marketing căn bản chuong 2

Chöông 2: Heä thoáng thoâng tin & moâi tröôøng tieáp thò

50

HEÄ THOÁNG THOÂNG TIN TIEÁP THÒ Ñònh nghóa: Heä thoáng thoâng tin tieáp thò (Marketing Information System – MIS) bao goàm con ngöôøi, thieát bò, vaø caùc thuû tuïc ñeå thu thaäp, phaân loaïi, phaân tích, ñaùnh giaù, vaø phaân phoái caùc thoâng tin caàn thieát, chính xaùc, vaø ñuùng thôøi ñieåm ñeán nhöõng ngöôøi ra quyeát ñònh tieáp thò. Caùc vaán ñeà chính lieân quan ñeán heä thoáng thoâng tin:

- Nhaø quaûn lyù thöôøng xuyeân ra nhöõng quyeát ñònh naøo?

- Loaïi thoâng tin naøo caùc nhaø quaûn lyù caàn ñeå ra quyeát ñònh ñoù?

- Loaïi thoâng tin naøo nhaø quaûn lyù nhaän ñöôïc? Thoâng tin naøo khoâng coù ñöôïc?

- Phaân loaïi caùc thoâng tin theo möùc ñoä cuûa quyeát ñònh: haøng ngaøy, haøng tuaàn, haøng thaùng, haøng naêm.

- Caùc nguoàn cung caáp thoâng tin chính yeáu?

- Caùc chöông trình/phaàn meàm naøo ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù thoâng tin. Heä thoáng thoâng tin tieáp thò bao goàm heä thoáng thoâng tin noäi boä, tình baùo tieáp thò, nghieân cöùu tieáp thò vaø heä thoáng hoã trôï ra quyeát ñònh (xem Hình 2.1). Boán thaønh toá naøy gaén boù chaët cheõ vôùi nhau nhaèm cung caáp vaø xöû lyù thoâng tin phuïc vuï quaù trình ra quyeát ñònh cuûa caùc nhaø quaûn lyù. Heä Thoáng Thoâng Tin Noäi Boä Heä thoáng thoâng tin noäi boä laø heä thoáng thoâng tin cô baûn nhaát thöôøng ñöôïc caùc nhaø quaûn trò tieáp thò söû duïng. Heä thoáng naøy bao goàm caùc thoâng tin beân trong doanh nghieäp nhö soá löôïng ñôn haøng, doanh soá, giaù, löôïng toàn kho, khoaûn phaûi thu, khoaûn phaûi traû. Chu kyø ñaët haøng vaø thanh toaùn. Ñaây laø thaønh toá quan troïng nhaát cuûa heä thoáng thoâng tin noäi boä. Heä thoáng naøy cung caáp caùc thoâng tin veà tình hình caùc ñôn haøng, vieäc thanh toaùn cuûa khaùch haøng vaø caùc ñaïi lyù, löôïng haøng toàn kho, löôïng caùc ñôn haøng bò treã haïn hoaëc khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Nhaø quaûn lyù caàn taän duïng caùc thoâng tin naøy ñeå phuïc vuï vieäc ra quyeát ñònh haøng ngaøy, naâng cao chaát löôïng dòch vuï, toái öu hoùa ñôn haøng vaø toàn kho, giaûi quyeát coâng nôï ñuùng haïn, vaø naâng cao chaát löôïng phuïc vuï khaùch haøng.

Chöông 2: Heä thoáng thoâng tin & moâi tröôøng tieáp thò 51

Hình 2.1 - Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng thoâng tin tieáp thò Thoâng tin baùn haøng. Thoâng tin chính xaùc veà doanh thu, soá löôïng vaø chuûng loaïi haøng hoùa baùn ra raát quan troïng ñoái vôùi nhaø quaûn lyù. Noù khoâng chæ cung caáp thoâng tin ñeå ñieàu chænh caùc quyeát ñònh ngaén haïn maø coøn cung caáp caùc thoâng tin veà xu höôùng vaø laøm cô sôû döï baùo cho töông lai. Caùc loaïi thoâng tin naøy phuïc vuï vieäc ra quyeát ñònh veà baùn haøng, saûn xuaát haøng ngaøy vaø laø neàn taûng cuûa coâng taùc hoaïch ñònh vaø thieát keá caùc chöông trình tieáp thò trong töông lai. Cô sôû döõ lieäu. Hieän nay, coâng ngheä thoâng tin phaùt trieån cho pheùp caùc coâng ty toå chöùc vaø quaûn lyù caùc thoâng tin cuûa mình baèng caùc cô sôû döõ lieäu vôùi söï hoã trôï cuûa phaàn meàm vaø maùy tính vôùi möùc chi phí thaáp. Coâng ty coù theå toå chöùc nhieàu loaïi cô sôû döõ lieäu nhaèm phuïc vuï caùc muïc tieâu thoâng tin khaùc nhau nhö cô sôû döõ lieäu veà khaùch haøng, cô sôû döõ lieäu veà saûn phaåm, cô sôû döõ lieäu veà nhaân vieân baùn haøng, cô sôû döõ lieäu veà ñoái thuû caïnh tranh, cô sôû döõ lieäu veà caùc nhaø baùn leû vaø baùn sæ. Caùc cô sôû döõ lieäu coù theå toå chöùc ñoäc laäp hay keát hôïp tuøy thuoäc möùc ñoä phöùc taïp cuûa thoâng tin caàn.

Caùc quyeát ñònh & truyeàn thoâng tieáp thò

Heä Thoáng Thoâng Tin Tieáp Thò Marketing Information System - MIS

Phaùt trieån thoâng tinNhaø quaûn lyù tieáp thò

Phaân tích

Hoaïch ñònh

Thöïc hieän

Kieåm soaùt

Ñaùnh giaù nhu caàu thoâng tin

Phaân phoái thoâng tin

Nguoàn thoâng tin

noäi boä

Heä thoáng hoã trôï ra

quyeát ñònh

Tình baùo tieáp thò

Nghieân cöùu tieáp thò

Moâi tröôøng tieáp thò

Thò

tröôøng muïc tieâu

Keânh phaân phoái

Ñoái thuû

Moâi tröôøng vó moâ


52

Tình Baùo Tieáp Thò Tình baùo tieáp thò laø moät heä thoáng caùc thuû tuïc vaø nguoàn thoâng tin ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù tieáp thò söû duïng ñeå thu thaäp caùc thoâng tin haøng ngaøy veà caùc bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng tieáp thò. Caùc nhaø quaûn lyù tieáp thò thöôøng ñoïc saùch baùo, caùc aån phaåm chuyeân ngaønh, trao ñoåi vôùi khaùch haøng, nhaø cung caáp, caùc keânh phaân phoái, caùc nhaø quaûn trò cuûa caùc coâng ty khaùc, hay vôùi chính nhaân vieân cuûa coâng ty mình – Ñaây chính laø hình thöùc cuûa tình baùo tieáp thò. Caùc nguoàn thoâng tin treân neáu bieát caùch khai thaùc seõ laø nhöõng nguoàn thoâng tin voâ giaù ñoái vôùi doanh nghieäp. Coâng ty coù theå thöïc hieän moät soá kyõ thuaät sau nhaèm caûi thieän chaát löôïng cuûa heä thoáng tình baùo tieáp thò:

- Ñaøo taïo vaø khuyeán khích nhaân vieân baùn haøng phaûn aùnh vaø baùo caùo caùc thoâng tin vaø bieán ñoäng treân thò tröôøng. Coâng ty caàn nhaán maïnh chöùc naêng thoâng tin vaø phaûn hoài nhö moät chöùc naêng quan troïng cuûa nhaân vieân baùn haøng. Beân caïnh ñoù caàn coù cheá ñoä khuyeán khích khi nhaân vieân thöïc hieän toát chöùc naêng naøy.

- Coâng ty cuõng caàn khuyeán khích caùc nhaø phaân phoái, nhaø baùn leû, baùn sæ cung caáp thoâng tin veà thò tröôøng.

- Mua vaø nghieân cöùu caùc saûn phaåm cuûa ñoái thuû caïnh tranh, tham döï caùc hoäi chôï thöông maïi, coâng nghieäp, ñoïc caùc baùo caùo cuûa ngaønh vaø ñoái thuû, trao ñoåi vôùi caùc nhaø cung caáp, nhaân vieân trong coâng ty, thu thaäp caùc thoâng tin treân internet cuõng laø nhöõng bieän phaùp trong tình baùo tieáp thò.

- Coâng ty coù theå thieát laäp “Hoäi ñoàng coá vaán” laø caùc ñaïi dieän cuûa khaùch haøng coâng ty. Thoâng qua hoäi ñoàng naøy coâng ty thu thaäp yù kieán phaûn hoài cuûa khaùch haøng veà saûn phaåm, dòch vuï, cuõng nhö caùc yù töôûng veà saûn phaåm môùi.

- Coâng ty cuõng coù theå mua thoâng tin töø caùc coâng ty chuyeân cung caáp thoâng tin thò tröôøng nhö A.C. Nielsen.

Nghieân Cöùu Tieáp Thò Nghieân cöùu tieáp thò laø moät hoaït ñoäng ñöôïc toå chöùc coù heä thoáng nhaèm thu thaäp, phaân tích, ñaùnh giaù vaø baùo caùo caùc döõ lieäu ñeå tìm ra giaûi ñaùp cho moät tình huoáng tieáp thò cuï theå.


Qui trình nghieân cöùu tieáp thò goàm 6 böôùc (xem Hình 2.2) ñöôïc moâ taû nhö sau:

Hình 2.2 – Qui trình nghieân cöùu tieáp thò Böôùc 1: Xaùc Ñònh Vaán Ñeà vaøø Muïc Tieâu Nghieân Cöùu Böôùc thöù nhaát naøy heát söùc quan troïng, noù xaùc ñònh höôùng nghieân cöùu vaø qui moâ nghieân cöùu. Nhaø quaûn lyù caàn xaùc ñònh roõ raøng vaø chính xaùc vaán ñeà vaø muïc tieâu nghieân cöùu. Vaán ñeà nghieân cöùu tieáp thò thöôøng raát cuï theå vaø taäp trung. Caùc coâng ty thöôøng phaïm sai laàm khi ñaët vaán ñeà nghieân cöùu quaù roäng ñeå cuoái cuøng khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Caàn phaân bieät giöõa hieän töôïng tieáp thò vôùi vaán ñeà nghieân cöùu vaø muïc tieâu nghieân cöùu. Ví duï: doanh thu baùn haøng giaûm suùt. Ñaây laø hieän töôïng tieáp thò. Caâu hoûi ñaët ra: Taïi sao doanh thu giaûm suùt? Caâu traû lôøi coù theå: Giaù quaù cao, chaát löôïng saûn phaåm khoâng toát, ñoái thuû caïnh tranh giôùi thieäu saûn phaåm môùi, khaùch haøng thieáu thoâng tin,… Coù theå coù raát nhieàu khaû naêng. Thoâng thöôøng ñeå xaùc ñònh vaán ñeà naøo laø nguyeân nhaân chính gaây ra hieän töôïng tieáp thò noùi treân, nhaø quaûn lyù phaûi thöïc hieän moät nghieân cöùu tìm hieåu. Ví duï nhö quan saùt hay trao ñoåi vôùi moät soá khaùch haøng, nhaø cung caáp, keânh phaân phoái. Khi ñaõ xaùc ñònh vaán ñeà chính laø chaát löôïng saûn phaåm. Luùc ñoù vaán ñeà nghieân cöùu laø chaát löôïng saûn phaåm. Tuy nhieân ñaây vaãn laø vaán ñeà khaù roäng. Caàn cuï theå hoùa baèng caùc muïc tieâu nghieân cöùu nhö: nghieân cöùu nhaän xeùt cuûa khaùch haøng veà caùc thuoäc tính, tính naêng cuûa saûn phaåm, thieát keá, maãu maõ, dòch vuï… Böôùc 2: Xaây Döïng Keá Hoaïch Nghieân Cöùu Keá hoaïch nghieân cöùu ñöôïc xaây döïng caên cöù treân vaán ñeà vaø muïc tieâu nghieân cöùu. Nguoàn thoâng tin, phöông phaùp nghieân cöùu, coâng cuï nghieân cöùu, choïn maãu, vaø phöông phaùp tieáp caän maãu laø nhöõng noäi dung chính cuûa baûn keá hoaïch tieáp thò. Nguoàn thoâng tin. Coù hai nguoàn chính laø thoâng tin thöù caáp vaø thoâng tin sô caáp. Thoâng tin thöù caáp laø loaïi thoâng tin coù saün, chaúng haïn nhö thoâng tin treân baùo chí, thoâng tin treân caùc baùo caùo cuûa ngaønh, coâng ty, thoâng tin töø caùc nghieân cöùu tröôùc

Xaùc ñònh vaán ñeà vaø muïc tieâu nghieân

cöùu

Xaây döïng keá hoaïch nghieân

cöùu

Thu thaäp thoâng tin

Phaân tích thoâng tin

Trình baøy keát quaû

Ra quyeát ñònh


54

ñoù. Thoâng tin sô caáp laø caùc thoâng tin chöa coù saün, caàn ñöôïc thu thaäp ñeå phuïc vuï muïc tieâu nghieân cöùu cuï theå. Phöông phaùp nghieân cöùu. Nhaø nghieân cöùu coù theå löïa choïn nhieàu phöông phaùp nghieân cöùu nhö quan saùt, nhoùm ñaïi dieän, baûng caâu hoûi, nghieân cöùu haønh vi, thí nghieäm. Coâng cuï nghieân cöùu. Coâng cuï nghieân cöùu bao goàm baûng caâu hoûi, caùc coâng cuï vaø kyõ thuaät taâm lyù, vaø caùc coâng cuï nghieân cöùu ñònh tính khaùc. Choïn maãu. Ñeå maãu nghieân cöùu mang tính ñaïi dieän cho toång theå nghieân cöùu, nhaø nghieân cöùu caàn caân nhaéc ñôn vò maãu, kích thöôùc maãu, vaø thuû tuïc laáy maãu. Phöông phaùp tieáp caän. Coù theå söû duïng caùc phöông phaùp nhö göûi thö (böu ñieän hay e-mail), phoûng vaán tröïc tieáp, ñieän thoaïi. Caàn caân nhaéc khaû naêng tieáp caän, ñoä tin caäy vaø chi phí cuûa moãi phöông phaùp tieáp caän. Böôùc 3: Thu Thaäp Thoâng Tin Ñaây laø böôùc trieån khai quan troïng cuûa baûn keá hoaïch nghieân cöùu. Nhaø nghieân cöùu caàn toå chöùc vaø quaûn lyù chaët cheõ vì böôùc naøy thöôøng taïo ra caùc sai soá vaø sai leäch chính trong nghieân cöùu. Böôùc naøy quyeát ñònh chaát löôïng cuûa moät nghieân cöùu. Duø ñaõ xaùc ñònh toát vaán ñeà, muïc tieâu vaø thieát keá nghieân cöùu hoaøn chænh, nhöng neáu thoâng tin thu thaäp khoâng coù giaù trò thì baûn nghieân cöùu cuõng hoaøn toaøn khoâng coù chaát löôïng. Vaø seõ nguy hieåm hôn neáu nhaø quaûn lyù döïa treân caùc thoâng tin keùm chaát löôïng ñeå ñöa ra caùc quyeát ñònh. Böôùc 4: Phaân Tích Thoâng Tin Böôùc naøy caàn chuù yù phaân tích söï töông quan giöõa caùc ñôn vò thoâng tin, moái quan heä giöõa caùc bieán trong nghieân cöùu. Hieän nay, caùc nhaø nghieân cöùu ñöôïc söï hoã trôï raát lôùn cuûa caùc coâng cuï thoáng keâ vaø caùc phaàn meàm phaân tích soá lieäu nhö SPSS. Böôùc 5: Trình Baøy Keát Quaû Keát quaû nghieân cöùu caàn toå chöùc vaø trình baøy moät caùch hieäu quaû. Caàn xaùc ñònh roõ ñoái töôïng söû duïng keát quaû nghieân cöùu laø caùc nhaø quaûn lyù. Do vaäy trình baøy caàn neâu baät caùc moái quan heä, caùc haøm yù vaø yù nghóa cuûa caùc keát quaû nghieân cöùu.


Traùnh taäp trung quaù nhieàu vaøo caùc soá lieäu thoáng keâ vaø kyõ thuaät thoáng keâ vì seõ gaây boái roái cho ngöôøi ñoïc. Böôùc 6: Ra Quyeát Ñònh Vieäc ra quyeát ñònh laø traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn lyù tieáp thò. Caên cöù treân keát quaû nghieân cöùu caùc quyeát ñònh tieáp thò seõ ñöôïc hình thaønh.

Heä Thoáng Hoã Trôï Ra Quyeát Ñònh Heä thoáng hoã trôï ra quyeát ñònh laø moät söï phoái hôïp giöõa döõ lieäu, heä thoáng, coâng cuï, kyõ thuaät, vôùi söï hoã trôï cuûa phaàn meàm vaø phaàn cöùng. Thoâng qua söï phoái hôïp naøy, coâng ty thu thaäp vaø dieãn giaûi caùc thoâng tin töø kinh doanh vaø moâi tröôøng vaø chuyeån nhöõng thoâng tin naøy thaønh neàn taûng cho caùc hoaït ñoäng tieáp thò. Khi thöïc hieän nghieân cöùu tieáp thò, moät trong nhöõng nhieäm vuï chính cuûa coâng ty laø xaùc ñònh caùc cô hoäi thò tröôøng. Khi cuoäc nghieân cöùu tieáp thò keát thuùc, coâng ty phaûi ñaùnh giaù chính xaùc moãi cô hoäi thò tröôøng tröôùc khi ra quyeát ñònh choïn thò tröôøng muïc tieâu. Ñaëc bieät laø coâng ty caàn phaûi ño löôøng vaø döï baùo qui moâ, khaû naêng phaùt trieån cuõng nhö lôïi nhuaän cuûa moãi cô hoäi thò tröôøng. Trong ñoù, vieäc döï baùo nhu caàu thò tröôøng ñoùng vai troø raát quan troïng ñoái vôùi söï toàn taïi cuûa coâng ty trong boái caûnh caïnh tranh khoác lieät cuûa thò tröôøng hieän nay.

DÖÏ BAÙO NHU CAÀU THÒ TRÖÔØNG Coù hai loaïi kyõ thuaät döï baùo thöôøng ñöôïc söû duïng laø caùc kyõ thuaät ñònh tính vaø caùc kyõ thuaät ñònh löôïng. Caùc Kyõ Thuaät Döï Baùo Ñònh Tính Caùc kyõ thuaät naøy thöôøng döïa treân caùc nhaän ñònh, ñaùnh giaù döïa treân caùc yeáu toá ngaãu nhieân. Caùc kyõ thuaät naøy mang naëng tính chuû quan cuûa ngöôøi nhaän ñònh. Caùc kyõ thuaät naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå döï baùo khuynh höôùng daøi haïn treân thò tröôøng. Thoáng nhaát yù kieán caùc nhaø quaûn lyù. Thaønh laäp moät hoäi ñoàng goàm caùc nhaø quaûn lyù coù kieán thöùc, hoäi ñoàng naøy coù nhieäm vuï leân keá hoaïch döï baùo. Hoäi ñoàng coù theå söû duïng caùc thoâng tin ñaàu vaøo töø taát caû caùc boä phaän cuûa coâng ty vaø coù theå


56

coù nhöõng nhaân vieân chuyeân phaân tích soá lieäu ñeå phuïc vuï cho hoäi ñoàng. Kyõ thuaät naøy coù tính thoûa hieäp, khoâng phaûn aùnh caùc khuynh höôùng do töøng caù nhaân ñoäc laäp soaïn thaûo. Tuy nhieân phöông phaùp naøy laø phöông phaùp phoå bieán nhaát. Phöông phaùp Delphi. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ñeå ñaït ñöôïc söï thoáng nhaát trong hoäi ñoàng chuyeân gia. Trong phöông phaùp naøy, caùc chuyeân gia aån danh traû lôøi caùc caâu hoûi theo caùc voøng lieân tieáp. Moãi caâu traû lôøi ñöôïc thoâng baùo cho taát caû caùc thaønh vieân ôû moãi voøng, vaø qui trình ñöôïc laëp laïi. Coù khoaûng saùu voøng seõ ñöôïc tieán haønh, vaø söï thoáng nhaát trong döï baùo ñöôïc ñaït ñeán. Phöông phaùp naøy ñaït ñöôïc con soá döï baùo maø taát caû caùc thaønh vieân cuûa hoäi ñoàng cuoái cuøng seõ thoáng nhaát yù kieán baát chaáp caùc baát ñoàng ban ñaàu. Phöông phaùp naøy coù nhöõng nhöôïc ñieåm sau: Thôøi gian daøi daãn ñeán caùc yù kieán seõ laãn loän, khoù phaân bieät; Khoù khaên khi choïn löïa chuyeân gia; Cuoái cuøng laø ngay caû khi ñaït ñöôïc moät söï thoáng nhaát, noù coù theå sai! Toång hôïp töø löïc löôïng baùn haøng. Döï baùo doanh soá baùn töông lai döïa treân vieäc toång hôïp yù kieán töø cuûa moãi thaønh vieân cuûa löïc löôïng baùn haøng. Nhöõng yù kieán naøy ñöôïc toång hôïp laïi vaø hình thaønh neân con soá baùn cho toaøn khu vöïc. Caùc nhaø quaûn lyù döïa treân caùc con soá naøy ñeå chuyeån thaønh con soá döï baùo cho toaøn coâng ty. Phöông phaùp naøy raát phoå bieán trong caùc coâng ty coù heä thoáng truyeàn thoâng hoaøn haûo vaø coù löïc löôïng baùn haøng tröïc tieáp cho khaùch haøng. Phöông phaùp naøy cuõng coù nhöõng baát lôïi cuûa noù. Coù raát nhieàu baát caäp trong söï khoâng ñoàng boä giöõa caùc thaønh vieân cuûa löïc löôïng baùn haøng veà caùc vaán ñeà nhö khaû naêng cuõng nhö thieän yù tham gia. Moät soá caùc thaønh vieân coù theå ñöa ra caùc döï baùo thaáp ñeå töï baûo veä mình thoaùt khoûi nhöõng ñònh möùc cao cuûa coâng ty. Ñieàu naøy daãn tôùi caùc sai leäch trong döï baùo. Tuy coù nhöõng vaán ñeà nhö vaäy, nhöng ñaây vaãn laø moät phöông phaùp raát phoå bieán trong thò tröôøng haøng coâng nghieäp. Toång hôïp töø caùc thaønh phaàn cuûa keânh phaân phoái. Khi coâng ty tieán haønh phaân phoái caùc saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa mình thoâng qua caùc nhaø phaân phoái coâng nghieäp, hay caùc keânh trung gian, thì vieäc tieán haønh döï baùo coù theå döïa treân yù kieán cuûa caùc thaønh phaàn cuûa keânh phaân phoái theo caùch thöùc maø coâng ty ñeà ra. Caùc nhaø phaân phoái trung gian thöôøng raát coù kieán thöùc vaø khaû naêng trong vieäc cung caáp caùc thoâng tin höõu duïng. Tuy nhieân, caùc thaønh vieân cuûa heä thoáng phaân phoái laø nhöõng toå chöùc ñoäc laäp neân nhieàu khi hoï khoâng coù thôøi gian hay khoâng maáy quan taâm ñeán vieäc tham döï vaøo quaù trình döï baùo cuûa coâng ty. Nghieân cöùu khaùch haøng. Döï baùo nhu caàu coù theå döïa treân vieäc thu nhaän yù kieán töø khaùch haøng. Töøng khaùch haøng rieâng bieät ñöôïc nghieân cöùu ñeå xaùc ñònh khoái


löôïng haøng hoùa maø hoï döï ñònh mua. Soá lieäu döï baùo ñöôïc xaùc ñònh bôûi söï toång hôïp cuûa töøng khaùch haøng rieâng bieät. Kyõ thuaät naøy cuõng thöôøng ñöôïc aùp duïng trong tieáp thò coâng nghieäp khi coâng ty coù soá löôïng khaùch haøng giôùi haïn. Tuy nhieân vieäc laáy thoâng tin töø khaùch haøng khoâng phaûi laø coâng vieäc ñôn giaûn, khaùch haøng thöôøng khoâng maáy quan taâm ñeán coâng vieäc naøy do thieáu thôøi gian. Toång hôïp thoâng tin trong quaù khöù. Phöông phaùp naøy gaén vieäc döï baùo nhu caàu moät saûn phaåm vôùi kieán thöùc, thoâng tin veà saûn löôïng baùn haøng cuûa caùc saûn phaåm töông töï. Kieán thöùc veà saûn löôïng cuûa moät saûn phaåm qua töøng giai ñoaïn cuûa chu kyø soáng cuûa noù coù theå aùp duïng cho vieäc döï baùo saûn löôïng cho caùc saûn phaåm töông töï. Phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå döï baùo nhu caàu cho caùc saûn phaåm môùi. Caùc Kyõ Thuaät Döï Baùo Ñònh Löôïng Trong nghieân cöùu veà chuoãi thôøi gian, vieäc döï baùo giaù trò cuûa chuoãi trong töông lai laø ñieàu quan troïng. Raát nhieàu caùc phöông phaùp döï baùo töø giaûn ñôn ñeán cöïc kyø phöùc taïp ñaõ ñöôïc ñeà nghò vôùi nhöõng möùc ñoä chính xaùc khaùc nhau. Trong phaïm vi taøi lieäu naøy, moät soá caùc phöông phaùp döï baùo sau ñaây seõ ñöôïc trình baøy. Döï baùo giaûn ñôn Trong phöông phaùp döï baùo giaûn ñôn, giaù trò cuûa chuoãi thôøi gian trong moät thôøi ñoaïn töông lai coù theå ñöôïc öôùc löôïng baèng giaù trò hieän taïi gaàn nhaát cuûa chuoãi thôøi gian.

1+ =t tF Y Trong ñoù:

1+tF : giaù trò döï baùo cuûa chuoãi thôøi gian taïi thôøi ñieåm t+1.

tY : giaù trò cuûa chuoãi thôøi gian taïi thôøi ñieåm t. Sai soá cuûa döï baùo ñöôïc ño löôøng baèng: 1 1 1+ + += −t t te Y F Phöông phaùp döï baùo naøy tuy ñôn giaûn nhöng thöôøng coù sai soá lôùn vaø khoâng cho thaáy ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc thaønh phaàn trong chuoãi thôøi gian. Moät soá caùc chænh söûa cuûa moâ hình naøy nhö sau:

1. ( )1 1+ −= + −t t t tF Y Y Y hay 11

*+−

= tt t

t

YF YY

: tính ñeán aûnh höôûng cuûa xu höôùng.


58

2. 1 3+ −=t tF Y : tính ñeán aûnh höôûng cuûa muøa, khoâng xeùt aûnh höôûng cuûa xu höôùng.

3. ( ) ( )1 3 4

1 3...

4− − −

+ −

− + + −= + t t t t

t tY Y Y Y

F Y : tính ñeán aûnh höôûng cuûa muøa vaø xu

höôùng. Döï baùo theo phöông phaùp hoài qui Vieäc döï baùo giaù trò cuûa chuoãi thôøi gian coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua phaân tích hoài qui tuyeán tính . Vieäc phaân tích hoài qui coù theå ñöôïc thöïc hieän treân 1 bieán ñoäc laäp hay treân nhieàu bieán ñoäc laäp. Trong tröôøng hôïp vieäc phaân tích hoài qui tuyeán tính khoâng cho ra keát quaû mong muoán, caùc phöông phaùp phaân tích hoài qui phi tuyeán coù theå ñöôïc aùp duïng. Moâ hình tuyeán tính ñôn bieán bieåu dieãn moái quan heä giöõa hai ñaïi löôïng y vaø x coù daïng toång quaùt nhö sau:

0 1β β ε= + +y x Vieäc xaùc ñònh caùc tham soá 0 1,β β cuûa moâ hình thöôøng phaûi döïa vaøo caùc soá lieäu thöïc teá coù ñöôïc veà caëp giaù trò ( ),x y . Vieäc xaùc ñònh naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch öôùc löôïng caùc giaù trò ñoä doác, giao ñieåm vôùi truïc tung 0 1,β β (do trong moâ hình coù toàn taïi sai soá ε ) thoâng qua caùc caùc giaù trò öôùc löôïng töông öùng

0 1,β β∧ ∧

nhö sau:

Öôùc löôïng cuûa ñoä doác: 1̂β = xy

xx

SSSS

Öôùc löôïng cuûa giao ñieåm vôùi truïc tung: 0 1ˆ ˆβ β= −y x

Trong ñoù: 1==∑n

ii

xx

n, 1==

∑n

ii

yy

n

1 1

1

= =

=

= −∑ ∑

∑

n n

i ini i

xy i ii

x ySS x y

n,

2

12

1

=

=

= −∑

∑

n

ini

xx ii

xSS x

n


⇒ 1 1 11 2

2

1 1

β̂ = = =

= =

− =

−

∑ ∑ ∑

∑ ∑

n n n

i i i ii i i

n n

i ii i

n x y x y

n x x

Vieäc xaùc ñònh caùc phöông trình hoài qui khoâng nhöõng cho bieát giaù trò döï baùo cuûa chuoãi thôøi gian trong töông lai gaàn maø coøn caû trong moät vuøng töông lai xa nhaát ñònh. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp hoài qui laø moïi yeáu toá aûnh höôûng ñeán chuoãi thôøi gian ñeàu coù theå ñöôïc xem xeùt ñoàng thôøi. Tuy nhieân, phöông phaùp naøy khaù phöùc taïp, ñaëc bieät laø trong tröôøng hôïp söû duïng hoài qui phi tuyeán. Vieäc nghieân cöùu hoài qui tuyeán tính ña bieán vaø hoài qui phi tuyeán naèm ngoaøi phaïm vi cuûa taøi lieäu naøy. Döï baùo theo giaù trò trung bình giaûn ñôn Theo phöông phaùp döï baùo naøy, giaù trò döï baùo cuûa thôøi ñoaïn ( )1+t ñöôïc tính baèng giaù trò trung bình cuûa toaøn boä caùc thôøi ñoaïn tröôùc ñoù

11

1+

=

= ∑t

t ii

F Yt

Phöông phaùp döï baùo naøy thöôøng söû duïng khi chuoãi thôøi gian khoâng coù khuynh höôùng taêng giaûm roõ reät theo thôøi gian, khoâng bieán ñoåi theo muøa, khoâng coù tính ñoái xöùng vaø taäp döõ lieäu töông ñoái lôùn. Phöông phaùp döï baùo theo giaù trò trung bình giaûn ñôn cuõng thöôøng coù sai soá döï baùo lôùn vaø khoâng toát baèng caùc phöông phaùp trung bình dòch chuyeån. Döï baùo theo giaù trò trung bình dòch chuyeån Vieäc döï baùo chuoãi thôøi gian theo phöông phaùp trung bình dòch chuyeån vôùi n thôøi ñoaïn ñöôïc thöïc hieän nhö sau:

11

1+

= − +

= ∑t

t ii t n

F Yn


60

Döï baùo theo giaù trò trung bình dòch chuyeån coù troïng soá Phöông phaùp naøy cuõng gioáng nhö phöông phaùp döï baùo theo giaù trò trung bình dòch chuyeån nhöng möùc ñoä quan troïng cuûa caùc giaù trò thöïc teá trong quaù khöù ñöôïc ñaùnh giaù khaùc nhau baèng caùch gaùn caùc troïng soá töông öùng. Giaù trò cuûa caùc troïng soá naøy giaûm daàn töø soá lieäu thöïc teá gaàn nhaát, vöøa xaûy ra. Giaù trò döï baùo nF taïi moãi thôøi ñoaïn theo phöông phaùp trung bình dòch chuyeån coù troïng soá vôùi n thôøi ñoaïn ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:

1=

=∑n

n i ii

F WY

Trong ñoù:

iW : troïng soá ñöôïc gaùn cho moãi thôøi ñoaïn i vôùi 1=∑ iW

Döï baùo theo giaù trò laøm trôn haøm muõ Vieäc döï baùo chuoãi thôøi gian theo phöông phaùp laøm trôn haøm muõ ñöôïc thöïc hieän nhö sau:

( )1 1 ( )+ = + − = + −t t t t t tF wY w F F w Y F Giaù trò döï baùo cho thôøi ñoaïn töông lai ( )1+t ñoâi luùc cuõng seõ ñöôïc duøng laøm giaù trò döï baùo cho caùc thôøi ñoaïn xa hôn trong töông lai. Caùc ñieåm caàn löu yù trong moâ hình döï baùo naøy laø: 1. Vieäc löïa choïn heä soá laøm trôn w seõ aûnh höôûng nhieàu ñeán keát quaû: löïa choïn

w nhoû seõ cho ra moät chuoãi döï baùo trôn vaø ngöôïc laïi, vieäc löïa choïn w lôùn seõ cho ra moät chuoãi döï baùo thay ñoåi nhanh vaø phuï thuoäc nhieàu vaøo caùc giaù trò hieän taïi cuûa chuoãi thôøi gian.

2. Caøng döï baùo xa thôøi ñieåm hieän taïi bao nhieâu thì ñoä chính xaùc cuûa döï baùo

caøng keùm. Ñieàu naøy noùi chung ñuùng cho moïi moâ hình döï baùo. Döï baùo coù xeùt ñeán söï bieán ñoäng theo muøa Coù raát nhieàu caùch tính döï baùo coù xeùt ñeán söï bieán ñoäng theo muøa. Tuy nhieân trong taøi lieäu naøy chæ giôùi thieäu moät trong nhöõng phöông phaùp ñôn giaûn nhaát söû duïng heä soá muøa.


Vieäc döï baùo theo phöông phaùp naøy ñöôïc tieán haønh theo 2 böôùc: - Söû duïng moät trong nhöõng phöông phaùp döï baùo thoâng thöôøng khaùc nhö trung

bình coù dòch chuyeån, hoaëc trung bình dòch chuyeån coù troïng soá, hoaëc laøm trôn baèng haøm muõ, hoaëc hoài qui tuyeán tính,...

- Nhaân heä soá muøa töông öùng vôùi caùc giaù trò döï baùo vöøa tìm ñöôïc baèng phöông phaùp döï baùo thoâng thöôøng treân.

Vôùi heä soá muøa ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: =∑

ii

DSD

Trong ñoù: iS : Heä soá muøa.

iD : Toång caùc giaù trò nhu caàu cuûa caùc muøa cuøng teân.

∑D : Toång taát caû caùc giaù trò nhu caàu trong khoaûng thôøi gian xeùt.

Caàn löu yù ñeán yeáu toá muøa ñöôïc xeùt trong phöông phaùp naøy. Yeáu toá muøa naøy coù theå xaûy ra theo ngaøy, tuaàn, thaùng, quí hoaëc nöûa naêm,... Sai soá döï baùo Moät moâ hình döï baùo khoâng bao giôø cho keát quaû döï baùo hoaøn toaøn chính xaùc maø keát quaû döï baùo naøy luoân coù söï sai leäch so vôùi giaù trò thöïc teá xaûy ra trong töông lai. Söï khaùc bieät giöõa giaù trò döï baùo vaø giaù trò thöïc teá chính laø sai soá döï baùo. Moät moâ hình döï baùo toát laø moâ hình coù sai soá döï baùo nhoû nhaát trong caùc moâ hình söû duïng. Coù raát nhieàu tieâu chuaån löïa choïn moâ hình döï baùo döïa treân khaùi nieäm sai soá döï baùo nhö ñoä leäch bình quaân (Average Error or Bias), sai soá chuaån (Standard Error), ñoä leäch tuyeät ñoái trung bình (Mean Absolute Deviation - MAD), ... Tuy nhieân, trong phaïm vi giôùi haïn taøi lieäu naøy chæ ñeà caäp ñeán sai soá döï baùo thöôøng ñöôïc söû duïng nhaát, ñoä leäch tuyeät ñoái trung bình – MAD. Trong ñoù:

,i iY F : Giaù trò thöïc teá, giaù trò döï baùo ôû thôøi ñoaïn i. n: Soá thôøi ñoaïn tính toaùn.

1 1

n n

i i ii i

Sai soá döï baùo trongthôøi ñoaïn i Y FMAD

n n= =

−= =∑ ∑


62

Trong thöïc teá coøn raát nhieàu moâ hình döï baùo cuõng nhö caùc phöông phaùp ñaùnh giaù möùc ñoä chính xaùc cuûa moâ hình. Ñeå tìm hieåu theâm veà caùc moâ hình, phöông phaùp naøy, ñoäc giaû coù theå tham khaûo theâm ôû caùc taøi lieäu chuyeân veà döï baùo khaùc.

MOÂI TRÖÔØNG TIEÁP THÒ Phaân tích moâi tröôøng tieáp thò laø vieäc laøm quan troïng vaø thöôøng xuyeân cuûa nhaø quaûn trò. Noù cung caáp thoâng tin veà caùc khuynh höôùng veà caùc cô hoäi vaø nguy cô treân thò tröôøng. Nhaän dieän ñöôïc caùc cô hoäi kinh doanh trong töông lai ñeå ñaàu tö , cuõng nhö caùc nguy cô ñe doïa hoaït ñoäng cuûa coâng ty laø nhöõng coâng vieäc mang tính chaát soáng coøn. Vieäc laøm naøy caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân vaø coù toå chöùc thoâng qua vieäc thieát keá, toå chöùc, vaø vaän haønh heä thoáng thoâng tin tieáp thò ñaõ trình baøy ôû phaàn treân. Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng tieáp thò thöôøng cung caáp caùc thoâng tin mang tính chaát ñònh höôùng, noù chæ ra caùc khuynh höôùng chung trong töông lai. Caùc yeáu toá naøy thöôøng laø caùc yeáu toá naèm beân ngoaøi taàm kieåm soaùt cuûa coâng ty. Coâng ty caàn nhaän dieän caùc khuynh höôùng naøy ñeå coù chieán löôïc thích nghi vôùi ñieàu kieän moâi tröôøng hôn laø coá gaéng thay ñoåi caùc ñieàu kieän ñoù. Coù hai nhoùm yeáu toá: vó moâ vaø vi moâ. Yeáu toá vi moâ laø caùc yeáu toá thuoäc veà khaùch haøng nhö nhaän thöùc, tình caûm, thaùi ñoä, vaø haønh vi cuûa khaùch haøng. Phaàn naøy seõ ñöôïc phaân tích trong Chöông 3: Haønh vi khaùch haøng. Caùc yeáu toá moâi tröôøng vó moâ bao goàm yeáu toá nhaân khaåu, kinh teá, töï nhieân, coâng ngheä, chính trò vaø phaùp lyù, vaên hoùa xaõ hoäi, vaø caïnh tranh. Hình 2.3 toùm taét aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng vó moâ leân hoaït ñoäng cuûa coâng ty, nhaø cung caáp, vaø caû khaùch haøng. Chuù yù, muõi teân taùc ñoäng laø muõi teân hai chieàu. Ñieàu naøy cho thaáy, baûn thaân hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp, nhaø cung caáp, vaø khaùch haøng cuõng coù taùc ñoäng ñeán söï bieán ñoåi cuûa moâi tröôøng. Ñieàu naøy laø taát yeáu vì baûn thaân caùc doanh nghieäp vaø khaùch haøng cuõng laø nhöõng thaønh toá cuûa moâi tröôøng. Yeáu Toá Nhaân Khaåu. Ñaây laø yeáu toá ñaàu tieân caàn xem xeùt vì con ngöôøi caáu thaønh neân caùc thò tröôøng. Söï thay ñoåi veà tuoåi taùc, phaân boá daân cö, toác ñoä taêng tröôûng cuûa daân cö ngheà nghieäp, trình ñoä hoïc vaán, chuûng toäc coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán haønh vi tieâu duøng cuûa khaùch haøng, do vaäy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng tieáp thò cuûa coâng ty. Ví duï: khi trình ñoä daân trí cao leân thì ngöôøi daân seõ coù ñoøi hoûi cao vaø tinh teá hôn trong vieäc höôûng thuï nhöõng moùn aên tinh thaàn.


Hình 2.3: Caùc yeáu toá moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa coâng ty, cuõng nhö nhaø cung caáp vaø khaùch haøng. Yeáu Toá Kinh Teá. Yeáu toá thöù hai beân caïnh con ngöôøi caáu thaønh thò tröôøng vaø ñoä haáp daãn cuûa thò tröôøng laø söùc mua cuûa thò tröôøng, ñöôïc bieåu tröng baèng caùc giaù trò kinh teá nhö: thu nhaäp, cung caùch chi tieâu, tieát kieäm, maët baèng giaù caû, tín duïng, söï taøi trôï voán. Caùc nhaø quaûn lyù caàn heát söùc quan taâm ñeán söï bieán ñoäng veà thu nhaäp vaø khuynh höôùng tieâu duøng cuûa thò tröôøng. Ví duï: thu nhaäp quoác daân taêng leân seõ laøm thay ñoåi caùch soáng vaø sinh hoaït cuûa ñaïi boä phaän daân cö.

Coâng ty

+ Boä phaän tieáp thò + Caùc boä phaän khaùc+ Nhaân vieân

Khaùch haøng

Nhaø cung caáp

Kinh teá + GDP, thu nhaäp

treân ñaàu ngöôøi + Caùc chæ soá taøi

chính, tín duïng, laõi suaát

Coâng ngheä + Toác ñoä thay ñoåi vaø

öùng duïng coâng ngheä+ AÛnh höôûng cuûa coâng

ngheä leân tieâu duøng

Caïnh tranh + Ñoái thuû caïnh tranh

vaø saûn phaåm thay theá

+ Quyeàn löïc khaùch haøng & nhaø cung caáp

Nhaân khaåu + Phaân boá, toác

ñoä taêng tröôûng daân cö

+ Tuoåi taùc, trình ñoä, ngheà nghieäp

Vaên hoùa xaõ hoäi+ Vaên hoùa, toân

giaùo + Nhaän thöùc veà

vai troø baûn thaân, xaõ hoäi, toå chöùc, töï nhieân

Chính trò phaùp lyù

+ OÅn ñònh chính trò

+ Heä thoáng phaùp lyù

+ Thöïc thi phaùp lyù

Töï nhieân + Taøi nguyeân,

naêng löôïng thieân nhieân

+ Ñieàu kieân töï nhieân, khí haäu, thôøi tieát, dòch beänh


64

Yeáu Toá Töï Nhieân. Hieän nay, söï huûy hoaïi moâi tröôøng töï nhieân ñang laø vaán ñeà thôøi söï thu huùt söï chuù yù cuûa coäng ñoàng quoác teá. Caùc vaán ñeà veà oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi, caïn kieät caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, nguyeân vaät lieäu, naêng löôïng, vaø heä quaû laø söï taêng giaù cuûa caùc yeáu toá ñaàu vaøo saûn xuaát ñang thöïc söï taùc ñoäng ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty. Ví duï: giaù daàu thoâ taêng gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá. Yeáu Toá Coâng Ngheä. Ngaøy nay, coâng ngheä ñoùng vai troø soáng coøn trong cuoäc ñua cuûa caùc coâng ty treân thò tröôøng. Söï thay ñoåi nhanh choùng cuûa coâng ngheä taïo ra voâ soá caùc cô hoäi kinh doanh, nhöng cuõng taïo ra nhöõng nguy cô ñoái vôùi nhöõng ai khoâng nhaän thöùc ñöôïc cô hoäi môùi. Caùc coâng ty caàn luoân chuù yù quan saùt vaø naém baét caùc cô hoäi. Ví duï: coâng ngheä thoâng tin ngaøy caøng phaùt trieån cho pheùp con ngöôøi laøm vieäc hieäu quaû vaø tieát kieäm hôn raát nhieàu. Yeáu Toá Chính Trò vaø Phaùp Lyù. Caùc quyeát ñònh tieáp thò bò chi phoái raát nhieàu bôûi caùc yeáu toá chính trò vaø phaùp lyù. Caùc yeáu toá naøy bao goàm luaät phaùp, qui ñònh, hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc chính phuû, caùc toå chöùc baûo veä quyeàn lôïi cuûa ngöôøi tieâu duøng… Ví duï: luaät doanh nghieäp cuûa Vieät Nam baét ñaàu coù hieäu löïc töø ngaøy 1.1.2000 ñaõ coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp. Töông töï neáu Vieät Nam tham gia vaøo WTO, hoaït ñoäng thöông maïi, kinh doanh, saûn xuaát seõ coù raát nhieàu bieán ñoäng: cô hoäi vaø thaùch thöùc. Yeáu Toá Vaên Hoùa Xaõ Hoäi. Coäng ñoàng xaõ hoäi hình thaønh vaø chia seû nieàm tin, caùc giaù trò, vaø caùc chuaån möïc chung. Caùc yeáu toá vaên hoùa xaõ hoäi laø neàn taûng chính qui ñònh theá giôùi quan cuûa caùc caù nhaân vaø coäng ñoàng. Caùc yeáu toá naøy qui ñònh haønh vi öùng xöû vaø haønh vi tieâu duøng cuûa caùc caù nhaân vaø coäng ñoàng. Do vaäy maø caùc yeáu toá naøy thöôøng taùc ñoäng maïnh meõ ñeán caùc quyeát ñònh tieáp thò cuûa caùc coâng ty. Ví duï: haønh vi tieâu duøng röôïu, bia thöôøng ñöôïc gaén vôùi söï maïnh meõ cuûa nam giôùi trong caùc xaõ hoäi AÙ Ñoâng. Yeáu toá caïnh tranh. Caùc yeáu toá caïnh tranh thöôøng ñöôïc hieåu laø caùc yeáu toá ngaønh. Moâ hình “Naêm taùc löïc caïnh tranh” cuûa Micheal Porter thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå phaân tích caùc taùc löïc caïnh tranh trong moät ngaønh. Moâ hình naøy neâu ra naêm löïc taùc ñoäng chính ñeán caân baèng caïnh tranh vaø caáu truùc moät ngaønh. Naêm taùc löïc ñoù laø:

Caùc ñoái thuû saün coù laø nhöõng coâng ty/ñoái thuû ñaõ vaø ñang caïnh tranh vôùi nhau treân thò tröôøng. Soá löôïng, khaû naêng taøi chính, vò trí cuûa caùc ñoái thuû seõ


laø nhöõng yeáu toá quan troïng aûnh höôûng quyeát ñònh möùc ñoä caïnh tranh cuûa ngaønh. Ñoái thuû caïnh tranh môùi laø nhöõng coâng ty/ñoái thuû coù khaû naêng hay môùi gia nhaäp vaøo thò tröôøng. Chaúng haïn nhöõng nhaø cung caáp hay khaùch haøng ñoâi khi cuõng laø nhöõng ñoái thuû tieàm naêng neáu raøo caûn cho vieäc xaâm nhaäp ngaønh khoâng cao vaø lôïi nhuaän cuûa ngaønh laø haáp daãn. Quyeàn löïc cuûa caùc nhaø cung caáp. Caùc nhaø cung caáp nhieàu khi coù raát nhieàu aûnh höôûng/quyeàn löïc ñoái vôùi heä thoáng, vaø tình hình caïnh tranh treân thò tröôøng. Moät soá nhaø cung caáp baèng quyeàn löïc treân thò tröôøng cuûa mình taïo ra söï leä thuoäc cho caùc nhaø saûn xuaát vaø do vaäy coù raát nhieàu aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø saûn xuaát naøy. Quyeàn löïc cuûa khaùch haøng. Khaùch haøng trong moät soá tröôøng hôïp cuõng raát coù quyeàn löïc. Hoï coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc coâng ty. Ñaëc bieät trong thò tröôøng coâng nghieäp, khi khaùch haøng cuûa coâng ty laø caùc toå chöùc. Hoï mua soá löôïng lôùn vaø thöôøng xuyeân. Do vaäy raát coù quyeàn löïc ñoái vôùi nhaø cung caáp. Trong moät soá tröôøng hôïp hoï coù theå mua laïi nhaø cung caáp, thöïc hieän chieán löôïc hôïp nhaát haøng doïc ñeå caïnh tranh tröïc tieáp treân thò tröôøng cuûa nhaø cung caáp. Do vaäy khaùch haøng ñoâi khi cuõng laø nhöõng ñoái thuû tieàm naêng. Caùc saûn phaåm thay theá laø caùc saûn phaåm ñöôïc khaùch haøng ñaùnh giaù coù khaû naêng thay theá cho caùc saûn phaåm hieän coù. Caàn chuù yù raèng khaùi nieäm saûn phaåm ñoâi khi raát tröøu töôïng vaø roäng lôùn do vaäy khaùi nieäm saûn phaåm thay theá cuõng raát roäng lôùn.

Caâu hoûi thaûo luaän

1. Baïn haõy lieät keâ thaät cuï theå nhöõng loaïi thoâng tin veà khaùch haøng maø baïn cho laø caàn thieát phaûi coù ñeå phuïc vuï vieäc ra quyeát ñònh kinh doanh. a. Haõy saép xeáp caùc thoâng tin naøy theo thöù töï öu tieân, vôùi 1 laø quan troïng

nhaát. b. Haõy giaûi thích lyù do baïn cho raèng caùc thoâng tin thu thaäp laø quan troïng vaø

cho bieát moãi loaïi thoâng tin phuïc vuï quyeát ñònh naøo cuûa nhaø quaûn lyù. c. Haõy neâu cuï theå nguoàn, phöông phaùp, vaø chi phí (döï kieán) ñeå coù ñöôïc

nhöõng thoâng tin cuûa baïn.


66

Gôïi yù: Baïn coù theå choïn moät saûn phaåm hay dòch vuï cuï theå vaø phaân tích döïa treân löïa choïn naøy. Coù theå giôùi haïn phaân tích trong 10 loaïi thoâng tin quan troïng nhaát. Ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy haõy thieát keá moät baûng goàm coù caùc coät: loaïi thoâng tin, lyù do caàn thu thaäp, nguoàn thu thaäp, phöông phaùp thu thaäp, chi phí.

2. Baèng phöông phaùp quan saùt, haõy cho ví duï veà vieäc söû duïng thoâng tin thò

tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Hoï thöôøng söû duïng caùc thaønh toá naøo trong boán thaønh toá cuûa heä thoáng thoâng tin tieáp thò?

3. Trong hai phöông phaùp döï baùo ñònh löôïng vaø ñònh tính, phöông phaùp naøo

toát hôn? Taïi sao? Haõy phoûng vaán tieäm phôû, xe baùnh mì, vaø cöûa haøng taïp hoùa gaàn nhaø baïn vaø cho bieát phöông phaùp cuûa caùc chuû nhaân trong vieäc döï kieán soá löôïng baùn ra cho ngaøy hoâm sau hay trong thaùng.

4. Haõy neâu vaø phaân tích cuï theå ví duï veà aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng

nhö: nhaân khaåu, kinh teá, töï nhieân, coâng ngheä, chính trò vaø phaùp lyù, vaø vaên hoùa xaõ hoäi leân hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp. Chuù yù choïn moät ví duï cho moãi yeáu toá. Caàn chuù yù phaân tích caùc cô hoäi vaø nguy cô cuûa moãi aûnh höôûng ñeán doanh nghieäp. Neân suy nghó veà moät doanh nghieäp cuï theå khi choïn ví duï.


TÌNH HUOÁNG 2.1

CAÙCH QUAÛNG BAÙ THÖÔNG HIEÄU CUÛA DEÄT PHÖÔÙC THÒNH:

VAÛI MAY ROÀI VAÃN ÑÖÔÏC TRAÛ LAÏI

Laàn ñaàu tieân vaûi cuûa Doanh nghieäp Deät Phöôùc Thònh loït vaøo danh saùch haøng Vieät Nam chaát löôïng cao naêm 2001 do ngöôøi tieâu duøng bình choïn. Khaùc vôùi nhieàu coâng ty deät khaùc, Phöôùc Thònh ít xuaát hieän treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, nhöng thöông hieäu vaûi Phöôùc Thònh vaãn vaøo ñöôïc “boä nhôù” cuûa ngöôøi tieâu duøng. Coâng ty ñaõ tieáp thò vaø quaûng baù thöông hieäu nhö theá naøo ñeå thaønh coâng ? Taïi nhieàu ñieåm baùn leû, khaùch haøng thöôøng ñoïc thaáy lôøi khuyeán caùo “haøng mua roài mieãn traû laïi”, nhöng ñoái vôùi ngöôøi mua vaûi cuûa Deät Phöôùc Thònh, ngay caû khi ñaõ caét thaønh aùo, quaàn, ngöôøi mua vaãn coù theå mang traû laïi vaø coøn ñöôïc thanh toaùn tieàn coâng may, neáu chaát löôïng saûn phaåm khoâng ñaït. OÂng Nguyeãn Thanh Lieâm, Tröôûng phoøng Tieáp thò cuûa Deät Phöôùc Thònh, noùi: “YÙ kieán phaûn hoài cuûa khaùch haøng veà chaát löôïng saûn phaåm quyù laém, noù giaù trò hôn nhieàu so vôùi tieàn coâng may chuùng toâi boài thöôøng cho hoï”. Trong thöïc teá, soá tröôøng hôïp khaùch haøng traû laïi saûn phaåm sau khi mua khoâng ñaùng keå, nhöng nhöõng thoâng tin naøy ñaõ giuùp Phöôùc Thònh nhìn ra nhöõng khieám khuyeát ñeå söûa ñoåi. OÂng Lieâm cho bieát, chaát löôïng vaûi ñoâi khi coøn phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän khí haäu cuûa moãi vuøng. Nhaø saûn xuaát raát khoù nhaän bieát ñieàu naøy neáu khoâng coù thoâng tin phaûn hoài töø ngöôøi tröïc tieáp söû duïng saûn phaåm. Muïc tieâu cuûa Phöôùc Thònh khi aùp duïng cheá ñoä baûo haønh chaát löôïng cho ngöôøi mua vaûi khoâng chæ nhaèm thu thaäp thoâng tin veà chaát löôïng saûn phaåm, maø coøn nhaèm quaûng baù thöông hieäu, laøm cho khaùch haøng nhôù ñeán thöông hieäu vaûi Phöôùc Thònh moãi khi mua haøng. Trong ñieàu kieän ngaønh deät ôû khu vöïc kinh teá troïng ñieåm phía Nam, vieäc tìm ñöôïc moät choã ñöùng treân thò tröôøng ñoái vôùi moät doanh nghieäp ít teân tuoåi khoâng deã daøng. Nhöng nhôø quan taâm ñeán nhu caàu cuûa khaùch haøng, hoaït ñoäng cuûa Deät


68

Phöôùc Thònh ngaøy caøng môû roäng. Hai nhaø maùy deät coâng suaát 7 trieäu meùt vaûi/naêm ñang chaïy suoát ngaøy ñeâm nhöng vaãn khoâng ñuû vaûi ñeå baùn. Phöôùc Thònh ñang xaây theâm nhaø maùy thöù ba coâng suaát 3 trieäu meùt/naêm ôû quaän 12, döï kieán seõ hoaït ñoäng töø giöõa naêm nay. Theo oâng Lieâm, vaûi cuûa Phöôùc Thònh ñöôïc nhieàu ngöôøi tieâu duøng ghi nhôù thöông hieäu vaø bình choïn vaøo danh saùch Haøng Vieät Nam chaát löôïng cao laø keát quaû cuûa vieäc thay ñoåi phöông thöùc baùn haøng. OÂng cho bieát, tröôùc ñaây Phöôùc Thònh chuû yeáu saûn xuaát theo ñôn ñaët haøng cuûa caùc nhaø buoân lôùn. Maïng löôùi baùn sæ vaø baùn leû ôû caùc tænh haàu heát do caùc nhaø buoân kieåm soaùt, neân khi haøng ñeán tay ngöôøi baùn leû ôû chôï nhieàu chuû saïp cuõng khoâng bieát vaûi hoï ñang baùn laø cuûa Phöôùc Thònh saûn xuaát, ngöôøi tieâu duøng tröïc tieáp laïi caøng ít bieát. Do ñoù, duø coâng ty aùp duïng nhieàu bieän phaùp quaûng baù thöông hieäu, nhö: baûo haønh saûn phaåm, taøi trôï cho caùc buoåi bieåu dieãn thôøi trang, quaûng caùo treân baùo... nhöng vaãn ít ngöôøi tieâu duøng bieát ñeán teân tuoåi cuûa coâng ty. Töø naêm 1999, Phöôùc Thònh toå chöùc laïi maïng löôùi phaân phoái, tröïc tieáp kieåm soaùt caùc toång ñaïi lyù vaø ñaïi lyù ñeå cung caáp haøng tröïc tieáp cho caùc ñieåm baùn leû. Vieäc toå chöùc laïi maïng löôùi baùn haøng coøn taïo ñieàu kieän cho Phöôùc Thònh phaùt huy hieäu quaû quaûng baù thöông hieäu thoâng qua chính saùch baûo haønh saûn phaåm. Hieän nay, ngöôøi mua vaûi coù theå traû laïi haøng taïi caùc ñieåm baùn leû khi phaùt hieän coù vaán ñeà veà chaát löôïng. Ngoaøi ra, maïng löôùi phaân phoái môùi coøn giuùp Phöôùc Thònh thu thaäp toát vaø nhanh choùng hôn caùc thoâng tin phaûn hoài cuûa khaùch haøng veà chaát löôïng saûn phaåm, thò hieáu cuûa thò tröôøng. OÂng Lieâm cho bieát, hieän nay haàu nhö moïi maãu thieát keá vaûi môùi cuûa Phöôùc Thònh ñeàu ñöôïc caûi tieán vaø phaùt trieån döïa treân thoâng tin thò tröôøng, neân saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc ngöôøi tieâu duøng ñoùn nhaän. Taán Ñöùc Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 7 08/02/01 trang 15)


Caâu hoûi 1. Chöông trình baûo haønh saûn phaåm cuûa Deät Phöôùc Thònh nhaèm vaøo nhöõng

muïc tieâu gì? Phaân tích öu ñieåm cuûa chöông trình naøy. 2. Coâng ty laáy ñöôïc nhöõng loaïi thoâng tin gì töø vieäc cho khaùch haøng traû laïi saûn

phaåm? 3. Phaân tích taùc ñoäng cuûa vieäc caûi tieán heä thoáng phaân phoái vaø thu thaäp thoâng

tin khaùch haøng cuûa coâng ty. 4. Khi ñöôïc yeâu caàu lieät keâ nhöõng loaïi thoâng tin veà khaùch haøng maø coâng ty

Deät Phöôùc Thònh caàn coù ñeå laäp keá hoaïch tieáp thò 4P, moät sinh vieân ñeà nghò nhöõng thoâng tin sau:

Teân, giôùi tính, ngaøy sinh, ñòa chæ, ngheà nghieäp, thu nhaäp, lyù do choïn vaûi Phöôùc Thònh, loaïi hình giaûi trí öa thích, caùc loaïi baùo, taïp chí thöôøng ñoïc, chöông trình vaø thôøi gian xem ti tivi, maëc saûn phaåm cuûa Phöôùc Thònh trong tröôøng hôïp naøo, caùc yù kieán goùp yù caûi tieán chaát löôïng saûn phaåm vaø dòch vuï. a. Haõy ñaùnh giaù nhöõng thoâng tin neâu treân. Thoâng tin naøo caàn thieát, thoâng

tin naøo khoâng caàn thieát? Caàn boå sung nhöõng thoâng tin gì? b. Saép xeáp caùc thoâng tin maø baïn cho laø caàn thieát ñeå thieát keá chöông trình

tieáp thò 4P cho Phöôùc Thònh theo thöù töï öu tieân, vôùi 1 laø quan troïng nhaát. c. Cho bieát töøng thoâng tin duøng vaøo vieäc gì trong quaù trình thieát keá chöông

trình tieáp thò 4P. Haõy chæ ra moät vaøi phöông phaùp ñeå thu thaäp caùc loaïi thoâng tin naøy. Haõy laäp vaø phaân tích baûng chi phí vaø chaát löôïng thoâng tin cuûa töøng phöông phaùp.


70

TÌNH HUOÁNG 2.2 GIUÙP DOANH NGHIEÄP QUAÛN LYÙ

VAØ TÍCH HÔÏP THOÂNG TIN KINH DOANH

IBM hoâm qua (31/3) vöøa coâng boá moät phaàn meàm môùi ñöôïc thieát keá nhaèm hoã trôï khaùch haøng truy caäp, tích hôïp vaø phaân tích taát caû caùc hình thöùc thoâng tin trong vaø ngoaøi doanh nghieäp.

Theo IBM, haõng naøy ñang môû roäng caùc danh muïc saûn phaåm quaûn lyù döõ lieäu cuûa mình vôùi phaàn meàm Tích hôïp Thoâng tin DB2. Phaàn meàm môùi hoã trôï nhöõng phaùt kieán “e-business on demand) (thöông maïi ñieän töû theo nhu caàu), cho pheùp caùc toå chöùc phaùt trieån töø cô sôû haï taàng coâng ngheä hieän taïi vaø giaûm chi phí cuõng nhö thôøi gian lieân quan tôùi vieäc tích hôïp nhöõng moâi tröôøng döõ lieäu khaùc nhau.

Phaàn meàm tích hôïp môùi coù theå hoã trôï roäng nhaát ñoái vôùi caùc chuaån môû; cho pheùp caùc doanh nghieäp truy caäp vaø tích hôïp thoâng tin theo heä thoáng vaø caû khoâng theo heä thoáng nhö laø thoâng tin ñöôïc löu tröõ treân moät ñòa ñieåm, bao goàm caû thö ñieän töû, ña phöông tieän, dòch vuï web, sinh hoïc vaø caùc nguoàn döõ lieäu treân caùc phaàn meàm caïnh tranh nhö Oracle vaø cô sôû döõ lieäu Microsoft SQL Server.

Phaàn meàm môùi raát thích hôïp cho caùc öùng duïng nhö Quaûn Lyù Quan Heä Khaùch Haøng (CRM – Customer Relationship Management), nôi maø nhöõng ngöôøi tröïc ñieän thoaïi taïi trung taâm caàn thu thaäp thoâng tin veà khaùch haøng treân nhieàu cô sôû döõ lieäu khaùc nhau, caùc nguoàn thoâng tin khoâng theo heä thoáng nhö thö ñieän töû, teäp phaúng vaø caùc nguoàn khaùc. Caùc toå chöùc dòch vuï taøi chính coù theå keát hôïp caùc hoà sô veà khaùch haøng vôùi thoâng tin ñaàu tö treân internet.

Ngoaøi ra doanh nghieäp coù theå taêng giaù trò cuûa caùc ñaàu tö vaøo nguoàn löu tröõ döõ lieäu hieän taïi thoâng qua vieäc phaùt trieån caùc phaân tích vôùi nhöõng thoâng tin kòp thôøi, naém baét ñöôïc thoâng tin veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình nhanh hôn.

Caùc nhaø phaân tích cho bieát, caùc coâng ty söû duïng tôùi 40% ngaân saùch coâng ngheä thoâng tin haøng naêm vaøo coâng vieäc tích hôïp. Hoï caàn moät cô sôû haï taàng coù theå keát noái söï phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa caùc öùng duïng môùi vôùi caùc nguoàn döõ lieäu thoâng tin, keát hôïp toaøn boä löôïng döõ lieäu treân khaép doanh nghieäp, cuøng vôùi ñoái taùc, nhaø cung caáp vaø khaùch haøng.

Hoàng Phuùc (Theo www.vnn.vn – 31/3/2003)


Caâu hoûi 1. Phaàn meàm cuûa IBM trong tình huoáng treân laø thaønh toá naøo trong heä thoáng

thoâng tin tieáp thò cuûa moät doanh nghieäp? 2. Haõy neâu vaø phaân tích moät ví duï cuï theå veà öùng duïng coâng ngheä thoâng tin ñeå

taêng hieäu quaû phuïc vuï khaùch haøng.


72

TÌNH HUOÁNG 2.3

THÒ TRÖÔØNG QUOÁC TEÁ – CON ÑÖÔØNG GIAN KHOÙ*

Tình huoáng A: Caây Giaû Ra “Quaû” Ñoâla Muøa heø taïi Kuwait thöôøng noùng tôùi hôn 50 ñoä C. Vì vaäy, haàu heát moïi truï sôû, cöûa haøng vaø trong caû tö gia, ñeàu ñaët raát nhieàu chaäu caây, vöøa ñeå trang trí, vöøa coù moät chuùt maøu xanh cho ñôõ nhöùc maét. Tuy nhieân, ngöôøi Kuwait khoâng theå saûn xuaát ñöôïc caû caây laãn chaäu. Vaø moät doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ khoâng boû lôõ cô hoäi. Coâng ty naøy ñaõ xuaát sang Kuwait nhöõng chieác chaäu men goám vôùi giaù chæ baèng moät nöûa so vôùi saûn phaåm cuøng loaïi baùn treân thò tröôøng. Chaúng maáy choác, chieác chaäu made in Vietnam naøy ñaõ len loûi vaøo taän caùc sieâu thò ôû thuû ñoâ ñaát nöôùc daàu löûa naøy. Coù chaäu, coù caây roài, nhöng laáy gì ñeå nuoâi caây, trong khi nôi ñaây chæ toaøn caùt noùng boûng? Bieát ñöôïc thoâng tin naøy, moät coâng ty khaùc cuûa Vieät Nam cuõng nhanh chaân xuaát sang caùc bao ñaát maàu, ñoùng thaønh bao 50 kg, 25 kg. Haøng baùn ñaét nhö toâm töôi. Nhöng khoâng phaûi ñôn vò naøo cuõng nhaïy beùn vaø bieát xöû lyù thoâng tin nhö vaäy. Tröôøng hôïp oâng giaùm ñoác cuûa moät coâng ty coù teân tuoåi, ñöôïc tham gia ñoaøn doanh nhaân ñi khaûo saùt thò tröôøng Myõ hoài ñaàu naêm laø moät ví duï. Chæ sau moät ngaøy tieáp xuùc vaø tìm hieåu ñoái taùc, oâng toû ra hoan hæ vaø khoe kheùo vôùi moïi ngöôøi "seõ thaéng vaø thaéng ñaäm". Toái hoâm ñoù, oâng môøi caû ñoaøn ñi aên. Ai cuõng möøng cho oâng vì môùi ñi laàn ñaàu ñaõ môû ñöôïc thò tröôøng. OÂng cho bieát thaùng tôùi, coâng ty oâng seõ xuaát sang Myõ 10 container aùo sô mi giaáy. Ngay ngaøy mai, ñoái taùc seõ mang maãu vaø caû nhaân vieân kyõ thuaät sang baøn chi tieát. OÂng giaûi thích theâm, ôû Myõ, ngöôøi ta thöôøng duøng loaïi sô mi laøm baèng giaáy cho caùc coâng vieäc nhö lieäm xaùc, mai taùng hay laøm coâng taùc ñieàu döôõng trong khoa laây cuûa beänh vieän. Sau khi laøm vieäc, ngöôøi duøng coù theå boû vaøo thuøng raùc rieâng ñeå huûy trong loø ñoát y teá. Saùng hoâm sau, moät thöông nhaân vaø thôï kyõ thuaät cuûa coâng ty Myõ ñeán thaät. Nhöng sau khi nghe hoï trình baøy xong, moïi ngöôøi môùi teù ngöûa ra raèng: hoï ñi chaøo haøng ñeå baùn cho ta chöù khoâng phaûi ñi mua. Thôï kyõ thuaät ñeán laø ñeå höôùng daãn caùch thu nhoû aùo laïi cho vöøa vôùi côõ cuûa ngöôøi Vieät Nam. OÂng giaùm ñoác noï


chöõa ngöôïng: "Caùi thaèng cha aáy (chæ ñoái taùc Myõ) noùi khoù nghe quaù. Mình hoïc ôû nhaø ñaït baèng C roài chöù ñaâu coù keùm". Tröôøng hôïp baø Giaùm ñoác Coâng ty C.H. laïi khaùc. Ñöôïc môøi ñi khaûo saùt thò tröôøng Trung Ñoâng, nhöng sôï toán tieàn, baø ñaønh boû cuoäc. Sau khi ñoaøn veà, nghe keát quaû caùc hôïp ñoàng ñaõ kyù, baø môùi thaáy tieác. Theá roài, nhaân coù maáy caùn boä sang beân ñoù döï hoäi nghò, baø göûi sang ñaïi söù quaùn moät chieác aùo leã hoäi daønh cho phuï nöõ AÛraäp do coâng ty baø saûn xuaát. Khi xem aùo, ñoái taùc ôû ñaây traàm troà khen vì aùo quaù ñeïp, theâu haït cöôøm coâng phu vaø ñuùng moát ñòa phöông. Khen roài, hoï hoûi moät caùch hoàn nhieân: "Theá quaàn ñaâu, khaên truøm ñaâu?". Thì ra moät boä trang phuïc leã hoäi cuûa phuï nöõ AÛraäp phaûi goàm 3 thöù: aùo choaøng, quaàn vaø moät chieác khaên truøm ñaàu. Vì chæ ôû nhaø, nghe keå laïi, neân baø giaùm ñoác noï nghó raèng, chieác aùo ñoù laø ñuû. Giaù nhö baø chòu boû ra moät chuùt kinh phí ñeå tham gia chuyeán khaûo saùt thì ñaâu phaûi ñeå vuoät maát cô hoäi nhö vaäy. (Theo Coâng Nghieäp) Vnexpress, 16/10/2002 Tình huoáng B: Phoøng Thoâng Tin Kinh Teá Ñoái Ngoaïi (Boä Ngoaïi Giao): Moät Caàu Noái Thoâng Tin Chöa Ñöôïc Taän Duïng Cuoái naêm 1998, Boä Ngoaïi giao ñaõ coù quyeát ñònh thaønh laäp Phoøng Thoâng tin kinh teá ñoái ngoaïi (TTKTÑN). Phoøng TTKTÑN coù ba chöùc naêng chính: laøm caàu noái thoâng tin veà caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi giöõa caùc cô quan, doanh nghieäp vaø doanh nhaân trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, hoã trôï caùc ñoái taùc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi thöïc hieän caùc quan heä hôïp taùc kinh teá; kieåm chöùng tö caùch phaùp nhaân vaø tình traïng taøi chính cuûa caùc ñoái taùc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi; vaø ñaùnh giaù chieàu höôùng hôïp taùc giöõa Vieät Nam vaø caùc nöôùc, kieán nghò caùc bieän phaùp thích öùng nhaèm thuùc ñaåy caùc quan heä kinh teá ñoái ngoaïi. Phoøng TTKTÑN hieän ñang taäp trung ñaåy maïnh caùc hoaït ñoäng trôï giuùp doanh nghieäp. OÂng Phaïm Quang Nhueä - Toång bieân taäp phuï traùch trang chuû TTKTÑN, cho bieát theâm : Lôïi theá lôùn nhaát maø chuùng toâi coù laø moái quan heä raát chaët cheõ vôùi 64 cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao cuûa Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi, ñoù laø caùc cô quan ñaïi dieän cuûa Chính phuû Vieät Nam vôùi khoaûng 200 quoác gia treân theá giôùi maø Vieät Nam ñang coù quan heä ngoaïi giao. Caùc yeâu caàu lieân quan ñeán tìm kieám baïn haøng, thò tröôøng vaø caùc thoâng tin khaùc coù lieân quan cuûa caùc doanh nghieäp, ñôn vò trong nöôùc göûi ñeán cho chuùng toâi ñeàu


74

seõ ñöôïc chuyeån ngay laäp töùc ñeán cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao ôû nöôùc ngoaøi coù lieân quan; cô quan naøy seõ tìm kieám thoâng tin, phaûn hoài cho phoøng vaø chuùng toâi seõ thoâng baùo laïi cho doanh nghieäp. Töông töï nhö vaäy, khi caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi coù yeâu caàu tìm kieám thoâng tin vaø baïn haøng Vieät Nam, hoï seõ thoâng qua caùc cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao, caùc cô quan naøy seõ chuyeån veà cho phoøng TTKTÑN, ngay sau ñoù chuùng toâi seõ thoâng tin roäng raõi hoaëc coù thoâng baùo ñeán caùc ñôn vò, doanh nghieäp coù nhu caàu. Caùc thoâng tin naøy coøn ñöôïc ñöa leân website cuûa phoøng ñeå caùc ñôn vò coù nhu caàu tham khaûo tröïc tieáp qua maïng. Do vaäy caùc doanh nghieäp coù caùc yeâu caàu gì lieân quan ñeán xuùc tieán thöông maïi cöù göûi tröïc tieáp cho chuùng toâi coù theå baèng ñieän thoaïi, fax, e-mail, hoaëc cuõng coù theå göûi thö tröïc tieáp trong website noùi treân. Ñoái vôùi caùc yeâu caàu veà kieåm chöùng tö caùch phaùp nhaân hay tình traïng taøi chính cuûa ñoái taùc nöôùc ngoaøi, chuùng toâi ñeàu thoâng qua caùc cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao ôû nöôùc ngoaøi ñeå thöïc hieän qua hai keânh chính thöùc vaø khoâng chính thöùc. Keânh chính thöùc laø thoâng tin xaùc nhaän töø caùc toå chöùc ôû nöôùc coù lieân quan nhö caùc hieäp hoäi, caùc trung taâm xuùc tieán thöông maïi hay phoøng thöông maïi vaø coâng nghieäp... Coøn keânh khoâng chính thöùc laø qua caùc moái quan heä cuûa cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao vaø chính caùc quan chöùc cuûa cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao, vôùi giôùi quan chöùc, doanh nhaân nöôùc ngoaøi vaø Vieät kieàu. Phoái hôïp caùc nguoàn tin naøy laïi, chuùng toâi seõ coù nhöõng tö vaán boå ích cho caùc ñoái taùc trong nöôùc veà baïn haøng cuûa hoï. Ñoái vôùi thoâng tin kieåm chöùng caùc ñoái taùc trong nöôùc, khi coù yeâu caàu, chuùng toâi coù coâng vaên do chính chaùnh vaên phoøng boä hay moät thöù tröôûng kyù göûi ñeán caùc cô quan quaûn lyù trong nöôùc nhö uûy ban nhaân daân tænh thaønh, caùc sôû ngoaïi vuï, keá hoaïch vaø ñaàu tö hay thöông maïi... ñeå caùc cô quan naøy giaûi ñaùp. OÂng Nhueä cho bieát, vöøa qua coù moät ñòa phöông nhôø Phoøng TTKTÑN kieåm chöùng hoä khaû naêng taøi chính cuûa moät doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, muoán hôïp taùc vôùi ñòa phöông thöïc hieän moät döï aùn khaù lôùn. Nhôø thoâng tin kieåm chöùng naøy maø ñòa phöông ñoù ñaõ traùnh ñöôïc nhöõng thieät haïi coù theå xaûy ra khi bieát raèng ñoái taùc naøy khoâng coù khaû naêng nhö hoï giôùi thieäu. Hieän taïi caùc yeâu caàu cuûa doanh nghieäp ñöôïc thöïc hieän mieãn phí. Tuy nhieân, tuøy theo möùc ñoä thoâng tin maø doanh nghieäp caàn, neáu nhöõng thoâng tin maø ôû phía nöôùc ngoaøi ñoøi hoûi phaûi coù dòch vuï phí thì phoøng seõ thoâng baùo laïi cho doanh nghieäp ñöôïc bieát vaø seõ phaûi thu khoaûn chi phí naøy nhöng cuõng chæ nhö möùc thu


maø phía nöôùc ngoaøi ñoøi hoûi maø thoâi. Trong töông lai quyeát ñònh coù thu dòch vuï phí hay khoâng coøn tuøy thuoäc vaøo quyeát ñònh cuûa Boä Ngoaïi giao. Töø ñaàu naêm ñeán giôø ñaõ coù khoaûng 300 yeâu caàu vaø ñôn ñaët haøng cuûa caùc doanh nghieäp trong nöôùc, cuøng moät con soá töông ñöông nhö vaäy töø caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, ñaõ ñöôïc chuùng toâi tieáp nhaän vaø xöû lyù; chuùng toâi cuõng ñaõ giuùp cho 150 cuoäc tieáp xuùc giöõa caùc doanh nghieäp trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi. Keát quaû böôùc ñaàu khaù toát, ñöôïc caùc doanh nghieäp ghi nhaän. Con soá naøy chöa keå ñeán caùc giao dòch hay quan heä ñoái taùc coù theå coù thoâng qua website cuûa chuùng toâi. Tuy vaäy, hieän nay soá doanh nghieäp yeâu caàu Phoøng TTKTÑN hoã trôï thoâng tin coøn ít. Phoøng ñang coù keá hoaïch thoâng tin roäng raõi hôn hoaït ñoäng cuûa mình. Coù theå tôùi ñaây Phoøng TTKTÑN seõ ñöôïc naâng caáp thaønh moät trung taâm ñeå môû roäng caùc hoaït ñoäng. Phoøng cuõng ñang taäp trung giuùp xuùc tieán thöông maïi cho töøng ngaønh haøng cuï theå. Ví duï nhö ñeå phuïc vuï chöông trình xuaát khaåu lao ñoäng, chuùng toâi ñaõ göûi yeâu caàu ñeán taát caû caùc söù quaùn ôû nöôùc ngoaøi; vaø chæ sau moät thôøi gian ngaén, ñaõ coù treân 30 söù quaùn traû lôøi. Qua toång hôïp phaân tích caùc thoâng tin töø caùc söù quaùn, chuùng toâi ñaõ laäp ra ñöôïc moät baûn baùo caùo raát chi tieát veà thò tröôøng lao ñoäng cuûa nhieàu nöôùc vaø nhieàu khu vöïc treân theá giôùi; khaû naêng hôïp taùc lao ñoäng trong thôøi gian tôùi cho töøng thò tröôøng... Veà website cuûa Phoøng TTKTÑN, ñaõ thieát keá ñöôïc khoaûng 1.000 trang baèng hai thöù tieáng Anh vaø Vieät, goàm caùc thoâng tin veà thò tröôøng, caùc cô hoäi laøm aên, ñaàu tö, caùc hoäi chôï, trieån laõm vaø hoäi thaûo seõ dieãn ra trong thôøi gian saép tôùi ôû trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, caùc chaøo haøng hay quaûng baù cuûa doanh nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc; giuùp thoâng tin veà du hoïc ôû caùc nöôùc... Trang chuû thoâng tin veà xuùc tieán thöông maïi cuûa ngaønh ngoaïi giao naøy vaãn ñang ñöôïc naâng caáp ñeå ña daïng vaø höõu ích hôn cho doanh nghieäp. Cao Cöông Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 26 22/06/00 trang 12)


76

Caâu hoûi 1. Theo baïn haïn cheá lôùn nhaát cuûa doanh nghieäp Vieät Nam khi tham gia thöông

maïi quoác teá laø gì? Neâu moät vaøi gôïi yù ñeå vöôït qua nhöõng haïn cheá naøy. 2. Haõy so saùnh veà muïc tieâu, loaïi thoâng tin thu thaäp, chaát löôïng thoâng tin thu

thaäp, vaø nhöõng vaán ñeà maø doanh nghieäp caàn chuaån bò, cuûa ba hình thöùc thu thaäp thoâng tin neâu trong tình huoáng: tham döï hoäi chôï, tham döï ñoaøn ñi khaûo saùt thò tröôøng, vaø thu thaäp thoâng tin qua caùc toå chöùc cung caáp thoâng tin (nhö Phoøng TTKTÑN)?

3. Phoøng thoâng tin kinh teá ñoái ngoaïi, trong tình huoáng naøy, ñoùng vai troø gì

trong heä thoáng thoâng tin tieáp thò cuûa caùc coâng ty Vieät Nam? Phoøng naøy seõ cung caáp nhöõng thoâng tin gì veà thò tröôøng nöôùc ngoaøi maø coâng ty Vieät Nam muoán xaâm nhaäp?

4. Haõy chæ ra moät soá ñôn vò trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi thöïc hieän vieäc cung caáp

thoâng tin cho doanh nghieäp. Haõy cho bieát cuï theå teân, ñòa chæ lieân laïc, loaïi dòch vuï maø töøng ñôn vò cung caáp.

5. Haõy cho bieát 5 ñòa chæ website treân internet maø doanh nghieäp coù theå truy

caäp ñeå tìm kieám thoâng tin veà xuaát nhaäp khaåu. 6. Haõy phoûng vaán moät doanh nghieäp xuaát khaåu vaø cho bieát nhöõng loaïi thoâng

tin naøo veà khaùch haøng, saûn phaåm, thò tröôøng maø doanh nghieäp caàn coù khi tham gia xuaát khaåu vaø cho bieát phöông phaùp doanh nghieäp thu thaäp nhöõng thoâng tin naøy.


TÌNH HUOÁNG 2.4

KHI ÑOÁI THUÛ ÑIEÀU TRA BIA SAØI GOØN

Moät toái noï, Gordon Milne thueâ nguyeân moät quaùn bia, môøi vaøi chuïc ngöôøi vaøo uoáng bia thoaûi maùi chæ ñeå ñieàu tra moät chuyeän - vì sao Bia Saøi Goøn khoâng theøm quaûng caùo nhieàu vaãn chieám thò phaàn lôùn hôn caùc haõng bia nhaát nhì theá giôùi töøng boû ra baïc tæ ñeå quaûng caùo lieân tuïc haøng ñeâm. Milne laø ngöôøi quaûn lyù vaên phoøng haõng nghieân cöùu thò tröôøng ACNielsen taïi Vieät Nam. Tôø Asian Wall Street Journal soá ra ñaàu naêm nay ñaõ baét ñaàu moät baøi baùo vieát veà thò tröôøng bia taïi Vieät Nam nhö theá. Baøi baùo cho bieát loaïi thoâng tin thò tröôøng nhö theá mang tính soáng coøn vôùi caùc taäp ñoaøn ñang muoán thaâm nhaäp caùc thò tröôøng môùi noåi leân nhö Vieät Nam. Thò tröôøng naøy chöa coù nhaõn hieäu thoáng trò nhö Philippines vôùi San Miguel cuõng chöa quaù chaät choäi nhö Trung Quoác. ÔÛ moät baøn, ACNielsen môøi ba ngöôøi ñaïp xích loâ, moät thôï söûa ñoàng hoà vaø moät taøi xeá taéc xi. Caùch ñaáy khoâng xa laø moät baøn coù baûy giaùm ñoác coâng ty, roài moät baøn khaùc vôùi saùu chuû xí nghieäp nhoû chuyeân saûn xuaát cöûa kính hay phuï tuøng cô khí. Saùu coâng nhaân chieám moät baøn coøn boán thanh nieân troâng raát baûnh bao hieän ñang laøm cho moät coâng ty Haøn Quoác ngoài moät baøn khaùc. Trong vaøi ba tieáng, hoï uoáng bia vaø noùi veà loaïi bia öa thích cuûa hoï. Theo soá lieäu baøi baùo ghi nhaän, Bia Saøi Goøn hieän chieám moät phaàn ba thò phaàn 2,2 tæ lít maø khoâng caàn quaûng caùo aàm ó. Trong khi ñoù Tiger, moät trong nhöõng nhaõn hieäu bia quaûng caùo nhieàu nhaát Vieät Nam, chieám 12% thò phaàn, Heineken chieám 5%. Vôùi Bia Saøi Goøn chieám troïn thò phaàn bia reû tieàn, Tiger vaø Heineken chaën loái bia ñaét tieàn, nhöõng nhaõn bia khaùc haàu nhö khoâng coøn ñaát duïng voõ. Foster's, haõng bia lôùn nhaát nöôùc UÙc, böôùc chaân vaøo thò tröôøng Vieät Nam naêm 1998 trong boái caûnh ñoù. Duø ôû nöôùc khaùc nhö Anh, Foster's laø moät nhaõn hieäu maïnh nhöng ôû Vieät Nam, chieán löôïc tieáp thò cuûa Foster's coù vaán ñeà. Theo Asian Wall Street Journal, caùch thöùc tieáp thò cuûa Foster's treân theá giôùi laø hình aûnh ngöôøi UÙc töï gieãu mình baèng nhöõng chuyeän kyø khoâi "kieåu UÙc". Loaïi quaûng caùo naøy khoâng ñaït hieäu quaû taïi Vieät Nam vì moïi ngöôøi khoâng hieåu vì sao laïi ñem nöôùc UÙc ra ñeå cheá gieãu.


78

Mark Blair, giaùm ñoác chieán löôïc taïi chaâu AÙ cuûa haõng quaûng caùo Ogilvy & Mather, noùi: "Gieãu nheï nhaøng moät nöôùc nhö UÙc laø chuyeän khoù hieåu vôùi nhieàu ngöôøi. Daân Vieät Nam khoâng tieáp xuùc nhieàu vôùi theá giôùi beân ngoaøi neân khoù loøng tieáp nhaän nhöõng ñieàu teá nhò nhö theá". Naêm ngoaùi Foster's ñaõ huûy hôïp ñoàng vôùi haõng quaûng caùo Lowe Lintas & Partners, chuyeån sang nhôø haõng Saatchi & Saatchi PLC cuûa Anh. Haõng naøy ñaõ coá thay ñoåi hình aûnh vaø noäi dung quaûng caùo sao cho phuø hôïp vôùi caùch nghó cuûa ngöôøi Vieät hôn. Quaûng caùo "Nguïy trang kieåu UÙc" thoaït tieân laø caûnh moät ngöôøi khoaùc aùo kangaroo vôùi lôøi bình "Chöông trình baûo veä nhaân chöùng kieåu UÙc". Baûo veä nhaân chöùng thì chæ coù daân Myõ vaø nhöõng ai raønh phim haønh ñoäng cuûa Myõ môùi hieåu. Coù nhöõng quaûng caùo chæ laøm rieâng cho thò tröôøng Vieät Nam nhö caûnh "Keït xe kieåu UÙc". Duø Foster's hieåu ra choã yeáu cuûa chieán löôïc tieáp thò nhöng e ngaïi thay ñoåi hình aûnh ñaõ daøy coâng xaây döïng chæ ñeå thoûa maõn thò hieáu ñòa phöông. Chieán dòch "kieåu UÙc" duø sao ñaõ thaønh coâng ôû nhöõng thò tröôøng khaùc kia maø. Quay laïi quaùn bia, ACNielsen ñaõ khaùm phaù ra moät vaøi ñieàu. Ngöôøi taøi xeá cheâ Heineken. "Heineken khoâng coù chuùt gì laø Vieät Nam. Noù daønh cho daân nöôùc ngoaøi. Vaøo quaùn nhaäu, duø coù tieàn, boïn toâi cuõng khoâng uoáng Heineken". Bia Tiger thì choïn loái quaûng caùo truyeàn thoáng chöù khoâng nhö Foster's. Naêm ngoaùi, Tiger cuõng boû hôïp ñoàng vôùi Saatchi & Saatchi vaø quay sang thueâ haõng quaûng caùo Leo Burnett. Haõng naøy laøm nhöõng quaûng caùo theo loái kinh ñieån, loaïi quaûng caùo ngaøy nay ñaõ loãi thôøi beân trôøi Taây. ACNielsen hoïc ñöôïc qua maáy chuïc tay nhaäu, hoï môøi: Tiger thaønh coâng nhôø ñaùnh vaøo taâm lyù nam tính, töï tin maø nam giôùi ôû ñaây thöôøng coù. Theo Neil Doyle, moät nhaân vieân nghieân cöùu thò tröôøng cuûa ACNielsen hieän ñang laøm luaän aùn tieán só xaõ hoäi hoïc veà quan ñieåm nam tính, ngöôøi uoáng bia Vieät Nam ñaõ gaùn taâm lyù naøy cho Bia Saøi Goøn nhôø hình aûnh thöïc teá chöù khoâng nhôø quaûng caùo. Bia Saøi Goøn baùn chaïy laø vì caûnh ñuû taàng lôùp ngöôøi uoáng noù trong nhöõng quaùn nhaäu ñoâng ngöôøi, moät loaïi bia ñeå caùnh ñaøn oâng moãi khi cuøng nhau vui veû phaûi nghó ñeán, baát keå ngöôøi uoáng laø daân ñaïp xích loâ hay caùnh giaùm ñoác xí nghieäp. Bia Saøi Goøn vaø sau naøy caû Tiger ñaõ thoaùt khoûi yù nieäm bia haïng sang hay bia reû tieàn - chæ coù moät loaïi bia ñeå chia seû vôùi baïn beø.


Khoâng bieát sau ñieàu tra cuûa ACNielsen, caùc haõng nhö Foster's coù thay ñoåi chieán löôïc quaûng caùo hay khoâng.? Nguyeãn Vaïn Phuù Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 4 18/01/2001 trang 22)

Caâu hoûi: 1. Coâng ty ACNielsen ñaõ söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu naøo trong tình

huoáng treân? Theo baïn khi söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu naøy nhaø nghieân cöùu seõ thu thaäp ñöôïc nhöõng loaïi thoâng tin naøo? Taïi sao ACNielsen khoâng söû duïng phöông phaùp baûng caâu hoûi trong tình huoáng naøy?

2. Bình luaän caâu phaùt bieåu cuûa Mark Blair, giaùm ñoác chieán löôïc taïi chaâu AÙ cuûa

haõng quaûng caùo Ogilvy & Mather trong tình huoáng treân. Quaûng caùo cuûa bia Foster thaát baïi treân thò tröôøng Vieät Nam vì ñaõ boû qua yeáu toá naøo cuûa moâi tröôøng tieáp thò?

3. Taïi sao duø ñaõ hieåu ra choã yeáu cuûa chieán löôïc tieáp thò Foster vaãn khoâng

muoán thay ñoåi hình aûnh ñaõ daøy coâng xaây döïng ñeå thoûa maõn thò hieáu ñòa phöông (Vieät Nam)

4. Haõy nhaän xeùt caâu keát luaän cuûa tình huoáng treân “Bia Saøi Goøn baùn chaïy laø vì

caûnh ñuû……- chæ coù moät loaïi bia ñeå chia seû vôùi baïn beø”. Keát luaän naøy ñuùng hay sai? Taïi sao?


80

TÌNH HUOÁNG 2.5

TOÏA ÑAØM VEÀ HIEÄP ÑÒNH THÖÔNG MAÏI VIEÄT-MYÕ

Buoåi toïa ñaøm veà Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät - Myõ, do Saigon Times Club toå chöùc ngaøy 22-8-2000, thöïc teá laïi gaàn nhö laø cuoäc ñoäc thoaïi cuûa oâng Tröông Troïng Nghóa, Phoù giaùm ñoác Trung taâm Phaùt trieån Ngoaïi thöông vaø Ñaàu tö Thaønh Phoá Hoà Chí Minh (TP.HCM), tröôùc hôn 50 nhaø doanh nghieäp vaø luaät gia. Nhöõng ngöôøi ñieàu khieån toïa ñaøm nghó raèng doanh nghieäp seõ coù nhieàu thaéc maéc xung quanh noäi dung hieäp ñònh, neân ñaõ giôùi haïn phaàn trình baøy cuûa oâng Tröông Troïng Nghóa veà noäi dung cuûa baûn hieäp ñònh trong khoaûng moät giôø ñeå daønh nhieàu thôøi gian cho phaàn thaûo luaän, nhöng chæ coù hai ngöôøi ñaët caâu hoûi. Trong ñoù chæ coù moät caâu hoûi veà haïn ngaïch haøng deät may laø coù lieân quan tröïc tieáp ñeán noäi dung cuûa baûn hieäp ñònh thöông maïi. OÂng Phan Chaùnh Döôõng, Toång giaùm ñoác Coâng ty Phaùt trieån coâng nghieäp Taân Thuaän, noùi : “Ñeán nay toâi môùi ñöôïc ñoïc sô qua baûn Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät - Myõ, chöa theå hieåu moïi ngoïn ngaønh neân khoâng bieát caàn hoûi gì”. Khoâng rieâng gì oâng Phan Chaùnh Döôõng, khaù nhieàu nhaø doanh nghieäp maõi ñeán chieàu ngaøy 22-8-2000 môùi nhaän ñöôïc baûn tieáng Vieät cuûa Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät - Myõ, hoï coøn chöa coù thôøi gian ñeå ñoïc löôùt qua baûn hieäp ñònh, laáy gì ñeå thaéc maéc vaø ñaët caâu hoûi. Trong khi ñoù, caùc doanh nghieäp Myõ laïi ñöôïc cung caáp thoâng tin khaù ñaày ñuû. OÂng Traàn Só Haûi, Vieät kieàu Myõ hieän ñang coâng taùc ôû TP.HCM, giô cho moïi ngöôøi xem moät ñóa vi tính vaø noùi : “Toâi ñeán Toång laõnh söï Myõ ôû TP.HCM vaø ñöôïc cung caáp mieãn phí nhöõng thoâng tin caàn thieát ñaõ ñöôïc phaân tích chi tieát ñeán töøng daáu phaåy chöù khoâng phaûi töøng caâu”. OÂng coøn cho bieát, nhöõng doanh nhaân Myõ quan taâm ñeán vieäc laøm aên ôû Vieät Nam thaäm chí naém noäi dung döï thaûo cuûa baûn hieäp ñònh töø tröôùc, ñeán khi kyù keát chính thöùc hoï chæ ñeán cô quan xuùc tieán thöông maïi ñeå kieåm tra baûn hieäp ñònh ñaõ kyù coù ñieåm gì khaùc so vôùi nhöõng ñieàu ñaõ bieát.

OÂng Tröông Troïng Nghóa noùi theâm, caùc coâng ty Myõ laøm aên ôû Vieät Nam ñaõ chuû ñoäng thueâ nhöõng coâng ty tö vaán, luaät sö nghieân cöùu ñeå xaùc ñònh Hieäp ñònh


Thöông maïi Vieät - Myõ seõ aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán hoaït ñoäng trong ngaønh haøng cuûa hoï taïi Vieät Nam. Trong khi caùc doanh nghieäp Vieät Nam ngay caû noäi dung cuï theå cuûa baûn hieäp ñònh ra sao cuõng chöa bieát. “Caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ chuaån bò gì ? Chuùng ta seõ xuaát khaåu haøng hoùa naøo vaøo thò tröôøng Myõ vaø thöïc hieän theo chieán löôïc naøo ?”. Chaéc haún vaán ñeà cuûa oâng Traàn Só Haûi neâu ra nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam vaãn chöa tìm ñöôïc caâu traû lôøi cho mình. OÂng Tröông Troïng Nghóa cho raèng, Nhaø nöôùc neân hoã trôï thoâng tin cho doanh nghieäp, vaø caùc hieäp hoäi chuyeân ngaønh neân ñöùng ra nghieân cöùu ñeå cung caáp cho hoäi vieân hieåu roõ hôn caùc heä quaû vaø aûnh höôûng cuûa Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät - Myõ ñeán hoaït ñoäng cuûa töøng doanh nghieäp. Ñoàng thôøi cuõng phaûi toå chöùc caùc nhoùm nghieân cöùu veà luaät leä kinh doanh ôû thò tröôøng Myõ. OÂng khaúng ñònh : “Phaûi hieåu thaáu ñaùo, baèng khoâng chuùng ta seõ khoâng laøm aên ñöôïc”. Cho ñeán nay, caùc doanh nghieäp Vieät Nam môùi bieát veà nhöõng cô hoäi maø hieäp ñònh thöông maïi môû ra cho caùc doanh nghieäp Myõ vaøo laøm aên ôû thò tröôøng Vieät Nam, coøn cô hoäi cuûa Vieät Nam ôû thò tröôøng Myõ ra sao coøn khaù muø môø. Chaúng haïn ñaïi dieän moät doanh nghieäp ngaønh may ñaët ra taïi buoåi toïa ñaøm caâu hoûi : “Haøng deät may Vieät Nam vaøo Myõ coù bò khoáng cheá baèng haïn ngaïch khoâng, neáu coù thì bao giôø Myõ coâng boá haïn ngaïch haøng deät, may caáp cho Vieät Nam vaø soá löôïng haïn ngaïch laø bao nhieâu ?”, nhöng chöa ai ñöa ra ñöôïc caâu traû lôøi chính xaùc. Trôû laïi noäi dung cuûa baûn hieäp ñònh, oâng Tröông Troïng Nghóa cho bieát, tuy mang teân “hieäp ñònh thöông maïi” nhöng noäi dung khoâng chæ lieân quan ñeán thöông maïi maø bao truøm caû hoaït ñoäng ñaàu tö, quyeàn sôû höõu trí tueä vaø moät soá nguyeân taéc haønh xöû giöõa hai quoác gia (ví duï nhö tính minh baïch cuûa luaät phaùp, vaø khi luaät phaùp khoâng minh baïch laøm thieät haïi cho coâng daân nöôùc kia thì hoï coù quyeàn khieáu naïi). Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät - Myõ môû ra nhieàu cô hoäi kinh doanh cho doanh nghieäp Vieät Nam, nhöng noù cuõng môû ñöôøng cho haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa Myõ vaøo Vieät Nam, do ñoù aùp löïc caïnh tranh ôû thò tröôøng trong nöôùc seõ taêng leân. Trong cuoäc caïnh tranh naøy, chæ rieâng vieäc haïn cheá veà cô hoäi naém baét thoâng tin cuõng ñuû laøm cho doanh nghieäp Vieät Nam yeáu theá hôn caùc ñoái thuû Myõ. Taán Ñöùc Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 35 08/24/00 trang 35)


82

Caâu hoûi 1. Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ laø yeáu toá naøo trong caùc yeáu toá thuoäc moâi

tröôøng vó moâ? 2. Taïi sao doanh nghieäp Vieät Nam laïi bò ñoäng trong vieäc thu thaäp thoâng tin veà

Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ? 3. Haõy chæ ra caùc nguoàn thoâng tin coâng coäng maø doanh nghieäp Vieät Nam coù

theå söû duïng ñeå tieáp caän caùc thoâng tin loaïi naøy. 4. Haõy choïn ví duï veà moät doanh nghieäp chòu aûnh höôûng tröïc tieáp töø Hieäp ñònh

thöông maïi Vieät Myõ vaø moät doanh nghieäp chòu aûnh höôûng giaùn tieáp. 5. Phaân tích caùc cô hoäi vaø nguy cô maø Hieäp ñònh naøy ñem laïi cho neàn kinh teá

Vieät Nam trong nhöõng naêm saép tôùi.


TÌNH HUOÁNG 2.6 CHIEÁN TRANH vaø DÒCH BEÄNH:

CÔ HOÄI vaø NGUY CÔ*

Tình huoáng A: Du Lòch Chaâu AÙ Lieâu Xieâu Vì Virus Laï vaø Chieán Tranh Iraq

Ñaïi lyù du lòch June Lin cho bieát, nhöõng ngaøy naøy coâ raát sôï nhaác maùy ñieän thoaïi, vì moãi laàn tieáng chuoâng reo laø y raèng coù moät khaùch haøng muoán huûy choã. Lin laøm ñaïi lyù cho moät haõng du lòch ôû Ñaøi Baéc, vaø chæ 1 tuaàn qua, 80% khaùch haøng cuûa coâ ñaõ hoaõn ñi du lòch chaâu AÙ. Ngaønh du lòch chaâu AÙ chöa bao giôø laïi phaûi ñoái maët vôùi nhöõng khoù khaên choàng chaát nhö vaäy, caên beänh virus laï chöa döùt thì chieán tranh Iraq aäp ñeán.

Töø truï sôû ôû Thaùi Lan, giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa Hieäp hoäi du lòch chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông John Koldowski cho bieát, chæ trong 7 ngaøy qua maø ñaõ coù tôùi 20-60% hôïp ñoàng du lòch ñeán caùc nöôùc chaâu AÙ bò huûy. "Chuùng toâi ñang kinh doanh trong thôøi ñieåm voâ cuøng khoù khaên, baát kyø vò khaùch naøo khi chuùng toâi môøi ñi du lòch hoï ñeàu traû lôøi: haõy ñôïi ñaõ" - John Koldowski noùi. Du lòch töø laâu laø moät ngaønh muõi nhoïn thuùc ñaåy kinh teá cuûa Thaùi Lan, nhöng giôø ngay caû caùc khaùch Nhaät Baûn, Haøn Quoác ñaõ töø choái ñeán quoác gia Ñoâng Nam AÙ noåi tieáng vôùi nhöõng baõi bieån thô moäng naøy.

Böùc tranh u aùm treân cuõng ñang lan roäng sang Vieät Nam, Singapore, Trung Quoác vaø ñaëc bieät laø Hong Kong. Joseph Tung, Giaùm ñoác Hoäi ñoàng du lòch Hong Kong cho bieát, ngay sau khi Toå chöùc y teá theá giôùi caûnh baùo veà moái nguy hieåm cuûa virus laï, 30-40% khaùch töø chaâu AÂu vaø Myõ ñaõ hoaõn ñi du lòch. "Thaäm chí, moät soá ñaïi bieåu nöôùc ngoaøi cuõng ñaõ khoâng ñeán tham döï hoäi thaûo cuûa chuùng toâi taïi Hong Kong" - tröôûng ban toå chöùc hoäi nghò Credit Suisse First Boston hoâm qua noùi. Naêm ngoaùi, ngaønh du lòch ñaõ chieám tôùi 6,1% GDP cuûa Hong Kong. Moät quan chöùc cuûa Hong Kong cho bieát, raát coù theå hoï seõ phaûi ñieàu chænh laïi döï ñoaùn möùc taêng tröôûng cuûa ngaønh naøy (3% naêm 2003) neáu nhö tình traïng caên beänh virus laï, cuõng nhö cuoäc chieán Myõ - Iraq tieáp tuïc keùo daøi.

Bình Yeân (Theo Reuters) Vnexpress.net (28/3/2003)


84

Tình huoáng B: Nhaø Cung Caáp Haäu Caàn Cho Myõ Boäi Thu

Nhu caàu giaøy, muõ baûo hieåm, kính... cuûa quaân ñoäi Myõ taêng voït trong chieán tranh. Tröôùc kia, chuùng toâi chæ ñaët 5.500 ñoâi giaøy moãi thaùng nhöng giôø nhu caàu taêng leân 85.000 ñoâi", Frank Johnson, phaùt ngoân vieân Trung taâm haäu caàn Boä Noäi vuï taïi Philadelphia cho bieát.

Frank Johnson keå: " Chuùng toâi hoái thuùc caùc nhaø saûn xuaát laøm ngaøy laøm ñeâm. Laøm ra bao nhieâu chuùng toâi laáy heát baáy nhieâu. Rieâng loaïi giaøy phaùt cho quaân chieán ñaáu ôû Iraq ñöôïc may ñaëc bieät bôûi khí haäu sa maïc raát khaéc nghieät: ngaøy noùng, ñeâm laïnh".

Ngaân saùch quaân trang cuûa Boä Quoác phoøng Myõ leân tôùi 7,8 tyû USD/naêm. Vì theá, caùc coâng ty noåi danh nhö Wolverine, Wellco vaø Oakley raát khoaùi "oâng khaùch" soäp naøy. Hoï cho bieát, quaân ñoäi thöôøng thanh toaùn nhanh goïn vaø giöõ chöõ tín toát. Naêm 2002, Wolverine coù doanh thu 827 trieäu USD, coøn Oakley ñaït 489 trieäu USD. Vnexpress ( 28/3/2003) Tình huoáng C: Doanh Nghieäp Vieät Nam ''Xoay Xôû'' Vôùi Chieán Tranh Doanh nghieäp Vieät Nam ñang theo doõi cuoäc chieán taïi Iraq vaø ñang tìm caùch haïn cheá nhöõng taùc ñoäng xaáu cuûa moät thò tröôøng theá giôùi ñaày bieán ñoäng.

Xuaát khaåu thôøi chieán tranh

OÂng Nguyeãn Ñaêng Chi, Phoù vuï tröôûng Vuï Xuaát nhaäp khaåu, Boä Thöông maïi cho bieát, hôïp ñoàng xuaát khaåu 500.000 taán gaïo cuûa Vieät Nam cho lraq naèm trong Chöông trình ñoåi daàu laáy löông thöïc cuûa Lieân Hôïp Quoác ñaõ bò voâ hieäu khi chieán tranh xaûy ra.

OÂng Chi khaúng ñònh: "Chieán tranh taïi lraq laø ñieàu ñaõ ñöôïc döï baùo. Chæ coù ñieàu, gaïo Vieät Nam döï kieán xuaát khaåu sang lraq laø loaïi gaïo chæ phuø hôïp vôùi thò tröôøng Trung Ñoâng, vì vaäy chuùng ta phaûi tìm cho ñöôïc moät nöôùc Trung Ñoâng khaùc vaø chuùng toâi ñaõ kyù ñöôïc hôïp ñoàng baùn loâ haøng naøy". Cuõng do ñaõ döï baùo tröôùc ñöôïc tình hình, theo oâng Chi, Boä Thöông maïi ñaõ yeâu caàu caùc doanh nghieäp ''caøng kyù ñöôïc nhieàu hôïp ñoàng baùn gaïo caøng toát'' vaø rieâng trong quyù I naêm nay, caùc doanh


nghieäp ñaõ kyù ñöôïc hôïp ñoàng baùn khoaûng 2 trieäu taán gaïo, vöôït 1 trieäu taán so vôùi quyù I caùc naêm tröôùc. ''Toâi cho raèng duø theá naøo thì muïc tieâu xuaát khaåu 3,6 trieäu taán gaïo naêm nay laø hieän thöïc", oâng Chi noùi.

Chaâu AÙ vaãn ñöôïc coi laø thò tröôøng troïng taâm cuûa gaïo Vieät Nam vôùi ba thò tröôøng chính laø Philippines, lndonesia vaø Malaysia. Vôùi chaâu AÙ, Boä Thöông maïi seõ ñaåy maïnh xuaát khaåu theo caû hôïp ñoàng Chính phuû vaø hôïp ñoàng thöông maïi. Rieâng vôùi thò tröôøng chaâu Phi, beân caïnh vieäc baùn haøng qua trung gian, caùc quan chöùc cuûa Boä Thöông maïi cho raèng ñeå ñaûm baûo cho vieäc xuaát khaåu gaïo, caàn kyù theâm moät soá hieäp ñònh thöông maïi song phöông, hieäp ñònh veà thanh toaùn qua ngaân haøng vaø moät soá thoûa thuaän caáp Chính phuû veà vieäc mua baùn gaïo nhö ñaõ laøm vôùi Angola. (Hieän nay Nigeria cuõng ñang quan taâm ñeán vieäc naøy). Vôùi thò tröôøng chaâu AÂu, seõ ñaåy maïnh vieäc xuaát khaåu gaïo sang Nga, töø ñoù toûa ñi caùc thò tröôøng thuoäc Lieân Xoâ cuõ baèng vieäc thaønh laäp trung taâm thöông maïi taïi Nga ñeå hoã trôï coâng taùc xuùc tieán.

Nhöng khoâng phaûi ngaønh haøng naøo cuõng thuaän lôïi nhö xuaát khaåu gaïo. OÂng Nguyeãn Thieän Toaøn, Phoù Toång giaùm ñoác Toång coâng ty Cheø Vieät Nam (Vinatea), noùi khoù khaên trong vieäc xuaát khaåu cheø vaøo thò tröôøng Trung Ñoâng ''naèm ngoaøi coá gaéng cuûa Vinatea'' vaø cho bieát, thöù naêm tuaàn naøy (27/03/2003), theo chöông trình, laõnh ñaïo Vinatea seõ coù buoåi laøm vieäc vôùi Thuû töôùng Chính phuû ñeå tìm bieän phaùp thaùo gôõ tình hình khoù khaên hieän nay. Theo baùo caùo cuûa Boä Thöông maïi, maëc duø hieän nay cheø Vieät Nam ñaõ xuaát hieän ôû 52 nöôùc treân theá giôùi, nhöng thò tröôøng lraq vaãn chieám 25-30% saûn löôïng cheø xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Naêm 2002 Vieät Nam xuaát khaåu khoaûng 71.200 taán cheø, taêng khoaûng 6% so vôùi naêm 2001, nhöng do giaù xuaát khaåu giaûm 9% neân kim ngaïch cuõng ñaõ giaûm 3%. Naêm 2003, Boä Thöông maïi ñeà ra keá hoaïch xuaát khaåu 75.000-80.000 taán cheø, ñaït kim ngaïch khoaûng 80 trieäu USD.

''Do taàm quan troïng cuûa thò tröôøng lraq, khi chieán tranh ñaõ xaûy ra, seõ raát khoù ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy", moät quan chöùc cuûa Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân thöøa nhaän.

OÂng Leâ Nho Ba, Giaùm ñoác Nhaø maùy Cheá bieán noâng laâm saûn xuaát khaåu (Afpex) cho bieát, Trung Ñoâng laø thò tröôøng tieâu thuï haàu heát saûn phaåm goã thuû coâng myõ ngheä cuûa nhaø maùy. Nhöng töø cuoái naêm 2002, giao dòch vôùi ñoái taùc ôû khu vöïc naøy ñeàu taéc ngheõn, nay chieán tranh xaûy ra caøng khoù hôn.


86

Giôø ñaây Afpex phaûi laøm laïi töø ñaàu, nhöng laàn naøy laø vaøo thò tröôøng Trung Quoác. OÂng Ba cho bieát, Afpex ñang chuaån bò caùc thuû tuïc ñeå thaùng 6 tôùi seõ ñöa ñaïi lyù cuûa mình taïi Trung Quoác ñi vaøo hoaïi ñoäng. Afpex cuõng vöøa kyù hôïp ñoàng thueâ 210m2 trong sieâu thò ASEAN ôû Coâ Caàu, thaønh phoá naèm treân truïc ñöôøng Laøo Cai ñi Coân Minh, laø giao ñieåm trao ñoåi haøng hoùa giöõa Trung Quoác vôùi Laøo, Myanmar, Thaùi Lan vaø Vieät Nam.

Töông töï Afpex, Coâng ty coå phaàn WEC Saøi Goøn cuõng ñang gaëp khoù khaên vì thò tröôøng tieâu thuï hôn 90% saûn phaåm may cuûa coâng ty laø AÛraäp Xeâuùt, nöôùc coù chung ñöôøng bieân giôùi vôùi lraq. OÂng Dieäp Thaønh Kieät, Toång Giaùm ñoác Coâng ty cho bieát, WEC ñang thöïc hieän nhöõng ñôn haøng cuõ, nhöng raát coù theå 1-2 thaùng tôùi ñôn haøng vaøo thò tröôøng naøy seõ bò ngöng treä. Trong khi ñoù, WEC chöa kòp tìm baïn haøng ôû caùc thò tröôøng khaùc.

Môû vaø kheùp

Tuaàn tröôùc, khi coù tröôøng hôïp ñeà nghò baûo hieåm cho caùc loâ haøng ñi lraq, oâng Nguyeãn Vaên Minh, Tröôûng phoøng Baûo hieåm haøng haûi cuûa Coâng ty Baûo hieåm TP.HCM (Baûo Minh), chæ laøm moät ñoäng taùc ñôn giaûn laø: ''Chuyeån phoøng taùi baûo hieåm''. Ñaáy laø oâng laøm theo chæ daãn cuûa UÛy ban Löôïng ñònh ruûi ro chieán tranh London: caùc coâng ty baûo hieåm neáu nhaän ñöôïc ñeà nghò baûo hieåm haøng ñi lraq thì phaûi thoâng baùo cho uûy ban vaø chæ ñaët buùt kyù hôïp ñoàng sau khi moät coâng ty baûo hieåm quoác teá chaáp thuaän taùi baûo hieåm.

Tuy nhieân tuaàn naøy, maëc duø tình hình chieán söï Iraq ñang dieãn ra ngaøy caøng caêng thaúng. UÛy ban ñaõ baät ñeøn xanh cho caùc coâng ty baûo hieåm töï quyeát ñònh soá phaän cuûa caùc loâ haøng muoán xuaát ñi lraq noùi rieâng vaø vuøng Vònh noùi chung. Theo ñoù uûy ban chia vònh Persic thaønh ba vuøng: Vuøng H/C (töùc phaûi coù xaùc nhaän cuûa coâng ty taùi baûo hieåm quoác teá), vuøng aùp duïng möùc phí ruûi ro chieán tranh cao (0,1% treân trò giaù loâ haøng) vaø vuøng aùp duïng möùc phí raát cao (0,25% treân trò giaù loâ haøng). Thoâng thöôøng möùc phí baûo hieåm chieán tranh theo thò tröôøng baûo hieåm London toái thieåu laø 0,05%. Tuy nhieân, sau khi Baûo Minh töø choái baûo hieåm cho loâ haøng daàu aên cuûa Vocarimex tuaàn tröôùc, cho ñeán nay chöa coù theâm doanh nghieäp naøo ñeà nghò ñöôïc baûo hieåm.

Nhöng hieän Baûo Minh ñang coù moät noãi lo khaùc. Caùc loâ haøng daàu aên, söõa, xaø phoøng... trò giaù khoaûng 6 trieäu USD do Baûo Minh baûo hieåm hieän ñang löu thoâng trong noäi ñòa lraq vaø coâng ty vaãn chöa bieát soá phaän cuûa nhöõng loâ haøng naøy ra sao. ''Theo hôïp ñoàng ñaõ kyù, traùch nhieäm baûo hieåm cuûa chuùng toâi chæ keát thuùc sau khi haøng ñöôïc giao ñeán kho thay vì chæ ñeán caûng nhö moät soá coâng ty baûo


hieåm khaùc. Caùc chuû haøng vaãn chöa thoâng baùo cho chuùng toâi bieát veà tình traïng haøng hoùa vaø nhöõng gì chuùng toâi coù theå laøm hieän nay laø chôø ñôïi''.

Beân caïnh ñoù, vaãn coøn moät soá loâ haøng khaùc do Baûo Minh baûo hieåm hieän ñang ñöôïc löu kho taïi caûng Dubai sau khi caùc taøu khoâng caäp ñöôïc caûng Umm Qasr (lraq) neân quay veà taäp keát haøng taïi ñaây. Tuy nhieân, chi phí löu container seõ do caùc haõng taøu gaùnh chòu. Trong khi ñoù, caùc nhaø baûo hieåm nhö Baûo Minh seõ phaûi chòu traùch nhieäm veà caùc ruûi ro xaûy ñeán trong quaù trình löu kho nhö chaùy noå...

Tình hình ôû Toång coâng ty Baûo hieåm Vieät Nam (Baûo Vieät) coù phaàn naøo dòu hôn. Theo baø Phaïm Chaâu Loan - Tröôûng phoøng Baûo hieåm haøng hoùa cuûa Baûo Vieät, trong tuaàn naøy Baûo Vieät cuõng khoâng nhaän ñöôïc theâm ñeà nghò baûo hieåm naøo môùi. Baø cho bieát, tröôùc khi xaûy ra chieán tranh, trong hôïp ñoàng baûo hieåm haøng hoùa ñi Iraq vaø caùc nöôùc laân caän cuûa Baûo Vieät coù ñieàu khoaûn ''thoâng baùo huûy boû'', töùc hôïp ñoàng baûo hieåm chieán tranh seõ ñöôïc huûy boû sau khi ngöôøi baûo hieåm hoaëc ngöôøi ñöôïc baûo hieåm thoâng baùo trong voøng 48 giôø keå töø nöûa ñeâm ngaøy thoâng baùo huûy boû. Cho ñeán nay, toång giaù trò haøng hoùa bò Baûo Vieät thoâng baùo huûy boû coù giaù trò khoaûng 7 trieäu USD, trong ñoù coù khoaûng 5 trieäu USD laø haøng nhaäp khaåu (phaân boùn, löu huyønh, nhöïa ñöôøng... ) vaø 2 trieäu USD haøng xuaát khaåu (gaïo, goã thaønh phaåm...).

Tuy nhieân, baø Loan cho bieát hôïp ñoàng baûo hieåm coù theå khoâi phuïc laïi sau khi coù söï thoûa thuaän giöõa ngöôøi baûo hieåm vaø ngöôøi ñöôïc baûo hieåm tröôùc khi thoâng baùo huûy boû heát haïn vôùi möùc phí cao hôn khoaûng 2-5 laàn. Baûo Vieät hieän ñaõ khoâi phuïc laïi hôïp ñoàng baûo hieåm cho Coâng ty Vaät tö noâng nghieäp I Haûi Phoøng vaø Coâng ty Super phoát phaùt vaø hoùa chaát Laâm Thao.

Trong khi caùc nhaø baûo hieåm môû cöûa roäng hôn cho doanh nghieäp ñöa haøng ñi vuøng Vònh thì caùc haõng taàu laïi kheùp bôùt hoaït ñoäng treân caùc tuyeán naøy laïi. Moät ñaïi dieän cuûa haõng Hapag Lloy cho bieát haõng naøy ñaõ ngöng caùc tuyeán ñi lraq keå töø khi chieán tranh xaûy ra vaø tuaàn naøy baét ñaàu ngöng nhaän haøng ñi Kuwait do ñaây cuõng laø moät ñieåm nhaïy caûm cuûa vuøng chieán söï. Caùc tuyeán ñi ñeán caùc nöôùc vuøng Vònh khaùc vaãn coøn hoaït ñoäng, tuy nhieân cöôùc phí phaûi ñöôïc traû tröôùc. Hieän nay phuï phí baûo hieåm chieán tranh thu treân caùc tuyeán ñi caùc nöôùc naøy laø 55 USD/TEU (container 20 feet).

OÂng Voõ Xuaân Bình, phuï traùch tuyeán Trung Ñoâng cuûa haõng P & O Nedlloyd, cho bieát, ngoaïi tröø lraq, haõng vaãn coøn nhaän haøng ñi caùc tuyeán khaùc tôùi vuøng Vònh. Tuy nhieân, ngoaøi möùc phí baûo hieåm chieán tranh 55 USD/ TEU, haøng hoùa ñi


88

Kuwait coøn phaûi traû theâm moät möùc goïi laø phuï phí chieán tranh khaån caáp 150 USD/TEU.

(Theo Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn) VIET NAM NET ( 2/4/ 2003) Tình huoáng D: Ngaân Haøng, Du Lòch Bò ''Vaï Laây'' Chieán Tranh

Khi Lieân Hieäp Quoác ngöng thöïc hieän Chöông trình ñoåi daàu laáy löông thöïc cuûa Iraq do chieán tranh buøng noå, Ngaân haøng Ngoaïi thöông Vieät Nam (Vietcombank) nhö ngoài treân löûa. Tin töùc ñöa veà khoâng maáy laïc quan: chuyeán haøng trò giaù 1,6 trieäu USD cuûa Coâng ty Myõ phaåm Nhö Ngoïc, Q.l0 (TP.HCM), thanh toaùn qua Vietcombank, ñaõ caäp caûng Iraq, nhöng chöa giao leân bôø.

Ngaân haøng lo baïc maët

''Lieân Hôïp Quoác phaûi kyù nhaän haøng thì luùc ñoù tieàn môùi ñöôïc chuyeån veà Vietcombank vaø beân baùn môùi nhaän ñöôïc tieàn. Coøn baây giôø söï chôø ñôïi khoâng bieát keùo daøi bao laâu'' - moät laõnh ñaïo Vietcombank noùi vôùi veû aâu lo.

Coâng ty Myõ phaåm Nhö Ngoïc khoâng phaûi laø khaùch haøng duy nhaát cuûa Vietcombank bò maéc keït vì chieán söï. Coâng ty Söõa Vieät Nam (Vinamilk) vöøa giao xong loâ haøng trò giaù 10 trieäu EUR, ñaõ laáy ñöôïc tieàn thanh toaùn 8,2 trieäu EUR, coøn laïi 1,8 trieäu EUR nöõa chöa kòp nhaän thì khoùi löûa ñaõ buøng leân beân bôø soâng Euphrate. Nhöng bò aûnh höôûng ''naëng neà'' nhaát cuûa chieán tranh phaûi keå ñeán Coâng ty Daàu thöïc vaät - Höông lieäu, Myõ phaåm Vieät Nam (Vocarimex). Nhöõng container haøng hoùa trò giaù 4,1 trieäu USD ñaõ xuoáng taàu, laøm xong vaän ñôn, ñang treân ñöôøng vaän chuyeån... khoâng bieát giaûi quyeát theá naøo. Khaùch haøng "laâm naïn", Vietcombank cuõng khoâng ñöùng ngoaøi khoù khaên. Tröôùc maét, ngaân haøng baét buoäc phaûi taïm ngöng cho nhöõng ñôn vò naøy vay nhöõng khoaûn tieàn môùi, chôø xöû lyù haøng keït laïi. Söõa, daàu aên, xaø boâng laø nhöõng maët haøng khoâng theå baûo quaûn laâu vì thôøi haïn söû duïng chæ treân döôùi 6 thaùng ñeán moät naêm. Trong tröôøng hôïp khoâng baùn ñöôïc haøng, caùc nhaø xuaát khaåu phaûi chôø haøng veà, thieät haïi veà phí vaän taûi laø roõ raøng. Beân caïnh ñoù, daàu aên, xaø boâng laø saûn phaåm saûn xuaát daønh rieâng cho thò tröôøng Iraq, coù höông vò vaø muøi phuø hôïp vôùi ngöôøi tieâu duøng vuøng naøy. Ñeå tieâu thuï trong nöôùc, Vocarimex coù theå phaûi laøm môùi bao bì, tinh cheá laïi vaø giaù thaønh saûn phaåm coù khaû naêng ñoäi leân 30%.

Naêm ngoaùi, thanh toaùn xuaát khaåu cuûa ba doanh nghieäp noùi treân qua Vietcombank TP.HCM ñaït 112 trieäu USD, nhaäp khaåu 3,6 trieäu USD. Nhöng töø


ñaàu naêm ñeán nay kim ngaïch xuaát khaåu giaûm maïnh, chæ coøn 19 trieäu USD, nhaäp khaåu 2,1 trieäu USD.

Song, cuõng coù nhöõng ngaân haøng may maén hôn Vietcombank. Chi nhaùnh Ngaân haøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân Haø Noäi taøi trôï cho Toång coâng ty Maùy noâng nghieäp 12 trieäu USD ñeå xuaát khaåu xe buyùt sang Iraq. ''Ñaây laø khoaûn traû nôï cuûa Chính phuû ta cho lraq, ñöôïc Boä Taøi chính baûo laõnh, neân sau khi giao haøng laø tieàn ñöôïc chuyeån traû ngay. Chuùng toâi ñaõ thu hoài ñuû caû voán laãn laõi" - giaùm ñoác ngaân haøng naøy thôû phaøo.

Hieän moät soá ngaân haøng chöa thoáng keâ heát doanh soá thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu vôùi thò tröôøng Trung Ñoâng vì nhieàu khaùch haøng cuûa hoï xuaát nhaäp khaåu vaøo khu vöïc naøy khoâng thöôøng xuyeân. Nhöng aûnh höôûng giaùn tieáp cuûa vieäc maát thò tröôøng lraq cuûa caùc nhaø xuaát, nhaäp khaåu ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng khoâng theå khoâng coù, möùc ñoä naøo thì chöa tính toaùn ñöôïc. Thuû töôùng Phan Vaên Khaûi cho bieát: ''Chính phuû ñang xem xeùt, ñaùnh giaù söï thieät haïi cuûa caùc nhaø xuaát khaåu vaøo lraq, trong tröôøng hôïp caùc coâng ty baûo hieåm khoâng ñeàn buø cho hoï thì Chính phuû seõ giuùp ñôõ''.

Ngaønh du lòch ñoái phoù

Treân caùc ñöôøng phoá Haø Noäi buoåi toái, khaùch du lòch thöa thôùt. Trong quaùn bar Polite taïi phoá Baûo Khaùnh, nhöõng ngöôøi nöôùc ngoaøi yeâu caàu chuyeån truyeàn hình qua keânh theå thao. Nhöõng hình aûnh kinh hoaøng veà cuoäc chieán taïi lraq laøm hoï moûi meät.

Khaùch saïn Rex cuûa Saigontourist chæ môùi tuaàn tröôùc ñaït coâng suaát söû duïng phoøng 94%, ñeán ñaàu tuaàn naøy chæ coøn 55%. Nhieàu khaùch nöôùc ngoaøi göûi thoâng baùo huûy choã hoaëc hoaõn chuyeán du lòch cuûa hoï tôùi Vieät Nam.

Khaùch saïn Rex khoâng phaûi laø naïn nhaân duy nhaát. Haàu heát caùc khaùch saïn lôùn taïi Haø Noäi vaø TP.HCM ñang chòu caûnh töông töï. Khaùch saïn naêm sao New World cho bieát coâng suaát söû duïng phoøng ñaõ giaûm töø 90% xuoáng coøn 50%. Renaissance hieän nay ñang ôû möùc 70% nhöng döï ñoaùn coù theå tình hình naøy coøn tieáp dieãn trong thôøi gian tôùi. Nhieàu khaùch saïn lôùn ñaàu tuaàn naøy ñaõ phaûi trieäu taäp nhöõng cuoäc hoïp khaån caáp ñeå ñoái phoù vôùi tình hình maëc duø ñoù laø do nhöõng taùc ñoäng khaùch quan coù veû nhö ngoaøi taàm giaûi quyeát cuûa hoï.

OÂng Toân Thaát Hoøa, Giaùm ñoác Coâng ty Du lòch löõ haønh Saigontourist cho bieát: ''Chuùng toâi tính laø khi tình hình kieåm soaùt dòch beänh dieãn ra toát thì seõ môøi caùc


90

haõng ñoái taùc ñeán Vieät Nam ñeå kieåm tra, laøm cho hoï tin töôûng chaéc chaén vaøo caùc bieän phaùp kieåm soaùt phoøng ngöøa an toaøn cuûa Vieät Nam".

OÂng Hoaø cho bieát treân thöïc teá coâng ty ñang göûi ñi caùc thoâng tin môùi nhaát veà tình hình kieåm soaùt dòch beänh cuõng nhö nhöõng thoâng baùo laïc quan veà nguoàn goác cuûa caên beänh naøy cho caùc haõng du lòch ñoái taùc. OÂng Hoøa cho raèng chuyeän xaûy ra khoâng phaûi do loãi cuûa dòch vuï cho neân khuyeán maõi, giaûm giaù khoâng haún laø bieän phaùp toát. Tuy nhieân, ñaõ coù nhöõng doanh nghieäp nghó tôùi bieän phaùp giaûm giaù. OÂng Julian Wong, Giaùm ñoác Tieáp thò vaø Baùn haøng cuûa khaùch saïn Renassaince, nhaän ñònh ñaây laø nhöõng dieãn bieán baát ngôø vaø ngaén haïn, vaø khaùch saïn cuõng caàn phaûi coù nhöõng bieän phaùp kòp thôøi. ''Chuùng toâi vaãn laøm nhöõng vieäc thöôøng ngaøy ñang laøm, coù nghóa laø phuïc vuï khaùch thaät toát. Tuy nhieân beân caïnh ñoù, cuõng tính tôùi moät keá hoaïch giaûm giaù ñeå thu huùt khaùch trong tình hình hieän nay".

Trong khi ñoù, Toång cuïc Du lòch cuõng ñang göûi nhöõng thoâng baùo traán an caùc coâng ty du lòch vaø du khaùch veà tình hình dòch vieâm phoåi caáp. Moät thoâng baùo cho bieát tình hình beänh ñaõ ñöôïc khoâng cheá, khoâng phaùt trieån thaønh dòch, khoâng laây nhieãm qua ñöôøng khoâng khí ñaõ ñöôïc göûi cho caùc coâng ty du lòch yeâu caàu thoâng baùo cho taát caû caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi. ''Chieán tranh cuõng gaây ra taâm lyù ngaïi du lòch" - oâng Phaïm Töø nhaän xeùt. OÂng cho bieát Toång cuïc Du lòch ñang chæ ñaïo caùc coâng ty chuyeån höôùng thò tröôøng, trong khi duy trì caùc thò tröôøng daøi thì taêng cöôøng xuùc tieán ôû nhöõng thò tröôøng coù ñöôøng bay ngaén vaø an toaøn nhö Trung Quoác, Nhaät, Haøn Quoác, ASEAN, ñoàng thôøi khai thaùc theâm du lòch ñöôøng boä, ñöôøng bieån. ''Chuùng toâi seõ hoïp baøn vôùi caùc haõng löõ haønh ñeå coù keá hoaïch cuï theå'', oâng Töø cho bieát.

Caùc haõng haøng khoâng cho bieát coù tình traïng suït giaûm haønh khaùch nhöng chöa theå coâng boá con soá cuï theå. Vietnam Airlines hieän vaãn giöõ taàn suaát bay oån ñònh, chöa coù quyeát ñònh caét giaûm.

(Theo Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn) VIET NAM NET ( 2/4/2003) * Töïa do taùc giaû ñaët


Caâu hoûi 1. Töø nhöõng thoâng tin trong tình huoáng, haõy cho bieát nhöõng ngaønh coâng nghieäp

naøo cuûa Vieät Nam bò aûnh höôûng bôûi beänh dòch SARS vaø chieán tranh Iraq. AÛnh höôûng naøy toát hay xaáu?

2. Coù nhöõng aûnh höôûng toát hay khoâng? Coù ngaønh coâng nghieäp hay coâng ty naøo

cuûa Vieät nam coù ñöôïc cô hoäi kinh doanh môùi töø hai söï kieän naøy hay khoâng? Neáu coù, cho ví duï vaø phaân tích.

3. Taïi sao moät soá coâng ty/saûn phaåm trong tình huoáng treân laïi ít bò thieät haïi hôn

nhöõng coâng ty khaùc? 4. Taïi sao ngaân haøng laïi “lo baïc maët” khi chieán söï taïi Iraq dieãn ra? 5. Giaûm giaù coù phaûi laø chieán löôïc toát ñeå thu huùt khaùch du lòch trong thôøi ñieåm

naøy hay khoâng? Phaân tích öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa chieán löôïc naøy. Theo baïn ngaønh du lòch neân laøm gì ñeå ñoái phoù vôùi tình huoáng treân?

6. Trong ba tuaàn ñaàu cuûa cuoäc chieán tranh Iraq, Quoác hoäi Myõ ñaõ thoâng qua

khoaûn chi 80 tyû USD cho chieán tranh. Theo baïn chi phí naøy seõ aûnh höôûng theá naøo ñeán neàn kinh teá Myõ?


92

TÌNH HUOÁNG 2.7 TRUNG QUOÁC VAØO WTO:

THEÂM SÖÙC EÙP LEÂN KINH TEÁ VIEÄT NAM

“Ngöôøi nöôùc ngoaøi coù caâu chaâm ngoân “Khoâng neân boû taát caû tröùng vaøo moät gioû”. Vì vaäy, duø Trung Quoác seõ coù nhieàu lôïi theá caïnh tranh hôn sau khi nöôùc naøy gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO), caùc neàn kinh teá lôùn cuõng khoâng bao giôø quay löng laïi vôùi caùc nguoàn cung caáp haøng hoùa khaùc ñeå chuyeån sang nhaäp haøng Trung Quoác, nhaèm traùnh bò leä thuoäc vaøo moät nguoàn cung caáp duy nhaát” - Ñoù laø nhaän xeùt cuûa baø Phaïm Chi Lan, Phoù chuû tòch Phoøng Thöông maïi vaø Coâng nghieäp Vieät Nam. Theo baø, vieäc Trung Quoác gia nhaäp WTO khoâng haún seõ laøm cho thò tröôøng cuûa Vieät Nam ôû Lieân hieäp chaâu AÂu (EU) bò thu heïp. Baø noùi : “Trung Quoác trôû thaønh thaønh vieân cuûa WTO coù laøm thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam bò thu heïp hay khoâng coøn tuøy thuoäc vaøo naêng löïc cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Neáu chuùng ta chòu khoù caûi tieán ñeå naâng cao hôn nöõa khaû naêng caïnh tranh thì vaãn giaønh ñöôïc moät thò phaàn nhaát ñònh”. Nhöng aùp löïc khoâng phaûi laø khoâng coù. Hieän nay, nhöõng maët haøng cuûa Vieät Nam xuaát khaåu ñöôïc sang thò tröôøng naøy laø giaøy deùp, haøng may maëc vaø haøng tieâu duøng ñeàu laø nhöõng maët haøng maø Trung Quoác coù theá maïnh, thaäm chí khaû naêng caïnh tranh coøn cao hôn Vieät Nam. Do vaäy, neáu caùc doanh nghieäp khoâng gia taêng noã löïc, Vieät Nam khoù coù theå laøm ñöôïc gì hôn ôû thò tröôøng EU trong töông lai. OÂng Ñinh Vaên Hoïc, Vuï tröôûng Vuï AÂu - Myõ, Boä Thöông maïi, noùi : “Duø chöa gia nhaäp WTO, Trung Quoác cuõng ñaõ kyù caùc hieäp ñònh song phöông vôùi nhieàu quoác gia thaønh vieân cuûa WTO, neân haøng hoùa xuaát khaåu vaøo thò tröôøng caùc nöôùc naøy vaãn ñöôïc caùc cheá ñoä öu ñaõi veà thueá quan. Vieäc trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc sau naøy chæ laø moät söï khaúng ñònh laïi nhöõng lôïi theá cuûa Trung Quoác ñaõ coù töø tröôùc”. Ñieåm thuaän lôïi ñaùng keå nhaát ñoái vôùi Trung Quoác laø ôû thò tröôøng Myõ. Vieäc kyù keát hieäp ñònh thöông maïi vôùi Myõ hoài ñaàu naêm nay ñaõ môû ñöôøng cho Trung Quoác ñöôïc höôûng quy cheá thöông maïi bình thöôøng vónh vieãn trong quan heä buoân baùn vôùi Myõ, thay vì phaûi gia haïn moãi naêm moät laàn. Hieän EU ñang laø thò tröôøng nhaäp khaåu caùc maët haøng da, giaøy lôùn nhaát cuûa Vieät Nam vôùi toång kim ngaïch nhaäp khaåu treân 1 tæ USD. Keát quaû naøy moät phaàn nhôø nöôùc xuaát khaåu da, giaøy lôùn nhaát theá giôùi laø Trung Quoác ñang bò EU khoáng cheá


baèng haïn ngaïch vaø cuõng khoâng ñöôïc höôûng cheá ñoä öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) khi xuaát khaåu vaøo thò tröôøng khoái naøy. Nhieàu doanh nghieäp ngaønh da, giaøy lo ngaïi sau khi Trung Quoác kyù hieäp ñònh thöông maïi vôùi EU vaø trôû thaønh thaønh vieân WTO, EU seõ dôõ boû haøng raøo haïn ngaïch vaø haøng da, giaøy cuûa Trung Quoác xuaát khaåu ñöôïc höôûng cheá ñoä thueá quan öu ñaõi, seõ aûnh höôûng xaáu ñeán vieäc xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo EU. Nhöng theo thoâng tin oâng Hoïc naém ñöôïc, haøng da, giaøy cuûa Trung Quoác xuaát khaåu vaøo EU bò khoáng cheá haïn ngaïch vaø khoâng ñöôïc höôûng GSP khoâng hoaøn toaøn do Trung Quoác chöa gia nhaäp WTO. OÂng cho bieát, Trung Quoác ñaõ xuaát khaåu sang EU quaù nhieàu, ñeán 31 % thò phaàn haøng nhaäp khaåu, neân EU ñaõ vaän duïng “nguyeân taéc phoøng veä” theo quy ñònh cuûa WTO, duøng haïn ngaïch ñeå khoáng cheá löôïng haøng nhaäp khaåu töø Trung Quoác. Beân caïnh ñoù, vì Trung Quoác baùn giaøy vaûi vaø giaøy theå thao vaøo thò tröôøng EU vôùi giaù raát reû neân EU ñaõ loaïi caùc maët haøng naøy cuûa Trung Quoác ra khoûi dieän ñöôïc höôûng GSP ñeå choáng baùn phaù giaù. Noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam seõ khoâng bò aûnh höôûng gì. Ngöôïc laïi, tö caùch thaønh vieân WTO cho pheùp Trung Quoác dôõ boû nhieàu raøo caûn thöông maïi, haøng hoùa nöôùc naøy coù theå thaâm nhaäp deã daøng vaø maïnh meõ hôn vaøo thò tröôøng caùc nöôùc thaønh vieân WTO khaùc. Vaø nhö vaäy, khoù khaên caøng taêng leân gaáp boäi cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån khaùc, trong ñoù coù Vieät Nam. Ngoaøi ra, Tieán só Leâ Ñaêng Doanh, Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu quaûn lyù kinh teá Trung öông, cho bieát theâm, Trung Quoác ñang chuaån bò ñöa nhaân daân teä thaønh ñoàng tieàn chuyeån ñoåi, nhö vaäy tyû giaù ñoàng nhaân daân teä coù theå giaûm vaø haøng hoùa Trung Quoác caøng caïnh tranh toát hôn. Baát lôïi nhaát cho Vieät Nam coù leõ laø lónh vöïc thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo oâng Doanh, töø sau khi kyù hieäp ñònh thöông maïi vôùi Myõ, ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Trung Quoác ñaõ taêng ñeán ba laàn, vaø seõ coøn tieáp tuïc xu höôùng gia taêng. Trong töông lai, khi laø thaønh vieân WTO, Trung Quoác seõ thöïc hieän caùc cam keát ña phöông veà ñaàu tö, caøng laøm cho moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn hôn. Theo soá lieäu cuûa Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, hai phaàn ba toång ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân toaøn theá giôùi do caùc nöôùc phaùt trieån ñaàu tö vaøo nhau, caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi caïnh tranh vôùi nhau ñeå giaønh moät phaàn ba coøn laïi. Neáu Trung Quoác


94

thu huùt ñöôïc nhieàu ñaàu tö hôn cuõng coù nghóa laø cô hoäi daønh cho caùc nöôùc coøn laïi, trong ñoù coù Vieät Nam, ít hôn. Veà moät khía caïnh naøo ñoù, kinh teá Trung Quoác phaùt trieån hôn nhôø gia nhaäp WTO coù theå coù lôïi cho xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo nöôùc naøy. Ngoaøi ra, khi möùc soáng cuûa ngöôøi Trung Quoác taêng hoï seõ ñeán Vieät Nam du lòch nhieàu hôn. Cho ñeán nay, haøng Vieät Nam vaãn chöa theå tieán vaøo Myõ moät caùch roäng raõi. Neáu khoâng sôùm kyù keát hieäp ñònh thöông maïi song phöông vôùi Myõ, Vieät Nam chaúng nhöõng khoâng theå ñöa haøng thaâm nhaäp thò tröôøng lôùn nhaát theá giôùi naøy maø cô hoäi gia nhaäp WTO cuõng raát mong manh vaø caùc doanh nghieäp trong nöôùc tieáp tuïc chòu nhieàu thua thieät treân thöông tröôøng quoác teá. Caùc neàn kinh teá lôùn khoâng maïo hieåm “boû taát caû tröùng vaøo moät gioû”, “nhöng ñeå ñöôïc caùc nöôùc xem laø moät nguoàn cung caáp haøng hoùa, moät ñòa chæ ñeå boû voán ñaàu tö, Vieät Nam phaûi chöùng minh cho hoï thaáy thöïc löïc vaø thieän chí cuûa mình”, baø Phaïm Chi Lan keát luaän. Ñöùc Hoaøng Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 26 06/22/00, trang 38)

Caâu hoûi 1. Haõy phaân tích yù nghóa vaø giaûi thích lyù do cuûa caâu chaâm ngoân (hay chieán

löôïc) “Khoâng neân boû taát caû tröùng vaøo moät gioû”. 2. Haõy phaân tích nhöõng cô hoäi vaø nguy cô cuûa vieäc Trung Quoác gia nhaäp WTO

ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam. Ñaây laø yeáu toá naøo trong caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng vó moâ?

3. Haõy phaân tích vai troø cuûa chính phuû vaø coäng ñoàng doanh nghieäp Vieät Nam

khi ñoái maët vôùi caùc cô hoäi vaø nguy cô treân. 4. Taïi sao Tieán só Leâ Ñaêng Doanh cho raèng khi tyû giaù ñoàng Nhaân Daân Teä

giaûm thì haøng hoùa Trung Quoác seõ caïnh tranh toát hôn? Phaân tích moái quan heä giöõa tyû giaù hoái ñoaùi vaø xuaát nhaäp khaåu.


TÌNH HUOÁNG 2.8 LUAÄT THUEÁ MÔÙI SEÕ NAÂNG

SÖÙC CAÏNH TRANH CUÛA DOANH NGHIEÄP

Saùng nay, taïi TP HCM, gaàn 200 doanh nghieäp khu vöïc phía Nam ñaõ coù buoåi goùp yù vôùi ñaïi dieän Toång cuïc Thueá veà 3 Döï thaûo söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa caùc Luaät Thueá Giaù Trò Gia Taêng (GTGT), Thueá Thu nhaäp doanh nghieäp vaø Thueá tieâu thuï ñaëc bieät. Haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu raát taâm huyeát khi neâu caùc quan ñieåm cuûa mình.

Theo höôùng söûa ñoåi cuûa Döï thaûo luaät Thueá GTGT, seõ lui veà coøn 3 nhoùm thueá suaát (boû nhoùm thueá suaát 20%). Tröôùc ñaây, ñieàu kieän ñeå khaáu tröø, hoaøn thueá, theo quy ñònh, phaùt sinh thaùng naøo thì keâ khai vaøo thaùng ñoù, ñoàng thôøi coù theå duy trì vieäc keâ khai trong voøng 3 thaùng. Nhöng nay, vieäc keâ khai ñaõ ñöôïc luaät hoùa taïi Döï thaûo. Ñaây cuõng laø moät loái tö duy môùi nhaèm xoùa boû cô cheá "xin - cho" giöõa doanh nghieäp vaø Boä Taøi chính.

Nhöõng ñieåm môùi taïi Döï thaûo cuûa Luaät Thueá Tieâu thuï ñaëc bieät laø moät soá haøng hoùa vöøa phaûi chòu thueá naøy vöøa chòu thueá GTGT. Xe gaén maùy 2 baùnh cuõng ñöôïc xeáp vaøo ñoái töôïng chòu loaïi thueá naøy vôùi möùc thueá suaát 20-50%; vieäc kinh doanh giaûi trí coù ñaët cöôïc cuõng seõ chòu thueá 20%.

Trong chuû tröông söûa ñoåi, boå sung caùc luaät Thueá laàn naøy, caùc doanh nghieäp quan taâm nhaát tôùi luaät thueá Thu nhaäp doanh nghieäp bôûi hoï hy voïng ñöôïc traû laïi saân chôi bình ñaúng vôùi caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi, moät möùc thueá suaát chung 28% (tröôùc ñaây DN trong nöôùc chòu möùc thueá suaát 32%, vaø 20% thueá thu nhaäp DN boå sung). Ngoaøi ra, 2 khoái doanh nghieäp seõ coù chung möùc thueá suaát öu ñaõi laø 20%, 15% vaø 10%, thôøi gian öu ñaõi 13 naêm, trong ñoù 4 naêm ñaàu ñöôïc mieãn vaø 9 naêm tieáp theo ñöôïc giaûm 50%.

Tuy vaäy, vaãn coøn nhieàu doanh nghieäp toû ra lo ngaïi veà caùc khoaûn ñöôïc chi. OÂng Mai Vaên Troïng, ñaïi dieän Coâng ty Tö vaán kieåm toaùn Price Waterhouse Coopers, cho raèng, tröôùc ñaây coâng ty oâng thöôøng bò keït vôùi cô quan thueá bôûi nhöõng chi phí ñöôïc goïi laø mua ngoaøi. Taøi saûn cuûa coâng ty oâng haàu heát laø con ngöôøi; nhöng tieàn mua baûo hieåm cho nhaân vieân laïi khoâng tính vaøo phaàn chi phí hôïp lyù.

Coù doanh nghieäp ñaët ra caâu hoûi vì sao tieàn thöôûng cuoái naêm cuûa khoái coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc chaáp nhaän trong luùc nhieàu naêm qua khu vöïc trong nöôùc khoâng ñöôïc chaáp nhaän loaïi chi phí naøy. Keá toaùn tröôûng moät doanh nghieäp ôû


96

Long An, oâng Phaïm Vaên Thaùng, cho bieát, vieäc trích tieàn ñoùng goùp cho luõ luït, chaùy nhaø, cöùu trôï xaõ hoäi… beân vaän ñoäng ñaõ ñeán doanh nghieäp thì khoâng theå töø choái, nhöng cô quan thueá laïi khoâng chaáp nhaän ñoù laø chi phí hôïp lyù.

Ñoùng goùp cho Döï thaûo Luaät Thueá GTGT, Giaùm ñoác saân Golf Soâng Beù Hoaøng Thò Taân cho raèng, tröôùc ñaây caùc loaïi theû hoäi vieân chæ chòu thueá Tieâu thuï ñaëc bieät laø 20%, nay duø chæ coøn 15% nhöng nay neáu theo döï thaûo hoï laïi phaûi chòu theâm 10% thueá GTGT. Theo baø Taân, höôùng caûi caùch naøy ñaõ ñaåy hoaït ñoäng cuûa baø vaø caùc DN töông töï phaûi chòu moät nghóa vuï thueá ñeán 30% thueá tieâu thuï ñaëc bieät so vôùi luaät thueá cuõ. Baø Taân cho raèng vieäc naøy seõ daãn ñeán hieän töôïng caùc tay chôi golf quoác teá seõ ñoå xoâ heát veà Bangkok, Singapore… vì ôû Vieät Nam chi phí quaù cao.

OÂng Buøi Ñöùc Sôn, Phoù Giaùm ñoác Coâng ty Löông thöïc Long An laïi coù yù kieán: "Khoaûn 4 Ñieàu 11 cuûa Döï thaûo luaät Thueá GTGT chöa cuï theå hoùa caùc haønh vi in aán phaùt haønh vaø söû duïng hoùa ñôn ñeå troán thueá, gian laän trong hoaøn thueá. Vieäc truy cöùu traùch nhieäm hình söï ñoái ngöôøi mua haøng khi caàm phaûi hoùa ñôn giaû, laø khoâng thoûa ñaùng".

Tröôùc nhöõng yù kieán ñoùng goùp cuûa caùc doanh nghieäp neâu treân, Baø Nguyeãn Thò Cuùc, Phoù Toång cuïc tröôûng Toång cuïc Thueá höùa seõ nghieân cöùu vaø truyeàn ñaït ñaày ñuû vaøo trong Döï thaûo cuoái cuøng trình leân Quoác hoäi. Caùc doanh nghieäp ñang hy voïng phieân hoïp cuûa cô quan laäp phaùp vaøo trung tuaàn thaùng 5 tôùi ñaây seõ thaät söï giuùp hoï “naâng cao khaû naêng caïnh tranh” treân thò tröôøng quoác teá.

Taán Loäc - Huyønh Baùch VnExpress (26/03/2003)

Caâu hoûi 1. Thay ñoåi thueá laø yeáu toá naøo trong caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng vó moâ? 2. Taïi sao “luaät thueá môùi” seõ mang laïi söùc caïnh tranh cho doanh nghieäp? 3. Giaûm thueá coù laøm giaûm thu cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc hay khoâng? Taïi sao?


TÌNH HUOÁNG 2.9 DÖÏ BAÙO THÒ TRÖÔØNG ÑAÀU THEÁ KYÛ 21:

CAÙC NGAØNH DÒCH VUÏ

Quaûng caùo Do laøm aên khoù khaên, caùc coâng ty kinh doanh Internet seõ caét giaûm chi phí quaûng caùo. Nhöng caùc nhaø baùn leû ñöùng chaân treân maët ñaát seõ taêng cöôøng vieäc quaûng baù saûn phaåm treân maïng. Taïi Myõ, quaûng caùo treân xa loä thoâng tin seõ chieám 8,5% toång doanh soá quaûng caùo vaø tieáp thò tröïc tieáp vaøo naêm 2005. Quaûng caùo cuõng seõ trôû neân di ñoäng. Ñeán naêm 2005, ngöôøi söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng coù theå bieát mình ñang ôû ñaâu nhôø coâng ngheä ñònh vò qua veä tinh. Cuõng nhôø coâng ngheä naøy, caùc coâng ty seõ coù theå tröïc tieáp “gôïi yù” caùc moùn haøng ñaùng quan taâm ñeán ngöôøi söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng khi hoï ñi ngang qua moät cöûa haøng (gôïi yù thoâng qua caùc maåu nhaén tin göûi vaøo ñieän thoaïi di ñoäng). Quaûng caùo treân truyeàn hình seõ taêng tröôûng trong naêm 2001 vaø caùc naêm sau ñoù nhôø söï phaùt trieån cuûa truyeàn hình töông taùc. Töông taùc theo nghóa ngöôøi xem truyeàn hình coù theå thaáy baùnh pizza cuûa YÙ xuaát hieän treân maøn hình trong moät maãu quaûng caùo, vaø neáu muoán mua thì kích chuoät vaøo baùnh, sau ñoù nhaø haøng seõ ñem baùnh ñeán nhaø. Thöông maïi qua truyeàn hình nhö treân coù theå ñaït doanh soá 300 tæ USD vaøo naêm 2005. Haøng khoâng 34 haõng haøng khoâng noäi ñòa Trung Quoác seõ saùp nhaäp ñeå phaùt trieån. Trong khi ñoù, taïi Myõ, thò phaàn cuûa hai haõng American Airlines vaø Delta Airlines coù theå taêng ñeán 85% vaøo naêm 2001 so vôùi 56% cuûa naêm 2000. Ñeán naêm 2005, seõ coù naêm haõng haøng khoâng thoáng lónh baàu trôøi chaâu AÂu. Naêm 2000 vöøa qua, haõng haøng khoâng Haø Lan KLM vôùi British Airways ñaõ thöông thaûo ñeå laäp lieân minh nhöng khoâng thaønh coâng. Ñieàu naøy cho thaáy hôïp taùc laøm aên lôùn ôû chaâu AÂu khoâng phaûi laø chuyeän deã daøng. Nhöng ñieàu ñoù seõ khoâng ngaên caûn Air France, Lufthansa, Swissair vaø Alitalia tìm caùch lieân minh vôùi nhau trong naêm 2001.


98

Tuy nhieân lieân minh naøy coù thaønh hình ñöôïc hay khoâng coøn tuøy thuoäc quyeát ñònh cuûa caùc nhaø thöïc thi luaät phaùp ôû Washington vaø Brussels. Hoï ñang lo ngaïi raèng caùc lieân minh môùi coù theå söû duïng söùc maïnh thò tröôøng ñeå ñaåy caùc haõng haøng khoâng nhoû, vöøa ñöôïc thaønh laäp vaø chuyeân baùn veù maùy bay giaù reû, ra khoûi cuoäc chôi. Baûo hieåm Ngaønh baûo hieåm chaâu AÂu saép böôùc vaøo moät thôøi kyø khoù khaên vì thò tröôøng ñaõ baõo hoøa vaø phí baûo hieåm ñang haï. Caùc haõng baûo hieåm truyeàn thoáng thì löôõng löï khoâng muoán leân maïng vì leân maïng ñoàng nghóa vôùi vieäc laáy bôùt thò phaàn cuûa caùc ñaïi lyù. Nhöng hoa hoàng traû cho ñaïi lyù leân tôùi 25% treân phí cuûa moät moùn baûo hieåm seõ laøm cho caùc haõng môùi ra ñôøi muoán baùn baûo hieåm qua maïng ñeå giaûm chi phí. Doanh soá baûo hieåm baùn qua maïng taïi Myõ seõ leân ñeán 4 tæ USD vaøo naêm 2003. Tuy nhieân, con soá naøy khoâng phaûi laø lôùn vì môùi chæ chieám coù 0,5% thò tröôøng baûo hieåm. Caùc nhaø baûo hieåm truyeàn thoáng coøn gaëp phaûi moät vaán ñeà khaùc. Ñoù laø caùc ngaân haøng vaø toå chöùc taøi chính seõ nhaûy vaøo lónh vöïc baûo hieåm khieán thò tröôøng ngaøy caøng trôû neân caïnh tranh aùc lieät. Daãu vaäy, tin toát laønh cho caùc nhaø baûo hieåm phöông Taây laø cuoái cuøng hoï ñaõ coù cô hoäi thaâm nhaäp thò tröôøng cuûa caùc neàn kinh teá môùi noåi leân. Vaøo naêm 2001, haõng baûo hieåm nöôùc ngoaøi ñaàu tieân seõ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi AÁn Ñoä, vaø caùc haõng baûo hieåm nöôùc ngoaøi ñang coù maët taïi Trung Quoác seõ coù theå môû roäng hoaït ñoäng sau khi nöôùc naøy gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi. Tính ñeán naêm 2000, voán lieáng cuûa ngaønh taùi baûo hieåm theá giôùi ñaõ taêng leân 50 tæ USD, nhieàu hôn möùc caàn thieát ñeán 50%. Ñieàu naøy ñaõ laøm cho phí taùi baûo hieåm rôùt xuoáng. Nhöng qua naêm 2001, ngaønh taùi baûo hieåm seõ ñöôïc phuïc hoài, thaäm chí coøn taêng tröôûng trong moät soá khu vöïc. Internet Caùc nhaø ñaàu tö - loaïi chaáp nhaän ruûi ro cao - seõ ñaàu tö nhieàu gaáp ñoâi soá tieàn hoï ñaõ boû ra trong côn soát dot.com (coâng ty kinh doanh Internet) naêm 1999. Trong naêm 2001, caùc nhaø ñaàu tö noùi treân cuøng nhöõng nhaø ñaàu tö tö nhaân khaùc seõ boû hôn 300 tæ USD vaøo caùc dot.com. Khoù khaên laø khu vöïc Internet coù quaù nhieàu voán hôn cô hoäi ñaàu tö neân seõ coù nhieàu vuï ñaàu tö toài.


Thöông maïi ñieän töû ôû chaâu AÙ seõ taêng tröôûng vöôït böïc vaø seõ qua maët phöông Taây trong caùc naêm tôùi. Ñeán naêm 2003, thu nhaäp do thöông maïi ñieän töû ñem laïi cho chaâu AÙ seõ vaøo khoaûng 300 tæ USD so vôùi 8 tæ USD cuûa naêm 1999. Hieän nay, ñaõ coù 20 trieäu ngöôøi söû duïng Internet thöôøng xuyeân taïi Trung Quoác, vaø cöù moãi saùu thaùng con soá naøy laïi ñöôïc nhaân ñoâi. Ñeán naêm 2001, caùc thoùi quen xaáu cuõng seõ ñöôïc nhaân roäng ra treân Internet. Taïi Myõ, soá löôïng ngöôøi vöøa xem truyeàn hình vöøa löôùt treân maïng Internet, seõ leân ñeán 52 trieäu ngöôøi. Nhöõng ngöôøi naøy coù teân goïi rieâng: telewebber. Cuõng taïi Myõ, côø baïc qua maïng seõ ñaït doanh soá 3 tæ USD, taêng gaáp hai laàn so vôùi naêm 2000. Baùn leû Doanh soá cuûa caùc giao dòch giöõa doanh nghieäp vôùi khaùch haøng thoâng qua Internet seõ leân ñeán 184 tæ USD vaøo naêm 2004. Hieän nay, khoaûng ba phaàn tö caùc vuï giao dòch noùi treân ñöôïc thöïc hieän thoâng qua naêm coâng ty: Amazon, eBay, AOL, Yahoo! vaø Buy.com. Nhöng töø naêm 2004, caùc ñaïi coâng ty baùn leû truyeàn thoáng - ra ñôøi tröôùc khi xa loä thoâng tin xuaát hieän - nhö Wal-Mart seõ phaùt trieån ñöôïc thò phaàn cuûa mình treân Internet. Ñeán naêm 2010, vieäc mua saém qua maïng seõ chieám töø 15 ñeán 20% toång doanh soá baùn leû. Trong naêm 2001, hoaït ñoäng cuûa Amazon seõ ñöôïc ñaëc bieät chuù yù vì coâng ty Internet naøy ñaõ toàn taïi quaù laâu maø khoâng laøm ra ñoàng laõi naøo. Vaán ñeà haäu caàn seõ laøm cho caùc nhaø baùn leû treân maïng ñau ñaàu nhieàu nhaát trong naêm 2001. Chi phí daønh cho haäu caàn cuûa hoï cao hôn 11% so vôùi caùc nhaø baùn leû thoâng qua catalogue. ÔÛ Myõ, moät moâ hình môùi veà mua saém seõ ra ñôøi. Ñoù laø khaùch haøng seõ mua haøng khoâ nhö thöïc phaåm ñoùng hoäp thoâng qua maïng vaø haøng töôi soáng taïi caùc cöûa haøng trong khu phoá. Nhöng nhìn chung, caùc nhaø baùn leû - treân maïng hay trong boán böùc töôøng - ñeàu seõ baùn haøng “moïi luùc, moïi nôi, qua maùy tính, ñieän thoaïi di ñoäng, truyeàn hình vaø caû ngoaøi ñöôøng phoá”. Hoï seõ taïo moïi ñieàu kieän ñeå khaùch haøng deã daøng tieáp caän vôùi haøng hoùa vaø dòch vuï.


100

Vieãn thoâng Ñeán naêm 2003, toaøn theá giôùi seõ coù 1 tæ ngöôøi ñaêng kyù söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng vaø moät phaàn ba daân soá chaâu AÂu seõ sôû höõu ñieän thoaïi di ñoäng vaøo naêm 2004. Khoaûng moät nöûa soá ngöôøi coù ñieän thoaïi di ñoäng treân theá giôùi seõ truy caäp Internet vaøo naêm 2003. ÔÛ chaâu AÂu, thöông maïi di ñoäng seõ ñaït doanh soá 23 tæ euro vaøo naêm 2003. Thöông maïi di ñoäng coù nghóa laø buoân baùn thoâng qua ñieän thoaïi di ñoäng. Sau khi ñaõ thaát baïi trong naêm 2000, dòch vuï Internet di ñoäng seõ soáng laïi nhôø caùc coâng ngheä môùi vaøo naêm 2001. Dòch vuï Internet di ñoäng laø dòch vuï Internet ñöôïc cung caáp thoâng qua ñieän thoaïi di ñoäng. Ñi laïi Khaùch haøng cuûa caùc haõng haøng khoâng ñang taêng tröôûng 5% moãi naêm. Ñeán naêm 2010, caùc haõng seõ chuyeân chôû 2,3 tæ löôït khaùch moãi naêm so vôùi 1,6 tæ cuûa naêm 1999. Do vaäy, caùc saân bay vaø caùc ñaøi ñieàu khieån khoâng löu seõ bò quaù taûi, vaø keå töø muøa heø naêm 2001, nhieàu chuyeán bay seõ khoâng theå bay ñuùng giôø. Ñeán naêm 2003, seõ coù 50 trieäu ngöôøi treân theá giôùi mua veù maùy bay cuûa caùc haõng chuyeân baùn veù giaù reû. Hieän nay, taïi Myõ, cöù boán ngöôøi ñi maùy bay thì coù moät mua veù cuûa caùc haõng chuyeân baùn veù giaù reû; con soá naøy taïi chaâu AÂu laø moät treân 20. Caùc haõng ñaïi lyù veù maùy bay seõ phaûi böôn chaûi ñeå toàn taïi. Caùc haõng haøng khoâng seõ baùn veù tröïc tieáp vaø caét giaûm hoa hoàng traû cho ñaïi lyù. Khaùch haøng thì muoán mua ñöôïc veù reû hôn thoâng qua maïng. Nhöng vì tieàn laõi quaù thaáp, seõ chæ coù 5% treân toång soá haõng haøng khoâng môû dòch vuï baùn veù qua maïng. Ngoïc Trung Thôøi Baùo Kinh Teá Saøi Goøn (Soá 2 04/01/2001 trang 51)


Caâu hoûi 1. Theá naøo laø “quaûng caùo trôû neân löu ñoäng”? Phaân tích nhöõng öu vaø nhöôïc

ñieåm cuûa “quaûng caùo löu ñoäng” treân quan ñieåm cuûa doanh nghieäp vaø ngöôøi tieâu duøng. Baïn haõy töôûng töôïng moät hình thöùc quaûng caùo löu ñoäng khaùc vôùi caùc hình thöùc ñaõ neâu trong tình huoáng.

2. Theo baïn trong nhöõng khuynh höôùng ñöôïc döï baùo ôû tình huoáng treân,

khuynh höôùng naøo seõ phaùt huy taùc ñoäng maïnh meõ nhaát taïi thò tröôøng Vieät Nam trong nhöõng naêm saép tôùi. Giaûi thích lyù do cho söï löïa choïn cuûa baïn.

3. Giaû söû baïn laø moät nhaø kinh doanh, nhöõng thoâng tin trong tình huoáng treân

giuùp baïn ñieàu gì? 4. Haõy phaân tích moái quan heä cuûa vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, ñaëc

bieät laø internet, vôùi hoaït ñoäng cuûa coäng ñoàng doanh nghieäp, cuõng nhö ñoái vôùi tieán boä xaõ hoäi. Phaân tích nhöõng cô hoäi vaø nguy cô khi öùng duïng coâng ngheä thoâng tin.

marketing căn bản chuong 2

Business