversyl, zestril, New-Ace (fosinoprilnatrium) effect

vasodil (RAAS) → BD indicatie

HT, hypertrofie, HF (EF < 40%, bewezen mortaliteit) Contra-indicatie

lage BD, slechte nierfct, NOOIT NSAIDS MET ACE-i = nierfct st. cor pulmonale

Bijwerking

• K+ stijging

• prikkelhoest

• creat 10% (angio II zorgt nl voor constrictie eff ateriool = perfusie)

• risico hypotensie na plots stoppen inspanning

• 1-3% afname van VO2max Dosis

ondervuld (na lasix) = flinke activatie RAAS, altijd met erg lage dosis ACE-i beginnen en met capoten beginnen: (evt 1mg) 2,5 mg →

2x2,5 → 2x5 →2x10 om de 2 dagen te verhogen als bloeddruk en nierfct goed blijft, of na 2x5 over naar zestril 5 1dd1 en dan omhoog

MK Zestril 10 mg 2dd1

Adalat® (nifedipine) Ca-antagonist, vooral perifere vasodilat indicatie ................... HT, ook acute HT (adalat oros 30 mg eenmalig) Dosis ........................ 30 mg 1dd1

adenosine Effect ........................ maximale vasodilatatie

Angiotesine II antagonist Definitie Aprovel® (irbesartan), Atacand®, losartan

Indicatie hypertensie alternatief voor ACE-i

Dosis 150-300 mg 1dd1

Ca-antagonist

tildiem, amlor, verapamil (isoptin) (vooral hart), diltiazem, nifedipine (adalat, vooral load) indicatie

chem. Cardioversie (verapamil), Vrespons vertragen (Verapamil)

effect HR, BD, after/preload (a/v vasodil), vertraagt AV knoop AV(N)RT

CI/ ............................ LVF, BD, -blok behandeling, HK (want ook HR en vasodil) NW/

• inotroop, cardioversie

• 1-3% afname van VO2max indicatie ................... angina pectoris, HT (verapamil bij VKF) MK/ .......................... isoptin

Capoten® = ACE-I, kortwerkend (2-3 x/dg) ind ............................ HF bewezen goed



CI .............................. nierfct st, dan beginnen met 2mg 3dd1

Dosis ........................ (evt 2mg 3dd1 →) 6,25 2dd1 beginnen op geleide BD naar 12,5 2dd1 en dan 12,5 3dd1

Deponit® = nitropleister, 10 mg /dg

ferrofumaraat chron<6,5 Hb, 3dd1 200 mg gedurende 3 mnd

Hartglycosiden Zie digoxine

Isoptin® (verapamil) Zie Ca antagonist

dosis ......................... IV: 2 mg per 3 min om Vrespons t/m 6 mg dan per 1 mg t/m 10 mg (let op: BD)

dan onderhoud 3x40 → 3x120

New-Ace = ACE-I (fosinoprilnatrium)

dosis/ ....................... eerst 10 mg → 20 mg 1dd1 (10-40 mg)

lisinopril Weinig in moedermelk

nitraten Kortwerkend/ (sublinguaal) iso-sorbide-di-nitraat (Cedocard®, MCR®) 50 mg, Isordil 5 mg, nitrospray sublinguaal of IV

langwerkend/ molsidomine (corvatard®), Mono-cedocard retard 1-2x50 mg pleister kan ook (deponit 10 mg)

effect/ ...................... vasodil (tgv NO release) coronairen + pre- en afterload, max 1x/dg (anders gewenning), initieel BD, nooit shock dosis/ ....................... maximaal 1x/dg, anders gewenning (24 uur nitraatvrije periode nodig)

NW/ ......................... hoofdpijn (tgv vasodilatatie) de eerste dagen, nausea → dan dosis halveren en na 1 wk weer proberen op te hogen, kan geen shock

door BD veroorzaken

Ind/ .......................... bewezen coronair ischemie (langwerkend 0,5-1 jr na infarct of IAP dan stop als er weinig of geen AP meer is) alleen dosis bij pijn

nitroprusside NO donor Ind/ maligne HT

Zestril = ACE-i, langwerkend: 1dd1 dosis ......................... 5mg 1dd1 ≈ capoten 2mg 3dd1

Persantin Zie stolling

Diuretica

burinex Indicatie

K+ lisdiureticum Dosis

1 mg ≈ 40 mg lasix Bijwerking

jicht, K+

Thiazide

Diuretica Indeling

• thiaziden =K+ daling (mild): hydrochloorthiazide (Esidrex®)

• lisdiureticum = K+ daling (sterk): Burinex®, furosemide (lasix®)

• K+ sparend (mild): spironolacton (Aldactone®), triamtereen (Dytac®)

(• koolzuur anhydrase –i: acetazolamide) → niet meer gebruikt Bijwerking

jicht, K+/, nierfunctiest Combinatie

lisdiuretica en thiaziden niet combineren: te sterke werking Sport

10% verminderde inspanningscapaciteit tgv verminderd plasmavolume

Dytac (triamtereen) Indicatie

K+ diureticum, werkt sneller dan aldactone

Dytenzide = dytac + hydrochloorthiazide

Esidrex (Hydrochloorthiazide) K+ CI DM, lipidst, nierfct st NW jicht Dosis kuur van 1-3 dg

Gebruik ind Overvulling: pleuravocht + strerke vaattekening op RX thorax, pitting oedeem

CI ondervulling = uitdroging: mucosa, turgor, BD dosis in 1 of 2 keer ’s morgens (vaak plassen)

Lasix® (furosemide) Ind HT, DC, lisdiureticum Nevenwerking

• calciurie, K+, Na+

• 40 mg → loopsnelheid afname met 3-7% Dosis

hartfalen onderhoud 2dd1 40 mg ac HDC: perfusorpomp 500mg/24 of 1x 80 mg IV, diurese + kg volgen, indien pomp dan catheder (anders moet de pt te vaak opstaan om te plassen) echte HDC: IV (want er blijft water staan in de darmen = geen goede opname)

spironolacton (aldactone) ind K+ diureticum, werkt pas na dgn, bewezen effect op mortaliteit bij EF < 40% NW gynaecomastie

dos 25 mg, K+ dan 50 mg

Cholesterolremmers

lipitor

NW GI klachten Werkt ook op vaatendotheel, gunstig effect dus ook bij laag chol geven

Simvastatine (Zocor®) Definitie statine

indicatie

coronair problemen: bij chol >5 of LDL >2,5 bij ♂ of bij ♀ als ze DM heeft geen coronaire VG: bij chol >7 of LDL >4 bij man en vrouw

Werking

1) LDL-chol 2) stabiliserend effect op kwetsbare plaque (zie Vasculair fysiologie)

Bijwerking leverfct st mogelijk

statines Lovastatine, pravastatine, simvastatine (Zocor), atorvastatine Werking ................... 1) chol synthese enzym geremd



2) LDL-R in de lever Resultaat .................. meest effectief

Galzuur sequestratie Cholestarmine hars, colestipol Werking ................... bindt galzuur en stimuleert omzetting van chol tot galzuur

Fibrine zuur derivaten Gemfibrozil, probucol, colfibraat

Werking ................... LDL-C, HDL-C

Cardiaal belastende med

Zyban Nut rookstop

Zie Voeding farmacologie

Xatral Zie Urologie Vervangen door

Omnic

eetlustremmers Zie Voeding farmacologie

Anti-stolling

Aggregatie remmers

ASA (Ascal® Acetosal®) thrombocyt aggregatie remmer Mech/ cyclo-oxygenase blok = TX blok, werkt binnen min, stopt na dgn NW/ ulcera bij >325 mg/dg

bij allergie plavix geven CI/ allergie, niet met sintrom, maagulcus Dosis cardiaal: 80 mg 1dd1 (oplaaddosis = 1 dg 4dd1)

neuro: 38 mg 1dd1

Persantin® (dipyridamol) thrombocyt aggregatie remmer mech/ BP-R (GP2b-3a R bindt nl fibrinogeen, nu geblokt (erg duur) ook vasodilaterend (werkt langer dan sublinguale nitraten) ind/ als vaatverwijder bij submax. CEB = medicamenteuze hart belasting CI COPD of andere longaand antidotum/ theofylline NW/ BD val

Thrombocytaggregatie remmers

ASA, Plavix, persantine, reopro® (verschillende werkingsmech zie aldaar) ind/ TIA, (in)stabiele angor, AMI (GEEN DVT), CABG pre-op/ 1 wk stop

Heparine derivaten

aPTT Heparine, snel, tijdelijk R/

Clexane® laag moleculair (LMW) heparine derivaat, 20-40 mg preventief, >60 therapeutisch

Fragmin® (LMW heparine) Thrombose preventie ≠ anti-stolling laag risico 1x2.500 E hoog risico of >80 kg 1x5.000 E DVT preventie ≠ anti-stolling <55 kg 1x10.000E 55-65 kg 1x12.500E 65-85 kg 1x15.000E IAP = anti-stolling <50 kg 2x5.000E 50-70 kg 2x5000E >70 kg 2x10.000E

Heparine aPTT, snel mech/ fibrinogeen rem NW

bloeding, thrombopenie

hiridoid zalf =heparine zalf

LMW Heparine Definitie

laag moleculair, kan SC, NW en werkt langer en stabieler ind DVT, instabiel angor, non-Q infarct

dalteparine (fragmin), enoxaparine (clexane),

nadroparine (fraxiparine)

protamin Heparine antidotum

Reopro® (abciximab) thrombocyt aggregatie remmer mechanisme

BP-R (GP2b-3a R bindt nl fibrinogeen, nu geblokt (erg duur), ook beetje fribrinolytisch ≈ selektieve asperine

indicatie erg onstabiele IAP, PCI + stent tijdens ingreep

dosis enkel IV

Anti-stolling

Cofact = 4 factoren = snel antidotum van oac

Conakion® =vit K=anti-coumarine pas na 12 uur effect, dus dan pas co

Coumarine derivaten = vit K antagonisten (marcoumar, sintrom, fenprocoumon) INR nl <1,5, nu 2,5-3,5

aPTT= quicktijd nl <30% nu 60-120%

embool = los geraakte thrombus



Indeling heparine: stollingsfact werking, SC of IV vooral veneus ind DVT, instabiel angor, non-Q infarct

orale anti-coagul: stollingsfact aanmaak, coumarine vooral veneus ind DVT, kunstklep, longemboolpreventie

orale anti thrombocyt aggregatie: BP werking, asperine vooral arterieel ind TIA, (in)stabiele angor, AMI (GEEN DVT)

fibrinolytica: lost thrombus op, IV ind AMI

Marcoumar (fenprocoumon) zie coumarine derivaten

Dosis/ Begin 3-2-1 of 4-0-1 (moeilijker in te stellen als clexane maar stabieler op de langere termijn (kleinere schommelingen), dus clexane voor kort gebruik en marcoumar voor chron gebruik)

CI/ niet met ASA

Orale anti-coagul PTT/INR traag (dgn), vit K afh. ind DVT, kunstklep, longemboolpreventie antidotum

traag = vit K snel = cofact

coumarine (marcoumar®), sintrom®

Plavix® (clopidogrel) thrombocyt aggregatie remmer mech/ BP-R (GP2b-3a R bindt nl fibrinogeen, nu geblokt (erg duur) ind/ 1mnd met ASA na CABG en na PCI, aspirine allergie dosis/ oplaaddosis: 4x75 mg, onderhoud: 75 mg 1dd1 PO gedurende 1 mnd

PPSB =factor 2,7,9,10=K afh. factoren

PT(T) = quick = INR Marcoumar/sintron → PTT = 15-30 %, traag, chronisch

INR DVT + VKF → 2,5-3,5, klepst. AMI → 3-4

niet te snel 0, niet meer dan 1 veranderen ( = hogere bloedingsneiging)

sintron Makkelijke in te stellen, maar grotere schommelingen Begin: 6-4-2 dan co, doel = INR 2,5-3,5 bij VKF, DVT 3-4 bij AMI

CI/ niet met ASA

thrombus = stolsel ergens aan vastgehect

Vit K Coumarine antidotum

Trombolyse

thrombolyse Zie fibrinolytica

fibrinolytica IV ind AMI alleen voorwand = streptokinase, voorand met re uitbreiding of inferior dan reteplase = potenter, <6 uur

NW/ bloeding CI/ DM retinopathie Antidotum/ cyklokapron® of bloedtransfusie

streptokinase, anistreplase, alteplase, reteplase (rapilysine), urokinase, tPA (tissue plasminogeen activator), eminase

Afval medicatie

Toegestane middelen afvallen

Lorcaserin (Belviq) Serotonine agonist

Benz-phetamine als Fen-di-metrazine

Bijwerking ................ • zie Fen-di-metrazine

Bupropion (zyban®) Werking ................... • versterkt noradrenerge activiteit → -adrenerge R in hypothalamus → onderdrukt honger

• blokt dopamine re-uptake ook een beetje

Indicatie ................... • nog experimenteel voor afvallen

• anti-depressivum

• stoppen met roken Dosis ........................ 100 tot 400 mg/dg

stoppen met roken op 150 mg/dg (8 wk, 120 €)

Bijwerking ................ • palpitaties en bloeddruk verhoging, vooral in combinatie met nicotinepleisters

Contra-indicatie ....... • leverfct st

• psychiatrische medicatie

cafeïne Als ergogeen supplement zie Doping supplementen

Werking vertraagt noradrenaline afbraak

Dosis 200 mg 3dd1

Calcium tabletten bijwerking gewichtsverlies

mechanisme minder vet opgenomen in de darm (350 KJ verlies per dag) Ca2+ van zuivel producten zou effectiever werken dan supplementen

dosis 1200-1500 mg

Combinatie Cafeïne + efidrine

Werking zouden synergistisch zijn

Effect

• 3-5% gewichtsverlies

• LDL verlaagt Bijwerking

• BD + HR toename (normaliseert vaak wel tgv afvallen)

• palpitaties, pijn op de borst

• geagiteerd

Combinatie Effect ........................ toch maximaal 10-11% gewichtsafname, geen duidelijke meerwaarde dan 1 therapie



orlistat + sibutramide

di-ethyl-propion als Fen-di-metrazine Biiwerking

• zie Fen-di-metrazine

• minder kans op verslaving

efidrine Effect thermogenese stimulatie

Bijwerking

• bloeddruk elevatie

• tremor

• ontregelde suikers Dosis

20 mg 3dd1 vanaf 150 mg/dg bloeddruk stijging

Voorschrift in Amerika vrij verkrijgbaar, dus daar veel gebruikt

Fen-di-metrazine Werking ................... noradrenarge stimulatie → -adrenerge R in hypothalamus → onderdrukt honger Effect ........................ 3-8% gewichtsverlies Dosis ........................ maximaal 12 wk achtereen

Biiwerking ................ • insomnia, tachycardie, hypertensie, droge mond, constipatie

• verslaving

fluoxitine Werking ................... selectieve serotine re-uptake blokker Indicatie ................... anti-depressivum Effect ........................ slechts dubieus effect op gewicht

Nederland Geregistreerd voor gewichtsreductie

• orlisat

• sibutramide

Orlistat (Xenical®) Werking lipase blokker (voornamelijk pancreas lipase en maag lipase ook in lichte), TG niet in FFA gehydrolyseert

Effect

• 30% minder vet opgenomen, 6-10% gewichtsafname

• insuline gevoeligheid verhoogd (Hb1AC en nuchter glucose lager)

• bloeddruk daling

• LDL daling, totaal cholesterol daling

• leptine daling Effectiviteit

slecht 1% neemt het >1 jaar vanwege matige effectiviteit en bijwerkingen Indicatie

• BMI > 30 of BMI >28 met co-morbiditeit (DM II en hypertensie zijn geen bezwaar)

• zowel voor afvallen als voor gewichtsbehoud te gebruiken Dosis

120 mg 3dd1, nu enkel nog in ziekenhuis voorgeschreven, mogelijk in de toekomst naar de huisarts duur

• mag niet langer dan 2 jaar worden voorgeschreven

• vaak is er na een jaar toch weer toename van gewicht ook als de therapie doorgaat

• in studies tot 2 jaar voorgeschreven follow-up

• eerste 4 wk moet er minimaal 2 kg af zijn, zoniet andere therapie of geen therapie

• vetoplosbare vitamines opvolgen/suppleren Bijwerking

• vetoplosbare vitamines ook minder opgenomen, maar de meeste patiënten hebben geen substitutie nodig

• maaglediging sneller

• vet/olie diarree en andere GI last (toename van vezelinname vermindert de nevenwerkingen)

• hoofdpijn

• droge mond

• sneller hypo’s bij DM

Phentermine (Ionamin) als Fen-di-metrazine Bijwerking


• minder kans op verslaving Dosis

30 mg/dg Duur

max 12 wk

Liraglutide (Saxenda) Effect ........................ Minder honger (ook als behandeling voor diabetes type 2 geregistreed

sertraline Als fluoxtine

Sibutramide (Meridia®, Reductil®)

Werking ................... • Noradrenaline re-uptake blokker → -adrenerge R in hypothalamus → onderdrukt honger

• serotonine re-uptake blokker → onderdrukt honger (eigenlijk het zelfde als fenfluramine maar blokkeert alleen re-uptake en stimuleert vrijgifte niet)

Effect ........................ • blokt eetlust: 3-8% gewichtsverlies

• lichte thermogenese stimulatie

• Hb1AC en nuchter glucose waarden lager

• geen effect op LDL, HDL stijgt iets

Indicatie ................... • BMI > 30 of BMI >28 met co-morbiditeit (DM II geen bezwaar en hypertensie is een relatieve contra-indicatie)

• zowel voor afvallen als voor gewichtsbehoud te gebruiken

Voordeel .................. • geen GI last

• geen verslaving Dosis ........................ 10 mg/dg (evt. 15 mg indien geen of te weinig effect)

Duur ......................... • mag niet langer dan een jaar worden voorgeschreven

• minder neveneffecten met 12 wk wel, dan 7 wk niet

• vaak is er na een jaar toch weer toename van gewicht ook als de therapie doorgaat

• in studies tot 2 jaar voorgeschreven

Follow-up ................. • eerste 4 wk moet er minimaal 2 kg af zijn, zoniet andere therapie of geen therapie



• HR en BD bijhouden

Contra-indicatie ....... • HT (relatief, met de gewichtsdaling zal de bloeddruk ook dalen)

• hartproblematiek

Bijwerking ................ • BD stijging (1,5 mmHg diastolisch, 3,0 mmHg systolisch), HR stijging (2-5 slagen) (indien er echter gewichtsverlies optreedt zal tgv daarvan de bloeddruk wel dalen)


• schadelijk bij zwangerschap

• beinvloed rijvaardigheid

Thyroid hormoon Bijwerking

• voor een groot deel (tot 80%) is het gewichtsverlies spier

• tachycardie, cardiale aritmie, plotse dood

topiramaat Werking

Versterkt GABA → onderdrukt honger en stimuleert energie verbruik Indicatie

• nog experimenteel voor afvallen

• anti-depressivum

• anti-epilepsie Effect

5-8,5% gewichtsreductie Dosis

64 – 384 mg/dg

Leptine (recombinant leptine, rL)

Werking lichaamseigen gewichtsverlagend hormoon

Bewezen effect

• zowel obees als slank valt af zonder verdere gewichtsverlagende maatregelen

• het gewichtsverlies is voor 95% vet Dosis

0,1 – 0,3 mg/kg subcutaan

Neuropeptide Y blocker Werking Neuropeptide Y stimuleert eetlust

Kruiden/afslank middelen

Ma Huang-Guarana Definitie kruiden, actieve bestanddelen zijn efidrine en cafeïne zie combinatie cafeïne + efidrine

Dosis 72 mg efidrine 240 mg cafeïne

Ma Huang-Kola noot Definitie kruiden, actieve bestanddelen zijn efidrine en caffeine

Dosis 90 mg/dg efidrine 192 mg/dg caffeine

Cafeïne + efidrine Kruiden Ma huang-Guarana Ma huang-Kola

Afslank middelen fit & slim metabolife diet max

Caffeine kruiden Guarana groene thee extract gota kola yate matee

Efidrine kruiden Ma huang citris aurantium

Verboden middelen

Amfetamine werking Blokt de re-uptake in catecholaminerge neuronen voor noradrenaline en dopamine

Biiwerking verslaving

middelen captagon, rilantine

di-nitro-phenol Werking ontkoppelde oxydatieve fosforylering

Effect

• vet verbrandt zonder mechanische energie, alles naar warmte Biiwerking

• hypertermie (zweten, koorts)

• cataract, neuropathie

• hepatotoxisch

Fenfluramine (Pondimin, ponderal®)

Verbod in 1997



Analoog

dex-flenfuramine (Redux) Werking

stimuleert serotonine afgifte EN blokkeert pre-synaptische re-uptake geen CZS stimulatie, geen noradrenerge sympaticomimeticum

Biiwerking

• hartklepafwijkingen (zoals bij carcinoid syndroom, waarbij er ook te veel serotonine is)

• pulmonale hypertensie

• te veel serotonine is schadelijk voor pulmonale en coronaire bloedvaten Verbod

sinds 1997 verboden

fenphen Verbod in 1997

Definitie combinatie fenfluramine en phentermine

Biiwerking zie fenfluramine

• echo-cardiografische afwijkingen in 30% van de gebruikers

Aminorex, aminoxaphen Verbod in 1968

Werking amfetamine derivaat

Biiwerking pulmonale hypertensie (50% mortaliteit van de pt met pulmonale hypertensie)

Dex-fenfluramine (isomeride®)

als fenfluramine

Phenyl-propanol-amine Werking sympatico-mimeticum

Gebruikt voor

• eetlust remmer

• anti-hoest Biiwerking

bloedig CVA

“regenboog pillen” Definitie combinatie: thyroid hormoon, diuretica, digitalis

Biiwerking verslaving, hypertensie, plotse dood, myocardiale toxiteit

Ephedra alkoiden Werking efidrine derivaat

Biiwerking hypertensie, stuipen, tachycardie, CVA, plotse dood

Mazindol (Teronac®) Werking

noradrenarge re-uptake blocker → -adrenerge R in hypothalamus → onderdrukt honger Verbod

verboden in Nederland, niet in alle Europese landen, niet in Amerika

HCG (humaan choriongonadotrofine)

Effect geen bewezen effect

Bijwerking thrombo-embolische fenomenen

vezels Fiberform® Agiolax (sennapeulen) Metamucil / Volcolon (psylliumzaad) Normacol (sterculiagom)

Voorwaarde veel drinken (tegen obstipatie), minimaal 2L/dg

Laxeermiddelen

Lactulose (duphalac®, Legendal®)

Lactitol (importal®)

Gewichtsverhogend

Risperidone Indicatie anti-psychoticum

Sertindole Indicatie anti-psychoticum

Olanzapine Indicatie anti-psychoticum



clozapine Indicatie anti-psychoticum

mitrazipine Indicatie anti-psychoticum

Tri-cyclische middelen

valproaat

-blokker Mechanisme Remt de catecholamine gemedieerde vetoxidatie tijdens inspanning

Doping

drug Definitie ................... middel gebruikt voor diagnose, behandeling of preventie van een ziekte echter ook: - niet meewerken - samenwerking met geschorste artsen - onjuiste where about

Infuus >50 ml = verboden, dan dispensatie nodig

Operatie TUE ........................... ook TUE invullen, 10 dagen geen webstrijden

Ergogene middelen Definitie ................... Alles wat de prestatie doet verbeteren van voeding, doping, psychologische tot mechanische factoren

gendertest Definitie ................... chromosomaal nazicht om te zien of een vrouw chromosomaal ook vrouw is Nut ........................... geen, aangezien er geen duidelijke lijn te trekken is tussen de verschillende afwijkingen en het veel psychische problemen

veroorzaakt

Antibiotica zijn allen toegestaan

prevalentie Lifetime .................... NL 1%, 160.000 mensen gebruikt per jaar minimaal 1x anbole steroiden, 4,2% topsport in Nederland VS 5-10%

Doping instanties

IOC International olympic comitee

DEA Drug enforcement administration, reguleert drugs (zie definitie) in VS

FDA Food en drug administration, reguleert voeding en drugs (zie definitie) in VS

NOC Nederlands olympisch comitee

USOC United States olympic comitee

WADA World anti doping agency (internationale wet voor sporters en begeleiders), afgevaardigen van internationale sportfedreratie en regeringen (om wetten mbt doping af te stemmen met de regels van de sportfederaties en zo is er 1 controle systeem mogelijk)

WADA Regelgeving Stimulantia, cannabinoiden en narcotica mogen buiten de wedstrijddag, niet erop

Regels

Melding >21 dg voor wedstrijd

Dopinglijst Elk jaar bekend in oktober, gaat in per 1 jan

doping Definitie 2 van de volgende 3 criteria:

• prestatie bevorderend

• schadelijk voor de gezondheid

• oneerlijke sport/schade aan sport-imago/”spirit of sport”

Maskerende middelen

Diuretica

epitestosteron

HES Hydroxyl-ethylzetmeel (starch)

Doping testen

Urinetesten Voordeel .................. Meeste stoffen geconcentreerder in urine dan in bloed

Biochemische Gaschromatografie .. o.b.v. massa, grootte Electroforese ............ o.b.v. lading Immuno ................... ELISA via anti-lichamen

Effect Effect ........................ bewezen effectief

bloeddoping Definitie ................... autoloog: van dezelfde persoon, plasma terug, packed cells bewaren voor wedstrijd homoloog: packed cells van een andere persoon voor wedstrijd

Verbod ..................... verboden

Bewezen effect ........ • Hct = VO2max, aerobe prestatie (55-60% optimum)

• Effectief bloeddebiet = betere thermoregulatie (blijft bloed over voor huid) Nadelen .................... zie EPO: Doping hormonaal Ergogeen .................. bewezen voordeel (Hb stijgt gemiddeld met 7%, VO2max met 5%) Dosis ........................ om de maand 500 ml bloed (= 1 U) afnemen en 1-7 dg voor wedstijd teruggeven (1-2 units) Gebruikt door .......... VS wielrenploeg op de Olympische Spelen (1984)

Autoloog Definitie ................... van dezelfde persoon

Gemodificeerd HB

Genetische doping

Vector Definitie voor overdracht in de cel virus (blijvend) of plasmide (tijdelijk)

Verboden afh van sport

blok Effect ........................ 1. tremor

2. HR (voordeel bij schietsporten)

3. angst / stress

NW ........................... 1. VO2 max (10%)

2. duurprestatie (30%)

Alcohol



Cannabis

Lokale anesthetica

Glucocorticosteroiden

Anabole steroiden

AAS algemeen Definitie Androgene anabole steroïden

Soorten Methandione, Nandrolone, stanozol, oxymetholone

AAS doping test urine Testosteron / LH >30 = + Testosteron / epi-testosterin >6 =+ ratio’s worden aangepast aan genetisch profiel

AAS dosis 2-3x /jr 6-12(-16) wk kuur, meerdere middelen tijdens kuur, wisselende doseringen 1 middel weinig effect (meerdere R stimuleren)

Testosteron: oraal inactief Stacking: Mindere soorten AAS combineren in hoge doseringen, oraal en IV (ook met insuline/IGF-1/groeihormoon) pyramiding: Progressief dosis opbouwen

AAS bijbesmetting Vlees

• meer bij ongecastreerde varkens

• weinig in vlees, veel in organen (nier/lever/hart/hersenen)

• in de VS mogen AAS worden gegeven aan het vee

AAS ergogeen effect Nagestreefd effect

• Anabool: GH release, werkt cortisol tegen (katabool) → kracht, spiermassa

• psychologisch = agressie = “roid rage” (versterkte reactie op catecholaminen)

• waterretentie (water zit in spieren → spieren lijken groter

(• verbeterde aerobe capaciteit is nooit bewezen)

(• Epo stimulatie ?)

(• herstel ?) Bewezen

• in combinatie met intensieve kracht training, veel eiwit, veel kcal en sportspecifieke krachtmeting → toename in kracht en spiermassa

• 12 weken kuur → gemiddeld 8 kg meer bankdrukken / 11 kg meer squaten Blijft onduidelijk, maar de combinatie van verschillende middelen en de hoge dosages zorgen waarschijnlijk voor een betere werking bij de athleten dan

bij de wetenschappelijke experimenten waarbij meestal 1 middel in lage dosis wordt gebruikt

AAS nevenwerkingen NW algemeen hirsutisme (haargroei lichaam) alopecia (uitval hoofdhaar) acne pees en bw sterkte afname bloedplaatjes aggregatie toename depressie (vooral bij stoppen), psychose, agressie, paranoia vochtretentie

transpireren

libido / , fertiliteit, leverfct st: peliosis hepatis (zie Gastroenterologie lever)

LDL chol, HDL chol ( tot 50%, vooral bij de 17-gealkyleerde vormen) NW mogelijk (niet bewezen) cardiale ventriculaire overgroei en ischemie HT

leverca, nierca, lymfosarcoom in ratten (levensverwachting 5x)

schildklierfct NW man

eigen testosteron testiculaire atrofie

infertiliteit (hoeveelheid sperma)

geslachtsorganen, priapisme prostaat vergroting door chron stimulatie na stoppen binnen enkele maanden normalisatie

estradiol gynaecomastie en soms lactatie meestal IRREVERSIBEL

“neatherthaler” schedel (grote jukbogen) NW vrouw stemverlaging clitoris hypertrofie mensis st, amenorree mannelijke vetverdeling (=slanker) borst atrofie

libido mannelijk beharingspatroon: baardgroei, hoofdhaaruitval kind sluiten vvan groeikraakbeen schijven

AAS prevalentie Professional bodybuilders 90% Professional honkbal 30% VS jaarlijks ................ 300.000/jr VS liftime ................. <15jr jongens 325.000 ................................. <15jr mejes 175.000

<15jr 500.000 = 1/15

Androsten-edione Zie Doping supplementen

Clenbuterol Bronchodilatator (-agonist) met flinke anabole werking

DHEA de-hydro-epi-androsterone zie Doping supplementen



Dianabol Meth-androsteno-lone therapie ................... 5mg 4dd1 doping ...................... tot 120 mg

Epi-testosteron Bedoeld om testosterone urine test te omzeilen

salbutamol Alleen in hoge dosis WADA

zie Doping stimulantia

Diuretica

chloortalidon

effecten Effect ........................ 1. gewicht

2. maskering (urine concentratie) NW ........................... 1. dehydratatie

2. electrolytenst. 3. spierkramp

4. VO2 max, duurprestatie (al bij 40 mg lasix)

Hydrochlorothiazide

Peptide hormonen

ACTH

GH Definitie Groeihormoon = humanGH =hGH = somatotropine (zie Endocrinologie algemeen)

Nagestreefd effect

• vetmassa afname

• eiwit sparend (geen effect op spiermassa of kracht) Bewezen effect

• geen toename in kracht of spiermassa in studies Nevenwerkingen

• acromegalie

• in 25% onstaat carpal tunnel syndroom

• vochtretentie

• myalgie / atralgie

• hypergycemie Test

bloedtest is acuraat

CS Nagestreefd effect euforie (stimulerend)

onderdrukken van vermoeidheid (onstekingsverschijnselen) Nadelen

verdringt testosteron en oestrogeen uit z’n receptor: dus op langere termijn verlies van de anabole werking van T en E → spier vooral bij vrouwen (hebben al weinig T)

HCG Humaan choriongonadotrofine, enkel bij man verboden soms ook gebruikt om af te vallen (zie Voeding farmacologie)

IGF Insuline like growth factor

Insuline Werking ................... zie Endocrinologie diabetes Nagestreefd effect

vetverbranding en spieropbouw Bewezen werking glycogeen aanmaak vet catabolisme aminozuur anabolisme

LH Enkel bij man verboden

Somatropine

Stimulantia

2 agonist Definitie Salbutamol, salmeterol, formoterol, Terbutaline

Effect

• toename spierkracht

• Salbutamol 800 mcg verbetert duurprestatie (tijdrit: 40 km: 85 sec )

• inhalatie (in therapeutische dosissen) geen effect op sportprestatie bij gezonde personen

• salbutamol tablet (4 mg) → 5% toename in sprintvermogen WADA (internationaal attest), 1 van de criteria

• >10% daling FEV1 na inspanning

• >20% daling FEV1 via provocatie met metacholine of eucapnische hyperventilatie (tussen 3-30 min)

• OF >15% daling FEV1 via provocatie met NaCl 4,5%

• >12% reversibiliteit met bronchodilatatie

• lagere score mag als er een brief is met een duidelijke kliniek/voorgeschiedenis Nationaal attest

• vermelding voldoende (ook bij KNWU is een vermelding voldoende), ook bij hoger niveau fietsen moeten de internationale bonden de licenties van de nationale bonden overnemen

• provocatie testen zijn dus niet nodig Doping test

> 1000 ng/ml = positief (met inhalatie max 250, >250 mg kan alleen met tabletten) Alternatief

atrovent (zie Pneumologie farmacologie)

Amphetamine

(Benzedrine)

Analogen

Dextro-amfetamine-sulfaat (Dexedrine), methyl-amfetamine, di-methyl-amfetamine en benzyl-amfetamine Verbod

verboden door alle organisaties, urinetest Werking

stimuleert CZS, simuleert adrenaline en noradrenaline werking

Blokt de re-uptake in catecholaminerge neuronen voor noradrenaline en dopamine → dopamine stijgt in nucl accumbens komt normaal niet in menselijk lichaam voor, zit niet in voeding

Nagestreefde werking



Stimulerend effect (dieper gaan) Afvallen (verhoogd metabolisme, setpoint omlaag: zie Voeding farmacologie)

Bewezen effect

uitstel vermoeidheid → niet-max aeroob vermogen

makkelijker wakker blijven, alertheid

HR, BD, AH, metabolisme (afvallen), glucose Nadelen

maximale prestatie

beoordelingsvermogen, overmoedig veslaving (“downers” nodig = barbituraten), toenemende dosis nodig risico van pijn en vermoeidheid suppressie hartkloppingen mogelijk bij fenfluramine en dexflenfluramine (gebruikt om af te vallen) is pulmonale HT beschreven (zie Voeding farmacologie)

Ergogeen geen duidelijk ergogeen effect aangetoond

Dosis 5-20 mg eenmalig (na 60-90 min effect, werkt 8-24 uur) meestal zenuwachtig voor wedstrijd: barbituraten (“downers”) voor wedstrijd en bij de wedstrijd dan amfetamine (“uppers”)

gebruikt door Tommy Simpson (overleden in de Tour van 1967)

brompcryptine dopamine agonist (primarily through the D2 receptor 2,5 mg ‘s avonds, HR, afib, syncopaal, gebruikt om vet te verbranden

XTC

Cocaine bloeddrukverhoging

cofeïne Zie ............................ cafeine (Doping supplementen)

CS Zie Doping hormonaal

Ephedrine = 1 sympathico mimeticum

formoterol Zie 2 agonist

Ritalin® (methylfenidaat) Definitie morfine agonist

Indicatie gebruikt bij ADHD

Verbod verboden door WADA

Salbutamol Zie 2 agonist

Salmeterol Zie 2 agonist

Terbutaline Zie 2 agonist

Cannabinoiden

Cannabis T1/2 .......................... soms na 3 mnd nog positief

Hasj

Marihuana

Narcotica

Ritalin® Nut ADHD medicatie

WADA ten alle tijden verboden, ook met attest (opiaat)

Methadon

Pethidine

Oxycodon

Fentanyl

Heroïne

Morfine

Niet verboden codeïne / di-hydro-codeïne dextromethorfan tramadol

Supplementen

Androstene-di-one Werking zet om in nandrolone en testosteron, “pro-hormoon” tussen DHEA en testosteron / oestrogeen zie Endocrinologie algemeen

Verbod niet alle sporten verbieden het (bv Honball), IOC wel Nagestreefd effect

zou als pro-hormoon moeten werken voor testosteron Bewezen effect Testosteron spiegel verandert niet geen toename spierkracht ergogeen geen voordeel aangetoond nadelen estradiol en estron spiegels stijgen

HDL chol 12% frequent besmetting met 19-nor-androstenone dosis 500-1200 mg 1dd1

DHEA Definitie de-hydro-epi-androsterone (Prasteron) Werking zie Endocrinologie algemeen

precursor hormoon voor A en E wat in het bijniermerg wordt gevormd, geen drug (zie doping algemeen) dus supplement en dus zonder recept in VS

Verbod wel door IOC verboden Nagestreefd effect

gebruikt tegen vanalles, vooral ouder worden, voorkomen van kanker / ASC / infecties Werkelijk effect

bewezen:



1. vetvrije massa 1,2% (vet neemt wel iets toe bij vrouwen)

2. immuunsysteem nadelen: mogelijk AAS neveneffecten ergogeen: nog geen duidelijk voordeel aangetoond (geen effect op testosteron en oestrogeen spiegel / kracht)

Dosis 25 mg 1dd1 t/m 1 gr

glycerol Verbod door USOC verboden (vreemd: beschermt tegen uitdroging en oververhitting) (urine test) alle glycerol wordt gereabsorbeerd in de nier, dus excretie is overmatig gebruik

Biologisch

komt in lichaam voor (meer bij inspanning zonder KH inname → vetcatabolisme) Werking

1) osmotisch actief molecule → plasma H2O retentie

2) intestinale H2O absorptie

3) plasma volume → renale filtratie → glycerol + H2O reabsorptie → hyperhydratie Nagestreefd effect

hyperhydratie Bewezen effect

hyperhydratie tot 6 uur (zweten, HR) in meeste studies aangetoond Nadelen

1) hoofdpijn 2) nausea

Dosis 1 gr / kg glycerol + 1-2 L water

Pangaamzuur Definitie “vit B15”

Werking geen nut in het lichaam

Verbod verboden door FDA

Nagestreefde werking volgens studies in Rusland zou het aerobe vermogen toenemen

bewezen effect in beter opgezette studies geen effect

ergogeen geen ergogeen effect aaangetoond

Legale middelen

Cooling-down Bewezen effect

lactaat (enkel zin na anaerobe inspanning)

bloedredistributie (verminderd kans op syncope, CO snel terwijl vasodil nog even blijft bestaan) resterende catecholamines gestopt (kan de werking op het hart verlengen)

TMJ / MORA Definitie TMJ =Temporo-mandibulaire joint repositie dmv een “bijt-spalk” MORA = mandibulair orthopedisch repostie appliance

Verbod niet verboden

nagestreefde werking betere vasculaire / neurale flow in cervicaal gebied

bewezen effect geen effect

nadelen slecht gepositioneerd heeft het zelfs een nadelige werking

ergogeen nog nooit aangetoond

Warming-up Mechanisme enkele min voor inspan, inspan simuleren

Nagestreefd effect

• prestatie verbetering

• psychologische voorbereiding

• voorkomen van blessures Bewezen effect

• psychologisch (placebo) effect is er wel degelijk

• toename spiertemperatuur (Hb lost sneller O2), toename motor unit recruitment, toename perifere bloedflow, spieren soepeler, bewezen minder snel ruptuur bij warme spier

• warming-up geeft hart de kans de coronair doorbloeding aan te passen, bij coronair problemen kan er zonder warming-up eerder ischemie en zelfs een infarct ontstaan

Ergogeen

• buiten psychologisch voordeel geen prestatie verbeterend effect

• stretching alleen effect bij bepaalde sporten (bv voetbal) of functionele tekorten

Rekken Definitie volledige ROM (of zover nodig voor sport) opspannen, >30 sec aanhouden

Nagestreefd effect

• spieren als spaghetti → wat rechttrekken (alleen zin voor inspanning)

• psychologische voorbereiding

• voorkomen van blessures

• ergogeen (prestatie verhoging) Bewezen effect

• als algemene regel: geen preventief effect (in bepaalde sporten (bij gebruik volledige ROM) wel afname blessure kans als er vooraf functionele tekorten zijn)

• therapeutisch wel effect als het spiertekort oorzaak van een blessure is

• >30 sec spier oprekken → 10-15% ROM toename gedurende 4-6 uur

• 3 dd 1 30 sec → na 10 dg stabiel 10-15% ROM toename, dan 1 dd 1

• bij stoppen rekken → na 4 wk weer oude spierlengtes



• psychologisch (placebo) effect is er vaak

• visco-elastische veranderingen zijn nooit aangetoond

• rollen met tennisbal onder de voet: hamstrings een stuk langer Ergogeen

• psychologisch voordeel

• er zijn studies waarbij de loopsnelheid/kracht/springhoogte verbetert Spieren

hamstrings reageren minder (theorie: tight hamstrings zijn secundair aan lage rugproblemen) Verend rekken = excentrisch rekken

zou niet mogen omdat er een myostatisch reflex wordt opgewekt, de huidige inzichten gaan er vanuit dat het brein dit reflex aan en uit kan zetten, dus mag wel

Conclusie rekken mag altijd op alle manieren, ook bij spierpijn en bij sprinters, kan geen kwaad maar ook nooit een voordeel aangetoond bij gezonde individueen

Zuurstof inhalatie Definitie Hoge concentratie O2 inademen

Pre-inspanning geen zin: al de Hb is al vol met O2 (sat in rust > 95%) en in plasma lost bijna niks op

Per-inspanning wel zin:

snellere diffusie → meer O2 in bloed minder AH arbeid = meer bloeddebiet voor de rest van het lichaam dit is wel verboden

Bewezen effect VO2max 12% toename met 55% O2 [1] 41% toename uithoudingsvermogen op 80% VO2max [1] Ventilatie neemt af

Post-inspanning geen zin: herstel niet sneller, lactaat niet sneller afgebroken

Referenties

1. Plet, J., et al., Increased working capacity with hyperoxia in humans. Eur J Appl Physiol Occup Physiol, 1992. 65(2): p. 171-7.


medicatie - rozenbergsport...farmacologie antichol. nevenwerkingen droge mond, eetlust toegenomen,...

Documents