maria magdalena (12+1) 13 apostołem
TRANSCRIPT
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
1/25
Maria Magdalena 13 (12+1) apostoem?
Maria Magdalena (Maria z Magdali) wedug Biblii yjca w I w. n.e. kobieta pochodzca z
wioski Magdallah lub Migdal, (z hebr. Migdal oznacza "wiea ryb") obecnie El-Me-del
odlegej o 5 km od Tyberiady, lecej nad jeziorem Genezaret w Galilei. Naleaa do krgu
uczniw Jezusa. Przyczya si do niego po tym, gdy Ten wypdzi z niej siedem zych
duchw
(k, 8). (1) I stao si potem, e chodzi po miastach i wioskach, zwiastujc dobr nowin o
Krlestwie Boym, a dwunastu z nim (2) i kilka kobiet, ktre On uleczy od zych duchw i od
chorb, Maria zwana Magdalen, z ktrej wyszo siedem demonw, (3) i Joanna, ona Chuzy,
zarzdcy dbr Heroda, i Zuzanna, i wiele innych, ktre suyy im majtnociami swymi oraz
Mk 16:9 Po swym zmartwychwstaniu, wczesnym rankiem w pierwszy dzie tygodnia, Jezus
ukaza si najpierw Marii Magdalenie, z ktrej wyrzuci siedem zych duchw..
W Kociele rzymskokatolickim przez wieki bya utosamiana z kobiet cudzoon z Ewangelii
Janowej
(J;8) (1) Jezus natomiast uda si na Gr Oliwn, (2) ale o brzasku zjawi si znw w
wityni. Cay lud schodzi si do Niego, a On usiadszy naucza ich. (3) Wwczas uczeni w
Pimie i faryzeusze przyprowadzili do Niego kobiet ktr pochwycono na cudzostwie, a
postawiwszy j porodku, powiedzieli do Niego: (4) Nauczycielu, t kobiet dopiero
pochwycono na cudzostwie. (5) W Prawie Mojesz nakaza nam takie kamienowa. A Ty co
mwisz? (6) Mwili to wystawiajc Go na prb, aby mieli o co Go oskary. Lecz Jezus
nachyliwszy si pisa palcem po ziemi. (7) A kiedy w dalszym cigu Go pytali, podnis si i
rzek do nich: Kto z was jest bez grzechu, niech pierwszy rzuci na ni kamie. ..
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
2/25
Jan wprawdzie nie powiedzia e chodzi tutaj o Mari Magdalen ale pierwsi ojcowie kocioa
podwaali rol kobiety w yciu duchowym i od samego pocztku odsuwali je od uczestnictwa
w Kociele. Tertulian gosi:
"Nie wolno kobiecie przemawia w kociele ani te nie wolno jej udziela chrztw czy
ofiarowa eucharystii, ani te da jakiegokolwiek udziau w mskich funkcjach, a
zwaszcza za funkcji kapana"1
Rola kobiety przez odsunicie jej od wiary sprowadzaa si do postaci grzesznicy. Tym samym
koci pragn zminimalizowa rol Marii Magdaleny. Takie podejcie byo zgodne nie tylko z
Tertulianem ale i rwnie z naukami w. Pawa (1 Tm 2:11-12). W dokumencie "Porzdek
apostolski" stworzonym przez oponentw Marii, a opisujcym wydarzenia Ostatniej Wieczerzy
znajduje si fragment:
Jan rzek: "Kiedy Mistrz pobogosawi chleb i kielich i rozda je ze sowami: "To moje
Ciao i Krew" nie zaproponowa ich kobietom, ktre s z nami. Marta odpowiedziaa:
"Nie przekaza ich Marii, poniewa si miaa"
Na tej podstawie twierdzono, i Maria Magdalena wtpia w zbawienie Jezusa. Zaczto gosi,
i bya nierzdnic i grzesznic i jako taka nie zasuguje na cze. Przeciwko Marii Magdalenie
wystpowa te twrca luteranizmu Marcin Luter:
Ona nie potrafi myle, marzy, mwi o niczym innym, jako tylko o tym: gdybym miaa
tego mczyzn, mego najukochaszego gocia i pana, radowao by si moje serce2
Tego typu pogldy spowodoway, i na dugie stulecia Maria Magdalena staa si symbolem
pokutnicy i grzesznicy. W redniowieczu tworzono nawet domysy upadku Magdaleny. Jeden z
nich mwi o zamonym pochodzeniu Marii i jej niespotykanej urodzie. Te przywary miay
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
3/25
spowodowa zejcie na z drog. Istnia rwnie pogld, i Magdalena bya on Jana
Ewangelisty, a gdy ten wybra pjcie za Jezusem, zrozpaczona ona oddaa si w rce
nierzdu. Historie te odpowiaday wczesnej modzie redniowiecza, identyfikujc zmysow
ladacznic z nawrcon mistyczk. Pomimo pniejszych prb wyniesienia i oczyszczenia
imienia Marii Magdaleny taki obraz pozosta w wiadomoci wyznawcw kultury Kocioa
Zachodniego. Jednak Jan Ewangelista wskazuje na ni jako na pierwsz osob ktra zacza
gosi o Zmartwychwstaniu Jezusa
(J;20) (15) Rzek do niej Jezus: Niewiasto, czemu paczesz? Kogo szukasz? Ona za sdzc, e
to jest ogrodnik, powiedziaa do Niego: Panie, jeli ty Go przeniose, powiedz mi, gdzie Go
pooye, a ja Go wezm. (16) Jezus rzek do niej: Mario! A ona obrciwszy si powiedziaa do
Niego po hebrajsku: Rabbuni, to znaczy: Nauczycielu. (17) Rzek do niej Jezus: Nie zatrzymuj
Mnie, jeszcze bowiem nie wstpiem do Ojca. Natomiast udaj si do moich braci i powiedz im:
Wstpuj do Ojca mego i Ojca waszego oraz do Boga mego i Boga waszego. (18) Posza Maria
Magdalena oznajmiajc uczniom: Widziaam Pana i to mi powiedzia.
Ewangelia Judasza, pismo gnostyckie z III-IV w n.e. wyranie wskazuje na obecno trzynastu
apostow.
Bdziesz
trzynastym ibdziesz przeklty przez
pozosta reszt pokolenia, ale
przyjedziesz i bdziesz panowa nad
nimi. Ostatniego dnia za bd
przeklina twoje nawrcenie ku wysokoci
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
4/25
(47,1) do witego pokolenia3
Jan Ewangelista wspomina o uczniu ktry by dobrze znany w domu Kajfasza, do ktrego
przyprowadzono Jezusa po zatrzymaniu
(J;18) (15) A szed za Jezusem Szymon Piotr razem z innym uczniem. Ucze ten by znany
arcykapanowi i dlatego wszed za Jezusem na dziedziniec arcykapana, (16) podczas gdy Piotr
zatrzyma si przed bram na zewntrz. Wszed wic w drugi ucze, znany arcykapanowi,
pomwi z odwiern i wprowadzi Piotra do rodka.
Imi tego ucznia zostao usunite (niezapisane ???). Dlaczego?? Bo bya nim Maria Magdalena,
umiowana przez Jezusa z ktr przebywa najwicej, ktra bya zawsze przy nim i w chwili
jego mierci (Mt 27,55-56; Mk 15, 40-41; J 19, 25), pomagaa take przy pogrzebie (Mt 27, 61;
Mk 15, 47). To rwnie Maria Magdalena wraz z Mari, matk Jakuba i Salome kupiy
wonnoci, ktrymi miay namaci ciao Pana Jezusa, i gdy min sabat wybray si do grobu
(Mk 16, 1-2). Jako pierwsza dowiedziaa si o zmartwychwstaniu. To z ni jako pierwsz
rozmawia Jezus. Nie ze swoj matk, nie z uczniami (mczyznami) a wanie z ni, Mari
Magdalen, ktr szczeglnie umiowa. W IX w. Rabanus Maurus przyzna jej z tego powodu
tytu Apostoki Apostow i wanie jako wita Rwna Apostoom jest Maria Magdalena
czczona w Kociele Wschodnim.
Towarzyszenie i pjcie Marii Magdaleny za Jezusem zostao w jzyku greckim okrelone tym
samym terminem, ktry odnosi si rwnie do decyzji pjcia za Mistrzem w przypadku
uczniw. Uycie tego terminu [akoloutheo] do grupy kobiet oznacza, e i kobiety naleay do
grona uczniw Jezusa, e nie byy z niej wykluczone 4W pismach apokryficznych, ewangelii
Filipa oraz ewangelii Mari Magdaleny jest widoczna zazdro o uczucie Jezusa do Marii.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
5/25
55. Kobieta, ktra nie rodzia wasnych dzieci, moe okaza si matk aniow. Tak bya
towarzyszka Syna Maria Magdalena. Pan kocha Mari bardziej ni wszystkich innych
uczniw i czsto caowa j w usta. Pozostali uczniowie widzc, e kocha Mari, powiedzieli
Mu: Dlaczego Ty kochasz j bardziej ni nas wszystkich? Odpowiadajc im rzek:
Dlaczego nie kocham was jak j?5
9. Wtedy Andrzej zacz mwi do swych braci:
10. Powiedzcie mi, co sdzicie o tych rzeczach, ktre nam powiedziaa?
11. Co do mnie, to nie wierz,
12. eby Nauczyciel mg mwi w ten sposb.
15. Te idee zbyt rni si od tych, ktre mymy poznali.
14. A Piotr doda:
15. Jak to moliwe, eby Nauczyciel rozmawia
16. w ten sposb z kobiet
17. o tajemnicach, ktre nawet nam s nieznane?
18. Czy mamy zmieni nasze zwyczaje
19. i sucha tej kobiety?
20. Czy rzeczywicie j wybra i wola j od nas?6
Na pocztku XX w., wraz z odkryciem gnostyckiej biblioteki w Nag Hammadi i esseskich
pism w Qumran ody ten zapomniany przez wieki wizerunek Marii Magdaleny nauczajcej,
przywdczyni pierwotnego Kocioa. Stao si to gwnie za spraw dwch powstaych ok. II
w. gnostyckich ewangelii - Ewangelii Filipa i Ewangelii Marii Magdaleny. W obu apokryfach
Maria Magdalena przedstawiona jest jako ta, ktr Chrystus wyrnia spord grona swoich
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
6/25
uczniw. To uprzywilejowanie kobiety wzbudzio zaniepokojenie wrd mczyzn, najbardziej
zatrwoy si oczywicie Piotr, ktrego pozycja staa si wyranie zagroona. Ewangelia Marii
Magdaleny wspomina, jak oburzony Piotr buntuje innych apostow przeciw Marii Magdalenie,
aby nie wierzyli jej sowom, a tym samym nie wierzyli w zmartwychwstanie Chrystusa!
"Czyby On [Jezus] rozmawia z kobiet w tajemnicy przed nami, nie za otwarcie? Czyby
przedkada j nad nas?"
Inny ucze Lewi (utosamiany z ewangelist Mateuszem) bierze jednak Mari w obron:
Jeeli Zbawiciel uczyni j godn kim ty jeste, e j odrzucasz. Z pewnoci Zbawiciel zna
j bardzo dobrze. Dlatego miowa j bardziej ni nas".
Mona si zastanawia, czy rzeczywicie w I/II w. pozycja kobiety w Palestynie bya na tyle
silna, aby niewiasta moga si sta przywdczyni jakiego ruchu religijnego? Wprawdzie np.
wedug Jzefa Flawiusza i Talmudu wiadectwa kobiet nie maj znaczenia, ale naley
pamita, e w onie wczesnego judaizmu i szeroko pojtego hellenizmu istniay ruchy
zrwnujce mczyzn i kobiety. "Koedukacyjne" byy m.in. wsplnoty esseczykw czy
orfikw. Ciekawa jest te ambiwalencja znanego z mizoginizmu Pawa, ktry z jednej strony
zupenie ignoruje porednictwo Marii Magdaleny w goszeniu zmartwychwstania Jezusa i
twierdzi, e zmartwychwstay ukaza si Piotrowi, a nastpnie innym apostoom (I Kor 15,3), a
z drugiej strony gosi rwno chrzecijan niezalenie od pci, pochodzenia, czy statusu
spoecznego (Kol 3,11).
Wiadomo, e w pierwszych gminach chrzecijaskich kobiety odgryway znaczc rol, co
potwierdzaj Dzieje Apostolskie i listy autorstwa Pawa, bd Pawowi przypisywane:
wspieray finansowo wyznawcw Chrystusa, udostpniay im domy, peniy sub diakonack
(np. wymieniona przez Pawa w Licie do Rzymian Feba, wspomniane w Dziejach
Apostolskich Tabita czy Lidia). W sektach gnostykw, wrd ktrych odsetek kobiet by bardzo
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
7/25
wysoki, kobiety peniy funkcje nauczycielek, proroki, misjonarek, celebrantek, czy
egzorcystek (do wspomnie prorokinie Maksymill i Pryscyll, jedne z przywdczy
montanizmu). Tak wysoka pozycja kobiet wynikaa w duej mierze z rwnouprawnienia, a
nawet uprzywilejowania eskiego pierwiastka w dualistycznie pojmowanym wiecie. Nic wic
dziwnego, e pisma o przewodniej roli Marii Magdaleny powstay wanie w rodowisku
gnostyckim.
Siedem
W matematyce jest liczb pierwsz, znajdujc si pomidzy cyfr sze i osiem, jest drug
liczb Merssenea (pierwsz jest 3). Siedem jest cyfr wykorzystywan do zapisu liczb w
rnych systemach, np. w semkowym, dziesitnym i szesnastkowym systemie liczbowym.Jest
to jedyna liczba nie bdca zwielokrotnieniem adnej cyfry ani te nie mona je zwielokrotni
w pierwszej dziesitce (liczba dziewicza). Nazwano j liczb piramid, gdy piramid tworz
cztery trjkty (4 + 3).
Sidemka wystpuje licznie w kulturze. Grecy wyliczali siedem cudw wiata staroytnego,
siedem gwiazd w gwiazdozbiorze Seta, istniao siedem sztuk wyzwolonych, w chrzecijastwie
wyliczano siedem cnt gwnych, siedem grzechw gwnych i siedem sakramentw, a tydzie
podzielono jest na 7 dni, uwaano, i istnieje take siedem wzgrz Rzymu (w rzeczywistoci
byo ich wicej), i niebo i pieko podzielone s na 7 sfer (std zwrot sidme niebo) itd. W
hinduizmie znanych jest siedem matek. Ponadto w astronomii znano do czasw nowoytnych
7 planet.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
8/25
Liczba siedem to liczba uwaana za mistyczn, wyrniajc si bogat symbolik. W wielu
mitologiach i religiach wiata jest symbolem caoci, dopenienia, symbolizuje zwizek czasu i
przestrzeni. W Nowym Testamencie (Mt 18,21)
(21) Wtedy Piotr zbliy si do Niego i zapyta: Panie, ile razy mam przebaczy, jeli mj brat wykroczy
przeciwko mnie? Czy a siedem razy? (22) Jezus mu odrzek: Nie mwi ci, e a siedem razy, lecz a
siedemdziesit siedem razy7.
oznacza peni i doskonao, w religii judaistycznej kojarzya si z siedmioma dniami
tygodnia, siedmioma archanioami. Przez siedem dni trway wielkie wita i siedem tygodni
upywao midzy Pasch a witem Tygodni. Staroytni filozofowie przypisywali jej wasnoci
opieki i wadzy nad wiatem, kojarzc z siedmioma planetami. Pitagorejczycy uwaali j za
najwysz podstawow liczb cakowit. W wielu mitologiach stanowia atrybut bogw, jej
warto bya przedstawiana w architekturze, witych pismach, przykazaniach, kosmologii.
W Starym Testamencie symbolika sidemki do pewnego stopnia wynikaa z etymologicznych
powiza liczby siedem z pojciami: penia i przysiga. Siedem i penia pochodz z tego
samego rdosowu, czasem zreszt ze wzgldu na brak osamogoskowania w oryginalnym
tekcie ST trudno rozstrzygn czy chodzi o siedem, czy te o peni. Od siedmiu pochodzi
przysiga, a przysiga w jzyku hebrajskim brzmi: "sidemkowa". W innych jzykach
semickich przysiga pochodzi od innych poj. "Tydzie" to po prostu sidemka, czyli
siedmioodcinkowy przedzia czasu, bo okres siedmiu lat rwnie jest okrelany tym samym
terminem. Czasem trudno rozstrzygn czy chodzi o siedem dni, czy siedem lat. Pozwalao to
na osobliwe gry jzykowe. "hag szabuot" mogo znaczy wito Sidemek, wito Tygodni,
wito Przysig. Imi Batszeba mogo znaczy "crka sidemki", "crka peni", "crka
przysigi". Podobnych przykadw mona poda wicej.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
9/25
W Starym Testamencie siedem jest liczb wit. Oznacza ona jaki peny, doprowadzony do
koca, sobie tylko waciwy etap (epok). Po jego zakoczeniu nastpuje nowy etap (epoka),
ktra jest konsekwentnym nastpstwem poprzedniego. Liczba siedem zawiera te w sobie
pewn tsknot za nadejciem sidmej epoki, w ktrym osignie upragniony odpoczynek po
cikich trudach obecnego wieku (szabat), ycie w obfitoci, szczciu i dostatku. Sidemka
oznacza rwnie jakie konkretne, uwieczone sukcesem dziaanie, ktrego efekt jest
zazwyczaj nieodwracalny. Sidemka oznacza przewidzian przez Boga i uporzdkowan
przeze cao. Czasem, dla zintensyfikowania symbolicznej wymowy sidemki, stosowano
wielokrotno sidemki "siedemdziesit" lub "siedemdziesit siedem" (Rdz 4, 24).
(24) Jeeli Kain mia by pomszczony siedmiokrotnie, to Lamek siedemdziesit siedem razy!8
A wic jakich S I E D E M Duchw Jezus wygoni z Marii Magdaleny? Skoro liczba siedem
jest liczb szczcia, liczb peni? A moe chodzi o to e Maria Magdalena zostaa oczyszczona
ze starego i przygotowana na przyjcie nowego?
Zazwyczaj nasza znajomo legendy ogranicza si do scen opartych o Ewangeli. Tre
legendy spisanej przez Jakuba de Voragine jest rozbudowana; daleko wykracza poza to, co
zawieraj fragmenty Pisma w.
"Maria Magdalena otrzymaa ten przydomek od grodu Magdala. Rodzina jej bya bardzo
znakomita; wywodzia si nawet z rodu krlewskiego. Ojciec Marii nazywa si Syrus, a matka
Eucharia. Wraz ze swym bratem azarzem i siostr; Mart, Maria Magdalena posiadaa grd
Magdala, oddalony o dwie mile od jeziora Genezaret, Betani pod Jerozolim i znaczn cz
samej Jerozolimy. Rodzestwo podzielio si midzy sob w ten sposb, e Maria otrzymaa
grd Magdala, od ktrego nazwana zostaa Magdalen, azarz cz Jerozolimy, a Marta
Betani. Poniewa jednak Magdalena oddaa si caa wiatowym uciechom, a azarz powici
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
10/25
si subie wojskowej, wic Marta, najroztropniejsza z nich, zarzdzaa troskliwie majtkiem
siostry i brata, i troszczya si o potrzeby ich rycerzy, suby oraz biednych. Po
wniebowstpieniu Paskim jednak sprzedali wszystko, a otrzyman zapat zoyli u stp
apostow.
> Magdalena bya wic bardzo bogata, a poniewa bogactwu zawsze towarzyszy ch
uycia, wic i ona, janiejc bogactwem i urod, oddaa ciao swoje rozkoszom, tak e wreszcie
zapomniano jej wasnego imienia i wszdzie zwano j grzesznic. Lecz gdy pewnego razu
syszaa, e Chrystus, ktry tu i tam naucza, bdzie na uczcie u Szymona trdowatego,
kierowana wol Bo popieszya tam. Nie miaa jednak jako grzesznica zjawi si pomidzy
sprawiedliwymi, lecz pozostaa z tyu koo ng Pana, zami obmya jego stopy, wytara je
wosami i namacia cennym olejkiem. Mieszkacy tego kraju bowiem czsto zaywali kpieli i
namaszczania z powodu gwatownych upaw. Widzc to Szymon faryzeusz pomyla sobie:
Gdyby on by prorokiem, nigdy nie zezwoliby, aby taka grzesznica go dotkna. Pan jednak
skarci jego pych z wasnej sprawiedliwoci, a kobiecie odpuci wszystkie grzechy.
Jest to wic owa Maria Magdalena, ktrej Pan wyrzdzi tak wielkie dobrodziejstwo i da
dowody swej wielkiej mioci. Wypdzi z niej bowiem siedmiu diabw, rozpali j ca
uwielbieniem do siebie, uczyni j szczeglnie blisk sobie, jak rwnie swoj gospodyni i
szafark, ktr zawsze chcia mie przy sobie w podry. Zawsze te agodnie j
usprawiedliwia: i przed faryzeuszem, ktry j nazwa nieczyst, i przed jej siostr, ktra
oskaraa j o lenistwo, i przed Judaszem, ktry nazywa j rozrzutnic. Widzc j paczc
Pan sam nie mg powstrzyma ez. Z mioci do niej wskrzesi jej brata w cztery dni po jego
mieci. Z mioci do niej uzdrowi jej siostr z krwotoku, na ktry cierpiaa przez 7 lat. Dziki
jej zasugom Martilli, sudze jej siostry, uczyni t ask, e zawoaa te bogosawione i sodkie
sowa: "Bogosawiony ywot, ktry Ci nosi i piersi, ktre ssae". Wedug Ambroego
bowiem ow kobiet cierpic krwotok bya Marta, ta za, ktre te sowa wypowiedziaa, bya
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
11/25
jej suc. Magdalena - opowiada on -bya t, ktra obmya zami nogi Pana, wytara je
wosami i namacia olejkiem. Ona to w czasie aski pierwsza odbya uroczyst pokut, ona
wybraa najlepsz czstk, siedzc u stp Pana i suchajc sw Jego. Ona to w czasie mki
Paskiej staa pod krzyem, ona przygotowaa olejek, aby namaci Jego ciao. Gdy uczniowie
odeszli od grobu Pana, ona pozostaa. Jej najpierw ukaza si zmartwychwstay Chrystus i
uczyni j apostok apostow.
Po wniebowstpieniu Chrystusa, mianowicie w 14 lat po mce Paskiej, gdy ydzi dawno
ju zabili Szczepana, a pozostaych uczniw wypdzili poza granice Judei, ci rozeszli si po
rnych krajach, aby tam sia sowo Boe. W tym czasie wraz z apostoami by w.
Maksyminus, jeden z 72 uczniw Paskich, ktrego opiece w. Piotr poleci Mari Magdalen.
Gdy wic uczniowie Pana rozproszyli si po wiecie, wity Maksyminus, Maria Magdalena,
brat jej azarz, siostra Marta ze sw suc Martill, a take w. Cedoniusz, lepy od
urodzenia, lecz uzdrowiony przez Pana, wszyscy wraz z wieloma innymi chrzecijanami zostali
przez niewiernych zaadowani na okrt i zepchnici na morze bez adnego steru, oczywicie w
tym celu, aby wszyscy razem potonli. Moc Boa jednak doprowadzia ich do Marsylii. Tam nie
znaleli nikogo, kto przyjby ich gocinnie, zostali wic w portyku przylegajcym do pewnej
wityni pogaskiej, nalecej do plemienia tego kraju. Maria Magdalena za ujrzawszy, e lud
schodzi si do wityni, aby skada ofiary bokom, podniosa si z twarz agodn i pogodn i
pocza w przekonywajcych sowach odwodzi ich od kultu bokw, a rwnoczenie z wielk
wytrwaoci opowiadaa im o Chrystusie. W kocu wszystkich oczarowaa jej posta, zarwno
jak wymowa i agodno jej sw. Nic te dziwnego, e usta, ktre pobonym i sodkim
pocaunkiem dotkny stp Zbawiciela, bardziej ni inne tchny urokiem sowa Boego.
Nastpnie przyby do owej wityni ksi tego kraju wraz z on i chcia zoy ofiar
bokom, aby u nich uprosi sobie potomstwo. Jemu te Magdalena opowiedziaa o Chrystusie i
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
12/25
odradzaa skadanie ofiary. A po kilku dniach Magdalena ukazaa si w widzeniu owej
niewiecie i rzeka: Dlaczego opywajc sami w dostatki pozwalacie, aby wici Boy umierali
z godu i zimna? Zagrozia jej te, e jeli nie namwi swego ma, aby ratowa witych od
ndzy, wwczas cignie na siebie gniew Boy. Kobieta jednak lkaa si opowiedzie mowi
o swym widzeniu. Nastpnej wic nocy Magdalena znowu jej si ukazaa powtarzajc to samo,
lecz ona nie wyjawia tego swemu mowi. Po raz trzeci tedy zjawia si Magdalena w ciszy
gbokiej nocy, drca z gniewu, z twarz tak ponc, jak gdyby cay dom si pali i rzeka:
"Ty pisz, tyranie nasienie twego ojca szatana, wraz z tw maonk mij, ktra nie chciaa ci
oznajmi moich sw? Odpoczywasz, w rogu krzya Chrystusowego, nasyciwszy aroczno
twego brzucha rozmaitymi przysmakami, a witym Boym pozwalasz gin z godu i
pragnienia? Leysz w paacu, owinity w jedwabie, widzisz, e oni tam samotni nie maj
gospody i nie troszczysz si o to? Ale nie wymkniesz si, niegodziwcze, nie ujdzie ci to
bezkarnie, e tak dugo zwlekae z dobrodziejstwami dla nich!" To rzekszy Magdalena
odesza. Niewiasta za zbudziwszy si draa i wzdychaa, a wreszcie rzeka do ma, ktry te
zdradza objawy niepokoju: "Panie mj, czy widziae t zjaw, ktra mnie si ukazaa?" On
za odpar: "Widziaem i cigle jeszcze peen jestem zdumienia i lku. C teraz zrobimy?"
"Lepiej bdzie - odpowiedziaa mu ona - posucha jej, ni narazi si na gniew Boga, o
ktrym ona naucza". Przyjli zatem witych w gocin i zaspokoili wszystkie ich potrzeby.
Gdy pewnego razu Maria Magdalena nauczaa, w ksi rzek do niej: "Czy potrafisz
udowodni prawdziwo wiary, ktrej nauczasz?" Ona za odpowiedziaa: "Co do mnie, to
gotowa jestem zawsze broni mej wiary, bo uzasadnia j codziennymi cudami i nauk mj
mistrz Piotr, ktry jest gow kocioa w Rzymie". Wtedy ksi wraz ze sw on owiadczy
Magdalenie: "Gotowi jestemy we wszystkim posucha twoich sw, jeeli uprosisz nam syna u
Boga, o ktrym opowiadasz". "Zaiste, nie odmwi ci pomocy" - odpara. Wwczas w. Maria
Magdalena pomodlia si za nich do Pana, aby raczy da im syna. Pan wysucha jej prb i
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
13/25
maonka ksicia pocza dzieci. M jej zapragn pojecha do Piotra, aby przekona si czy
jest prawd to, co Magdalena opowiada o Chrystusie. Wtedy ona rzeka do niego: "Jake to,
panie, chcesz wyjecha beze mnie? Nie myl nawet o tym! Jeli wyjedziesz, ja pojad wraz z
tob, wrc, gdy ty wrcisz, spoczn, gdy ty bdziesz odpoczywa". M jednak odrzek jej:
"Nie moe to by, pani, poniewa ty jeste ciarna, a na morzu czyha wiele niebezpieczestw i
atwo mogaby by wystawiona na szwank. Pozosta wic spokojnie w domu i czuwaj nad
naszym majtkiem". Ona jednak kobiecym zwyczajem cigle nalegaa, ze zami obejmowaa
jego nogi, a wreszcie osigna to, o co prosia. Maria wic umiecia znak krzya na ich
barkach, aby zy duch nie przeszkadza im w podry. Nastpnie zaadowali na okrt wielk
ilo potrzebnych im rzeczy, cay dobytek zostawili pod opiek Marii Magdaleny i wyruszyli w
drog.
Ju jeden dzie i noc byli w drodze, gdy morze poczo bardzo si burzy, a wiatr d tak
silnie, e wszyscy przeraeni strasznym naporem fal popadli w wielk trwog, najwicej za
owa ciarna i sabowita kobieta, ktra nagle uczua ble porodowe i wrd cierpie
cielesnych i trwogi przed burz umara, wydawszy na wiat syna. Nowourodzony chopczyk za
dra i kwili aonie szukajc piersi matczynej, ktra byaby mu pociech. Ach, c za bole!
Dzieci urodzio si ywe, lecz stao si przyczyn mierci matki, teraz i jemu przyjdzie umrze,
bo nie ma nikogo, kto by mg mu dostarczy poywienia, aby yo! C mia czyni biedny
pielgrzym widzc, e ona jego nie yje, a syn kwilc aonie szuka piersi matki? Zawodzi
gono i woa: "Biada mi, c uczyni, nieszczsny? Pragnem mie syna, a straciem matk
wraz z synem!" eglarze za krzyczeli i woali: "Trzeba wyrzuci ciao w morze, zanim wszyscy
razem zginiemy! Jak dugo ono bdzie z nami, nie ustanie ta burza!" Ale gdy pochwycili ciao,
aby wrzuci je do morza, pielgrzym zawoa: "Stjcie, stjcie, jeli ju nie chcecie oszczdzi
ani mnie, ani matki, to przynajmniej zlitujcie si na kwilcym niemowlciem! Poczekajcie
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
14/25
troch, moe ona moja z wielkiego blu tylko popada w omdlenie i zdoa jeszcze przyj do
siebie!"
W tej chwili niedaleko ukazaa si na morzu jaka skalista wysepka, a pielgrzym ujrzawszyj, pomyla, e lepiej bdzie tam zoy ciao zmarej i dziecko, ni rzuci je na poarcie
morskim potworom. Skoni wic marynarzy probami i zapat, aby tam przybili. Nastpnie nie
mogc z powodu twardoci ziemi wykopa grobu, pooy ciao ony na paszczu w oddalonej
czci wysepki, zoy chopca na piersi matki i rzek ze zami: "0 Mario Magdaleno, na moje
najwiksze nieszczcie przybya do Marsylii! Po c ja nieszczsny za twoj namow
podjem t podr? Czy po to prosia Boga, aby moja ona pocza, eby przez to zgina?
Oto pocza dzieci, a wydajc je na wiat znalaza mier, syn za mj po to urodzi si, aby
zgin, bo nie ma tej, ktra by go ywia. Oto co uzyskaem przez twoj modlitw! A przecie
powierzyem ci wszystko, co mam, i teraz te wszystko twemu Bogu polecam. Jeli rzeczywicie
jest On tak potny, to bdzie pamita o duszy matki i na twoje proby zmiuje si nad
dzieckiem i uchroni je od zguby".
Nastpnie okry swym paszczem ciao ony i dziecko i wrci na okrt. Gdy przyby do
Piotra, ten wyszed mu naprzeciw, a widzc na jego barkach znak krzya pocz go wypytywa,
kim jest i skd przybywa. Pielgrzym opowiedzia mu swoje dzieje, a Piotr rzek: "Pokj niech
bdzie z tob. Dobrze zrobie przybywajc tu i dobrej rady posuchae. Nie smu si, ona
twoja pi i chopczyk wraz z ni spoczywa, Pan bowiem daje, komu zechce, i ma moc, aby dary
odebra, a odebrane znowu przywrci; tak te moe i twoj bole przemieni w rado".
Nastpnie zaprowadzi go Piotr do Jerozolimy i pokaza mu te wszystkie miejsca, w ktrych
Chrystus naucza i czyni cuda, a take miejsce, na ktrym zosta umczony i z ktrego wstpi
do nieba. Uczy go te Piotr pilnie wiary chrzecijaskiej, a po upywie dwu lat pielgrzym
wsiad znowu na okrt, aby powrci do ojczyzny.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
15/25
Gdy za pyn po morzu, moc Boa sprawia, e okrt znalaz si w pobliu owej wysepki,
na ktrej zostawi ciao ony i dziecko. Znowu wic skoni pielgrzym marynarzy probami i
zapat, aby przybili do wysepki. Chopczyk za dziki Marii Magdalenie ywy i zdrowy czsto
wychodzi na brzeg morza i, jak to dzieci maj zwyczaj, bawi si kamykami i wirem. Gdy wic
pielgrzym zbliy si i ujrza chopca bawicego si jak inne dzieci na brzegu morza kamykami,
zdziwi si bardzo, nie wiedzc, kto to jest. Jednak skoro wysiad z odzi, chopczyk przeraony
widokiem czowieka, ktrego nigdy jeszcze nie widzia, pobieg do matki i ukry si na jej piersi
pod paszczem. Pielgrzym wic, chcc lepiej zobaczy, poszed za nim i znalaz licznego
chopca, ktry ssa pier matczyn.
Biorc go tedy na rce rzek: "O, wita Mario Magdaleno, jake bybym szczliwy, jak
wielka spotkaaby mnie pomylno, gdyby moja ona ya i moga wrci ze mn do ojczyzny!
Wiem bowiem, wiem i ponad wszelk wtpliwo wierz w to, e ty, ktra mi podarowaa syna
i uchronia go przez dwa lata na tej skale, potrafisz take modlitw swoj przywrci jego
matce dawne zdrowie".
Na te sowa kobieta westchna i jakby budzc si z dugiego snu rzeka: "Bd pochwalona
i bogosawiona, wita Mario Magdaleno, za to, e spenia obowizek poonej przy mnie,
gdy rodziam syna, a pniej w kadej potrzebie wykonywaa przy mnie prac suebnej".
Syszc to pielgrzym zdumia si wielce i rzek: "Ty yjesz, moja ukochana ono?" Ona za
odpara: "Tak, yj i wracam teraz wanie z tej pielgrzymki, ktr i ty odbye. Ciebie wity
Piotr zaprowadzi do Jerozolimy i pokaza ci miejsca, w ktrych Chrystus by mczony, umar i
zosta pogrzebany, a take wiele innych miejsc. Ja za razem ze wit Mari Magdalen, ktra
mi bya przewodniczk i towarzyszk, byam te z wami, obejrzaam te same miejsca i wszystko
zapisaam sobie w pamici". Nastpnie pocza opisywa miejsca mki Chrystusa i wyliczaa
cuda, ktre widziaa, i to tak dokadnie, e w niczym nie pomylia si.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
16/25
Wzi wic pielgrzym on i syna i peen radoci wsiad na okrt, a wkrtce potem dotarli
do portu w Marsylii. Wysiadszy znaleli w. Mari Magdalen otoczon uczniami i
nauczajc. Objwszy tedy jej nogi ze zami opowiedzieli wszystko, co im si zdarzyo, a
nastpnie przyjli chrzest wity z rk w. Maksyminusa. Potem zburzywszy wszystkie witynie
pogaskie w miecie Marsylii zbudowali kocioy Chrystusowe, a witego azarza za ogln
zgod obrali biskupem tego miasta. Wreszcie za wol Bo udali si do miasta Aix, gdzie przy
pomocy licznych cudw nawrcili ludno na wiar Chrystusow. w. Maksyminus za zosta
tam wybrany biskupem.
Tymczasem w. Maria Magdalena chciwa niebiaskiej kontemplacji udaa si do dzikiej
pustelni, gdzie pozostaa nieznana nikomu przez 30 lat w miejscu, przygotowanym dla niej
rkoma aniow. W miejscu tym za nie byo ani wody pyncej, ani drzew czy traw nioscych
ochod. Wida std, e Odkupiciel nasz chcia Mari Magdalen nasyci nie ziemskim
pokarmem, tylko niebiask uczt. Codziennie tedy, gdy zbliaa si pora kadej z siedmiu
godzin kanonicznych, anioowie unosili j w powietrze i wtedy wasnymi uszami syszaa
pochwalne piewy niebiaskich zastpw. Tak kadego dnia nasycona ow sodk uczt, skoro
nastpnie ci sami anieli odnosili j do tej pustelni, nie pragna ju adnego ziemskiego
pokarmu.
W odlegoci za dwunastu stadiw od tego miejsca zbudowa sobie chatk pewien kapan,
ktry pragn prowadzi ycie pustelnicze. Ot Pan otworzy jego oczy i dozwoli, aby
cielesnymi oczyma ujrza wyranie, jak anioowie schodzili z nieba na owo miejsce, w ktrym
przebywaa w. Maria Magdalena, jak unosili j w powietrze, a po upywie godziny piewajc
Bogu chwa odnosili j z powrotem.
Chcc stwierdzi rzeczywisto owego przedziwnego widzenia, kapan w poleci si
Stwrcy w modlitwie i miao a pobonie pospieszy na owo miejsce. Gdy jednak zbliy si na
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
17/25
odlego rzutu kamieniem, nagle nogi poczuy si pod nim ugina, a serce jego cisno si
wielk trwog. Zawrci wic, a wtedy natychmiast odzyska wadz w nogach. Ilekro jednak
usiowa zawrci i doj do tego miejsc tyle razy wszelkimi sposobami przeszkadzaa mu
sabo ciaa i zamroczenie umysu Zrozumia tedy m Boy, e jest to bez wtpienia
tajemnica niebiaska, do ktrej badanie ludzkie nie ma dostpu. Wzywajc wic imienia
Zbawiciela zawoa:
"Zaklinam ci na Boga, jeli jeste czowiekiem, czy jakim innym stworzeniem rozumnym, ty,
co mieszkasz w tej jaskini - odpowiedz mi i wyjaw prawd o sobie!" Gdy za powtrzy te sowa
trzykrotnie, w. Maria Magdalena odrzeka mu: "Zbli si, a poznasz ca prawd, ktrej tak
pragnie serce twoje". Podszed wic drc a do poowy odlegoci, a wtedy Maria Magdalena
rzeka: "Czy przypominasz sobie z ewangelii Mari, ow synn grzesznic, ktra zami obmya
nogi Zbawiciela, wosami je wytara i zasuya sobie na przebaczenie za swoje grzechy?"
Kapan za odrzek: "Pamitam, ju trzydzieci lat mino od tego czasu, jak w to wierzy i
wyznaje to Koci wity". "To ja jestem - rzeka tedy Maria Magdalena - Przez trzydzieci lat
pozostawaam tutaj nikomu z ludzi nie znana. Tak jak to wczoraj pozwolono ci ujrze, tak
kadego dnia rce aniow unosz mnie w powietrze i wolno mi 7 razy dziennie cielesnymi
uszyma sysze sodkie pienia niebiaskich chrw. Poniewa za Pan oznajmi mi, e wkrtce
odejd z tego wiata, wic id do witego Maksyminusa i postaraj si powiedzie mu w
tajemnicy, aby w najblisze wito Zmartwychwstania Paskiego uda si sam do kocioa o tej
porze, gdy ma zwyczaj wstawa na jutrzni; tam znajdzie mnie przyniesion przez aniow".
Kapan sucha gosu Marii Magdaleny jakby gosu anielskiego, nikogo nie widzia. Nastpnie
uda si co prdzej do w. Maksyminusa i wszystko mu po kolei opowiedzia. w. Maksyminus
przejty wielk radoci gorco dzikowa Zbawicielowi, a w oznaczonym dniu i o wskazanej
godzinie uda si sam do kocioa i ujrza Mari Magdalen stojc w orszaku aniow, ktrzy
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
18/25
j przyprowadzili. Unosia si ona na dwa okcie ponad ziemi i stojc pord aniow z
wycignitym rkoma modlia si do Boga. Gdy za w. Maksyminus lka si zbliy do niej,
odwrcia si i rzeka do: "Podejd bliej i nie uciekaj od twojej crki, ojcze". Zbliy si tedy
do niej, Lecz - jak czytamy w pismach samego w. Maksyminusa -twarz jej janiaa tak od
cigego i dugotrwaego ogldania aniow, e atwiej mona spoglda w soce ni w jej
oblicze. Zwoa wic wszystkich duchownych oraz wspomnianego wyej kapana, nastpnie w.
Maria Magdalena przyja z rk biskupa Ciao i Krew Pask paczc rzewnie, poczym rzucia
si caym ciaem na stopnie otarza, a wita jej dusza odesza do Pana.
Po jej mierci pozosta w tym miejscu tak sodki zapach, e przez 7 dni jeszcze czuli go
wszyscy wchodzcy do kocioa. wite jej ciao za namaszczone rnymi olejkami pogrzeba
w. Maksyminus z wielk czci oraz nakaza, aby i jego po mierci pochowano obok niej.
Kim by Jakub de Voragine, e tak dokadnie opowiedzia histori Marii Magdaleny?
Jakub de Voragine zwany take Jacopo da Varazze (ur. ok. 1228-1230, zm. 13 lub 14 lipca
1298) redniowieczny woski hagiograf, kaznodzieja i pisarz religijny, arcybiskup Genui,
bogosawiony Kocioa katolickiego. W 1244 wstpi do zakonu dominikanw. W latach
1267-1286 by prowincjaem w Lombardii. W 1288 zosta wybrany arcybiskupem Genui, ale
stanowisko to obj dopiero w 1292 roku. Nosi przydomek de Voragine od miejscowoci
Varazze niedaleko Genui.
W 1816 papie Pius VII ogosi go bogosawionym.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
19/25
Wspomnienie liturgiczne b. Jakuba obchodzone jest w Kociele katolickim 14 lipca.
Gwnym dzieem de Voragina jest Legenda Aurea (Zota legenda) powstaa w latach 1260-
1270. Zbir ten, na ktry skadaj si narracyjne opowieci i rozwaania o witych, by
przeznaczony do czytania na szczeglne dni i uroczystoci roku liturgicznego. W redniowieczu
cieszy si popularnoci.
1 Nowo narodzony, - George de la - Tour ok. 1648, Muse des Beaux Arts, Rennes
George de la Tour
Georges de La Tour urodzi si przed 19 marca 1593 w Vic-sur-Seille. O yciu prywatnym
artysty wiadomo niewiele, podobnie jest z jego wyksztaceniem. By synem piekarza Jeana de
La Toura i Sybille (Isabelle) Melian, crki i siostry piekarzy. Jego rodzice naleeli do warstwy
rzemielnikw i drobnych wacicieli. Georges mia starszego brata Jacoba oraz modsze
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
20/25
rodzestwo. Brak jest informacji o jego dziecistwie i wczesnej modoci, w tym take o
edukacji. By moe najpierw uczy si w rodzinnym Vic, w ktrym w 1611 roku malarz
nazwiskiem Dogoz mia jakiego ucznia. Nie wiadomo jednak, czy on albo inny malarz dziaa
w Vic przed ta dat, gdy Georges musia zacz swoj nauk (a o zawodzie i miejscu nauki
decydowano zazwyczaj w wieku 12-13 lat). Moe wic uczy si w pobliskim Nantes, gdzie
dziaali m.in. Jacques Bellange i Claude Isral.
Okoo 1610 roku pierwszy etap edukacji powinien by mie za sob. Jeli zatem wyjecha do
Woch, Parya czy Holandii, jak przypuszcza cz badaczy, to musiao to mie miejsce
midzy 1610 a 1616 rokiem. Z 1616 roku pochodzi bowiem pierwsza wzmianka o La Tourze, z
ktrej wynika, e by wwczas w Vic. Od 1616 roku w rdach pojawia si czsto
nieobecno wzmianek z wczeniejszego okresu moga by spowodowana wanie owym
wyjazdem, po ktrym wrci do kraju, koczc swoja edukacj. Malarze lotaryscy z tego
samego pokolenia, co La Tour, niemal bez wyjtku odbywali zagraniczne podre. Byoby
wic szczeglnym odstpstwem od przyjtego zwyczaju, gdyby La Tour tego nie zrobi. Cz
badaczy sugeruje, e faktycznie odby podr do Woch, inni przypuszczaj, e styl
Caravaggia, ktrego wpyw wida w jego dzieach, mg pozna za porednictwem twrczoci
holenderskich caravaggionistw, np. Hendricka Terbrugghena.
W 1617 mody malarz oeni si z Dian Le Nerf (ur. 1591), crk urzdnika ksicego,
miejscowego bogacza. W 1619 urodzi si ich pierwszy syn Philippe; nazwiska jego rodzicw
chrzestnych wskazuj, e La Tour zacz si obraca w rodowisku najzacniejszych
mieszkacw. Rok pniej rodzina przeniosa si do Lunville, rodzinnego miasta Diany, gdzie
La Tour przyj ucznia. Zapiski z kolejnych lat podaj nazwiska kolejnych jego uczniw. W
1621 na wiat przyszed ich drugi syn - tienne, ktry tak jak ojciec zosta malarzem. Do 1636
roku urodzio si jeszcze omioro dzieci La Tourw, cznie dziesicioro piciu synw i pi
crek, z ktrych malarza przey najprawdopodobniej tylko wspomniany ju syn tienne i dwie
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
21/25
crki. W latach 1623-24 La Tour otrzyma zamwienie od Ksicia Lotaryngii. W 1631
Lotaryngia staa si miejscem walk wojny trzydziestoletniej, podczas ktrej znaczco
ucierpiaa; Lunville nawiedzia wwczas epidemia dumy. Lotaryngi ostatecznie przyczono
do Francji.
Zapewne okoo 1638-1639 malarz wyjecha na krtko do Parya. Mia wwczas zaprezentowa
krlowi Ludwikowi XIII swj obraz ze w. Sebastianem, ktry wywoa zachwyt u monarchy.
W dokumencie z 1639 roku La Tour wymieniony jest jako malarz krlewski (peintre ordinaire
du roi). 5 lat pniej rada miasta Lunville kupia od malarza obraz Narodziny w celu
podarowania go gubernatorowi.
W 1651 wojna rozgorzaa na nowo i w miecie wybucha epidemia choroby puc, na ktr
zmara ona artysty, a 30 stycznia 1652 roku i on sam9.
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
22/25
2 Maria Magdalena pokutuj ca 10
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
23/25
3 Maria Magdalena zw. Terff, ok. 1640, Luwr
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
24/25
wity Graal wita Krew
Obecno Marii Magdaleny przy kluczowych wydarzeniach z ycia Jezusa powodowaa liczne
spekulacje na temat roli, jak odgrywaa w yciu samego nauczyciela z Nazaretu. Za sprawwspomnianych gnostyckich apokryfw odyy dawne legendy i pseudonaukowe spekulacje,
ktre przedstawiaj Mari Magdalen jako towarzyszk lub nawet maonk Chrystusa, matk
jego dzieci. W Ewangelii Filipa do czsto mwi si o pocaunkach w usta, jakimi Jezus
obdarza Mari Magdalen. Dao to podstaw do wysnucia przypuszczenia, e opisane przez
ewangelist Jana wesele w Kanie Galilejskiej to w istocie pierwszy etap zalubin (zarczyny)
Marii Magdaleny i Jezusa. Druga uroczysto odbya si tu przed ukrzyowaniem (w
ewangelii Jana opisana jako namaszczenie w Betanii i ostatnia wieczerza), kiedy to byo
wiadomo, e Maria jest w trzecim miesicu ciy. Jak na panujce wczenie normy, panna
moda bya ju do wiekowa, miaa bowiem ok. trzydziestu lat. Zwyczaj takiego
dwuetapowego zawierania maestwa opisuje np. Jzef Flawiusz w Wojnie ydowskiej (II,
160-161). Drugi etap zalubin nastpowa zwykle po trzech latach albo wtedy, gdy stwierdzono
u kobiety przynajmniej trzymiesiczn ci. Chronio to przed "definitywnym" polubieniem
kobiety bezpodnej.
Jezus wic w sposb wicy polubiby Mari Magdalen . W okresie przeladowa
chrzecijan w latach 40., Jezus, jego maonka i dzieci udali si do Francji. Na pocztku V
wieku ich potomkowie skoligacili si z Frankami salickimi, ktrzy dali pocztek dynastii
Merowingw Rodu abdzia. Podczas gdy Merowingowie kontynuowali "msk" lini
dziedzictwa Jezusa, druga, "eska" linia - krlowe Avallonu w Burgundii - przeduaa
dziedzictwo Marii Magdaleny. Trzeba doda, e wanie na terenie Burgundii znajduj si
najwaniejsze miejsca zwizane z legend Marii Magdaleny jej domniemany grb w
Vzelay, rzekomy grb jej brata azarza w Autun...
-
8/9/2019 Maria Magdalena (12+1) 13 apostoem
25/25