maukkha 7

Upload: theinnaing

Post on 06-Apr-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/3/2019 maukkha 7

    1/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    2/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    3/172

    cyfvSrf;vSrf;rS rdIif;ndKUndKUawmifwef;uav;u tvGrf;yHkjyifwpfyk'fudk ajymjy aeonfhES,f/ vlom; rsKd;EG,fpk\ aoG;aMumozG,fjzpfonfh jrpfacsmif;wdkY\ EIwfquf idkaMuG;oHudkvnf; rMum;&ufEdkifyg/ aus;iSufwdkY\ awmif;qdkoHudkvnf;em;axmif Munhfygav/ awmifonfvnf;aumif;? awmonfvnf;aumif;? jrpfonf

    vnf;aumif; wm0efauscJhNyD/ tqD;twm;rJh ay;qyfEkdifolwdkY\ a0'emudk rdrdwkdYurpmem oihfNyDavm/

    obm0u ay;tyfxm;onfh ajrqDvTm vufaqmifjzpfap? a&MunfoefYESihfig;av;rsm; yg&Sdonfh prf;acsmif;i,fjzpfap? at;&dyfjrjr awmESihf awmifwef;jzpfap rsKd;quf wpfcktwGufom r[kwfonfudk owdcsyfoihfygonf/

    rdrdwdkYudkomvQif ydkifqdkifaprI uefYowfxm;onfh urmBuD;awmhvnf;r[kwfcJhyg/

    Pf&nftaxGtaxGESihf pGrf;&nf trsKd;rsKd;xJwGif Naturalist intelli-gence [l ac:qdkonfh ]obm0w&m;udk odjrifcHpm;wwfrI Pf&nf} rS m tedrfhtjrihf rwlMuyg/ rjynfhpHkrIjzihf BuD;jyif;vmMu&m0,f avhusihfysKd;axmifay;&rnfhta&;BuD;aom pGrf;&nf? Pf&nfwpf&yftjzpf ausmif;ynma&;u wm0ef ,l&awmhonf/

    ylonfudk odjcif;? at;jrjcif;\ t&omudk cHpm;wwfjcif;? prf;a&pD;oH *Dwudk em;axmifwwfjcif;? opfyif yef;refwdkYESihf aus;iSuf om&umwkdYESihftwl aexkdifwwfjcif; wdkYrSm avhusihfay;&rnfh ]obm0 Pf&nf} \ tpdwftydkif;rsm;vnf; jzpf

    onf/ obm0 ywf0ef;usifudk xddef;odrf; apmihfa&Smufwwfjcif;? wm0ef,lwwfjcif;ESihftysuftpD;wdkYrS umuG,fwwfjcif; tajccHtwGufvnf; jyifqifay;&m a&mufygonf/ jyKjyif ajymif;vJvdkpdwfrsm;vnf; &&SdvmMurnf/

    Zmwdykn\ tpdwftydkif;rsm;jzpfonfh jrefrmwdkY\ a&? ajr? awmawmifESihfouf&Sd? oufrJh obm0 tvSw&m;rsm;udkvnf; ydkrdk odjrif? cHpm;vmMurnf/ wefzdk;udkvnf; jrifvmrnf/ vufqihfurf;ay;vdkpdwfvnf; &Sifoefvmygrnf/

    uav;A[dkjyK ynma&;[k qdkxm;&m olwdkYav;awG aexdkif&Sifoef&mywf0ef;usifudk tb,frQ owdjyKrdMuygoenf;/ odjrif cHpm; em;vnfMuygoenf;/

    Zmwd cifwG,fvdkpdwfudk rnfodkY avhusihf ay;Muygoenf;/ zwfpmtkyfrsm;\ tuefYtowfudk ausmif;q&mq&mrrsm; od&Sd em;vnfoihfygonf/ zwfpmtkyfxJwGif ryg&Sdao;aom ta&;BuD;onfh oifcef;pmrsm;rSm ywf0ef;usifwGif &Sdaeygonf/

    ta0;arQmf cHpm;rIrsm; vTrf;rdk;aewwfonfh ,cktcsdeftcg0,f teD;pyfqHk;aus;&Gm vltzGJYtpnf;ESihf Zmwdywfvnf&Sd obm0w&m;udk odjrif em;vnfcHpm;wwfap&ef avhusihfay;MuygpdkY/

    urmBuD; usef;rmygap/armuynma&; r*Zif;

    Mo*kwfv 2011

    tzGihfpum;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    4/172

    2

    C O N T E N T SNo. 7 August 2011

    uAsm 5rif;ok0Pf? armifopfrif;? Nidrf;a0? aeEG,f? cifatmifat;? rif;wm&m

    umwGef; 12atmfyDus,f? uvsmrdaw? EkdifiHwum

    jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif; 14

    uav;u@avcsKdat; (uAsm) oefY (rJaqmuf ) 22

    wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ oefY (&efukef ) 2

    acwfopf oifykef;BuD; zwfpm 24

    txdrcHaom? Ekaom urmajrBuD; OD;jrihfodef; (pD'DpD ) 25

    cspfaom urmajrESihf q&marm& 28

    jrefrmwdkY&JUtem*wf 30

    obm0ywf0ef;usif 'DADG'D rdwfquf 32tnma'o rdk;acgifa&&Sm; "gwfyHktufaq; 34

    uGefu'l;iSuf (yHkjyif ) MunfOD; 35

    aqmif;yg;rsKd;aph[k qdk&m0,f a&T[oF m tif*sifeD,mESihf ausmif;q&m a'gufwmodef;vGif 42

    t&G,foHk;yg; ynma&; at;udkudkat; 45arwmEkdifiHawmfESihf trsKd;om;jyefvnf&ifMum;apha&; 51

    76

    38

    107

    104

  • 8/3/2019 maukkha 7

    5/172

    3

    EdkifiHwum ynma&;owif; 54

    tifwmAsL;u@ukd,fhukd,fudk wefzdk;&Sdatmif vkyfEkdifwJh tcGihfta&; 62

    ]aum aqmf aem} ynma&; 64

    armu txl;u@ (urmBuD; usef;rmygap/) 71obm0ywf0ef;usif tzGihfowif;rsm; 72

    {&m0wDudk umuG,fMupdkY atmif'if 76

    obm0ywf0ef;usifESihf yvwfpwpf Ecovision 86rsKd;wHk;rnfh tE&m,fESihf &ifqdkifae&aom 0if;jrihfarmif 87

    &moDOwk ajymif;vJvmjcif;ESihf pm;eyf&dum &Sm;yg;rI aZmf0if;vdIif 88

    jrpfqHk a&umw qdk;usKd; - aumif;usKd; (tifwmAsL;) VOA 91

    obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; tHhbkef;jrwf 96

    rdk;v,fumv jrefrmEkdifiH tESHYtjym; jrpfa&BuD; Eleven Media 98a&epfawmhrnfh befaumufNrdKU 103

    tufaq;a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG odef;Ekdif 48

    uRefawmfESihf vufzuf&nfqkdif atmifckdif 104

    b0uAsmudk oif,ljcif; cufrm 107

    66 ESpfpm aomu rsKd;jrifhcsKd 111jynfzHk;um;tcs Zmwfvrf;tp ol&d,rsKd; 113

    ynma&; okawoepOf;pm;awG;aeaom pmoifcef;rsm; ('kwd,ydkif;) cifa&TvdIif 117

    150

    147

    162

    42

    64

  • 8/3/2019 maukkha 7

    6/172

    4

    EkdifiHwum ynma&;usm;arar&JUwkdufyGJ aw;oH &Jjrihfausmf 126

    qlygpum; 'e ynm&Sif 0ifhxef; 133

    21 &mpk odyH qifem*sDESihf vli,f pdk;pdk; (t*Fyl ) 104

    uREkfyftwGuf ig;rdepfESihf t*jref 138

    wbfvyfuGefysLwmay;rnfavm jrwfyef;&Sif 142

    wdkuf&Jaom bDbD wifnTefY 144

    usef;rma&;udk,ftav;csdef avsmhus vSyapzkdY a'gufwmoD[armif 147

    0wKwdkyg0giSuf yHkjyif ppfrkef;aoG; (SAW) 150

    apG&nfavmif;wJh igwdkYpmoifausmif; tdk;a0rsKd; 155

    taumif;qHk; ausmif; cifrrsKd; 160

    74? 76? 88? 98? 07 tcspf0wK aeEG,f 162

    wcgu oli,fcsif;wpfa,muf baumif; 165

    jrefrmwdkY&JUtem*wf

    Myanmar's Future

    126

    160113

    30

    twdkifyifcH t,f'Dwm aeEG,f

    t,f'Dwm odef;Edkif

    vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf

    &Hk;tzGJY 0if;0if;rif;? EG,feD

    armupmvHk;'DZdkif; kazursufESmzHk;'DZdkif; ntztwGif;'DZdkif; ol&defrif;? msr

    twGif;yef;csD xG#fatmif? 0PaZmf? apmclqJ?oD[armifarmif? Pfpdk;

    jzefYcsda&;wm0efcH EG,feD? 'Dt,f? mkim

    tvkyfoif vif;ckdifxGef;? &Jvif;atmif

    qufoG,f&[email protected]

    [email protected]

    www.maukkha.org

    a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG

    48

  • 8/3/2019 maukkha 7

    7/172

    5

    OD;wifBuD;\ 'e

    t&yfxJwGif? OD;wifBuD;[k

    vlBuD;wpfa,muf &Sdowwf/

    oyGwftlvdk? olwdkYqdkvnf;rvdkajym? olYoabmum;

    a[ma[m'dkif;'kdif; jzpfygonf/

    oma&; ema&;? &yf&Gma&;wGif

    ajy;umvTm;um? olvkyfygonf

    armwmyef;wm olrod/

    wpfaeYaomtcg? csdefqnf;qm

    cif;umwbuf? acG;uwufwGif

    yufvufvSef olpOf;pm;/wef;wlcsif;csif;? igYtwif;udk

    &GmwGif;ajymMu qlnH qlnH/

    twif;pum;? xufvlMum;

    rsufxm;ndKonf

    ckNydKawmhrnfh paerdk;/

    vli,frsm;u

    tvum;vlBuD;? acwfa&pD;rSm

    qD;wm;ajc&Iyfcvkwfuefoif; qdkMuonf/

    oma&;ema&;? &yf&Gma&;wGif

    ajy;umvTm;um? igvkyfwmaMumihf

    ajymumqdkum? tjypf&Smonf

    tdrfrSmaevQif? em;at;rnf/

    xkdqnf;qmrS? tOD;p

    &GmuvlBuD;? OD;wifBuD;onf

    c&D;rxGuf? acG;uwufwGifvufzuf&nfeJY rdwfaqGzGJY

    cGufyJhxJrS

    qm;cJvsufum aeowwf/

    rif;ok0Pf

  • 8/3/2019 maukkha 7

    8/172

    6

    wrf;csif;

    tar

    ajr\odkY ae\ odkY

    ZeD;

    opfoD;\odkY rD;\ odkY

    om;

    ysHvTm;\odkY wHwm;\ odkY

    orD;

    pD;0ifvmaom prf;a&\ odkY

    pD;xGufoGm;aom prf;a&\ odkY

    ajr;

    aoG;vTwfaMumrS uAsm\ odkY

    aoG;jyefaMumrS uAsm\ odkY

    ig

    &kyfemrf cEm\ okdY

    igr[kwfaom\ okdY/

    aeEG,f

    Zefe0g&D 2011

  • 8/3/2019 maukkha 7

    9/172

    7

    [D&dMowy

    NiD;aiGY ysif;rkef;jcif;eJY tcsnf;ESD;jzpfjcif;awGtay:

    aygifrkefYwpfcsyfudk ,dkwjcrf; axmywfwjcrf;okwfovkd

    a[m'DvlYb0rSm ajccsaevsufu i&Judk ajcwzuf vSrf;rdvsufom;

    ESmacgif;usnfayGYawGYvsuf wpfOD;ESifhwpfOD; wpfEkdifiHESifh wpfEkdifiH Budwfykef;pm;vsuf/

    aumif;vSygNyD urmBuD;oifu oifhwm0ef ausyGefpG..../

    igeJY igYtaygif;toif; vlYcyif;awGuom

    oif (urmBuD;) udk wwdwd ysufpD;apolrsm;/

    vlYtjzpfum;

    ]&SufzG,fvdvd} [k zJGYEJGY&kHrQ/ /

    cifatmifat;(6 azazmf0g&D 2011) &aemif;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    10/172

    8

    yifv,fatmufjrKyfoGm;wJh r[mwHwkdif;

    usKyftaz

    twef;ynmu csLcsm

    rdb vufikwf vuf&if;uvnf; EHkcsmacsmufcsm;p&m aps;uGuf pD;yGg;a&;atmuf

    EdkifiHom;tcGifha&; arS;rdSefaysmufqHk;

    ]pEm;}0g; vufwef;awGvkd

    avuwdkuf a&uwdk; ,drf;xkd; &kef;uef vIyf&Sm;ae&

    ]udkarmif} b0u usm;armif

    usm;azgifvkyf&if; touf"gwfxdef;&if;..../

    ]a&Munfi,fig;} toufvk ul;cwfajy;vTm;olwdk hatmufem; ]pvG,fig;} tkyfawG...

    wdrfndKuif;&Sif; aumif;uif vif;vJhMunfvif

    yifv,fjyif wae&mrSmjzifh ndKrnf;npf&if

    ]ZvHk;ig;} tkyf usdef;ao&SdowJh

    ig;a&; ig;&m uRrf;usifvSwJh... taz/

    rwfv&J Yq,fhav;&ufae h

    Munf&Tif 0if;yaewJ h wdrfpifrdk;aumif;uifpuefYcsif; &kwfw&uftwGif;rSm

    rnf;arSmif tkyfqdkif; t&dkif;qefoGm;.....

    axmuf~uGm; armufrmpGm 0kef;'kdif;BuJ&if;

    oif;uGJrkef,kd qif&dkif;vkd vdIif;vHk;Murf;awG

    b0toacsFu tNidK;ta~uG;&Sd[ef

    tm;rwef NydKuGJr,fh usm;azgifawGudk

    url;&I;wdk; uHqdk;rdk;arSmifMu

    usm;azgifawG wpfppDNzdK NzJcHvkduf&wJh nyifv,furmysufwJh n

    todray;bJ tazeJ husKyfwdk hudkqGJ cGJypfwJh n/

    a&yHk;tvGwfwpfvHk; vdIif;w0kef;0kef;eJ h

    usKyfqDuyfa&muf toufraysmufcJh/

    vl htoufawGeJ hig; avmif;aMu;xyfxm;&

    usm;azgif vkyfom;wdk hb0../

    tar&,fav...

    aomu y&da'0 a&mpyfxm;wJh emrf"gwfvdrf;usH

    tazjyefvmaeMuvrf; urf;pyfrSm

    udk,fudk pdwfaxmif; udk,fa&m pdwfaygif;NyD;

    ry#m 0ifpm;ovkdrsKd;eJ h

    t&l;wydkif; taumif;wydkif;

    taz:r&Sdvnf; wpfa,mufwnf;

    tarpum; ajymwwfaeNyD/

    wGif;a& oefYoef heJ hazsmfpyfxm;

    tarhyg;jyifxufu jrefrmqefwJh oeyfcg;

    ckrsm;awmh

    vGrf;qGwfaMuuGJ ykvJrsuf&nfpufawGeJY

    yifv,fa&xJ a&mpyfaysmf0ifaeyHk

    taz rjrifEdkifawmhNyDaygh....../

    ]r,fwifha&

    'Dwacguf udk,fwdk hjyefa&muf&if

    om;av;udk &SifjyKay;ra[h...}

    aysmfvkduf &Tifvkduf arQmfvifhcsuf waxG;wydkufeJ husKyfvnf;aysmfvkduf& taysmfrsuf&nfpkd hcJh&

    ckrsm;awmh.../

    tazh0w&m;awGudk

    vlom;qefqef jznfhpGuf aus`yGefaeqJ

    tazh0#faMuG;awGu

    Murmwywf 'PfcwfcJhNyD.../

    ocFg&e&D rrSefwJhtcg

    usKyfwdk hrdom;pk&J hr[mwHwdkif;BuD; tNydKapmw,f

    usm;azgifawG aysmufovkd

    usm;azgifvkyfom;aumif;awGvnf;aysmuf

    'Dom;trd&JU &SdpkrJhpk ukodkvftpkpkudk rQa0

    om"kac:yg taz/

    rif;wm&m

    (2011 ckESpf? tazrsm;ae htrSwfw&)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    11/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    12/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    13/172

    11

    ckxufxdudk uAsmjzpfzdkY aeaeomom uAsmawmif rqefwwfao;bl;]Nidrf;a0} u Nidrf;a0 rqefEdkifwm tcH&tcufqHk;yJ

    rdk;a&pufawG wvHk;ESpfvHk; 0kef;ueJ tkef;ueJ

    *sdK;ueJ *RwfueJ wa,mufwav NzdK;ueJ azsmufueJ

    iefcJhzl;ygw,f

    usaemf

    tJ'D iefysys rdk;a& rcsKd;csifawmhvdkY rdk;a&udk qGJNzJNyD; xGuf&yfvdkufNyD

    (acg&yfpf)

    jyefem;axmifMunhfw,f ESpfaygif; oHk;q,faemfusaemfeJY ayoHk;q,ftuGmrSm Mum;ae&w,f

    usaemfhudk vuf,yfac:aew,f Ncdrf;ajcmufaew,f acsmufxJ jyefqGJcszdkY vkyfaew,ff

    usaemfh em;&GufawG axmifrwf

    (usaemfvnf;yJ acwfwckudk cspfrI jyKcsifwmayghAsm)

    usaemf aemufjyefqkwfxm;NyDaemf

    (armifjynfhrif; oifay;vdkufwJh aemuf*Rrf;eJY)

    vGwfatmif ckefawmhr,f aZ,smvif;/ /

    Nidrf;a0

    2011-08-09/ n 12 em&D

  • 8/3/2019 maukkha 7

    14/172

    12

    umwGef;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    15/172

    13

  • 8/3/2019 maukkha 7

    16/172

    14

    23 ar 2011 jynfaxmifpk tpkd;& ynma&;0efBuD;u ajymqdkcJhwJh rlvwef; tcrJh ynmoifMum;a&;

    tpDtpOfudk jynfwGif; xkwf*sme,fawGrSm tus,f w0ifh

    azmfjyaeygw,f/

    ausmif;tyf vufcH&mrS m tydkaiG rawmif;zdkY

    owday;xm;wJh taMumif;? tydkaMu; awmif;wmawG?

    t"rtvSLaiGaumufcHwmawGvkyf&ifta&;,lr,fhtaMumif; oufqkdif&m 0efBuD;&JUajymMum;csufudk 'Dwywf

    xkwf *sme,fwdkif;vdkvdkdrSm azmfjycJhMuygw,f/

    atmufajcrSmawmh 0efBuD;&JU ajymqdkcsufeJY

    qefYusifNyD; tydkaMu; awmif;aewJh tjzpftysufawGudk

    *sme,fawGrSm tus,fw0ifh azmfjy aeMuygw,f/

    'DvdkazmfjywJh txJrS m rwluJGjym;jcif;eJY Niddrf;

    csrf;a&;ygwDacgif;aqmif OD;aersKd;a0u olYuav;ESpfOD;

    ausmif;tyf&mrS m tyddkaMu;ay;cJh&ykH *sme,fawGudk ajymqdkcsufudkvnf; azmfjyaeMuygw,f/

    wyfrawmftpkd;& vufxufwkef;u azmfjycGifh

    r&wJh tcGifhtvrf;rsKd; *sme,fawGrS m azmfjycGifh&vm

    wm[m tusKd;rsm;w,fqdkayr,fh jynfaxmifpk0efBuD;

    taeeJY aqmif&Guf ay;EkdifoavmufukdyJ ajymqdkoifh

    w,fvdkY ausmif;okH;pmtkyf tcrJhay;r,fqdkwJh ajymqdk

    csuftay: OD;aersKd;a0u a0zefygw,f/

    ]tcrJh ray;Ekdif&ifvnf; jyemr&dSbl;? t

    rSeftwdkif; vkyfapcsifw,f? tc&dS&if&dSw,f/ r&dS&ifr&dS

    bll;? 'DvdkyJ ajymapcsifw,f/ tcrJh ray;EkdifvdkY olYudk tjypf rwifbl;? tcrJhvdkY ajymNyD;awmh tcrJhvdkY ray;Ekdif&if

    tjypfwifcsifw,f? twdtusvkyfyg/ vdktyf&if 0dkif;Mu

    rSmyg? 'DrSm igwdkfYtzJGY &wJhae&mrSm a&mufaewJh ae&mrSm 'D

    vkdawmh tcuftcJawG &dSaeNyD? b,fvdk 0dkif;0ef;MurvJ

    vdkY ajym&rS m/ olupNyD;awmh tpdk;&ydkif; tkyfcsKyfa&;ydkif;

    vkyf&rS m/ r[kwfbJeJY tcrJh ynma&;wdkY roifrae&wdkY

    xm;yg/ xm;r,fqdk usaemfwdkY em;rSm roifrae& vkyf&if

    xm;p&m trsm;BuD;&dSw,f? tcku a

  • 8/3/2019 maukkha 7

    17/172

    15

    ucsifjynf vGwfajrmufa&;tzJGYKIO ESifh tpkd;

    &wyfwkdY tMum; ucsifjynfe,fwGif; jzpfyGm;aeonfh

    wkdufyJGrsm;aMumifh 0dkif;armf NrdKUe,ftwGif; aus;&Gmrsm;rS

    xGufajy; wdrf;a&Smifae&aom 'kuonf uav;rsm;udk

    0dkif;armfNrdKU&Sd wGJzuf txufwef;ausmif; (txu) u

    ynm oifMum;ay;aeonf/jrpfBuD;em;NrdKUe,f ynma&;rSL;\ nGefMum;csuf

    jzifh ppfajy;'kuonf uav;rsm;udk aeYw0uf oifMum;

    ay;onf[k 0dkif;armf wGJzuf txu rS q&mr wpfOD;u

    ajymonf/

    ]tckausmif;rS mu uav;awGudk tcsdefcGJNyD;

    oifay;ae&w,f/ ppfaMumifh a&mufvmwJh 'kuonf

    uav;awGudkawmh reufydkif;aygh/ 0dkif;armfu ausmif;

    om;awGudku aeYv,fydkif; 1 em&DrSmaygh} [k if;u ajymjyonf/

    ynmoifMum;aeonfh ppfajy;'kuonf ausmif;

    om;aygif;200 eD;yg; &SdNyD; trsm;pkrS m touf 5 ESpfcefYrS

    14 ESpft&G,frsm; jzpfMu aMumif;? 0dkif;armfNrdKUe,ftwGif;&Sd

    *g;&m,ef? uZl;? wbwf ESifh erfqef,ef aus;&Gmrsm;rS

    a&muf&Sdvmaom ppfajy; 'kuonfrsm;\ uav;rsm;

    jzpfaMumif; od&onf/

    ,if;aus;&Gmrsm;&Sd tdrfaxmifpk 2000 ausmftm; tpdk;&u Zlvdkifv25 &ufaeY aemufqHk;xm;NyD;

    ajymif;a&TU&ef trdefYxkwfcJhonf[k KIO rS ajymcGifh&

    yk*dKvf OD;veef u ajymonf/

    aeYw0uf ynmoifMum;cGifh pwifcJhonfrSm

    &ufow 2 ywf MumcJhNyDjzpfaMumif; od&onf/ ]tckcsdef

    xd ausmif;om;awGuawmh xyfa&mufaewkef;yJ/ 'D

    uav;awGudkpmoifwmu ESpfywfavmuf&SdNyD/ trsm;pk

    u awmh rlvwef; ausmif;om;rsm;w,f} [k txufygq&mru ajymonf/

    pmoifausmif; w0dkuf vkHNcKHa&; ,lxm;ykHESifh

    ywfoufvnf; 0dkif;armfNrdKUrS a'ocH wpfOD;u ]tckqdk

    ppfom;awG ausmif; ab;em;awGrS m apmifhaewmyJ/

    aoewfvnf; vG,fxm;w,f/ ausmif;vHkNcHKa&; twGuf

    vdkY ajymw,f? tJh'DvdkawGYwm wywfavmuf&SdNyD}[k

    ajymonf/

    0dkif;armfNrdKUxJwGif 0dkif;armf? txu ausmif;wpfausmif;ESifh wGJzuf txu ausmif; wpfausmif; &SdNyD;

    'kuonf uav;rsm; ynmoifMum; aeonfhausmif;rSm

    0dkif;armfwGJzuf txu ausmif; jzpfonf/

    ,ckESpf ZGefv 9 &ufaeYrS pwifcJhonfh

    a'owGif;wkdufyJGrsm;aMumifh a'ocH 20000 ausmfonf

    KIOXmecsKyf vkdifZmNrdKU tygt0if w&kwf-jrefrme,fpyf

    wavQmufESifh jrpfBuD;em;? 0kdif;armf? rkd;nif;? Aef;armf

    NrdKUrsm;okdY xGufajy;ckdvIHcJhMuonf/owif;ESifhrD'D,muGef,uf

    Mo*kwfv 1 &uf? 2011 ckESpf/

    0dkif;armf ppfajy; 'kuonf uav;rsm; aeY0uf ynmoif

  • 8/3/2019 maukkha 7

    18/172

    16

    &cdkifjynfe,f awmifukwfNrdKUwGif vpfvyf ae

    aom q&mq&mrrsm; ae&mrsm;odkYajymif;a&TUvdkolwjcm;

    a'orS q&mq&mrrsm; taejzifh oufqdkif&m ynma&;

    XmerS wm0ef&Sdolrsm;udk usyf 5 odef;rS 7 odef;xd ay;ae&aMumif; od&onf/ awmifukwfNrdKUokdY ajymif; a&TUvdk

    vQif q&m q&mrrsm;u aiGay;aeMu&onf/

    xdkuJhodkY aiGay; ae&jcif;udk awmifukwfrS

    q&m wpfOD;u ,ckuJhodkY ajymonf/

    ]uRefawmf awmifukwfrS m vGefcJhwJhESpf q,f

    wef; pmar;yGJ ppfwkef;u jyem jzpfyGm;cJhwm wpfck&SdwJh

    twGuf q&mq&mr ta,muf 50 eD;yg;udk wjcm;

    NrdKUe,fawGudk ajymif;a&TU ypfcJhygw,f/ vpfvyfaewJhq&mq&mrae&mawGudkwpfjcm;a'oawGudka&mufae

    wJh awmifukwfNrdKUe,fu q&mq&mrawGu ajymif;a&TU

    vdkMuw,f/ tJovdk ajymif;a&TUvdk&if q&mq&mr wpfOD;

    taeeJY usyf 5 odef;uae 7 odfef; tMum;udk ay;ae Mu&

    ygw,f} [k ajymonf/

    tqkdygaiGrsm;udk jrefrmEdkifiH tajccHynm OD;pD;

    Xme? jynfe,f ynma&;rSL;&Hk;ESifh NrdKUe,f ynma&;rSL; &Hk;rS

    0efxrf;wpfcsKd U *Gif&dkufum vkyfpm;aeaMumif; oluqufajymonf/

    ]&efukef tajccHynm OD;pD;Xmu OD;jrifhaxG;

    qdkwJh yk*dKvfu q,fwef;pmar;yGJ ppfwkef;u awmif

    ukwfrS m ausmif;om;awGudk apmifhMuyfwJh q&mq&mr

    awG wm0ef aygYavsmhrleJY jzpfyGm;cJhwJh jyemudk ppfaq;

    zkdY a&mufaew,f/ ol&,f? ppfawGjynfe,f ynma&;rSL;&Hk;u yk*KdvfwpfcsdKU&,f? awmifukwfNrdKUe,fynma&;rSL;&Hk;

    wpfcsKdU&,f yl;aygif;NyD; ckvdk awmif;cHNyD; ukd,fusdK;twGuf

    vkyfaeMuygw,f/}

    ,cktcg xdkuJhodkY *Gif&dkufum aiGawmif;cH ae

    jcif;udk jynfolrsm; tMum;wGifvnf; us,fus,f jyeYf

    jyefY od&SdaeMuNyD jzpfaMumif; olu ajymonf/

    ] ynma&;XmerS m ckvdk vmbfay;vmbf,lrl

    awG vkyfaeawmh jrifraumif;? Mum;raumif;bl;aygYAsm/'Dvdk vkyfaewJh tay: jynfolawGuvnf; odaeMu awmh

    ynma&;Xmeudk ydkNyD; txiftjrif ao;vmwmaygY/ ck

    qdk&if wpfa,mufpum; wpfa,mufem; qdkovdk vl

    awmfawmfrsm;u 'Dvdk vkyfaeMuwmudk odaeMuygNyD} [k

    ajymonf/

    awmifukwfNrdKUe,f Zmwd q&mq&mrrsm;rSm

    a0;vHaom armif;awm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;wGif

    wm0ef xrf;aqmifaeMu&mrS rdrda'o awmifukwfNrdKUe,f&Sd vpfvyfaeaom ausmif;q&m ae&mrsm;okdY ajymif;

    a&TUvdkvQif olwdkY awmif;cHaomaiGudk ay;aeMu&onf

    vpfvyfaeaom q&m q&mrrsm;ae&modkY ajymif;a&TUaMu; usyf 5 odef;rS 7 odef;txd&dS

  • 8/3/2019 maukkha 7

    19/172

    17

    [k od&onf/

    ,ckuJhokdY q&m q&mrrsm; vpfvyfoGm;jcif;

    rSm 2010-2011 ck ESpf ynmoifESpf q,fwef; pmar;yGJudk

    awmifukwf txufwef;ausmif;wGif ppfaq;aepOf

    ausmif;om;rsm; pmul; csaeonfhtay: tcef;apmifh

    q&mq&mrrsm;u zrf;qD; ta&;,ljcif; r&Sd[kqdkum

    pmar;yGJudk BuD;Muyf&ef a&muf&Sdaeol ppfawGNrdKUrS

    q&mrBuD; wpfOD;jzpfol a':cifcifatmifu txufudk

    wdkifMum;cJhonf/

    tqdkyg wdkifMum;rIaMumifh NrdKUe,f ynma&;rSL;

    OD;xGef;jrwfudk tvkyfwm0ef aygYavsmhrlaMumifh tNidrf;

    pm;ay;vdkufNyD; wpfjcm; q&mq&mr 50 eD;yg;udk ajryHk?

    rif;jym;NrdKUe,fbufodkY ajymif;a&TUypfcJhonf/

    if;aemufydkif; vpfvyfoG m;aom ausmif;

    q&mq&mr ae&mrsm;odkY ajymif;a&GUwm0efxrf;aqmif

    vdkolrsm;xHrS aiGaMu; tqrwef,lum ynma&;XmerS

    wm0ef&Sdolrsm;u *Gif&dkuf vkyfpm;aeMujcif; jzpfonf/

    (ed&O&m 16? ZGefv? 2011)

    ynma&;0efxrf;rsm;udk pmtkef;qDr,lrae& a&mif;cs

    ynma&;0efBuD;Xme atmuf&Sd tajccHynm

    OD;pD;Xme 0efxrf;rsm;ukd wpfOD;vQif pm;tkef;qD 3

    ydomEIef;jzifh r0,frae& a&mif;cs ay;aeaMumif; if;

    0efxrf;tokdif;t0kdif;rS pHkprf; od&Sd&onf/

    urm&Gwf txu 2 rS ynma&;0efxrf; wpf

    OD;u ]pm;tkef;qD wpfvukd 3 ydm r,lrae& ,l&r,f

    vkdY ajymw,f/ vukefwmeJY vpmxJu 6300 usyf

    jzwfNyD;om;yJ vpmu 5 aomif;ausmfav;&,f? [kdjzwf'DjzwfeJY bmoG m;pm;rvJ? NyD;awmh ay;wJh qDu tcJBuD;

    awG? pm;vkd&wJh qDvdkY b,fol tmrcHrvJ }[k ajymMum;

    onf/

    pm;tkef;qD wifoGif;cGifhukd NyD;cJhonfh vrS

    pwifNyD; ukrPD 16 ckokdY wifoGif;cGifh ay;cJh&m aps;EIef;rsm;

    uarmufur jzpfay: cJhaMumif;? wifoGif;orQ\ 20

    &mckdifEIef;ukd owfrSwfaps;jzifh jrefrmEkdifiH qDukefonf

    ESifh qDvkyfief;&Sifrsm; toif;rSwqifh jzefYjzL; ay;&NyD;usefyrmPukd vGwfvyfpGm a&mif;cscGifh&SdaMumif;? aps;

    uGufukd aps;uGufu jyefxdef; ay;&rnf[k qkdaomfvnf;

    wpfOD;wnf; vuf0g;BuD; tkyfcGifh r&&Sdonfhtay: raus

    eyfolrsm;vnf; &Sd&m if;wkdYu pm;tkef;qD t"du jzefY jzL;

    &m OD;ykdifrS ykdifqkdifaom okdavSmifuefrsm;wGif odkavSmif

    cGifhtay: wpfzufvSnfhjzifh tjrwfxkwfaejcif; rorm

    aom enf;vrf;rsm;ukd tokH;jyKaejcif;rsm; &Sdae

    aMumif;? okdavSmifuefrS xkwf,laom tcsKdUqDayygrsm;rsm;pGm avsmhaeonfh taMumif;rsm;vnf; jynfwGif;

    rD'D,mrsm;wGif azmfjyvsuf&Sdonf/

    ,ckuJhokdY ynma&; 0efxrf;rsm;ukd r,lrae&

    pepfjzifh a&mif;csjcif;rS m if;wkdYtwGuf oufomacsmif

    csdrIxuf tusifhysufrIESifh vlrIpD;yGm;qkdif&m jyemrsm;

    ykdrkd wkd;yGm;vmzG,f&SdaMumif; owif;qef;ppfoltcsKdUu

    okH;oyf ajymqkdonf/

    Source: The CJs News

    (27? ZGef? 2011)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    20/172

    18

    tpdk;& owif;pmrsm;

    wGif 2009-10 ynmoif

    ESpfwGif tajccH ynm

    ausmif;aygif; 40679 &SdNyD;

    q&mq&mraygif; 2 'or

    66 odef;u ausmif;ol

    ausmif; om; 8 'or 07

    oef;udk ynmoifMum;

    ay;onf[k azmfjy xm;

    onf/ rlvwef; tqifh

    ausmif;om; ta&

    twGufcsnf; 5 oef; ausmf

    &Sdonf[k qdkonf/e,fpyf

    a'o vufeufudkif tif

    tm;pkrsm;ESifh ,m,D Nidrf;

    csrf;a&; ,lxm;aom a'o rsm;wGifrlvwef;tqifh888 ausmif;? tv,fwef; tqifh92 ausmif;? txufwef;tqifh

    94 ausmif; &Sdonf[k azmfjyonf/

    odkYaomf ,cif ynmoifESpfrsm;twGif; wpf EdkifiHvHk; twkdif;twmjzifh rlvwef;tqifhudk NyD;ajrmuf atmif

    oif,lEdkifolOD;a&rS m 60 &mcdkifEIef;atmufom &SdNyD;? rlvwef;ausmif; pwufcJholrsm;teuf 45 &mcdkif EIef; cefYom

    av;wef; tqifhNyD;ajrmufMuonf[k EdkifiHwum tzGJYtpnf; tcsKdUu axmufjyMuonf/ ynmoif p&dwfpu

    jrifYrm;rI? tpdk;& ausmif;rsm;&JU tm;enf;csuf? vdktyfcsufrsm;aMumifh bkef;awmfBuD;oif ausmif;rsm; ta&twGuf

    rsm;jym;pGm xGufay:vm&jcif;u ouf aojyaeonf/

    0efBuD;ESpfOD; ausmif;oHk;pmtkyftay: tjrif rwl/

    rMumcifu jynfaxmifpkynma&;0efBuD; a'gufwm jrOD;u jynfe,fESifhwkdif; ynma&;rSL;rsm;udk awGYqHk

    pum;ajym&mwGif tajccH rlvwef;ausmif;om;awGudk ausmif;oHk; pmtkyf tcrJh jzeYfa0ay;r,fvdkY ajymcJhayrJh? &efukef

    a'o tpkd;&tzGJY0if EdkifiHjcm;a&;? ynma&;? usef;rma&;? odyHESifh enf;ynm tygt0if Xme 6 ckudkif 0efBuD; AdkvfrSL;BuD;

    a[mif; OD;PfxGef;OD;u arv 17 &uf jynfwGif; owif; rD'D,mrsm;ESifY awGYqHkajymMum; &mrSm pmtkyfzdk;yJ aumuf

    r,f[k ajymMum;cJhonf/

    jrefrmEdkifiHwGif ppftpdk;& tqufquf vufxuf q,fpkESpf ig;ck eD;yg;twGif; t*wd vdkufpm;rIrSm

    aMumufrufzG,f t&Sdeft[kef jrifYaeNyD; ynma&;Xmersm;? ynma&; 0efxrf;rsm;ESifh ausmif;rsm;udkyg ul;qufaecJh

    onfrSm MumNyDjzpfonf/ tajccHynm ausmif;om;rsm;rSm ausmif;oHk;zwfpmtkyfrsm; tvHktavmuf r&&SdbJ ausmif;

    rzGifhrD jyify aps;uGufrsm;rS aps;BuD;ay; 0,f,lMu&onf/

    ,ckvnf; jyefaxmifpk0efBuD;ESifh &efukefwdkif; a'o 6 Xme 0efBuD;wdkY ausmif;oHk;pmtkyf jzefYa0a&;tay:

    tjrifrwl? a&SUpum;ESifh aemufpum;rnD jzpfaeMuonf/

    &efukefwdkif;twGif;rS tawmif;Murf;wJh (19) ausmif;

    AdkvfrI;BuD;a[mif; OD;PfxGef;OD;u &efukefwdkif; a'otwGif; ausmif;tyfESH&mwGif ausmif;0ifaMu;ESifY

    tvSLaiG "g;jywdkufovdk tawmif;Murf;onf[k emrnfBuD;aom ausmif; (19) ausmif;rS ausmif;tkyfBuD;rsm;? ynm

    a&;Xme wm0ef&Sdolrsm;udk awGYqHk aqG;aEG;cJhaMumif; ajymcJhonf/

    ausmif;tyfESHa&;&ufowywfESifh vmbft,lMurf;wJh (19) ausmif;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    21/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    22/172

    20

    tpdk;& ausmif;oifdk;nTef;wrf;rsm;udk t

    axmuftuljzpfaponhf oif&dk;yHkpHudk yk*vdu ausmif;

    tcsKdUwGif ajymif;vJ oifMum;vmaMumif; od&Sd&onf/tpdk;&ausmif;rsm;wGif jy|mef; oifMum;onhf

    twef; toD;oD;wGif yg0ifaom bmom&yfrsm;udk yk*vd

    uausmif;rsm;u jyefvnf a&;qGJxm;onf/ oifkd;yHkpH

    a&;qGJ&m jynfyoifdk; nTef;wrf;rsm;ESifh jrefrmEdkifiHtpdk;&

    oif&dk;nTef;wrf;rsm;jzihf aygif;pyf ndEdIif; a&;qJGxm;jcif;

    jzpfonf/

    May International School rS wm0ef&Sd

    olwpfOdD;u ]uRefawmfwdkY t"duu t*Fvdyf? odyH?yx0D? ocsF m? taxGaxG A[kokwwdkYudk a&;qGJxm;

    ygw,f/( Oyrm - um;udk xkwf&mwGif b,fEkdifiHu

    xkwfw,f? b,f trsKd;tpm;awG&Sdw,f? urmBuD;&JU

    &moDOwk ajymif;vJrI ) 'Dvdk oifcef;pmrsKd;qdk ausmif;u

    oifwJh oifdk;nTef;wrf; twdkif;awmh r[kwfbl;/ tJvdk

    r[kwfayr,hf ausmif;rS m oifaewJh bmom&yfawGudk

    tm;vHk; xnhfoGif;ay;xm;w,f/

    ]tJ'Dvdk tpHkxnhfay;xm;jcif;jzihf uav;awG[m olwdkYausmif;pmrSmvnf; ydkNyD; us,fus,fjyefYjyefY od

    vmw,f/ NyD;awmht*Fvdyfvdkoif,l-oifMum; ay;xm;

    wJhtwGuf tjcm;ausmif;awGrS m wjcm;uav;awGeJY

    awGYwJhtcg todcsif;u uGmoGm;NyD/ olwkdY udk,folwdkY,HkMunfrIvnf; &Sdaew,f/ wu,fvnf; wwfae

    w,f}[k qdkonf/

    Spectrum International School rS

    wm0ef&Sdol wpfOdD;uvnf; ]uRefrwdkY uav;awGudk

    twef;vdkuf ausmif;pmawGudk taxmuftul jzpfzdkY

    twGuf tjrJwef; EdkifiHwumausmif;awGrS m oifwJh

    oifdk;nTef;wrf;awGudk xnfhoGif; oifMum;ay;rSmyg/

    uav;awGudk udk,fydkif a0zefydkif;jcm;EdkifwJh pGrf;&nf?udk,fwdkif zefwD;EdkifwJhpGrf;&nf? okawoejyK pl;prf;EdkifwJh

    pGrf;&nfeJY avhvm oif,lEkdifrI pGrf;&nfawG zGHYNzdK;vmapzdkY

    project, role play, research eJY game awGudk

    acwfrD oifaxmuful ypnf;awG toHk;jyKNyD; oifMum;

    ay;rSmjzpfygw,f}[k ajymonf/

    ]uav;awG&JU ausmif;oifcef;pmawGudk jref

    rm? ordkif;? ocsFmuvGJ&if usefwJhbmomawGudk t*Fvdyf

    vdk oifr,f/ tvGwf usufrSwfjcif;rsKd; r[kwfbJ tm;vHk;qufpyf avhvm oif,ljcif; (Holistic Learning ap-

    yk*vduausmif;tcsKdUwGif oif&dk;ykHpHajymif;rnf

  • 8/3/2019 maukkha 7

    23/172

    21

    tcsdefydk pmoifaMu; rwwfEkdifonfh ausmif;om;rsm; oifcef;pmvGwf

    proach) yHkpHawGeJY oifMum;ay;oGm;r,f/ uav;eJY rdb

    awGrS m jzpfaewJh ausmif;? usL&Sif? *dkufqdkwJh [mawG

    xJu usL&SifeJY *dkufqdkwm r&SdbdkYtwGuf 'gudk &nf&G,fyg

    w,f}[k tqdkyg Spectrum International School

    rS wm0ef&Sdol q&mu ajymonf/

    ]rdbawGu pmtopfawG oifNyD;awmh

    ausmif;rSm rvdkufEdkifbJ wpfae&m wpfrsKd; oif,l&rSmudk

    pdk;&drf aeMuw,fav/ 'Dvdk rjzpf&atmif twef;

    ausmif;eJY csdwfvdkufNyD;awmh Oyrm ig;wef;qdk ig;wef; pm

    rS m ygwJh awmhcfypfawGudk ,lvdkufNyD; oifkd;nTef; wrf;

    wpfck qGJr,f/ tJ'gawGudk t*Fvdyfvdk oifrS myg/ }Oyrm

    ordkif;awmh ordkif;aygY/ 'gayr,hf ordkif;rS mu 'DvdkyJ

    oifvdkufwmrsKd; r[kwfbJ udk,hfbmomudk,f &SmNyD;

    MunhfMunhfr,f/ jyefNyD; presentation awG vkyfr,f/

    ajym&Jqdk&J jzpfvmr,f/ tdrfpm ray;bJ ausmif;rSmyJ

    avhvm oif,lrIawG vkyfzdkY? uav;awG pm oif,lcsdef

    wGif aysmf&Tif vef;qef;apatmif acgif;xJrS m csdwfquf

    NyD; pOf;pm;wwfoGm;atmif? i,fi,fuwnf;u pOf;pm;

    wwfvmatmif oifMum;ay;zdkYvdkw,f} [k xdkq&mu

    ajymjyonf/

    oifMum;&mwGif jynfwGif;rS q&mrsm;ESihf

    tcsKdUrS m jynfyEdkifiHjcm;om; q&mrsm;ESihf yl;wJGoif

    Mum;MuNyD; uGefysLwm? taxGaxG A[kokw? *Dw?

    tm;upm;? tEkynmESihfvufrIynm? uGif;qif;avh

    vmjcif; tygt0if tpdk;&ausmif; oifcef;pmrsm;udk

    t"du taxmuftul jyKaprnhf oifMum;a&;pepfjzihf

    oifMum;MuaMumif; Knowledge Villa rS q&mwpfOD;

    uvnf; ajymonf/

    (16? arv? 2011)

    ausmif;csdeftykdwGif oif,laom ausmif;

    oifcef;pmrsm;tm; ausmif;q&m? q&mrrsm;uwu,fh ausmif;csdefwGif jyefvnf roifawmhojzifh

    tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;om; uav;i,frsm;

    ausmif; pmvGwf aeonf[k od&onf/

    ]tcsdefykdrS m oif,lwJh ausmif;pmawGukd

    ausmif;csdefrS m jyefroifawmhbl;qkdawmh tcsdefykd

    rwufekdifwJh ausmif;om;awG oifcef;pm rvkdufEkdif

    Muawmhbl;} [k a'ocHwOD;u ajymonf/

    ppfukdif;wkdif;? wrl;NrdKUe,f xef;wyif&Gmtpkd;&rlvGefausmif;&Sd ausmif;q&mq&mrrsm;onf

    4if;wkdY tykd0ifaiG &&Sda&;twGuf tcsdefykd pmoifcsdef

    [k qkdNyD; ,ckv uwnf;u ausmif;om; wOD;vQif

    wv usyfaiG ESpfaxmifpD aumufcHjcif;jzpfonf/

    xef;wyif rlvGefausmif;wGif ausmif;om;

    150 cefU&Sdonfh teuf tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;

    om; 50 OD; &SdaMumif; od&onf/]ausmif;tkyfMuD;u ausmif;om;rdb wOD;

    csif;pDukd &kH;cef; ac:,lNyD om;orD;awGukd tcsdefykd

    wufckdif;&r,f? ausmif;om;wOD;twGuf wv usyf

    aiG ESpfaxmifpD ay;&r,f} vkdUajymw,f [k ausmif;om;rdb wOD; u ajymonf/

    qufvufNyD; usyfaiG ESpfaxmiftpm;

    wESpftwGuf qefwykH;ay;&ef wifjyMuaomfvnf;

    ausmif;tkyfu vufrcHaMumif; qkdonf/

    ausmif;om; uav;i,frsm;onf eHeuf

    7;00 em&DrS 9;00 em&D? nae 3;00 em&DrS 5;00

    em&DwGif tcsdefykd oif,lMuojzifh ausmif;q&mrsm;

    onf w&m;0if ausmif;csdefwGif ausmif;pmukd [kwfwdywfwd roifawmhaMumif; od&onf/

    ]uav;awG ukd,fykdif tm;vyfcsdef r&Sd

    awmhbl;? waeukefausmif;pmeJYvkH;yrf; aeMuw,f}

    [k ajymMuonf/

    Khonumthung Chin News Group

    12 July 2011

  • 8/3/2019 maukkha 7

    24/172

    22

    avcsKdat;

    avawG[m

    odyfoabmaumif;wmyJ

    tNrJwrf;oGm;csifwJh bufudkwkdufay;w,f

    &GufavSawGudk MunfhaygYuG,f/

    arar[m

    odyfoabmaumif;wmyJ

    tNrJwrf; pkdYcsifwJh EkdYcsKdat;at; wkdufauR;w,f

    ydkufqHray;&ygbl;uG,f/

    oefY (rJaqmuf)

    (ar 2011)

    uav;u@

  • 8/3/2019 maukkha 7

    25/172

    23

    wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ

    avxJrSm wdrfawG ysHaew,f

    tjrifaumif;wJh wdrfawG

    cspfp&maumif;wJh wdrftNrJ&dSyg

    wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdkvkyfrvJ

    aemufqkd&if wdrfuav;awG tNrJ&dSygapvdkY qkawmif;ygw,fwdrfawG wmhwm jyefawmhr,f

    wdrfawGvnf; jyefawmh

    rdk;csKyf&if tdyfraysmfbJ aevdrfhr,f/

    oefY

    (12- 8-11)aomMum(7- ESpf ? 'kwd,wef;? &efukefNrdKU/)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    26/172

    24

    acwfopf oifykef;BuD;zwfpm

    u-uav;i,f rsuf&nfvnfc - ca&mif;vrf; oljzwfoef;/* - *ef;(Gun)oH qlqlnHi- iwdrsm; tvGefapmfum;/p - ppftmPm wu,f&SnfMumq-qdk;oGrf;olwdkYyJGMurf;/Z- ZmwfawGem EkdifiH[m

    n - nif;qJjcif; olwdkYoGwfoGif;/w-w&m;Oya' b,fa&mufaex -xrif;iwf &dujywf/' - 'dkYta&; wdkY[pfaMuG;" - "e&Sifpepf acsrIef;ypf/e - EkdifiH&,faysmufNyDuG,fy- ynma&; b,fxGufajy;/z - zmEkdifiHjzpfNyDtrSef/A - AdkvfcsKyfpum; jyefvdkYMum;/b -b0awG[m pkwfjywfvmr - ajrmif;xJusjyefxr&

    /,- ,rf;aiGYokH;vlrsKd;jyLef;&- Iae& vlvkH;rvS/v - vllYtcGifhta&;awGqkH;IH;ae/y - y,fvdkYr& wkduf,lMu/o-owif;pm rzwfjcif;[m/[ -[morsm; &,fzdkYrtm;/t-

    tar -wdkYwkdif;ajy -b,fawmhrS vGwfvyfrav-?

  • 8/3/2019 maukkha 7

    27/172

    25

    yifv,frsm;? opfawmBuD;rsm;? oJuEm&rsm; ponfwdkY yif

    jzpfygonf/ ow0grsm; wnf&Sdaeaom ae&mudk uRefawmfwdkYonfecosystem ]a*[pepf} [kac:qdk ygonf/

    ecosystem wGif yg0ifaom vlESihf wd&pmef trsKd; rsm;pGm

    wdkYonf wpfOD;eSifhwpfOD; tjyeftvSef trSDo[J jyKvsuf

    &Sifoef aeMu&jcif;jzpfonf/

    opfawmxJwGif opfyifrsm; aygufa&muf &Sif

    oefvsuf &Sdygonf/ iSufrsm;twGuf opfawmBuD; rsm;

    onf todkuft0ef; aqmufvkyf&eftwGufvnf; aumif;?

    if;wdkY pm;oHk;&ef tif;quf ydk;rT m;rsm; &Sdap&ef aomfvnf;aumif; vdktyfygonf/ wlnDaom opfyif aygufa&mufrI

    eSifh wd&pmefrsm; &Sdaeaom &yf0ef;wpfckudk (biome)

    txdrcHaom?EkaomurmajrBuD;ESihfrsKd;wHk;

    ow0grsm;

    ajrurmBuD;rS m txdrcHaom? El;nHhaom?

    tuJqwfaom? xdcdkufvG,faom ur majr BuD;yif jzpf

    ygonf/ urmajrjyifBuD; yg;vT maom tay:,H tvTm

    wpfckxJwGifyif ouf&Sd ow0g rsm;pGmwdkY aexkdif Muyg

    onf/ xdktvTmonf ork'&mBuD;rsm;\ atmufajc

    Murf;jyifrS jrifhrm;aom awmifukef;? awmifwef;? awmif

    xdyfBuD;rsm;txd jzpfygonf/ if;onf tvGef yg;vTmvS

    ygonf/ qD;oD;wpfvHk;\ tay:,H tcGHvTmuJhokdYyif jzpf

    ygonf/ if;tvTmudk ouf&Sd ow0grsm; aexkdifonfh

    urmajrBuD;eSifh avxktvT m (odkYr[kwf ) owurm[k

    ac:qdkMuonf/

    tifrwef ao;i,faom ouf&Sd ow0g

    rsm;vnf; &SdMuygonf/ if;wdkYudk Munfhjrifekdif&ef uRef

    awmfwdkYonf Microscope rdkufc&dkpukwfac: tPk

    MunfhrSefajymif;rsm; vdktyfygonf/ xdkYtjyif BuD;rm;aom

    opfyifBuD;rsm;? qifrsm; ponf BuD;BuD;rm;rm; ouf&Sdrsm;

    vnf; yg0ifMuygonf/ if; uGJjym;jcm;em;aom tpdwf

    tydkif;rsm;udk (species) ]rsKd;EG,fpk}[k ac:qdkygonf/

    oef;aygif; rsm;pG maom tif;qufydk;rTm;rsm;vnf; yg0if

    Muygonf/

    wd&pmef ydk;rTm;rsm;onf if;wdkYeSifh oifhwifh

    rQwaom ae&ma'orsm;wGif aexkdifMuygonf/ rwl?

    uGJjym; jcm;em;aom ae&maygif;pHk &SdMuygonf/ if;wdkYrSm

    OD;jrihfodef; (pD'DpD)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    28/172

    26

    ]ZD0&yf0ef;a'owpfck} [kk ac:ygonf/ if;ae&m rsm;twGif; wlnDaom rdk;av0oESihf ajrrsufESmoGifjyif &SdMuNyD;

    {&d,m taejzihfvnf; us,f0ef;Ekdifygonf/

    urmay:wGif twdwfwcsdefu rSDwif;aexkdif &SifoefcJhzl;aom ow0grsm;onf ,cktcg0,f r&SdMuawmhyg// twdwf wpfcsdefu &SdaecJhaom ow0g rsKd;&if;pkrsm;onf aoaMu ysufpD; cJhMuygonf/ ,ck r&SdMuawmhyg/

    axmifaygif;rsm;pGmaom(dinosaurs) 'dkifedkaqmBuD;rsm; ,ck urmwGif r&SdMuawmhyg/ if;wdkYonf rsdK;wkH;oGm;aom?

    wdrfaum yaysmufoGm;aom tajctaeokdY a&muf&Sd oGm;cJh&ygonf/

    ,ck urmay:wGif yaysmuf wdrfaum oGm;awmhrnfhouf&Sd ]rsKd;EG,fpk} trsm;tjym;yif &Sdaeygonf/

    txufygyHkwGif rsm;rMumrDumvwGif rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh ow0g rsKd;EG,frsm;udk azmfjy

    xm;ygonf/

    yHkudk Munfhyg/ (Dodo) 'l;'l; iSufyHk jzpfygonf/if;wdkYonf (Mauritius) arma&;&S uRef;pkrsm;wGif

    aexkdif aom iSufBuD;rsm;yif jzpfygonf/ if;iSufwdkYonf

    rysHoef; ekdifygacs/ oabmFom;rsm;onf arma&;&S

    uRef;rsm;odkY a&mufaomtcg tpm;tpmtwGuf

    if;wdkYudk ypfcwf zrf;qD;Muygonf/ tm;upm;enf;

    wpfcktaejzihfvnf; ypfcwfMuygonf/ vGefcJhaom

    tESpf 300 ausmf? 1680 ckESpfuwnf;u 'l;'l; iSufrsm;onf urmay:rS wdrfaum yaysmufoGm;ygonf/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    29/172

    27

    ta&SU awmiftm&S x&ufzpf(TRAFFIC Southeast Asia Re-

    port) trnf&Sd tpD&ifcHpmwGif tenf;qHk;

    awmaMumif aumifa& 1158 rS m 1991 ckESpfrS 2006 ckESpftwGif; jrefrmh aps;uGufrsm;

    twGif; ta&mif;t0,f jzpfcJhonf[k az: jy

    xm;ygonf/trsKd;om; awm&dkif;wd&pmef umuG,f apmifha&Smuf

    a&; Oya't& tumtuG,f ay;xm;aom xif&Sm;onhf

    wd&pmefrsKd;pdwf 5 rsKd;rSm usm;? usm;opf? usm;opfvnfajymuf

    (clouded leopard)? aMumifjzL(marbled cat)? ESihf tm&S

    a&Ta&mifaMumif (Asiatic golden cat) wdkY jzpfMuonf[kTRAFFIC tpD&ifcHpmu qdkxm;ygonf/

    urmh awmwd&pmef 0,fvdktm;ESihf

    a&mif;vdktm;udk jznhfqnf;onhf taeESihfif;?

    EdkifiHwumrS 0,fvufrsm;jzpfaom xdkif;?

    wkwf? xdkif0rf ponhf t"du EdkifiHrsm;rS azmufonfrsm; tqifajy vG,fulap&ef twGufif;?

    awmaMumif tpdwftydkif;rsm; ukefoG,f a&mif;

    0,frI aps;uGufonf trsm;tm;jzifh EdkifiHwum

    e,fpyfrsm;wGif &SdMuonf/

    pdwfysufp&m aumif;vSonfrS m rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh

    awmwd&pmefrsm;udk aps;uGufxJwGif ydk awGYae&onf[k TRAFFIC

    u xkwfaz: ajymqdkxm;ygonf/

    urmBuD;\ tem*wf twGuf ulnDMuygpdkY/

    wurmvHk;wGifaumifa&wpfaxmifausmfcefYom&Sdawmhaomyef'g0uf0H

    OD;jrihfodef; (pD'DpD)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    30/172

    ed'gef;

    rsufarSmufacwf vlom;wdkY\ &SifoefrIrSm tBuD;tus,f Ncdrf;ajcmufcHae&NyDjzpfonf/

    aeYpOfvdkvdkyif owif;rsm;xJwGif obm0ywf0ef;usif ysufpD;vmrIrsm;? ajymif;vJ

    azgufjyefaerIrsm;? a&BuD;jcif;? rdk;acgifjcif;? tpmtm[m& &Sm;yg;jcif;? opfawmrsm; jyKef;wD;jcif;?

    pD;yGm;a&; uk rPDrsm;\ a&umwm pDrHudef;rsm;? rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfhawm&dkif;wd&pmefrsm;?

    wdrfaumvmaeaom jrpfacsmif;tif;tdkifrsm;? a&csKd &Sm;yg;vmjcif;? "gwk ydk;owfaq;rsm;aMumihf

    qdk;usKd;rsm;? urmBuD; ylaEG;vmjcif;? ponfjzihf obm0ywf0ef;usif owif;rsm;udk pdk;&drfzG,f&m

    Mum;odae&ygonf/

    rlvwef;? tv,fwef;? txufwef; tqihfwkdif;wGif ausmif;olausmif;om;rsm;udk

    obm0ywf0ef;usif taMumif; od&Sdem;vnfap&efESihf cHpm;wwfap&ef? obm0ywf0ef;usifudkxdef;odrf;umuG,fapmihfa&Smufwwfap&ef? olwdkYav;awG wEkdifwydkif vkyfaqmifEkdifonfwdkYudk

    odjrifvkyfudkifvmap&eftwGuf pmoifcef;rsm;twGif; obm0ywf0ef;usif oifcef;pmwdkYudk

    rvGJraoG xnhfoGif; oifMum;oihfygonf/

    obm0odyHoifcef;pm? vlrIodyHoifcef;pmrsm;wGif xnhfoGif;aomfvnf;aumif;?

    oD;oefY oifcef;pmrsm; zefwD;aomfvnf;aumif; rdwfquf oifMum;Ekdifonf/ i,f&G,faom

    rlvwef;tqihfrSpNyD; tv,fwef; txufwef;tqihfwkdif;wGif rdrdwdkY teD;tem; &yf&Gm ywf0ef;

    usif&Sd opfyif? yef;yifrsm;? taumifi,frsm;? jrpfacsmif; tif;tkdif? &moDOwkESihf pmeyf&du m &&SdyHk

    wdkYudk odem;vnfap&ef oifcef;pmrsm;udk zefwD;Ekdifygonf/ twef;BuD;vmonfhtcg &yf&Gm ywf0ef;usif? jynfe,f? jrefrmEkdifiHESihf urmBuD; &ifqkdifae&onfh obm0 ywf0ef;usif jyemrsm;udk

    pmoifcef;wGif; aqG;aEG;yGJrsm; zefwD;NyD; avhusihf oifMum;Ekdifygonf/

    vdktyfaom pmtkyfpmwrf;rsm;? owif; tcsuftvufrsm;ESihf rsufarSmufacwf obm

    0 ywf0ef;usif a&;&mwdkYudk q&mrS pkaqmif;xm;&SdNyD; oifMum;oihfygonf/ t&SdefEIef;xm; jrefqef

    pGm ajymif;vJaeonfh obm0ywf0ef;usifESihf urmha&;&mwdkYrSm ausmif;zwfpmtkyfrsm;ESihf oif&dk;

    nTef;wrf;wGif ryg&SdEkdifyg/ odkYjzpfav&m rsufarSmufacwf obm0ywf0ef;usifESihf vlrIa&;&m wdkYudk

    rdrdwdkY bmom pkaqmif;NyD; oif&dk;nTef;wrf;udk wnfaqmuf &ygvdrfhrnf/

    jrefrmjynf\ ae&ma'o tESHYtjym;wGifvnf; ajymif;vJ azgufjyefvmonfh &moDOwktaMumif;? opfawmrsm; qHk;&HI;&yHk? a&BuD;jcif;? pm;eyf&dum jyemwdkYudk aqG;aEG; oihfygonf/

    cspfaomur

    majrESihf

    uREkfyfwdkY\tem*wf obm0 ywf0ef;usif

    oifcef;pmrsm;

    q&marm&

  • 8/3/2019 maukkha 7

    31/172

    29

    pmoifcef;twGif; vkyfief;pOfrsm;

    (1) ausmif;olausmif;om;rsm;udk 3-4 a,mufpD yg0ifaom tkyfpki,frsm; zGJYpnf;yg/

    (2) tkyfpktvdkuf ]obm0 ywf0ef;usif npfnrf;jcif;} acgif;pOfjzihf atmufygtcsuf

    tvufwdkYudk pm&if;jyKpkMurnf/

    rdrdwdkY tdrf? ausmif;? &yf&G m? ywf0ef;usifwGif awGYjrifae&onfh obm0 ywf0ef;usif ysufpD;rIrsm;

    rdrdudkf,fwkdif (rSm;,Gif;pG m) jyKvkyfcJhrdonfhtwGuf obm0ywf0ef;usif xdckdufrIrsm;

    (opf&Gufrsm;udk rD;&dIUjcif;? opfyifckwfjcif;? pm&Gufrsm; qkwfNzJjcif;? a&acsmif;ab;wGif

    taygYtav;oGm;jcif;? vrf;ab;trdIufypfjcif; ponf....)

    (3) txufyg yHkrsm;udk tkyfpktvdkuf aqG;aEG;Muyg&ef/ obm0 ywf0ef;usifESihf qufpyfNyD;

    aqG;aEG;yg/ rnfonfh &nfnTef;csufrsm; yg&Sdoenf;/ rnfodkY ajymif;vJ vkyfaqmifrnfenf;?

    obm0 ywf0ef;usif? qif? qifpG,f? aoewf? urmBuD; ylaEG;vmrI? ydk;owfaq;rsm;?

    ywf0ef;usif npfnrf;jcif;? opfyifrsm;? aygufqdef? pmtkyf? pm&Guf? trdIufyHk;? puf&Hkrsm;?av&[wfrsm;? pGrf;tif? a&cJaowm? pGefYypfypnf; jyefvnf toHk;jyKjcif;?

    qifqifjcifjcif oHk;pGJpdkY/rlvwef;? tv,fwef; oifcef;pm

    ydk;owfaq;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    32/172

    30

    (1) ZD0rsKd;EG,faxGjym;pHkvifjcif;

    vGefavNyD;aom ESpfoef;aygif; 4000

    cefYu ajrur m [l pwif vmuwnf;uouf&Sd ZD0 rsKd;EG,fpkrsm; pHkvif axGjym; vmcJh

    onf/ ouf&Sd t&mtm;vHk; (vlrsm;? wd&pmef

    rsm;? opf yifrsm;?)/oif\ jynfe,fwGif;&Sd ZD0rsKd;EG,f axG

    jym; pHkvifrI taMumif;udk okawoejyKyg/

    (2) xm;0,f a&eufqdyfurf; pDrHcsuf

    xm;0,fa&euf qdyfurf;rS m ta&SUawmiftm&SwGif tBuD;qHk;aom pD;yG m;a&; pDrH

    udef; wpfckjzpfonf/ obm0 ywf0ef;usif jy

    emrsm; tjyif? &dk;&m"avhrsm; aysmufuG,fEkdifjcif;?

    vlrsKd;pkrsm;\ tem*wf &SifoefrI jyemrsm;

    vnf; BuHKawGU&Ekdifonf/

    xm;0,fa&eufqdyfurf; aumif;usKd;-

    qdk;usKd;udk okawoejyKyg/udk;um;&ef - tifwmeuf pmrsufESmrsm;/ &DydkYrsm;?

    pDrHudef;oifcef;pm qkdonfrSm -

    rlvwef; tqihfrsm;rS pNyD; okawoe

    tao;pm;av;rsm;udk vkyfckdif;Ekdifygonf/ (Oyrm -

    ywf0ef;usif&Sd yef;yGifhrsm;ESihf ta&mifrsm;/)

    txufwef; tqihfrsm;wGif taMumif;

    t&mtvdkuf wpfOD;csif;jzpfap? tkyfpki,frsm; tae

    jzihfjzpfap okawoe - pDrHudef; oifcef;pm wdkYudk

    rvGJraoG xnfhoGif; oifMum;oihfonf/

    ydkpwmrsm; zefwD;jcif;? pmwrf;i,f a&;

    om;jcif;? jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif;rsm;twGuf

    okawoe jyKvkyfMu&rnf/

    jrefrmwdkY&JUtem*wf

    ausmif;oifcef;pm tpDtpOf

    bmom&yf- obm0 ywf 0ef;usifavhvma&;?

    vlrIa&;? odyH aygif;pnf;bmom&yf/

    twef; - txufwef ; (9-10-11-12 wef;)

    oifaxmuful- pm&Gufydkif;rsm;? ydkpwm? pmtkyfpmwrf;rsm;? *sme,frsm;? tifwmeuf/

    tcsdef - 1 em&D cG J 2 csdef- tkyfpktvdkuf

    jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif; (15 rdepfpD)

    okawoe - pDrHudef;twGuf tcsdef(2) ywfay;yg/

    Myanmar's Future

  • 8/3/2019 maukkha 7

    33/172

    31

    (5) pm;eyf&dum &Sm;yg;rIESihf ukefaps;EIef;

    obm0 ywf0ef;usif ysufpD;jcif;ESihfrdk;acgif a&&Sm;jcif;wdkYaMumihf vnf;aumif;?

    jynfwGif;ppfyGJrsm;ESihf a&TUajymif; tvkyform;

    ta&;wdkYaMumihfvnf;aumif; jynfwGif; pdkufysKd;a&;? pufrIvkyfief;rsm;wGif jyem &SdaeNyD

    jzpfonf/

    jynfe,fwGif; BuHKawGUae&onfh pm;

    eyf&du m &Sm;yg;rIESifh ukefaps;EIef; BuD;jrifhrIudkokawoejyKyg/

    (6) opfawmrsm; jyKef;wd;jcif;

    jynfe,fESihf a'owGif; awmifuwkef;rsm;? uE m&rsm; tb,faMumihf &Sdae&yg

    oenf;/ tusKd;qufudk &SmazGyg/oif\ jynfe,ftwGif; opfawmrsm;

    jyKef;wD;&jcif; taMumif;udk okawoejyKyg/jynfe,f jyefvnf pdrf;vef; pdkajya&;

    twGuf aqmif&GufEkdifrnfh enf;vrf;wdkYudk &Sm

    azG wifjyyg/

    (8) pGr;ftifvdktyfcsufESihf pGrf;tifopfrsm;

    oif\ &Gm? NrdKUwGif tb,faMumihf vQyfppfrD; r&&Sdao;ygenf;/ rD; cPcP ysuf&yg

    oenf;/

    oif\ jynfe,fwGif;&Sd pufrIvkyfief;

    rsm;twGuf jzpfap? vlxktwGuf jzpfap pGrf;tif vdktyfcsuftaMumif;udk okawoejyKyg/

    obm0 ywf0ef;usifukd rxdckdufap

    bJ pGrf;tif rnfodkY &&SdEkdifygoenf;/

    (7) yifv,furf;&dk;wef; a'o &SifoefrI

    yifv,furf;&dk;wef; a'orS m xl;jcm;

    csufrsm; &Sdwwfygonf/ (wd&pmefrsm;? opfyifrsm;? &moDOwk? 'Da&awm? jAL;ajcaxmuf)/

    yifv,f urf;&dk;wrf;a'o ouf&Sd

    avmu? tyifrsm;? vlxk\ &SifoefrI ESihftoufarG;rI taMumif;udk okawoejyKyg/

    (3) {&m0wDjrpf\ tem*wf

    jrpfqHk a&umwm wnfaqmufrIESihf ywfoufNyD; vGefpGm pdk;&drfzG,f&mrsm;

    &Sdaeonf/ a&umwm wnfaqmufrI taMumif; okawoe jyKyg/

    txl;ojzihf {&m0wDjrpf\ tem*wf &SifoefrIudk aqG;aEG;oifhonf/

    obm0ywf0ef;usif wefzdk;tjyif? ordkif;wefzdk;? vlrI ,Ofaus;rIwefzdk;rsm;?

    jrefrm wdkY\ b0rsm;udk pl;prf; avhvmoihfygonf/udk;um;&ef - ydawmufyGifhopf r*Zif; trSwf (40) ZGefv? 2011/ &DydkYrsm;

    (4) rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh jrefrmh awm&dkif; wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;

    jrefrmh &Sm;yg;wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;udk pm&if;jyKpkyg/

    jynfe,fa'owGif;&Sd ab;rJhawmrsm;taMumif;? trsKd;om; opf

    awmrsm;? ab;rJhawm Oaya'? O,smOfjcHrsm; taMumif; udk okawoejyKyg/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    34/172

    32

    ausmif;om; vli,fwdkY Munfh&Iavhvmoihfaom'DADG'D rSwfwrf; &kyf&SifacG

    2006ckE

    Spf rSwfwrf;&kyf&Sifa

    cGudkanincon

    venienttru

    th rSm q

    vdkuf um;csyfaygi

    f; rsm;pGmjzihf urmBu

    D; ylaEG;vmrIESihf o

    bm0 ywf0ef;usif

    ysufpD;

    vmjcif;wdkYudkjyif;jy

    if;xefxeftoda

    y;jcif;yifjzpfonf/

    qvdkufrsm;udkvdku

    fvHjyo

    cJholxkdpOfutar&duef

    'k-orwjzpfolAl

    Gore taMu

    mif;udk'g&dkufwm D

    avis

    Guggenhe

    imu&dkuful;onf/a':vmoe

    f;50eD;yg;0ifaiG&&

    SdcJhonfh'DADG'DrSwfwr

    f;acG

    ordkif;wGifqXr0

    ifaiGtrsm;qHk;jzpfonf/

    taumif;qHk;rSwfw

    rf;acG&kyf&Sifqkaygi

    f;rsm;pGmudkvnf;&&SdcJhonf/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    35/172

    33

    ykdNyD; ylaEG;vmwJh urmBuD;vdkY qdkMuygw,f/

    uav;wdkYaum cHpm;rdMu&JUvm;/

    ajymif;vJvmaewJh &moDOwk? obm0 ywf0ef;usifudk avhvmcHpm; Munhfoihfw,f/

    aemufNyD;awmh taMumif;&if;eJY tusKd;qufawGudkvnf; pHkprf;ay;ygOD;

    urmausmf obm0ywf0ef;usif rSwfwrf;acG 'DADG'D&JU

    t"du Zmwfvdkuf? tar&duef 'korwa[mif;\ &Sif;vif;jyocsuf

    tGefvdkif; Munhf&I&ef 0bfqdkuf

    http://topdocumentaryflms.com/an-inconvenient-truth/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    36/172

    34

    jrefrmEkdifiH tnmaus;vufa'o rdk;acgif a&&Sm;yg;rI "gwfyHk tufaq;

    rsuf&I bavmh hh http://www.myatshu.com/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    37/172

    35

    cav;wkdYa&...?0gqdk0gacgif a&azmifazmifqkdwJh vrS m rkd;avu BuD;NyD; vdIif;

    avu xefvmw,fqdk&if jrpfurf;&dk;? acsmif;urf;&kd; wavsmufrSm

    acgufwkHYacgufjyef ysHoef;&if;u ]uGefu'l; -- uGefu'l;} vdkY vGrf;aw;

    oDae&SmwJh iSufuav;waumifudk jrifzl;Mu-Mum;zl;Muovm;uG,f/

    tJ'D iSufuav;udk uGefu'l;iSufqdkNyD; olYatmfoHudk tpJGJjyK

    rSnfhac: xm;Muw,fuG,fh/ uGefu'l;iSuf&JUudk,fvkH;udk,fxnfuawmh

    cyfao;ao;ygyJuG,f/ ykHoPmefuawmh zkd;acgifiSufeJY qifqifwlw,f/

    olu zdk;acgifiSufxufudk ajcwH&SnfykH&NyD;? v,fuefoif;&kd;eJY wmwrHvkyfxm;wJh ukef;ajr jrifhawGtay:rS m wvSrf;csif; vrf;avQmuf aeavh

    vnf; &dSwwfw,f/ ta&miftqif;uvnf; awmufawmufyy r&dSvS

    bl;uG,fh/

    pyg;cif;awGu pdrf;pdrf;pdkNyD; a&vIdif;awGuvnf; tazG;om;

    jzpfaewJh &moDrsKd;udk a&mufvmNyDqkd&if uGefu'l; iSufuav;[m qJGqJG

    iifiifeJY vGrf;aw; oDyga&muG,f/ tJ'Dvkd ol&JUaMuuJGbG,f aumif;vSwJh

    toHuav;udk Mum;vdkuf&wJh tcgrsKd;rSm v,fuGufawG xJu vkyftm;

    ay; aeMuwJh v,folr uav;awG[m rsuf&nf tjynfhom;eJY uGefu'l;iSufuav;&JU taMumif;udk ylylaEG;aEG; ajymae Muwkef;yJ &dSao;owJh

    uG,f/

    uGefu'l;iSufMunfOD;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    38/172

    36

    b,fvkdvJqdkawmh - - -

    a&S;a&S;u awm&Gmw&GmrSm tifrwefrS qif;&J

    wJh rkqdk;r uav; wa,muf&dSowJh/ rkqdk;ruav;[m

    rdbaqGrsKd; wa,mufrS r&dSwJhtjyif olYvif jzpfol[mvJ

    aooGm;wm rMumao;bl;wJhuG,f/ olYrS m arG;uif;p

    vom;t&G,f cav;wa,muf usefcJhwmrdkY 'Dom;

    uav; tay:rSmyJ pkjyHK NyD;awmh tm;udk;aew,f? cspfcif

    jrwfEkd;aew,faygY/

    rkqdk;ruav;[m tifrwef qif;&Javawmh

    cav; arG;uif;pav;eJYyJ tvkyf vkyfae&owJh/ awmol

    awmifom;awG&JUobm0twkdif; aiG&wJh tvkyfqdkwm

    uvnf; v,ftvkyfyJ &dSwmudk;uG,fh/ 'gaMumifhrkdYvdkY

    rkqdk;ruav;[m rdk;OD;us? avOD;us aumufpkduf Mu&wJh

    tcsdefrS m olrsm; v,fuGufawGxJ oGm;NyD; aeYpm;eJY

    aumufpkduf&wmudk;/

    cav;wdkYa& ....

    aeYpm;qdkawmh waeYvkyfvkdY &wJh tcaMu;aiG

    udk waeY &Sif;ay;NyD;? waeYudk wpfusyfjzpfjzpf ESpfusyf jzpf

    jzpf tvkyf&Sifu ay;&wmudk ac:w,fuG,fh/

    tJovdk rkqkd;ruav;[m waeukef aumuf

    pkdufxGuf ae&w,fqdkawmh olYom;av;udkyg v,f

    uGufxJudkac:oGm;&wmaygY/ tdrfrSm xm;cJh&atmifvnf;

    tazmfu wa,mufrS r&dSbl;uG,f/ tJ'geJY rkqdk;r

    uav;[m v,fuGufxJudk a&muf&if olYacgif;ay:rSm

    aumufpkdufwJhtcg aqmif;&wJh carmuf&SnfBuD; wckxJ

    udk t0wfcif;NyD; olYuav;udk xnfhxm;vkdufw,f/

    tJ'Dcarmuf&SnfBuD;udk rGefbmomeJY ]u'l;}

    vkdY ac:w,fuJGY/ wcsKdUt&yfawGrSmawmh yDvrvdkY ac:

    Mujyefw,f/ a&S;pmawGrSmawmh ]yuvm} vdkY qdk&kd; &dS

    wmudk awG&w,fuG,fh/

    'gaMumifh jrefrmpum;ykHrS m ]wkdif;,ufwJh

    yuvm rdk;&GmwmeJY tqifhoifh} qdkNyD; tJ'D carmuf&Snf

    BuD;udk &nfnTef;NyD; zJGYqdkcJhao;w,f/ acgif;ay:rS m wif

    aqmif;xm;vkduf&if 'l;qpftxd vkHjcHKwJh carmufBuD;

    aygYuG,f/ ar;rS m odkif;wJh BudK;eJY aqmif;xm;vkduf&if

    awmf&kH rdk;av'Pfavmufawmh rjzHKbl;uG,fh/ tawmhf

    udk vkHjcHKjcHK&dSw,f/

    rkqkd;ruav;[m v,fuefoif; jrifhjrifh ay:

    rS m u'l;udkwif? tJ'Dtay:rSm t0wfudk cif;NyD; cav;udktESD;eJY ywfvdkY ususee xnfhxm;owJh/

    cav;wkYda&...

    tESD;qdkwm cav;udk axG;ywfxm;wJh t0wf

    udk ac:wm jzpfw,fuG,fh/ t"dym,fuawmh cav;udk

    jcHKay;&wJh t0wf qkdygawmhuG,f/ tJ'Dt0wfeJY cav;

    [m eD;eD;pyfpyf &if;&if;ESD;ESD; aew,fqdkwJh taeeJY tESD;

    vdkYrsm; a&S;vlawGu ac:cJhovm; rajym wwfygbl;uG,f/

    rkqdk;ruav;[m aeom rdk;om&dSwJh tcgqdk

    cav;udk tJ'Dvdk u'l;xJudk xnfhxm;NyD; rkd;&GmvmwJh

    tcgrsKd;qdk&ifawmh cav;udk tay:u u'l;eJY tkyfxm;

    vkdufjyefw,f/ tJ'Dvdk aevmcJh&if; cav; wMunfh

    MunfheJY aumufpkdufvmvdkufwm &ufaygif; tawmfMum

    vmyga&mwJh/

    waeYrSmawmh rkqdk;ruav;[m tJ'D aumufpdkufae&if;u rdk;awG &GmvmwmeJY om;av;udk u'l; w

    csyfeJY tay:u tkyfNyD; aqmif;xm;ay;vkdufowJh/ cav;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    39/172

    37

    [m tdyfaysmf aevdkufwm ESpfESpfNcdKufNcdKufeJYqkdawmh

    rkqdk;rav;[m olYom;av;udk Munfh&wm cspfp&m

    aumif;vSw,fqkdNyD; wtm; erf;IHUvkdufrdw,f/ 'gayr,fh

    cav;[m vIyfawmif rvIyfbl;wJh? tdyfarmusaewm

    aygYav/

    rkqkd;rav;[m olY tvkyfcGifNyD;&if tdrfudk

    apmapm jyef&r,fqdkwJh taeeJY BudK;pm;NyD; aumufpkduf

    vkdufwm cav;udkawmif owdr&awmhbl;wJh/ rdk;awG

    uvJ 'DaeYrSmrS BuD;vdkufwm? odyf&GmwmbJwJh/ tJ'D

    t&yfawG[m awmifay: a'oawGjzpfvkdY awmifajc&if;

    rSm&dSwJh v,fuGufawG[m rkd;BuD;&if awmifusa&yg

    a&mNyD; ygvm wwfwmudk;/ rkqdk;rav;[m tJ'DvkdeJY

    acgif;udk iHkYNyD; wpkdufxJ pkdufaevkdufwmrS m a&awG[m

    olYcg;avmuftxd epfjrKyfNyD; rsm;vmwmudk awGYawmhrS

    om;av;udk owd& rdawmhowJhuG,f/

    tJ'geJY ol[m om;av;udk wifxm;wJh v,f

    uefoif;ay:udk vSrf;NyD; Munfhvkdufw,f/

    cav;wdkYa&...

    uefoif;qkdwm v,fuGufwckeJY wckudk ae

    &m uefYowfNyD; jcm;xm;wmudk ac:omuJGY/ tJ'Dvkd uefYowfNyD; jcm;xm;wJh ae&mrS m vloGm;vrf;uav; jzpf

    atmif ajrBuD;udk zkdYwifNyD; jrifhjrifh vkyfxm;MuwmaygY

    uG,f/

    rkqdk;rav;[m uefoif;&dk; ay:wifxm;wJh

    u'l;eJY om;av;udk MunfhvdkY rjrifawmhwmeJY?

    ]tr,fav; bk&m; bk&m; -- om;av;

    b,fa&mufoGm;ygvdrfh} qdkNyD;awmh &if0udk vufwzuf

    eJY zdxm;&if;u om;av;udk xm;cJhwJh uefoif;udk ckefqGckefqGeJY ajy;vmyga&m/

    a&awGu qdkwmvnf; uefoif;&dk; ay:u

    awmifausmfNyD; v,fuGufawGxJudk pD;0ifvm vdkufMu

    wm[m wa0ga0geJY jrnfaeNyD; aMumufp&m aumif;vS

    owJhuG,f/

    awmifusa&awGu qif;vmNyDudk;/

    uefoif;udk a&ausmfoGm;NyD qkdawmh om;av;

    [mvJ u'l;eJY twl a&xJ arsmyg oGm;ygNyD qdkNyD;awmhrkqdk;rav;[m olYom;eJY u'l;udk [kdae&mrS mrsm; awGY&

    rvm;? 'Dae&mrS mrsm; awGY&rvm;eJY avQmufMunfh ae&Sm

    wmaygYuG,f/ yg;pyfuvJ wausmfausmfeJY --

    ]uGefu'l; - -- uGef - - u'l; } eJY atmf[pf

    vkduf&Smawmhw,f/

    cav;wdkYa&...

    rkqdk;rav;[m rGefvlrsKd;qdkawmh rGefvdkyJ

    pum; ajymwmaygYuG,f/ (uGef) qdkwm jrefrmvkd qdk awmh

    (om; - vluav;) qdkwJh t"dym,f &w,fuG,fh/ 'D awmh

    ]carmufav;ay:u om;a&? rif; - b,fae&mrSmrsm;

    &dSaeovJuG,f} qdkwJh t"dym,feJY - - -

    ]uGefu'l; - -uGef - - u'l;} vkdY wausmf

    ausmf atmf ae&SmwmaygY/ tJ'Dvdk om;aysmufudk

    &Sm&if;eJYyJ rkqkd;rav;[m ESvkH; ylyefvGef;NyD; ESvkH;uJGwJh

    a0'emeJY aooGm;&Sma&muG,f/ om;pddwfeJY b0 ajymif;

    oG m; &Smayr,fh om;pJGvrf;rIaMumifh t,lrajzmifh jzpf

    oGm; &SmNyD; iSufruav; jzpfoGm;yga&mwJh/

    cav;wkdYa&...

    aumufpkdufcsdefrS m rkd;awG BuD;vmNyDqdk&if

    ]uGefu'l;-- uGefu'l;} eJY om;aysmufudk vkduf&SmaewJh

    iSufruav;awGudk acsmif;&kd; ajrmif;&dk;uav;eJY v,fuefoif;awGay:rSm awGYrd Muygvdrfhr,fuG,f/

    vufwJhprf;wJh taeeJY cav;wkYdwawG[m

    tJ'D iSufav;awGudk av;*GeJY rypfMueJYaemf/ oem;p&m

    tjypf uif;rJh&SmwJh iSufuav;awGudk av;*GeJY ypfcwfrd

    vdkY aooGm;&if cav;wkdY wawGvJ iSufav;awGvkd

    taztareJY wuJGwjym; jzpfwwfMuowJh/ rSwfxm;

    Muaemf/

    MunfOD;

    ]cav;aMu;rkH iSufrsKd;pkH}pmtkyf Pfvif;pmtkyfwdkuf/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    40/172

    38

    aqmif;yg; 0gqdkvjynfhaeYwkdif; 0gqdkouFef; uyfvSLyGJudk ESpfpOf

    ausmif;rS m usif;yavh&Sdw,f/ tvSLyGJudk ~uGvmwJh bkef;BuD;awGeJY

    w&m;em vmMuwJh ausmif;om; rdbrsm;&JU ausmif;t0if vrf;

    wavQmuf jzwfoef;vmwJh yHkoPmefawG[m b,fawmhrS rarh

    EkdifwJh yef;csdDum; wcsyfvdkygyJ/

    ausmif;vrf;&JU ab;rS mu v,fuGif;awGeJY pyg;cif;

    pdrf;pdrf;awG xlxyfNyD; rdk;wGif;qdk vrf;wavQmuf a&awGvQHvdkY/

    rdk;tcg ausmif;udk vmr,fqdk&if bkef;BuD; ygrusef nmoHay;NyD; ]r

    Mua[h} vdkYatmfNyD; bkef;BuD; awGuvnf; udk,fhouFef;udk,f r Mu?

    trsKd;om;awG uvnf; ykqdk; cg;awmif;usKdufMu? trsdK;orD;awGu

    rsKd;aph[k

    qdk&m0,f

    a&T[oFm

  • 8/3/2019 maukkha 7

    41/172

    39

    vnf; xrDtem;awG odrf;MueJY ausmif;xJudk 0ifvmMu

    wJh jrifuGif;[m [mo ajrmufaew,f/ pOf;pm;vdkuf

    wdkif; NyHK;rdw,f??

    ausmif;om;rdbrsm; pD;vmwJh pD;awmf,mOf

    rsm;udkvnf; MunfhvdkufygOD;? olwdkY[m b,fvdk vlwef;

    pm;vJvdkY trdkufpm; az: jyaew,f/ olwdkY&JUpD;awmf,mOf

    u pufbD;vdkY ac:&&Hkav;yJ&SdNyD; zGJYpnf;yHkuawmh jynfhpHkrI

    r&Sdyg/ urmrS m b,fukrPDrS rxkwfvkyfEdkifwJh udk,fydkif

    wDxGifxm;wJh vufvkyf pufbD;av;awGaygY/ rwf

    uyftzHk; vHk;0 ryg&SdwJh OwkoHk;yg;'Pf cHEdkifaom oHacs;

    wufaewJh a*GESpfck? csdef;zHk;ryg? aMu;eef;rQif tcsKdUudk

    csdef;BudK;rS m qufxm;wJh csdef;BudK;wck? vufESpfzuf

    wifvdkY&wJh ndKrJaewJh vufudkif? ajcaxmuf ESpfzuf

    wifzdkY eif;jym; rvdkwJh bD;vnfvdkY&atmif pGrf;aqmif

    ay;Edkifaom oHacsmif;ESpfck? xl;jcm;wmu 'DpufbD;udk

    pD;r,fqdk&if ajcaxmuf tvkyfESpfck vkyf&r,f? wcku

    bD;vnfatmif eif;&r,f? aemufwcku b&dwf ryg

    awmh vdktyf&if ajcaxmufudk oHk;&r,f/ zifxdkifcHk

    uawmh xdkifp&m oa&jym; r&SdbJ py&defeJY oHacsmif;

    wcsKdUudk xkdifcHkyHk oPmef zefwD;xm;wJh tjcm;olxdkifvdkY

    rjzpfwJh zifxdkifcHkyJ/ 'DpufbD;udk Munfh&wm bmeJYwlovJqdk&if uRefrwdkY odyHcef;xJu vlwOD;&JUt&dk;pkyHkeJY

    oGm;wlaew,f/ pufbD;ydkif&Sif tvkyform; twGuf

    uawmh 'DpufbD;[molY&JU wefzdk; rjzwfEdkifwJh t&m

    wckyJ/

    'Dvdk ausmif;yHkpHeJY ausmif;ol ausmif;om;awG?

    olwdkY rdbawGudk ai;&if; udk,fi,fi,fuwufcJhwJh

    ausmif;awGudk owd& rdw,f/ uRefrwdkYNrdKUu tdrfeJYeD;wJh

    NrdKUwGif;taemuf (u) tpdk;& rlvwef;ausmif;rSmoli,fwef; p wufcJhw,f/ rSwfrSwf&&qdk ZGefv (1)

    &ufaeY ausmif; tyfr,fqdkawmh aps;onfjzpfwJh uRefr

    taru tdrfem;u a': jrudk ]rjra& - &Sifhuav;awG

    ausmif;tyf&if uRefr orD;yg wcgwnf; a&mtyfvdkufyg?

    a&mh'DrS m arG;pm&if;} qdkNyD; uRefrudk ausmif;xm;cJhwm?

    pwufwJh &ufrS m rdbrygawmh ausmif;oGm;wJh vrf;

    wavSmuf idkNyD; vdkufcJhrdw,f? ausmif;vnf; a&muf

    a&m qD;BudK EIwfqufvdkufwJh q&mr&JUtoHaMumifh tidk&yfoGm;w,f/ tckcsdefxd arhr&EdkifwJh rllvwef; q&mr

    awG? txl;ojzifh oli,fwef;pmudk oifay;cJhwJh q&mr

    BuD; a':aomif;aomif;udk cspfaMumuf &dkaoaewm

    tckwdkif ygyJ/

    uRefrwdkY ausmif;tkyfq&mrBuD;u u&ifwdkif;

    &if;ol a':at;aomif;? t&yf redrfhrjrifheJY tom;jzLjzL?

    pum; at;aq;pGm ajymwwf wJh q&mrBuD;udk tm;vHk;u

    av;pm;Muw,f/ rdk;wGif;qdk ausmif;oGm;wJh vrf;w

    avSmuf AGufawGcsnfhyJ? ausmif;atmufrS mu a&azG;

    azG;vIyfeJY? 'dkufaA'gyifawGeJY? wjcm;a&rS m aygufwJh

    tyifrsdK;pHkeJY tvSqifxm;wJh pmoifausmif;av;[m

    uRefrwdkYNrdKUrSmawmh rlvwef;tqifh (pwkwwef;rSm)

    atmifcsuf taumif;qHk;aom pmoifausmif;tjzpf

    vlodrsm;w,f/ rSwfrdoavmufqdk uRefr oli,fwef;udk

    1 ESpfom ae&NyD; t*Fvdyfpmudkvnf; oli,fwef;rSm

    poifcJh&wm/ pwkwwef;? t|rwef;eJY 'orwef; qdk

    wmu tpdk;&ppfawG jzpfw,f/ uRefrwdkY ausmif;u

    ajcwH&Snf wxyfopfom; ausmif;aqmif? tcef; eH&H

    tjzpf ausmufoifykef; ESpfcsyfudk tv,frS mxm;? AD&dk

    ta[mif;awG pDNyD; pmoifcef;awG&JU tv,frSmxm;

    vdkufw,f/ pma&;&if ausmufoifykef;? ausmufwHudk

    om toHk;rsm;NyD; ausmufwHrsm; wHk;oGm;&if ausmif;rSm

    tkwfeH&H&SdwJh ae&m? ausmif;tdrfomqDudk ajy;oGm;NyD;ausmufwH aoG;&wmvnf; aysmfp&m wpfckygyJ/ oli,f

    wef; ausmif;ol b0rSm aysmfcJhwmu ausmif;pwuf&vdkY?

    oli,fcsif;awGeJY upm;&vkdYqdkwJh &dk;&Sif;wJh cHpm;rIrsKd;yg/

    1984 ckESpfrS m uRefr 4 wef; ausmif;oljzpfNyD/

    uRefrwdkYausmif;rS m 4 wef;u 50 ausmf&SdNyD; vywf

    pmar;yGJrsm;&JU tqifhtvdkuf ausmif;olausmif;om;

    a&mNyD; aemufqHk;cHk tpGefu pxdkif&w,f/ rdrd&J U b,f

    bufeJY taemufbufawGrS m &SdwJh ausmif;om;awGuudk,fhxuf pmydkawmfolawG jzpfMuw,f/ uRefru

    awmh tNrJwrf; aemufqHk; cHkawG&JUtv,feJY nmpGefawG

    rS m xdkif&wm rsm;w,f/ ausmif;udk {nfhonfawG vm

    vnf&if aemufqHk;cHkrS m xdkifaewJh uRefrrS m udk,fhudk,f

    udk *kPf,l armf~uGm;vdkY rqHHk; jzpfrdw,f/

    xdktcsdefu {nfhonf qdkwm NrdKUe,f ynma&;

    rSL;avmufyJ uRefr odcJhw,f/ tck e,fpyfa'ou

    ausmif;olausmif;om; awGusawmh udk,fhausmif;udkvmvnfwJh olawGudk 'dkem (tvSL&Sif ) vdkY odMuwm

    rsm;w,f/ 'guvnf; olwdkY&J U b0ay; tod wrsKd;ygyJ/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    42/172

    40

    uRefrwdkY ausmif;&JU aemufrS m aqmufvkyfa&;&Hk; &SdNyD;?

    ab;rS m NrdKUe,fw&m;&Hk;eJY ta&SUbufrS m txu (1)

    ausmif; &Sdw,f/ ausmif; ywf0ef;usifrS m 'DvdkrsKd; rdrd&JU

    todynmudk toHk;csEdkifNyD; EdkifiHhwm0ef xrf;aqmifae

    wJh yHk&dyfawGudk aeYpOf jrifawGYae&wJh ausmif;ol

    wa,muftzdkY ]ig av;wef; atmifNyD;&if? igausmif;NyD;

    oGm;&if bmvkyfr,f? reufjzefaygif; rsm;pGmtwGuf

    b,fvdk BudK;pm;r,f} qdkwJh pdwfu tNrJ udef;atmif;

    aew,f/

    'Da&TUajymif; a'orSmawmh ausmif;ol ausmif;

    om;awG pma&; pmzwfwwfNyD qdkwmeJY atmuf ajcodrf;

    tvkyfawG? puf&HkawGeJY ynma&; tajccH tm;enf;wJh

    rdb awGaMumifh t&G,fra&mufbJ vkyfief;cGif a&muf

    oGm;Muwm rsm;w,f/

    uRefr pwkwwef; atmifwJh ESpf rS m uRefr wdkY

    ausmif;u NrdKUe,ftqifh tpdk;&ppfrS m atmifcsuf tjrifh

    qHk;qk &&SdcJhw,f/ xdktcsdefu pmar;yGJudk txufwef;

    ausmif;rSm oGm;ajz&NyD; pmar;yGJ&ufawGrSm eHeuf 8 em&D

    0ef;usifqdk pmar;yGJ ar;cGef;awG o,fvmwJh *spfum;BuD;

    udkvnf; tckcsdefxd jrifa,mifaeqJyJ/

    av;wef;atmifNyD; 5 wef;wufr,fqdkawmhuRefrwdkYausmif;&JU cGJwrf;u txu (1) jzpfw,f/

    'gayrJh taru uRefrudk ae&Sife,fausmif;vdkY vlod rsm;

    wJh txu (3) rSmyJ wufapcsifwm/ 'gayrJh ausmif; tyf

    &wm t&rf;cufw,f/ ausmif;zGifhNyD; 45 &ufjynfhwJhaeYrS

    uRefr 5 wef;udk pwuf&wm/ uRefruawmh txuf

    wef;ausmif; wuf&vdkY omref cHpm;rIrsdK;eJY aysmfcJhwmyJ

    &Sdw,f/ tarusawmh uRefr twGufudk *kPf,lrqHk;

    aysmfaeNyD; &yfuGufxJ vSnfh~uGm;aeyHku ]uRefrorD;ae&Sife,f ausmif;oljzpfNyDav? olatmifcJhwJh rlvwef;

    ausmif;u tajccHaumif;awmh vla&G; ac:wJhxJu

    uRefr orD;u wufcGifh&cJhwm}/

    5 wef;ausmif;ol b0rS m uRefr&vdkufwJh

    tofduawmh tv,fwef; tqifhrS m pm&dw aumif;wJh

    vlawmfvlaumif; wa,mufjzpf&if tJ'D ausmif;om;

    t&ifu wufcJhwJh rlvwef;ausmif;&J U aumif;owif;

    yHk&dyfawG[m t&dyfvdk tkyfrdk; ay;w,fqdkwJh tcsufyJ/udk,fudk,fwdkif q&mrjzpfawmhvnf; t&nftcsif;

    jynfh0wJh vlawmf vlaumif;av;awG arG;xkwfay;Edkif

    cJhwm i,f pOfu q&mq&mrrsm;&J U aus;Zl;aMumifhyJ

    jzpfygw,f/

    uRefr trsdK;om;ausmif; pa&mufawmh

    ausmif;tkyfBuD;u q&mOD;jrifhOD;? yifeDwdkufyHk tNrJ0wfwJh

    q&mBuD;rsm; twef;vSnfh ppfaq;&if q&mBuD;udk

    acsmif;Munfh&wm tarmyJ/ uRefrwdkY pmoifaqmifudk

    YMBA aqmifvdkY ac: NyD; 1986 a&mufawmh uRefr 6

    wef;ausmif;ol? "rm&HkaqmifrSm pmoif&w,f/ ausmif;

    &JUyGJ awmfawmfrsm;rsm;udk 'DtaqmifrSmyJ usif;yavh

    &Sdw,f/ ausmif;aqmif&J Utay:u vSrf;Munfh&if trSwf

    (1) &Jpcef; tcsKyfcef;eJY tusOf;axmifudk vSrf;jrif ae&

    w,f/ axmif&JU oHacsmif; acgufoHeJY tjzL0rf;qufeJY

    ajccsif;0wf oHBudK;awG 0wfqifxm;wJh tusOf;om;rsm;

    ausmif;0if;xJrS m a&vm cyfMuwJh jrifuGif;awG[m

    uRefrtwGufawmh txl;tqef;yJ? tJ'D tcsdefwkef;

    uawmh axmifxJrS m &mZ0wfom;rsm;om &Sdw,fvdkY

    xifcJhwm/

    1988 rSm uRefru 8 wef;ausmif;ol jzpfaeNyD/

    uRefrwdkY ausmif;&JUxl;jcm;csufu t&rf; pnf;urf;BuD;

    w,f/ rdrdxuf BuD;wJh olrsm;udk &dkao av;pm;MuNyD;

    i,foleJY &G,fwlrsm; tcsif;csif; oem;nmwmrI&SdNyD;pnf;&Hk; Mujcif;yifjzpfw,f/ tpdk;&ppfrsm; jzpfMuwJh 8

    wef;eJY 10 wef;awGrS m tjcm;ausmif;awGxuf yJcl;

    wdkif;tqifh atmifcsuf taumif;qHk;aom ausmif;jzpf

    w,f/ uRefrwdkY tm;vHk;[m tNydKiftqdkifudk BudK;pm;Mu

    wm/ uRefrqdk t*Fvdyfpm usL&Sifyg wufvdkufao;w,f/

    usL&Sifcu wv 100 usyfay;&w,f/

    1991 ckESpfrS m uRefru 10 wef;ausmif;ol?

    xdktcsdefu ausmif;tkyfq&mBuD;u OD;0if;armif/ uRefrwdkY ausmif;u wdkif;taeeJY 10 wef; pmar;yGJudk atmif

    csuf taumif;qHk;qk 2 ESpf qufwdkuf&xm;wm/ uRef

    rwdkY vufxufrSmom atmifcsuf taumif;qHk;jzpfcJh&if

    ynma&; 'dkif;qkBuD;udk ausmif;u tydkif&rS m jzpfw,f/

    'gaMumifh vywf pmar;yGJwckrS m uRefr wpfbmom us

    awmh ausmif;tkyfBuD;u wpfbmomuswJh olawG

    tm;vHk;udk olY&Hk;cef;rS m ac:awGYNyD; qHk;rw,f/ NyD;awmh

    &Hk;cef;eH&HrS m uyfxm;wJh qkwHqdyfawGeJY qk& "gwfyHkawGudk tm;usvmatmif Munfhcdkif;w,f/

    ausmif;&JU 'dkif;qkBuD; &,la&;[m uRefr

  • 8/3/2019 maukkha 7

    43/172

    41

    twGuf pdwfzdpD;rI jzpf apovdk pmar;yGJNyD;oGm;vdkY ig

    ae&Sife,f ausmif;ola[mif;jzpfNyD qdkwJh tawG;[m pdwf

    udk &Tifvef;apw,f/ ausmif;om;a[mif;awGxJu

    bmom&yftvdkuf xl;cRefolawG[m wuodkvf rwuf

    cifrS m ausmif;rS m vkyftm;ay; vkyfvdkY&w,f/ trsKd;om;

    aeYqkdwm uRefrwdkY twufcsifqHk; tcrf;tem; wpfckyJ/

    nbufqdk ausmif;om;a[mif;awG&JU rdwfqHkpm;yGJ

    (vuf&nfwjyifwnf; pm;&aom zufcif; xrif;pm;0dkif;)

    vnf;&Sdw,f/ 'DyGJrS m jrefrmjynftESHY jyefYusJaewJh trsKd;

    om; ausmif;om;a[mif;awG vma&mufMuNyD; q&mBuD;?

    q&mrBuD;rsm;&JUqHk;rMo0g'udk emcHNyD; OD;ckduf uefawmh &

    wmvnf; jrwfEdkk;zG,faumif;wJh "avhwckygyJ/ aeYcif;qdk

    aysmfyGJ&TifyGJ tjynfheJY/

    uRefrqdk trsdK;om;ausmif; oDcsif;awG qdk&

    wm t&rf;aysmfwmyJ/ oDcsif;&JUajcqif; rSm vGwfvyfa&;

    r&cifumv trsKd;om;ausmif;awG ay:aygufvmyHkudk

    a&;zGJYxm;NyD;? aemuf trsdK;om;ausmif;rSonf txu

    (3) ausmif; jzpfay:vmyHkudk qufvuf oDuHk;xm;w,f/

    oDcsif;&JUaw;xyfawGuawmh -

    ]wdkif;cspf jynfcspf pdwf"gwf cdkifwnf

    a&SUaqmif vrf;jy aqmif&GufrnftrsdK;om; ynma&; jyefvnf &kyfvHk;

    ay:aprnf

    aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk tck

    xdef;odrf;rnf?

    aemifvnf; xdef;odrf;aetHk;rnf/

    BuD;oludk&dkao? i,foloem;? &G,fwludkav;

    pm; qHk;r oabmus Mo0g'eJY tnD?

    aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk

    tckvnf; xdef;odrf;rnf ..

    aemifvnf; xdef;odrf;aeOD;rnf}

    qdkwJh aw;pmom;awG[m b,fae&m a&muf

    a&muf trsdK;om;a&; pdwf"gwfawG[m &SifoefaewmyJ/

    txl;ojzifh a&TUajymif; a'ou uav;awGjyKpk ysKd;

    axmifwJhtcg trsKd;om; pdwf"gwfr&SdbJ a&&Snf rvkyf

    Edkifbl;qdkwJh tcsufyJ/

    i,f&G,fwJh ausmif;olb0 wavQmufrSm

    uRefr&JUynma&;udk tm;ay;wJhrdb? aqGrsdK;awG? q&m

    aumif;awG&JU aus; Zl;aMumifh wcsdefu rsdK;aphjzpfcJhwJh

    uRefr[m tckqdk rsKd;aphawGudk arG;xkwfEdkifcJhNyD/ wcsdKUqdk

    ajrBuD;ay:rS m aumif;aumif; &SifoefEdkifNyD? wcsdKUvnf;

    aea&mifr& ajrqDajrvTm cef;ajcmufvdkY r&SifoefEdkifwm

    vnf; &SdwmaygY/ udk,fydkifwJh ajr,may:rSm ysKd;axmif cGifh

    r&wJh rsdK;aphawGyJ/

    uRefr twGufawmh udk,fpdkufvdkufwJh rsdK;aphwdkif; &SifoefygapvdkY qkawmif; qEjyKvsufyg/

    a&T[oFm

    oifMum;jcif; tEkynm

    rSefrSefuefuef tBuHPf ay;wwfjcif;onf

    oifMum;jcif;\ t"du tEkynmjzpfonf/

    Henri Federic Amiel (1821-1888)

    qGpfvlrsKd; &oynm ygarmu? uAsmq&mBuD;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    44/172

    42

    ynm&yf toD;oD;onf wefzdk;&SdaMumif; uRef

    awmf cH,lygonf/ aq;ynm? pufrIenf;ynm? pD;yGm;

    a&;ynm? pdkufysKd;a&;ynm? oifMum;rI enf;ynm ponf

    wdkYonf oufqdkif&m u@wdkif;twGuf ta&;BuD;aom

    ynm&yfrsm; jzpfygonf/ynm&yfrsm;udk tajccHaom toufarG;

    0rf;ausmif; tvkyfrsm;onfvnf; wefzdk; toD;oD; &Sd

    aom tvkyfrsm; jzpfygonf/

    rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om wpfckck

    udk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;? b,fynm&yfu ydkomonf? b,f

    tvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k tqihf cGJjcm;&ef roihfyg/

    odkY&mwGif jrefrmEdkifiH ausmif;q&m? q&mr

    rsm;onf q&m0ef? tif*sifeD,m? refae*smwdkYESihf EdIif;,SOfvQif vpm0ifaiG t&vnf;aumif;? vlrIa&; tqihf t

    wef;t& vnf;aumif; ESdrhfcsxm;jcif;udk cHae&ygonf/

    uRefawmhf taejzihf ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef?

    tif*sifeD,m? ukrPDrefae*sm ponfwdkYxuf redrhf

    aMumif;? rESdrhfcsoihfaMumif; wifjyvdkygonf/

    uRefawmfonf tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef

    &efukefpufrIwuodkvfwGif ausmif;wufcJhNyD;rS tv,f

    wef;jy ausmif;q&m jzpfvmol jzpfygonf/ uRefawmf\tawGYtBuHKt& ynm&yfESpfckudk EdIif;,SOfEdkifNyD; tvkyf

    tudkif ESpfrsKd;\ oabmobm0udkvnf; udk,fawGYjzihf

    cHpm; em;vnfygonf/ uRefawmf\ b0jzwfoef;rI

    wpdwfwydkif;udk azmfjy uRefawmf\ tjrifudk aqG;aEG;

    wifjyygrnf/

    touf 7 ESpf t&G,fu bkef;BuD;0wf&ef uRef

    awmfqE&SdcJhygonf/ touf14 ESpft&G,f? tv,fwef;ausmif;om; b0rS p q&m0efjzpf&ef &nf&G,fcJhygonf/

    jrefrmpm pmpDpmukHk;wGif uRefawmf\ &nfrSef;csufudk a&;

    cdkif;aomtcg q&m0efjzpfatmif BudK;pm;rnf jzpf

    aMumif; a&;cJhygonf/ usef;rma&; pmtkyfrsm;udkvnf;

    i,fpOfuyif zwfavh&Sdygonf/ uRefawmf 8 wef; wkef;

    u tdrfrS aMumifuav; aooG m;aomtcg ajrjrKyf &ef

    BuD;awmfu uRefawmhfudk cdkif;ygonf/ rjrKyfcif aMumifudk

    AdkufcGJNyD; tonf;? ESvHk;rsm;udk MunhfcJhonf txd pdwf0ifwpm; &SdcJhygonf/ MuufajceD olemjyKwyfzGJYodkY 0if

    vnf; usef;rma&; tvkyfrsm;udk yg0if vkyfudkifcJhygonf/

    q,fwef;pmar;yGJ &rSwfu q&m0efjzpf&ef

    &nfrSef;csufudk twm;tqD; jzpfapcJhygonf/ uRef

    awmf atmifonhf ESpfu aq;wuodkvf0ifcGihf twGuf

    pmar;yG J &rSwfrS m 420 jzpfNyD; uRefawmfu 410 om &

    ojzihf 0ifcGihf r&cJhyg/ 'kwd, OD;pm;ay; tjzpf a&G;cs,f

    vdkufaom pufrIwuodkvfudk wufa&mufcGihf &cJhygonf/

    uRefawmf\ taru ausmif;q&m vkyf&ef

    tif*sifeD,mESihf

    ausmif;q&mb,folomoenf;

    a'gufwmodef;vGif

  • 8/3/2019 maukkha 7

    45/172

    43

    tBuHay;cJhygao;onf/ ]ausmif;q&mqdkwm ukodkvf

    vnf;&? 0rf;vnf;0w,f} [k taru ajymygonf/

    ]ukodkvf&onf} udkawmh uRefawmf vufcHygonf/

    ]0rf;vnf;0onf} qdkonfuawmh pOf;pm;p&m &Sdyg

    onf/ uRefawmfwdkY &GmrS ausmif;q&mrsm; b,folrS

    rcsrf;omMuyg/ ausmif;q&m vcjzihf 0rf;r0Muojzihf

    ausmif;tm;csdefwGif v,fxJ qif;&ygonf/ uRefawmf

    wdkYacwfu vli,frsm;onf tvkyfvnf; &vG,f? 0ifaiG

    vnf;aumif;onhf q&m0ef? tif*sifeD,mvdkif;rsm;udk

    om vdkufvdkMuygonf/

    'kwd, vlBudKuf trsm;qHk;jzpfonhf pufrI

    wuodkvf wufcGihf&ojzihf uRefawmf tBudKufqHk; r

    [kwfaomfvnf; auseyfrI &SdcJhygonf/ 'kwd,ESpfwGif

    tif*sifeD,m bmom&yfcGJrsm;udk a&G;cs,f&mwGif pufrI

    tif*sifeD,m bmom&yfudk a&G;cs,f oif,lcJhygonf/

    odkY&mwGif uRefawmf tif*sifeD,mbGJY r&cJhyg/ uRefawmf

    pwkwESpfwGif ausmif;om;ta&;tcif; wpfck yg0if

    cJhojzihf ausmif;xkwf cHcJh&ygonf/ taru ]ighom;

    rdkufw,f} [k qdkygonf/ ausmif;vnf; wufcGihfr&?

    tarhvnf; tyl ruyfvdkojzihf wGJzuf ausmif;q&m

    b0udk uRefawmf a&G;cs,f cJhygonf/anmifwkef;NrdKUe,f? &Gmomat;&GmrS ausmif;

    q&mb0onf uRefawmf\ pmoifMum;jcif; tvkyfESihf

    tjcm;ynma&; vkyfief;rsm;wGif ESpfjrKyf vkyfudkif&ef

    twGuf cdkifrmapcJhygonf/ udkif;pdkuf? ig;zrf;tvkyfrsm;

    jzihf toufarG; Muaom &G momat; &GmrS &Gmom;rsm;

    onf om;orD;rsm;udkawmh ynmwwfapcsif Muygonf/

    &Gmausmif; bkef;BuD;uvnf; uav;awGudk acwfynm

    oifMum;&ef tvGefpdwftm; xufoefygonf/ bkef;BuD;OD;aqmifonhf wGJbufausmif;wGif tv,fwef;jy q&m

    tjzpf uRefawmf vkyfudkif cJhygonf/

    q&mjzpfoifwef; rwufcJhbl;ojzihf oifyHk

    oifenf;udk pepfwus rwwfaomfvnf; uRefawmf

    wwfuRrf;onhf ocsFmESihf odyHbmomrsm;udk uav;rsm;

    pdwf0ifpm; em;vnf vG,fatmif uRefawmf BudK;pm; oif

    ay;cJhygonf/ uav;rsm;uvnf; uRefawmhfudk cspfMu

    ojzihf ausmif;q&m b0udk uRefawmf cifwG,f vmygonf/ aEG&moD ausmif;ydwf uRefawmf jyefaomtcg

    wynhfrsm;u jrpfqdyfwGif vma&muf EIwfquf uef

    awmh Muygonf/ olwdkY\ rsuf&nfrsm;u uRefawmf\

    ESvHk;om;txd pD;0ifoGm;NyD; ausmif;q&m b0 opfyifudk

    &Sifoef apcJhygonf/

    &Sifoefumpu cdkifrmrIawmh r&SdvSao;yg/

    pufrIwuodkvfrS oli,fcsif;rsm;? tif*sifeD,m &mxl;

    rsm;jzihf 0ihf~uGm;Edkifonhf tcsdefwGif ykqdk;EGrf;EGrf;?

    zdeyfyg;yg; ausmif;q&m\ odrfi,fpdwfu rMumcPqdk

    ovdk uRefawmhfudk wdkufcdkuf wwfygonf/ ]ig ausmif;

    q&m} [k r0ihf~uG m; EdkifcJhyg/ oli,fcsif;rsm;uvnf;

    oem; ovdkvdk? uRefawmfyJ rSm;ovdkvdk ajymqdk qufqH

    Muygonf/ uRefawmf\ wynhfrsm;uawmh av;pm;

    cspfcifMuNyD; olwdkY\ ,HkMunf tm;udk;rIrsm;u uRefawmhf

    udk ausmif;q&m b0wGif pGJNrJ apygonf/

    uRefawmf\ qEESihfwuG uHMurmaumif;[k

    ac:qdkEdkifonhf ywf0ef;usif\ ulnD yHhydk;rIrsm;ESihf tajct

    ae t&yf&yf wdkufqdkifrIaMumihf t*FvefEdkifiH? e,l;

    umq,f wuodkvfwGif ynma&;qdkif&m bmom&yfrsm;

    udk 6 ESpfrQ uRefawmf oif,lcGihf &cJhygonf/ tif*sifeD,m

    ynm&yfrsm; cufcJ eufeJouJhodkY ausmif;q&m ynm

    onfvnf; cufcJeufeJaMumif; uRefawmf odjrifcJh&yg

    onf/

    Adokum wpfOD;\ uRrf;usifrIjzihf crf;em;

    xnf0gaom taqmuftOD wpfck jzpfapouJhodkY

    ausmif;q&m wpfOD;\ tpGrf;jzihf vdr ma&;jcm; &dSaom

    xl;cRefxufjruf Pfynm tajrmftjrif&Sdaom vl

    om; wpfOD;udk arG;zGm; ay;Edkifygonf/

    Adokum q&mwpfOD; a&;qGJonhf taqmuf

    ttHk yHkpHjzihf tqihfqihf wnfaqmufouJhodkY ausmif;

    rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om

    wpfckckudk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;?

    b,fynm&yfu ydkomonf?

    b,ftvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k

    tqi hfcGJjcm;&efroihfyg/

  • 8/3/2019 maukkha 7

    46/172

    44

    q&m\ oif&dk;Tef;wrf;uvnf; uav;wpfOD;\ b0

    wavQmufvHk;twGuf todynm wnfaqmuf ay;Edkif

    ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD;\ trSm;aMumihf taqmuf

    tOD; NydKusEdkifouJhodkY ausmif;q&m wpfOD;\ trSm;

    aMumihfvnf; uav;wpfOD;\ b0udk ysufpD; apEdkifyg

    onf/ uRefawmfqdkvdkonfrSm tif *sifeD,m wpfOD;ta&;

    BuD;ouJhodkY ausmif;q&mvnf; ta&;BuD;yg onf/

    tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef tm;xkwf BudK;yrf;&

    ouJhodkY ausmif;q&m jzpf&efvnf; tm;xkwf BudK;yrf;

    &ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD; jyKvkyfaom taqmuf

    tOD? pufud&d,m ponfwdkYonf aumif;rGef cdkifchH&

    ouJhokdY ausmif;q&mwpfOD; wm0ef,l&aom uav;

    rsm;onfvnf; aumif;pG m oif,l wwfajrmufrI &Sd&

    ygonf/ ausmif;q&m\ apwemonf tif*sifeD,m

    xuf redrhfyg/ ausmif;q&m ynmonf tif*sifeD,m

    ynmxuf redrhfyg/ ausmif;q&m\ wm0ef&SdrIonfvnf;

    tif*sifeD,m\ wm0ef&SdrIxuf redrhfyg/

    tcsufudk vufcHvQif ausmif;q&m wpf

    OD;\ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;onf tif*sifeD,m

    \ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;wdkYxuf redrhfoihfyg/

    aq;ynmudk uRefawmf oif,lcGihfr&cJh &aomfvnf;aq;ynm eufeJrIxuf oifMum;rI enf;ynm redrhf[k

    uRefawmf ,HkMunfygonf/ ausmif;q&mu edrhfonf[k

    ,lq aeao;vQif ausmif;q&mbufrS umuG,f ajymqdk

    &ef tcsuftvuf taxmuftxm;rsm;pG m uRefawmf

    wifjy Edkifygao;onf/

    ausmif;q&mrsm;uvnf; xdkufxdkufwefwef

    jzpfatmif BudK;pm; tm;xkwf&ygrnf/ uav;wpfOD;\

    um, zGYHNzdK;rI? Pf&nfzGHYNzdK;rI? pdwfydkif;qdkif&m zGHYNzdK;rIrsm;udk eufeufeJeJ od&efvdkygonf/ uav;wpfOD;

    ynm&yfrsm; qnf;yl; &&Sdatmif OD;aqmif vrf;Tefay;

    Edkifrnhf t&nftcsif;rsm;vnf; &Sdae&ygrnf/ rdrd\ ta&;

    BuD;rIudk trsm;u vufcHEdkifonhf *kPf&nfrsm; &Sdae&

    ygrnf/

    ausmif;q&m\ vlrIa&; tqihftwef;ESihf

    vpm 0ifaiGwdkYonf q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf redrhf

    vQif vli,frsm; toufarG;0rf;ausmif;qdkif&m ynm&yfrsm; a&G;cs,f&mwGif ausmif;q&m b0udk ESpfouf

    jrwfEdk;olrsm;u xdkufxdkufwefwef a&G;cs,f Muygrnf/

    odkY vkyfEdkifvQif apwemyg uRrf;usifrI&Sdaom q&m?

    q&mrrsm; trsm;tjym; ay:xGuf vmygrnf/

    ae&mwGif wuodkvf ynm&yfrsm; a&G;cs,f

    cGihf (wuodkvf0ifcGihf ) udk a&G;cs,folrsm; bufrS pmar;

    yGJ&rSwf tenf;? trsm;jzihf tqihfcGJjcm; a&G;cs,fjcif;

    rjyKbJ a&G;cs,fcGihfudk ausmif;om;rsm; bufodkY ay; oihf

    ygonf/ ausmif;om;rsm;udk rdrdwdkY 0goem tavsmuf

    oif,lcsifaom bmom&yfudk oif,l Edkifatmifvnf;

    yHhydk; ay;oihfygonf/ jrefrmEdkifiH\ wuodkvf 0ifcGihf

    twGuf a&G;cs,frI pepfu uRefawmf\ b0wGif raysmuf

    Edkifaom cHpm;csuftjzpf pGJxif usef&pf aeygonf/

    uRefawmfonf aq;ynmudk 0goem ygcJhyg

    onf/ aq;ynm&yfrsm;udk oif,l wwfajrmufEdkif onhf

    BudK;pm; tm;xkwfrIESihf Pf&nfvnf; &Sdygonf/ uRef

    awmfom aq;ynm oif,lcGihf &&SdvQif a0'em&Sifrsm;

    twGuf tm;udk;Edkifrnhf q&m0efwpfOD; tjzpf &yfwnf

    Edkifygonf/ aq;ynm avmutwGuf *kPf,lzG,f jzpf

    atmifvnf; BudK;pm;ygrnf/ rdrd pdwf0ifpm;onfudk

    udk,fwdkif a&G;cs,fcGihf&vQif wm0ef&SdrIvnf; tvdkt

    avsmuf yg0ifoGm;NyD; BudK;pm; tm;xkwfrIvnf; ydkaumif;

    Edkifygonf/ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef? tif*sif

    eD,mwdkYxuf redrhfaMumif; jyoEdkifvQif toufarG;0rf;

    ausmif; bmom&yf a&G;cs,f&mwGif ynma&;wuodkvf?

    aumvdyfrsm;odkY *kPf,l 0ihf~uGm;pG m avQmufxm;EdkifNyD;

    ausmif;q&m b0udkvnf; *kPf&Sd&Sd jzwfoef; Edkifygrnf/

    ed*Hk;csKyf taejzihf uRefawmf wifjyvdkonfrSm

    ausmif;q&m vpmudk q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf

    redrhfatmif ay;yg/ aetdrf? toHk;taqmifwdkYudkvnf;wef;wl csD;jrihfyg/ wuodkvf bmom&yf a&G;cs,f&mwGif

    vnf; ausmif;om;rsm;udk,fwkdif a&G;cs,fcGihf &SdapNyD; yHh ydk;

    ulnDrIay;yg/ ausmif;q&mrsm;uvnf; rdrdwdkYonf t

    jcm; toufarG;0rf;aMumif; todynm&Sif? twwfynm

    &SifwdkYESihf &ifabmifwef;Edkifonhf uRrf;usifrI&Sdatmif

    tm;xkwfBudK;yrf;Muyg[k wdkufwGef; vdkygonf/

    a'gufwmodef;vGifjrefrmEdkifiHom;rsm; q&mtwwfynm oifwef;

    (arv 2 &uf? 2011)

  • 8/3/2019 maukkha 7

    47/172

    45

    ]ynmpHkawmh Muif&myg pHka&maygY} qdkwJh a&S;u

    t&yf qkd&kd;pum; wpfck &SdcJhonf/ ,ck xkdpum;udk a&S;us

    aom vlBuD;wkdYyif rokH;Muawmhay/ okH;zkdYvnf; ta&;

    ray:[k xifygonf/

    ,ckacwf vli,fwdkY tzkdYrSm]ynmpkH&ef} wyif

    wyef; BudK;pm;aeMu&onf/ ]Muif&mpkH} zkdYrS m ynm

    rpkHcifuwnf;u ausmif;BuD; ausmif;i,frSm &Sdaecdkuf wGif

    rsm;aomtm;jzihf (a&S;tqkd) ]'Gd,H-'Gd,H} twJGvkduf twJG

    vkduf jzpfaeMuavNyD/

    ynmpkH-rpkH[laom tcsufudk awG;raeMu

    awmhbJ i,fpOf tajccH ynmoifausmif; bufpkHynm

    wuf pmar;yJGatmif&ef BudK;pm; aeMu&awmhonf/ wu

    okdvfodkY a&mufaomtcg bufpkHrS BudK;pm; aeMu&awmh

    onf/ wuodkvfokdY a&mufaomtcg bufpkHrSonf wzuf

    zufodkYul; t"dubmom tjzpf,l oifMu&onf/

    BudK;pm;vQif BudK;pm;onfh tm;avsmfpG m tqifh

    jrifhjrifh bJGYrsm; &Muonf/ q&m0ef? tif*sifeD,m ponfh

    twwfynmykdif;wGif bGJY&NyD; aemufbJGYvGef? xkdYaemuf

    EkdifiHjcm;bJGYvGefynm&yfwkdYudkqufvufoifMum;&oltcsKdU

    &SdonfESihftwl omrefbJGYjzihf oufqkdif&m ynm&Sif vkyfief;

    wkdYudk toD;oD;0ifa&muf vkyf udkifMuonf/ 0dZ m? odyH

    bJGY&olwkdYonf rsm;aomtm;jzifh bJGY&NyD;aemuf &&m tvkyf

    tukdifrsm;udk 0ifa&muf vkyfudkifMuonf/ bJGYvGef oifwef;

    odkY wufa&muf oifMum;um rdrdwkdY\ qkdif&mynmudk

    tqihf jrifhap&ef BudK;yrf;ol tcsKdUvnf; &Sdyg\/

    NyD;vQif ynmoifa&; udpNyD;NyD/ pD;yGm;&SmMu

    awmhrnf[laom &nf&G,fcsuf oabmxm;jzihf us,f

    jyefYIyfaxG;vSaom vlYavmuxJodkY 0ifMuavonf/ ynm

    oifcef; tqkH;owfNyD[laom oabmxm;onf ysHUESHYae\/

    ynm[lonf woufvkH; qnf;yl;ae&rnf/ ynm[lonf

    ausmif;i,f^ausmif;BuD;rS m oifMum;NyD;aemuf pmar;yGJ

    ajzqkdatmifjrifjcif; tqkH;owfonfr[kwf/ woufvkH;

    vlvkdaewwfzkdY ta&;wGif tNrJwrf; tm;oGif;ae&aom

    pmawGY vufawGYwkdYudk avhvm a0zef tESpfom&udk

    xkwf,l&aom OD;aESmuftwGuf MoZm"mwf? ESvkH;om;tzkdY

    tm[m&[lonf ynmjzpf onf/

    xkdYaMumifh woufwm ynma&;udponf vl\

    txl; vkdtyfaom udpjzpfonf[l od&ef vkdtyf\/

    t&G,fokH;yg;ynma&;

    at;udkudkat;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    48/172

  • 8/3/2019 maukkha 7

    49/172

    47

    zwfIonf[k od&onf/

    NAdwdoQ 0wKa&;q&mBuD; qrm;qufrGef

    onf tcsdefvGwfonfh tcgwGif tyef;ajz oabmjzihf

    pkHaxmuf0wKrsm;udkzwfonf/ pkHaxmuf0wK wefzkd;udk

    vnf; olYtwKywdpmtkyfwGif azmfjyonf/ pkHaxmuf

    0wKrsm;xJwGif vlwkdY\ p&kdufobm0ESihf avmb? a'go

    wkdY\ wkdufwGef;ydkYrIaMumifh tjypfBuD;aom &mZ0wfrIrsm;

    usL;vGefrdykH? pdwfa&m*g wpfckckaMumihf jypfrI usL;vGefrdykH

    ponfwkdYudk awGY&av&m? xkdtjzpftysufrsm;rS b0

    oifcef;pmrsm; &Ekdifonf/

    odyHESihf enf;ynmwkdY\ wkd;wufrIaMumifh vlY

    avmu taetxkdifrsm; ajymif;vJvsuf&Sdonf/

    taetxkdif tajctaersm; waeYwjcm; ajymif;vJjcif;

    aMumifh wefzkd;rsm;vnf; ajymif;vJ vmMuonf/ &kyf

    ypnf;rsm; wkd;wufvmonfESifhtrQ pdwfoabmxm;

    rsm; ajymif;vJvmojzihf vlYtzYJGtpnf;\ zJGYpnf;ykH tajccH

    xkH;wrf; enf;vrf; Oya'wkdYonf a&TUvsm;onfu

    a&TUvsm;? ajymif;vJonfu ajymif;vJ? aysmufysuf

    topftopfwkdY 0ifvmonfvnf; &Sd\/

    ,if;odkY &kyfydkif; b0 wkd;wufrI&Sdaomfvnf;

    pdwfydkif;b0 &ifhusufrI tiftm; enf;aeMuonf/avmuDpnf;pdrf ydkydk cHpm;vkdaom vlom;wkdY\

    yifukd,f wukd,faumif; pdwfonfomvQif wkd;wuf

    BuD;rm; vmacsonf/ xkdYaMumihf odjrifwwfaom olwkdY

    u &kyfESihfpdwf [efcsuf rnDvQif wzufapmif;eif; jzpf

    wwfudk em;vnfxm;Muonf/ twrme enf;yg;rS om

    vQif odyHESihf enf;ynmwkdYu ay;aom tusKd; aus;Zl;

    wkdYudk usepG m tusKd;&Sd&Sd cHpm;Ekdif Murnfjzpf\/ wquf

    wnf;rSmyif pdwf"mwf &ihfoefa&;? &ifhusufa&; wkdYtwGuf ynmoifMum;rIudk woufwm aqmif&Guf

    oGm;Mu &OD;rnf/

    woufwm ynma&;wGif twwfynmrsm;

    udkcsnf; oifMum;&kHjzihfrNyD;bJ p&Pw&m;wkd;wufzGHYNzdK;

    Ekdif&ef 'e pmayrsm;udkvnf; avhvma&;onf

    ta&;ygvSaMumif; odjrifvmMu\/ wenf;qkdaomf

    OD;aESmuf ynma&;csnf; r[kwfbJ ESvkH;om;ynma&;udk

    tav;*&kjyK&ef vdktyfaMumif;yif jzpfonf/xkdodkY OD;aESmuftzkdYa&m ESvkH;om;twGufyg

    ynm &SmrSD;wwfavatmif ausmif;BuD; ausmif;i,fwkdY

    0dZ m? odyH ynm&yfrsm;udk tcsKd;nDnD oifMum; Mu

    aponf/ xkdYjyifvnf; txufwef; ynmukd wuodkvf

    ,lEkdifonf[laom ,lqcsufonf wjznf;jznf;ajymif;

    vJvmNyD;vQif ynmudk ausmif;wGif;rS momru ausmif;

    jyifrSmvnf; &SmazGqnf;yl; Ekdif&rnf[laom t,ltq

    onf xGef;um;vmonf/

    ausmif;oifynmudk ausmif;om;t&G,frSom

    qnf;yl;Ekdifonf[laom xkH;pHudk y,fzsuf oufBuD;

    wuodkvfrsm;? pmay;pm,l? oifMum;rIrsm; ay:ayguf

    vmNyD;vQif oufBuD; &G,ftkdwkdYyifvQif vkdtyfaom pm

    ar;yJG atmifjrifvQif ynmbJGYrsm;udk &EkdifvmMuonf/

    ynmoifMum;&mvnf; pmawGYcsnf; r[kwfbJ udk,f

    awGYudkvnf; ta&;ay;MuzdkY vdkonf/

    ,aeY ynm tc&m jzpfvmcsdefwGif ynm\

    oabmwGifvnf; tajymif;tvJrsm; &Sdvmaeonfudk

    txl; owdcsyfMuzdkY vdkrnf/ ynm&yf wpfck\ toHk;0ifrI

    oufwrf;rS m a&S;uvdk &moufyef jzpfcsifrS jzpfrnf/

    ESpftenf;avmufom cHcsifcHrnf/ aemufxyf ynm

    opfwpfcktwGuf ynma[mif;u ae&m z,fay;&wm

    rsKd;awG &Sdvmaeonf/

    twGuf ]pOfqufrjywf ynma&;} wdkY?]woufwm ynma&;} wdkYu qHkcsufuswJh jyem

    jzpfvm&awmhonf/ avmueDwdqHk;rovdkyxrt&G,f

    ynm&S m? 'kwd,t&G,f Op m? wwd, t&G,f bm0em

    qdkNyD; vkyfaevdkY rjzpfawmh/ acwfudku ]t&G,foHk;yg;

    ynma&;} udk awmif;qdkaeonf/ 'gudk em;rvnf&if

    awmtzdk;BuD; tzGm;BuD;ozG,f aeMu&rnf/ ynm

    twGufqdk b,ft&G,fjzpfjzpf OD;aESmuf cg;awmif; usKduf

    xm;&rnf/bGJJY&a&;onf ynma&;\ yef;wdkif r[kwf/

    tp jyKcsufom jzpfonf/ tbdk;tbGm;rsm;

    onfvnf; om;orD; ajr;jrpfrsm;ESifhtwl ESpfausmhjyef

    oHk;ausmhjyef wuodkvf ausmif;olausmif;om;awG jzpf

    Mu&vdrfhrnf/ ynma&;tay: rlvvufcHxm;wJh tjrif

    t,ltqawG wpfpHkvHk; ajymif;vJMuzdkY vdktyfaeNyD/ /

    at;udkudkat;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    50/172

    48

    awmudkrSDom vlom; rsKd;EG,fpk\ ,Ofaus;rI orkdif;c&D;&Snfudk csDwuf Ekdif

    cJhMu\/ Pftvif;udkvnf; awmrSmyif &SmrSD; odjrifcJhavNyD/]Owk&moD awmudk rSD\} [laom a&S;vufaqmifuav;vnf; raysmufysufpaumif;/ xdkYxuf tzdk;wefaom ynmtarGonfvnf; r&SdEkdifcJh/ &SifoefrItwGuf vdktyfcsufrsm;\ yif&if;vnf; jzpfonfrdkYwrHkY/

    csKdaom toD;udk oHk;aqmif ae&ao;onfhtwGuf aus;Zl;wifyg\/ arT;MuLaom &eYHESihfA[kta&mifyef;vufaqmifwdkYtwGufrdrdwdkYrSm xyf wljyefray;Ekdifyg/Munfaom a&csKdaMumihfom trdEdkY&nfudk pdkYEkdifcJhonf/ todkY aus;Zl; wkHY&ygrnfenf;/

    oefYaomavESihf Nidrf;aom at;&dyfqm,matmufwGif ynmc&D; qufcJhMujyefygonf/ aysmf&Tif MunfEl;pG m wlwlykef;wrf; upm;Ekdifaom tcGihfta&; twGufvnf;aus;Zl;yg/

    a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG

    odef;Edkif

  • 8/3/2019 maukkha 7

    51/172

    49

    tyGifht&Gufrsm; qGwfcl;jcif;? opfoD;0vHrsm; ,loHk;jcif;ESihf tudkif;tcufrsm;csKd;zsuf&HkrubJ yifpnfudkvnf; jzwfNyD; tjrpfygrusef wl;qG ckwfvSJMuolwdkY\ rdkufrJrI'Pfudk tm;vHk; cHpm;aeMu&NyD/ awmudk ckwfcJhMuonf/ awmifudk NzdKcsaeqJ/ jrpfwdkY\vGwfvyfcGihfudk odrf;,lcsifjyefao;onf/

    jrpfwdkYonfh rm,m rrsm;cJh/ raumufuspfcJh/ olronf pD;qif;&HkrQom/awmwdkYonfvnf; rvSnfhpm;wwfcJh/ rajcmufvSefYcJh/ yHhydk;&HkrQom/oefYpifaom &dk;&m*DwwdkYudk awmrSm zGJYpnf;cJhMuonf/ pdwf\ &kefY&if;rIudkvnf;

    awmu ajyavsmhapcJhonf/ jrpfwdkY aumonfhtcg? awmwdkY uG,fonhftcg0,f vlwdkY&dkif;jyvmMurnf/ uGefu&pfawmwGif tb,fyef;wdkY &eHYarT;ygoenf;/ awm&SdygrS Nidrf;csrf;a&;vnf; t&om&Sdrnf/

    vlwdkYtaqGig;BuD;rsm;? iSufi,frsm;ESihfom;&JwdkY\ em;cdk&m a&usif;? yifjrihf,HESihf*ltdrfwdkYonfvnf; r&SdoihfNyDavm/

    pdrf;ndKUaom awm&ifcGif aemufcHESihf jympifaom jrpf0rf;tdrfwdkYrS arG;zG m; vmcJhMuonfh ynm&Sd OD;ZD;uGuf? qif&dkif;BuD;udk taygif;tazmfrsm;ESihf nDnDnGwfnGwf tHwkckcHcJhonfh bDvHk;iSuf? uav;u,fq,fonfh tHhzG,f 0efydkiSufBuD;rsm;? rwlaom ywf0ef;usifaMumihf tusihfpm&dw uGJjym;&Sm&onfh aus;nDaemif? op mw&m; BuD;rm;vGef;vSol

    atmufcsif;iSuf armifESH? a&TOaom bJief;? ysm;zGyfonfh 0uf0HBuD;rsm;? oufu,f&dwfoGm;aom a&T,kefESihf a&Tusm;? aus;Zl; odwwfonhf MuGufi,fESihf jcaoFhrif;? a'gif;a,mifaqmifaom usD;? q,fvrGef ig;rsm;ESihf BudK;MumiSufwdkY\ rdkif axmifcsD tdrftjyefc&D; yHkjyifZmwfvrf;wdkYudk aiGvomaom nrsm;wGif ukudKyifatmuf uGyfyspfay: tzGm;u ajymjycJhjcif;aMumihf rdrdwdkY tawG;PfESihf &o cHpm;rIwdkY pwif arG;zGm;vmcJhavonf/

    awm\ ed*Hk;? awmif\ ae0ifcsdefESihf pD;xGufoGm;awmhrnfh jrpfwdkYESihf twlvufOD;q&mvnf;jzpfonfh cspfp&mh jrefrmrI yHkjyif? uAsm wdkYudk qHk;&HI;oifhyg\avm/

    prf;acsmif;av; usOf;vSw,fjrpfavmufol rus,fyifv,fBuD;u tus,fqHk;vdIfif;awG w0kef;0kef;/

    i,fpOfawmifaus; t&G,fuwnf;u cHpm;odjrifcGihf ay;chJMuol q&mq&mrwdkYxHrS jrefrmha&ajrawmawmif tarGrSm taoG;tom;xJ pdrfh0ifaecJhNyD/

    awmifawm&,fomrmvmu iHkzl;wyifudk ESpfyif,Sufw,faus;iSufu jrL;/

    tufaq;

  • 8/3/2019 maukkha 7

    52/172

    50

    jywdkufxJwGif csefxm;&pfvdkY r&onfh t&mrsm;pGmudk rnfodkY vufqifhurf; Muygrnfenf;/aemifrsKd;qufwdkYtwGuf awmwpfawmESihf jrpfwpfpif;avmufawmh usef&Sdae oifhygonf/

    jrpf{&m

    jrom;i,fwJh a&,rkef/aiGvdIif;awG jzLpGmESihfjrpf{&m e'DaMumrSmarsmMu'dkufyHk/

    usL0g;&Hk wlpHkuGJY azmfaESm/bHkrwD; &,fESihfiSufBuD; a&T0efydkwdkY0JcdkvdkY arQm/ /

    todPf BuD;jrihfMu&ef tcsdefrsm;pGm raESmif;ao;yg/tuREkfyfwkdYtm;vHk;wGif qifjcifwHkw&m;vnf; &Sdaeygao;onf/awm\ oif&dk;nTef;wrf;ESihf jrpfa&pD;oH\ zwfpmudk vspfvsLr&Ipaumif;/orkdif;ESpfaxmifcsDonfh &mZ0if tqufquf jrefrmwkdYudk a&csKdMunfat; wkdufauR;cJhonfh

    xdkxdkaom rdcifjrpfBuD;rsm;\ aus;Zl; w&m;udkvnf; apmfum;&ef pdwful;rQaomf rxm;avESihf/tuREkfyfwdkYrSm obm0udk zefwD;wnfaqmuf wkyjcif;iSg rpGrf;om/odkYaomf jyKpk,k,cGihfESihf xdef;odrf;apmihfa&SmufcGihfav;awmh &Sdaeygao;onf/

    aus;Zl;w&m; BuD;rm;olwdkYudk jyefvnfaus;Zl; jyKjcif;wnf;? rarhravsmhjcif;wnf;[laom uwnKw? uwa0'D r*Fvmw&m;ESihf tnD &SifoefcGifhudk &,lMuoihfyg\/

    avmuwp&d,udk usihfoHk;onfh &Gmom;wkdY\ ZmwdyknESihftpOftvmudk qifjcifMuygpdkY/

    xkdxufydk BuD;jrifhaom Pfynm r&SdNyDwnf;/

    tzkd;tzGm;wdkY csefxm;cJhMuonfhtwGuf rdrdwdkYonf pdrf;vef; vwfqwfaom avESifh &SifoefEkdifcJhMuonf/ pdrfhBuD;? NrdKifBuD;wdkY\ &ifcGifwGif vHkNcHKpGmcdkem; cJhMu&onf/

    arG;zGm;vmMuOD;rnfh rsKd;qufwdkYtwGuf NrdKU OD;? &GmOD;xdyfwGif t&dyfaumif;aumif; refusnf;yifysKd wpfyifESihf at;pdrfhaeaom a&csKdMunfjr xnfhxm;onfh a&csrf;tdk;pifi,fav; wpfpifavmuf csef&pf xm;ay;cJh MuygpdkY/

    urmBuD;vnf; t&dyf&ygap/odef;Ekdif

  • 8/3/2019 maukkha 7

    53/172

    51

    jrefrmh a&Tajymif;a'o q&m

    q&mrrsm; tpnf;t&Hk; (BMTA) ESifh

    World Education, CurriculumProject, Suvanimit Foundation,

    ynma&;ewf0ghuf CTDCEP wdkY yl;

    aygif; ynma&; aqG;aEG;yGJ 2 ckudk

    atmifjrifpGm usif;y jyKvkyfcJhMuonf/

    ordkif;bmom&yf oif&dk;

    nTef;wrf;ESifh odyHbmom&yfProblem

    Based Learning oifMum;enf;

    tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJrsm; zGifhyGJ tcrf;tem;udk rJaqmufNrdKU CDC txuf

    wef; ausmif;wGif 2011 ckESpf? ZGefv 30

    &ufaeYwGifusif;y jyKvkyfcJh&m a&TUajymif;

    a'o tv,fwef;ESihf txufwef;

    ausmif; 20 rS q&mq&mr 47 OD;

    wufa&muf Muygonf/

    xdktcrf;tem;odkY BMTA

    OuX q&mref; a&TESif;ESifh BMTA rSwm0ef&Sdolrsm;? ynma&;? usef;rma&;

    ESifh uav; umuG,f apmifha&Smufa&;

    arwmEdkifiHawmfESihf

    trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;

    wkdYtwGuf orkdif;oif&dk; nTef;wrf;tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJ

  • 8/3/2019 maukkha 7

    54/172

    52

    euf0yf(CTDCEP) ESihf Suvanimit Foundation rS

    q&m OD;odef;EdkifESifh q&mOD;armifarmifBuD;? World Ed-

    ucation (WE) DirectorjzpfolMr. Greg Antos,

    Curriculum Project rS wm0ef&Sdolrsm;u zGihfyGJ trSm

    pum;rsm; ajymMum;cJhonf/ BMTA rS tvkyftrIaqmif

    wpfOD;jzpfolapwem tv,fwef;ausmif;rS ausmif;tkyf

    q&mOD;zdk;csKdu tcrf;tem;rSL;tjzpf aqmif&GufcJhonf/

    ordkif; oif&dk;nTef;wrf;ESihf oifMum;a&;

    tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk jrefrmhordkif; oif&dk;nTef;wrf;rsm;

    ESifh ywfoufNyD; tar&duefEkdifiH? Cornell University

    wGif yg&*lbGJUPhD pmwrf; jyKpkcJhol q&mr&dkpfhRosalie

    Metro u OD;aqmif aqG;aEG;NyD;? odyHoif&dk; nTef;wrf;

    PBL tvk