Mediation in de fiscale praktijk

Arie NennieRB Kring Utrecht11 maart 2014

Te behandelen onderwerpen

http://www.youtube.com/watch?v=KY5TWVz5ZDU

1. Mediation in vogelvlucht2. Stand van wetgeving over mediation3. Mediation in de fiscale praktijk4. Zelf toepassen van mediationvaardigheden Vragen en discussie

Deel 1 Mediation in vogelvlucht

• Hoe ontstaan conflicten?• Oplossingsmethoden voor conflicten• Wat is mediation?• Wat zijn kenmerken van mediation?• Wanneer is mediation geschikt?• Het formele kader van mediation• De fasen in het mediationproces

Hoe ontstaan conflicten?

Een conflict is een proces, waarin partijen doelen nastreven, belangen hebben of waarden voorstaan die niet met elkaar te verenigen zijn.

Stadia van een conflict

Het conflict verloopt in stadia (Glasl). De hoofdfasen zijn:1. Win-win: samenwerking en dialoog om het conflict

op te lossen. Het conflict gaat over het conflict.

2. Win-lose: geen sprake meer van dialoog en het wantrouwen en de vijandigheid nemen toe. Het conflict gaat over winnen en gelijk krijgen.

3. Lose-lose: geen communicatie meer, alleen nog vijandigheid en het conflict gaat over de ander schade toebrengen.

Top 5 oorzaken van conflicten

1. Miscommunicatie tussen partijen2. Bejegening, gebrek aan respect en erkenning3. Botsende persoonlijkheden4. Tijdgebrek en ongeduld5. Gebrek aan grip op de situatie

Geen van deze oorzaken gaat over de inhoud!

Miscommunicatie en denkfouten

• 4 aspecten van communicatie(model Schultz von Thun)

• Wetmatigheden van communicatie (Watzlawick)

• Hoe denken we?(Kahnemann)

• Anders denken (De Bono)

NEGEERDIT

TEKEN

Gatewayarch Saint-Louis Missouri

Botsende persoonlijkheden

• Mensen verschillen! typologieën

• Fricties tussen de typen• Ruziestijlen (MacGillavry)• Kernkwadranten methode

(Ofman)

Methoden voor oplossing

• Zelf onderhandelen• Mediation• Bemiddeling• Bindend advies• Med-arb• Arbitrage• Rechtspraak (‘in geschil is…’)

Wat is onderhandelen?

• Definitie volgens Mediation Trainingsinstituut Mti:

Onderhandelen is iedere vorm van beïnvloeding van de ander met een bepaalde focus.

Forceren / Doordrukken

Ontwijken / Vermijden

Compromissen sluiten

Aanpassen / Toegeven

Samenwerken

Ger

icht

op

eige

n be

lang

zo

rg v

oor h

et e

igen

resu

ltaat

Gericht op de belangen van de anderZorg voor de relatie / resultaat voor de ander

Onderhandelingsstijlen

Thomas / Kilmann model

Harvard methode

• Scheid de mensen van het probleem• Richt op belangen en niet op standpunten• Zoek oplossingen in wederzijds belang• Gebruik objectieve criteria

Hoe los je conflicten zelf op?

• Door iets anders te doen dan eerder gedaan!• Niet langer op het probleem richten, maar op

de pogingen om het op te lossen• Zoek wat het conflict de partijen oplevert• Ontwerp samen iets!

in plaats van vechten, toegeven of schikken• Soms gaat dat (veel) beter

onder neutrale begeleiding

Mediation – wat is het?

Mediation = conflictbemiddeling waarbij (1) onafhankelijke en neutrale derde

(mediator)(2) partijen begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen(3) tot een gezamenlijk gedragen en voor ieder van hen optimale/acceptabele oplossing te komen voor hun geschil

Mediation - kenmerken

• De deelnemers beslissen wat er gebeurd• Deelnemers moeten beslissingsbevoegd zijn• Vertrouwelijkheid gedurende het proces• Vrijwillige deelname, maar met inspanning• Juridische aspecten alleen voor zover nodig• Herstel of verbetering van de communicatie /

toekomstgericht• Mogelijkheid van afzonderlijke gesprekken

Wanneer is mediation geschikt?

• Als er bereidheid bestaat om samen te werken• Als er ruimte bestaat voor onderhandeling• Als beslissing door een ander het probleem

niet oplost• Als het conflict niet ter ver is geëscaleerd• Als de partijen in de toekomst samen verder

moeten

Het formele kader

• Mediation overeenkomst• Mediation reglement NMI/Mediatorsfederatie• Gedragsregels voor de mediator• Klacht- en tuchtrecht

De fasen in het mediationproces

• Voorbereiding• Mediationovereenkomst• Conflictkwesties vaststellen• Achterliggende belangen definiëren• Oplossingen kiezen• Afspraken in vaststellingsovereenkomst• Afsluiting

Selective attention test (Simons)

• http://www.youtube.com/watch?v=vJG698U2Mvo

Deel 2 Wetgeving over mediation

• Initiatiefwetsvoorstel Van der Steur• Ingediend bij Tweede Kamer september 2013• Drie wetten:– Wettelijk register van mediators– Bevordering mediation in het burgerlijk recht– Bevordering mediation in het bestuursrecht

• Advies Raad van State

Wet Registermediator

• Begrip Registermediator wettelijk vastgelegd• Wettelijke kwaliteitseisen en tuchtrecht• Registermediator krijgt wettelijk

verschoningsrecht

Mediation in burgerlijk recht

• Wettelijke vertrouwelijkheid• Stuiting van de verjaring• Mediationclausules worden bindend

(onder voorwaarden)• Uit dagvaarding of verzoekschrift dient te

blijken dat partijen mediation hebben geprobeerd

• Mediator heeft toegang tot E-rechter

Mediation in het bestuursrecht

• Bepaling in Algemene wet bestuursrecht• Bepaling in Algemene wet inzake

rijksbelastingen• Codificatie van bestaande fiscale praktijk• Doorgang van deze wet onzeker

Pauze!

Deel 3 Mediation in de fiscale praktijk

• Ontwikkelingen die mediation logisch maken• Mogelijke toepassingen• Onderwerpen die zich ervoor lenen• Wat is het goede moment?• Hoe komen partijen tot mediation?• De rol van de belastingadviseur• Enkele bijzondere aspecten

Ontwikkelingen

• Technologie en beschikbare informatie• Mondiger burger• Iedereen moet meer met minder• Nieuwe werkvormen (toezicht)• Grotere afhankelijkheid (vertrouwen)• Veel open normen• Fraudegevoelige regelgeving• Onderscheid goedwillend / kwaadwillend

Toepassingen

• Onvoldoende duidelijkheid of begrip over de relevante feiten en de fiscaaljuridische analyse

• Te vroege conclusies en veronderstellingen hebben geleid tot verlies van realistische kijk

• Partijen houden vast aan hun standpunten waardoor zij niet komen tot een oplossing

• Alles-of-niets situaties waarbij partijen andere mogelijkheden niet onderzoeken

Onderwerpen

• Reguliere fiscale discussies (feitencomplex)• Formeelrechtelijke discussies (feitencomplex)• Transfer pricing discussies• Samenloop met strafrecht• Klachten over behoorlijkheid• Invordering

Wat is het goede moment?

• Als de communicatie steeds stroever verloopt• Als het niet lukt om zaken over de bühne te

brengen• Als standpunten verharden• Als er ‘kampen’ worden gevormd (wij-zij)• Als de druk wordt opgevoerd (dreigementen)• Als de discussie persoonlijker wordt

Hoe komen partijen tot mediation?

• Doorverwijzing door derden• Initiatief door betrokkenen• Rol van de mediationcoördinator• Rol van het Landelijk bureau Mediation

Rol van de belastingadviseur

• Nadenken over wat partijen precies verdeeld houdt en hoe dat opgelost kan worden

• Voorlichting over het mediationproces, o.a. over de geheimhoudingclausule

• Helpen te onderzoeken wat de belangen en de onderhandelingsmarge zijn voor de cliënt

• Helpen met het vinden van objectieve criteria• Formeelrechtelijke punten bewaken (termijnen)• Soms wordt de belastingadviseur zelf partij!

Belangen in fiscale mediations

• De belangen verschillen vaak (vgl. Maslow)• Wat kunnen belangen zijn van de

belastingplichtige?• Wat kunnen belangen zijn van de inspecteur?• Wat kunnen belangen zijn van de adviseur?

MaslowZelfontplooiing

Erkenning

Sociaal-

of groepsbelang

Veiligheid / beveiliging

Overleven

Rangorde van menselijke behoeften volgens Maslow

Bijzondere aspecten

• De mediationovereenkomst• Macht en machtsverschillen• Koud tegen warm• Bewijspositie• De vertrouwelijkheid• De vaststellingsovereenkomst

Deel 4 Zelf vaardigheden toepassen

• Conflicten kunnen herkennen• Kennis van de wijze waarop conflicten zich

ontwikkelen• Technieken om miscommunicatie te voorkomen• Technieken om feiten en standpunten

duidelijker te krijgen• Weet wanneer je de hulp van derden moet

inroepen

Technieken

• Actief ‘onderzoekend’ luisteren• Scheidt personen van de inhoud• Pas de communicatie aan (niveau en middel)• Zoek de achterliggende belangen• Onderhandel o.g.v. belangen i.p.v. posities• Breng andere elementen in (taart vergroten)• Let op de rol van achterbannen

Vragen

en discussie

Meer lezen?

• Booij e.a., Mediation in Belastingzaken, Den Haag: SDU Uitgevers 2013

• Mr. dr. M.B.A. van Hout, Mens, maatschappij en mediation in het belastingrecht,Den Haag: SDU Uitgevers 2013

Arie NennieEmail info@arienennie.nl

Tel. 06 443 663 97