maukkha 7
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 maukkha 7
1/172
-
8/3/2019 maukkha 7
2/172
-
8/3/2019 maukkha 7
3/172
cyfvSrf;vSrf;rS rdIif;ndKUndKUawmifwef;uav;u tvGrf;yHkjyifwpfyk'fudk ajymjy aeonfhES,f/ vlom; rsKd;EG,fpk\ aoG;aMumozG,fjzpfonfh jrpfacsmif;wdkY\ EIwfquf idkaMuG;oHudkvnf; rMum;&ufEdkifyg/ aus;iSufwdkY\ awmif;qdkoHudkvnf;em;axmif Munhfygav/ awmifonfvnf;aumif;? awmonfvnf;aumif;? jrpfonf
vnf;aumif; wm0efauscJhNyD/ tqD;twm;rJh ay;qyfEkdifolwdkY\ a0'emudk rdrdwkdYurpmem oihfNyDavm/
obm0u ay;tyfxm;onfh ajrqDvTm vufaqmifjzpfap? a&MunfoefYESihfig;av;rsm; yg&Sdonfh prf;acsmif;i,fjzpfap? at;&dyfjrjr awmESihf awmifwef;jzpfap rsKd;quf wpfcktwGufom r[kwfonfudk owdcsyfoihfygonf/
rdrdwdkYudkomvQif ydkifqdkifaprI uefYowfxm;onfh urmBuD;awmhvnf;r[kwfcJhyg/
Pf&nftaxGtaxGESihf pGrf;&nf trsKd;rsKd;xJwGif Naturalist intelli-gence [l ac:qdkonfh ]obm0w&m;udk odjrifcHpm;wwfrI Pf&nf} rS m tedrfhtjrihf rwlMuyg/ rjynfhpHkrIjzihf BuD;jyif;vmMu&m0,f avhusihfysKd;axmifay;&rnfhta&;BuD;aom pGrf;&nf? Pf&nfwpf&yftjzpf ausmif;ynma&;u wm0ef ,l&awmhonf/
ylonfudk odjcif;? at;jrjcif;\ t&omudk cHpm;wwfjcif;? prf;a&pD;oH *Dwudk em;axmifwwfjcif;? opfyif yef;refwdkYESihf aus;iSuf om&umwkdYESihftwl aexkdifwwfjcif; wdkYrSm avhusihfay;&rnfh ]obm0 Pf&nf} \ tpdwftydkif;rsm;vnf; jzpf
onf/ obm0 ywf0ef;usifudk xddef;odrf; apmihfa&Smufwwfjcif;? wm0ef,lwwfjcif;ESihftysuftpD;wdkYrS umuG,fwwfjcif; tajccHtwGufvnf; jyifqifay;&m a&mufygonf/ jyKjyif ajymif;vJvdkpdwfrsm;vnf; &&SdvmMurnf/
Zmwdykn\ tpdwftydkif;rsm;jzpfonfh jrefrmwdkY\ a&? ajr? awmawmifESihfouf&Sd? oufrJh obm0 tvSw&m;rsm;udkvnf; ydkrdk odjrif? cHpm;vmMurnf/ wefzdk;udkvnf; jrifvmrnf/ vufqihfurf;ay;vdkpdwfvnf; &Sifoefvmygrnf/
uav;A[dkjyK ynma&;[k qdkxm;&m olwdkYav;awG aexdkif&Sifoef&mywf0ef;usifudk tb,frQ owdjyKrdMuygoenf;/ odjrif cHpm; em;vnfMuygoenf;/
Zmwd cifwG,fvdkpdwfudk rnfodkY avhusihf ay;Muygoenf;/ zwfpmtkyfrsm;\ tuefYtowfudk ausmif;q&mq&mrrsm; od&Sd em;vnfoihfygonf/ zwfpmtkyfxJwGif ryg&Sdao;aom ta&;BuD;onfh oifcef;pmrsm;rSm ywf0ef;usifwGif &Sdaeygonf/
ta0;arQmf cHpm;rIrsm; vTrf;rdk;aewwfonfh ,cktcsdeftcg0,f teD;pyfqHk;aus;&Gm vltzGJYtpnf;ESihf Zmwdywfvnf&Sd obm0w&m;udk odjrif em;vnfcHpm;wwfap&ef avhusihfay;MuygpdkY/
urmBuD; usef;rmygap/armuynma&; r*Zif;
Mo*kwfv 2011
tzGihfpum;
-
8/3/2019 maukkha 7
4/172
2
C O N T E N T SNo. 7 August 2011
uAsm 5rif;ok0Pf? armifopfrif;? Nidrf;a0? aeEG,f? cifatmifat;? rif;wm&m
umwGef; 12atmfyDus,f? uvsmrdaw? EkdifiHwum
jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif; 14
uav;u@avcsKdat; (uAsm) oefY (rJaqmuf ) 22
wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ oefY (&efukef ) 2
acwfopf oifykef;BuD; zwfpm 24
txdrcHaom? Ekaom urmajrBuD; OD;jrihfodef; (pD'DpD ) 25
cspfaom urmajrESihf q&marm& 28
jrefrmwdkY&JUtem*wf 30
obm0ywf0ef;usif 'DADG'D rdwfquf 32tnma'o rdk;acgifa&&Sm; "gwfyHktufaq; 34
uGefu'l;iSuf (yHkjyif ) MunfOD; 35
aqmif;yg;rsKd;aph[k qdk&m0,f a&T[oF m tif*sifeD,mESihf ausmif;q&m a'gufwmodef;vGif 42
t&G,foHk;yg; ynma&; at;udkudkat; 45arwmEkdifiHawmfESihf trsKd;om;jyefvnf&ifMum;apha&; 51
76
38
107
104
-
8/3/2019 maukkha 7
5/172
3
EdkifiHwum ynma&;owif; 54
tifwmAsL;u@ukd,fhukd,fudk wefzdk;&Sdatmif vkyfEkdifwJh tcGihfta&; 62
]aum aqmf aem} ynma&; 64
armu txl;u@ (urmBuD; usef;rmygap/) 71obm0ywf0ef;usif tzGihfowif;rsm; 72
{&m0wDudk umuG,fMupdkY atmif'if 76
obm0ywf0ef;usifESihf yvwfpwpf Ecovision 86rsKd;wHk;rnfh tE&m,fESihf &ifqdkifae&aom 0if;jrihfarmif 87
&moDOwk ajymif;vJvmjcif;ESihf pm;eyf&dum &Sm;yg;rI aZmf0if;vdIif 88
jrpfqHk a&umw qdk;usKd; - aumif;usKd; (tifwmAsL;) VOA 91
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; tHhbkef;jrwf 96
rdk;v,fumv jrefrmEkdifiH tESHYtjym; jrpfa&BuD; Eleven Media 98a&epfawmhrnfh befaumufNrdKU 103
tufaq;a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG odef;Ekdif 48
uRefawmfESihf vufzuf&nfqkdif atmifckdif 104
b0uAsmudk oif,ljcif; cufrm 107
66 ESpfpm aomu rsKd;jrifhcsKd 111jynfzHk;um;tcs Zmwfvrf;tp ol&d,rsKd; 113
ynma&; okawoepOf;pm;awG;aeaom pmoifcef;rsm; ('kwd,ydkif;) cifa&TvdIif 117
150
147
162
42
64
-
8/3/2019 maukkha 7
6/172
4
EkdifiHwum ynma&;usm;arar&JUwkdufyGJ aw;oH &Jjrihfausmf 126
qlygpum; 'e ynm&Sif 0ifhxef; 133
21 &mpk odyH qifem*sDESihf vli,f pdk;pdk; (t*Fyl ) 104
uREkfyftwGuf ig;rdepfESihf t*jref 138
wbfvyfuGefysLwmay;rnfavm jrwfyef;&Sif 142
wdkuf&Jaom bDbD wifnTefY 144
usef;rma&;udk,ftav;csdef avsmhus vSyapzkdY a'gufwmoD[armif 147
0wKwdkyg0giSuf yHkjyif ppfrkef;aoG; (SAW) 150
apG&nfavmif;wJh igwdkYpmoifausmif; tdk;a0rsKd; 155
taumif;qHk; ausmif; cifrrsKd; 160
74? 76? 88? 98? 07 tcspf0wK aeEG,f 162
wcgu oli,fcsif;wpfa,muf baumif; 165
jrefrmwdkY&JUtem*wf
Myanmar's Future
126
160113
30
twdkifyifcH t,f'Dwm aeEG,f
t,f'Dwm odef;Edkif
vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf
&Hk;tzGJY 0if;0if;rif;? EG,feD
armupmvHk;'DZdkif; kazursufESmzHk;'DZdkif; ntztwGif;'DZdkif; ol&defrif;? msr
twGif;yef;csD xG#fatmif? 0PaZmf? apmclqJ?oD[armifarmif? Pfpdk;
jzefYcsda&;wm0efcH EG,feD? 'Dt,f? mkim
tvkyfoif vif;ckdifxGef;? &Jvif;atmif
qufoG,f&[email protected]
www.maukkha.org
a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG
48
-
8/3/2019 maukkha 7
7/172
5
OD;wifBuD;\ 'e
t&yfxJwGif? OD;wifBuD;[k
vlBuD;wpfa,muf &Sdowwf/
oyGwftlvdk? olwdkYqdkvnf;rvdkajym? olYoabmum;
a[ma[m'dkif;'kdif; jzpfygonf/
oma&; ema&;? &yf&Gma&;wGif
ajy;umvTm;um? olvkyfygonf
armwmyef;wm olrod/
wpfaeYaomtcg? csdefqnf;qm
cif;umwbuf? acG;uwufwGif
yufvufvSef olpOf;pm;/wef;wlcsif;csif;? igYtwif;udk
&GmwGif;ajymMu qlnH qlnH/
twif;pum;? xufvlMum;
rsufxm;ndKonf
ckNydKawmhrnfh paerdk;/
vli,frsm;u
tvum;vlBuD;? acwfa&pD;rSm
qD;wm;ajc&Iyfcvkwfuefoif; qdkMuonf/
oma&;ema&;? &yf&Gma&;wGif
ajy;umvTm;um? igvkyfwmaMumihf
ajymumqdkum? tjypf&Smonf
tdrfrSmaevQif? em;at;rnf/
xkdqnf;qmrS? tOD;p
&GmuvlBuD;? OD;wifBuD;onf
c&D;rxGuf? acG;uwufwGifvufzuf&nfeJY rdwfaqGzGJY
cGufyJhxJrS
qm;cJvsufum aeowwf/
rif;ok0Pf
-
8/3/2019 maukkha 7
8/172
6
wrf;csif;
tar
ajr\odkY ae\ odkY
ZeD;
opfoD;\odkY rD;\ odkY
om;
ysHvTm;\odkY wHwm;\ odkY
orD;
pD;0ifvmaom prf;a&\ odkY
pD;xGufoGm;aom prf;a&\ odkY
ajr;
aoG;vTwfaMumrS uAsm\ odkY
aoG;jyefaMumrS uAsm\ odkY
ig
&kyfemrf cEm\ okdY
igr[kwfaom\ okdY/
aeEG,f
Zefe0g&D 2011
-
8/3/2019 maukkha 7
9/172
7
[D&dMowy
NiD;aiGY ysif;rkef;jcif;eJY tcsnf;ESD;jzpfjcif;awGtay:
aygifrkefYwpfcsyfudk ,dkwjcrf; axmywfwjcrf;okwfovkd
a[m'DvlYb0rSm ajccsaevsufu i&Judk ajcwzuf vSrf;rdvsufom;
ESmacgif;usnfayGYawGYvsuf wpfOD;ESifhwpfOD; wpfEkdifiHESifh wpfEkdifiH Budwfykef;pm;vsuf/
aumif;vSygNyD urmBuD;oifu oifhwm0ef ausyGefpG..../
igeJY igYtaygif;toif; vlYcyif;awGuom
oif (urmBuD;) udk wwdwd ysufpD;apolrsm;/
vlYtjzpfum;
]&SufzG,fvdvd} [k zJGYEJGY&kHrQ/ /
cifatmifat;(6 azazmf0g&D 2011) &aemif;
-
8/3/2019 maukkha 7
10/172
8
yifv,fatmufjrKyfoGm;wJh r[mwHwkdif;
usKyftaz
twef;ynmu csLcsm
rdb vufikwf vuf&if;uvnf; EHkcsmacsmufcsm;p&m aps;uGuf pD;yGg;a&;atmuf
EdkifiHom;tcGifha&; arS;rdSefaysmufqHk;
]pEm;}0g; vufwef;awGvkd
avuwdkuf a&uwdk; ,drf;xkd; &kef;uef vIyf&Sm;ae&
]udkarmif} b0u usm;armif
usm;azgifvkyf&if; touf"gwfxdef;&if;..../
]a&Munfi,fig;} toufvk ul;cwfajy;vTm;olwdk hatmufem; ]pvG,fig;} tkyfawG...
wdrfndKuif;&Sif; aumif;uif vif;vJhMunfvif
yifv,fjyif wae&mrSmjzifh ndKrnf;npf&if
]ZvHk;ig;} tkyf usdef;ao&SdowJh
ig;a&; ig;&m uRrf;usifvSwJh... taz/
rwfv&J Yq,fhav;&ufae h
Munf&Tif 0if;yaewJ h wdrfpifrdk;aumif;uifpuefYcsif; &kwfw&uftwGif;rSm
rnf;arSmif tkyfqdkif; t&dkif;qefoGm;.....
axmuf~uGm; armufrmpGm 0kef;'kdif;BuJ&if;
oif;uGJrkef,kd qif&dkif;vkd vdIif;vHk;Murf;awG
b0toacsFu tNidK;ta~uG;&Sd[ef
tm;rwef NydKuGJr,fh usm;azgifawGudk
url;&I;wdk; uHqdk;rdk;arSmifMu
usm;azgifawG wpfppDNzdK NzJcHvkduf&wJh nyifv,furmysufwJh n
todray;bJ tazeJ husKyfwdk hudkqGJ cGJypfwJh n/
a&yHk;tvGwfwpfvHk; vdIif;w0kef;0kef;eJ h
usKyfqDuyfa&muf toufraysmufcJh/
vl htoufawGeJ hig; avmif;aMu;xyfxm;&
usm;azgif vkyfom;wdk hb0../
tar&,fav...
aomu y&da'0 a&mpyfxm;wJh emrf"gwfvdrf;usH
tazjyefvmaeMuvrf; urf;pyfrSm
udk,fudk pdwfaxmif; udk,fa&m pdwfaygif;NyD;
ry#m 0ifpm;ovkdrsKd;eJ h
t&l;wydkif; taumif;wydkif;
taz:r&Sdvnf; wpfa,mufwnf;
tarpum; ajymwwfaeNyD/
wGif;a& oefYoef heJ hazsmfpyfxm;
tarhyg;jyifxufu jrefrmqefwJh oeyfcg;
ckrsm;awmh
vGrf;qGwfaMuuGJ ykvJrsuf&nfpufawGeJY
yifv,fa&xJ a&mpyfaysmf0ifaeyHk
taz rjrifEdkifawmhNyDaygh....../
]r,fwifha&
'Dwacguf udk,fwdk hjyefa&muf&if
om;av;udk &SifjyKay;ra[h...}
aysmfvkduf &Tifvkduf arQmfvifhcsuf waxG;wydkufeJ husKyfvnf;aysmfvkduf& taysmfrsuf&nfpkd hcJh&
ckrsm;awmh.../
tazh0w&m;awGudk
vlom;qefqef jznfhpGuf aus`yGefaeqJ
tazh0#faMuG;awGu
Murmwywf 'PfcwfcJhNyD.../
ocFg&e&D rrSefwJhtcg
usKyfwdk hrdom;pk&J hr[mwHwdkif;BuD; tNydKapmw,f
usm;azgifawG aysmufovkd
usm;azgifvkyfom;aumif;awGvnf;aysmuf
'Dom;trd&JU &SdpkrJhpk ukodkvftpkpkudk rQa0
om"kac:yg taz/
rif;wm&m
(2011 ckESpf? tazrsm;ae htrSwfw&)
-
8/3/2019 maukkha 7
11/172
-
8/3/2019 maukkha 7
12/172
-
8/3/2019 maukkha 7
13/172
11
ckxufxdudk uAsmjzpfzdkY aeaeomom uAsmawmif rqefwwfao;bl;]Nidrf;a0} u Nidrf;a0 rqefEdkifwm tcH&tcufqHk;yJ
rdk;a&pufawG wvHk;ESpfvHk; 0kef;ueJ tkef;ueJ
*sdK;ueJ *RwfueJ wa,mufwav NzdK;ueJ azsmufueJ
iefcJhzl;ygw,f
usaemf
tJ'D iefysys rdk;a& rcsKd;csifawmhvdkY rdk;a&udk qGJNzJNyD; xGuf&yfvdkufNyD
(acg&yfpf)
jyefem;axmifMunhfw,f ESpfaygif; oHk;q,faemfusaemfeJY ayoHk;q,ftuGmrSm Mum;ae&w,f
usaemfhudk vuf,yfac:aew,f Ncdrf;ajcmufaew,f acsmufxJ jyefqGJcszdkY vkyfaew,ff
usaemfh em;&GufawG axmifrwf
(usaemfvnf;yJ acwfwckudk cspfrI jyKcsifwmayghAsm)
usaemf aemufjyefqkwfxm;NyDaemf
(armifjynfhrif; oifay;vdkufwJh aemuf*Rrf;eJY)
vGwfatmif ckefawmhr,f aZ,smvif;/ /
Nidrf;a0
2011-08-09/ n 12 em&D
-
8/3/2019 maukkha 7
14/172
12
umwGef;
-
8/3/2019 maukkha 7
15/172
13
-
8/3/2019 maukkha 7
16/172
14
23 ar 2011 jynfaxmifpk tpkd;& ynma&;0efBuD;u ajymqdkcJhwJh rlvwef; tcrJh ynmoifMum;a&;
tpDtpOfudk jynfwGif; xkwf*sme,fawGrSm tus,f w0ifh
azmfjyaeygw,f/
ausmif;tyf vufcH&mrS m tydkaiG rawmif;zdkY
owday;xm;wJh taMumif;? tydkaMu; awmif;wmawG?
t"rtvSLaiGaumufcHwmawGvkyf&ifta&;,lr,fhtaMumif; oufqkdif&m 0efBuD;&JUajymMum;csufudk 'Dwywf
xkwf *sme,fwdkif;vdkvdkdrSm azmfjycJhMuygw,f/
atmufajcrSmawmh 0efBuD;&JU ajymqdkcsufeJY
qefYusifNyD; tydkaMu; awmif;aewJh tjzpftysufawGudk
*sme,fawGrSm tus,fw0ifh azmfjy aeMuygw,f/
'DvdkazmfjywJh txJrS m rwluJGjym;jcif;eJY Niddrf;
csrf;a&;ygwDacgif;aqmif OD;aersKd;a0u olYuav;ESpfOD;
ausmif;tyf&mrS m tyddkaMu;ay;cJh&ykH *sme,fawGudk ajymqdkcsufudkvnf; azmfjyaeMuygw,f/
wyfrawmftpkd;& vufxufwkef;u azmfjycGifh
r&wJh tcGifhtvrf;rsKd; *sme,fawGrS m azmfjycGifh&vm
wm[m tusKd;rsm;w,fqdkayr,fh jynfaxmifpk0efBuD;
taeeJY aqmif&Guf ay;EkdifoavmufukdyJ ajymqdkoifh
w,fvdkY ausmif;okH;pmtkyf tcrJhay;r,fqdkwJh ajymqdk
csuftay: OD;aersKd;a0u a0zefygw,f/
]tcrJh ray;Ekdif&ifvnf; jyemr&dSbl;? t
rSeftwdkif; vkyfapcsifw,f? tc&dS&if&dSw,f/ r&dS&ifr&dS
bll;? 'DvdkyJ ajymapcsifw,f/ tcrJh ray;EkdifvdkY olYudk tjypf rwifbl;? tcrJhvdkY ajymNyD;awmh tcrJhvdkY ray;Ekdif&if
tjypfwifcsifw,f? twdtusvkyfyg/ vdktyf&if 0dkif;Mu
rSmyg? 'DrSm igwdkfYtzJGY &wJhae&mrSm a&mufaewJh ae&mrSm 'D
vkdawmh tcuftcJawG &dSaeNyD? b,fvdk 0dkif;0ef;MurvJ
vdkY ajym&rS m/ olupNyD;awmh tpdk;&ydkif; tkyfcsKyfa&;ydkif;
vkyf&rS m/ r[kwfbJeJY tcrJh ynma&;wdkY roifrae&wdkY
xm;yg/ xm;r,fqdk usaemfwdkY em;rSm roifrae& vkyf&if
xm;p&m trsm;BuD;&dSw,f? tcku a
-
8/3/2019 maukkha 7
17/172
15
ucsifjynf vGwfajrmufa&;tzJGYKIO ESifh tpkd;
&wyfwkdY tMum; ucsifjynfe,fwGif; jzpfyGm;aeonfh
wkdufyJGrsm;aMumifh 0dkif;armf NrdKUe,ftwGif; aus;&Gmrsm;rS
xGufajy; wdrf;a&Smifae&aom 'kuonf uav;rsm;udk
0dkif;armfNrdKU&Sd wGJzuf txufwef;ausmif; (txu) u
ynm oifMum;ay;aeonf/jrpfBuD;em;NrdKUe,f ynma&;rSL;\ nGefMum;csuf
jzifh ppfajy;'kuonf uav;rsm;udk aeYw0uf oifMum;
ay;onf[k 0dkif;armf wGJzuf txu rS q&mr wpfOD;u
ajymonf/
]tckausmif;rS mu uav;awGudk tcsdefcGJNyD;
oifay;ae&w,f/ ppfaMumifh a&mufvmwJh 'kuonf
uav;awGudkawmh reufydkif;aygh/ 0dkif;armfu ausmif;
om;awGudku aeYv,fydkif; 1 em&DrSmaygh} [k if;u ajymjyonf/
ynmoifMum;aeonfh ppfajy;'kuonf ausmif;
om;aygif;200 eD;yg; &SdNyD; trsm;pkrS m touf 5 ESpfcefYrS
14 ESpft&G,frsm; jzpfMu aMumif;? 0dkif;armfNrdKUe,ftwGif;&Sd
*g;&m,ef? uZl;? wbwf ESifh erfqef,ef aus;&Gmrsm;rS
a&muf&Sdvmaom ppfajy; 'kuonfrsm;\ uav;rsm;
jzpfaMumif; od&onf/
,if;aus;&Gmrsm;&Sd tdrfaxmifpk 2000 ausmftm; tpdk;&u Zlvdkifv25 &ufaeY aemufqHk;xm;NyD;
ajymif;a&TU&ef trdefYxkwfcJhonf[k KIO rS ajymcGifh&
yk*dKvf OD;veef u ajymonf/
aeYw0uf ynmoifMum;cGifh pwifcJhonfrSm
&ufow 2 ywf MumcJhNyDjzpfaMumif; od&onf/ ]tckcsdef
xd ausmif;om;awGuawmh xyfa&mufaewkef;yJ/ 'D
uav;awGudkpmoifwmu ESpfywfavmuf&SdNyD/ trsm;pk
u awmh rlvwef; ausmif;om;rsm;w,f} [k txufygq&mru ajymonf/
pmoifausmif; w0dkuf vkHNcKHa&; ,lxm;ykHESifh
ywfoufvnf; 0dkif;armfNrdKUrS a'ocH wpfOD;u ]tckqdk
ppfom;awG ausmif; ab;em;awGrS m apmifhaewmyJ/
aoewfvnf; vG,fxm;w,f/ ausmif;vHkNcHKa&; twGuf
vdkY ajymw,f? tJh'DvdkawGYwm wywfavmuf&SdNyD}[k
ajymonf/
0dkif;armfNrdKUxJwGif 0dkif;armf? txu ausmif;wpfausmif;ESifh wGJzuf txu ausmif; wpfausmif; &SdNyD;
'kuonf uav;rsm; ynmoifMum; aeonfhausmif;rSm
0dkif;armfwGJzuf txu ausmif; jzpfonf/
,ckESpf ZGefv 9 &ufaeYrS pwifcJhonfh
a'owGif;wkdufyJGrsm;aMumifh a'ocH 20000 ausmfonf
KIOXmecsKyf vkdifZmNrdKU tygt0if w&kwf-jrefrme,fpyf
wavQmufESifh jrpfBuD;em;? 0kdif;armf? rkd;nif;? Aef;armf
NrdKUrsm;okdY xGufajy;ckdvIHcJhMuonf/owif;ESifhrD'D,muGef,uf
Mo*kwfv 1 &uf? 2011 ckESpf/
0dkif;armf ppfajy; 'kuonf uav;rsm; aeY0uf ynmoif
-
8/3/2019 maukkha 7
18/172
16
&cdkifjynfe,f awmifukwfNrdKUwGif vpfvyf ae
aom q&mq&mrrsm; ae&mrsm;odkYajymif;a&TUvdkolwjcm;
a'orS q&mq&mrrsm; taejzifh oufqdkif&m ynma&;
XmerS wm0ef&Sdolrsm;udk usyf 5 odef;rS 7 odef;xd ay;ae&aMumif; od&onf/ awmifukwfNrdKUokdY ajymif; a&TUvdk
vQif q&m q&mrrsm;u aiGay;aeMu&onf/
xdkuJhodkY aiGay; ae&jcif;udk awmifukwfrS
q&m wpfOD;u ,ckuJhodkY ajymonf/
]uRefawmf awmifukwfrS m vGefcJhwJhESpf q,f
wef; pmar;yGJ ppfwkef;u jyem jzpfyGm;cJhwm wpfck&SdwJh
twGuf q&mq&mr ta,muf 50 eD;yg;udk wjcm;
NrdKUe,fawGudk ajymif;a&TU ypfcJhygw,f/ vpfvyfaewJhq&mq&mrae&mawGudkwpfjcm;a'oawGudka&mufae
wJh awmifukwfNrdKUe,fu q&mq&mrawGu ajymif;a&TU
vdkMuw,f/ tJovdk ajymif;a&TUvdk&if q&mq&mr wpfOD;
taeeJY usyf 5 odef;uae 7 odfef; tMum;udk ay;ae Mu&
ygw,f} [k ajymonf/
tqkdygaiGrsm;udk jrefrmEdkifiH tajccHynm OD;pD;
Xme? jynfe,f ynma&;rSL;&Hk;ESifh NrdKUe,f ynma&;rSL; &Hk;rS
0efxrf;wpfcsKd U *Gif&dkufum vkyfpm;aeaMumif; oluqufajymonf/
]&efukef tajccHynm OD;pD;Xmu OD;jrifhaxG;
qdkwJh yk*dKvfu q,fwef;pmar;yGJ ppfwkef;u awmif
ukwfrS m ausmif;om;awGudk apmifhMuyfwJh q&mq&mr
awG wm0ef aygYavsmhrleJY jzpfyGm;cJhwJh jyemudk ppfaq;
zkdY a&mufaew,f/ ol&,f? ppfawGjynfe,f ynma&;rSL;&Hk;u yk*KdvfwpfcsdKU&,f? awmifukwfNrdKUe,fynma&;rSL;&Hk;
wpfcsKdU&,f yl;aygif;NyD; ckvdk awmif;cHNyD; ukd,fusdK;twGuf
vkyfaeMuygw,f/}
,cktcg xdkuJhodkY *Gif&dkufum aiGawmif;cH ae
jcif;udk jynfolrsm; tMum;wGifvnf; us,fus,f jyeYf
jyefY od&SdaeMuNyD jzpfaMumif; olu ajymonf/
] ynma&;XmerS m ckvdk vmbfay;vmbf,lrl
awG vkyfaeawmh jrifraumif;? Mum;raumif;bl;aygYAsm/'Dvdk vkyfaewJh tay: jynfolawGuvnf; odaeMu awmh
ynma&;Xmeudk ydkNyD; txiftjrif ao;vmwmaygY/ ck
qdk&if wpfa,mufpum; wpfa,mufem; qdkovdk vl
awmfawmfrsm;u 'Dvdk vkyfaeMuwmudk odaeMuygNyD} [k
ajymonf/
awmifukwfNrdKUe,f Zmwd q&mq&mrrsm;rSm
a0;vHaom armif;awm? bl;oD;awmifNrdKUe,frsm;wGif
wm0ef xrf;aqmifaeMu&mrS rdrda'o awmifukwfNrdKUe,f&Sd vpfvyfaeaom ausmif;q&m ae&mrsm;okdY ajymif;
a&TUvdkvQif olwdkY awmif;cHaomaiGudk ay;aeMu&onf
vpfvyfaeaom q&m q&mrrsm;ae&modkY ajymif;a&TUaMu; usyf 5 odef;rS 7 odef;txd&dS
-
8/3/2019 maukkha 7
19/172
17
[k od&onf/
,ckuJhokdY q&m q&mrrsm; vpfvyfoGm;jcif;
rSm 2010-2011 ck ESpf ynmoifESpf q,fwef; pmar;yGJudk
awmifukwf txufwef;ausmif;wGif ppfaq;aepOf
ausmif;om;rsm; pmul; csaeonfhtay: tcef;apmifh
q&mq&mrrsm;u zrf;qD; ta&;,ljcif; r&Sd[kqdkum
pmar;yGJudk BuD;Muyf&ef a&muf&Sdaeol ppfawGNrdKUrS
q&mrBuD; wpfOD;jzpfol a':cifcifatmifu txufudk
wdkifMum;cJhonf/
tqdkyg wdkifMum;rIaMumifh NrdKUe,f ynma&;rSL;
OD;xGef;jrwfudk tvkyfwm0ef aygYavsmhrlaMumifh tNidrf;
pm;ay;vdkufNyD; wpfjcm; q&mq&mr 50 eD;yg;udk ajryHk?
rif;jym;NrdKUe,fbufodkY ajymif;a&TUypfcJhonf/
if;aemufydkif; vpfvyfoG m;aom ausmif;
q&mq&mr ae&mrsm;odkY ajymif;a&GUwm0efxrf;aqmif
vdkolrsm;xHrS aiGaMu; tqrwef,lum ynma&;XmerS
wm0ef&Sdolrsm;u *Gif&dkuf vkyfpm;aeMujcif; jzpfonf/
(ed&O&m 16? ZGefv? 2011)
ynma&;0efxrf;rsm;udk pmtkef;qDr,lrae& a&mif;cs
ynma&;0efBuD;Xme atmuf&Sd tajccHynm
OD;pD;Xme 0efxrf;rsm;ukd wpfOD;vQif pm;tkef;qD 3
ydomEIef;jzifh r0,frae& a&mif;cs ay;aeaMumif; if;
0efxrf;tokdif;t0kdif;rS pHkprf; od&Sd&onf/
urm&Gwf txu 2 rS ynma&;0efxrf; wpf
OD;u ]pm;tkef;qD wpfvukd 3 ydm r,lrae& ,l&r,f
vkdY ajymw,f/ vukefwmeJY vpmxJu 6300 usyf
jzwfNyD;om;yJ vpmu 5 aomif;ausmfav;&,f? [kdjzwf'DjzwfeJY bmoG m;pm;rvJ? NyD;awmh ay;wJh qDu tcJBuD;
awG? pm;vkd&wJh qDvdkY b,fol tmrcHrvJ }[k ajymMum;
onf/
pm;tkef;qD wifoGif;cGifhukd NyD;cJhonfh vrS
pwifNyD; ukrPD 16 ckokdY wifoGif;cGifh ay;cJh&m aps;EIef;rsm;
uarmufur jzpfay: cJhaMumif;? wifoGif;orQ\ 20
&mckdifEIef;ukd owfrSwfaps;jzifh jrefrmEkdifiH qDukefonf
ESifh qDvkyfief;&Sifrsm; toif;rSwqifh jzefYjzL; ay;&NyD;usefyrmPukd vGwfvyfpGm a&mif;cscGifh&SdaMumif;? aps;
uGufukd aps;uGufu jyefxdef; ay;&rnf[k qkdaomfvnf;
wpfOD;wnf; vuf0g;BuD; tkyfcGifh r&&Sdonfhtay: raus
eyfolrsm;vnf; &Sd&m if;wkdYu pm;tkef;qD t"du jzefY jzL;
&m OD;ykdifrS ykdifqkdifaom okdavSmifuefrsm;wGif odkavSmif
cGifhtay: wpfzufvSnfhjzifh tjrwfxkwfaejcif; rorm
aom enf;vrf;rsm;ukd tokH;jyKaejcif;rsm; &Sdae
aMumif;? okdavSmifuefrS xkwf,laom tcsKdUqDayygrsm;rsm;pGm avsmhaeonfh taMumif;rsm;vnf; jynfwGif;
rD'D,mrsm;wGif azmfjyvsuf&Sdonf/
,ckuJhokdY ynma&; 0efxrf;rsm;ukd r,lrae&
pepfjzifh a&mif;csjcif;rS m if;wkdYtwGuf oufomacsmif
csdrIxuf tusifhysufrIESifh vlrIpD;yGm;qkdif&m jyemrsm;
ykdrkd wkd;yGm;vmzG,f&SdaMumif; owif;qef;ppfoltcsKdUu
okH;oyf ajymqkdonf/
Source: The CJs News
(27? ZGef? 2011)
-
8/3/2019 maukkha 7
20/172
18
tpdk;& owif;pmrsm;
wGif 2009-10 ynmoif
ESpfwGif tajccH ynm
ausmif;aygif; 40679 &SdNyD;
q&mq&mraygif; 2 'or
66 odef;u ausmif;ol
ausmif; om; 8 'or 07
oef;udk ynmoifMum;
ay;onf[k azmfjy xm;
onf/ rlvwef; tqifh
ausmif;om; ta&
twGufcsnf; 5 oef; ausmf
&Sdonf[k qdkonf/e,fpyf
a'o vufeufudkif tif
tm;pkrsm;ESifh ,m,D Nidrf;
csrf;a&; ,lxm;aom a'o rsm;wGifrlvwef;tqifh888 ausmif;? tv,fwef; tqifh92 ausmif;? txufwef;tqifh
94 ausmif; &Sdonf[k azmfjyonf/
odkYaomf ,cif ynmoifESpfrsm;twGif; wpf EdkifiHvHk; twkdif;twmjzifh rlvwef;tqifhudk NyD;ajrmuf atmif
oif,lEdkifolOD;a&rS m 60 &mcdkifEIef;atmufom &SdNyD;? rlvwef;ausmif; pwufcJholrsm;teuf 45 &mcdkif EIef; cefYom
av;wef; tqifhNyD;ajrmufMuonf[k EdkifiHwum tzGJYtpnf; tcsKdUu axmufjyMuonf/ ynmoif p&dwfpu
jrifYrm;rI? tpdk;& ausmif;rsm;&JU tm;enf;csuf? vdktyfcsufrsm;aMumifh bkef;awmfBuD;oif ausmif;rsm; ta&twGuf
rsm;jym;pGm xGufay:vm&jcif;u ouf aojyaeonf/
0efBuD;ESpfOD; ausmif;oHk;pmtkyftay: tjrif rwl/
rMumcifu jynfaxmifpkynma&;0efBuD; a'gufwm jrOD;u jynfe,fESifhwkdif; ynma&;rSL;rsm;udk awGYqHk
pum;ajym&mwGif tajccH rlvwef;ausmif;om;awGudk ausmif;oHk; pmtkyf tcrJh jzeYfa0ay;r,fvdkY ajymcJhayrJh? &efukef
a'o tpkd;&tzGJY0if EdkifiHjcm;a&;? ynma&;? usef;rma&;? odyHESifh enf;ynm tygt0if Xme 6 ckudkif 0efBuD; AdkvfrSL;BuD;
a[mif; OD;PfxGef;OD;u arv 17 &uf jynfwGif; owif; rD'D,mrsm;ESifY awGYqHkajymMum; &mrSm pmtkyfzdk;yJ aumuf
r,f[k ajymMum;cJhonf/
jrefrmEdkifiHwGif ppftpdk;& tqufquf vufxuf q,fpkESpf ig;ck eD;yg;twGif; t*wd vdkufpm;rIrSm
aMumufrufzG,f t&Sdeft[kef jrifYaeNyD; ynma&;Xmersm;? ynma&; 0efxrf;rsm;ESifh ausmif;rsm;udkyg ul;qufaecJh
onfrSm MumNyDjzpfonf/ tajccHynm ausmif;om;rsm;rSm ausmif;oHk;zwfpmtkyfrsm; tvHktavmuf r&&SdbJ ausmif;
rzGifhrD jyify aps;uGufrsm;rS aps;BuD;ay; 0,f,lMu&onf/
,ckvnf; jyefaxmifpk0efBuD;ESifh &efukefwdkif; a'o 6 Xme 0efBuD;wdkY ausmif;oHk;pmtkyf jzefYa0a&;tay:
tjrifrwl? a&SUpum;ESifh aemufpum;rnD jzpfaeMuonf/
&efukefwdkif;twGif;rS tawmif;Murf;wJh (19) ausmif;
AdkvfrI;BuD;a[mif; OD;PfxGef;OD;u &efukefwdkif; a'otwGif; ausmif;tyfESH&mwGif ausmif;0ifaMu;ESifY
tvSLaiG "g;jywdkufovdk tawmif;Murf;onf[k emrnfBuD;aom ausmif; (19) ausmif;rS ausmif;tkyfBuD;rsm;? ynm
a&;Xme wm0ef&Sdolrsm;udk awGYqHk aqG;aEG;cJhaMumif; ajymcJhonf/
ausmif;tyfESHa&;&ufowywfESifh vmbft,lMurf;wJh (19) ausmif;
-
8/3/2019 maukkha 7
21/172
-
8/3/2019 maukkha 7
22/172
20
tpdk;& ausmif;oifdk;nTef;wrf;rsm;udk t
axmuftuljzpfaponhf oif&dk;yHkpHudk yk*vdu ausmif;
tcsKdUwGif ajymif;vJ oifMum;vmaMumif; od&Sd&onf/tpdk;&ausmif;rsm;wGif jy|mef; oifMum;onhf
twef; toD;oD;wGif yg0ifaom bmom&yfrsm;udk yk*vd
uausmif;rsm;u jyefvnf a&;qGJxm;onf/ oifkd;yHkpH
a&;qGJ&m jynfyoifdk; nTef;wrf;rsm;ESifh jrefrmEdkifiHtpdk;&
oif&dk;nTef;wrf;rsm;jzihf aygif;pyf ndEdIif; a&;qJGxm;jcif;
jzpfonf/
May International School rS wm0ef&Sd
olwpfOdD;u ]uRefawmfwdkY t"duu t*Fvdyf? odyH?yx0D? ocsF m? taxGaxG A[kokwwdkYudk a&;qGJxm;
ygw,f/( Oyrm - um;udk xkwf&mwGif b,fEkdifiHu
xkwfw,f? b,f trsKd;tpm;awG&Sdw,f? urmBuD;&JU
&moDOwk ajymif;vJrI ) 'Dvdk oifcef;pmrsKd;qdk ausmif;u
oifwJh oifdk;nTef;wrf; twdkif;awmh r[kwfbl;/ tJvdk
r[kwfayr,hf ausmif;rS m oifaewJh bmom&yfawGudk
tm;vHk; xnhfoGif;ay;xm;w,f/
]tJ'Dvdk tpHkxnhfay;xm;jcif;jzihf uav;awG[m olwdkYausmif;pmrSmvnf; ydkNyD; us,fus,fjyefYjyefY od
vmw,f/ NyD;awmht*Fvdyfvdkoif,l-oifMum; ay;xm;
wJhtwGuf tjcm;ausmif;awGrS m wjcm;uav;awGeJY
awGYwJhtcg todcsif;u uGmoGm;NyD/ olwkdY udk,folwdkY,HkMunfrIvnf; &Sdaew,f/ wu,fvnf; wwfae
w,f}[k qdkonf/
Spectrum International School rS
wm0ef&Sdol wpfOdD;uvnf; ]uRefrwdkY uav;awGudk
twef;vdkuf ausmif;pmawGudk taxmuftul jzpfzdkY
twGuf tjrJwef; EdkifiHwumausmif;awGrS m oifwJh
oifdk;nTef;wrf;awGudk xnfhoGif; oifMum;ay;rSmyg/
uav;awGudk udk,fydkif a0zefydkif;jcm;EdkifwJh pGrf;&nf?udk,fwdkif zefwD;EdkifwJhpGrf;&nf? okawoejyK pl;prf;EdkifwJh
pGrf;&nfeJY avhvm oif,lEkdifrI pGrf;&nfawG zGHYNzdK;vmapzdkY
project, role play, research eJY game awGudk
acwfrD oifaxmuful ypnf;awG toHk;jyKNyD; oifMum;
ay;rSmjzpfygw,f}[k ajymonf/
]uav;awG&JU ausmif;oifcef;pmawGudk jref
rm? ordkif;? ocsFmuvGJ&if usefwJhbmomawGudk t*Fvdyf
vdk oifr,f/ tvGwf usufrSwfjcif;rsKd; r[kwfbJ tm;vHk;qufpyf avhvm oif,ljcif; (Holistic Learning ap-
yk*vduausmif;tcsKdUwGif oif&dk;ykHpHajymif;rnf
-
8/3/2019 maukkha 7
23/172
21
tcsdefydk pmoifaMu; rwwfEkdifonfh ausmif;om;rsm; oifcef;pmvGwf
proach) yHkpHawGeJY oifMum;ay;oGm;r,f/ uav;eJY rdb
awGrS m jzpfaewJh ausmif;? usL&Sif? *dkufqdkwJh [mawG
xJu usL&SifeJY *dkufqdkwm r&SdbdkYtwGuf 'gudk &nf&G,fyg
w,f}[k tqdkyg Spectrum International School
rS wm0ef&Sdol q&mu ajymonf/
]rdbawGu pmtopfawG oifNyD;awmh
ausmif;rSm rvdkufEdkifbJ wpfae&m wpfrsKd; oif,l&rSmudk
pdk;&drf aeMuw,fav/ 'Dvdk rjzpf&atmif twef;
ausmif;eJY csdwfvdkufNyD;awmh Oyrm ig;wef;qdk ig;wef; pm
rS m ygwJh awmhcfypfawGudk ,lvdkufNyD; oifkd;nTef; wrf;
wpfck qGJr,f/ tJ'gawGudk t*Fvdyfvdk oifrS myg/ }Oyrm
ordkif;awmh ordkif;aygY/ 'gayr,hf ordkif;rS mu 'DvdkyJ
oifvdkufwmrsKd; r[kwfbJ udk,hfbmomudk,f &SmNyD;
MunhfMunhfr,f/ jyefNyD; presentation awG vkyfr,f/
ajym&Jqdk&J jzpfvmr,f/ tdrfpm ray;bJ ausmif;rSmyJ
avhvm oif,lrIawG vkyfzdkY? uav;awG pm oif,lcsdef
wGif aysmf&Tif vef;qef;apatmif acgif;xJrS m csdwfquf
NyD; pOf;pm;wwfoGm;atmif? i,fi,fuwnf;u pOf;pm;
wwfvmatmif oifMum;ay;zdkYvdkw,f} [k xdkq&mu
ajymjyonf/
oifMum;&mwGif jynfwGif;rS q&mrsm;ESihf
tcsKdUrS m jynfyEdkifiHjcm;om; q&mrsm;ESihf yl;wJGoif
Mum;MuNyD; uGefysLwm? taxGaxG A[kokw? *Dw?
tm;upm;? tEkynmESihfvufrIynm? uGif;qif;avh
vmjcif; tygt0if tpdk;&ausmif; oifcef;pmrsm;udk
t"du taxmuftul jyKaprnhf oifMum;a&;pepfjzihf
oifMum;MuaMumif; Knowledge Villa rS q&mwpfOD;
uvnf; ajymonf/
(16? arv? 2011)
ausmif;csdeftykdwGif oif,laom ausmif;
oifcef;pmrsm;tm; ausmif;q&m? q&mrrsm;uwu,fh ausmif;csdefwGif jyefvnf roifawmhojzifh
tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;om; uav;i,frsm;
ausmif; pmvGwf aeonf[k od&onf/
]tcsdefykdrS m oif,lwJh ausmif;pmawGukd
ausmif;csdefrS m jyefroifawmhbl;qkdawmh tcsdefykd
rwufekdifwJh ausmif;om;awG oifcef;pm rvkdufEkdif
Muawmhbl;} [k a'ocHwOD;u ajymonf/
ppfukdif;wkdif;? wrl;NrdKUe,f xef;wyif&Gmtpkd;&rlvGefausmif;&Sd ausmif;q&mq&mrrsm;onf
4if;wkdY tykd0ifaiG &&Sda&;twGuf tcsdefykd pmoifcsdef
[k qkdNyD; ,ckv uwnf;u ausmif;om; wOD;vQif
wv usyfaiG ESpfaxmifpD aumufcHjcif;jzpfonf/
xef;wyif rlvGefausmif;wGif ausmif;om;
150 cefU&Sdonfh teuf tcsdefykd rwufEkdifol ausmif;
om; 50 OD; &SdaMumif; od&onf/]ausmif;tkyfMuD;u ausmif;om;rdb wOD;
csif;pDukd &kH;cef; ac:,lNyD om;orD;awGukd tcsdefykd
wufckdif;&r,f? ausmif;om;wOD;twGuf wv usyf
aiG ESpfaxmifpD ay;&r,f} vkdUajymw,f [k ausmif;om;rdb wOD; u ajymonf/
qufvufNyD; usyfaiG ESpfaxmiftpm;
wESpftwGuf qefwykH;ay;&ef wifjyMuaomfvnf;
ausmif;tkyfu vufrcHaMumif; qkdonf/
ausmif;om; uav;i,frsm;onf eHeuf
7;00 em&DrS 9;00 em&D? nae 3;00 em&DrS 5;00
em&DwGif tcsdefykd oif,lMuojzifh ausmif;q&mrsm;
onf w&m;0if ausmif;csdefwGif ausmif;pmukd [kwfwdywfwd roifawmhaMumif; od&onf/
]uav;awG ukd,fykdif tm;vyfcsdef r&Sd
awmhbl;? waeukefausmif;pmeJYvkH;yrf; aeMuw,f}
[k ajymMuonf/
Khonumthung Chin News Group
12 July 2011
-
8/3/2019 maukkha 7
24/172
22
avcsKdat;
avawG[m
odyfoabmaumif;wmyJ
tNrJwrf;oGm;csifwJh bufudkwkdufay;w,f
&GufavSawGudk MunfhaygYuG,f/
arar[m
odyfoabmaumif;wmyJ
tNrJwrf; pkdYcsifwJh EkdYcsKdat;at; wkdufauR;w,f
ydkufqHray;&ygbl;uG,f/
oefY (rJaqmuf)
(ar 2011)
uav;u@
-
8/3/2019 maukkha 7
25/172
23
wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdk vkyfrvJ
avxJrSm wdrfawG ysHaew,f
tjrifaumif;wJh wdrfawG
cspfp&maumif;wJh wdrftNrJ&dSyg
wdrfawG rdk;csKyf&if b,fvdkvkyfrvJ
aemufqkd&if wdrfuav;awG tNrJ&dSygapvdkY qkawmif;ygw,fwdrfawG wmhwm jyefawmhr,f
wdrfawGvnf; jyefawmh
rdk;csKyf&if tdyfraysmfbJ aevdrfhr,f/
oefY
(12- 8-11)aomMum(7- ESpf ? 'kwd,wef;? &efukefNrdKU/)
-
8/3/2019 maukkha 7
26/172
24
acwfopf oifykef;BuD;zwfpm
u-uav;i,f rsuf&nfvnfc - ca&mif;vrf; oljzwfoef;/* - *ef;(Gun)oH qlqlnHi- iwdrsm; tvGefapmfum;/p - ppftmPm wu,f&SnfMumq-qdk;oGrf;olwdkYyJGMurf;/Z- ZmwfawGem EkdifiH[m
n - nif;qJjcif; olwdkYoGwfoGif;/w-w&m;Oya' b,fa&mufaex -xrif;iwf &dujywf/' - 'dkYta&; wdkY[pfaMuG;" - "e&Sifpepf acsrIef;ypf/e - EkdifiH&,faysmufNyDuG,fy- ynma&; b,fxGufajy;/z - zmEkdifiHjzpfNyDtrSef/A - AdkvfcsKyfpum; jyefvdkYMum;/b -b0awG[m pkwfjywfvmr - ajrmif;xJusjyefxr&
/,- ,rf;aiGYokH;vlrsKd;jyLef;&- Iae& vlvkH;rvS/v - vllYtcGifhta&;awGqkH;IH;ae/y - y,fvdkYr& wkduf,lMu/o-owif;pm rzwfjcif;[m/[ -[morsm; &,fzdkYrtm;/t-
tar -wdkYwkdif;ajy -b,fawmhrS vGwfvyfrav-?
-
8/3/2019 maukkha 7
27/172
25
yifv,frsm;? opfawmBuD;rsm;? oJuEm&rsm; ponfwdkY yif
jzpfygonf/ ow0grsm; wnf&Sdaeaom ae&mudk uRefawmfwdkYonfecosystem ]a*[pepf} [kac:qdk ygonf/
ecosystem wGif yg0ifaom vlESihf wd&pmef trsKd; rsm;pGm
wdkYonf wpfOD;eSifhwpfOD; tjyeftvSef trSDo[J jyKvsuf
&Sifoef aeMu&jcif;jzpfonf/
opfawmxJwGif opfyifrsm; aygufa&muf &Sif
oefvsuf &Sdygonf/ iSufrsm;twGuf opfawmBuD; rsm;
onf todkuft0ef; aqmufvkyf&eftwGufvnf; aumif;?
if;wdkY pm;oHk;&ef tif;quf ydk;rT m;rsm; &Sdap&ef aomfvnf;aumif; vdktyfygonf/ wlnDaom opfyif aygufa&mufrI
eSifh wd&pmefrsm; &Sdaeaom &yf0ef;wpfckudk (biome)
txdrcHaom?EkaomurmajrBuD;ESihfrsKd;wHk;
ow0grsm;
ajrurmBuD;rS m txdrcHaom? El;nHhaom?
tuJqwfaom? xdcdkufvG,faom ur majr BuD;yif jzpf
ygonf/ urmajrjyifBuD; yg;vT maom tay:,H tvTm
wpfckxJwGifyif ouf&Sd ow0g rsm;pGmwdkY aexkdif Muyg
onf/ xdktvTmonf ork'&mBuD;rsm;\ atmufajc
Murf;jyifrS jrifhrm;aom awmifukef;? awmifwef;? awmif
xdyfBuD;rsm;txd jzpfygonf/ if;onf tvGef yg;vTmvS
ygonf/ qD;oD;wpfvHk;\ tay:,H tcGHvTmuJhokdYyif jzpf
ygonf/ if;tvTmudk ouf&Sd ow0grsm; aexkdifonfh
urmajrBuD;eSifh avxktvT m (odkYr[kwf ) owurm[k
ac:qdkMuonf/
tifrwef ao;i,faom ouf&Sd ow0g
rsm;vnf; &SdMuygonf/ if;wdkYudk Munfhjrifekdif&ef uRef
awmfwdkYonf Microscope rdkufc&dkpukwfac: tPk
MunfhrSefajymif;rsm; vdktyfygonf/ xdkYtjyif BuD;rm;aom
opfyifBuD;rsm;? qifrsm; ponf BuD;BuD;rm;rm; ouf&Sdrsm;
vnf; yg0ifMuygonf/ if; uGJjym;jcm;em;aom tpdwf
tydkif;rsm;udk (species) ]rsKd;EG,fpk}[k ac:qdkygonf/
oef;aygif; rsm;pG maom tif;qufydk;rTm;rsm;vnf; yg0if
Muygonf/
wd&pmef ydk;rTm;rsm;onf if;wdkYeSifh oifhwifh
rQwaom ae&ma'orsm;wGif aexkdifMuygonf/ rwl?
uGJjym; jcm;em;aom ae&maygif;pHk &SdMuygonf/ if;wdkYrSm
OD;jrihfodef; (pD'DpD)
-
8/3/2019 maukkha 7
28/172
26
]ZD0&yf0ef;a'owpfck} [kk ac:ygonf/ if;ae&m rsm;twGif; wlnDaom rdk;av0oESihf ajrrsufESmoGifjyif &SdMuNyD;
{&d,m taejzihfvnf; us,f0ef;Ekdifygonf/
urmay:wGif twdwfwcsdefu rSDwif;aexkdif &SifoefcJhzl;aom ow0grsm;onf ,cktcg0,f r&SdMuawmhyg// twdwf wpfcsdefu &SdaecJhaom ow0g rsKd;&if;pkrsm;onf aoaMu ysufpD; cJhMuygonf/ ,ck r&SdMuawmhyg/
axmifaygif;rsm;pGmaom(dinosaurs) 'dkifedkaqmBuD;rsm; ,ck urmwGif r&SdMuawmhyg/ if;wdkYonf rsdK;wkH;oGm;aom?
wdrfaum yaysmufoGm;aom tajctaeokdY a&muf&Sd oGm;cJh&ygonf/
,ck urmay:wGif yaysmuf wdrfaum oGm;awmhrnfhouf&Sd ]rsKd;EG,fpk} trsm;tjym;yif &Sdaeygonf/
txufygyHkwGif rsm;rMumrDumvwGif rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh ow0g rsKd;EG,frsm;udk azmfjy
xm;ygonf/
yHkudk Munfhyg/ (Dodo) 'l;'l; iSufyHk jzpfygonf/if;wdkYonf (Mauritius) arma&;&S uRef;pkrsm;wGif
aexkdif aom iSufBuD;rsm;yif jzpfygonf/ if;iSufwdkYonf
rysHoef; ekdifygacs/ oabmFom;rsm;onf arma&;&S
uRef;rsm;odkY a&mufaomtcg tpm;tpmtwGuf
if;wdkYudk ypfcwf zrf;qD;Muygonf/ tm;upm;enf;
wpfcktaejzihfvnf; ypfcwfMuygonf/ vGefcJhaom
tESpf 300 ausmf? 1680 ckESpfuwnf;u 'l;'l; iSufrsm;onf urmay:rS wdrfaum yaysmufoGm;ygonf/
-
8/3/2019 maukkha 7
29/172
27
ta&SU awmiftm&S x&ufzpf(TRAFFIC Southeast Asia Re-
port) trnf&Sd tpD&ifcHpmwGif tenf;qHk;
awmaMumif aumifa& 1158 rS m 1991 ckESpfrS 2006 ckESpftwGif; jrefrmh aps;uGufrsm;
twGif; ta&mif;t0,f jzpfcJhonf[k az: jy
xm;ygonf/trsKd;om; awm&dkif;wd&pmef umuG,f apmifha&Smuf
a&; Oya't& tumtuG,f ay;xm;aom xif&Sm;onhf
wd&pmefrsKd;pdwf 5 rsKd;rSm usm;? usm;opf? usm;opfvnfajymuf
(clouded leopard)? aMumifjzL(marbled cat)? ESihf tm&S
a&Ta&mifaMumif (Asiatic golden cat) wdkY jzpfMuonf[kTRAFFIC tpD&ifcHpmu qdkxm;ygonf/
urmh awmwd&pmef 0,fvdktm;ESihf
a&mif;vdktm;udk jznhfqnf;onhf taeESihfif;?
EdkifiHwumrS 0,fvufrsm;jzpfaom xdkif;?
wkwf? xdkif0rf ponhf t"du EdkifiHrsm;rS azmufonfrsm; tqifajy vG,fulap&ef twGufif;?
awmaMumif tpdwftydkif;rsm; ukefoG,f a&mif;
0,frI aps;uGufonf trsm;tm;jzifh EdkifiHwum
e,fpyfrsm;wGif &SdMuonf/
pdwfysufp&m aumif;vSonfrS m rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh
awmwd&pmefrsm;udk aps;uGufxJwGif ydk awGYae&onf[k TRAFFIC
u xkwfaz: ajymqdkxm;ygonf/
urmBuD;\ tem*wf twGuf ulnDMuygpdkY/
wurmvHk;wGifaumifa&wpfaxmifausmfcefYom&Sdawmhaomyef'g0uf0H
OD;jrihfodef; (pD'DpD)
-
8/3/2019 maukkha 7
30/172
ed'gef;
rsufarSmufacwf vlom;wdkY\ &SifoefrIrSm tBuD;tus,f Ncdrf;ajcmufcHae&NyDjzpfonf/
aeYpOfvdkvdkyif owif;rsm;xJwGif obm0ywf0ef;usif ysufpD;vmrIrsm;? ajymif;vJ
azgufjyefaerIrsm;? a&BuD;jcif;? rdk;acgifjcif;? tpmtm[m& &Sm;yg;jcif;? opfawmrsm; jyKef;wD;jcif;?
pD;yGm;a&; uk rPDrsm;\ a&umwm pDrHudef;rsm;? rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfhawm&dkif;wd&pmefrsm;?
wdrfaumvmaeaom jrpfacsmif;tif;tdkifrsm;? a&csKd &Sm;yg;vmjcif;? "gwk ydk;owfaq;rsm;aMumihf
qdk;usKd;rsm;? urmBuD; ylaEG;vmjcif;? ponfjzihf obm0ywf0ef;usif owif;rsm;udk pdk;&drfzG,f&m
Mum;odae&ygonf/
rlvwef;? tv,fwef;? txufwef; tqihfwkdif;wGif ausmif;olausmif;om;rsm;udk
obm0ywf0ef;usif taMumif; od&Sdem;vnfap&efESihf cHpm;wwfap&ef? obm0ywf0ef;usifudkxdef;odrf;umuG,fapmihfa&Smufwwfap&ef? olwdkYav;awG wEkdifwydkif vkyfaqmifEkdifonfwdkYudk
odjrifvkyfudkifvmap&eftwGuf pmoifcef;rsm;twGif; obm0ywf0ef;usif oifcef;pmwdkYudk
rvGJraoG xnhfoGif; oifMum;oihfygonf/
obm0odyHoifcef;pm? vlrIodyHoifcef;pmrsm;wGif xnhfoGif;aomfvnf;aumif;?
oD;oefY oifcef;pmrsm; zefwD;aomfvnf;aumif; rdwfquf oifMum;Ekdifonf/ i,f&G,faom
rlvwef;tqihfrSpNyD; tv,fwef; txufwef;tqihfwkdif;wGif rdrdwdkY teD;tem; &yf&Gm ywf0ef;
usif&Sd opfyif? yef;yifrsm;? taumifi,frsm;? jrpfacsmif; tif;tkdif? &moDOwkESihf pmeyf&du m &&SdyHk
wdkYudk odem;vnfap&ef oifcef;pmrsm;udk zefwD;Ekdifygonf/ twef;BuD;vmonfhtcg &yf&Gm ywf0ef;usif? jynfe,f? jrefrmEkdifiHESihf urmBuD; &ifqkdifae&onfh obm0 ywf0ef;usif jyemrsm;udk
pmoifcef;wGif; aqG;aEG;yGJrsm; zefwD;NyD; avhusihf oifMum;Ekdifygonf/
vdktyfaom pmtkyfpmwrf;rsm;? owif; tcsuftvufrsm;ESihf rsufarSmufacwf obm
0 ywf0ef;usif a&;&mwdkYudk q&mrS pkaqmif;xm;&SdNyD; oifMum;oihfygonf/ t&SdefEIef;xm; jrefqef
pGm ajymif;vJaeonfh obm0ywf0ef;usifESihf urmha&;&mwdkYrSm ausmif;zwfpmtkyfrsm;ESihf oif&dk;
nTef;wrf;wGif ryg&SdEkdifyg/ odkYjzpfav&m rsufarSmufacwf obm0ywf0ef;usifESihf vlrIa&;&m wdkYudk
rdrdwdkY bmom pkaqmif;NyD; oif&dk;nTef;wrf;udk wnfaqmuf &ygvdrfhrnf/
jrefrmjynf\ ae&ma'o tESHYtjym;wGifvnf; ajymif;vJ azgufjyefvmonfh &moDOwktaMumif;? opfawmrsm; qHk;&HI;&yHk? a&BuD;jcif;? pm;eyf&dum jyemwdkYudk aqG;aEG; oihfygonf/
cspfaomur
majrESihf
uREkfyfwdkY\tem*wf obm0 ywf0ef;usif
oifcef;pmrsm;
q&marm&
-
8/3/2019 maukkha 7
31/172
29
pmoifcef;twGif; vkyfief;pOfrsm;
(1) ausmif;olausmif;om;rsm;udk 3-4 a,mufpD yg0ifaom tkyfpki,frsm; zGJYpnf;yg/
(2) tkyfpktvdkuf ]obm0 ywf0ef;usif npfnrf;jcif;} acgif;pOfjzihf atmufygtcsuf
tvufwdkYudk pm&if;jyKpkMurnf/
rdrdwdkY tdrf? ausmif;? &yf&G m? ywf0ef;usifwGif awGYjrifae&onfh obm0 ywf0ef;usif ysufpD;rIrsm;
rdrdudkf,fwkdif (rSm;,Gif;pG m) jyKvkyfcJhrdonfhtwGuf obm0ywf0ef;usif xdckdufrIrsm;
(opf&Gufrsm;udk rD;&dIUjcif;? opfyifckwfjcif;? pm&Gufrsm; qkwfNzJjcif;? a&acsmif;ab;wGif
taygYtav;oGm;jcif;? vrf;ab;trdIufypfjcif; ponf....)
(3) txufyg yHkrsm;udk tkyfpktvdkuf aqG;aEG;Muyg&ef/ obm0 ywf0ef;usifESihf qufpyfNyD;
aqG;aEG;yg/ rnfonfh &nfnTef;csufrsm; yg&Sdoenf;/ rnfodkY ajymif;vJ vkyfaqmifrnfenf;?
obm0 ywf0ef;usif? qif? qifpG,f? aoewf? urmBuD; ylaEG;vmrI? ydk;owfaq;rsm;?
ywf0ef;usif npfnrf;jcif;? opfyifrsm;? aygufqdef? pmtkyf? pm&Guf? trdIufyHk;? puf&Hkrsm;?av&[wfrsm;? pGrf;tif? a&cJaowm? pGefYypfypnf; jyefvnf toHk;jyKjcif;?
qifqifjcifjcif oHk;pGJpdkY/rlvwef;? tv,fwef; oifcef;pm
ydk;owfaq;
-
8/3/2019 maukkha 7
32/172
30
(1) ZD0rsKd;EG,faxGjym;pHkvifjcif;
vGefavNyD;aom ESpfoef;aygif; 4000
cefYu ajrur m [l pwif vmuwnf;uouf&Sd ZD0 rsKd;EG,fpkrsm; pHkvif axGjym; vmcJh
onf/ ouf&Sd t&mtm;vHk; (vlrsm;? wd&pmef
rsm;? opf yifrsm;?)/oif\ jynfe,fwGif;&Sd ZD0rsKd;EG,f axG
jym; pHkvifrI taMumif;udk okawoejyKyg/
(2) xm;0,f a&eufqdyfurf; pDrHcsuf
xm;0,fa&euf qdyfurf;rS m ta&SUawmiftm&SwGif tBuD;qHk;aom pD;yG m;a&; pDrH
udef; wpfckjzpfonf/ obm0 ywf0ef;usif jy
emrsm; tjyif? &dk;&m"avhrsm; aysmufuG,fEkdifjcif;?
vlrsKd;pkrsm;\ tem*wf &SifoefrI jyemrsm;
vnf; BuHKawGU&Ekdifonf/
xm;0,fa&eufqdyfurf; aumif;usKd;-
qdk;usKd;udk okawoejyKyg/udk;um;&ef - tifwmeuf pmrsufESmrsm;/ &DydkYrsm;?
pDrHudef;oifcef;pm qkdonfrSm -
rlvwef; tqihfrsm;rS pNyD; okawoe
tao;pm;av;rsm;udk vkyfckdif;Ekdifygonf/ (Oyrm -
ywf0ef;usif&Sd yef;yGifhrsm;ESihf ta&mifrsm;/)
txufwef; tqihfrsm;wGif taMumif;
t&mtvdkuf wpfOD;csif;jzpfap? tkyfpki,frsm; tae
jzihfjzpfap okawoe - pDrHudef; oifcef;pm wdkYudk
rvGJraoG xnfhoGif; oifMum;oihfonf/
ydkpwmrsm; zefwD;jcif;? pmwrf;i,f a&;
om;jcif;? jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif;rsm;twGuf
okawoe jyKvkyfMu&rnf/
jrefrmwdkY&JUtem*wf
ausmif;oifcef;pm tpDtpOf
bmom&yf- obm0 ywf 0ef;usifavhvma&;?
vlrIa&;? odyH aygif;pnf;bmom&yf/
twef; - txufwef ; (9-10-11-12 wef;)
oifaxmuful- pm&Gufydkif;rsm;? ydkpwm? pmtkyfpmwrf;rsm;? *sme,frsm;? tifwmeuf/
tcsdef - 1 em&D cG J 2 csdef- tkyfpktvdkuf
jyefvnfwifjy aqG;aEG;jcif; (15 rdepfpD)
okawoe - pDrHudef;twGuf tcsdef(2) ywfay;yg/
Myanmar's Future
-
8/3/2019 maukkha 7
33/172
31
(5) pm;eyf&dum &Sm;yg;rIESihf ukefaps;EIef;
obm0 ywf0ef;usif ysufpD;jcif;ESihfrdk;acgif a&&Sm;jcif;wdkYaMumihf vnf;aumif;?
jynfwGif;ppfyGJrsm;ESihf a&TUajymif; tvkyform;
ta&;wdkYaMumihfvnf;aumif; jynfwGif; pdkufysKd;a&;? pufrIvkyfief;rsm;wGif jyem &SdaeNyD
jzpfonf/
jynfe,fwGif; BuHKawGUae&onfh pm;
eyf&du m &Sm;yg;rIESifh ukefaps;EIef; BuD;jrifhrIudkokawoejyKyg/
(6) opfawmrsm; jyKef;wd;jcif;
jynfe,fESihf a'owGif; awmifuwkef;rsm;? uE m&rsm; tb,faMumihf &Sdae&yg
oenf;/ tusKd;qufudk &SmazGyg/oif\ jynfe,ftwGif; opfawmrsm;
jyKef;wD;&jcif; taMumif;udk okawoejyKyg/jynfe,f jyefvnf pdrf;vef; pdkajya&;
twGuf aqmif&GufEkdifrnfh enf;vrf;wdkYudk &Sm
azG wifjyyg/
(8) pGr;ftifvdktyfcsufESihf pGrf;tifopfrsm;
oif\ &Gm? NrdKUwGif tb,faMumihf vQyfppfrD; r&&Sdao;ygenf;/ rD; cPcP ysuf&yg
oenf;/
oif\ jynfe,fwGif;&Sd pufrIvkyfief;
rsm;twGuf jzpfap? vlxktwGuf jzpfap pGrf;tif vdktyfcsuftaMumif;udk okawoejyKyg/
obm0 ywf0ef;usifukd rxdckdufap
bJ pGrf;tif rnfodkY &&SdEkdifygoenf;/
(7) yifv,furf;&dk;wef; a'o &SifoefrI
yifv,furf;&dk;wef; a'orS m xl;jcm;
csufrsm; &Sdwwfygonf/ (wd&pmefrsm;? opfyifrsm;? &moDOwk? 'Da&awm? jAL;ajcaxmuf)/
yifv,f urf;&dk;wrf;a'o ouf&Sd
avmu? tyifrsm;? vlxk\ &SifoefrI ESihftoufarG;rI taMumif;udk okawoejyKyg/
(3) {&m0wDjrpf\ tem*wf
jrpfqHk a&umwm wnfaqmufrIESihf ywfoufNyD; vGefpGm pdk;&drfzG,f&mrsm;
&Sdaeonf/ a&umwm wnfaqmufrI taMumif; okawoe jyKyg/
txl;ojzihf {&m0wDjrpf\ tem*wf &SifoefrIudk aqG;aEG;oifhonf/
obm0ywf0ef;usif wefzdk;tjyif? ordkif;wefzdk;? vlrI ,Ofaus;rIwefzdk;rsm;?
jrefrm wdkY\ b0rsm;udk pl;prf; avhvmoihfygonf/udk;um;&ef - ydawmufyGifhopf r*Zif; trSwf (40) ZGefv? 2011/ &DydkYrsm;
(4) rsKd;wHk; aysmufuG,fawmhrnfh jrefrmh awm&dkif; wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;
jrefrmh &Sm;yg;wd&pmefrsm;ESihf tyifrsm;udk pm&if;jyKpkyg/
jynfe,fa'owGif;&Sd ab;rJhawmrsm;taMumif;? trsKd;om; opf
awmrsm;? ab;rJhawm Oaya'? O,smOfjcHrsm; taMumif; udk okawoejyKyg/
-
8/3/2019 maukkha 7
34/172
32
ausmif;om; vli,fwdkY Munfh&Iavhvmoihfaom'DADG'D rSwfwrf; &kyf&SifacG
2006ckE
Spf rSwfwrf;&kyf&Sifa
cGudkanincon
venienttru
th rSm q
vdkuf um;csyfaygi
f; rsm;pGmjzihf urmBu
D; ylaEG;vmrIESihf o
bm0 ywf0ef;usif
ysufpD;
vmjcif;wdkYudkjyif;jy
if;xefxeftoda
y;jcif;yifjzpfonf/
qvdkufrsm;udkvdku
fvHjyo
cJholxkdpOfutar&duef
'k-orwjzpfolAl
Gore taMu
mif;udk'g&dkufwm D
avis
Guggenhe
imu&dkuful;onf/a':vmoe
f;50eD;yg;0ifaiG&&
SdcJhonfh'DADG'DrSwfwr
f;acG
ordkif;wGifqXr0
ifaiGtrsm;qHk;jzpfonf/
taumif;qHk;rSwfw
rf;acG&kyf&Sifqkaygi
f;rsm;pGmudkvnf;&&SdcJhonf/
-
8/3/2019 maukkha 7
35/172
33
ykdNyD; ylaEG;vmwJh urmBuD;vdkY qdkMuygw,f/
uav;wdkYaum cHpm;rdMu&JUvm;/
ajymif;vJvmaewJh &moDOwk? obm0 ywf0ef;usifudk avhvmcHpm; Munhfoihfw,f/
aemufNyD;awmh taMumif;&if;eJY tusKd;qufawGudkvnf; pHkprf;ay;ygOD;
urmausmf obm0ywf0ef;usif rSwfwrf;acG 'DADG'D&JU
t"du Zmwfvdkuf? tar&duef 'korwa[mif;\ &Sif;vif;jyocsuf
tGefvdkif; Munhf&I&ef 0bfqdkuf
http://topdocumentaryflms.com/an-inconvenient-truth/
-
8/3/2019 maukkha 7
36/172
34
jrefrmEkdifiH tnmaus;vufa'o rdk;acgif a&&Sm;yg;rI "gwfyHk tufaq;
rsuf&I bavmh hh http://www.myatshu.com/
-
8/3/2019 maukkha 7
37/172
35
cav;wkdYa&...?0gqdk0gacgif a&azmifazmifqkdwJh vrS m rkd;avu BuD;NyD; vdIif;
avu xefvmw,fqdk&if jrpfurf;&dk;? acsmif;urf;&kd; wavsmufrSm
acgufwkHYacgufjyef ysHoef;&if;u ]uGefu'l; -- uGefu'l;} vdkY vGrf;aw;
oDae&SmwJh iSufuav;waumifudk jrifzl;Mu-Mum;zl;Muovm;uG,f/
tJ'D iSufuav;udk uGefu'l;iSufqdkNyD; olYatmfoHudk tpJGJjyK
rSnfhac: xm;Muw,fuG,fh/ uGefu'l;iSuf&JUudk,fvkH;udk,fxnfuawmh
cyfao;ao;ygyJuG,f/ ykHoPmefuawmh zkd;acgifiSufeJY qifqifwlw,f/
olu zdk;acgifiSufxufudk ajcwH&SnfykH&NyD;? v,fuefoif;&kd;eJY wmwrHvkyfxm;wJh ukef;ajr jrifhawGtay:rS m wvSrf;csif; vrf;avQmuf aeavh
vnf; &dSwwfw,f/ ta&miftqif;uvnf; awmufawmufyy r&dSvS
bl;uG,fh/
pyg;cif;awGu pdrf;pdrf;pdkNyD; a&vIdif;awGuvnf; tazG;om;
jzpfaewJh &moDrsKd;udk a&mufvmNyDqkd&if uGefu'l; iSufuav;[m qJGqJG
iifiifeJY vGrf;aw; oDyga&muG,f/ tJ'Dvkd ol&JUaMuuJGbG,f aumif;vSwJh
toHuav;udk Mum;vdkuf&wJh tcgrsKd;rSm v,fuGufawG xJu vkyftm;
ay; aeMuwJh v,folr uav;awG[m rsuf&nf tjynfhom;eJY uGefu'l;iSufuav;&JU taMumif;udk ylylaEG;aEG; ajymae Muwkef;yJ &dSao;owJh
uG,f/
uGefu'l;iSufMunfOD;
-
8/3/2019 maukkha 7
38/172
36
b,fvkdvJqdkawmh - - -
a&S;a&S;u awm&Gmw&GmrSm tifrwefrS qif;&J
wJh rkqdk;r uav; wa,muf&dSowJh/ rkqdk;ruav;[m
rdbaqGrsKd; wa,mufrS r&dSwJhtjyif olYvif jzpfol[mvJ
aooGm;wm rMumao;bl;wJhuG,f/ olYrS m arG;uif;p
vom;t&G,f cav;wa,muf usefcJhwmrdkY 'Dom;
uav; tay:rSmyJ pkjyHK NyD;awmh tm;udk;aew,f? cspfcif
jrwfEkd;aew,faygY/
rkqdk;ruav;[m tifrwef qif;&Javawmh
cav; arG;uif;pav;eJYyJ tvkyf vkyfae&owJh/ awmol
awmifom;awG&JUobm0twkdif; aiG&wJh tvkyfqdkwm
uvnf; v,ftvkyfyJ &dSwmudk;uG,fh/ 'gaMumifhrkdYvdkY
rkqdk;ruav;[m rdk;OD;us? avOD;us aumufpkduf Mu&wJh
tcsdefrS m olrsm; v,fuGufawGxJ oGm;NyD; aeYpm;eJY
aumufpkduf&wmudk;/
cav;wdkYa& ....
aeYpm;qdkawmh waeYvkyfvkdY &wJh tcaMu;aiG
udk waeY &Sif;ay;NyD;? waeYudk wpfusyfjzpfjzpf ESpfusyf jzpf
jzpf tvkyf&Sifu ay;&wmudk ac:w,fuG,fh/
tJovdk rkqkd;ruav;[m waeukef aumuf
pkdufxGuf ae&w,fqdkawmh olYom;av;udkyg v,f
uGufxJudkac:oGm;&wmaygY/ tdrfrSm xm;cJh&atmifvnf;
tazmfu wa,mufrS r&dSbl;uG,f/ tJ'geJY rkqdk;r
uav;[m v,fuGufxJudk a&muf&if olYacgif;ay:rSm
aumufpkdufwJhtcg aqmif;&wJh carmuf&SnfBuD; wckxJ
udk t0wfcif;NyD; olYuav;udk xnfhxm;vkdufw,f/
tJ'Dcarmuf&SnfBuD;udk rGefbmomeJY ]u'l;}
vkdY ac:w,fuJGY/ wcsKdUt&yfawGrSmawmh yDvrvdkY ac:
Mujyefw,f/ a&S;pmawGrSmawmh ]yuvm} vdkY qdk&kd; &dS
wmudk awG&w,fuG,fh/
'gaMumifh jrefrmpum;ykHrS m ]wkdif;,ufwJh
yuvm rdk;&GmwmeJY tqifhoifh} qdkNyD; tJ'D carmuf&Snf
BuD;udk &nfnTef;NyD; zJGYqdkcJhao;w,f/ acgif;ay:rS m wif
aqmif;xm;vkduf&if 'l;qpftxd vkHjcHKwJh carmufBuD;
aygYuG,f/ ar;rS m odkif;wJh BudK;eJY aqmif;xm;vkduf&if
awmf&kH rdk;av'Pfavmufawmh rjzHKbl;uG,fh/ tawmhf
udk vkHjcHKjcHK&dSw,f/
rkqkd;ruav;[m v,fuefoif; jrifhjrifh ay:
rS m u'l;udkwif? tJ'Dtay:rSm t0wfudk cif;NyD; cav;udktESD;eJY ywfvdkY ususee xnfhxm;owJh/
cav;wkYda&...
tESD;qdkwm cav;udk axG;ywfxm;wJh t0wf
udk ac:wm jzpfw,fuG,fh/ t"dym,fuawmh cav;udk
jcHKay;&wJh t0wf qkdygawmhuG,f/ tJ'Dt0wfeJY cav;
[m eD;eD;pyfpyf &if;&if;ESD;ESD; aew,fqdkwJh taeeJY tESD;
vdkYrsm; a&S;vlawGu ac:cJhovm; rajym wwfygbl;uG,f/
rkqdk;ruav;[m aeom rdk;om&dSwJh tcgqdk
cav;udk tJ'Dvdk u'l;xJudk xnfhxm;NyD; rkd;&GmvmwJh
tcgrsKd;qdk&ifawmh cav;udk tay:u u'l;eJY tkyfxm;
vkdufjyefw,f/ tJ'Dvdk aevmcJh&if; cav; wMunfh
MunfheJY aumufpkdufvmvdkufwm &ufaygif; tawmfMum
vmyga&mwJh/
waeYrSmawmh rkqdk;ruav;[m tJ'D aumufpdkufae&if;u rdk;awG &GmvmwmeJY om;av;udk u'l; w
csyfeJY tay:u tkyfNyD; aqmif;xm;ay;vkdufowJh/ cav;
-
8/3/2019 maukkha 7
39/172
37
[m tdyfaysmf aevdkufwm ESpfESpfNcdKufNcdKufeJYqkdawmh
rkqdk;rav;[m olYom;av;udk Munfh&wm cspfp&m
aumif;vSw,fqkdNyD; wtm; erf;IHUvkdufrdw,f/ 'gayr,fh
cav;[m vIyfawmif rvIyfbl;wJh? tdyfarmusaewm
aygYav/
rkqkd;rav;[m olY tvkyfcGifNyD;&if tdrfudk
apmapm jyef&r,fqdkwJh taeeJY BudK;pm;NyD; aumufpkduf
vkdufwm cav;udkawmif owdr&awmhbl;wJh/ rdk;awG
uvJ 'DaeYrSmrS BuD;vdkufwm? odyf&GmwmbJwJh/ tJ'D
t&yfawG[m awmifay: a'oawGjzpfvkdY awmifajc&if;
rSm&dSwJh v,fuGufawG[m rkd;BuD;&if awmifusa&yg
a&mNyD; ygvm wwfwmudk;/ rkqdk;rav;[m tJ'DvkdeJY
acgif;udk iHkYNyD; wpkdufxJ pkdufaevkdufwmrS m a&awG[m
olYcg;avmuftxd epfjrKyfNyD; rsm;vmwmudk awGYawmhrS
om;av;udk owd& rdawmhowJhuG,f/
tJ'geJY ol[m om;av;udk wifxm;wJh v,f
uefoif;ay:udk vSrf;NyD; Munfhvkdufw,f/
cav;wdkYa&...
uefoif;qkdwm v,fuGufwckeJY wckudk ae
&m uefYowfNyD; jcm;xm;wmudk ac:omuJGY/ tJ'Dvkd uefYowfNyD; jcm;xm;wJh ae&mrS m vloGm;vrf;uav; jzpf
atmif ajrBuD;udk zkdYwifNyD; jrifhjrifh vkyfxm;MuwmaygY
uG,f/
rkqdk;rav;[m uefoif;&dk; ay:wifxm;wJh
u'l;eJY om;av;udk MunfhvdkY rjrifawmhwmeJY?
]tr,fav; bk&m; bk&m; -- om;av;
b,fa&mufoGm;ygvdrfh} qdkNyD;awmh &if0udk vufwzuf
eJY zdxm;&if;u om;av;udk xm;cJhwJh uefoif;udk ckefqGckefqGeJY ajy;vmyga&m/
a&awGu qdkwmvnf; uefoif;&dk; ay:u
awmifausmfNyD; v,fuGufawGxJudk pD;0ifvm vdkufMu
wm[m wa0ga0geJY jrnfaeNyD; aMumufp&m aumif;vS
owJhuG,f/
awmifusa&awGu qif;vmNyDudk;/
uefoif;udk a&ausmfoGm;NyD qkdawmh om;av;
[mvJ u'l;eJY twl a&xJ arsmyg oGm;ygNyD qdkNyD;awmhrkqdk;rav;[m olYom;eJY u'l;udk [kdae&mrS mrsm; awGY&
rvm;? 'Dae&mrS mrsm; awGY&rvm;eJY avQmufMunfh ae&Sm
wmaygYuG,f/ yg;pyfuvJ wausmfausmfeJY --
]uGefu'l; - -- uGef - - u'l; } eJY atmf[pf
vkduf&Smawmhw,f/
cav;wdkYa&...
rkqdk;rav;[m rGefvlrsKd;qdkawmh rGefvdkyJ
pum; ajymwmaygYuG,f/ (uGef) qdkwm jrefrmvkd qdk awmh
(om; - vluav;) qdkwJh t"dym,f &w,fuG,fh/ 'D awmh
]carmufav;ay:u om;a&? rif; - b,fae&mrSmrsm;
&dSaeovJuG,f} qdkwJh t"dym,feJY - - -
]uGefu'l; - -uGef - - u'l;} vkdY wausmf
ausmf atmf ae&SmwmaygY/ tJ'Dvdk om;aysmufudk
&Sm&if;eJYyJ rkqkd;rav;[m ESvkH; ylyefvGef;NyD; ESvkH;uJGwJh
a0'emeJY aooGm;&Sma&muG,f/ om;pddwfeJY b0 ajymif;
oG m; &Smayr,fh om;pJGvrf;rIaMumifh t,lrajzmifh jzpf
oGm; &SmNyD; iSufruav; jzpfoGm;yga&mwJh/
cav;wkdYa&...
aumufpkdufcsdefrS m rkd;awG BuD;vmNyDqdk&if
]uGefu'l;-- uGefu'l;} eJY om;aysmufudk vkduf&SmaewJh
iSufruav;awGudk acsmif;&kd; ajrmif;&dk;uav;eJY v,fuefoif;awGay:rSm awGYrd Muygvdrfhr,fuG,f/
vufwJhprf;wJh taeeJY cav;wkYdwawG[m
tJ'D iSufav;awGudk av;*GeJY rypfMueJYaemf/ oem;p&m
tjypf uif;rJh&SmwJh iSufuav;awGudk av;*GeJY ypfcwfrd
vdkY aooGm;&if cav;wkdY wawGvJ iSufav;awGvkd
taztareJY wuJGwjym; jzpfwwfMuowJh/ rSwfxm;
Muaemf/
MunfOD;
]cav;aMu;rkH iSufrsKd;pkH}pmtkyf Pfvif;pmtkyfwdkuf/
-
8/3/2019 maukkha 7
40/172
38
aqmif;yg; 0gqdkvjynfhaeYwkdif; 0gqdkouFef; uyfvSLyGJudk ESpfpOf
ausmif;rS m usif;yavh&Sdw,f/ tvSLyGJudk ~uGvmwJh bkef;BuD;awGeJY
w&m;em vmMuwJh ausmif;om; rdbrsm;&JU ausmif;t0if vrf;
wavQmuf jzwfoef;vmwJh yHkoPmefawG[m b,fawmhrS rarh
EkdifwJh yef;csdDum; wcsyfvdkygyJ/
ausmif;vrf;&JU ab;rS mu v,fuGif;awGeJY pyg;cif;
pdrf;pdrf;awG xlxyfNyD; rdk;wGif;qdk vrf;wavQmuf a&awGvQHvdkY/
rdk;tcg ausmif;udk vmr,fqdk&if bkef;BuD; ygrusef nmoHay;NyD; ]r
Mua[h} vdkYatmfNyD; bkef;BuD; awGuvnf; udk,fhouFef;udk,f r Mu?
trsKd;om;awG uvnf; ykqdk; cg;awmif;usKdufMu? trsdK;orD;awGu
rsKd;aph[k
qdk&m0,f
a&T[oFm
-
8/3/2019 maukkha 7
41/172
39
vnf; xrDtem;awG odrf;MueJY ausmif;xJudk 0ifvmMu
wJh jrifuGif;[m [mo ajrmufaew,f/ pOf;pm;vdkuf
wdkif; NyHK;rdw,f??
ausmif;om;rdbrsm; pD;vmwJh pD;awmf,mOf
rsm;udkvnf; MunfhvdkufygOD;? olwdkY[m b,fvdk vlwef;
pm;vJvdkY trdkufpm; az: jyaew,f/ olwdkY&JUpD;awmf,mOf
u pufbD;vdkY ac:&&Hkav;yJ&SdNyD; zGJYpnf;yHkuawmh jynfhpHkrI
r&Sdyg/ urmrS m b,fukrPDrS rxkwfvkyfEdkifwJh udk,fydkif
wDxGifxm;wJh vufvkyf pufbD;av;awGaygY/ rwf
uyftzHk; vHk;0 ryg&SdwJh OwkoHk;yg;'Pf cHEdkifaom oHacs;
wufaewJh a*GESpfck? csdef;zHk;ryg? aMu;eef;rQif tcsKdUudk
csdef;BudK;rS m qufxm;wJh csdef;BudK;wck? vufESpfzuf
wifvdkY&wJh ndKrJaewJh vufudkif? ajcaxmuf ESpfzuf
wifzdkY eif;jym; rvdkwJh bD;vnfvdkY&atmif pGrf;aqmif
ay;Edkifaom oHacsmif;ESpfck? xl;jcm;wmu 'DpufbD;udk
pD;r,fqdk&if ajcaxmuf tvkyfESpfck vkyf&r,f? wcku
bD;vnfatmif eif;&r,f? aemufwcku b&dwf ryg
awmh vdktyf&if ajcaxmufudk oHk;&r,f/ zifxdkifcHk
uawmh xdkifp&m oa&jym; r&SdbJ py&defeJY oHacsmif;
wcsKdUudk xkdifcHkyHk oPmef zefwD;xm;wJh tjcm;olxdkifvdkY
rjzpfwJh zifxdkifcHkyJ/ 'DpufbD;udk Munfh&wm bmeJYwlovJqdk&if uRefrwdkY odyHcef;xJu vlwOD;&JUt&dk;pkyHkeJY
oGm;wlaew,f/ pufbD;ydkif&Sif tvkyform; twGuf
uawmh 'DpufbD;[molY&JU wefzdk; rjzwfEdkifwJh t&m
wckyJ/
'Dvdk ausmif;yHkpHeJY ausmif;ol ausmif;om;awG?
olwdkY rdbawGudk ai;&if; udk,fi,fi,fuwufcJhwJh
ausmif;awGudk owd& rdw,f/ uRefrwdkYNrdKUu tdrfeJYeD;wJh
NrdKUwGif;taemuf (u) tpdk;& rlvwef;ausmif;rSmoli,fwef; p wufcJhw,f/ rSwfrSwf&&qdk ZGefv (1)
&ufaeY ausmif; tyfr,fqdkawmh aps;onfjzpfwJh uRefr
taru tdrfem;u a': jrudk ]rjra& - &Sifhuav;awG
ausmif;tyf&if uRefr orD;yg wcgwnf; a&mtyfvdkufyg?
a&mh'DrS m arG;pm&if;} qdkNyD; uRefrudk ausmif;xm;cJhwm?
pwufwJh &ufrS m rdbrygawmh ausmif;oGm;wJh vrf;
wavSmuf idkNyD; vdkufcJhrdw,f? ausmif;vnf; a&muf
a&m qD;BudK EIwfqufvdkufwJh q&mr&JUtoHaMumifh tidk&yfoGm;w,f/ tckcsdefxd arhr&EdkifwJh rllvwef; q&mr
awG? txl;ojzifh oli,fwef;pmudk oifay;cJhwJh q&mr
BuD; a':aomif;aomif;udk cspfaMumuf &dkaoaewm
tckwdkif ygyJ/
uRefrwdkY ausmif;tkyfq&mrBuD;u u&ifwdkif;
&if;ol a':at;aomif;? t&yf redrfhrjrifheJY tom;jzLjzL?
pum; at;aq;pGm ajymwwf wJh q&mrBuD;udk tm;vHk;u
av;pm;Muw,f/ rdk;wGif;qdk ausmif;oGm;wJh vrf;w
avSmuf AGufawGcsnfhyJ? ausmif;atmufrS mu a&azG;
azG;vIyfeJY? 'dkufaA'gyifawGeJY? wjcm;a&rS m aygufwJh
tyifrsdK;pHkeJY tvSqifxm;wJh pmoifausmif;av;[m
uRefrwdkYNrdKUrSmawmh rlvwef;tqifh (pwkwwef;rSm)
atmifcsuf taumif;qHk;aom pmoifausmif;tjzpf
vlodrsm;w,f/ rSwfrdoavmufqdk uRefr oli,fwef;udk
1 ESpfom ae&NyD; t*Fvdyfpmudkvnf; oli,fwef;rSm
poifcJh&wm/ pwkwwef;? t|rwef;eJY 'orwef; qdk
wmu tpdk;&ppfawG jzpfw,f/ uRefrwdkY ausmif;u
ajcwH&Snf wxyfopfom; ausmif;aqmif? tcef; eH&H
tjzpf ausmufoifykef; ESpfcsyfudk tv,frS mxm;? AD&dk
ta[mif;awG pDNyD; pmoifcef;awG&JU tv,frSmxm;
vdkufw,f/ pma&;&if ausmufoifykef;? ausmufwHudk
om toHk;rsm;NyD; ausmufwHrsm; wHk;oGm;&if ausmif;rSm
tkwfeH&H&SdwJh ae&m? ausmif;tdrfomqDudk ajy;oGm;NyD;ausmufwH aoG;&wmvnf; aysmfp&m wpfckygyJ/ oli,f
wef; ausmif;ol b0rSm aysmfcJhwmu ausmif;pwuf&vdkY?
oli,fcsif;awGeJY upm;&vkdYqdkwJh &dk;&Sif;wJh cHpm;rIrsKd;yg/
1984 ckESpfrS m uRefr 4 wef; ausmif;oljzpfNyD/
uRefrwdkYausmif;rS m 4 wef;u 50 ausmf&SdNyD; vywf
pmar;yGJrsm;&JU tqifhtvdkuf ausmif;olausmif;om;
a&mNyD; aemufqHk;cHk tpGefu pxdkif&w,f/ rdrd&J U b,f
bufeJY taemufbufawGrS m &SdwJh ausmif;om;awGuudk,fhxuf pmydkawmfolawG jzpfMuw,f/ uRefru
awmh tNrJwrf; aemufqHk; cHkawG&JUtv,feJY nmpGefawG
rS m xdkif&wm rsm;w,f/ ausmif;udk {nfhonfawG vm
vnf&if aemufqHk;cHkrS m xdkifaewJh uRefrrS m udk,fhudk,f
udk *kPf,l armf~uGm;vdkY rqHHk; jzpfrdw,f/
xdktcsdefu {nfhonf qdkwm NrdKUe,f ynma&;
rSL;avmufyJ uRefr odcJhw,f/ tck e,fpyfa'ou
ausmif;olausmif;om; awGusawmh udk,fhausmif;udkvmvnfwJh olawGudk 'dkem (tvSL&Sif ) vdkY odMuwm
rsm;w,f/ 'guvnf; olwdkY&J U b0ay; tod wrsKd;ygyJ/
-
8/3/2019 maukkha 7
42/172
40
uRefrwdkY ausmif;&JU aemufrS m aqmufvkyfa&;&Hk; &SdNyD;?
ab;rS m NrdKUe,fw&m;&Hk;eJY ta&SUbufrS m txu (1)
ausmif; &Sdw,f/ ausmif; ywf0ef;usifrS m 'DvdkrsKd; rdrd&JU
todynmudk toHk;csEdkifNyD; EdkifiHhwm0ef xrf;aqmifae
wJh yHk&dyfawGudk aeYpOf jrifawGYae&wJh ausmif;ol
wa,muftzdkY ]ig av;wef; atmifNyD;&if? igausmif;NyD;
oGm;&if bmvkyfr,f? reufjzefaygif; rsm;pGmtwGuf
b,fvdk BudK;pm;r,f} qdkwJh pdwfu tNrJ udef;atmif;
aew,f/
'Da&TUajymif; a'orSmawmh ausmif;ol ausmif;
om;awG pma&; pmzwfwwfNyD qdkwmeJY atmuf ajcodrf;
tvkyfawG? puf&HkawGeJY ynma&; tajccH tm;enf;wJh
rdb awGaMumifh t&G,fra&mufbJ vkyfief;cGif a&muf
oGm;Muwm rsm;w,f/
uRefr pwkwwef; atmifwJh ESpf rS m uRefr wdkY
ausmif;u NrdKUe,ftqifh tpdk;&ppfrS m atmifcsuf tjrifh
qHk;qk &&SdcJhw,f/ xdktcsdefu pmar;yGJudk txufwef;
ausmif;rSm oGm;ajz&NyD; pmar;yGJ&ufawGrSm eHeuf 8 em&D
0ef;usifqdk pmar;yGJ ar;cGef;awG o,fvmwJh *spfum;BuD;
udkvnf; tckcsdefxd jrifa,mifaeqJyJ/
av;wef;atmifNyD; 5 wef;wufr,fqdkawmhuRefrwdkYausmif;&JU cGJwrf;u txu (1) jzpfw,f/
'gayrJh taru uRefrudk ae&Sife,fausmif;vdkY vlod rsm;
wJh txu (3) rSmyJ wufapcsifwm/ 'gayrJh ausmif; tyf
&wm t&rf;cufw,f/ ausmif;zGifhNyD; 45 &ufjynfhwJhaeYrS
uRefr 5 wef;udk pwuf&wm/ uRefruawmh txuf
wef;ausmif; wuf&vdkY omref cHpm;rIrsdK;eJY aysmfcJhwmyJ
&Sdw,f/ tarusawmh uRefr twGufudk *kPf,lrqHk;
aysmfaeNyD; &yfuGufxJ vSnfh~uGm;aeyHku ]uRefrorD;ae&Sife,f ausmif;oljzpfNyDav? olatmifcJhwJh rlvwef;
ausmif;u tajccHaumif;awmh vla&G; ac:wJhxJu
uRefr orD;u wufcGifh&cJhwm}/
5 wef;ausmif;ol b0rS m uRefr&vdkufwJh
tofduawmh tv,fwef; tqifhrS m pm&dw aumif;wJh
vlawmfvlaumif; wa,mufjzpf&if tJ'D ausmif;om;
t&ifu wufcJhwJh rlvwef;ausmif;&J U aumif;owif;
yHk&dyfawG[m t&dyfvdk tkyfrdk; ay;w,fqdkwJh tcsufyJ/udk,fudk,fwdkif q&mrjzpfawmhvnf; t&nftcsif;
jynfh0wJh vlawmf vlaumif;av;awG arG;xkwfay;Edkif
cJhwm i,f pOfu q&mq&mrrsm;&J U aus;Zl;aMumifhyJ
jzpfygw,f/
uRefr trsdK;om;ausmif; pa&mufawmh
ausmif;tkyfBuD;u q&mOD;jrifhOD;? yifeDwdkufyHk tNrJ0wfwJh
q&mBuD;rsm; twef;vSnfh ppfaq;&if q&mBuD;udk
acsmif;Munfh&wm tarmyJ/ uRefrwdkY pmoifaqmifudk
YMBA aqmifvdkY ac: NyD; 1986 a&mufawmh uRefr 6
wef;ausmif;ol? "rm&HkaqmifrSm pmoif&w,f/ ausmif;
&JUyGJ awmfawmfrsm;rsm;udk 'DtaqmifrSmyJ usif;yavh
&Sdw,f/ ausmif;aqmif&J Utay:u vSrf;Munfh&if trSwf
(1) &Jpcef; tcsKyfcef;eJY tusOf;axmifudk vSrf;jrif ae&
w,f/ axmif&JU oHacsmif; acgufoHeJY tjzL0rf;qufeJY
ajccsif;0wf oHBudK;awG 0wfqifxm;wJh tusOf;om;rsm;
ausmif;0if;xJrS m a&vm cyfMuwJh jrifuGif;awG[m
uRefrtwGufawmh txl;tqef;yJ? tJ'D tcsdefwkef;
uawmh axmifxJrS m &mZ0wfom;rsm;om &Sdw,fvdkY
xifcJhwm/
1988 rSm uRefru 8 wef;ausmif;ol jzpfaeNyD/
uRefrwdkY ausmif;&JUxl;jcm;csufu t&rf; pnf;urf;BuD;
w,f/ rdrdxuf BuD;wJh olrsm;udk &dkao av;pm;MuNyD;
i,foleJY &G,fwlrsm; tcsif;csif; oem;nmwmrI&SdNyD;pnf;&Hk; Mujcif;yifjzpfw,f/ tpdk;&ppfrsm; jzpfMuwJh 8
wef;eJY 10 wef;awGrS m tjcm;ausmif;awGxuf yJcl;
wdkif;tqifh atmifcsuf taumif;qHk;aom ausmif;jzpf
w,f/ uRefrwdkY tm;vHk;[m tNydKiftqdkifudk BudK;pm;Mu
wm/ uRefrqdk t*Fvdyfpm usL&Sifyg wufvdkufao;w,f/
usL&Sifcu wv 100 usyfay;&w,f/
1991 ckESpfrS m uRefru 10 wef;ausmif;ol?
xdktcsdefu ausmif;tkyfq&mBuD;u OD;0if;armif/ uRefrwdkY ausmif;u wdkif;taeeJY 10 wef; pmar;yGJudk atmif
csuf taumif;qHk;qk 2 ESpf qufwdkuf&xm;wm/ uRef
rwdkY vufxufrSmom atmifcsuf taumif;qHk;jzpfcJh&if
ynma&; 'dkif;qkBuD;udk ausmif;u tydkif&rS m jzpfw,f/
'gaMumifh vywf pmar;yGJwckrS m uRefr wpfbmom us
awmh ausmif;tkyfBuD;u wpfbmomuswJh olawG
tm;vHk;udk olY&Hk;cef;rS m ac:awGYNyD; qHk;rw,f/ NyD;awmh
&Hk;cef;eH&HrS m uyfxm;wJh qkwHqdyfawGeJY qk& "gwfyHkawGudk tm;usvmatmif Munfhcdkif;w,f/
ausmif;&JU 'dkif;qkBuD; &,la&;[m uRefr
-
8/3/2019 maukkha 7
43/172
41
twGuf pdwfzdpD;rI jzpf apovdk pmar;yGJNyD;oGm;vdkY ig
ae&Sife,f ausmif;ola[mif;jzpfNyD qdkwJh tawG;[m pdwf
udk &Tifvef;apw,f/ ausmif;om;a[mif;awGxJu
bmom&yftvdkuf xl;cRefolawG[m wuodkvf rwuf
cifrS m ausmif;rS m vkyftm;ay; vkyfvdkY&w,f/ trsKd;om;
aeYqkdwm uRefrwdkY twufcsifqHk; tcrf;tem; wpfckyJ/
nbufqdk ausmif;om;a[mif;awG&JU rdwfqHkpm;yGJ
(vuf&nfwjyifwnf; pm;&aom zufcif; xrif;pm;0dkif;)
vnf;&Sdw,f/ 'DyGJrS m jrefrmjynftESHY jyefYusJaewJh trsKd;
om; ausmif;om;a[mif;awG vma&mufMuNyD; q&mBuD;?
q&mrBuD;rsm;&JUqHk;rMo0g'udk emcHNyD; OD;ckduf uefawmh &
wmvnf; jrwfEdkk;zG,faumif;wJh "avhwckygyJ/ aeYcif;qdk
aysmfyGJ&TifyGJ tjynfheJY/
uRefrqdk trsdK;om;ausmif; oDcsif;awG qdk&
wm t&rf;aysmfwmyJ/ oDcsif;&JUajcqif; rSm vGwfvyfa&;
r&cifumv trsKd;om;ausmif;awG ay:aygufvmyHkudk
a&;zGJYxm;NyD;? aemuf trsdK;om;ausmif;rSonf txu
(3) ausmif; jzpfay:vmyHkudk qufvuf oDuHk;xm;w,f/
oDcsif;&JUaw;xyfawGuawmh -
]wdkif;cspf jynfcspf pdwf"gwf cdkifwnf
a&SUaqmif vrf;jy aqmif&GufrnftrsdK;om; ynma&; jyefvnf &kyfvHk;
ay:aprnf
aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk tck
xdef;odrf;rnf?
aemifvnf; xdef;odrf;aetHk;rnf/
BuD;oludk&dkao? i,foloem;? &G,fwludkav;
pm; qHk;r oabmus Mo0g'eJY tnD?
aumif;jrwfaom tpOftvmrsm;udk
tckvnf; xdef;odrf;rnf ..
aemifvnf; xdef;odrf;aeOD;rnf}
qdkwJh aw;pmom;awG[m b,fae&m a&muf
a&muf trsdK;om;a&; pdwf"gwfawG[m &SifoefaewmyJ/
txl;ojzifh a&TUajymif; a'ou uav;awGjyKpk ysKd;
axmifwJhtcg trsKd;om; pdwf"gwfr&SdbJ a&&Snf rvkyf
Edkifbl;qdkwJh tcsufyJ/
i,f&G,fwJh ausmif;olb0 wavQmufrSm
uRefr&JUynma&;udk tm;ay;wJhrdb? aqGrsdK;awG? q&m
aumif;awG&JU aus; Zl;aMumifh wcsdefu rsdK;aphjzpfcJhwJh
uRefr[m tckqdk rsKd;aphawGudk arG;xkwfEdkifcJhNyD/ wcsdKUqdk
ajrBuD;ay:rS m aumif;aumif; &SifoefEdkifNyD? wcsdKUvnf;
aea&mifr& ajrqDajrvTm cef;ajcmufvdkY r&SifoefEdkifwm
vnf; &SdwmaygY/ udk,fydkifwJh ajr,may:rSm ysKd;axmif cGifh
r&wJh rsdK;aphawGyJ/
uRefr twGufawmh udk,fpdkufvdkufwJh rsdK;aphwdkif; &SifoefygapvdkY qkawmif; qEjyKvsufyg/
a&T[oFm
oifMum;jcif; tEkynm
rSefrSefuefuef tBuHPf ay;wwfjcif;onf
oifMum;jcif;\ t"du tEkynmjzpfonf/
Henri Federic Amiel (1821-1888)
qGpfvlrsKd; &oynm ygarmu? uAsmq&mBuD;
-
8/3/2019 maukkha 7
44/172
42
ynm&yf toD;oD;onf wefzdk;&SdaMumif; uRef
awmf cH,lygonf/ aq;ynm? pufrIenf;ynm? pD;yGm;
a&;ynm? pdkufysKd;a&;ynm? oifMum;rI enf;ynm ponf
wdkYonf oufqdkif&m u@wdkif;twGuf ta&;BuD;aom
ynm&yfrsm; jzpfygonf/ynm&yfrsm;udk tajccHaom toufarG;
0rf;ausmif; tvkyfrsm;onfvnf; wefzdk; toD;oD; &Sd
aom tvkyfrsm; jzpfygonf/
rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om wpfckck
udk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;? b,fynm&yfu ydkomonf? b,f
tvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k tqihf cGJjcm;&ef roihfyg/
odkY&mwGif jrefrmEdkifiH ausmif;q&m? q&mr
rsm;onf q&m0ef? tif*sifeD,m? refae*smwdkYESihf EdIif;,SOfvQif vpm0ifaiG t&vnf;aumif;? vlrIa&; tqihf t
wef;t& vnf;aumif; ESdrhfcsxm;jcif;udk cHae&ygonf/
uRefawmhf taejzihf ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef?
tif*sifeD,m? ukrPDrefae*sm ponfwdkYxuf redrhf
aMumif;? rESdrhfcsoihfaMumif; wifjyvdkygonf/
uRefawmfonf tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef
&efukefpufrIwuodkvfwGif ausmif;wufcJhNyD;rS tv,f
wef;jy ausmif;q&m jzpfvmol jzpfygonf/ uRefawmf\tawGYtBuHKt& ynm&yfESpfckudk EdIif;,SOfEdkifNyD; tvkyf
tudkif ESpfrsKd;\ oabmobm0udkvnf; udk,fawGYjzihf
cHpm; em;vnfygonf/ uRefawmf\ b0jzwfoef;rI
wpdwfwydkif;udk azmfjy uRefawmf\ tjrifudk aqG;aEG;
wifjyygrnf/
touf 7 ESpf t&G,fu bkef;BuD;0wf&ef uRef
awmfqE&SdcJhygonf/ touf14 ESpft&G,f? tv,fwef;ausmif;om; b0rS p q&m0efjzpf&ef &nf&G,fcJhygonf/
jrefrmpm pmpDpmukHk;wGif uRefawmf\ &nfrSef;csufudk a&;
cdkif;aomtcg q&m0efjzpfatmif BudK;pm;rnf jzpf
aMumif; a&;cJhygonf/ usef;rma&; pmtkyfrsm;udkvnf;
i,fpOfuyif zwfavh&Sdygonf/ uRefawmf 8 wef; wkef;
u tdrfrS aMumifuav; aooG m;aomtcg ajrjrKyf &ef
BuD;awmfu uRefawmhfudk cdkif;ygonf/ rjrKyfcif aMumifudk
AdkufcGJNyD; tonf;? ESvHk;rsm;udk MunhfcJhonf txd pdwf0ifwpm; &SdcJhygonf/ MuufajceD olemjyKwyfzGJYodkY 0if
vnf; usef;rma&; tvkyfrsm;udk yg0if vkyfudkifcJhygonf/
q,fwef;pmar;yGJ &rSwfu q&m0efjzpf&ef
&nfrSef;csufudk twm;tqD; jzpfapcJhygonf/ uRef
awmf atmifonhf ESpfu aq;wuodkvf0ifcGihf twGuf
pmar;yG J &rSwfrS m 420 jzpfNyD; uRefawmfu 410 om &
ojzihf 0ifcGihf r&cJhyg/ 'kwd, OD;pm;ay; tjzpf a&G;cs,f
vdkufaom pufrIwuodkvfudk wufa&mufcGihf &cJhygonf/
uRefawmf\ taru ausmif;q&m vkyf&ef
tif*sifeD,mESihf
ausmif;q&mb,folomoenf;
a'gufwmodef;vGif
-
8/3/2019 maukkha 7
45/172
43
tBuHay;cJhygao;onf/ ]ausmif;q&mqdkwm ukodkvf
vnf;&? 0rf;vnf;0w,f} [k taru ajymygonf/
]ukodkvf&onf} udkawmh uRefawmf vufcHygonf/
]0rf;vnf;0onf} qdkonfuawmh pOf;pm;p&m &Sdyg
onf/ uRefawmfwdkY &GmrS ausmif;q&mrsm; b,folrS
rcsrf;omMuyg/ ausmif;q&m vcjzihf 0rf;r0Muojzihf
ausmif;tm;csdefwGif v,fxJ qif;&ygonf/ uRefawmf
wdkYacwfu vli,frsm;onf tvkyfvnf; &vG,f? 0ifaiG
vnf;aumif;onhf q&m0ef? tif*sifeD,mvdkif;rsm;udk
om vdkufvdkMuygonf/
'kwd, vlBudKuf trsm;qHk;jzpfonhf pufrI
wuodkvf wufcGihf&ojzihf uRefawmf tBudKufqHk; r
[kwfaomfvnf; auseyfrI &SdcJhygonf/ 'kwd,ESpfwGif
tif*sifeD,m bmom&yfcGJrsm;udk a&G;cs,f&mwGif pufrI
tif*sifeD,m bmom&yfudk a&G;cs,f oif,lcJhygonf/
odkY&mwGif uRefawmf tif*sifeD,mbGJY r&cJhyg/ uRefawmf
pwkwESpfwGif ausmif;om;ta&;tcif; wpfck yg0if
cJhojzihf ausmif;xkwf cHcJh&ygonf/ taru ]ighom;
rdkufw,f} [k qdkygonf/ ausmif;vnf; wufcGihfr&?
tarhvnf; tyl ruyfvdkojzihf wGJzuf ausmif;q&m
b0udk uRefawmf a&G;cs,f cJhygonf/anmifwkef;NrdKUe,f? &Gmomat;&GmrS ausmif;
q&mb0onf uRefawmf\ pmoifMum;jcif; tvkyfESihf
tjcm;ynma&; vkyfief;rsm;wGif ESpfjrKyf vkyfudkif&ef
twGuf cdkifrmapcJhygonf/ udkif;pdkuf? ig;zrf;tvkyfrsm;
jzihf toufarG; Muaom &G momat; &GmrS &Gmom;rsm;
onf om;orD;rsm;udkawmh ynmwwfapcsif Muygonf/
&Gmausmif; bkef;BuD;uvnf; uav;awGudk acwfynm
oifMum;&ef tvGefpdwftm; xufoefygonf/ bkef;BuD;OD;aqmifonhf wGJbufausmif;wGif tv,fwef;jy q&m
tjzpf uRefawmf vkyfudkif cJhygonf/
q&mjzpfoifwef; rwufcJhbl;ojzihf oifyHk
oifenf;udk pepfwus rwwfaomfvnf; uRefawmf
wwfuRrf;onhf ocsFmESihf odyHbmomrsm;udk uav;rsm;
pdwf0ifpm; em;vnf vG,fatmif uRefawmf BudK;pm; oif
ay;cJhygonf/ uav;rsm;uvnf; uRefawmhfudk cspfMu
ojzihf ausmif;q&m b0udk uRefawmf cifwG,f vmygonf/ aEG&moD ausmif;ydwf uRefawmf jyefaomtcg
wynhfrsm;u jrpfqdyfwGif vma&muf EIwfquf uef
awmh Muygonf/ olwdkY\ rsuf&nfrsm;u uRefawmf\
ESvHk;om;txd pD;0ifoGm;NyD; ausmif;q&m b0 opfyifudk
&Sifoef apcJhygonf/
&Sifoefumpu cdkifrmrIawmh r&SdvSao;yg/
pufrIwuodkvfrS oli,fcsif;rsm;? tif*sifeD,m &mxl;
rsm;jzihf 0ihf~uGm;Edkifonhf tcsdefwGif ykqdk;EGrf;EGrf;?
zdeyfyg;yg; ausmif;q&m\ odrfi,fpdwfu rMumcPqdk
ovdk uRefawmhfudk wdkufcdkuf wwfygonf/ ]ig ausmif;
q&m} [k r0ihf~uG m; EdkifcJhyg/ oli,fcsif;rsm;uvnf;
oem; ovdkvdk? uRefawmfyJ rSm;ovdkvdk ajymqdk qufqH
Muygonf/ uRefawmf\ wynhfrsm;uawmh av;pm;
cspfcifMuNyD; olwdkY\ ,HkMunf tm;udk;rIrsm;u uRefawmhf
udk ausmif;q&m b0wGif pGJNrJ apygonf/
uRefawmf\ qEESihfwuG uHMurmaumif;[k
ac:qdkEdkifonhf ywf0ef;usif\ ulnD yHhydk;rIrsm;ESihf tajct
ae t&yf&yf wdkufqdkifrIaMumihf t*FvefEdkifiH? e,l;
umq,f wuodkvfwGif ynma&;qdkif&m bmom&yfrsm;
udk 6 ESpfrQ uRefawmf oif,lcGihf &cJhygonf/ tif*sifeD,m
ynm&yfrsm; cufcJ eufeJouJhodkY ausmif;q&m ynm
onfvnf; cufcJeufeJaMumif; uRefawmf odjrifcJh&yg
onf/
Adokum wpfOD;\ uRrf;usifrIjzihf crf;em;
xnf0gaom taqmuftOD wpfck jzpfapouJhodkY
ausmif;q&m wpfOD;\ tpGrf;jzihf vdr ma&;jcm; &dSaom
xl;cRefxufjruf Pfynm tajrmftjrif&Sdaom vl
om; wpfOD;udk arG;zGm; ay;Edkifygonf/
Adokum q&mwpfOD; a&;qGJonhf taqmuf
ttHk yHkpHjzihf tqihfqihf wnfaqmufouJhodkY ausmif;
rdrd\ 0goemESihf uRrf;usifrIt&om
wpfckckudk a&G;cs,fjcif; jyKNyD;?
b,fynm&yfu ydkomonf?
b,ftvkyfu ydkwefzdk; &Sdonf[k
tqi hfcGJjcm;&efroihfyg/
-
8/3/2019 maukkha 7
46/172
44
q&m\ oif&dk;Tef;wrf;uvnf; uav;wpfOD;\ b0
wavQmufvHk;twGuf todynm wnfaqmuf ay;Edkif
ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD;\ trSm;aMumihf taqmuf
tOD; NydKusEdkifouJhodkY ausmif;q&m wpfOD;\ trSm;
aMumihfvnf; uav;wpfOD;\ b0udk ysufpD; apEdkifyg
onf/ uRefawmfqdkvdkonfrSm tif *sifeD,m wpfOD;ta&;
BuD;ouJhodkY ausmif;q&mvnf; ta&;BuD;yg onf/
tif*sifeD,m wpfOD;jzpf&ef tm;xkwf BudK;yrf;&
ouJhodkY ausmif;q&m jzpf&efvnf; tm;xkwf BudK;yrf;
&ygonf/ tif*sifeD,m wpfOD; jyKvkyfaom taqmuf
tOD? pufud&d,m ponfwdkYonf aumif;rGef cdkifchH&
ouJhokdY ausmif;q&mwpfOD; wm0ef,l&aom uav;
rsm;onfvnf; aumif;pG m oif,l wwfajrmufrI &Sd&
ygonf/ ausmif;q&m\ apwemonf tif*sifeD,m
xuf redrhfyg/ ausmif;q&m ynmonf tif*sifeD,m
ynmxuf redrhfyg/ ausmif;q&m\ wm0ef&SdrIonfvnf;
tif*sifeD,m\ wm0ef&SdrIxuf redrhfyg/
tcsufudk vufcHvQif ausmif;q&m wpf
OD;\ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;onf tif*sifeD,m
\ vpmESihf vlrIa&; tqihftwef;wdkYxuf redrhfoihfyg/
aq;ynmudk uRefawmf oif,lcGihfr&cJh &aomfvnf;aq;ynm eufeJrIxuf oifMum;rI enf;ynm redrhf[k
uRefawmf ,HkMunfygonf/ ausmif;q&mu edrhfonf[k
,lq aeao;vQif ausmif;q&mbufrS umuG,f ajymqdk
&ef tcsuftvuf taxmuftxm;rsm;pG m uRefawmf
wifjy Edkifygao;onf/
ausmif;q&mrsm;uvnf; xdkufxdkufwefwef
jzpfatmif BudK;pm; tm;xkwf&ygrnf/ uav;wpfOD;\
um, zGYHNzdK;rI? Pf&nfzGHYNzdK;rI? pdwfydkif;qdkif&m zGHYNzdK;rIrsm;udk eufeufeJeJ od&efvdkygonf/ uav;wpfOD;
ynm&yfrsm; qnf;yl; &&Sdatmif OD;aqmif vrf;Tefay;
Edkifrnhf t&nftcsif;rsm;vnf; &Sdae&ygrnf/ rdrd\ ta&;
BuD;rIudk trsm;u vufcHEdkifonhf *kPf&nfrsm; &Sdae&
ygrnf/
ausmif;q&m\ vlrIa&; tqihftwef;ESihf
vpm 0ifaiGwdkYonf q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf redrhf
vQif vli,frsm; toufarG;0rf;ausmif;qdkif&m ynm&yfrsm; a&G;cs,f&mwGif ausmif;q&m b0udk ESpfouf
jrwfEdk;olrsm;u xdkufxdkufwefwef a&G;cs,f Muygrnf/
odkY vkyfEdkifvQif apwemyg uRrf;usifrI&Sdaom q&m?
q&mrrsm; trsm;tjym; ay:xGuf vmygrnf/
ae&mwGif wuodkvf ynm&yfrsm; a&G;cs,f
cGihf (wuodkvf0ifcGihf ) udk a&G;cs,folrsm; bufrS pmar;
yGJ&rSwf tenf;? trsm;jzihf tqihfcGJjcm; a&G;cs,fjcif;
rjyKbJ a&G;cs,fcGihfudk ausmif;om;rsm; bufodkY ay; oihf
ygonf/ ausmif;om;rsm;udk rdrdwdkY 0goem tavsmuf
oif,lcsifaom bmom&yfudk oif,l Edkifatmifvnf;
yHhydk; ay;oihfygonf/ jrefrmEdkifiH\ wuodkvf 0ifcGihf
twGuf a&G;cs,frI pepfu uRefawmf\ b0wGif raysmuf
Edkifaom cHpm;csuftjzpf pGJxif usef&pf aeygonf/
uRefawmfonf aq;ynmudk 0goem ygcJhyg
onf/ aq;ynm&yfrsm;udk oif,l wwfajrmufEdkif onhf
BudK;pm; tm;xkwfrIESihf Pf&nfvnf; &Sdygonf/ uRef
awmfom aq;ynm oif,lcGihf &&SdvQif a0'em&Sifrsm;
twGuf tm;udk;Edkifrnhf q&m0efwpfOD; tjzpf &yfwnf
Edkifygonf/ aq;ynm avmutwGuf *kPf,lzG,f jzpf
atmifvnf; BudK;pm;ygrnf/ rdrd pdwf0ifpm;onfudk
udk,fwdkif a&G;cs,fcGihf&vQif wm0ef&SdrIvnf; tvdkt
avsmuf yg0ifoGm;NyD; BudK;pm; tm;xkwfrIvnf; ydkaumif;
Edkifygonf/ausmif;q&m tvkyfonf q&m0ef? tif*sif
eD,mwdkYxuf redrhfaMumif; jyoEdkifvQif toufarG;0rf;
ausmif; bmom&yf a&G;cs,f&mwGif ynma&;wuodkvf?
aumvdyfrsm;odkY *kPf,l 0ihf~uGm;pG m avQmufxm;EdkifNyD;
ausmif;q&m b0udkvnf; *kPf&Sd&Sd jzwfoef; Edkifygrnf/
ed*Hk;csKyf taejzihf uRefawmf wifjyvdkonfrSm
ausmif;q&m vpmudk q&m0ef? tif*sifeD,mwdkYxuf
redrhfatmif ay;yg/ aetdrf? toHk;taqmifwdkYudkvnf;wef;wl csD;jrihfyg/ wuodkvf bmom&yf a&G;cs,f&mwGif
vnf; ausmif;om;rsm;udk,fwkdif a&G;cs,fcGihf &SdapNyD; yHh ydk;
ulnDrIay;yg/ ausmif;q&mrsm;uvnf; rdrdwdkYonf t
jcm; toufarG;0rf;aMumif; todynm&Sif? twwfynm
&SifwdkYESihf &ifabmifwef;Edkifonhf uRrf;usifrI&Sdatmif
tm;xkwfBudK;yrf;Muyg[k wdkufwGef; vdkygonf/
a'gufwmodef;vGifjrefrmEdkifiHom;rsm; q&mtwwfynm oifwef;
(arv 2 &uf? 2011)
-
8/3/2019 maukkha 7
47/172
45
]ynmpHkawmh Muif&myg pHka&maygY} qdkwJh a&S;u
t&yf qkd&kd;pum; wpfck &SdcJhonf/ ,ck xkdpum;udk a&S;us
aom vlBuD;wkdYyif rokH;Muawmhay/ okH;zkdYvnf; ta&;
ray:[k xifygonf/
,ckacwf vli,fwdkY tzkdYrSm]ynmpkH&ef} wyif
wyef; BudK;pm;aeMu&onf/ ]Muif&mpkH} zkdYrS m ynm
rpkHcifuwnf;u ausmif;BuD; ausmif;i,frSm &Sdaecdkuf wGif
rsm;aomtm;jzihf (a&S;tqkd) ]'Gd,H-'Gd,H} twJGvkduf twJG
vkduf jzpfaeMuavNyD/
ynmpkH-rpkH[laom tcsufudk awG;raeMu
awmhbJ i,fpOf tajccH ynmoifausmif; bufpkHynm
wuf pmar;yJGatmif&ef BudK;pm; aeMu&awmhonf/ wu
okdvfodkY a&mufaomtcg bufpkHrS BudK;pm; aeMu&awmh
onf/ wuodkvfokdY a&mufaomtcg bufpkHrSonf wzuf
zufodkYul; t"dubmom tjzpf,l oifMu&onf/
BudK;pm;vQif BudK;pm;onfh tm;avsmfpG m tqifh
jrifhjrifh bJGYrsm; &Muonf/ q&m0ef? tif*sifeD,m ponfh
twwfynmykdif;wGif bGJY&NyD; aemufbJGYvGef? xkdYaemuf
EkdifiHjcm;bJGYvGefynm&yfwkdYudkqufvufoifMum;&oltcsKdU
&SdonfESihftwl omrefbJGYjzihf oufqkdif&m ynm&Sif vkyfief;
wkdYudk toD;oD;0ifa&muf vkyf udkifMuonf/ 0dZ m? odyH
bJGY&olwkdYonf rsm;aomtm;jzifh bJGY&NyD;aemuf &&m tvkyf
tukdifrsm;udk 0ifa&muf vkyfudkifMuonf/ bJGYvGef oifwef;
odkY wufa&muf oifMum;um rdrdwkdY\ qkdif&mynmudk
tqihf jrifhap&ef BudK;yrf;ol tcsKdUvnf; &Sdyg\/
NyD;vQif ynmoifa&; udpNyD;NyD/ pD;yGm;&SmMu
awmhrnf[laom &nf&G,fcsuf oabmxm;jzihf us,f
jyefYIyfaxG;vSaom vlYavmuxJodkY 0ifMuavonf/ ynm
oifcef; tqkH;owfNyD[laom oabmxm;onf ysHUESHYae\/
ynm[lonf woufvkH; qnf;yl;ae&rnf/ ynm[lonf
ausmif;i,f^ausmif;BuD;rS m oifMum;NyD;aemuf pmar;yGJ
ajzqkdatmifjrifjcif; tqkH;owfonfr[kwf/ woufvkH;
vlvkdaewwfzkdY ta&;wGif tNrJwrf; tm;oGif;ae&aom
pmawGY vufawGYwkdYudk avhvm a0zef tESpfom&udk
xkwf,l&aom OD;aESmuftwGuf MoZm"mwf? ESvkH;om;tzkdY
tm[m&[lonf ynmjzpf onf/
xkdYaMumifh woufwm ynma&;udponf vl\
txl; vkdtyfaom udpjzpfonf[l od&ef vkdtyf\/
t&G,fokH;yg;ynma&;
at;udkudkat;
-
8/3/2019 maukkha 7
48/172
-
8/3/2019 maukkha 7
49/172
47
zwfIonf[k od&onf/
NAdwdoQ 0wKa&;q&mBuD; qrm;qufrGef
onf tcsdefvGwfonfh tcgwGif tyef;ajz oabmjzihf
pkHaxmuf0wKrsm;udkzwfonf/ pkHaxmuf0wK wefzkd;udk
vnf; olYtwKywdpmtkyfwGif azmfjyonf/ pkHaxmuf
0wKrsm;xJwGif vlwkdY\ p&kdufobm0ESihf avmb? a'go
wkdY\ wkdufwGef;ydkYrIaMumifh tjypfBuD;aom &mZ0wfrIrsm;
usL;vGefrdykH? pdwfa&m*g wpfckckaMumihf jypfrI usL;vGefrdykH
ponfwkdYudk awGY&av&m? xkdtjzpftysufrsm;rS b0
oifcef;pmrsm; &Ekdifonf/
odyHESihf enf;ynmwkdY\ wkd;wufrIaMumifh vlY
avmu taetxkdifrsm; ajymif;vJvsuf&Sdonf/
taetxkdif tajctaersm; waeYwjcm; ajymif;vJjcif;
aMumifh wefzkd;rsm;vnf; ajymif;vJ vmMuonf/ &kyf
ypnf;rsm; wkd;wufvmonfESifhtrQ pdwfoabmxm;
rsm; ajymif;vJvmojzihf vlYtzYJGtpnf;\ zJGYpnf;ykH tajccH
xkH;wrf; enf;vrf; Oya'wkdYonf a&TUvsm;onfu
a&TUvsm;? ajymif;vJonfu ajymif;vJ? aysmufysuf
topftopfwkdY 0ifvmonfvnf; &Sd\/
,if;odkY &kyfydkif; b0 wkd;wufrI&Sdaomfvnf;
pdwfydkif;b0 &ifhusufrI tiftm; enf;aeMuonf/avmuDpnf;pdrf ydkydk cHpm;vkdaom vlom;wkdY\
yifukd,f wukd,faumif; pdwfonfomvQif wkd;wuf
BuD;rm; vmacsonf/ xkdYaMumihf odjrifwwfaom olwkdY
u &kyfESihfpdwf [efcsuf rnDvQif wzufapmif;eif; jzpf
wwfudk em;vnfxm;Muonf/ twrme enf;yg;rS om
vQif odyHESihf enf;ynmwkdYu ay;aom tusKd; aus;Zl;
wkdYudk usepG m tusKd;&Sd&Sd cHpm;Ekdif Murnfjzpf\/ wquf
wnf;rSmyif pdwf"mwf &ihfoefa&;? &ifhusufa&; wkdYtwGuf ynmoifMum;rIudk woufwm aqmif&Guf
oGm;Mu &OD;rnf/
woufwm ynma&;wGif twwfynmrsm;
udkcsnf; oifMum;&kHjzihfrNyD;bJ p&Pw&m;wkd;wufzGHYNzdK;
Ekdif&ef 'e pmayrsm;udkvnf; avhvma&;onf
ta&;ygvSaMumif; odjrifvmMu\/ wenf;qkdaomf
OD;aESmuf ynma&;csnf; r[kwfbJ ESvkH;om;ynma&;udk
tav;*&kjyK&ef vdktyfaMumif;yif jzpfonf/xkdodkY OD;aESmuftzkdYa&m ESvkH;om;twGufyg
ynm &SmrSD;wwfavatmif ausmif;BuD; ausmif;i,fwkdY
0dZ m? odyH ynm&yfrsm;udk tcsKd;nDnD oifMum; Mu
aponf/ xkdYjyifvnf; txufwef; ynmukd wuodkvf
,lEkdifonf[laom ,lqcsufonf wjznf;jznf;ajymif;
vJvmNyD;vQif ynmudk ausmif;wGif;rS momru ausmif;
jyifrSmvnf; &SmazGqnf;yl; Ekdif&rnf[laom t,ltq
onf xGef;um;vmonf/
ausmif;oifynmudk ausmif;om;t&G,frSom
qnf;yl;Ekdifonf[laom xkH;pHudk y,fzsuf oufBuD;
wuodkvfrsm;? pmay;pm,l? oifMum;rIrsm; ay:ayguf
vmNyD;vQif oufBuD; &G,ftkdwkdYyifvQif vkdtyfaom pm
ar;yJG atmifjrifvQif ynmbJGYrsm;udk &EkdifvmMuonf/
ynmoifMum;&mvnf; pmawGYcsnf; r[kwfbJ udk,f
awGYudkvnf; ta&;ay;MuzdkY vdkonf/
,aeY ynm tc&m jzpfvmcsdefwGif ynm\
oabmwGifvnf; tajymif;tvJrsm; &Sdvmaeonfudk
txl; owdcsyfMuzdkY vdkrnf/ ynm&yf wpfck\ toHk;0ifrI
oufwrf;rS m a&S;uvdk &moufyef jzpfcsifrS jzpfrnf/
ESpftenf;avmufom cHcsifcHrnf/ aemufxyf ynm
opfwpfcktwGuf ynma[mif;u ae&m z,fay;&wm
rsKd;awG &Sdvmaeonf/
twGuf ]pOfqufrjywf ynma&;} wdkY?]woufwm ynma&;} wdkYu qHkcsufuswJh jyem
jzpfvm&awmhonf/ avmueDwdqHk;rovdkyxrt&G,f
ynm&S m? 'kwd,t&G,f Op m? wwd, t&G,f bm0em
qdkNyD; vkyfaevdkY rjzpfawmh/ acwfudku ]t&G,foHk;yg;
ynma&;} udk awmif;qdkaeonf/ 'gudk em;rvnf&if
awmtzdk;BuD; tzGm;BuD;ozG,f aeMu&rnf/ ynm
twGufqdk b,ft&G,fjzpfjzpf OD;aESmuf cg;awmif; usKduf
xm;&rnf/bGJJY&a&;onf ynma&;\ yef;wdkif r[kwf/
tp jyKcsufom jzpfonf/ tbdk;tbGm;rsm;
onfvnf; om;orD; ajr;jrpfrsm;ESifhtwl ESpfausmhjyef
oHk;ausmhjyef wuodkvf ausmif;olausmif;om;awG jzpf
Mu&vdrfhrnf/ ynma&;tay: rlvvufcHxm;wJh tjrif
t,ltqawG wpfpHkvHk; ajymif;vJMuzdkY vdktyfaeNyD/ /
at;udkudkat;
-
8/3/2019 maukkha 7
50/172
48
awmudkrSDom vlom; rsKd;EG,fpk\ ,Ofaus;rI orkdif;c&D;&Snfudk csDwuf Ekdif
cJhMu\/ Pftvif;udkvnf; awmrSmyif &SmrSD; odjrifcJhavNyD/]Owk&moD awmudk rSD\} [laom a&S;vufaqmifuav;vnf; raysmufysufpaumif;/ xdkYxuf tzdk;wefaom ynmtarGonfvnf; r&SdEkdifcJh/ &SifoefrItwGuf vdktyfcsufrsm;\ yif&if;vnf; jzpfonfrdkYwrHkY/
csKdaom toD;udk oHk;aqmif ae&ao;onfhtwGuf aus;Zl;wifyg\/ arT;MuLaom &eYHESihfA[kta&mifyef;vufaqmifwdkYtwGufrdrdwdkYrSm xyf wljyefray;Ekdifyg/Munfaom a&csKdaMumihfom trdEdkY&nfudk pdkYEkdifcJhonf/ todkY aus;Zl; wkHY&ygrnfenf;/
oefYaomavESihf Nidrf;aom at;&dyfqm,matmufwGif ynmc&D; qufcJhMujyefygonf/ aysmf&Tif MunfEl;pG m wlwlykef;wrf; upm;Ekdifaom tcGihfta&; twGufvnf;aus;Zl;yg/
a&Munfwayguf? at;&dyfjrjr tarG
odef;Edkif
-
8/3/2019 maukkha 7
51/172
49
tyGifht&Gufrsm; qGwfcl;jcif;? opfoD;0vHrsm; ,loHk;jcif;ESihf tudkif;tcufrsm;csKd;zsuf&HkrubJ yifpnfudkvnf; jzwfNyD; tjrpfygrusef wl;qG ckwfvSJMuolwdkY\ rdkufrJrI'Pfudk tm;vHk; cHpm;aeMu&NyD/ awmudk ckwfcJhMuonf/ awmifudk NzdKcsaeqJ/ jrpfwdkY\vGwfvyfcGihfudk odrf;,lcsifjyefao;onf/
jrpfwdkYonfh rm,m rrsm;cJh/ raumufuspfcJh/ olronf pD;qif;&HkrQom/awmwdkYonfvnf; rvSnfhpm;wwfcJh/ rajcmufvSefYcJh/ yHhydk;&HkrQom/oefYpifaom &dk;&m*DwwdkYudk awmrSm zGJYpnf;cJhMuonf/ pdwf\ &kefY&if;rIudkvnf;
awmu ajyavsmhapcJhonf/ jrpfwdkY aumonfhtcg? awmwdkY uG,fonhftcg0,f vlwdkY&dkif;jyvmMurnf/ uGefu&pfawmwGif tb,fyef;wdkY &eHYarT;ygoenf;/ awm&SdygrS Nidrf;csrf;a&;vnf; t&om&Sdrnf/
vlwdkYtaqGig;BuD;rsm;? iSufi,frsm;ESihfom;&JwdkY\ em;cdk&m a&usif;? yifjrihf,HESihf*ltdrfwdkYonfvnf; r&SdoihfNyDavm/
pdrf;ndKUaom awm&ifcGif aemufcHESihf jympifaom jrpf0rf;tdrfwdkYrS arG;zG m; vmcJhMuonfh ynm&Sd OD;ZD;uGuf? qif&dkif;BuD;udk taygif;tazmfrsm;ESihf nDnDnGwfnGwf tHwkckcHcJhonfh bDvHk;iSuf? uav;u,fq,fonfh tHhzG,f 0efydkiSufBuD;rsm;? rwlaom ywf0ef;usifaMumihf tusihfpm&dw uGJjym;&Sm&onfh aus;nDaemif? op mw&m; BuD;rm;vGef;vSol
atmufcsif;iSuf armifESH? a&TOaom bJief;? ysm;zGyfonfh 0uf0HBuD;rsm;? oufu,f&dwfoGm;aom a&T,kefESihf a&Tusm;? aus;Zl; odwwfonhf MuGufi,fESihf jcaoFhrif;? a'gif;a,mifaqmifaom usD;? q,fvrGef ig;rsm;ESihf BudK;MumiSufwdkY\ rdkif axmifcsD tdrftjyefc&D; yHkjyifZmwfvrf;wdkYudk aiGvomaom nrsm;wGif ukudKyifatmuf uGyfyspfay: tzGm;u ajymjycJhjcif;aMumihf rdrdwdkY tawG;PfESihf &o cHpm;rIwdkY pwif arG;zGm;vmcJhavonf/
awm\ ed*Hk;? awmif\ ae0ifcsdefESihf pD;xGufoGm;awmhrnfh jrpfwdkYESihf twlvufOD;q&mvnf;jzpfonfh cspfp&mh jrefrmrI yHkjyif? uAsm wdkYudk qHk;&HI;oifhyg\avm/
prf;acsmif;av; usOf;vSw,fjrpfavmufol rus,fyifv,fBuD;u tus,fqHk;vdIfif;awG w0kef;0kef;/
i,fpOfawmifaus; t&G,fuwnf;u cHpm;odjrifcGihf ay;chJMuol q&mq&mrwdkYxHrS jrefrmha&ajrawmawmif tarGrSm taoG;tom;xJ pdrfh0ifaecJhNyD/
awmifawm&,fomrmvmu iHkzl;wyifudk ESpfyif,Sufw,faus;iSufu jrL;/
tufaq;
-
8/3/2019 maukkha 7
52/172
50
jywdkufxJwGif csefxm;&pfvdkY r&onfh t&mrsm;pGmudk rnfodkY vufqifhurf; Muygrnfenf;/aemifrsKd;qufwdkYtwGuf awmwpfawmESihf jrpfwpfpif;avmufawmh usef&Sdae oifhygonf/
jrpf{&m
jrom;i,fwJh a&,rkef/aiGvdIif;awG jzLpGmESihfjrpf{&m e'DaMumrSmarsmMu'dkufyHk/
usL0g;&Hk wlpHkuGJY azmfaESm/bHkrwD; &,fESihfiSufBuD; a&T0efydkwdkY0JcdkvdkY arQm/ /
todPf BuD;jrihfMu&ef tcsdefrsm;pGm raESmif;ao;yg/tuREkfyfwkdYtm;vHk;wGif qifjcifwHkw&m;vnf; &Sdaeygao;onf/awm\ oif&dk;nTef;wrf;ESihf jrpfa&pD;oH\ zwfpmudk vspfvsLr&Ipaumif;/orkdif;ESpfaxmifcsDonfh &mZ0if tqufquf jrefrmwkdYudk a&csKdMunfat; wkdufauR;cJhonfh
xdkxdkaom rdcifjrpfBuD;rsm;\ aus;Zl; w&m;udkvnf; apmfum;&ef pdwful;rQaomf rxm;avESihf/tuREkfyfwdkYrSm obm0udk zefwD;wnfaqmuf wkyjcif;iSg rpGrf;om/odkYaomf jyKpk,k,cGihfESihf xdef;odrf;apmihfa&SmufcGihfav;awmh &Sdaeygao;onf/
aus;Zl;w&m; BuD;rm;olwdkYudk jyefvnfaus;Zl; jyKjcif;wnf;? rarhravsmhjcif;wnf;[laom uwnKw? uwa0'D r*Fvmw&m;ESihf tnD &SifoefcGifhudk &,lMuoihfyg\/
avmuwp&d,udk usihfoHk;onfh &Gmom;wkdY\ ZmwdyknESihftpOftvmudk qifjcifMuygpdkY/
xkdxufydk BuD;jrifhaom Pfynm r&SdNyDwnf;/
tzkd;tzGm;wdkY csefxm;cJhMuonfhtwGuf rdrdwdkYonf pdrf;vef; vwfqwfaom avESifh &SifoefEkdifcJhMuonf/ pdrfhBuD;? NrdKifBuD;wdkY\ &ifcGifwGif vHkNcHKpGmcdkem; cJhMu&onf/
arG;zGm;vmMuOD;rnfh rsKd;qufwdkYtwGuf NrdKU OD;? &GmOD;xdyfwGif t&dyfaumif;aumif; refusnf;yifysKd wpfyifESihf at;pdrfhaeaom a&csKdMunfjr xnfhxm;onfh a&csrf;tdk;pifi,fav; wpfpifavmuf csef&pf xm;ay;cJh MuygpdkY/
urmBuD;vnf; t&dyf&ygap/odef;Ekdif
-
8/3/2019 maukkha 7
53/172
51
jrefrmh a&Tajymif;a'o q&m
q&mrrsm; tpnf;t&Hk; (BMTA) ESifh
World Education, CurriculumProject, Suvanimit Foundation,
ynma&;ewf0ghuf CTDCEP wdkY yl;
aygif; ynma&; aqG;aEG;yGJ 2 ckudk
atmifjrifpGm usif;y jyKvkyfcJhMuonf/
ordkif;bmom&yf oif&dk;
nTef;wrf;ESifh odyHbmom&yfProblem
Based Learning oifMum;enf;
tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJrsm; zGifhyGJ tcrf;tem;udk rJaqmufNrdKU CDC txuf
wef; ausmif;wGif 2011 ckESpf? ZGefv 30
&ufaeYwGifusif;y jyKvkyfcJh&m a&TUajymif;
a'o tv,fwef;ESihf txufwef;
ausmif; 20 rS q&mq&mr 47 OD;
wufa&muf Muygonf/
xdktcrf;tem;odkY BMTA
OuX q&mref; a&TESif;ESifh BMTA rSwm0ef&Sdolrsm;? ynma&;? usef;rma&;
ESifh uav; umuG,f apmifha&Smufa&;
arwmEdkifiHawmfESihf
trsKd;om; jyefvnf &ifMum;apha&;
wkdYtwGuf orkdif;oif&dk; nTef;wrf;tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJ
-
8/3/2019 maukkha 7
54/172
52
euf0yf(CTDCEP) ESihf Suvanimit Foundation rS
q&m OD;odef;EdkifESifh q&mOD;armifarmifBuD;? World Ed-
ucation (WE) DirectorjzpfolMr. Greg Antos,
Curriculum Project rS wm0ef&Sdolrsm;u zGihfyGJ trSm
pum;rsm; ajymMum;cJhonf/ BMTA rS tvkyftrIaqmif
wpfOD;jzpfolapwem tv,fwef;ausmif;rS ausmif;tkyf
q&mOD;zdk;csKdu tcrf;tem;rSL;tjzpf aqmif&GufcJhonf/
ordkif; oif&dk;nTef;wrf;ESihf oifMum;a&;
tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk jrefrmhordkif; oif&dk;nTef;wrf;rsm;
ESifh ywfoufNyD; tar&duefEkdifiH? Cornell University
wGif yg&*lbGJUPhD pmwrf; jyKpkcJhol q&mr&dkpfhRosalie
Metro u OD;aqmif aqG;aEG;NyD;? odyHoif&dk; nTef;wrf;
PBL tvk