musikis maswavleblis wigni

I klasi

marika GikvaiZe

gamomcemloba inteleqti

Tbilisi 2011

marika GikvaiZemusika Imaswavleblis wigni

Marika ChikvaidzeMUSIC ITeacher’s Book

INTELEKTI PUBLISHERSTbilisi 2011

ISBN 978-9941-430-29-9 © gamomcemloba `inteleqti~, 2011

redaqtori margo inasariZe

gamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #17 b

25-05-22, 8(99) 55-66-54faqsi: 25-05-22 elfosta: inteleqti@caucasus.net, info@intelekti.ge vebgverdi: www.intelekti.ge

3

Sinaarsi

saxelmZRvanelos aqtualoba ..........................................................................4

erovnuli saswavlo gegma ................................................................................6

Sinaarsisa da miznebis ruka ..........................................................................10

komentarebi wignis struqturul elementebTan dakavSirebiT............14

gakveTilis dagegmvis zogadi principebi ..................................................18

Tavi I_ bgeraTa samyaroSi .............................................................................22

Tavi II_ rogor aRviqvaT musika ....................................................................77

Tavi III_ vimReroT, vicekvoT, vioxunjoT .................................................89

4

saxelmZRvanelos aqtualoba

faliaSvili, mocarti, beThoveni, Gaikovski... sayovelTaod cnobili saxelebia. vin ganWvrita winaswar maTi brwyinvale momavali? bunebam? mSoblebma? pedagogebma? iqneb, profesiuli Tvisebebi (monacemebi) genetikurad gadaecemaT Taobebs? iqneb, mecnieris Svili aucileblad mecnieri gaxdeba, mwerlisa ki _ mwerali?

xSirad gvesmis xolme: "Gemi bavSvi mamas daemsgavsa, amitom mas saerTod ar aqvs musikaluri smena!" ramdenad misaRebia es gavrcelebuli formula imisTvis, rom davadginoT bavSvis "uniWobis" mizezi?

monacemebis formirebisa da maTi gamovlinebisaTvis genetika rom sakmarisi yo fi liyo, maSin Svilebi mxolod mSoblebis profesiuli memkvidreebi iqnebodnen.

mecnierebi didi xania, aRiareben, rom cneba "usmeno adamiani" TavisTavad ab­su rdia. bunebam guluxvad daajildova adamiani: misca yvelaferi, raTa dainaxos, Seic nos, SeigrZnos, moisminos gare samyaro.

Gven, yvelani bunebiTac musikalurebi varT da es yovelTvis unda gvaxsovdes, vinaidan am codnazea damokidebuli, Tu rogor ganviTardeba Gveni bavSvi. garemocva zrdis da anviTarebs pirovnebas, xolo bavSvobisdroindeli STabeWdilebebi kargi aRmzrdelia.

dRes zogadsaganmanaTleblo skolis musikis maswavlebels gakveTilis efeqturad warmarTvisaTvis esaWiroeba ara direqtivebi, aramed mecnierulad gamarTuli, axali teq nologiebiT gamdidrebuli meToduri rekomendaciebi konkretuli magaliTebiT. vi medovnebT, Gven mier SemoTavazebuli saxelmZRvanelo maswavlebels (mSobelsac) da ex mareba kursis ZiriTadi koncefciis ganxorcielebaSi, calkeuli gakveTilis da­geg mvaSi, saswavlo procesis sainteresod, xalisianad warmarTvaSi, rac, saboloo jam Si, sasurvel Sedegs _ moswavleTa musikaluri Tvalsawieris gafarToebas Seu­wyobs xels.

mizani

pirveli saswavlo weli e.w. konkretuli operaciebis periodia. imis molodini, rom bavSvi konkretul masalas ganazogadebs, jer kidev naadrevia. es is etapia, rodesac mozards unda Gamouyalibdes da ganuviTardes sxvadasxva saWiro unar­Gveva. bavSvs saanbano periodSive unda gamoumuSavdes musikis mosmenisa da gaana li zebis, simReris Gveva, metrul­ritmuli SegrZnebebi, tembris aRqmis unari; mci re do ziT _ dialogis formiT, TamaSiT unda miewodos Teoriuli masala.

mozardSi farulad SeigrZnoba SemoqmedebiTi potenciali. Gveni mizania, da vi­na xoT igi da ganviTarebis swori gezi, mimarTuleba mivceT. rodesac bavSvi kargi Tvi sebebis matarebelia, es Tvisebebi wina planze unda wamovwioT. magaliTad, Tuki igi kargad cekvavs, yuradReba unda gavamaxviloT motorikaze, moZraobebze; Tu xa­tavs _ SevamowmoT ara naxatis srulfasovneba, aramed is, Tu rogor, ra xerxebiTa da saSualebebiT gadmoscems bavSvi Tavis grZnobebs, gancdebs, emocias _ Tavis da­mo kidebulebas Semoqmedebisadmi. bavSvs ufrosis daxmarebiT unda mieces asparezi ne bismieri movlenisadmi sakuTari damokidebulebis gamosaxatavad. "bavSvs unda vas wav loT ara azrebi, aramed azrovneba" (S. amonaSvili). es yovelive xels uwyobs mozardis ge movnebis ganviTarebas, mis srulfasovan damokidebulebas klasikuri musikisa da erov nuli folkloris mimarT.

5

meTodika

"saskolo asakis drois biujetSi yvelaze didi adgili swavlas aqvs daTmobili, magram mis gverdiT TamaSi, pirvel wlebSi mainc, kvlav TvalsaGino rolis Ses­rulebas ganagrZobs" (d. uznaZe). saswavlo procesis TamaSiT warmarTva aRniSnul saxelmZRvaneloze muSaobisas erT­erT efeqtur saSualebad miviGnieT da Gvens mokrZalebul naSromSi dominanturi funqcia swored mas davakisreT.

TamaSis globaluri mizania pirovnebasa da garemomcvel samyaros Soris har­mo niulobis miRweva. TamaSi bavSvs garkveul gamocdilebas sZens. es ki mas exmareba Se Zenili unar­Gvevebis saswavlo procesidan realur yofaSi gadatanaSi.

Gven mier SemoTavazebuli savarjiSoebi bavSvs daexmareba sagnis aTvisebaSi, inteleqtualuri Tvalsawieris gafarToebaSi. garda amisa, vfiqrobT, aseTi saxis savarjiSoebi gakveTilze uzrunvelyofs siyvarulisa da aRiarebis garemos, rac mozards daexmareba sakuTar TavSi gamoavlinos yvela SesaZlebloba, moaxdinos gonebrivi aqtivizacia.

maswavleblis megzurSi Sesuli TamaSebi musikalur­SemoqmedebiTi unarebis gamov­le nis procesis sawyis etapze SeiZleba iqnas gamoyenebuli. am etapis mizania: bavSvebs ganvuviTaroT orientacia musikaluri bgeris Taviseburebebis Sesaxeb, meore mxriv, Gven mier SemoTavazebuli zogierTi TamaSi artmeTodis elementebsac Seicavs, vi­na i dan mig vaGnia, rom artmeTodi erTdroulad profilaqtikuri da pedagogiuri fun q ci ebiTacaa datvirTuli.

artmeTodSi upirvelesad moviazrebT TamaSs moZraobiT. es aris sabavSvo fol­k loris erTgvari Janri. es mozardis sakuTari Semoqmedebaa. am tipis TamaSebi imiTaa fa seuli, rom:

• fsiqologiuri gadarTvis erT­erTi efeqturi, aqtiuri qmedebaa• bavSvs saSualebas aZlevs "ganagos" sakuTari sxeuli ise, rogorc es mas surs• aviTarebs mexsierebas, ritmis grZnobas, metyvelebas• exmareba bavSvs SeigrZnos sakuTari sxeuli• exmareba TanamSromlobis unar­Gvevebis Gamoyalibeba/ganviTarebaSi.

ras veliT?

Gven mier warmodgenili saxelmZRvanelos Sinaarsi da meToduri aparati mos wav­les saSualebas miscems, daakvirdes, gamoikvlios, saTanado daskvnebi gamoitanos; amasTan, ganuviTarebs iseT specifikur unarebs, rogoricaa: ritmuli da tembruli Seg r Znebebi, vokaluri unar­Gvevebi, musikis aRqmis, misi analizis, mosmeniT miRebuli STa beWdilebebis sxvadasxva xerxiTa da saSualebiT gadmocemis unarebi.

saxelmZRvanelo

I klasis `musikis maswavleblis megzurs~ garda fonoqrestomaTiisa (CD audio­ da videofirebiT maswavleblisTvis), moswavleebisaTvis davurTeT saxelmZRvanelo.

Gveni mizania, bavSvSi misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad, gavaRvivoT interesi musikisadmi, musikis gakveTilisadmi; sistemaSi moviyvanoT misi SesaZleblobebi; SevuqmnaT warmodgena sxvadasxva cxovrebiseuli movlenis Sesaxeb, rac, esoden, Tavisebur asaxvas poulobs musikalur mxatvrul saxeebSi.

TiToeul Temas saxelmZRvaneloSi aqvs saTauri. umeteswil gakveTilebi ilustra­ciebiTaa warmodgenili (im martivi mizezis gamo, rom saanbano periodSi ar gvsurs patarebs xelovnuri sirTuleebi SevuqmnaT), naklebad, mcire doziT viZleviT te­qstebs, am SemTxvevaSic ki ufrosis daxmarebas vTavazobT pataras.

saxelmZRvaneloSi adgils vuTmobT metyvelebis, dialogis, warmosaxvis, fanta­ziis ganmaviTarebel davalebebs, rac, Tavis mxriv, ukavSirdeba sxvadasxva emociis gamomsaxveli leqsikuri maragis ganviTarebas, rac aseve aucilebelia musikis xasi­aTis gansazRvrisaTvis.

6

erovnuli saswavlo gegma

სტანდარტი

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით

პრაქტიკული უნარ-ჩვევები კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია

მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა

კონტექსტშიმუს.I. 1. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური ენის ნასწავლი ელემენტების ამოცნობა და მათი გამოყენება რიტმულ-ინტონაციურ სავარჯიშოებში.

მუს.I. 4. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების მიმართ.

მუს.I. 8. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი ნაწარმოების ყოველდღიურობასთან დაკავშირება.

მუს.I.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.

მუს.I.5. მოსწავლეს შეუძლია ნასწავლი მუსიკალური ტერმინების გამოყენება.

მუს.I..9. მოსწავლე იცნობს ნასწავლ მუსიკალურ საკრავებს.

მუს.I.3. მოსწავლეს შეუძლია მიმართოს გამოხატვის სხვადასხვა ფორმას გარკვეული განწყობილების გადმოსაცემად.

მუს.I.6. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.

მუს.I.10. მოსწავლეს შეუძლია განასხვავოს გარემოში მოსმენილი ხმები.

მუს.I.7. მოსწავლეს აქვს უნარი, პატივისცემით მოეკიდოს სხვის შემოქმედებასა და აზრს.

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: პრაქტიკული უნარ-ჩვევები

მუს.I.1. მოსწავლეს შეუძლია მუსიკალური ენის ნასწავლი ელემენტების ამოცნობა და მათი გამოყენება რიტმულ-ინტონაციურ სავარჯიშოებში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ამოიცნობს გარემოში მუსიკალურ და არამუსიკალურ ბგერებს;• განასხვავებს ხმამაღალ და ხმადაბალ ხმოვანებას;• აჟღერებს ხმას, ინსტრუმენტს ხმამაღლა და ხმადაბლა, ხანგრძლივად და

წყვეტილად, მოკლედ;• ერთ ტონზე სიმღერით იმეორებს მარტივ რიტმულ ნახაზს, ცვლის ბგერათსი მაღ-

ლეს;• განასხვავებს რიტმულ და არარიტმულ კაკუნს;• ტაშით, კაკუნით იმეორებს მარტივ რიტმულ ნახაზს;• ტაშით, ფეხის დარტყმით გამოყოფს ტაქტის ძლიერ დროს.

მუს.I.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა მარტო და სხვებთან ერთად.

7

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სიმღერით იმეორებს ბგერებს, მუსიკალურ ფრაზებს;• ტაშით, სიმღერით აჰყვება მუსიკას, მასწავლებლის სიმღერას, აკომპანემენტს;• მღერის მარტივ ერთხმიან სიმღერებს აკომპანემენტით ან მასწავლებელთან ერთად;• მღერის მარტივ ერთხმიან სიმღერებს თანაკლასელებთან ერთად;• სიმღერის დროს სწორად რეაგირებს მასწავლებლის მინიშნებებზე (ჩუმად, ხმამაღლა,

ჩქარა, ნელა).

მუს.I.3. მოსწავლეს შეუძლია მიმართოს გამოხატვის სხვადასხვა ფორმას გარკვეული განწყობილების გადმოსაცემად.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ხმის, მოძრაობის, მიმიკის, ჟესტის, ტაშის, ხმაურის საშუალებით გამოხატავს ამა თუ

იმ განწყობილებას;• მოსმენილ მუსიკალურ ნაწარმოებს მიუსადაგებს სხვადასხვა თამაშობას

(დახუჭობანა, დამალობანა, ომობანა და ა. შ.) და ქმნის შესაბამის ტექსტს;• სხეულის მოძრაობით გადმოსცემს მუსიკით გამოწვეულ ემოციას.

მიმართულება: კომუნიკაცია და ინტერპრეტაცია

მუს.I.4. მოსწავლეს შეუძლია საკუთარი დამოკიდებულების გამოხატვა მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების მიმართ.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • გამოხატავს დადებით ან უარყოფით დამოკიდებულებას მოსმენილი ნაწარმოების

მიმართ;• განარჩევს ერთმანეთისგან ნაცნობ და უცნობ მელოდიას;• მოსმენისას ტაშით, სიმღერით, მოძრაობით აჰყვება მუსიკას;• მუსიკით გამოწვეულ განწყობილებას, ემოციას გადმოსცემს ნახატში.

მუს.I.5. მოსწავლეს შეუძლია ნასწავლი მუსიკალური ტერმინების გამოყენება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• სწორად წარმოთქვამს ნასწავლ ტერმინებს საუბრის დროს; • საჭიროების შემთხვევაში ელემენტარულად განმარტავს მათ;• უცნობი ტერმინის, სიტყვის გაგებისას სვამს კითხვებს მათი მნიშვნელობის

დაზუსტების მიზნით.

მუს.I.6. მოსწავლეს შეუძლია მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის ღონისძიებაში.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მონაწილეობს თამაშებში, კლასის ზეიმში, თემატურ ღონისძიებებში;• ესწრება კონცერტებს, წარმოდგენებს.

მუს.I.7. მოსწავლეს აქვს უნარი, პატივისცემით მოეკიდოს სხვის შემოქმედებასა და აზრს.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• იცავს ქცევის ნორმებს სხვისი სიმღერის, საუბრის დროს;• მხარს უჭერს და ამხნევებს თანაკლასელს შემოქმედებით პროცესში (სიმღერა,

ეტიუდი, ცეკვა, დაკვრა, საკონცერტო გამოსვლა).

8

მიმართულება: მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში

მუს.I.8. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი ნაწარმოების ყოველდღიურობასთან დაკავშირება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ამოიცნობს ნასწავლ საბავშვო სიმღერებს; • იხსენებს სად, რა გარემოში მოუსმენია ესა თუ ის მუსიკალური ნაწარმოები;• იხსენებს თავის საყვარელ მუსიკალურ ნაწარმოებებს;• მუსიკალური ნაწარმოების შინაარსთან დაკავშირებით სვამს კითხვებს, იხსენებს

მსგავს სიუჟეტს, პერსონაჟს; • აკავშირებს მუსიკალურ ნაწარმოებთან შესაბამის ვიზუალურ მასალას და იხსენებს

საკუთარ შთაბეჭდილებებს (ფოტო, ვიდეო-ჩანაწერი...).

მუს.I.9. მოსწავლე იცნობს ნასწავლ მუსიკალურ საკრავებს.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• ჩამოთვლის ნაცნობ მუსიკალურ საკრავებს;• ამოიცნობს მათ ფორმის მიხედვით;• განასხვავებს საკრავების ჟღერადობას.

მუს.I.10. მოსწავლეს შეუძლია განასხვაოს გარემოში მოსმენილი ხმები.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• არკვევს ხმის წარმოქმნის წყაროს (ტელეფონის ზარი, მანქანის მუხრუჭი..., ჩიტის

ჭიკჭიკი, ფოთლების შრიალი...) და ბაძავს მას;• განსაზღვრავს ხმის ჟღერადობის ხანგრძლივობას (ხანგრძლივი, ხანმოკლე) და

იმეორებს მას;• გამოხატავს დამოკიდებულებას ხმის მიმართ (მოსწონს, არ მოსწონს).

პროგრამის შინაარსი

რიტმულ-ინტონაციური სავარჯიშოები:

• ბგერა (ხანმოკლე – ხანგრძლივი, მუსიკალური-არამუსიკალური...), ხმოვანების სიძლიერე (ხმამაღალი - ხმადაბალი);

• მუსიკალური ენის ელემენტები: მელოდია (დიატონური); რიტმი (მეოთხედი და მერვედი გრძლიობები, 2-4 ტაქტი), ორწილადი, სამწილადი მეტრი.

სიმღერა:

• სიმღერა თანხლებით;• სიმღერა ინდივიდუალურად და თანაკლასელებთან ერთად;• მარტივი ერთხმიანი სიმღერები საბავშვო, ხალხური და კლასიკური რეპერტუარიდან,

მაგალითად: “ჟუჟუნა წვიმა”, “ჭრელო პეპელა”, “ლალე”, “მზე შინა”; მ. დავითაშვილი – “ჩიტო, ჩიტო, ნაცარა”, “ეს საწყალი კურდღელი”, ლ. იაშვილი – “კრიჭი, კრიჭი”; გ. დარახველიძე - “ფიფქები”; ი. გურგულია - “აჩუ, აჩუ”; ი. ბრამსი - “ნანა”; ვ. ა. მოცარტი - “ნანა”; ჯ. პიერპონტერი – “Jinngle Bells”; “Twinkle Twinkle Little Star” და სხვ.

განწყობილების გადმოცემა:

• სიხარული, მწუხარება, შიში, გაბრაზება და ა. შ.; • ხმით, მოძრაობით, მიმიკით, ჟესტით.

9

მუსიკალური ტერმინები:

• ხმამაღლა, ხმადაბლა, ჩქარა, ნელა;• კომპოზიტორი, პიესა, კონცერტი, რეპეტიცია, ორკესტრი, გუნდი, დირიჟორი,

სოლისტი, აკომპანემენტი;• ნასწავლი საკრავების სახელწოდებები.

ხმის წარმოქმნის წყარო:

• ბუნება, ქუჩა, სახლი.

ღონისძიებები:

• კლასის ზეიმი თემაზე - ახალი წელი, გაზაფხული, შემოდგომა.

მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში:

• ინფორმაცია: სიმღერის ტექსტი, სიუჟეტი, საინტერესო ეპიზოდები ცნობილი მუსიკოსების ბიოგრაფიიდან.

ხალხური და კლასიკური საკრავები:

• სალამური, დოლი, გუდასტვირი;• ფორტეპიანო, ვიოლინო, ფლეიტა, ქსილოფონი.

სარეკომენდაციო მოსასმენი მასალა:

• ხალხური სიმღერები, ფრაგმენტები კლასიკური ნაწარმოებებიდან, საბავშვო პროგრამული პიესები, მაგალითად, ‘’მესტვირული’’ გუდასტვირზე, “ნანა”, “იავნანა”, “ჭრელო პეპელა”, “ჟუჟუნა წვიმა მოვიდა” (სამხმიანი ვარიანტი); “ახ, ლაზარე, ლაზარე”, “მზე შინა”, საგალობელი “წმიდაო ღმერთო”, “ხორუმი” დოლზე, ოსური საცეკვაო ”სიმდი”, ფრანგული საბავშვო სიმღერა ”Frere Jacques”; სპირიჩუელსი ”Ride the chariot”; ზ. ფალიაშვილი, ი. კეჭაყმაძე – საქართველოს სახელმწიფო ჰიმნი; ზ. ფალიაშვილი - ცეკვა “ქართული” ოპერიდან “დაისი”; ს. ცინცაძე - საკვარტეტო მინიატიურა “საჭიდაო”/”ლალე”/ “ინდი-მინდი”; რ. ლაღიძე - “ჰიმნი დედა ენას”, საორკესტრო პიესა “საჭიდაო”; ი. ს. ბახი - “გუდასტვირი”, “ხუმრობა” (ფლეიტის სოლოთი) სიუიტიდან #2; ქ. ვ. გლუკი - “მელოდია” ფლეიტისათვის ოპერიდან “ორფევსი”; ი. ჰაიდნი - საფორტეპიანო სონატა HOB.37, რე მაჟორი, I ნაწილი; ვ. ა. მოცარტი - მენუეტი ფა მაჟორი; ე. გრიგი - “მთის მეფის გამოქვაბული” სიუიტიდან “პერ-გიუნტი”; პ. ჩაიკოვსკი - ”პატარა გედების ცეკვა” ბალეტიდან “გედების ტბა”, “პატარა ჯარისკაცების მარში” ციკლიდან “საბავშვო ალბომი”; ნ. რიმსკი-კორსაკოვი - “კელას გაფრენა”; კ. სენ-სანსი - “სპილო” ციკლიდან “ცხოველების კარნავალი”; ლ. ბეთჰოვენი – “ზაზუნა” და ა. შ.

10

Sinaarsisa da miznebis ruka

gakveTili #saTauri

praqtikuli unar-Gvevebi

da ideebis gamoxatva

komunikacia da interpretacia

xelovnebis nawarmoebis

aRqma konteqstSi

Sefasebis forma

1gavmarToT koncerti

mizani: megobruli garemos Seqmna; momavali saqmianobisadmi interesis aRZvra.I.2. I.3. I.4. I.7. I.8. kiTxva-pasuxi;

koncerti.2

vismenT siGumesmizani: smeniTi yuradRebis gavarjiSeba; dialogis, warmosaxvis, dakvirvebis unar­Gvevebis Gamoyalibeba; musikaluri da aramusikaluri bgerebis amocnoba da maTi erTimeorisagan gamorGeva; terminebi «musikaluri» da «aramusikaluri».I.1. I.2. I.3. I.4.

3dila mSvidobisa

mizani: simReris Seswavla; dialogis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba.I.2. I.3. I.4. kiTxva-pasuxi.

4gaarkvie: Gumad Tu xmamaRla?

mizani: musikaluri da aramusikaluribgerebis gansazRvra _ ganvlil gakveTilze damuSavebuli masalis ganzogadeba; bgeris xmovanebis siZlieris gansazRvra, terminebi: «Gumad», «xmamaRla».I.1. I.3.

5ax, lazare,

lazare...

mizani: simReris Seswavla, misi inscenireba; warmosaxvis, musikis aRqmis, vokaluri unar­Gvevebis gamomuSaveba.I.2. I.3.

6vicekvoT, vimReroT

mizani: Seswavlili simRerebis ganmtkiceba; bgeris xmovanebis siZ li eris gansazRvra; ritmuli SegrZnebebis, musikis aRqmis, warmo sax vis, dialogis unar­Gvevebis Gamoyalibeba­ganviTareba.

I.1. I.3.7

modiT, erTad vicekvoT

mizani: warmosaxvis, dialogis, musikis mosmena­aRqmis, plastikis, metrul­ritmuli SegrZnebebis ganviTareba.

I.1. I.2. I.3.8

Semajamebelimizani: Seswavlili sasimRero, mosasmeni, sacekvao, Teoriuli masalis ganzogadeba­Sejereba.

I.1. I.2. I.3. kiTxva-pasuxi9

vkiTxulobT zRapars

mizani: gavacnoT bgeris kidev erTi Tviseba _ misi simaRle; dakvir vebis, aRqmis, warmosaxvis, plastikuri moZraobis, mimikis, musikis mosmenis, dialogis, vokaluri unar­Gvevebis formireba­ganviTareba.

I.2. I.3. I.10

burTulebimizani: musikaluri bgeris simaRlis gansazRvra; dialogis, logikuri azrovnebis, vokaluri unar­Gvevebis formireba.

I.2.11

mgeli da kravimizani: sxvadasxvasimaRlis musikaluri da aramusikaluri bgerebis amocnoba­gansxvaveba; warmosaxvis, dialogis, aRqmis unar­Gvevebis ganviTareba.

I.1. I.3. I.4.12

lomia Tu Giti?mizani: sxvadasxva simaRlis musikaluri bgerebis gansxvaveba.

I.1. I.2. I.3. I.4. I.5.13

movilxineTmizani: warmosaxvis, dakvirvebis, dialogis, musikis aRqmis, vokaluri unar­Gvevebis, ritmuli SegrZnebebis ganviTareba.

I.2. I.3.14

mze Sinamizani: simReris Seswavla; musikaluri aRqmis gaaqtiureba; qarTuli xalxuri umartivesi sacekvao ileTebis gacnoba,

I.2. I.4.15

vxatav musikasmizani: Seswavlili terminebis gaxseneba musikis mosmenis procesSi; axali terminebi: «vokaluri», «instrumentuli»

I.2. I.3. I.4. I.5. I.8.

11

16deda-Giti da

bartyebi

mizani: ganvlil gakveTilebze damuSavebuli masala _ ganasxvaon sxvadasxva simaRlis bgerebi; ganvuviTaroT warmosaxvis, sakuTari azris gamoxatvis, vokaluri unar­Gvevebi.

I.1. I.2. I.3.17

Semajamebelimizani: ganvlili masalis ganzogadeba­Sejameba.

gamofena-koncerti

18Semodgoma

dadgao

mizani: musikis aRqmis, dialogis, warmosaxvis unarebis formireba; Seswavlili musikaluri terminebis gamoyeneba musikis analizis dros.

I.1. I.2. I.3. I.4. kiTxva-pasuxi19

mercxalimizani: simReris Seswavla; dialogis, warmosaxvis, urTierTTanamSrom lobis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba.

I.2. I.3. I.7.20

kibeebzemizani: Seswavlili simRerebis ganmtkiceba; axali simReris Seswavla; yuradRebis, dakvirvebis, logikuri azrovnebis ganviTareba.

I.2. I.321

moifiqreT saTauri

mizani: urTierTTanamSromlobis, dialogis, warmosaxvis, musikis aRq mis, sakuTari azris gamoxatvis, sxvisi azris pativiscemis unar­Gve ve bis ganviTareba.

I.1. I.2. I.3. I.4. I.5.22

raze mogviTxrobs

musika?

mizani: ritmuli, dinamiuri, tembruli SegrZnebebis, fantaziis, warmo sax vis, musikis mosmena­aRqmis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba.

I.1. I.2. I.3. I.4.

23Semodgomis zeimi

mizani: SeZenili codnisa da unar­Gvevebis ganzogadeba.

24modiT,

gaviseirnoT

mizani: ritmis grZnobis, yuradRebis, warmosaxvis, aRqmis, logikuri azrovnebis ganviTareba.

I.1. I.2. I.8.25

banaobamizani: ritmuli smenis gamomuSaveba; dakvirvebis, aRqmis unar­Gvevebis ganviTareba

I.1. I.2.26

sityvebiT TamaSimizani: ritmuli smenis gamomuSaveba; grZeli da mokle grZliobis bgerebis gansxvaveba.

I.1. I.2. I.3.27

ZiZgi-ZiZgi mamala

mizani: aRqmis, gunduri simReris, ritmuli smenis ganviTarebaI.1. I.2. I.3. I.10.

28gamarjoba zamTaro!

mizani: mzadeba Tematuri RonisZiebisaTvis _ axali weli: simReris Seswavla.I.1. I.2. I.4. I.5. I.9.

29fifqebis cekva

mizani: Seswavlili simRerebis ganmeoreba­ganmtkiceba; musikis mosmena­aRqmis, wamosaxvis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba.

I.1. I.2. I.3. I.4. I.5.30

aliloobamizani: simReris Seswavla; ritmuli smenis, warmosaxvis, plastikuri moZraobis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba.

I.1. I.2. I.3.31

modis Tovlis babua

Semajamebeli gakveTilikoncerti

32Gqara Tu nela?

mizani: yuradRebis, dakvirvebis, musikis mosmenis unar­Gvevebis ganviTareba.I.3. I.4. I.5.

33baWiebs sZinavT, baWiebi cekvaven

mizani: SemoqmedebiTi unarebis gaxsna _ warmosaxvis, musikis mosmenis unar­Gvevebis ganviTareba.

I.2. I.3. I.8.

12

34marSi

mizani: ritmuli SegrZnebebis, musikis mosmenis, dialogis, warmosax vis, sakuTari azris gamoTqmis unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.2. I.3. I.5. I.9. dialogi; kiTxva-

pasuxi35

“Savleg, Seni Savi Goxa...”

mizani: metrul­ritmuli SegrZnebebis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba. I.1.

36Tojinebis valsi

mizani: metrul­ritmuli SegrZnebebis ganviTareba .I.1. I.2. I.3. I.4.

37yvavilebis valsi

mizani: metrul­ritmuli SegrZnebebis, musikis mosmena­aRqmis, dialogis, warmosaxvis unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.2. I.4. I.5.

38Semajamebeli

mizani: SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba.

39SevadaroT erTmaneTs

mizani: ori gansxvavebuli musikaluri sakravis tembris gacnoba; SeZenili codnis gamovlenis, dakvirvebis, dialogis unar­Gvevebis, ritmuli SegrZnebebis ganviTareba.I.1. I.5. I.9.

40Weqa-quxili

mizani: tembruli aRqmis gavarjiSeba; yuradRebis, dakvirvebis, urTierTTanamSromlobis unar­Gvevebis formireba­ganviTareba.I.1. I.2. I I.4. I.9.

41ras mogviTx robs

musika luri sakravi?

mizani: tembruli aRqmis gavarjiSeba; yuradRebis,dakvirevebis unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.9.

42jadosnuri

tomara

mizani: musikaluri mexsierebis, logikuri analizis, warmosaxvis, dialogis unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.3. I.5. I.9.

43miyvars xtunva-

TamaSi

mizani: tembruli aRqmis, yuradRebis, warmosaxvis, vokaluri unar­Gvevebis, ritmuli SegrZnebebis ganviTareba.I.1. I.2. I.3.

44Semajamebeli

gakveTili

mizani: SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba­Sejameba.

45moTxrobebi musikiTurT

mizani: musikis aRqma literaturuli programis daxmarebiT; warmosaxvis, dialogis, STabeWdilebebis gaziarebis, mimikis, Jestis ganmaviTarebeli unarebis Gamoyalibeba.I.1. I.2.I.3. I.4.

46moTxrobebi musikiTurT

mizani: warmosaxvis, STabeWdilebis gaziarebis, dialogis, unar­Gvevebis ganviTareba; musikis aRqma literaturuli programis daxmarebiT; simReris Seswavla.I.2. I.4.

47jadosnuri

ekrani

mizani: mexsierebis, warmosaxvis, fantaziis, komunikaciuri unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.2. I.7. I.8.

48ratom miyvars

musika?

mizani: moswavlem gamoxatos damokidebuleba musikaluri nawarmoebis mimarT, daakavSiros igi yoveldRiurobasTan.I.2. I.5. I.8.

49vxatav musikas

mizani: musikis mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis sxvadasxva saxualebiTa da xerxiT gamosaxva; musikis mosmenis, misi aRqmis, xasiaTSi wvdomis, dialogis, warmosaxvis unar­Gvevebis ganviTareba.

I.4. I.5. I.7.50

amoirGie xazi da feri

mizani: musikis aRqma _ mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis sxvadasxva xerxiTa da saSualebiT gadmocema.I.2. I.3. I.4. I.8.

13

51gvirilebis cekva

mizani: musikis aRqmis unar­Gvevebis, plastikis ganmaviTarebeli aqtivobebi.

I.2. I.3. 52

cangala da gogona

mizani: musikis aRqmis unar­Gvevbis, metrul­ritmuli SegrZnebebis, plastikis ganviTareba.I.1. I.2. I.5.

53Semajamebeli

gakveTili

mizani: SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba­Sejameba.

54SevqmnaT simRera

mizani: SemoqmedebiTi unarebis ganviTareba.I.1. I.2. I.8. I.9. I.10.

55weliwadis droni

_ ferebiT da bgerebiT

mizani: Tavisufali SemoqmedebiTi garemos Seqmna _ warmosaxvis, fantaziis, urTierTTanamSromlobis, TviTaqtivizaciis, TviTrealizaciis unar­Gvevebis ganviTareba.I.1. I.4. I.5. I.7.

56SevqmnaT simRera

mizani: SemoqmedebiTi unarebis gaxsna _ musikaluri smenisa da mexsierebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.I.1. I.2. I.8.

57mbrZaneblurad Tu mokrZa le bu-

lad?

mizani: intonaciuri metyvelebis, plastikis ganviTareba.I.2. I.3. kiTxva­pasuxi

58folkloris

saRamo

mizani: SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba.I.2.. I.6. I.7. koncerti

59SevqmnaT simRera

mizani: musikaluri smenis, plastikis ganmaviTarebeli savarjiSoebiI.1. I.2.

60ana-bana

mizani: plastikis, warmosaxvis, vokaluri unar­Gvevebis ganviTareba; SeZenili codnis ganzogadeba.I..3. I.4. I.5.

61moiWmuxneT,

gaiRimeT

mizani: metrul­ritmuli SegrZnebebis, vokaluri unar­Gvevebis, plastikis, mimikis ganmaviTarebeli savarjiSoebi.I I..3. I.4.

62gakveTili-

gamocana

mizani:SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba.I.2. I.3. I.4. I.8.

63rogorc iqna, gazafxulda

mizani: warmosaxvis, dialogis, vokaluri unar­Gvevebisa da ritmuli SegrZnebebis ganviTareba.I.1. I.2. I.4.

64gamoicaniT

da da asruleT melodia

mizani: SemoqmedebiTi unarebi _ plastika, intonaciuri metyveleba, simRera.I.2. I.3. I.8.

65simReris

inscenireba

mizani: warmosaxvis, fantaziis, ritmuli SegrZnebebis, plastikis ganviTareba.I.1. I.2. I.3. I.4.

66Tebrone midis

wyalzeda

mizani: simReris Seswavla inscenirebiT.I.2. I.3.

67 saklaso zeimi

mizani: SeZenili codnis, unar­Gvevebis ganzogadeba.

14

II Tavi _ rogor aRviqvaT musika? (gverdi 76­87)

risi swavleba gvinda? raze mog viTx-robs Tavi?

romeli unar-Gvevebis ganviTarebas emsaxureba?

musika iwyeba siGumiT! siGumeSi ibadeba da Semdeg viTardeba. SevecadoT, vas wav loT patarebs, Tu rogor unda usminon gare mom­cvel bgerebs.

am TavSi:GvenTvis, ufrosebisTvis, rTuli ar iqneba

movigonoT sxvadasxva savar ji So , TamaSi, romlebic patara megob rebs ganuviTarebs yuradRebiT mosmenis unars. am mizans em­saxureba winamdebare mu sikis maswavleblis megzurSi Gven mier war modgenili sagakveTilo scenarebi, rom lebic mozardebSi smeniTi yurad Re bis ganviTarebas Seuwyobs xels

musikiT miRebuli STabeWdilebebis sxva da­sxva formiT (xatviT, moZraobiT) gadmocema;

garemoSi xmis warmoqmnis wyaros gar kve va;musikaluri nawarmoebis xasiaTSi wvdo ma;gundSi simRera (akompanementiT, uni son Si

maswavlebelTan).

komentarebi wignis struqturul elementebTan dakavSirebiT

musikis maswavleblebisaTvis gankuTvnil winamdebare damxmare sarekomendacio wignze muSaobisas veyrdnobodiT axal saswavlo programas da Sinaarsic am prog­ra mis Sesabamisi GamovayalibeT:

I Tavi _ bgeraTa samyaroSi (gverdi 21­75)

risi swavleba gvinda? raze mog-viTx robs Tavi?

romeli unar-Gvevebis ganvi Ta re bas emsaxureba?

rogor ganvasxvavoT erTi bgera meo ri sagan? rogor gamovarGioT mraval fe ro van bgeraTa­gan is erTi, romelic Gven gvesaWiroeba?.. bgeraTa Tavi se bu re bebis erTimeorisagan gan­sxvaveba war mo adgens musikaluri monacemebis gan vi Tarebis safuZvels. maS, ra Tvisebebi aqvs musikalur bgeras?

am TavSi:maswavleblebs (mSoblebsac) vTavazobT sa­

gak veTilo scenarebs, romlebic da ex marebaT patarebSi musikalur­sensoruli monacemebis ganviTarebaSi (bgeraTa si maR lis, siZlieris, xangrZlivobis, tem bruli Seferilobis aRqma).

garemoSi musikaluri da aramusikaluri bge rebis amocnoba;

musikaluri bgeris xmovanebis siZ li eris, simaRlis amocnoba;

tembruli aRqma: sakravebis JRe ra dobis gansxvaveba;

plastikuri moZraoba, mimika;warmosaxvis, dakvirvebis, yuradRebiT mos­

menis, dialogis unar­Gvevebi;sxvadasxva musikaluri terminiT leq sikuri

maragis gamdidreba; logikuri azrovneba.

15

III Tavi _ vimReroT, vicekvoT, vioxunjoT (gverdi 86­99)

metyvelebis, mexsierebis, ritmis grZno bis ganviTareba;

vo kaluri unar­Gvevebis formireba;musikis mosmeniT gamowveuli emociis sxe­

ulis moZraobiT gadmocema;mimikis, Jestis, xmis, cekvis ele men te bis sa­

SualebiT ama Tu im gan wyo bi lebis ga mo xatva;TanamSromlobis unar­Gvevebis Gamo ya li­

beba/ganviTareba.

musikiT gamowveuli emociis gadmocema sxe ulis moZraobiT gamoxatvis erT­er Ti efeqturi saSualebaa, fsiqo lo gi uri gad­arTvis aqtiuri qmedebaa.

am TavSi:maswavleblebs vTavazobT sagakveTilo

sce narebs, romlebic daexmarebaT pata reb Si sxvadasxva praqtikuli unar­Gve vebis ganvi­Ta re baSi.

risi swavleba gvinda? raze mog viTx-robs Tavi?

romeli unar-Gvevebis ganviTarebas emsaxureba?

vfiqrobT, warmodgenili Sinaarsi Seesabameba standartSi Gamoyalibebul musikis sagnis zogadsa da safexurebriv miznebs.

Gven mier SemoTavazebuli sagakveTilo scenarebi xSir SemTxvevaSi drama tur giulad dasrulebulia, Tumca, ar gamovricxavT maswavleblis mxridan saWiroebis SemTxvevaSi sxva, damatebiTi masalis moZiebasac. TiToeuli Tema aris marcvali, romlis gaRviveba­ganviTareba ufrosebisaTvis migvindvia.

vTavazobT ra sanoto masalas, viTvaliswinebT Gveni naSromis erT­erTi realuri ad­resatis mSoblis/araspecialisti dawyebiTi klasis maswavleblis pedagogiur gamoucdelobas musikis dargSi da amasTan, mis did survilsa da Zalisxmevas saxlis/skolis pirobebSi bavSvis musikaluri STabeWdilebebis ganviTarebisaTvis. swored am mosazrebiT xSir, Sem­TxvevaSi, viZleviT umartives sanoto faqturebs, rasac, vfiqrobT, saSualo musikaluri ganaTlebis mqone advilad gaarTmevs Tavs. saxelmZRvanelos teqstSi amave mosazrebiT ar viZleviT terminebis mecnierul ganmartebebsac.

naSroms erTvis audiokaseta Temebis Sesatyvisi musikaluri iulustraciebiT, agreTve simRerebis akompanementiT, e.w. "minusiT".

16

1. m. aroSiZe _ `wvims­wvims“ (`basti­bubus“ repertuaridan)

2. sxvadasxva bgeriTi efeqti (Gitebis WikWiki, qari, zRva, ZaRli, kata da sxva)

3. n. rimski­korsakovi _ `kelas gafre­na“

4. p. Gaikovski _ `patara gedebis cekva“

5. i. bramsi _ `ungruli cekva“6. al. basilaia _ `mgeli da kravi“7. s. cincaZe _ `WriWinas simRera“8. k. sen­sansi _ `frinvelebi“9. k. sen­sansi _ `lomis marSi“10. k. sen­sansi _ `akvariumi“11. k. sen­sansi _ `ku“12. k. sen­sansi _ `spilo“13. p. Gaikovski _ `yvavilebis valsi“14. s. cincaZe _ sakvarteto miniatiura

`mze Sinas“ Temaze15. p. Gaikovski _ `oqtomberi“16. p. Gaikovski _ `dekemberi“17. l. iaSvili _ `komSi, komSi, komara“

(`basti­bubus repertuaridan).18. i.s. baxi _ `xumroba“ (fleita)19. k. debiusi _ `Tovli cekvavs“20. v. a. mocarti _ `Turquli marSi“21. p. Gaikovski _ `xis jariskacebis

marSi“22. p. Gaikovski _ `Tojinas avadmyo­

foba“23. p. Gaikovski _`axali Tojina“24. p. Gaikovski _ `cxenobana“25. r. Sumani _ `mxiaruli glexi“26. i. Strausi _ `valsi“27. `xorumi“28. salamuris tembri29. a. basilaia _ `soflis maSeneblebi“30. s. cincaZe _ simRera kinofilmidan

`maia wyneTeli“ 31. k. sen­sansi _ `gedi“32. `gandagana“ (xalxuri)33. a. vivaldi _ `gazafxuli“34. a. vivaldi _ `zamTari“35. q. v. gluki _ `melodia(op. „orfe­

vsi da evridike“)

36. s. prokofievi _ `zRapris person­aJebis svla“ („petia da mgeli“)

37. v. a. mocarti _ sonata #11, I nawili

38. espanuri melodia ­ gitara39. TuSuri melodiebi 40. r. rojersi _ `do­re­mi“41. Tanamedrove sacekvao ritmebi ­142. Tanamedrove sacekvao ritmebi ­243. l.v. beThoveni _ `zazuna“44. r. laRiZe _ `saWidao“45. qarTl­kaxuri `mravalJamieri~46. e. grigi _ „dila“47. e.grigi _ „solveigis simRera“48. e.grigi _ „anitras cekva“49. e. grigi _ „jujebis svla“50. s. cincaZe _ sakv. miniatiura „lale“51. guTnuri (xalxuri)52. m. Teodorakisi _ „sirtaki“53. v. doliZe _ cekva „qarTuli“ (op.

„qeTo da kote“)54. z. faliaSvili _ „cangala da gogo­

na“ (op. „daisi“)55. z. faliaSvili _ kiazos scena, mo­

wodeba Tavisuflebisaken (op. „dai­si“)

56. p. Gaikovski _ „dilis locva“57. n. paganini _ kaprisebi58. r. Sumani _ `arlekini~ („karnavali“)59. k. debiusi _ „selisferTmiani gogo­

na“60. j. kaxiZe _ „mzis simRera“ („sazam­

Tro“)61. v. kaxiZe _ „yvao­yvao­yvanGala“62. a. vivaldi _ „Semodgoma“ (weliwadis

droni“)63. coli gamididgulda (xalxuri)64. v.a. mocarti _ „Ramis patara ser­

enada“65. i.s. baxi _ saorgano tokata da

fuga re­minori66. f. Suberti _ „ave maria“67. f. Suberti _ „serenada“68. k. debiusi _ „nabijebi Tovlze“69. somxuri sacekvao _ „baxtavari“

audio CD-Si Gawerili firebis GamonaTvali:

17

01. n. rimski­korsakovi _ `kelas gafrena~

02. al. basilaia _ `mgeli da kravi~

03. j pierpointi _ Jingle bells04. v. kaxiZe _ `alilo~k/filmidan `iavnanam ra hqmna?!~

05. l.v. beThoveni _ `elizesadmi~

06. saSobao simRera

07. s. cincaZe _ WriWinas simRera k/filmidan `WriWina~

08. p. Gaikovski _ `tkbili ocnebebi~

09. g. cabaZe _ `ocdaxuTsa dekembersa~, k/filmidan `veris ubnis melodiebi~

10. p. Gaikovski _ `yvavilebis valsi~ baletidan `mZinare mzeTunaxavi~

11. v. a. mocarti _ `Ramis patara serenada~

12. `sisa tura~ _ xalxuri

13. e. grigi _ `dila~

14. e. grigi _ `solveigis simRera~

15. XXI saukunis `bavSvi­saocreba~ (5 wlis)

16. m. daviTaSvili _ `matarebeli~ (karaoke)

17. i. gurgulia _ `aGu­aGu~

18. m. areSiZe _ `kamfetebis wvima~ (karaoke)

19. qarTuli xalxuri cekvebis kolaJi

20. qurT­iezidTa xalxuri cekva

21. azerbaijanuli xalxuri cekva

22. valsi

23. `raSovda~ _ xalxuri

24. z. faliaSvili _ eTeris aria operidan `abesalom da eTeri~

25. z. faliaSvili _ abesalomis aria operidan `abesalom da eTeri~

26. z. faliaSvili _ qorwilis scena operidan `abesalom da eTeri~

27. v. durgliSvili _ `aGu­aGu~

28. r. rojersi _ fragmentebi miuziklidan `musikis hangebi~

29. al. basilaia _ `ori juja~

30. musikaluri nomeri Tbilisis musikisa da dramis Teatris speqtaklidan _ `meri popinsi~

31. `Sina vorgil~ _ xalxuri

32. saSobao melodiebi

video CD-Si Gawerili firebis GamonaTvali:

18

saswavlo miznebi

(risTvis vaswavli amas? ra ecodi­ne baT da ra Se­eZ lebaT moswav­le ebs?)

aqtivobebi

(rogor vaswavli? ra me Todebs vi ye­neb? ra qme de bebs axor cie le ben mos­wavleebi?)

organizeba

(rogor mo vax den moswavleTa or ga­ni zebas? mu Sa obis romel for mebs gamo viyeneb?)

drois ga-nawileba

(ra dro dasWir­de ba TiToeul aq­ti vobas?)

resursebi

(ra mWirdeba ise­Ti, rac damex­mareba saswavlo miz nis miRwevaSi?)

Semowmeba

(rogor Sevamowmo saswavlo Se de ge­bi?)

gakveTilis dagegmvis zogadi principebi

gakveTilis dagegmvisas usaTuod unda iqnas gaTvaliswinebuli moswavleTa intere­sebi da saWiroebebi, agreTve maTi gamocdilebebi. amasTan, asakidan da SemecnebiTi Taviseburebebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblobebi, rac mcire asakobriv jgufebSi gulisxmobs gakveTilis xanmokle, swrafi, amasTan, Tanmimdevruli da aqtiuri TamaSebiT/aqtivobebiT datvirTvas.

gakveTilis dagegmvis sqema

1. mizani _ miznis gansazRvrisas unda gaviTvaliswinoT Semdegi: aisaxeba Tu ara mi zanSi is unar­Gvevebi, romlebic unda ganuviTardes moswavles gakveTilis mim di­nareobis dros?

2. aqtivobebi _ rogor movaxdinoT moswavleTa motivacia? romeli aqtivobebi migviyvans konkretul miznamde?

moswavleTa motivaciaze fiqrs gakveTilis dagegmvis pirvelsave etapze viwyebT _ miznis gansazRvrisas (risTvis vakeTeb amas? rogor davaintereso bavSvi? rogor, ra saSualebebiT, xerxebiT gavaaqtiuro/GavrTo sagakveTilo procesSi?). sakuTriv swavlebis procesSic, usaTuod unda vakontroloT moswavleTa damokidebuleba, maTi reaqcia Gven mier SeTavazebuli qmedebebis mimarT.

3. dagegmvis procesSi sasurvelia: aqtivobas mieniSnos savaraudo dro (ra dros davuTmob simReris Seswavlas? musikis mosmenas? saubars? TamaSs?..); ganisazRvros swavlebis formebi: individualuri, wyviluri, jgufuri.

4. resursebi _ imaze, Tu ra saxis resurss gamoviyenebT swavlebis procesSi, bevradaa damokidebuli moswavleTa daintersebis, klasSi GarTulobis, maT mier masalis aRqmis xarisxi.

19

rGevebi, romlebic mSoblebsa da maswavleblebsac dagexmarebaT simReris swavlebis dros

imisaTvis, rom bavSvs vaswavloT simRera, upriani iqneba, Tu sakuTar xmas gamoviy­enebT, vinaidan patara yovelTvis cdilobs, miamsgavsos ufrosis xmis intonacias.

repertuaris SerGevisas vifiqroT imazec, rom bavSvis xmis diapazoni didi ar aris; xmaTa iogebi mas jer kidev susti da mouqneli aqvs. amitom misi saxmo aparati frTxil mopyrobas moiTxovs.

maS ase: gadawyviteT, rom TqvenTvis sayvareli simRera aswavloT bavSvs? ami­saTvis, rogorc brZeni, gamocdili pedagogi pirvel rigSi yuradRebiT ga er kve viT teqstis, melodiis TaviseburebebSi. amasTan, winaswar amoicnobT bavSvis Se saZlo Secdomebis variantebs (anu sad SeiZleba gauWirdes bavSvs).

sasimRero repertuaris SerGevis dros gaiTvaliswineT:

• simReris Sinaarsi unda asaxavdes bavSvis interesTa sferos;• gaarGieT teqsti _ ipoveT bavSvisTvis rTuli, gaugebari sityva, sityvaTSex­

ameba, fraza (isini aucileblad unda ganumartoT pataras);• simReris melodiaSi moZebneT rTuli ritmuli naxatis taqtebi, amasTan, mi­

aqcieT yuradReba, melodiaSi xom ar gvxvdeba naxtomiseburi svlebi?• yuradReba miaqcieT agreTve musikaluri frazebis xangrZlivobas. gaxsovdeT,

sunTqvis tempi bavSvebs ufrosebTan SedarebiT ufro xSiri aqvT. gagrZelebuli frazebi, SesaZloa, bavSvis SesrulebisaTvis rTuli, uxerxuli aRmoGndes. sabavSvo simRerebis frazebi, Gveulebriv, moklea, raTa pataras simReris procesSi SeeZlos sunTqva.

• vidre bavSvs umRerebdeT Sesaswavl simReras, gaxsovdeT, pirveladi Ses ru leba unda iyos naTeli, gamomsaxveli. mxolod am pirobiTaa SesaZlebeli, rom pataras moewonos da survili gauGndes simReris Seswavlis.

sistematuri sasimRero praqtikis uqonlobis gamo umcrosi asakis bavSvTa saxmo aparati met­naklebad ganuviTarebelia. amdenad, igi advilad eqceva misTvis rogorc sasargeblo, ise saziano gavlenebis qveS. saxmo da sasunTqi aparatebis ganviTarebi­sTvis aucilebelia masze sistemuri da Tanamimdevruli muSaoba. amasTan, es samuSao mozardis fiziologiur zrdasTan dakavSirebiT frTxili, dozirebuli unda iyos. xmis xarisxi mWidro kavSirSia musikalur smenasTan, romelsac aseve ganviTareba, gaaqtiureba esaWiroeba. amisaTvis unda gaviTvaliswinoT rogorc sasargeblo, ise saziano momentebic. pirvel rigSi,

maswavlebeli unda gaecnos:

• moswavlis saxmo aparats, mis Taviseburebebs

ra saxis saswavlo aqtivobebs vaniWebT upiratesobas?

verbaluri informacia

istoriebis moyola; ro le­bis mixedviT TamaSi; sa var­jiSoebis dros leq se bis, simRerebis gamoyeneba.

swavlebis vizualizacia

suraTebi, TvalsaGino ma­sa la; musikaluri ilus t­racia.

diskusia

kiTxva­pasuxi; musikis mos ­me nis Semdeg msjeloba, az ris gamoxatva.

20

Sefaseba/TviTSefaseba

swavlebis pirvel safexurze maswavleblebi TviTon arGeven Sefasebis formebs, romlebic SeiZleba iyos +, _, moRimari kacunebi, yvavilebi, mze, varskvlavebi, vio­linos gasaRebi...

musikis gakveTilze vafasebT:

praqtikul muSaobas:

• mosmena, GarTuloba procesSi, kiTxva­pasuxi• sxeulis, mimikis, xmis floba

klasSi GarTulobas:

• aqtiuri monawileoba• sakuTari azris warmoGena

• xmis diapazons (samuSao registrs)

simReraze muSaobis etapebi:

• simReris gacnoba _ ufrosi asmeninebs Ganawers an TviTon asrulebs Sesaswavl simReras;

• ufrosi sTavazobs mosmenili simReris xasiaTis gadmocemas moZraobiT (imp­ro vizacia);

• maswavlebeli akeTebs simReris mokle anotacias (acnobs avtors, teqsts kiTxu­lobs mxatvrulad, gamoTqmiT. rTul sityvebs an frazebs erToblivad aanalizebs);

• zog SemTxvevaSi melodiis Seswavla SesaZlebelia teqstis gareSe nebismier marcvalze, raTa bavSvis yuradReba gamaxvildes melodiur xazze;

• SedarebiT rTuli ritmuli naxati an melodiuri xazi damuSavdes frag men tu­lad, raTa bavSvma TvalnaTliv SeigrZnos saiT, moZraobs melodia da Sesabamisad, saiT warmarTos xma. am SemTxvevaSi gamoyenebul iqnas Jesti (xelis moZraoba maRla, dab la, naxtomiT an mdored, melodiuri xazis mimarTulebiT). SedarebiT rTuli rit muli naxatis fraza SeiZleba damuSavdes taSiT, Semdeg ki taSTan erTad gam­Rer des romelime marcvalze;

• moswavlem yuradReba miaqcios sakuTari xmis JReradobas. daimaxsovros is Segr Znebebi, romlebic ukavSirdeba xmis lamaz, mimzidvel JReradobas;

• imisaTvis, rom simReris dros miviRoT lamazi bgera, Tvali vadevnoT bavSvis tu Gebs _ mas ovaluri, momrgvalebuli forma unda hqondes;

• sunTqva unda iyos mSvidi. filtvebSi haeri SenarGundes musikaluri frazis dam Tavrebamde. amisaTvis SeiZleba TamaSi “GavaqroT sanTeli” (suli Seuberon "als" rac SeiZleba nela, xangrZlivad);

• gunduri simReris dros calkeuli xma ar unda gamoeyos saerTo JReradobas. mom Rerlis korpusi unda iyos gamarTuli: bavSvi unda ijdes sworad, daZabvis ga re­Se, mxrebi gaxsnili, xelebi elagos muxlebze. Tu simRera sruldeba fexze dgo miT, mxrebi aqac gamarTuli iyos, Tavi _ aweuli;

• simReris dawyebas win unda uswrebdes gamRereba, saxmo aparatis momzadeba. sazianoa:• simRera mkveTri, uxeSi bgeriT• yvirili, kivili.

21

Sefasebis erT­erTi aqtivoba:

gaaferade:

rodesac musikis gakveTili iwyeba, ras grZnob?

rodesac mReri marto, ras grZnob?

rodesac mReri megobrebTan erTad, ras grZnob?

rodesac musikas usmen, ras grZnob?

rodesac cekvav marto, ras grZnob?

rodesac cekvav/moZraob megobrebTan erTad, ras grZnob? da a.S.

vfiqrobT, amgvari kiTxvari maswavlebels erTgvarad daexmareba imis gansazRvraSi, Tu ra damokidebuleba aqvs moswavles sagnisadmi, ramdenad saxalisoa bavSvisTvis musikis gakveTili. bavSvis emociiT, ganwyoba­damokidebulebiT maswavlebeli advilad gaarkvevs, Tu romeli sagakveTilo komponenti aris patarisaTvis uinterso, an piriqiT.

ganmaviTarebeli Sefasebis rubrikebi

______________ semestri, _____ klasi, pedagogi ______________

saklaso davalebebi

gvari,saxelimReris marto/

sxvebTan erTad

sxeulis moZraobiT gadmoscems musikis mosmeniT gamowveul emocias

Ggamoxatavs dadebiT/uaryofiT damokidebulebas mosmenili mus. Nnawarmoebis

mimarT

sworad warmoTqvams

naswavl terminebs

ganmartavs terminebs

icavs qcevis normebs sxvisi

simReris/saubris dros (ar icinis,

ar xmaurobs)

22

musikaluri da aramusikaluri bgerebi

gakveTili 1TamaSis saTauri: gavmarToT koncerti

mizani: megobruli garemos Seqmna; momavali saqmianobisadmi interesis aRZvra.

saWiro resursebi: saxelmZRvanelo; sacekvao ritmebi (SerGeviT); saTamaSo mikrofoni.

1 aqtivoba (20-25 wT)

mas Semdeg, rac maswavlebeli warudgens moswavleebs Tavs, sTxovs gadaSalon musikis saxelmZRvanelo (gv. 4). pirvelsave gverdebze gamosaxulia sanoto siste­maze daxatuli sanoto niSnebi, musikaluri sakravebi, cnobili zRaprebis gmirebi.

auxsnis patarebs, rom musikis gakveTilebze xSirad mouwevT saxelmZRvanelos gadaSla. imisaTvis, rom samuSao gavuadviloT, pirvelsave gverdebze miTiTebuli gvaqvs ramdenime niSani, logo, romelTa daxmarebiT, vidre patarebi kiTxvas iswav­lian, gaarkveven, Tu rogori saxis davaleba unda Seasrulon.

sTxove ufross, dagexmaros _ aRniSnuli logo gulisxmobs: moswavles SeiZleba klasSi daexmaros maswavlebeli, saxlSi _ mSobeli. daxmareba ki ase warmogvidgenia: ufrosi waikiTxavs teqsts (im dromde, vidre pataras

Tavad SeeZleba wakiTxva), daexmareba davalebis pirobis gaazrebasa da SesrulebaSi;

upasuxe SekiTxvaze;

moismine musika _ es logo, pirvel rigSi, gulisxmobs musikis mosmenas, Semdgom ki _ mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis gadmocemas zepirad. am davalebis Sesasruleblad, vfiqrobT, sawyis etapze kvlav ufrosis daxmareba iqneba saWiro, vidre, moswavles Gamouyalibdeba sakuTari xedva, sakuTari

damokidebuleba musikaluri nawarmoebis Sefasebis TvalsazrisiT.

Seasrule marto/megobrebTan erTad _ pataras klasSi mouwevs simRerebis Seswavla, maTi Sesruleba rogorc marto, ise megobrebTan erTad.

Tavi I

bgeraTa samyaroSi

23

II aqtivoba (18-20 wT)

_ modiT, patara saklaso koncerti gavmarToT. vin icis simRera? vin Seas­rulebs simReras?

TiToeulma Semsrulebelma mikrofoniT xelSi Tavad warudginos msme ne lebs Se­sas rulebeli simRera: aRniSnos, Tu sad, ra garemoSi mousmina da Seiswavla igi. egeb, patara Se ecados da simReris Sinaarszec oriode sityva sTqvas.

komentari: imisaTvis, rom patarebs etapobrivad gamovumuSaoT kiTxvis dasmis unar­Gveva, maswavlebeli ase mimarTavs maT:

_ modiT, vkiTxoT Gvens megobars, mogviyves, razea es simRera?

maswavlebeli danarGenebs sTxovs, simReriT/taSiT/moZraobiT ahyvnen megobars. es, uTuod, gaaxalisebs klass. maswavlebels ki miecema SesaZlebloba, met­naklebad gaarkvios klasSi Tavmoyrili gogo­biWebis musikaluri SesaZleblobebi, agreTve isic, Tu ramdenadaa gamokveTili patarebis mzaoba musikis gakveTilebisadmi.

_ Zalian momewona. rogorc davrwmundi, yvelas Zalian gyvarebiaT simRera. Sevecdebi, rom musikis gakveTilebze bevri axali simRera gaswavloT.

III aqtivoba (3-5 wT)

maswavlebeli GarTavs sacekvao ritmebs da sTxovs patarebs taSiT da moZrao­biT ahyvnen.

gakveTilis bolo 5 wuTi daeTmos erTobliv Sefasebas:_ ra mogewonaT? yvelaze metad risi gameoreba gagixardebaT? ra gainteresebT

samomavlod? rogori gindaT rom iyos musikis momdevno gakveTilebi?.. msgavsi Semajamebeli saubrebi maswavleblisaTvis iqneba erTgvari dakveTa, rom­

lis organizeba Tavad mouwevs.

rCeva maswavlebels:

kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:

Mmus. I.2. taSiT, simReriT ahyveba musikas, maswavleblis simReras, akompanements;

mus.I.3. sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias;

Mmus. I.4. mosmenisas taSiT, simReriT, moZraobiT ahyveba musikas;

Mmus. I.7. icavs qcevis normebs, sxvisi simReris/saubris dros (ar xmaurobs);

mus. I.8. ixsenebs, sad, ra garemoSi mousmenia esa Tu is musikaluri nawar­moebi.

vfiqrobT, pirvelsave gakveTilze gansakuTrebulad gansxvavebuli garemo unda Seiqmnas: kedlebze gamoifinos musikaluri sakravebis, sanoto sistemaze daxatuli notebis, cnobili zRapris gmirebis da sxva naxatebi;

SesaZloa, moswavlem ar icis simRera, arada, Zalian unda saklaso koncertSi mo na wi leobis miReba. SesTavazeT, waikiTxos leqsi da sxva.