materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · gaiaren aurkibidea •materiaren...
TRANSCRIPT
![Page 1: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/1.jpg)
Materia, indarrak eta mugimendua
Ander Lasarte Etxarri (Paules LH-5)
Natura – 7. gaia
![Page 2: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/2.jpg)
Gaiaren aurkibidea
• Materiaren propietateak.
• Dentsitatea eta flotagarritasuna.
• Solidoen, likidoen eta gasen propietateak.
• Indarrek aldaketak eragiten dituzte.
• Mugimendua: abiadura eta grabitatea.
![Page 3: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/4.jpg)
1. Materiaren propietateak
![Page 5: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/5.jpg)
• Inguruan ditugun objektu eta izaki bizidun guztiak gorputzak dira eta materiaz eginda daude.
• Materia mota asko daude (plastikoa, altzairua, zura…):
• Materia mota bakoitza substantziabat da.
![Page 6: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/7.jpg)
Materiaren propietateak
Propietate orokorrak
• Materiaz eginda dauden gauza guztien propietateak dira (adibidez, masa eta bolumena).
Propietate bereizgarriak
• Substantzia batzuk eta besteak bereizten laguntzen diguten desberdintasunak dira (adibidez, kolorea, zaporea eta gogortasuna).
![Page 8: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/8.jpg)
Masa
• Masa gorputz batek duen materia kantitatea da.
• Masa neurtzeko unitatea kilogramoa (kg) da, edo gramoa (g). Kg 1 = 1.000 g
• Gorputz baten masa jakiteko, balantzak eta baskulak erabiltzen dira.
![Page 9: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/9.jpg)
Bolumena
• Bolumena gorputz batek hartzen duen lekua da (hau da, okupatzenduen espazioa).
• Bolumen-unitatea metro kubikoa da (𝑚3). • Hau da, metro bateko altuera,
metro bateko luzera eta metro bateko sakonera duen kubo bat.
• Ontzi baten bolumena haren edukieraren baliokidea da.• Edukieraren neurri-unitatea
litroa da (L). Litro 1 = dezimetro kubiko (𝑑𝑚3) 1.
![Page 10: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/10.jpg)
Likidoen bolumena neurtzeko• Neurriak markatuta dituzten
ontziak erabiltzen dira: probetak.
• Neurtu nahi dugun likidoa probetan sartzen da, eta zer neurriren markara arte igotzen den begiratu behar da.
• Marka horrek adieraziko du bolumena, zentimetro kubikotan.
Solidoen bolumena neurtzeko• Probeta batean, likido bat sartuko
dugu marka konkretu bat arte.
• Solidoa sartuko dugu probetan, likidoa zein markara arte igotzen den ikusteko.
• Solidoa heldu den markari kentzen badiogu hasierako marka, objektuaren bolumena jakingo dugu.
![Page 11: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/11.jpg)
2. Dentsitatea eta flotagarritasuna
![Page 12: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/12.jpg)
Dentsitatea
• Gorputz baten dentsitatea haren masa bolumenarekin zatituz lortzen da.
• Dentsitateak adierazten du substantzia baten bolumen konkretu bat (normalean 𝑚3 bat edo 𝑐𝑚3 bat) zenbat pisatzen duen.
• Propietate bereizgarria da, materia mota bakoitzak dentsitate propioa duelako.
• Uraren dentsitatea 1 g/𝑐𝑚3 da. Zentimetro bateko ur kubo bat gramo bat pisatzen duela esan nahi du.
![Page 13: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/13.jpg)
Nola kalkulatzen da gorputzen dentsitatea?1. Gorputzaren masa neurtu behar
da, baskula edo balantza baten bidez.
2. Bolumena neurtu behar da probeta baten bidez.
3. Gorputzaren masa zati bolumena egin behar da.
![Page 14: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/14.jpg)
Dentsitatea eta flotagarritasuna
• Uraren dentsitatea 1 g/𝑐𝑚3 − koa da.
• Urak baino dentsitate txikiagoa duten gorputzek flotatu egiten dute uretan.
• Urak baino dentsitate handiagoa duten gorputzek hondoratu egiten dirauretan.
• Objektuek ez dute bakarrik uretan flotatzen. Beste likidoetan eta airean ere flotatu dezakete.• Puxikak, adibidez, helio deituriko
gas batez beterik daude eta airea baino dentsitate txikiagoa duenez, puxikak airean flotatzen du.
![Page 15: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/15.jpg)
Zergatik itsasontziek flotatzen dute?
• Altzairuzko itsasontzi erraldoi bat flotatu dezake uretan, nahiz eta altzairuaren dentsitatea urarena baino askoz handiagoa izan.
• Nola da posible?• Posible da, itsasontzi bat uretan
flotatzeko ez dugulako bakarrik altzairuaren dentsitatea kontutan izan behar, baizik eta itsasontzi OSOARENA.
• Itsasontzi bat, bere forma dela eta, barrutik ez dauka ezer, airea izan ezik.
• Airearen dentsitatea urarena baino ASKOZ txikiagoa da. Hori dela eta, altzairuaren dentsitatea + airearen dentsitatea = ura baino dentsitate txikiagoa. Flotatzen du uretan.
![Page 16: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/17.jpg)
3. Solidoen, likidoen eta gasen propietateak
![Page 18: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/18.jpg)
• Gorputz solidoek bolumen finkoa dute.
• Haien forma ez da aldatzen indar bat aplikatzen ez bazaie.
• Propietate bereizgarriak:
Erresistentzia
•Solido bat erresistentea da indar handien eraginari eutsi ahal badio apurtu gabe
•Adibidez, burdina.
Malgutasuna
•Solido bat malgua da apurtu gabe tolestu badaiteke.
•Adibidez, papera.
Hauskortasuna
•Solido bat hauskorra da deformatu beharrean erraz apurtzen bada.
•Adibidez, beira
Elastikotasuna
•Solido bat elastikoa da deformatu ondoren jatorrizko forma berreskuratzen badu.
•Adibidez, goma.
Gogortasuna
•Solido bat gogorra da marratzen zaila bada.
•Adibidez, diamantea.
![Page 19: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/19.jpg)
Likidoen propietateak
• Gorputz likidoek bolumen finkoa dute.
• Haien forma aldakorra da Egokitzen da likidoa hartzen duen edukiontziaren formara.
• Propietate bereizgarriak:
Likido batek jariatzeko duen erresistentzia da.
Adibidez, olioa.
Biskositatea
Likido bat lurrunkorra da erraz lurruntzen bada.
Adibidez, gasolina
Lurrunkortasuna
![Page 20: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/20.jpg)
Gasen propietateak
• Gasek ez dute bolumen finkoa, edukiontziaren bolumenera egokitzen dira.
• Gasek ez dute berezko formarik, edukiontziaren formara egokitzen dira.
• Gas baten bolumena handitzen denean, esaten da hedatzen dela.
• Gas baten bolumena txikitzen denean, esaten da konprimatzen dela.
![Page 21: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/21.jpg)
Forma eta bolumena
Solidoa
•Bolumen finkoa.
•Forma ez da aldatzen.
Likidoa
•Bolumen finkoa.
•Forma aldatzen da.
Gasa
•Bolumena aldatzen da.
•Forma aldatzen da.
![Page 22: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/22.jpg)
4. Indarrek aldaketak eragiten dituzte
![Page 23: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/23.jpg)
Gorputzen deformazioak
Gorputz deformagarriak
• Indar baten eraginez formaz aldatzen diren gorputzak dira.
Gorputz deformaezinak
• Indar baten eraginez ez dira deformatzen, apurtzen baizik.
•Ez dute hasierako forma berreskuratzen indarra gelditzen denean.
•Adibidez, plastilina.
Gorputz plastikoak
•Hasierako forma berreskuratzen dute, indarra gelditzen denean.
•Adibidez, esponja bat.
Gorputz elastikoak
![Page 24: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/26.jpg)
Indarrak eta mugimendua
• Gorputz bat geldirik badago, indar baten eragina behar da mugiarazteko.
• Gorputz bat mugitzen ari denean, indar bat behar da gorputz hori geldiarazteko.
![Page 27: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/28.jpg)
Indarrak eta marruskadura
• GALDERA: Esan badugu mugitzen ari den gorputz bat geldiarazteko indar bat behar dugula, zergatik futbolean pase bat egiten dugunean baloia gelditzen amaitzen da nahiz eta inork ez ukitu?
• ERANTZUNA: Marruskadura-indarragatik. Marruskadura-indarrak mugitzen ari diren gorputzei eragiten die, eta gelditu egiten ditu.
• Indar hori lurrarekiko marruskaduraren + airearen (edo uraren) erresistentziaren ondorioa da.
![Page 29: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/29.jpg)
5. Mugimendua: abiadura eta grabitatea
![Page 30: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/30.jpg)
Abiadura
• Zer da? Abiadurak gorputz bat zein bizkor mugitzen den adierazten du.
• Nola kalkulatzen da? Egindako distantzia zati distantzia hori egiteko eman den denbora eginez.
• Galdera: kotxe batek 250 km egin baditu 2 ordutan, zein batez besteko abiadura eraman du?
• Erantzuna: 250 km / 2 ordu = 125 km/h.
• Gogoratu erantzuna BATEZ BESTEKOA dela, kotxe bat inoiz ez delako bidai oso bat abiadura berdina eramaten.
![Page 31: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/31.jpg)
Abiadura eta indarrak
• Ibilgailu baten abiadura handiagoa, konstantea edo txikiagoa izango da, ibilgailuari eragiten dioten indarren arabera.
![Page 32: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/32.jpg)
Grabitate-indarra
• Gorputzak Lurraren gainazalerantz erakartzen duen indarra da.
• Indar hori dela eta, salto egiten dugunean lurrera bueltatzen gara eta ez dugu hegan egiten.
• Gorputz bat mugitzen hastea edo geldiaraztea eragin dezake.
![Page 33: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/34.jpg)
Gaiari buruzko laburpenak
![Page 35: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/36.jpg)
![Page 37: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/37.jpg)
1. ERRESISTENTZIA:solidobaterresistenteaizangoda,indarhandibataplikatzenzaioneanapurtzenezdenean.Adibidez,burdina.
2. MALGUTASUNA:Solidobatmalguada,apurtugabetolestuahaldenean.Adibidez,papera
3. HAUSKORTASUNA:Solidobathauskorradadeformatubeharreanapurtuegitendenean.Adibidez,
beira.
4. ELASTIKOTASUNA:Solidobatelastikoaizangoda,deformatuondorenhasierakoformaberreskuratzenduenean.Adibidez,goma.
5. GOGORTASUNA:Solidobatgogorraizangoda,marratzenzailabada.Adibidez,diamantea.
1. BISKOSITATEA:Likidobatekjariatzekoduenerresistentziada.Adibidez,olioa.
2. LURRUNKORTASUNA:Likidobatlurrunkorradaerrazlurruntzenbada.Adibidez,gasolina.
SOLIDOEN,LIKIDOENETA
GASENPROPIETATEAK
SOLIDOENPROPIETATEAK
Gorputzsolidoekbolumenfinkoaduteetahaienformaezdaaldatzen,indar
bataplikatzenezbazaie.
Gorputzlikidoekbolumenfinkoadutebainahaienformaaldakorrada,likidoaedukiontziarenformaraegokitzenda.
LIKIDOEN
PROPIETATEAK
GASEN
PROPIETATEAK
Gasekezduteberezkoformarik,eztabolumenfinkorikere,
edukiontziarenformaetabolumeneraegokitzendirelako.
• Gasenbolumenahandituegitendenean(adibidezpuxikabatairezbetetzean),gasaHEDATUegindela
esatenda.
• Gasenbolumenatxikitzendenean(adibidezpuxikabatzulatzean),gasaKONPRIMATUegindelaesaten
da.
![Page 38: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/38.jpg)
INDARREKALDAKETAK
ERAGITENDITUZTE
GORPUTZEN
DEFORMAZIOAK
Gorputzguztiekezduteportaeraberaindarreneraginarekiko.Zeregitendutenkontuanhartuta,izan
ahaldira:
Gorputzdeformagarriak:
Indar baten eraginez
formaz aldatzen diren
gorputzakdira.Adibidez,
plastikoa.
Gorputzdeformaezinak:
Indarbateneraginezez
dira formaz aldatzen,
baiziketaapurtzendira.
Adibidez,adreilubat.
Gorputzplastikoak:Ezdutehasierakoformaberreskuratzendeformatudituenindarragelditzen
denean.
Gorputzelastikoak:Hasierakoformaberreskuratzendutedeformatudituenindarragelditzendenean.
INDARRAK ETA
MUGIMENDUA
• Gorputzbatgeldirikbadago,indarbateneraginabehardamugiarazteko.
• Gorputzbatmugitzenaridenean,indarbatbehardagorputzhorigeldiarazteko.
INDARRAK ETA
MARRUSKADURA
Marruskadura-indarrakmugitzenaridiren
gorputzeieragitendie,etageldituegiten
ditu.
Indar hori lurrarekiko
marruskaduraren + airearen/uraren
erresistentziarenondorioada.
![Page 39: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/39.jpg)
MUGIMENDUA:ABIADURAETAINDARRA
ABIADURA Zerda? Abiaduragorputzbatzeinbizkormugitzendenadieraztenduenmagnitudeada.
Nolakalkulatzenda?
Egindakodistantziazatidistantziahoriegitekoemandendenboraegiten.
Abiaduranormaleanezdabetiberdinabidaiedoibilbidebatean,aldatzenjoatenda.
ABIADURAETA
INDARRAK
Ibilgailubatenabiadurahandiagoa,konstanteaedotxikiagoaizangoada,
ibilgailuarieragitendiotenindarrenarabera:
Pedalkadenindarramarruskadurarenabaino
handiagoabada,txirrindulariarenabiadurageroetahandiagoada.
Pedalkadenindarra
txikiagoabada
marruskadurarenabaino,abiaduratxikitukoda.
Marruskadurarenindarra
etapedalkadenaberdinak
badira,abiaduraezdaaldatuko.
GRABITATE-
INDARRA
Zerda? Grabitate-indarragorputzakLurrarengainazalerantzerakartzendituenindarra.
Grabitateakgorputzbatmugitzenhasteaedogelditzeaeragindezake.
Objektubatlekualtubatetikerortzenuztenbada:1. Grabitateakobjektualurrerantzerortzeaeragingodu.2. Gelditzenezdenindarradenez,abiadurageroetahandiagoaizangoda.
3. Zenbatetaaltuerahandiagotikbota,orduanetaabiadurahandiagoaizangodulurreraheltzean.
Objektubatgorantzbotatzenbada:1. Indarbatsortzennorabidehorretan.2. Grabitate-indarraobjektuageldotzenhasikoda,etaobjektuakabiaduragaldukodu,geldituarte.
3. Momentuhorretatikaurrera,grabitatearenondorioz,objektuaerortzenhasikoda(geroeta
bizkorrago),lurrerahelduarte.
![Page 40: Materia, indarrak eta mugimendua - blogs.paulesbarakaldo.com · Gaiaren aurkibidea •Materiaren propietateak. •Dentsitatea eta flotagarritasuna. •Solidoen, likidoen eta gasen](https://reader030.vdocuments.mx/reader030/viewer/2022040101/5d67a44e88c9939d108b5dbf/html5/thumbnails/40.jpg)
Ander Lasarte Etxarri (Paules
LH-5)