موضع‌گيري‌ال‌فعاالنه‌در‌قب

اثرات‌رسانه‌اي

برگرفته از كتاب بازشناسي رسانه هايجمعي با رویکر سواد

رسانه اي

رنوشته دبلیو جیمز پات

ايدۀ‌اصلي

ـمنفييواكنشبانهوـفعاالنهبايدما،خودبررسانه هااثرگذاريشیوۀدركبرايدربارهتيوق.بشناسیمرااثرگذاريفرآينددرمؤثرعواملبايدهمچنین.كنیمعمل.كنیمكنترلرااثرگذاريفرآيندمي توانیمبشناسیم،راايدهدواين

سانه اي،رسوادبرمبتنيرويكردمي آيد،میانبهرسانه اياثراتازصحبتوقتيآموزش،ازادهاستفبابالقوهخطرهايقبالدرمنفعالنهغیررفتاريسمتبهبیشتر

برايتيوقسپسودهندرخمنفياثراتبكشیمانتظاراينكهنهمي شود؛معطوفرييادگی.بگرديممقصردنبالبهشد،ديراوضاعشدنوخیم ترازجلوگیرينفي،ماثراتجريانبرتامي دهدشمابهراامكاناينفعاالنه،موضعيچگونگي

.باشیدداشتهبیشتريكنترل

وقوع‌بي‌وقفۀ‌اثرات‌رسانه‌اي

ديگر،عبارتيبه.مي انديشندرسانه اياثراتدربارهمطلقطوربهمردمازبسیاري.استنآبودنواكنشيتصوري،چنینمشكل.نمي دهدرخيامي دهدرخيااثريكسحكهاستايندهیم،انجاممي توانیمكهكاريتنهادهد،رخمنفياثرياگر

تنهادهد،رختمثباثرياگر.بگرديممقصردنبالوباشیمداشتهآنبهنسبتبديچنین.دهدرويدوبارهكهباشیمامیدواروبودهخرسندآنوقوعازمي توانیمالعاتاطچههر.باشیدداشتهاثراتبرزياديكنترلنمي دهداجازهشمابهموضعي

اثرگذارييندفرآبربهتريكنترلباشد،بیشتررسانه هااثرگذاريشیوۀدربارهشما.داشتخواهید

اثرات‌آشكار‌و‌اثرات‌در‌جريان

صرفاً.ندمي گذاراثرمارفتارواحساسانديشیدن،شیوۀبرمستمرطوربهرسانه هاهیچسانه هاركهنیستمعنابداننمي بینیم،رااثراتاينخارجينمودكهدلیلاين

ريانجدراثراتِوآشكاراثراتمیانبايدموضوعبهترترسیمبراي.ندارنداثري.شدقائلتمايز

اثراتاين.شدآن هامتوجهمي توانسادگيبهكههستنداموريآشكاراثرات.فرددرياحساسيارفتاريتغییراتنظیرهستند،مشاهدهقابلروشنيبهمعموالً

آن هاخود،رسانه ايرويارويي هايدركههستنداثراتيازدستهآنجريان،دراثراتروزهايدرمااحساسيسطوحمثال،براي.مي كنیمتجربهمستمرطوربهرا

.استتغییرحالدربي وقفهمختلف،

اثرات‌مبنايي‌و‌اثرات‌نوساني

ايتماشحالدركنیدفرض.كنیدمجسمنظردرآبسطحهمانندرانمودسطحاتمي رساند،آبسطحبهراخودماهييكناگهانوهستیددرياچهيكسطحدرياچهدرماهيوجودازبوديد،نديدهآبسطحرويراماهياينكهزماني

گفتمي توانننديده ايد،ماهي نوعهیچشماكهدلیلاينبهصرفاً .نداشتیداطمینان.نداردوجودماهيآب،زيردر

نينوسااثراتتنهاغرضمعموالً مي آيد،میانبهسخنرسانه اياثراتازوقتيتغییراتزادستهآنيعنيمي شوند؛آشكارومي روندفراترنمودسطحازكههستند

مي آيیمودخبهتلويزيونتماشايهنگاممثال،براي.آگاهييارفتاردرمشاهدهقابلبه زمیني،سیبچیپسدربارۀتجاريآگهييكتماشايازبعدكهمي شويممتوجهو

خوريمبتلويزيونمقابلدرتابرداشته ايمراچیپسبستۀورفتهآشپزخانه

خطوط‌مبنا

بگیريمنظردرنیزرامبناخطوطبايدكنیم،بررسيراجرياندراثراتبناستوقتي.

ذشتگباسطحاين.مي دهدنشانرااثريكباروبه روخطرمعمولسطحمبناخطكاهشايافزايشتدريجبهاستممكنوليمي ماند،باقيثابتمعموالًنیززمانبهافرادبرخي.مي گیرندشكلبلندمدتشرطي سازيواسطۀبهمبناخطوط.يابد

.تاسنزديكنمودسطحبهبسیارآن هامبنايخطكهشده اندشرطيگونه اي

،نیاززياديانزمبهشود،منتجآشكاراثريبهرسانه ايروياروييآنكهبرايبنابراينبنايمخطكهشده اندشرطيگونه ايبهافرادازديگرگروهيمقابل،در.نیستآنكهاحتمالازاين رو،.استگرفتهقرارنمودسطحاززياديبسیارفاصلۀباآن ها

.استناچیزبسیارشود،منتجقابل رؤيتاثريبهرسانه ايرويارويي

عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

مي دهندشكلرامامبنايخطكههستندروزمرهزندگيدرورسانه هادرعوامل.طخازرااثراتخطرديگر،عبارتبه.مي دهندافزايشراخطرعوامل،اينازبرخي

ازيگردبرخي.مي دهندافزايشآنازفراتريانمودسطحتاومي برندباالترمبنااينتمام.مي سازنددورنمودسطحازومي دهندكاهشراخطراحتمالنیزعوامل

.هستندجرياندراثراتتحركات،

مبناعوامل‌<رسانه‌ايعوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌

بهخشبايندردارند؟افرادمبنايخطبرراتأثیربیشترينعوامل،ازيككدامولينامحسوس،تأثیريعواملاينازهريك.شدخواهداشارهآن هاازمواردي.مي كندارپايدوباثباتنسبتاًراشخصمبنايخطامر،همینودارندفردبردائمي

سن‌محورپختگي‌هاي‌<مبناعوامل‌<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

یممي رسبلوغبهاخالقيوعاطفيشناختي،نظرازماازيكهرزمان،گذشتبا.واسترشدحالدرماذهنواحساساتاخالقي،منطقهستیم،جوانخیليوقتي

سیديم،ربلوغبهحوزه هاايندروقتي.داردظرفیتهمچنانكاملرشدبهرسیدنتااركبهراپیچیده ايمهارت هايوكنیمپردازشرابیشترياطالعاتمي توانیم

ايمبنخطدلخواه،اثراتتجربۀبرايتامي دهدامكانمابهموضوعاين.گیريماثراتازپرهیزبرايبرعكس،وكنیمنزديكبیشترچههرنمودسطحبهراخود

.سازيمدورنمودسطحازرامبناخطناخوشايند،

شناختيتوان‌مندي‌هاي‌<عوامل‌مبنا<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

يوابستگ:برشمردمي توانراشناختيتوان منديچهاررسانه اي،سوادحوزۀدردرتوان مندي هااينازهريك.ذهنيتمايز گذاريوتفكرذكاوت،وهوشمیداني،

مثال،براي.هستنداثرگذاررسانه اياثراتحوزۀدرشخصمبنايخطشكل گیريدريباالترتواناييازوداشتهبیشتريهوشومیدانياستقاللكساني كه

سطوحبربسیاراحتمالبهباشند،برخوردارمختلفاطالعاتمیانذهنيتمايزگذاري.دارندبیشتريكنترلنیزخودمبناي

دانشساختارهاي‌<عوامل‌مبنا<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

دارنده هارسانازرايادگیريمیزانبیشتريندارند،بیشتريدانشكهاشخاصي.اشدبداشتهاختیاردررادانشازمناسبيحجمخاص،موضوعيدربارهفردوقتي

ودارندتريبیشانگیزۀمتنوعموضوع هايدربارهبیشتراطالعاتكسببرايمعموالًبرايشانرااطالعاتيچنینكهمي كنندجست وجورارسانه هايينتیجه،در

بهدرندقامي شوند،روبه روموضوعيكدربارهتازهپیاميباآن هاوقتي. آورندفراهمخودموجوددانشساختارهايدرراجديداطالعاتاينكارآمد،طوربهوسرعت.كنندتلفیق

ي توانمآن گاهباشند،فرددانشساختاردرموجوداطالعاتاولیۀمنبعرسانه ها،اگر هايدروني سازيورسانه ايتعمیم هايسیطرۀزيرساختاراينكهداشتانتظار.گیردقراررسانه ايدنیاي

زندگيشيوۀ‌<عوامل‌مبنا<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

وافرادازاريبسیباآنجرياندروباشندداشتهفعاآلنه ايزندگيشیوۀكهكساني.مي گیرندقراررسانه هاتأثیرتحتكمتركلي،طوربهمي سازند،برقراررابطهنهادها

ازتريكمتجربه هايسرزندگي،ياآموزشپول،كمبوددلیلبهكهديگرگروهيدارندمتعدديرسانه ايرويارويي هايزياد،احتمالبهكرده اند،كسبواقعيدنیاي

افراديیر،فقافرادويژهبهدلیل،همینبه.نداردتناسبآن هاديگرتجربه هايباكهدگان،سال خوروقومياقلیت هايپايین،اقتصاديـاجتماعيطبقاتبهمتعلق.هستندتلويزيونويژهبهرسانه ايتأثیرهايپذيرشمستعدبیشتر

شخصيجايگاه‌<عوامل‌مبنا<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

رسانه هاابروياروييبرايفردانگیزه هايواهدافازاستتركیبيشخصي،جايگاه.

ازاكثريحداستفادۀبرايباشد،برخوردارمستحكميشخصيجايگاهازفردوقتيگیزۀانزندگي،شیوۀوجامعه شناختيعواملدانش،ساختارهايمهارت ها،پختگي ها،

نانچراخودمبانيودارندبیشتريآگاهياثرگذاري،فرآيندهايازوداردكافي.باشدهماهنگشخصي شاناهدافباكهمي كنندطراحي

رويارويي‌عادت‌هاي‌<عوامل‌مبنا<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌ايرسانه‌اي

بهراماتوجهكهداريمرسانه ايروياروييعادت هايازمجموعه ايماازهريكبهيلندمابرخيمثال،براي.مي كنندمعطوفمشخصيرسانه ايپیام هايورسانه ها

ايندر.زنندبسرتارنماهاانواعبهتمايزگذاريبدونوبپردازنداينترنتيجست وجوييككهتاسبعیدومي شوندروبه روپیام هاازمتنوعوگسترهطیفيباافرادموارد،

مكنمديگربرخيمقابل،در.بگذاردجايبرآن هامبنايخطبرچندانياثرپیامايتماشوخشونت آمیزويدئوييبازي هايدادنانجامصرفراخودوقتتماماست

سطحكينزديدرزياد،احتمالبهعده،اينمبنايخط.كننداكشن/جناييفیلم هاي.داردقرارپرخاشگرانهرفتاريانجامبراينمود

نوسانعوامل‌<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

پیداشناختاثرگذاريفرآيندهايدرخودمبنايخطوطجايگاهبهنسبتوقتي شوند،مينوسانياثرسببومي دهندتكانراشماكهعوامليبرنظارتكرديد،عواملازنوعسهورسانه ايعواملازنوعسهبخش،ايندر.مي يابنداهمیت

.مي شودبررسيدارند،اهمیتتحريكاتاينارزيابيدركهشخصي

پيام‌هامحتواي‌<نوسانعوامل‌<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

يچیزچهمعرضدرراخودرسانه اي،روياروييبارهردركهاستمهممسئلهايناكشن،/جناييوترسناكنمايش هايباروياروييبرايكنیدفرض.مي دهیدقرارآيا.الستبابسیارتهاجمياثريبرايشمامبنايخطوداريدعادت گونهالگوييك

كافيودنمسطحازشماعبوربرايتلويزيونيبرنامۀازديگرساعتيكتماشاياگر.نیدمي كتماشارامحتواييچهكهداردبستگياينبهموضوعاينبود؟خواهد

كمكيگريكدبهشخصیت هاآن،جرياندركهمي كنیدتماشاراكمدينمايشيكسطحازشماشدندوراحتمالآن گاهاست،اجتماعيآندرون مايه هايومي كنند

بهكنید،شاتماراخشونت آمیزشدتبهبرنامه اياگرمقابل،در.استزيادبسیارنمود.مي رويدفراترنمودسطحاززياد،احتمال

نمايش‌هابافت‌<عوامل‌نوسان<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

ماعياجتدرس هايمعنايويژهبهاست،نهفتهآن هانمايششیوۀدرپیام هامعناي.مانيزمي شود؛تصويرنمايشيكشخصیت هايازجذابشدتبهچهره ايوقتي

دلیلبهشخصیت هااينكهآن گاهومي شوددادهنشانشدهتوجیهآن هارفتاركهاينابمخاطبانهم زادپندارياحتمالمي كنند،دريافتپاداشرفتار،ايندادنانجام

هتجربراشخصیتآنرفتارخود،منظرازپس.مي رودباالجذابشخصیت هايحالت،ايندر.مي آموزندچیزهاييغیرمستقیم،وهم دالنهتجربۀاينازومي كنند

.ندمي كنتصويرشخصیت هااينكهمي پذيرندراتجربه ايمعنايمخاطبان،

محتواشناختيپيچيدگي‌<عوامل‌نوسان<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

وانندمي تراحت ترافراد،باشد،داشتهشناختيمطالبه هايمخاطب،ازپیاموقتيتهداشبیشتريمطالبۀفعال،حافظۀازروايتچههر.كنندپردازشراآنمعنايقدرت،كودكاندرمثال،براي.مي شودكمحقايقيادسپاريبهودركقدرتباشد،

.خوانده اندمكتوبرسانه هايدركهاستاخباريازبیشترتلويزيوني،اخباريادآوريديمتعدگذرگاه هايازهم زمانطوربهتلويزيونياخباركهاستايننیزعلت

ازتاطالعاوقتيومي دهندقرارفرداختیاردررااطالعات،(صداوواژگانتصاوير،)تقويتولتكمیرايكديگراطالعاتديگر،عبارتيبهـباشدتكراريمعنايينظر.مي گیردصورتبهتريادگیريـكنند

انگيزه‌ها<عوامل‌نوسان<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

دررااطالعاتاينباشند،داشتهآگاهانهنیازيمشخص،اطالعاتيبهافرادوقتيآن هارايبنیزتجربهاينازيادگیريشانسومي كنندجست وجوفعاالنهرسانه ها

هنوليمي دهد،رخيادگیريبازهمهستند،منفعلافراد،وقتي.بودخواهدباالبرايبرخوردارند،باالتريهوشوآموزشازكهافراديهمچنین.قبلهمچون

رااطالعاتيعده،اين.دارندبیشتريانگیزۀرسانه هادراطالعاتجست وجوي.داردبرايشانبیشتريكارآييكهمي كنندانتخاب

پيدرانمخاطبازبسیاريكهاستاينرسانه ايخشونتمحبوبیتداليلازيكيودشونتحريكنوعيبهمي خواهندوبي حوصله اندعدهاين.هستنداحساسات

.استتحريك كنندهبسیارتلويزيونيخشونتتماشاي

حالت‌ها<عوامل‌نوسان<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

رخذراگتحريكيبهپاسخدركهاستاحساسيواكنشيياكششيكحالتراماكهمي دهدرخچیزهاييزندگيدر.داردكوتاهيعمرنسبتاًحالت،.مي دهداستممكنرسانه ايمحتوايباتعاملدرحالتاين.مي كندسرخوردهياعصباني

ازبعدهپرخاشگرانواكنشيبروزاحتمالمثال،براي.شودمنجرمشخصاثراتيبهباالاربسیاست،ناامیدوسرخوردهكهشخصيسويازرسانه ايخشونتتماشاي.مي رود

ايدش.مي كننددست كاريراماروان شناختيحالت هاياوقات،بیشتردررسانه هابرانگیختهندهبینوقتي.باشدبرانگیختگيحسحالت ها،اينمهم ترينگفتبتوانرابیشتريتصاوير.داشتخواهدشفاف تريتجربۀومي شودبیشترويتمركزشود،

.استیشترببرايشبرانگیختگيحالتدرواكنشبروزاحتمالومي سپاردخاطربه

هم‌زادپنداريميزان‌<عوامل‌نوسان<عوامل‌مؤثر‌بر‌اثرات‌رسانه‌اي

ست؛ااثرگذاريفرآينددرمهمعواملازيكيخاصشخصیت هاييباهم زادپنداريتوجهكرده اند،هم زادپنداريآن هاباكهشخصیت هاييبهمخاطبانچون

ابروان شناختيرابطه ايطريقازومرحله ايدوفرآينديدرما. دارندبیشتريارۀدربنخست،.مي شويمدرگیررسانهدرترسیم شدهرويدادهايدرشخصیت ها،

تقضاوخودباويشباهتمیزانوشخصیتيكسمتبهخودگرايشمیزان.مي كنیم

شخصیتايننقشدرراخودومي شويم«تصور»تجربۀوارددوم،مرحلۀدري هايدل بستگمخاطبانشخصیت ها،گفتارورفتاربهبسته.مي كنیممجسم

،دل بستگيچههر.مي سازندبرقرارخاصشخصیت هايبرخيبامستحكمي.بودخواهدبیشترنیزاثرگذارياحتمالباشد،شديد تر

نتيجه‌گيري

اثرگذاريانجرينخست،.باشیمداشتهنظردرراچیزسهبايدرسانه ايتأثیرمورددرتأثیرتحتفهبي وقغیرمستقیم،يامستقیمماچوناست؛مستمروبي وقفهرسانه اييديگرعواملكناردراثرگذاريبرايرسانه هادوم،.داريمقراررسانه ايپیام هاي

خودگيزنددررسانه اياثراتفرآيندبرمي توانیدشمااينكهسوم.مي كنندعمل.باشیدداشتهكنترل