MAMOGRAFIJA

Rtg: Transmisioni imidžing

• Slika se proizvodi transmisijom

• Snop fotona prolazi kroz telesne strukture

• Različita tkiva – različito zatamnjenje-krv, masne naslage, meka tkiva: TAMAN TRAG na filmu ili ekranu

- Mišići i vezivna tkiva (ligamenti, tetive isl: SIVO

- Kosti: BELO

Komponente Rtg cevi

•Katoda: užareno vlakno (volfram) -izvor elektrona koji se kreću u pravcu anode

•Anoda (stacionarna ili rotirajuća): udarena snopom elektrona emituje X-zrake

• Metalno kućište cevi okruženo staklom(elektroni putuju u vakuumu)

• Zaštitni oklop (zaštita od rasejanog zračenja)

Visoki napon

Kolimatori

Ogledalo

Filter

Snop X zračenja Svetlosni

snop

Hil efekat anode

Anoda Katoda

Hil anode

Centralni snop

Procenat intenziteta u odnosu na

centralnu osu snopa – Profil polja

100%

13%

4%

Linijski napon

Jedna faza jedan impuls

Jedna faza 2-impulsa

Tri faze 6-impulsa

Tri faze 12-impulsa

0.02 s

0.01 s

kV (%)

Talasni oblik cevi

Doza zračenja na filmu (detektoru)

D = k0 . Un . I . T

U : napon pika (kV)

I : struja cevi (mA)

T : vreme ekspozicije (ms)

n : konstanta u opsegu od 3 za150 kV

do 5 za 50 kV

PARAMETRI EKSPOZICIJE

Filtracija cevi- smanjenje doze

bez gubitka kvaliteta slike

Aluminium

filter

Rasejano zračenje

Uticaj na kvalitete slike: nejasnoća,

gubitak kontrasta

Uticaj na pacijentne doze: povećava

površinsku i dubinsku dozu

Moguća redukcija :

upotreba rešetke

ograničenje polja

ograničenje zapremine koja se ozračuje

(npr. Kompresija dojke u mamografiji)

Izvor X-zračenja

OlovoRasejani snop X-zraci

Korisni X-zrak

Film i kaseta

Pacijent

Antirasejavajuća rešetka

AEC Off 200mAs AEC On 137mAs

Smanjenje doze = 31.5%

Automatska kontrola ekspozicije

AEC

Distorzija

Izvor

zračenjaIzvor

zračenja

Objekat

Objekat

Slika Slika

Kvalitet slike

Opšti termin koji se koristi za definiciju stepena vidljivosti relevantnih informacija na slici

Parametar slike vs. Mera

- Rezolucija Signal – to - noise ratio

- Kontrast

- Šum

60 kV - 50 mAs 70 kV - 50 mAs 80 kV - 50 mAs

Anatomski uzorci za testiranje slike

TG18 fantom dojke

Mamografija

Procedura u kojoj se koristi X-zračenje niskih energija i niskih doza (do 0,7 mSv) za ispitivanje promena na dojci.

Mamograf može da vidi i da razlikuje ciste od karcinoma.

Dva tipa mamografskih ispitivanja: Skrining i Dijagnostika

Alternativne metode su: ultrazvuk i NMR tomograf.

Detekcija malignih masa

17

malignant

benigno

Kompresija

Kraniokaudalna projekcija

Mediolateralna projekcija

30° do 60°

Doza dojke

Zavisi od: ▫ Sastava i debljine organa▫ Energije fotona▫ Osetljivosti prijemnika slike▫ Površine komprimovane

dojke: srednji put fotona : dimenzije dojke

Specifikacija parametara mamografa

koji koriste film• Skoro konstantan talasni oblik napona 6-

pulsnog aparata• Opseg napona cevii (20 – 35) kV• Struja cevi najmanje 100 mA za široki i 50 mA

za uski fokus.• Opseg proizvoda struje cevi i vremena

ekspozicije(5 – 800) mAs

• Vreme ponovljene ekspozicije: < 30 s

Digitalna mamografija

charge-coupled

device (CCD)

CCD

kameraRadna

stanica

Courtesy: Magee-Women’s Hospital of UPMC

DigitalNA vs konvencionalna

3 D digitalna mamografija

Interventna mamografija

Intervencije

Biopsija

Pločice za

uvodjenjeStereotaksa

Postavljanje

udice

Biopsija uvodnim

pločicama

Vode igle i udice za biopsiju

Digitalna tomosinteza

Tomografski imidzing

Rotacija cevi

Detector

Dojka

X-zračenje

KOMPRESIONA

PLOČA

Mamografija sinhrotronskim

zračenjem

Mehanizam proizvodnje SR zračenja

Elektroni se ovde generišu

Inicijalno ubrzani u LINAK-u

Onda prolaze u busterski prsten gde se ubrzavaju do 99.9999% brzine svetlosti

I konačno se prenose u prsten za skladištenje

Elettra Italija, sinhrotronska instalacija

SR karakteristike

Ee = 2 GeV

-1 = m0c2 / E

Snop je laminarne geometrije (prirodno kolimisan)

PHC – Uzorak ljudskog tkiva

Debljina = 3 cmMGD (srednja glandularna doza) = 0.5 mGy

Konvencionalni radiograf

26 kVp, 20 mAs

1 mm

Fazni-kontrasn (PHC)Energy = 17 keVFilm – ekran sistem

SYRMA projekat (SYnchrotron Radiation for

Mammography)

Mamografija in-vivo od 2000.godine

Cilj Snimanje dojke nižim energijama/dozama

Meta Dojke velike gustine

Postavljanje

parametara Faza I : PHC radiografija konvencionalnim filmom

Faza II: PHC radiografija digitalnim detektorima

Faza III: Tomografija digitalnim Si detektorom

PRIPREMA SNOPAEnergija, fluks,

geometrijaMONITORING SNOPA

Doza, vreme ekspozicije, Sigurnosni sistemi

EKSPOZICIJA PACIJENTA

kontrolna soba

FLTPSBSMONOSLITS

IC1 IC2SSH

CON1

PR

PAZ RIV EXP

CON2

SOBA RADIOLOGA

SYRMA Linija snopa University Radiological Department

Trieste

Držač pacijenta

Srednja glandularna doza: ( 1 ÷ 2) mGy

Carbon fiber

support

Nosač odugljenih vlakana