BÖLÜM 5: İşletim Sistemleri________________________________________________________________1

5.0.1 Giriş____________________________________________________________________________________1

5.1 İşletim Sistemi Kavramları ve Özellikleri___________________________________________________1

5.1.1 Modern İşletim Sistemleri__________________________________________________________________15.1.1.1 Kavramlar_____________________________________________________________________________________25.1.1.2 İşletim Sisteminin Temel Fonksiyonları______________________________________________________________25.1.1.3 İşlemci Mimarisi________________________________________________________________________________3

5.1.2 İşletim Sistemleri Türleri____________________________________________________________________45.1.2.1 Masaüstü İşletim Sistemleri________________________________________________________________________45.1.2.2 Ağ İşletim Sistemleri_____________________________________________________________________________5

5.1.3 İşletim Sistemi Seçimi için Müşteri İhtiyaçları___________________________________________________55.1.3.1 İşletim Sistemi İle Uyumlu Uygulamalar ve Ortamlar___________________________________________________55.1.3.2 Minimum Donanım Gereksinmeleri ve İşletim Sistemi Platformu ile Uyumluluk_____________________________65.1.3.3 İşletim Sistemi Gereksinmelerinin Karşılaştırılması____________________________________________________6

5.1.4 İşletim Sistemi Yükseltmeleri________________________________________________________________85.1.4.1 İşletim Sistemi İle Uyumlu Uygulamalar ve Ortamlar___________________________________________________85.1.4.2 Windows İşletim Sistemi Yükseltmeleri______________________________________________________________85.1.4.3 Veri Geçişi____________________________________________________________________________________9

5.2 İşletim Sistemi Kurulumu______________________________________________________________11

5.2.1 Sabit Disk Kurulum Prosedürleri_____________________________________________________________115.2.1.1 Sabit Disk Bölümleme__________________________________________________________________________115.2.1.2 Sabit Diski Biçimlendirme_______________________________________________________________________125.2.1.3 Varsayılan Ayarları Kullanarak İşletim Sistemi Kurulumu______________________________________________155.2.1.8 Hesap Oluşturma_______________________________________________________________________________175.2.1.12 Kurulumu Tamamlama_________________________________________________________________________17

BÖLÜM 5: İşletim Sistemleri5.0.1 Giriş

İşletim sistemi (OS), bir bilgisayardaki işlevlerin neredeyse tümünü denetler. Bu bölümde, Windows 7, Windows Vista ve Windows XP işletim sistemleriyle ilgili olarak bileşenler, işlevler ve terminoloji hakkında bilgi edineceksiniz..

5.1 İşletim Sistemi Kavramları ve Özellikleri5.1.1 Modern İşletim Sistemleri

5.1.1.1 Kavramlarİşletim sisteminin özelliklerini anlamak için, birkaç temel terimi bilmek önemlidir. İşletim sistemleri tanımlanırken genellikle aşağıdaki terimler kullanılır:

Çok kullanıcılı - İki veya daha fazla kullanıcının, programlarla aynı anda çalışabilmelerine ve çevresel aygıtları paylaşabilmelerine olanak sağlayan bireysel hesapları vardır.

Çok görevlilik - Bilgisayar, aynı anda birden çok uygulamayı çalıştırabilir. Çok işlemlilik - İşletim sistemi iki veya daha fazla işlemciyi destekleyebilir. Çoklu kullanım - Bir program, işletim sisteminin ihtiyacına uygun biçimde yüklenebilecek olan

daha küçük parçalara ayrılabilir. Çoklu kullanım, bir programın farklı parçalarının aynı anda çalışmasına olanak sağlar.

Tüm bilgisayarlar, kullanıcılar, uygulamalar ve donanım arasındaki etkileşimi olanaklı kılan arayüzü sağlamak amacıyla bir işletim sistemine ihtiyaç duyarlar. İşletim sistemi bilgisayarı başlatır ve dosya sistemini yönetir. İşletim sistemleri, birden fazla kullanıcı, görev veya işlemciyi destekleyebilir.

5.1.1.2 İşletim Sisteminin Temel FonksiyonlarıBilgisayarın boyutu ve işletim sisteminin karmaşıklık derecesi ne olursa olsun, tüm işletim sistemleri dört temel işlevi gerçekleştirir.

Donanım erişimini denetleme Dosya ve klasör yönetimi Kullanıcı arayüzü sağlama Uygulama yönetimi

Donanım Erişimiİşletim sistemi, uygulamalar ile donanım arasındaki etkileşimi yönetir. İşletim sistemi, her bir donanım bileşenine erişim sağlamak ve bu bileşenlerle iletişim kurmak için aygıt sürücüsü olarak adlandırılan bir program kullanır. Donanım aygıtı takıldığında, işletim sistemi bileşenin aygıt sürücüsünü tespit edip yükler. Sistem kaynağı atama ve sürücü yükleme işlemi, tak-ve-çalıştır (PnP) yöntemi aracılığıyla gerçekleştirilir. Daha sonra işletim sistemi bu aygıtı yapılandırır ve bilgisayar hakkındaki tüm bilgileri içeren bir veritabanı olan kayıt defterini günceller.İşletim sistemi aygıt sürücüsünü tespit edemezse, bir teknisyenin sürücüyü aygıt ile beraber gelen ortamı kullanarak ya da üreticinin web sitesinden indirerek kendisinin yüklemesi gerekir.Dosya ve Klasör Yönetimiİşletim sistemi, verileri saklamak için sabit diskte bir dosya yapısı oluşturur. Dosya, tek bir ad verilen ve tek bir birim olarak değerlendirilen ilişkili veriler bloğudur. Program ve veri dosyaları dizinde bir arada gruplanır. Dosya ve dizinler, kolaylıkla bulunacak ve kullanılacak şekilde düzenlenir. Dizinler diğer dizinlerin içinde saklanabilir. Bu iç içe geçmiş dizinler altdizin olarak ifade edilir. Windows işletim sistemlerinde dizinler klasör, altdizinler ise altklasör olarak adlandırılır.Kullanıcı Arayüzüİşletim sistemi, kullanıcının yazılım ve donanımla etkileşim kurmasına olanak verir. İşletim sistemlerinde iki tür kullanıcı arayüzü vardır:

Komut satırı arayüzü (CLI) - Şekil 1'de gösterildiği gibi, kullanıcı komut istemine komut yazar. Grafik kullanıcı arayüzü (GUI) - Şekil 2'de gösterildiği gibi, kullanıcı menü ve simgelerle

etkileşim kurar.

Uygulama Yönetimiİşletim sistemi bir uygulamayı bulur ve bilgisayarın rastgele erişimli belleğine (RAM) yükler. Kelime işlemciler, veritabanları, elektronik tablolar ve oyunlar gibi yazılım programları birer uygulamadır. İşletim sistemi, mevcut sistem kaynaklarını çalışan uygulamalara ayırır.Programcılar, geliştirdikleri programın işletim sistemiyle uyumlu olmasını sağlamak için Uygulama Programlama Arayüzü (API) olarak bilinen talimatlar dizisini izlerler. Uygulama Programlama Arayüzü, programların işletim sistemi tarafından yönetilen kaynaklara tutarlı ve güvenilir bir şekilde erişmesini sağlar. Aşağıda bazı Uygulama Programlama Arayüzü örnekleri gösterilmektedir:

Açık Grafik Kütüphanesi (OpenGL) - Çoklu ortam grafiklerine yönelik çapraz platform standart belirtimi

DirectX - Microsoft Windows çoklu ortam görevleriyle ilgili Uygulama Programlama Arayüzleri topluluğu

Windows Uygulama Programlama Arayüzü- Windows'un eski sürümlerindeki uygulamaların yeni sürümlerde çalışmasına olanak sağlar.

Java Uygulama Programlama Arayüzleri- Java programlama geliştirme ile ilgili Uygulama Programlama Arayüzleri topluluğu

5.1.1.3 İşlemci Mimarisi

İşlemcinin bilgi işleme yolu işletim sisteminin performansını etkileyebilir. Verileri işlemek için kullanılan iki yaygın mimari aşağıda verilmiştir:

x86 - Tek bir istek ile birden fazla talimatı işleyen 32-bit mimarisi. x86 işlemci x64 işlemciden daha az yazmaç kullanır. Yazmaçlar, hesaplama yaparken işlemci tarafından kullanılan depolama alanlarıdır. x86 işlemci 32-bit işletim sistemini destekleyebilir.

x64 - 64-bit mimarisi özellikle 64-bit adres alanı kullanan talimatlar için ek yazmaçlar ekler. Ek yazmaçlar, işlemcinin talimatları x86'dan çok daha hızlı işlemesine olanak sağlar. x64 işlemci x86 işlemci ile geriye dönük uyumludur. x64 işlemci, 32-bit ve 64-bit işletim sistemlerini destekler.

64-bit işletim sistemi sistem belleğinin 128 GB'den fazlasını adresleyebilirken, 32-bit işletim sistemi yalnızca 4 GB kadarını adresleyebilir. Bellek yönetimi iki sistem arasında değişiklik gösterir. 64-bit işletim sisteminin performansı daha iyidir. Ayrıca 64-bit işletim sistemi, ek güvenlik sağlayan özellikler içerir.

5.1.2 İşletim Sistemleri Türleri

5.1.2.1 Masaüstü İşletim Sistemleri

Bir teknisyenden, müşteri için bir işletim sistemi seçip ve yüklemesi istenebilir. İşletim sistemlerinin iki farklı türü vardır: masaüstü ve ağ işletim sistemleri. Masaüstü işletim sistemi, sınırlı sayıda kullancısı olan küçük ofis, ev ofis (SOHO) ortamlarında kullanıma yöneliktir. Bir ağ işletim sistemi (NOS), birden fazla kullanıcının çok çeşitli ihtiyaçlarına cevap veren bir şirket ortamı için tasarlanmıştır.

Masaüstü işletim sistemi aşağıdaki özelliklere sahiptir: Tek bir kullanıcıyı destekler. Tek kullanıcılı uygulamaları çalıştırır. Sınırlı güvenliğe sahip küçük bir ağda dosya ve klasör paylaşır.

Güncel yazılım piyasasında en yaygın kullanılan masaüstü işletim sistemleri üç gruba ayrılır: Microsoft Windows, Apple Mac OS ve Linux. Bu bölümde Microsoft işletim sistemleri üzerinde durulmaktadır.

Microsoft WindowsWindows, günümüzde kullanılan en yaygın işletim sistemlerinden biridir. Windows işletim sisteminin

mevcut sürümleri aşağıda gösterilmektedir: Windows 7 Starter - Ağ iletişimini kolaylaştırmak için mini dizüstü bilgisayarlarda kullanılır Windows 7 Home Premium - Kolay bir şekilde ortam paylaşımı yapmak için ev bilgisayarlarında

kullanılır Windows 7 Professional - Kritik bilgileri güvence altına almak ve rutin görevlerin tamamlanmasını

kolaylaştırmak için küçük işletme bilgisayarlarında kullanılır Windows 7 Enterprise - Daha fazla verimlilik, güvenlik ve yönetim özellikleri sağlamak için büyük

işletme bilgisayarında kullanılır Windows 7 Ultimate - Bilgisayarlarda Windows 7 Home Premium'un kullanım kolaylığı ile

Windows 7 Professional'ın işletme yeteneklerini bir araya getirmek ve ilave veri güvenliği sağlamak için kullanılır

Windows Vista Home Basic - Temel bilgisayar kullanımı için ev bilgisayarlarında kullanılır Windows Vista Home Premium - Kişisel verimliliği ve dijital eğlenceyi temel kullanım ötesine

yaymak için ev bilgisayarlarında kullanılır

Windows Vista Business - Gelişmiş güvenlik ve gelişmiş taşınırlık teknolojisi için küçük işletme bilgisayarlarında kullanılır

Windows Vista Enterprise - Geliştirilmiş verimlilik, güvenlik ve yönetim özellikleri sağlamak için büyük işletme bilgisayarlarında kullanılır

Windows Vista Ultimate - Bilgisayarlarda hem ev hem de iş kullanıcılarının tüm ihtiyaçlarına bir arada cevap vermek için kullanılır

Windows XP Professional - Ağ üzerinden Windows Sunucusu'na bağlanan çoğu bilgisayarda kullanılır

Windows XP Home - Ev bilgisayarlarında kullanılır ve sınırlı güvenlik içerir Windows XP Media Center - Eğlence bilgisayarlarında film izlemek ve müzik dinlemek için

kullanılır Windows XP 64-bit Professional - 64-bit işlemci içeren bilgisayarlarda kullanılır

Apple Mac OSApple bilgisayarlar üretici firmaya özgü olup Mac OS adlı işletim sistemini kullanır. Mac OS, kullanıcı

dostu bir Grafik Kullanıcı Arayüzü (GUI) işletim sistemi olacak şekilde tasarlanmıştır. Mac OS işletim sisteminin güncel sürümleri UNIX'in özelleştirilmiş bir sürümüne dayanmaktadır.

LinuxLinux, 1960'ların sonlarında kullanıma sunulan ve en eski işletim sistemlerinden biri olan UNIX işletim

sistemi tabanlıdır. Linux, 1991'de Linus Torvalds tarafından açık kaynak bir işletim sistemi olarak tasarlanmıştır. Açık kaynaklı programlar, kaynak kodunu ücretsiz olarak indirilmesi veya diğer işletim sistemlerinden daha düşük bir maliyetle geliştiricilerden satın alınması yoluyla kaynak kodunun herkes tarafından dağıtılmasına ve değiştirilmesine olanak verir.

NOT: Bu eğitimde, aksi belirtilmediği sürece, bütün komut yolları Microsoft Windows'taki kullanımları ifade etmektedir.

5.1.2.2 Ağ İşletim SistemleriAğ İşletim Sistemi (NOS), ağ ortamında işlevselliği ve yönetilebilirliği artırmak için ek özellikler içerir.

Ağ işletim sistemi aşağıdaki özelliklere sahiptir:

Birden çok kullanıcıyı destekler

Çok kullanıcılı uygulamalar çalıştırır

Masaüstü işletim sistemlerine nazaran daha fazla güvenlik sağlar

Ağ işletim sistemi, bilgisayarlara aşağıda verilen ağ kaynaklarını sağlar:

Paylaşımlı veritabanları gibi sunucu uygulamaları

Merkezi veri saklama

Ağdaki kullanıcı hesaplarının ve kaynakların merkezi deposu

Ağ yazıcı kuyruğu

RAID ve yedeklemeler gibi yedek depolama sistemleri

Bazı ağ işletim sistemleri aşağıda verilmiştir:

Windows Server

Red Hat Linux

Mac OS X Server

5.1.3 İşletim Sistemi Seçimi için Müşteri İhtiyaçları

5.1.3.1 İşletim Sistemi İle Uyumlu Uygulamalar ve OrtamlarMüşteriye bir işletim sistemini önerirken bilgisayarın müşteri tarafından ne şekilde kullanılacağı önemlidir. İşletim sistemi, mevcut donanım ve gerekli uygulamalar ile uyumlu olmalıdır. Müşterinize bir işletim sistemi önermeden önce, müşterinizin kullanacağı uygulama türlerini ve yeni bilgisayar satın alınıp alınmayacağını öğrenin.İşletim sistemi önerisi yapmak için, teknisyenin bütçe sınırlamalarını gözden geçirmesi, bilgisayarın nasıl kullanılacağını öğrenmesi ve hangi uygulama türlerinin yükleneceğini belirlemesi gerekmektedir. Aşağıda müşteri için en iyi işletim sistemini belirlemeye yardımcı olacak bazı talimatlar bulunmaktadır:

Müşteri bilgisayarda "genel kullanıma hazır" uygulamalar mı kullanıyor? Genel kullanıma hazır olan uygulamaların ambalajı üzerinde uyumlu işletim sistemlerinin listesi bulunur.

Müşteri kendisine özel olarak programlanmış olan kişiselleştirilmiş uygulamalar mı kullanıyor? Müşteri kişiselleştirilmiş bir uygulama kullanıyorsa, uygulamayı programlayan kişi hangi işletim sisteminin kullanılması gerektiğini belirtir.

5.1.3.2 Minimum Donanım Gereksinmeleri ve İşletim Sistemi Platformu ile Uyumluluk İşletim sistemlerinin yüklenebilmesi ve düzgün bir şekilde çalışması için karşılanması gereken minimum donanım gereksinimleri vardır.Müşterinizin mevcut donanımını tanımlayın. İşletim sistemine yönelik minimum gereksinimlerin karşılanması için donanım yükseltmelerinin yapılması gerekiyorsa, gerçekleştirilecek en uygun eylemi belirlemek için maliyet analizi yapın. Bazı durumlarda, var olan sistemi yükseltmek yerine yeni bir bilgisayar satın almak müşteri için daha az maliyetli olabilir. Bazen de aşağıdaki bileşenlerden birini veya birkaçını yükseltmek uygun maliyetli olabilir:

Rastgele Erişimli Bellek (RAM) Sabit disk sürücüsü Merkezi İşlem Birimi (CPU) Ekran kartı Anakart

NOT: Uygulama gereksinimleri işletim sisteminin donanım gereksinimlerini aşarsa, uygulamanın düzgün şekilde çalışması için bu ek gereksinimleri de karşılamanız gerekmektedir.İşletim sistemine yönelik minimum donanım gereksinimlerini belirledikten sonra, bilgisayardaki tüm donanımın müşteri için seçtiğiniz işletim sistemiyle uyumlu olduğundan emin olun.Microsoft Uyumluluk MerkeziŞekilde gösterildiği gibi, Windows 7 ve Windows Vista için teknisyenlerin hem yazılım hem de donanım uyumluluğunu kontrol etmelerine olanak sağlayan çevrimiçi Uyumluluk Merkezi vardır. Bu araç, test edilmiş ve Windows 7 ve Windows Vista ile sorunsuz biçimde çalıştığı onaylanmış donanıma yönelik ayrıntılı bir envanter sağlar. Müşterinin mevcut donanım bileşenlerinden herhangi biri listede yoksa, bu donanım bileşenlerinin yükseltilmesi gerekebilir.Microsoft Uyumluluk Merkezi, Windows XP'yi desteklemez. Windows XP için üreticinin web sitesinden edinilebilen Donanım Uyumluluk Listesi (HCL) mevcuttur.NOT: Bir işletim sistemi için belirtilen Donanım Uyumluluk Listesi sürekli olarak bakımdan geçirilmiyor ve bu nedenle de tüm uyumlu donanımı içermiyor olabilir.

5.1.3.3 İşletim Sistemi Gereksinmelerinin Karşılaştırılması

5.1.4 İşletim Sistemi Yükseltmeleri

5.1.4.1 İşletim Sistemi İle Uyumlu Uygulamalar ve Ortamlarİşletim sisteminin güncel donanım ve yazılım ile uyumlu kalması için periyodik olarak yükseltilmesi gerekir. Üretici firma işletim sistemini desteklemeyi durdurduğunda yine işletim sisteminin yükseltilmesi gereklidir. İşletim sisteminin yükseltilmesi performansı artırabilir. Yeni donanım ürünlerinin düzgün çalışması için genellikle en son işletim sistemi versiyonunun yüklü olması gerekir. İşletim sistemini yükseltme pahalı olsa da, yeni özellikler ve yeni donanım desteği sayesinde size gelişmiş işlevsellik kazandırabilir.NOT: Bir işletim sisteminin yeni sürümleri yayınlandığında, zamanla eski sürümlere verilen destek çekilir.Işletim sistemini yükseltmeden önce, yeni işletim sisteminin bilgisayara başarıyla yüklenmesini sağlamak için minimum donanım gereksinimlerini kontrol edin. Ayrıca, donanımın yeni işletim sistemi ile uyumlu olmasını sağlamak için Windows 7 ve Vista için Windows Uyumluluk Merkezini, Windows XP için Donanım Uyumluluk Listesini (HCL) kontrol edin.Yükseltme DanışmanıMicrosoft, Windows işletim sisteminin yeni sürümlerine yükseltme yapmadan önce donanım ve yazılım uyumsuzluğu sorunları için sistemi tarayan Yükseltme Danışmanı adında ücretsiz bir yardımcı program sağlar. Yükseltme Danışmanı, ortaya çıkan sorunlar hakkında rapor oluşturur ve ardından sorunların çözüm adımlarında size yol gösterir. Yükseltme Danışmanı'nı Microsoft Windows web sitesinden indirebilirsiniz.Windows 7 Yükseltme Danışmanı'nı kullanmak için aşağıdaki adımları izleyin:Adım 1. Microsoft web sitesinden Windows 7 Yükseltme Danışmanı'nı indirip çalıştırın.Adım 2. Kontrolü başlat düğmesini tıklayın. Program, bilgisayarınızın donanımını, cihazları ve yüklü yazılımları tarar. Bir uyumluluk raporu sunulur.Adım 3. Bu raporu saklamak veya daha sonra yazdırmak isterseniz Raporu Kaydet düğmesini tıklayın.Adım 4. Raporu inceleyin. Bulunan sorunlar hakkındaki önerilen düzeltmeleri kayda geçirin.Adım 5. Kapat düğmesini tıklayın.Donanım, aygıtlar ya da yazılım üzerinde değişiklikler yaptıktan sonra, Microsoft, yeni işletim sistemini kurmadan önce Yükseltme Danışmanı'nın yeniden çalıştırılmasını önerir.

5.1.4.2 Windows İşletim Sistemi Yükseltmeleri

Bilgisayarın işletim sistemini yükseltme işlemi, yeni bir kurulum gerçekleştirmeye göre daha hızlı olabilir. Yükseltme süreci, yükseltilecek sürüme bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin, Windows 7 kurulum programı, mevcut Windows Vista dosyalarını Windows 7 dosyaları ile değiştirir. Ancak, mevcut uygulamalar ve ayarlar kaydedilir.Uygun yükseltme seçeneklerini işletim sisteminin sürümü belirler. Örneğin, 32-bit işletim sistemi 64-bit işletim sistemine yükseltilemez. Diğer bir örnek olarak, Windows XP Windows 7'ye yükseltilemez. Yükseltme yapmadan önce, olası yükseltme yollarının listesi için işletim sistemi geliştiricisinin web sitesini kontrol edin.NOT: Yükseltmeyi gerçekleştirmeden önce, kurulumla ilgili bir sorun oluşma ihtimaline karşı tüm verileri yedekleyin.İşletim sistemini Windows 7'ye yükseltmek için şu adımları izleyin:Adım 1. Windows 7 diskini optik sürücüye yerleştirin. Kurulum penceresi ekrana gelir.Adım 2. Şimdi yükle seçeneğini seçin.Adım 3. Kurulum için önemli olan güncelleştirmeleri indirmeniz istenir.Adım 4. Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi'ni (EULA) kabul edin ve İleri düğmesini tıklayın.Adım 5. Yükselt düğmesini tıklayın. Sistem, kurulum dosyalarını kopyalamaya başlar.Adım 6. Yükseltmeyi tamamlamak için istenenleri takip edin. Yükleme tamamlandığında bilgisayar yeniden başlar.NOT: Windows XP'den Windows Vista'ya yükseltme yapabilmek için, öncelikle Windows XP Service Pack 2 veya 3'ü yüklemeniz gerekmektedir.İşletim sistemini Windows Vista'ya yükseltmek için şu adımları izleyin:Adım 1. Windows Vista diskini optik sürücüye yerleştirin. Kurulum penceresi ekrana gelir.

Adım 2. Windows Vista Yükle seçeneğini seçin.Adım 3. Kurulum için önemli olan güncelleştirmeleri indirmeniz istenir.Adım 4. Ürün anahtarınızı girin ve Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi'ni kabul edin.Adım 5. Yükselt düğmesini tıklayın. Sistem, kurulum dosyalarını kopyalamaya başlar.Adım 6. Yükseltmeyi tamamlamak için istenenleri takip edin. Yükleme tamamlandığında bilgisayar yeniden başlar.İşletim sistemini Windows XP'ye yükseltmek için şu adımları izleyin:Adım 1. Windows XP diskini optik sürücüye yerleştirin.Adım 2. Başlat> Çalıştır'ı seçin. (Disk optik sürücüye yerleştirildiğinde, Kurulum Sihirbazı otomatik olarak başlayabilir.)Adım 3. Optik sürücü harfinin D olduğunu varsayarsak, Çalıştır kutusuna D:\i386\winnt32 yazın ve Enter tuşuna basın. Windows XP Kurulum Sihirbazına Hoşgeldiniz yazısı görüntülenir.Adım 4. Windows XP'ye yükselt'i seçin ve İleri'yi tıklayın. Lisans Sözleşmesi sayfası görüntülenir.Adım 5. Lisans sözleşmesini okuyun ve sözleşmeyi kabul etmek için düğmeyi tıklayın.Adım 6. İleri'yi tıklayın. Windows XP NTFS Dosya Sistemine Yükseltiliyor sayfası görüntülenir.Adım 7. Yükseltmeyi tamamlamak için istenenleri takip edin. Yükleme tamamlandığında bilgisayar yeniden başlar.

5.1.4.3 Veri Geçişi

Yeni bir kurulum gerektiği zaman kullanıcı verilerinin eski işletim sisteminden yenisine taşınması gerekir. Verileri ve ayarları aktarmak için kullanılabilecek üç araç vardır. Hangi aracı seçeceğiniz deneyim seviyenize ve gereksinimlerinize bağlıdır.Kullanıcı Durumu Geçiş Aracı

Şekil 1'de gösterildiği gibi, Windows Kullanıcı Durumu Geçiş Aracı (USMT), tüm kullanıcı dosyaları ve ayarlarını yeni işletim sistemine geçirir. Kullanıcı Durumu Geçiş Aracı'nı Microsoft'tan indirin ve yükleyin. Daha sonra, işletim sisteminden farklı bir konuma kaydedilen ve kullanıcı dosyalarını ve ayarlarını içeren bir depo oluşturmak için bu yazılımı kullanın. Yeni işletim sistemi yüklendikten sonra, kullanıcı dosyalarını ve ayarlarını yeni işletim sistemine yüklemek için Kullanıcı Durumu Geçiş Aracı'nı tekrar indirin ve yükleyin.Windows Kolay Aktarım

Eğer kullanıcı eski bilgisayarından yeni bir bilgisayara geçiyorsa, şekil 2'de gösterildiği gibi, kişisel dosyaları ve ayarları taşımak için Windows Kolay Aktarım programını kullanabilirsiniz. Dosya transferi işlemini USB kablo, CD/DVD, USB bellek sürücü, harici disk veya ağ bağlantısı kullanarak gerçekleştirebilirsiniz.Windows Kolay Aktarım programını çalıştırdıktan sonra, aktarılan dosyaların günlüğünü görüntüleyebilirsiniz. Windows 7 veya Window Vista'da Window Kolay Aktarım programına erişmek için aşağıdaki yolu kullanın:Başlat > Tüm Programlar > Donatılar > Sistem Araçları > Windows Kolay AktarımWindows XP'de ise öncelikle Windows Kolay Aktarım programını indirmeniz gerekmektedir. Program indirildikten sonra, aşağıdaki yolu kullanarak programa erişebilirsiniz:Başlat > Tüm Programlar > Windows Kolay AktarımWindows Kolay Aktarım programı, Windows XP Dosya ve Ayarları Aktarma Sihirbazı'nın yerini almıştır.Windows XP için Dosya ve Ayarları Aktarma Sihirbazı

Şekil 3'de gösterilen Windows XP için Dosya ve Ayarları Aktarma Sihirbazı, eski bilgisayardaki dosya ve ayarları yeni bilgisayara aktarır. Bu sihirbaz kullanıcıya hangi dosya ve ayarların aktarılacağını seçme olanağı verir. Dosyaları depolama ortamı, kablolu bağlantı veya ağ bağlantısı kullanarak aktarabilirsiniz. Dosya ve Ayarları Aktarma Sihirbazı'na erişmek için aşağıdaki yolu kullanın:Başlat > Tüm Programlar > Donatılar> Sistem Araçları > Dosya ve Ayarları Aktarma Sihirbazı

5.2 İşletim Sistemi Kurulumu5.2.1 Sabit Disk Kurulum Prosedürleri

5.2.1.1 Sabit Disk Bölümleme

Bir teknisyen olarak, işletim sistemini sıfırdan yüklemek zorunda kalabilirsiniz. Şu durumlarda sıfırdan yükleme yapın:

Bilgisayar bir çalışandan başka bir çalışana geçtiğinde İşletim sistemi bozulduğunda Bilgisayarın sabit diski yenisiyle değiştirildiğinde

İşletim sistemi yüklemesine ve ilk önyükleme işlemine, işletim sistemi kurulumu adı verilir. Bir sunucu aracılığıyla ağ üzerinden veya yerel sabit disk aracılığıyla işletim sistemi yüklemek mümkün olsa da, en yaygın yükleme yöntemi CD veya DVD ile yapılandırmadır. İşletim sistemini CD veya DVD'den yüklemek için, öncelikle sistemin CD veya DVD'den başlatılmasını sağlamak üzere BIOS kurulum ayarlarını yapılandırın.Önemli: Eğer donanım işletim sistemi tarafından desteklenmiyorsa, sıfırdan yükleme yaparken, üçüncü parti sürücüleri yüklemeniz gerekebilir.BölümlemeSabit disk, her biri bölüm olarak adlandırılan belirli alanlara bölünmüştür. Her bölüm, veri dosyaları ve uygulamalar gibi bilgileri saklamak için biçimlendirilebilen mantıksal bir depolama birimidir. Yükleme aşamasında çoğu işletim sistemi mevcut sabit disk alanını otomatik olarak bölümler ve biçimlendirir.Teknisyenin, sabit disk kurulumuyla ilgili süreci ve kavramları anlaması gerekir.

Birincil bölüm - İşletim sistemi dosyalarını içeren birincil bölüm genellikle ilk bölümdür. Her sabit diskte dört adete kadar birincil bölüm olabilir. Birincil bölüm, daha küçük kısımlara bölünemez.

Etkin bölüm - İşletim sistemi bilgisayarı başlatmak için etkin bölümü kullanır. Yalnızca tek bir birincil bölüm etkin bölüm olarak seçilebilir. Çoğu durumda C: sürücüsü etkin bölümdür ve önyükleme ve sistem dosyalarını içerir. Bazı kullanıcılar, dosyaları düzenlemek veya çift önyükleme yapabilmek için ek bölümler oluşturur.

Genişletilmiş bölüm - Genişletilmiş bölüm normalde sabit diskte kalan boş alanı kullanır veya birincil bölümün yerini alır. Her sabit diskte yalnızca bir genişletilmiş bölüm olabilir, fakat mantıksal sürücü adı verilen daha küçük kesimlere bölünebilir.

Mantıksal sürücü - Mantıksal sürücü genişletilmiş bölümün bir kesimidir. Yönetimsel amaçlar için bilgi ayırmak üzere kullanılabilir.

Temel disk - Temel disk (varsayılan), mantıksal sürücülerin yanı sıra birincil ve genişletilmiş bölümleri içerir. Temel disk dört bölüm ile sınırlıdır.

Dinamik disk - Dinamik disk, birden fazla disk üzerine yayılan birimler oluşturma yeteneğine sahiptir. İlk ayarlamadan sonra bölümlerin boyutu değiştirilebilir. Kullanıcının büyük boyutlu dosyaları verimli şekilde saklamasına izin verecek şekilde, aynı diskten veya farklı bir diskten boş alan eklenebilir. Bir bölüm genişletildikten sonra, bölümün tümü silinmeden geri küçültülemez.

Biçimlendirme - Bu işlem, dosyaların depolanabilmesini sağlamak için bölümde bir dosya sistemi hazırlar.

Sektör - Bir sektör 512 bayt içerir. Küme - Küme, dosya ayırma birimi olarak da adlandırılır. Veri saklamak için kullanılan en küçük

alan birimidir. Bir veya daha fazla sektörden oluşur. İz - İz, sabit disk tablasının tek bir tarafı üzerinde bulunan ve veri içeren tam dairedir. İz, sektör

gruplarına bölünmüştür. Silindir - Silindir, silindir şekli oluşturacak şekilde birbirinin üzerine dizilmiş izlerin oluşturduğu

yığındır.

5.2.1.2 Sabit Diski Biçimlendirme

İşletim sistemini sıfırdan yükleme işlemi, disk yepyeniymiş gibi gerçekleştirilir. Sabit diskte mevcut halde bulunan hiçbir bilgi korunmaz. Yükleme sürecinin ilk evresi, sabit diskin bölümlenmesini ve biçimlendirilmesini içerir. Bu işlem, yeni dosya sistemini kabul edecek şekilde diski hazırlar. Dosya sistemi, kullanıcının işletim sistemini, uygulama, yapılandırma ve veri dosyalarını düzenleyen dizin yapısını sağlar.

Windows işletim sistemleri aşağıdaki dosya sistemlerinden birini kullanır:

Yeni Teknoloji Dosya Sistemi (NTFS) - Teorik olarak bölüm boyutlarını 16 eksabayt'a kadar destekler. NTFS'de, FAT dosya sistemine göre daha fazla sayıda dosya sistemi güvenlik özellikleri ve genişletilmiş nitelikler bulunur.

Dosya Ayırma Tablosu, 32 bit (FAT32) - Bölüm boyutlarını 2 TB veya 2.048 GB'a kadar destekler. FAT32 dosya sistemi, Windows XP ve önceki işletim sistemi sürümleri tarafından kullanılır.

Windows'un sıfırdan kurulumu için tercih edilen dosya sistemi türü NTFS'dir. Güvenlik, FAT32 ve NTFS arasındaki en önemli farklardan biridir. NTFS FAT32'den daha fazla dosyayı ve daha büyük dosyaları destekler ve aynı zamanda dosya ve klasörler için daha esnek güvenlik özellikleri sunar. Windows dosya sistemlerinin karşılaştırılması Şekil 1'de gösterilmektedir.

NTFS'nin ekstra güvenlik avantajları kullanmak için, CONVERT.EXE programını kullanarak bölümleri FAT32'den NTFS'ye dönüştürebilirsiniz. Bir NTFS bölümünü FAT32 bölümü yapmak için verileri yedekleyin, bölümü yeniden biçimlendirin ve verileri yedekten geri yükleyin.

DİKKAT: Bir dosya sisteminde dönüştürme yapmadan önce verileri yedeklemeyi unutmayın.

Windows 7 ve Windows Vista sabit sürücünün tamamını kullanıp otomatik olarak bir bölüm oluşturur. Şekil 2'de gösterildiği gibi, bir kullanıcı "Yeni" seçeneğini kullanarak özel bölümler oluşturmazsa, sistem bölümü biçimlendirir ve Windows'u yüklemeye başlar. Kullanıcılar bölüm oluşturursa, oluşturulan bölümün

boyutunu belirlemeleri mümkün olacaktır. Windows 7 ve Windows Vista'da, bir dosya sistemi seçmek için herhangi bir seçenek yoktur. Tüm bölümler NTFS formatında biçimlendirilmiştir.

Kullanıcıların Windows XP'yi kurmadan önce yeni bir bölüm oluşturması gerekir. Kullanıcı yeni bir bölüm oluşturduğunda, oluşturulan bölümün boyutunu seçmesi istenecektir. Bir bölüm oluşturulduktan sonra, Windows XP kullanıcılara oluşturulan bölümü NTFS veya FAT dosya sistemlerinden biriyle biçimlendirme seçeneği sunar. Ayrıca, bir teknisyenin aşağıdaki multimedya dosya sistemlerine aşina olması gereklidir:

exFAT (FAT 64) - USB flash sürücülerini biçimlendirirken, FAT, FAT32 ve NTFS'nin dosya boyutu ve dizin boyutu gibi konulardaki sınırlamalarını ele almak için oluşturulmuştur.

Kompakt Disk Dosya Sistemi (CDFS) - Optik disk ortamı için özel olarak düzenlenmiştir.

Tam Biçimlendirme ve Hızlı Biçimlendirme

Şekil 3'te gösterildiği gibi, Windows XP'yi kurarken, bir bölümü hızlı biçimlendirme ya da tam biçimlendirme kullanarak biçimlendirebilirsiniz. Hızlı biçimlendirme dosyaları bölümden kaldırır, fakat bozuk sektörler için disk taraması yapmaz. Bozuk sektörler için disk taraması yapmak gelecekteki veri kaybını önleyebilir. Bu sebepten dolayı, daha önceden biçimlendirilmiş diskler üzerinde hızlı biçimlendirmeyi kullanmayın. Windows 7 veya Windows Vista kurulumunda hızlı biçimlendirme seçeneği kullanılamamaktadır.

Tam biçimlendirme işlemi, bozuk sektörler için disk taraması yaparken dosyaları bölümden kaldırır. Bu işlem, tüm yeni sabit diskler için gereklidir. Tam biçimlendirme işleminin tamamlanması daha fazla zaman alır.

5.2.1.3 Varsayılan Ayarları Kullanarak İşletim Sistemi Kurulumu

Bilgisayar Windows yükleme diski (veya USB flash sürücü) ile başlatıldığında, kurulum sihirbazı, Şekil 1'de gösterildiği gibi, üç seçenek sunar:

Şimdi yükle - Windows 7 işletim sistemini hazırlar ve yükler. Windows yüklenmeden önce bilinmesi gerekenler - Windows 7'yi yüklemek için Yükseltme ve

Özel Ayarlar seçeneklerini açıklayan Yardım ve Destek penceresini açar. Ayrıca, açılan pencerede Windows 7'nin nasıl hazırlanıp yükleneceği açıklanır.

Bilgisayarınızı onarın - Kurulumu onarmak için Sistem Kurtarma Seçenekleri programını açar. Onarıma ihtiyaç duyan Windows 7 kurulumunu seçin ve İleri'yi tıklayın. Ardından, Başlangıç Onarma gibi bir dizi kurtarma aracı arasından seçim yapabilirsiniz. Başlangıç Onarma, işletim sistemi dosyaları ile ilgili sorunları bulup onarır. Başlangıç Onarma sorunu çözmezse, Sistem Geri Yükleme veya Sistem Görüntüsü Kurtarma gibi ek seçenekler de mevcuttur.

NOT: Onarım kurulumunu gerçekleştirmeden önce, önemli dosyaları ikinci bir sabit disk, optik disk veya USB depolama aygıtı gibi farklı bir fiziksel konuma yedekleyin.Bu bölüm için, Şimde yükle seçeneğini seçin. Üç seçenek mevcuttur:

Yükselt - Windows'u yükseltir ancak mevcut dosyalarınızı, ayarlarınızı ve programlarınızı korur. Kurulumu onarmak için bu seçeneği kullanabilirsiniz.

Özel (gelişmiş) - Tercih ettiğiniz bir konuma sıfırdan Windows'un bir kopyasını yükler ve diskleri ve bölümleri değiştirmenize olanak verir. Aynı zamanda sıfırdan yükleme olarak bilinir. Özel kurulumun seçilmesi başarılı bir kurulum olasılığını artırır.

Çıkış - Kurulumdan çıkar.

Mevcut Windows kurulumlarının bulunmaması durumunda, Şekil 2'de gösterildiği gibi, Yükselt seçeneği devre dışı bırakılır.NOT: Sıfırdan Windows 7 kurulumu gerçekleştirmediğiniz sürece, önceki Windows klasörü, Belgeler ve Ayarlar ve Program Dosyaları klasörleri ile birlikte tutulur. Windows 7 kurulumu sırasında, bu klasörler Windows.old adındaki bir klasöre taşınır. Eğer ihtiyacınız varsa, dosyaları önceki kurulumdan yeni kuruluma kopyalayabilirsiniz.Kurulum sırasında aşağıdaki bilgileri sağlamanız gerekir:

Kurulum dili Para birimi ve rakamları tanımlayan standartlar ve biçimler Klavye veya giriş yöntemi Kurulumun fiziksel konumu Kullanıcı adı ve bilgisayar adı Yönetici hesabı için parola Ürün anahtarı Saat ve tarih ayarları Ağ ayarları

Ağ Ayarları

Kurulum sırasında ilk ağ ayarlarını yapılandırırken, Şekil 3'te gösterildiği gibi, aşağıdaki mevcut konumlardan birini seçmeniz istenir:

Ev ağı İş ağı Ortak ağ

Bilgisayarın mevcut konumuna ve işletim sisteminin versiyonuna bağlı olarak, bilgisayarların organize edilmesi ve kaynakların ağ üzerinde paylaşımı için bir yöntem seçmeniz istenir. Seçenekler arasında Ev grubu, Çalışma grubu ve Etki alanı vardır.Eğer Ev ağı seçilirse, ev grubu yapılandırma seçeneği ile birlikte bir çalışma grubu adı girmeniz istenir. Çalışma grubu, dosya ve yazıcı paylaşımına izin veren bir ağ yapısı sağlar. Çalışma grubundaki tüm bilgisayarlar aynı çalışma grubu adına sahip olmalıdır. Ev grubu, aynı ağdaki bilgisayarların otomatik olarak müzik ve resim gibi dosyaların yanı sıra yazıcıları paylaşmasına olanak sağlar.Eğer İş ağı seçilirse, etki alanı veya çalışma grubunun adını girmeyi seçebilirsiniz. Etki alanı üzerindeki bilgisayar bir merkezi yönetici tarafından yönetilir ve yönetici tarafından belirlenen kuralları ve prosedürleri izlemek zorundadır. Etki alanı, bir çalışma grubu gibi, kullanıcılara dosyaları ve cihazları paylaşma olanağı sağlar.

5.2.1.8 Hesap Oluşturma Kullanıcılar oturum açmaya veya sistem kaynaklarına erişmeye çalıştığında, Windows kullanıcıların kim olduklarını doğrulamak için kimlik doğrulama işlemini kullanır. Kimlik doğrulaması, kullanıcıların bir kullanıcı hesabına erişmek için kullanıcı adı ve parola girişi yaptıkları zaman gerçekleşir. Windows işletim sistemleri, kullanıcıların tek bir kaynağa erişmek için her zaman oturum açmaları yerine tüm sistem özelliklerine erişmek için bir kez oturum açmalarını sağlayan Tek Oturum Açma (SSO) adlı kimlik doğrulama yöntemini kullanır.Kullanıcı hesapları birden çok kullanıcıya, her kullanıcının kendi dosyalarının ve ayarlarının olduğu, tek bir bilgisayarı paylaşma imkanı sağlar. Windows 7 ve Windows Vista'da üç tip kullanıcı hesabı vardır: Yönetici, Standart ve Konuk. Her bir hesap türü, kullanıcıya sistem kaynakları üzerinde farklı bir denetim düzeyi sağlar.Şekilde gösterildiği gibi, yönetici ayrıcalıklarına sahip bir hesabın Windows 7 kurulduğunda oluşturulması gerekir. Yönetici ayrıcalıkları olan bir kullanıcı, güvenlik ayarlarını değiştirmek veya tüm kullanıcılar için yazılım yüklemek gibi, bilgisayarın tüm kullanıcılarını etkileyen değişiklikler yapabilir. Yönetici ayrıcalıklarına sahip hesaplar düzenli kullanım için değil sadece bilgisayarı yönetmek için kullanılmalıdır, çünkü yönetici hesabı kullanılırken herkesi etkileyen köklü değişiklikler yapılabilir. Saldırganlar da, güçlü özelliklere sahip olduğu için yönetici hesabını hedef alırlar. Bu nedenle, düzenli kullanım için standart kullanıcı hesabı oluşturulması tavsiye edilir.Standart kullanıcı hesapları her zaman oluşturulabilir. Standart kullanıcı hesabı yönetici hesabına göre daha az izine sahiptir. Örneğin, kullanıcıların bir dosya üzerinde sadece okuma hakkı olabilir ama değişiklik hakkı olmayabilir.Biglisayar üzerinde standart kullanıcı hesabı olmayan kişiler konuk hesabını kullanabilirler. Konuk hesabının izinleri sınırlıdır ve bir yönetici tarafından açılması gerekir.Windows 7 ve Windows Vista'da, bir kullanıcı hesabı oluşturmak veya bir hesabı kaldırmak için aşağıdaki yolu kullanabilirsiniz:Başlat > Denetim Masası > Kullanıcı Hesapları > Kullanıcı hesapları ekle veya kaldırWindows XP'de Power User olarak adlandırılan dördüncü bir kullanıcı grubu bulunmaktadır. Power User olarak atanan kullanıcıların ayrıcalıkları, Yönetici hesaplarına verilen bazı yeteneklerin sağlanmasıyla, standart kullanıcı ayrıcalıklarının ötesinde genişletilmiştir. Power User olarak atanan kullanıcılar sistem kaynaklarını tamamen yönetemezler. Bu kullanıcı grubu Windows 7 veya Windows Vista içerisine dahil edilmemiştir.Windows XP'de bir kullanıcı hesabı oluşturmak veya bir hesabı kaldırmak için aşağıdaki yolu kullanabilirsiniz:Başlat > Denetim Masası > Kullanıcı Hesapları > Kullanıcılar sekmesini seçin ve Ekle'yi tıklayın.

5.2.1.12 Kurulumu Tamamlama

Windows kurulumu gerekli tüm işletim sistemi dosyalarını sabit diske kopyaladıktan sonra, bilgisayar yeniden başlar ve bir kullanıcı hesabı oluşturmanız istenir.Windows 7 kayıtlı olmak zorundadır. Şekil 1'de gösterildiği gibi, yasal bir kopya kullandığınızı temin eden doğrulamayı da tamamlamak zorundasınız. Bu işlemi yapmak, yama olarak adlandırılan bağımsız güncelleştirmeleri indirmenize olanak sağlar. Bir hizmet paketi gruplandırılmış birkaç yamadan oluşur.Windows Update

Kurulum zamanındaki ortam durumuna bağlı olarak yüklenecek güncellemeler olabilir. Şekil 2'de gösterildiği gibi, yeni yazılımları taramanın yanı sıra, hizmet paketlerini ve yamaları yüklemek için Başlat menüsünden Microsoft Update Manager'ı kullanabilirsiniz.

Windows 7 veya Windows Vista üzerinde yamaları ve hizmet paketlerini yüklemek için aşağıdaki yolu kullanabilirsiniz:Başlat > Tüm Programlar > Windows UpdateWindows XP üzerinde yamaları ve hizmet paketlerini yüklemek için, aşağıdaki yolu kullanabilirsiniz:Başlat > Tüm Programlar > Donatılar > Sistem Araçları > Windows UpdateAygıt Yöneticisi

Kurulumdan sonra, donanımların düzgün yüklendiğinden emin olun. Şekil 3'te gösterildiği gibi, sorunları bulmak ve aşağıdaki yolu kullanarak Windows 7 ve Windows Vista üzerinde doğru veya güncelleştirilmiş sürücüleri yüklemek için Aygıt Yöneticisi'ni kullanabilirsiniz:Başlat > Denetim Masası > Aygıt YöneticisiWindows XP üzerinde aşağıdaki yolu kullanabilirsiniz:Başlat > Denetim Masası > Sistem > Donanım > Aygıt YöneticisiWindows 7 ve Windows Vista'daki Aygıt Yöneticisi'nde, üzerinde ünlem işareti olan sarı üçgen aygıt ile ilgili bir sorun olduğunu gösterir. Sorunun açıklamasını görüntülemek için, aygıta sağ tıklayın ve Özellikler'i seçin. İçerisinde ucu aşağı dönük bir ok olan gri daire, aygıtın devre dışı olduğunu gösterir. Aygıtı etkinleştirmek için, aygıta sağ tıklayın ve Etkinleştir'i seçin. Bir aygıt kategorisini genişletmek için kategorinin yanındaki sağa doğru bakan üçgeni tıklayın.NOT: Windows XP'de, içerisinde beyaz X işareti olan kırmızı daire aygıtın devre dışı olduğunu gösterir.NOT: Windows bir sistem hatası tespit ettiğinde iletişim kutusu görüntülenir. Rapor göndermeyi seçerseniz, Microsoft Windows Hata Bildirimi (WER) hataya neden olan uygulama hakkında bilgi toplar ve bu bilgiyi Microsoft'a gönderir.