MALİ (FİNANSAL) TABLO ANALİZİMALİ (FİNANSAL) TABLO ANALİZİ

Mali tablolar analizi, bir işletmenin mali Mali tablolar analizi, bir işletmenin mali durumunu (varlıklarını, kaynaklarını), faaliyet durumunu (varlıklarını, kaynaklarını), faaliyet sonuçlarını, mali performansını ve finansal yönden sonuçlarını, mali performansını ve finansal yönden gelişmesini değerlendirebilmek, gelişme yönlerini gelişmesini değerlendirebilmek, gelişme yönlerini saptayabilmek ve o işletme ile ilgili geleceğe saptayabilmek ve o işletme ile ilgili geleceğe dönük tahminlerde bulunabilmek için, mali dönük tahminlerde bulunabilmek için, mali tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin ve bunların zaman içinde göstermiş oldukları ve bunların zaman içinde göstermiş oldukları eğilimlerin incelenmesidir. eğilimlerin incelenmesidir.

Analizin amacı yalnız işletmenin mali durumunu, Analizin amacı yalnız işletmenin mali durumunu, geçmiş mali başarımı (performansını) geçmiş mali başarımı (performansını) değerlendirmek değil; aynı zamanda geleceğe ışık değerlendirmek değil; aynı zamanda geleceğe ışık tutmak, geleceğe ilişkin yapılacak tahminlere, tutmak, geleceğe ilişkin yapılacak tahminlere, hazırlanacak planlara, izlenecek politikalara hazırlanacak planlara, izlenecek politikalara katkıda bulunacak veri ve ipuçlarını sağlamaktır. katkıda bulunacak veri ve ipuçlarını sağlamaktır.

Bir işletmenin mali tablolarda yer alan kalemler Bir işletmenin mali tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkiler ve bunların göstermiş olduğu arasındaki ilişkiler ve bunların göstermiş olduğu eğilimler incelenirken, aynı iş kolunda benzer eğilimler incelenirken, aynı iş kolunda benzer işletmeler arasında karşılaştırmalar yapmak çoğu işletmeler arasında karşılaştırmalar yapmak çoğu kez gerekli olmaktadır. kez gerekli olmaktadır.

Bu nedenle işletmenin faaliyette bulunduğu Bu nedenle işletmenin faaliyette bulunduğu endüstri kolunun finansal özelliklerinin ve benzer endüstri kolunun finansal özelliklerinin ve benzer işletmelerin mali performanslarının incelenmesi işletmelerin mali performanslarının incelenmesi de analizin bir parçasını oluşturur.de analizin bir parçasını oluşturur.

MALİ (FİNANSAL) TABLOMALİ (FİNANSAL) TABLO

Ülkemizde de Maliye Bakanlığı, Tekdüzen Hesap Ülkemizde de Maliye Bakanlığı, Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde ayrıca Türkiye Muhasebe Planı çerçevesinde ayrıca Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK), Sermaye Piyasası Standartları Kurulu (TMSK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Bankacılık Denetleme ve Kurulu (SPK) ve Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK)’da yalnız bankalarla Düzenleme Kurumu (BDDK)’da yalnız bankalarla ilgili olmak üzere, düzenlemeler yapmaktadırlar. ilgili olmak üzere, düzenlemeler yapmaktadırlar. Ancak düzenlemelerde; tabloların yalnız şekli ve Ancak düzenlemelerde; tabloların yalnız şekli ve içeriği açısından değil, hazırlanacak mali içeriği açısından değil, hazırlanacak mali (finansal) tablo setinin kapsamı açısından da (finansal) tablo setinin kapsamı açısından da farklar bulunmaktadır. farklar bulunmaktadır.

Tekdüzen Hesap Planının İçerdiği TablolarTekdüzen Hesap Planının İçerdiği Tablolar

Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde düzenlenecek Tekdüzen Hesap Planı çerçevesinde düzenlenecek mali tablolar şu tablolardan oluşmaktadır:mali tablolar şu tablolardan oluşmaktadır:

(1)(1)BilançoBilanço(2)(2)Gelir TablosuGelir Tablosu(3)(3)Satışların Maliyeti TablosuSatışların Maliyeti Tablosu(4)(4)Fon Akım TablosuFon Akım Tablosu(5)(5)Nakit Akım Tablosu Nakit Akım Tablosu (6)(6)Kar Dağıtım TablosuKar Dağıtım Tablosu(7)(7)Özkaynaklar Değişim Tablosu Özkaynaklar Değişim Tablosu

Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu, dipnotları Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu, dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturur. ise ek mali tabloları oluşturur.

Maliye Bakanlığı, daha sonra “Tekdüzen Hesap Maliye Bakanlığı, daha sonra “Tekdüzen Hesap Planı ve İşleyişi” çerçevesinde yaptığı Planı ve İşleyişi” çerçevesinde yaptığı düzenlemelerde vergi mükellefleri için, bilanço düzenlemelerde vergi mükellefleri için, bilanço gelir tablosu ve ek tablolar olarak da nakit akım gelir tablosu ve ek tablolar olarak da nakit akım tablosu ile kar dağıtım tablosunun düzenlenmesini tablosu ile kar dağıtım tablosunun düzenlenmesini zorunlu görmüştür. Varlık büyüklüğü ve net zorunlu görmüştür. Varlık büyüklüğü ve net satışları toplamı belirli sınırların altında kalan satışları toplamı belirli sınırların altında kalan işletmeler için, vergisel açıdan ek tabloların işletmeler için, vergisel açıdan ek tabloların düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Belli düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Belli büyüklüğün altında kalan işletmeler için yalnız büyüklüğün altında kalan işletmeler için yalnız bilanço ile gelir tablosu düzenlenmesiyle bilanço ile gelir tablosu düzenlenmesiyle yetinilmektedir. yetinilmektedir.

TMSK Düzenlemesinde Finansal Tablo SetiTMSK Düzenlemesinde Finansal Tablo Seti

TMSK’nin Finansal Tabloların Sunuluşuna İlişkin TMSK’nin Finansal Tabloların Sunuluşuna İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı’na göre, tam bir bir Türkiye Muhasebe Standardı’na göre, tam bir bir finansal tablo seti;finansal tablo seti;

(1)(1)Dönen sonu finansal durum tablosu (bilanço),Dönen sonu finansal durum tablosu (bilanço),(2)(2)Döneme ait kapsamlı gelir tablosu, Döneme ait kapsamlı gelir tablosu, (3)(3)Döneme ait özkaynak değişim tablosu, Döneme ait özkaynak değişim tablosu, (4)(4)Döneme ait nakit akış tablosu,Döneme ait nakit akış tablosu,(5)(5)Önemli muhasebe politikalarını özetleyen Önemli muhasebe politikalarını özetleyen dipnotları ve diğer açıklayıcı notları, içerir. dipnotları ve diğer açıklayıcı notları, içerir.

Sözkonusu TMS (Türkiye Muhasebe Standardı), Sözkonusu TMS (Türkiye Muhasebe Standardı), işletmelerin yukarıda belirtilen finansal işletmelerin yukarıda belirtilen finansal tablolardan ayrı raporlar hazırlayıp tablolardan ayrı raporlar hazırlayıp sunabileceklerini de öngörmüştür. Ancak sunabileceklerini de öngörmüştür. Ancak düzenlemeleri zorunlu olmayan bu tablolar ya da düzenlemeleri zorunlu olmayan bu tablolar ya da raporlar, TFRS (Türkiye Finansal Raporlama raporlar, TFRS (Türkiye Finansal Raporlama Standartları) kapsamı dışındadır. Standartları) kapsamı dışındadır.

SPK Düzenlemesi SPK Düzenlemesi

““İşletmeler, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen İşletmeler, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Muhasebe / Finansal haliyle Uluslararası Muhasebe / Finansal raporlama Standartlarını uygularlar ve finansal raporlama Standartlarını uygularlar ve finansal tabloların Avrupa Birliği tarafından kabul edilen tabloların Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle UMS/UFRS’lere göre hazırlandığı hususuna haliyle UMS/UFRS’lere göre hazırlandığı hususuna dipnotlarında yer verirler. Bu kapsamda, dipnotlarında yer verirler. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan benimsenen standartlara aykırı olmayan TMS/TFRS (Türkiye Muhasebe Standartları / TMS/TFRS (Türkiye Muhasebe Standartları / Türkiye Finansal Raporlama Standartları) esas Türkiye Finansal Raporlama Standartları) esas alınır.” SPK; işletmelere finansal raporların yıllık alınır.” SPK; işletmelere finansal raporların yıllık ve üçer aylık dönemler itibariyle düzenlenme ve üçer aylık dönemler itibariyle düzenlenme yükümlülüğünü getirmiştir. yükümlülüğünü getirmiştir.

BDDK DüzenlemesiBDDK Düzenlemesi

BDDK düzenlemeleri, yalnız Bankacılık BDDK düzenlemeleri, yalnız Bankacılık Kanunu’nda tanımlanan bankaları kapsamaktadır. Kanunu’nda tanımlanan bankaları kapsamaktadır. BDDK’nın konuya ilişkin yönetmeliğinde finansal BDDK’nın konuya ilişkin yönetmeliğinde finansal tabloların kapsamı şu şekilde açıklanmıştır:tabloların kapsamı şu şekilde açıklanmıştır:

Finansal tablolar; nazım hesaplar ile birlikte Finansal tablolar; nazım hesaplar ile birlikte bilanço (finansal durum tablosu), gelir tablosu bilanço (finansal durum tablosu), gelir tablosu (kar ve zarar cetveli), özkaynaklarda (kar ve zarar cetveli), özkaynaklarda muhasebeleştirilen gelir-gider kalemlerine ilişkin muhasebeleştirilen gelir-gider kalemlerine ilişkin tablo, özkaynak değişim tablosu, nakit akış tablo, özkaynak değişim tablosu, nakit akış tablosu ile kar dağıtım tablosundan oluşur. tablosu ile kar dağıtım tablosundan oluşur.

Kitabın İçerdiği TablolarKitabın İçerdiği Tablolar

Kitapta mali tablo terimi aşağıdaki tabloları Kitapta mali tablo terimi aşağıdaki tabloları kapsamaktadır. kapsamaktadır.

(1)(1)Bilanço (Mali Durum Tablosu)Bilanço (Mali Durum Tablosu)

(2)(2)Gelir Tablosu (Kar, Zarar Tablosu – İşletme Gelir Tablosu (Kar, Zarar Tablosu – İşletme Faaliyet Tablosu)Faaliyet Tablosu)

(3)(3)Kar Dağıtım Tablosu (Yedek Akçeler Değişim Kar Dağıtım Tablosu (Yedek Akçeler Değişim Tablosu)Tablosu)

(4)(4)Öz Sermaye (Özkaynak) Değişim TablosuÖz Sermaye (Özkaynak) Değişim Tablosu

(5)(5)Nakit Akım (Para Akış) Tablosu Nakit Akım (Para Akış) Tablosu

(6)(6)Fon Akım TablosuFon Akım Tablosu

(7)(7)Net İşletme (Çalışma) Sermayesi Değişim Net İşletme (Çalışma) Sermayesi Değişim Tablosu Tablosu

Kitapta yukarıda sözü edilen tablolara analiz Kitapta yukarıda sözü edilen tablolara analiz açısından anlamlı bulunduğundan, iki tablo daha açısından anlamlı bulunduğundan, iki tablo daha eklenmiştir. Fon Akım Tablosu ve Net İşletme eklenmiştir. Fon Akım Tablosu ve Net İşletme (Çalışma) Sermayesi Değişim Tablosu (Çalışma) Sermayesi Değişim Tablosu

Fon Akım Tablosu, nakit akım tablosundan daha Fon Akım Tablosu, nakit akım tablosundan daha geniş kapsamlı bir tablodur. Fon kavramı ile, geniş kapsamlı bir tablodur. Fon kavramı ile, işletmenin üçüncü kişilerle olan ilişkilerinden işletmenin üçüncü kişilerle olan ilişkilerinden doğan,nakit hareketinin yanısıra nakit hareketi doğan,nakit hareketinin yanısıra nakit hareketi doğurmayan tüm mali olanaklar ifade doğurmayan tüm mali olanaklar ifade edilmektedir. edilmektedir.

Net İşletme (çalışma) sermayesi değişim tablosu, Net İşletme (çalışma) sermayesi değişim tablosu, işletmelerin likidite durumlarını değerlendirme ve işletmelerin likidite durumlarını değerlendirme ve kaynak yaratmada etkinliklerini ölçme açısından kaynak yaratmada etkinliklerini ölçme açısından yararlı bir tablo olduğu için kitaba dahil yararlı bir tablo olduğu için kitaba dahil edilmiştir. edilmiştir.

(1) (1) Bilanço, belirli bir tarihte bir firmanın Bilanço, belirli bir tarihte bir firmanın varlıklarını (aktif değerlerini), borçlarını ve öz varlıklarını (aktif değerlerini), borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir şekilde göstererek, ilgili sermayesini tasnifli bir şekilde göstererek, ilgili firmanın mali durumunu, muhasebe kayıtlarına firmanın mali durumunu, muhasebe kayıtlarına göre ortaya koyan bir tablodur. göre ortaya koyan bir tablodur.

Bilanço teknik olarak, muhasebe ilkelerine göre Bilanço teknik olarak, muhasebe ilkelerine göre tutulan defterlerdeki hesapların belirli bir tarihte tutulan defterlerdeki hesapların belirli bir tarihte fiilen veya kuramsal olarak kapatılmasıyla fiilen veya kuramsal olarak kapatılmasıyla saptanan ve gelecek dönemine devrolunan borç ve saptanan ve gelecek dönemine devrolunan borç ve alacak bakiyelerinin bir listesi veya özeti şeklinde alacak bakiyelerinin bir listesi veya özeti şeklinde de tanımlanabilir.de tanımlanabilir.

(2)(2) Gelir Tablosu, belirli bir hesap dönemi Gelir Tablosu, belirli bir hesap dönemi içinde işletme faaliyetlerini ve faaliyet sonuçlarını içinde işletme faaliyetlerini ve faaliyet sonuçlarını özetleyen bir tablodur. özetleyen bir tablodur.

(3)(3) Kâr Dağıtım Tablosu, firmanın kârının Kâr Dağıtım Tablosu, firmanın kârının dağıtımını, kârdan yedek akçelere yapılan dağıtımını, kârdan yedek akçelere yapılan eklemeleri, yedeklerden yapılan dağıtımı, hisse eklemeleri, yedeklerden yapılan dağıtımı, hisse başına elde edilen kârı, hisse başına kâr payı başına elde edilen kârı, hisse başına kâr payı tutarı ve oranını gösteren bir tablodur. tutarı ve oranını gösteren bir tablodur.

(4)(4) Öz Sermaye, (Özkaynak) Değişim Tablosu, Öz Sermaye, (Özkaynak) Değişim Tablosu, bir hesap dönemi içerisinde firmanın öz bir hesap dönemi içerisinde firmanın öz sermayesinde oluşan değişiklikleri ve bunun sermayesinde oluşan değişiklikleri ve bunun kaynaklarını gösteri. kaynaklarını gösteri.

(5)(5) Nakit Akım (Para Akım) Tablosu, belirli bir Nakit Akım (Para Akım) Tablosu, belirli bir dönemde firmanın parasal hareketlerini, başka bir dönemde firmanın parasal hareketlerini, başka bir deyişle para girişlerini ve para çıkışlarını özetleyen deyişle para girişlerini ve para çıkışlarını özetleyen bir tablodur. bir tablodur.

(6)(6) Fon Akım (Finansman, Kaynak ve Kullanım) Fon Akım (Finansman, Kaynak ve Kullanım) Tablosu, firmanın belirli bir dönemdeki tüm mali Tablosu, firmanın belirli bir dönemdeki tüm mali olanaklarını ve bunların kullanış yerlerini olanaklarını ve bunların kullanış yerlerini gösteren bir tablodur. gösteren bir tablodur.

(7)(7)Net İşletme (Net Çalışma) Sermayesi Değişim Net İşletme (Net Çalışma) Sermayesi Değişim Tablosu, bir hesap dönemi içinde işletme Tablosu, bir hesap dönemi içinde işletme sermayesinin (çalışma sermayesinin) kaynaklarını sermayesinin (çalışma sermayesinin) kaynaklarını ve kullanım yerlerini belirtmek suretiyle, o ve kullanım yerlerini belirtmek suretiyle, o dönemde net işletme sermayesindeki artış veya dönemde net işletme sermayesindeki artış veya azalışı ortaya koyar. azalışı ortaya koyar.

Tek bir tablo, işletmenin mali durumunun ve Tek bir tablo, işletmenin mali durumunun ve performansının değerlendirilmesi, geleceğe ilişkin performansının değerlendirilmesi, geleceğe ilişkin sağlıklı kararların alınması açısından yeterli sağlıklı kararların alınması açısından yeterli olamaz. olamaz.

Konsolide Mali (Finansal) TabloKonsolide Mali (Finansal) Tablo

Ana işletme ya da yatırımcı işletme ilgili ortaklık Ana işletme ya da yatırımcı işletme ilgili ortaklık ya da ortaklıkların finansal ve faaliyet ya da ortaklıkların finansal ve faaliyet politikalarını belirleme olanağına sahipse, ortada politikalarını belirleme olanağına sahipse, ortada çok sayıda işletmeden ziyade bir işletmeler çok sayıda işletmeden ziyade bir işletmeler grubunun olduğu kabul edilir. Gruba dahil grubunun olduğu kabul edilir. Gruba dahil işletmelerin bireysel (solo) mali tabloları, grubun işletmelerin bireysel (solo) mali tabloları, grubun mali durumunu, mali performansını tümüyle mali durumunu, mali performansını tümüyle yansıtmaz. Bu durumda, bağlı ortaklıkların, ana yansıtmaz. Bu durumda, bağlı ortaklıkların, ana ortaklığın (ekonomik işletmenin) bireysel (solo) ortaklığın (ekonomik işletmenin) bireysel (solo) mali tablolarının dışında oluşturdukları işletmeler mali tablolarının dışında oluşturdukları işletmeler gruba ilişkin konsolide mali (finansal) tablolar gruba ilişkin konsolide mali (finansal) tablolar düzenlenmesi de gerek duyulur. Konsolide düzenlenmesi de gerek duyulur. Konsolide finansal tablolar düzenlenmesi sonucunda, ana finansal tablolar düzenlenmesi sonucunda, ana ortaklık ve ana ortaklığın kontrol gücüne sahip ortaklık ve ana ortaklığın kontrol gücüne sahip olduğu diğer işletmelerin (bağlı ortaklıkların) olduğu diğer işletmelerin (bağlı ortaklıkların) finansal durumları, faaliyet sonuçları ve finansal finansal durumları, faaliyet sonuçları ve finansal durumlarında oluşan değişiklikler tek bir çatı durumlarında oluşan değişiklikler tek bir çatı altında toplanır. altında toplanır.

Nitekim konuyu düzenleyen TMS (Türkiye Nitekim konuyu düzenleyen TMS (Türkiye Muhasebe Standardı) 27’de “konsolide finansal Muhasebe Standardı) 27’de “konsolide finansal tablolar bir grubun finansal tablolarının tek bir tablolar bir grubun finansal tablolarının tek bir ana ortaklığın finansal tablosu olarak sunulduğu ana ortaklığın finansal tablosu olarak sunulduğu tablolardır” şeklinde tanım vermiştir. tablolardır” şeklinde tanım vermiştir.

Konsolide finansal tablolar aracılığı ile bir işletme Konsolide finansal tablolar aracılığı ile bir işletme grubunun izlediği politikaların bütünü hakkında grubunun izlediği politikaların bütünü hakkında bilgi sahibi olunabildiği gibi, grubun mali gücü, bilgi sahibi olunabildiği gibi, grubun mali gücü, riskleri, finansal yapısı, karlılık durumu, bir bütün riskleri, finansal yapısı, karlılık durumu, bir bütün olarak görülebilmektedir. Konsolide tabloların bu olarak görülebilmektedir. Konsolide tabloların bu yararına karşı söz konusu tablolar, analize solo yararına karşı söz konusu tablolar, analize solo tablolar kadar elverişli değildir. tablolar kadar elverişli değildir.

Konsolide tablolar düzenlenmesi ana ortaklığın Konsolide tablolar düzenlenmesi ana ortaklığın diğer işletmeler üzerinde kontrol gücü olmasına diğer işletmeler üzerinde kontrol gücü olmasına bağlıdır. İlgili muhasebe standardında “kontrol bir bağlıdır. İlgili muhasebe standardında “kontrol bir işletmenin faaliyetlerinden fayda sağlamak işletmenin faaliyetlerinden fayda sağlamak amacıyla finansal ve faaliyet politikalarını yönetme amacıyla finansal ve faaliyet politikalarını yönetme gücü” olarak tanımlanmıştır. Ana ortaklığın gücü” olarak tanımlanmıştır. Ana ortaklığın doğrudan veya bağlı ortaklıkları aracıyla dolaylı doğrudan veya bağlı ortaklıkları aracıyla dolaylı olarak bir şirketteki oy hakkının yarıdan fazlasını olarak bir şirketteki oy hakkının yarıdan fazlasını kontrol etmesi durumunda, aksi kanıtlanmadıkça kontrol etmesi durumunda, aksi kanıtlanmadıkça kontrolün var olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca kontrolün var olduğu kabul edilmektedir. Ayrıca ana ortaklık bir şirketteki oy haklarından yarısına ana ortaklık bir şirketteki oy haklarından yarısına veya daha azına sahip olsa dahi, belli şartların veya daha azına sahip olsa dahi, belli şartların varlığı halinde bağlı ortaklık üzerinde kontrol varlığı halinde bağlı ortaklık üzerinde kontrol gücüne sahip olduğu kabul edilir. gücüne sahip olduğu kabul edilir.

Söz konusu muhasebe standardı konsolide tablo Söz konusu muhasebe standardı konsolide tablo hazırlanmasında ana ortaklığa bazı hallerde seçme hazırlanmasında ana ortaklığa bazı hallerde seçme hakkı tanımış, bağlı ortaklıkları konsolide hakkı tanımış, bağlı ortaklıkları konsolide etmeyebileceği yönünde düzenleme yapmıştır. etmeyebileceği yönünde düzenleme yapmıştır.

MALİ TABLOLARIN NİTELİKLERİ MALİ TABLOLARIN NİTELİKLERİ

Mali tabloların kullanılış amaçlarına hizmet Mali tabloların kullanılış amaçlarına hizmet etmesi ve kullanıcılarına yarar sağlayabilmesi için etmesi ve kullanıcılarına yarar sağlayabilmesi için bazı nitelikler taşıması gerekir. Bu nitelikler bazı nitelikler taşıması gerekir. Bu nitelikler genellikle anlaşılabilirlik, güvenirlilik, ihtiyaca genellikle anlaşılabilirlik, güvenirlilik, ihtiyaca uygunluk, tutarlılık ve karşılaştırılabilir olma uygunluk, tutarlılık ve karşılaştırılabilir olma başlıkları altında açıklanmaktadır.başlıkları altında açıklanmaktadır.

Anlaşılabilirlik Anlaşılabilirlik

Mali tabloların karar almada yararlı ve önemli tüm Mali tabloların karar almada yararlı ve önemli tüm bilgileri içermeleri, bölümlendirilmeleri ve bilgileri içermeleri, bölümlendirilmeleri ve içerdikleri kalemlerin tanımlarını, değerleme içerdikleri kalemlerin tanımlarını, değerleme ölçülerini açıklayıcı dipnotları önem taşır. ölçülerini açıklayıcı dipnotları önem taşır.

GüvenirlilikGüvenirlilik

Tablolar, temsil ettikleri nesnel (objektif) olayları Tablolar, temsil ettikleri nesnel (objektif) olayları ve işlemleri, yansız, gerçeğe uygun biçimde ve işlemleri, yansız, gerçeğe uygun biçimde yansıtmalarıdır. Güvenirlilik, özün önceliği, yansıtmalarıdır. Güvenirlilik, özün önceliği, tarafsızlık ve ihtiyatlılık (sakınganlık) özelliklerini tarafsızlık ve ihtiyatlılık (sakınganlık) özelliklerini ya da ilkelerini de içerir.ya da ilkelerini de içerir.

Özün ÖnceliğiÖzün Önceliği

Olaylar, işlemler, bilgiler özleri, ekonomik Olaylar, işlemler, bilgiler özleri, ekonomik nitelikler gözönünde tutularak, mali tablolarda yer nitelikler gözönünde tutularak, mali tablolarda yer almalı, sunulmalıdır.özün önceliği kuralı böyle bir almalı, sunulmalıdır.özün önceliği kuralı böyle bir sunuşu gerektirir. Örneğin TTK ve Çek Yasası, sunuşu gerektirir. Örneğin TTK ve Çek Yasası, “çekte vade yoktur; çek ibrazında ödenir” türünde “çekte vade yoktur; çek ibrazında ödenir” türünde hükümler taşımasına karşın; uygulamada vadeli hükümler taşımasına karşın; uygulamada vadeli çek, ileri tarihli çek uygulaması yaygındır. İleri çek, ileri tarihli çek uygulaması yaygındır. İleri tarihli çek, vadeli çek, özü itibariyle, bir ödeme tarihli çek, vadeli çek, özü itibariyle, bir ödeme aracı değil, bir kredi aracı olarak kullanıldığından, aracı değil, bir kredi aracı olarak kullanıldığından, alacağı temsil ettiğinden, mali tablolarda, hukuki alacağı temsil ettiğinden, mali tablolarda, hukuki biçime göre değil, özüne göre yer alması gerekir. biçime göre değil, özüne göre yer alması gerekir. Yine bir mal ve hizmet karşılığı olmadan, gerçek Yine bir mal ve hizmet karşılığı olmadan, gerçek borç-alacak ilişkisini temsil etmeyen hatır borç-alacak ilişkisini temsil etmeyen hatır senetleri, şeklen hukuki olarak bono-emre senetleri, şeklen hukuki olarak bono-emre muharrer senet-olmakla beraber, özü itibariyle muharrer senet-olmakla beraber, özü itibariyle gerçek varlık ya da düzenleyen açısından gerçek gerçek varlık ya da düzenleyen açısından gerçek bir yükümlülük niteliğinde değildir. bir yükümlülük niteliğinde değildir.

Tarafsızlık Tarafsızlık

Önceden belirlenmiş bir sonucu göstermek ya da Önceden belirlenmiş bir sonucu göstermek ya da yargıları, değerlemeleri etkileme amacıyla, yargıları, değerlemeleri etkileme amacıyla, çarpıtılmamış şu ya da bu yönde makyajlanmamış çarpıtılmamış şu ya da bu yönde makyajlanmamış olmaları gerekir. Mali tablolarda bilgi kirliliği olmaları gerekir. Mali tablolarda bilgi kirliliği olmamalıdır.olmamalıdır.

İhtiyatlılık - Sakınganlık İhtiyatlılık - Sakınganlık

Mali tablolarda yer alan ya da ilgilendirilen bir çok Mali tablolarda yer alan ya da ilgilendirilen bir çok olayın, işlemin, sonucunda belirsizlik bulunur. olayın, işlemin, sonucunda belirsizlik bulunur. Uğranılan ya da olası zararların tutarı, maddi Uğranılan ya da olası zararların tutarı, maddi duran varlıkların ömrü, şüpheli alacaklardan duran varlıkların ömrü, şüpheli alacaklardan yapılacak tahsilat, maddi olmayan duran yapılacak tahsilat, maddi olmayan duran varlıkların gerçek değeri gibi birçok olay ya da varlıkların gerçek değeri gibi birçok olay ya da işlemin sonucu ya da tutarı belirsizlik taşır. işlemin sonucu ya da tutarı belirsizlik taşır. İhtiyatlılık ilkesine uyularak, bu belirsizliklerin İhtiyatlılık ilkesine uyularak, bu belirsizliklerin kaynağı ve boyutu hakkında mali tablolarda ya da kaynağı ve boyutu hakkında mali tablolarda ya da dipnotlarda açıklamalar yapılarak tablolar dipnotlarda açıklamalar yapılarak tablolar düzenlenmelidir.düzenlenmelidir.

Bununla beraber ihtiyatlılık kuralı, işletmelerin Bununla beraber ihtiyatlılık kuralı, işletmelerin aşırı karşılık ayırmasına, gelirlerin ve varlıkların aşırı karşılık ayırmasına, gelirlerin ve varlıkların kasden, bilinçli olarak düşük gösterilmesine kasden, bilinçli olarak düşük gösterilmesine ve/veya kârı azaltacak biçimde borçların ve ve/veya kârı azaltacak biçimde borçların ve giderlerin yüksek gösterilmesine de izin vermez. giderlerin yüksek gösterilmesine de izin vermez.

Tam AçıklamaTam Açıklama

İşletmeye ilişkin para birimi ile ifade edilebilecek İşletmeye ilişkin para birimi ile ifade edilebilecek tüm bilgilerin, bu tablolarda dipnotlar, açıklayıcı tüm bilgilerin, bu tablolarda dipnotlar, açıklayıcı notlar dahil, yer alması gerekir. İşletmeye ilişkin notlar dahil, yer alması gerekir. İşletmeye ilişkin tüm gerekli bilgileri içermeyen mali tablolar, tüm gerekli bilgileri içermeyen mali tablolar, yanıltıcı olabilir. yanıltıcı olabilir.

Gerçeği YansıtmasıGerçeği Yansıtması

Mali tabloların, önyargılardan arındırılmış olarak, Mali tabloların, önyargılardan arındırılmış olarak, temsil ettiği işlem ve olayları gerçeğe uygun temsil ettiği işlem ve olayları gerçeğe uygun biçimde sunması gerekir. Özellikle varlıkların, biçimde sunması gerekir. Özellikle varlıkların, borç ve yükümlülüklerin gerçek değerleri ile borç ve yükümlülüklerin gerçek değerleri ile bilançoya yansıtılmaması, özkaynak – özsermaye - bilançoya yansıtılmaması, özkaynak – özsermaye - hesaplanmasında ve işletmenin mali durumunun hesaplanmasında ve işletmenin mali durumunun değerlendirilmesinde yanılgılara yol açar.değerlendirilmesinde yanılgılara yol açar.

İhtiyaca Uygunluk İhtiyaca Uygunluk

Mali tablolar, işletmenin geçmiş performansını Mali tablolar, işletmenin geçmiş performansını (başarımını) değerlendirme, geleceğe ilişkin (başarımını) değerlendirme, geleceğe ilişkin planlar hazırlanmasına temel oluşturacak sağlıklı planlar hazırlanmasına temel oluşturacak sağlıklı veriler elde etme, işletmeye ilişkin kararlar alma, veriler elde etme, işletmeye ilişkin kararlar alma, politika oluşturmaya yardımcı olma gibi politika oluşturmaya yardımcı olma gibi gereksinimleri karşılamak için gereksinimleri karşılamak için hazırlandıklarından, sağladıkları bilgilerin hazırlandıklarından, sağladıkları bilgilerin ihtiyaca uygun olması şarttır. Mali tablolar aynı ihtiyaca uygun olması şarttır. Mali tablolar aynı zamanda bir yönetim aracıdırlar. zamanda bir yönetim aracıdırlar.

Önemlilik Önemlilik

Önemlilik kavramı, bir hesap kaleminin veya bir Önemlilik kavramı, bir hesap kaleminin veya bir olayın ya da bir işlemin ağırlık ve değerinin mali olayın ya da bir işlemin ağırlık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri ve/veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde ve/veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. olmasını ifade eder.

KarşılaştırılabilirlikKarşılaştırılabilirlik

İşletmenin mali durumunun ve performansının İşletmenin mali durumunun ve performansının gösterdiği eğilimleri saptayabilmek için, mali gösterdiği eğilimleri saptayabilmek için, mali tabloların önceki dönemlerle karşılaştırılabilir tabloların önceki dönemlerle karşılaştırılabilir olması gerekir. Ayrıca geçmiş dönem sonuçları, olması gerekir. Ayrıca geçmiş dönem sonuçları, performansın, mali durumun değerlendirilmesinde performansın, mali durumun değerlendirilmesinde bir ölçü oluşturur. bir ölçü oluşturur.

TutarlılıkTutarlılık

Mali tabloların karşılaştırılabilir olabilmesi için Mali tabloların karşılaştırılabilir olabilmesi için tutarlılık önemli kural ya da ilkedir. İşletmelerin tutarlılık önemli kural ya da ilkedir. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının, mali durumunun, faaliyet sonuçlarının, performansının ve bunların değerlendirilmelerinin performansının ve bunların değerlendirilmelerinin karşılaştırılabilir olması, bu kavramın ya da karşılaştırılabilir olması, bu kavramın ya da ilkenin sonucu ya da amacıdır. Bu sonucun yada ilkenin sonucu ya da amacıdır. Bu sonucun yada amacın sağlanmasında, muhasebe amacın sağlanmasında, muhasebe uygulamalarının, birbirini izleyen dönemlerde uygulamalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması; bu bağlamda benzer değiştirilmeden uygulanması; bu bağlamda benzer işletmelerde kayıt düzeninin, hesap kalemlerinin işletmelerde kayıt düzeninin, hesap kalemlerinin ve değerleme ölçülerinin değişmezliği, mali ve değerleme ölçülerinin değişmezliği, mali tabloların biçim ve içerik yönünden tekdüze olarak tabloların biçim ve içerik yönünden tekdüze olarak hazırlanması önem taşır. hazırlanması önem taşır.

MALİ TABLOLARIN SINIRLARIMALİ TABLOLARIN SINIRLARI

Mali tablolar geçici niteliktedir.Mali tablolar geçici niteliktedir.

Mali tablolar, belli geçici dönemler için Mali tablolar, belli geçici dönemler için hazırlanırlar. Bir işletme satılmadıkça veya tasfiye hazırlanırlar. Bir işletme satılmadıkça veya tasfiye edilmedikçe gerçek öz varlığı, kesin kâr ve zararı edilmedikçe gerçek öz varlığı, kesin kâr ve zararı saptanamaz. Bu amaçla, muhasebenin dönemsellik saptanamaz. Bu amaçla, muhasebenin dönemsellik ilkesine uyumlu olarak hazırlanan ve genellikle 12 ilkesine uyumlu olarak hazırlanan ve genellikle 12 aylık standart bir hesap dönemini kapsayan bu aylık standart bir hesap dönemini kapsayan bu tablolar geçici niteliktedir; kesin olarak tablolar geçici niteliktedir; kesin olarak nitelendirilemezler. nitelendirilemezler.

Belli bir döneme ait gelirin hesaplanması özneldir.Belli bir döneme ait gelirin hesaplanması özneldir.

Bir firmanın belli bir döneme ilişkin kâr veya Bir firmanın belli bir döneme ilişkin kâr veya zararı, bazı varsayımlara, muhasebenin genel zararı, bazı varsayımlara, muhasebenin genel kabul görmüş ilke ve kurallarına ve seçilen kabul görmüş ilke ve kurallarına ve seçilen değerleme ölçülerine göre hesaplanmaktadır. değerleme ölçülerine göre hesaplanmaktadır. Farklı kabuller ve değerleme ölçüleri (amortisman, Farklı kabuller ve değerleme ölçüleri (amortisman, karşılıklar, varlıkları dönem sonu değerleme, karşılıklar, varlıkları dönem sonu değerleme, sermaye harcamaları, farklı sonuçlar verir. Malî sermaye harcamaları, farklı sonuçlar verir. Malî tablolarda yer alan rakamların, belli muhasebe tablolarda yer alan rakamların, belli muhasebe varsayımlarına, bu tabloları hazırlayanların değer varsayımlarına, bu tabloları hazırlayanların değer yargılarına ve almaşık değerleme ölçüleri yargılarına ve almaşık değerleme ölçüleri arasındaki seçime göre belirlendiği, gözden uzak arasındaki seçime göre belirlendiği, gözden uzak tutulmalıdır. tutulmalıdır.

Mali tablolarda yer alan rakamlar salt doğru ve Mali tablolarda yer alan rakamlar salt doğru ve kesin değildir.kesin değildir.

Bilanço, firmanın varlıklarının gerçekleşmesi Bilanço, firmanın varlıklarının gerçekleşmesi beklenen satış fiyatını veya rayiç bedelini beklenen satış fiyatını veya rayiç bedelini (varlıkların değerleme günündeki normal alım (varlıkların değerleme günündeki normal alım satım değerini) veya firmanın tasfiyesi halinde satım değerini) veya firmanın tasfiyesi halinde bunların satışından elde edilecek para tutarını bunların satışından elde edilecek para tutarını göstermez. Bilançoda yer alan değerler, seçilen göstermez. Bilançoda yer alan değerler, seçilen değerleme ölçüsüne göre tarihi maliyeti ya da değerleme ölçüsüne göre tarihi maliyeti ya da gerçeğe uygun değeri veya yeniden değerleme, gerçeğe uygun değeri veya yeniden değerleme, enflasyon düzeltmesi yapılmış ve düzeltilmiş tarihi enflasyon düzeltmesi yapılmış ve düzeltilmiş tarihi maliyet bedellerini yansıtırlar. maliyet bedellerini yansıtırlar.

Mali tablolar farklı tarihlerde farklı para değerleri Mali tablolar farklı tarihlerde farklı para değerleri üzerinde yapılmış işlemleri yansıtırlar. üzerinde yapılmış işlemleri yansıtırlar.

Muhasebenin temel varsayımlarından biri, para Muhasebenin temel varsayımlarından biri, para değerinin değişmezliği, satın alma gücünün sabit değerinin değişmezliği, satın alma gücünün sabit kaldığıdır. Ancak bu varsayım, hele günümüz kaldığıdır. Ancak bu varsayım, hele günümüz koşullarında gerçekçi bir varsayım değildir. koşullarında gerçekçi bir varsayım değildir. Paranın değerinin zaman içinde değiştiği bir Paranın değerinin zaman içinde değiştiği bir gerçektir. Bu gerçek gözönünde tutulmadan mali gerçektir. Bu gerçek gözönünde tutulmadan mali tabloların sağladığı veriler üzerinden yapılacak bir tabloların sağladığı veriler üzerinden yapılacak bir analiz, yorum yanıltıcı olabilir. analiz, yorum yanıltıcı olabilir.

Mali tablolar işletmeye ilişkin tüm bilgileri Mali tablolar işletmeye ilişkin tüm bilgileri içermez. içermez.

Mali tabloların kısa sürede hazırlanması gereği, Mali tabloların kısa sürede hazırlanması gereği, işletmeye ilişkin bazı bilgilerin mali tablolarda yer işletmeye ilişkin bazı bilgilerin mali tablolarda yer almamasına yol aça.almamasına yol aça.

Mali tablolar bir firmanın mali durumuna etki Mali tablolar bir firmanın mali durumuna etki yapan tüm etmenleri (faktörleri) göstermezler. yapan tüm etmenleri (faktörleri) göstermezler.

Bir işletmenin mali durumuna, faaliyet Bir işletmenin mali durumuna, faaliyet sonuçlarına, finansman olanaklarına etki yapan sonuçlarına, finansman olanaklarına etki yapan bir çok etmen, örneğin sahip olduğu müşteri bir çok etmen, örneğin sahip olduğu müşteri kitlesi, imajı vb. para birimi ile ifade kitlesi, imajı vb. para birimi ile ifade edilemediklerinden, mali tablolarda yer almaz. edilemediklerinden, mali tablolarda yer almaz.

MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN ÇAĞDAŞ MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN ÇAĞDAŞ İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİİŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ

İşletmelerin Sürekli Büyüme Eğilimi Göstermesiİşletmelerin Sürekli Büyüme Eğilimi Göstermesi

Büyük ölçekte üretimde bulunmanın maliyetler Büyük ölçekte üretimde bulunmanın maliyetler üzerindeki olumlu etkisinden yararlanmak isteği üzerindeki olumlu etkisinden yararlanmak isteği ve zorunluluğu, bir çok endüstri kolunda ve zorunluluğu, bir çok endüstri kolunda işletmelerin büyük kapasitelerle kurulmasına yol işletmelerin büyük kapasitelerle kurulmasına yol açmakta ve işletmelerdeki bu büyüme eğilimi, yeni açmakta ve işletmelerdeki bu büyüme eğilimi, yeni tip örgütlenmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu tip tip örgütlenmeyi zorunlu kılmaktadır. Bu tip büyük organizasyonlarda ilişkiler kişisel büyük organizasyonlarda ilişkiler kişisel olmadığından, raporlar, işletme hakkında her olmadığından, raporlar, işletme hakkında her türlü nicel (kantitatif) bilgiyi içeren muhasebe türlü nicel (kantitatif) bilgiyi içeren muhasebe kayıtları ve nicel bilgilerin özeti niteliğinde olan kayıtları ve nicel bilgilerin özeti niteliğinde olan malî tablolar, işletme yönetimi için yararlı hatta malî tablolar, işletme yönetimi için yararlı hatta zorunlu araçlar olmaktadır. Gerçekten mali zorunlu araçlar olmaktadır. Gerçekten mali tablolar, işletmenin yönetiminde, denetiminde tablolar, işletmenin yönetiminde, denetiminde büyük yararlar sağladıkları gibi, o işletme ile ilgili büyük yararlar sağladıkları gibi, o işletme ile ilgili birçok kararın da dayanağını oluştururlar. birçok kararın da dayanağını oluştururlar.

Vergi YasalarıVergi Yasaları

Vergi matrahının hesaplanabilmesi ve vergi Vergi matrahının hesaplanabilmesi ve vergi denetiminin yapılabilmesi için, işletmelerin denetiminin yapılabilmesi için, işletmelerin düzenli muhasebe kayıtlarının olması ve her hesap düzenli muhasebe kayıtlarının olması ve her hesap dönemi sonunda bilanço ve gelir tablosu dönemi sonunda bilanço ve gelir tablosu düzenlemeleri gerekir. düzenlemeleri gerekir.

Sermaye Piyasasının GelişmesiSermaye Piyasasının Gelişmesi

Birikim sahipleri, yatırımcılar bir şirketin menkul Birikim sahipleri, yatırımcılar bir şirketin menkul değerlerini (finansal varlıklarını) alırken veya bir değerlerini (finansal varlıklarını) alırken veya bir ortaklığa iştirak ederken, o kuruluşun ortaklığa iştirak ederken, o kuruluşun kârlılığı,borç ödeme gücü, öz sermayesi, geçmiş kârlılığı,borç ödeme gücü, öz sermayesi, geçmiş faaliyet sonuçları hakkında açık ve sağlam bilgileri faaliyet sonuçları hakkında açık ve sağlam bilgileri mali tablolar ve bu tablolarda yer alan rakamların mali tablolar ve bu tablolarda yer alan rakamların yorumlaması ile elde edilebilmektedir. yorumlaması ile elde edilebilmektedir.

Bankacılığın Gelişmesi ve Bankaların, Firmaların Bankacılığın Gelişmesi ve Bankaların, Firmaların Kredi Değerliliğini Saptarken Mali Tablolardan Kredi Değerliliğini Saptarken Mali Tablolardan Yararlanmaları Yararlanmaları

Bankaların kredi taleplerini incelerken, başvuruda Bankaların kredi taleplerini incelerken, başvuruda bulunan firmaların mali durumlarını, borç ödeme bulunan firmaların mali durumlarını, borç ödeme güçlerini saptamak için malî tablolardan güçlerini saptamak için malî tablolardan yararlanmaları, söz konusu tablolara geniş bir yararlanmaları, söz konusu tablolara geniş bir kullanım alanı sağlamış ve bunların analizinin kullanım alanı sağlamış ve bunların analizinin önemini artırmıştır. önemini artırmıştır.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Kurulması, Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Kurulması, GelişmesiGelişmesi

Kamu iktisadi teşebbüslerinin denetimi ve faaliyet Kamu iktisadi teşebbüslerinin denetimi ve faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesi için bu sonuçlarının değerlendirilmesi için bu kuruluşlarca mali tabloların hazırlanması ve kuruluşlarca mali tabloların hazırlanması ve bunların yorumlanması gerekli olmaktadır.bunların yorumlanması gerekli olmaktadır.

Mali tablolar ve bunların analizi ile ilgili olanlar Mali tablolar ve bunların analizi ile ilgili olanlar şöyle sıralanabilir:şöyle sıralanabilir:

•Firma yöneticileri, Firma yöneticileri, •Firmanın sahip veya ortakları, Firmanın sahip veya ortakları, •Yatırım alanları arayan sermaye sahipleri, Yatırım alanları arayan sermaye sahipleri, •Yatırım analistleri, Yatırım analistleri, •İşletme ile ticari ilişkide bulunan üçüncü kişi ve İşletme ile ticari ilişkide bulunan üçüncü kişi ve firmalar,firmalar,•Yerli ve yabancı finansman kurumları, Yerli ve yabancı finansman kurumları, •Devlet (vergi matrahının tesbiti, vergi denetimi, Devlet (vergi matrahının tesbiti, vergi denetimi, fiyat tesbiti, ulusal gelir hesapları, özendirme fiyat tesbiti, ulusal gelir hesapları, özendirme önlemleri uygulaması,mali açıdan zor duruma önlemleri uygulaması,mali açıdan zor duruma düşmüş firmaların desteklenmesi, vb. yönünden)düşmüş firmaların desteklenmesi, vb. yönünden)•İşletmede çalışanlar,İşletmede çalışanlar,•Halk. Halk.

MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE MALİ TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE SUNULMASISUNULMASI

Yaygın bir kullanım alanı olan malî tabloların Yaygın bir kullanım alanı olan malî tabloların düzenlenmesi ve sunulmasını etkileyen faktörler düzenlenmesi ve sunulmasını etkileyen faktörler en az üç başlık altında toplanabilir:en az üç başlık altında toplanabilir:

1)1)Denetim organlarının düzenlemeleri Denetim organlarının düzenlemeleri

2)2)Piyasa güçleriPiyasa güçleri

3)3)Firma yönetiminin amaçları ve güdüleri Firma yönetiminin amaçları ve güdüleri

Denetim Organlarının Düzenlemeleri Denetim Organlarının Düzenlemeleri

Vergi Usul Kanunu, Ticaret Kanunu, Maliye Vergi Usul Kanunu, Ticaret Kanunu, Maliye Bakanlığı’nın vergisel amaçla yaptığı Bakanlığı’nın vergisel amaçla yaptığı düzenlemeler; sermaye piyasası denetim düzenlemeler; sermaye piyasası denetim organlarının sermaye piyasasının güven, açıklık ve organlarının sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasına yönelik kararlılık içinde çalışmasına yönelik düzenlemeleri, Bankacılık Kanunu’nun getirdiği düzenlemeleri, Bankacılık Kanunu’nun getirdiği zorunluluk nedeniyle bankalar birliklerinin zorunluluk nedeniyle bankalar birliklerinin saptadıkları tekdüze mali tablo örnekleri, saptadıkları tekdüze mali tablo örnekleri, muhasebe standartlarını belirleyen kuruluşlar, muhasebe standartlarını belirleyen kuruluşlar, firmaların düzenleyecekleri ve açıklayacakları mali firmaların düzenleyecekleri ve açıklayacakları mali tabloları etkilemekte, hatta şekil olarak tabloları etkilemekte, hatta şekil olarak belirlemektedir. belirlemektedir.

Piyasa GüçleriPiyasa Güçleri

Firmaların sunacakları (hisse senedi, tahvil, Firmaların sunacakları (hisse senedi, tahvil, finansman bonosu, varlığa dayalı menkul kıymet finansman bonosu, varlığa dayalı menkul kıymet vb.) araçlar, bu araçların koşulları, her araçtan vb.) araçlar, bu araçların koşulları, her araçtan beklenen getirinin dağılımı konularında, bu beklenen getirinin dağılımı konularında, bu pazarlarda firmalar arası bir rekabetten söz pazarlarda firmalar arası bir rekabetten söz edilebilir. edilebilir.

Firma Yönetiminin Amaçları, GüdüleriFirma Yönetiminin Amaçları, Güdüleri

Firmalar, muhasebe yöntemlerini, değerleme Firmalar, muhasebe yöntemlerini, değerleme ölçülerini seçerken, malî tabloları düzenlerken şu ölçülerini seçerken, malî tabloları düzenlerken şu etmeleri dikkate almaktadırlar.etmeleri dikkate almaktadırlar.

•Vergi tasarrufu sağlama, daha az vergi ödemeVergi tasarrufu sağlama, daha az vergi ödeme•Yönetimsel güçlükler ve mali bilgilerin Yönetimsel güçlükler ve mali bilgilerin saptanmasının ve açıklanmasının maliyeti saptanmasının ve açıklanmasının maliyeti •Hisse senetleri fiyatları üzerine etki Hisse senetleri fiyatları üzerine etki •Kaynak sağlama olanağı ve kaynak maliyeti Kaynak sağlama olanağı ve kaynak maliyeti üzerine etkiüzerine etki•Çalışılan endüstri kolundaki uygulamalara uyumÇalışılan endüstri kolundaki uygulamalara uyum•Başarılı gözükmeBaşarılı gözükme•Kâr payı dağıtımını sınırlamaKâr payı dağıtımını sınırlama•İş gücü piyasasından gelebilecek tepkiler. İş gücü piyasasından gelebilecek tepkiler.

MALİ ANALİZİN TARİHSEL GELİŞİMİMALİ ANALİZİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Mali tablolar hazırlanmasının tarihi oldukça eski Mali tablolar hazırlanmasının tarihi oldukça eski olduğu halde, mali tablolar analizinin ancak yüz olduğu halde, mali tablolar analizinin ancak yüz yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. yıllık bir geçmişi bulunmaktadır.

Mali Tablolar Analizine Bankerlerce BaşlanmıştırMali Tablolar Analizine Bankerlerce Başlanmıştır

Mali tablolar analizi, ilk kez XIX’uncu yüzyılın Mali tablolar analizi, ilk kez XIX’uncu yüzyılın sonlarında 1890’larda bankerler tarafından sonlarında 1890’larda bankerler tarafından yapılmaya başlanmıştır. Bankerler, kredi talebinde yapılmaya başlanmıştır. Bankerler, kredi talebinde bulunan kişi veya firmalardan, kredi açılması bulunan kişi veya firmalardan, kredi açılması hususundaki kararlarına dayanak oluşturmak hususundaki kararlarına dayanak oluşturmak üzere, bilanço istemeğe başlamışlardır. üzere, bilanço istemeğe başlamışlardır.

Bankerler, bir firmanın kredilendirilmeye değer Bankerler, bir firmanın kredilendirilmeye değer olup olmadığını belirlemek için mali tablolardan olup olmadığını belirlemek için mali tablolardan yararlanılabileceği görüşünü ortaya koymuşlar ve yararlanılabileceği görüşünü ortaya koymuşlar ve mali tabloları bu amaçla kullanmışlardır. mali tabloları bu amaçla kullanmışlardır.

Bu dönemde mali tabloların kapsamını nicel Bu dönemde mali tabloların kapsamını nicel olarak ölçebilecek herhangi bir girişim de yapılmış olarak ölçebilecek herhangi bir girişim de yapılmış değildir. değildir.

XX’inci yüzyılın başlarından itibaren, anlamlı XX’inci yüzyılın başlarından itibaren, anlamlı karşılaştırmaların nasıl yapılabileceğini hangi karşılaştırmaların nasıl yapılabileceğini hangi kalemlerin karşılaştırılması gerektiğini kalemlerin karşılaştırılması gerektiğini araştırmaya başlamışlardır. 1908 yılında William araştırmaya başlamışlardır. 1908 yılında William M. Rosendale, kredi verilirken, firmanın hazır M. Rosendale, kredi verilirken, firmanın hazır değerlerine yani para veya çok kısa süre içinde değerlerine yani para veya çok kısa süre içinde paraya dönüşüm olanağı yüksek değerlerine önem paraya dönüşüm olanağı yüksek değerlerine önem verilmesi gerektiği üzerinde durmuş ve hazır verilmesi gerektiği üzerinde durmuş ve hazır değerlerin kısa süreli borçlara oranının yeterli değerlerin kısa süreli borçlara oranının yeterli olabilmesi için bu oranın 1-2,5 aralığında olması olabilmesi için bu oranın 1-2,5 aralığında olması gerektiğini ileri sürmüştür. Bu şekilde 1908 gerektiğini ileri sürmüştür. Bu şekilde 1908 yılından itibaren bilançoların analizinde oranlar yılından itibaren bilançoların analizinde oranlar (ratio) kullanılmaya başlanmıştır. (ratio) kullanılmaya başlanmıştır.

Finansal Varlıklara (Menkul Değerlere) Plasman Finansal Varlıklara (Menkul Değerlere) Plasman (Yatırım) Amacıyla Mali Tablolar Analizi (Yatırım) Amacıyla Mali Tablolar Analizi

XX nci yüzyılın başlarında, birikim sahipleri de, bir XX nci yüzyılın başlarında, birikim sahipleri de, bir şirketin pay (hisse) senetlerini, tahvillerini satın şirketin pay (hisse) senetlerini, tahvillerini satın alırken veya işletmelere ortak olurken, mali alırken veya işletmelere ortak olurken, mali tablolardan ve bunların analizinden yararlanmaya tablolardan ve bunların analizinden yararlanmaya başlamışlardır. başlamışlardır.

Oran Analizinde GelişmeOran Analizinde Gelişme

1919; Wall, bir firma hakkında görüş edinmek, o 1919; Wall, bir firma hakkında görüş edinmek, o firmanın mali durumunu tam olarak kavramak firmanın mali durumunu tam olarak kavramak için, dönen varlıklarla kısa süreli borçlar için, dönen varlıklarla kısa süreli borçlar arasındaki oran dışında, mali tablolarda yer alan arasındaki oran dışında, mali tablolarda yer alan diğer kalemler arasındaki ilişkilerin de diğer kalemler arasındaki ilişkilerin de incelenmesinin zorunlu olduğuna dikkati incelenmesinin zorunlu olduğuna dikkati çekmiştir. çekmiştir.

Oran Mali Tablolar Analizinde Eğilim Yüzdelerinin Oran Mali Tablolar Analizinde Eğilim Yüzdelerinin KullanılmasıKullanılması

Bu yöntemle yapılan analizde, belirli bir yıl temel Bu yöntemle yapılan analizde, belirli bir yıl temel olarak seçilmekte ve mali tablolarda yer alan olarak seçilmekte ve mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişiklikler buna göre ifade kalemlerdeki değişiklikler buna göre ifade edilerek, eğilim yüzdeleri serisi elde edilmektedir. edilerek, eğilim yüzdeleri serisi elde edilmektedir. Gilman, (1925) temel yıla kıyasla mali tablolardaki Gilman, (1925) temel yıla kıyasla mali tablolardaki değişiklikler incelenerek, eğilimler bulunarak, bir değişiklikler incelenerek, eğilimler bulunarak, bir firmanın gelişmesinin daha iyi kavranabileceğini firmanın gelişmesinin daha iyi kavranabileceğini ve o firma hakkında daha doyurucu bir görüş elde ve o firma hakkında daha doyurucu bir görüş elde edebileceğini ileri sürmüştür. edebileceğini ileri sürmüştür.

Standard (Tipik) OranlarStandard (Tipik) Oranlar

1923 yılında T. Bills, her endüstri kolunda işin 1923 yılında T. Bills, her endüstri kolunda işin niteliğine uygun olarak karakteristik, tipik oranlar niteliğine uygun olarak karakteristik, tipik oranlar olduğunu ileri sürerek, bir endüstri kolundaki olduğunu ileri sürerek, bir endüstri kolundaki tipik oranların, o endüstri kolundaki işletmelerin tipik oranların, o endüstri kolundaki işletmelerin oranlarının ortalamasının alınması yoluyla oranlarının ortalamasının alınması yoluyla bulunabileceğini ve endüstri genelinde ortalama bulunabileceğini ve endüstri genelinde ortalama ölçüde başarı arzu eden her işletmenin bu ölçüde başarı arzu eden her işletmenin bu oranlara ulaşması gerektiğini savunmuştur. oranlara ulaşması gerektiğini savunmuştur.

MALİ ANALİZİN TÜRLERİMALİ ANALİZİN TÜRLERİ

1)1)Amacına Amacına

2)2)Kapsamına Kapsamına

3)3)Analistin işletme içinde ve yadışında Analistin işletme içinde ve yadışında bulunmasına göre ayrıma tabi tutulmaktadır. bulunmasına göre ayrıma tabi tutulmaktadır.

Analizin Amaca Göre Sınıflandırılması Analizin Amaca Göre Sınıflandırılması

Çeşitli kişi ve gruplar, kuşkusuz farklı amaçlarla, Çeşitli kişi ve gruplar, kuşkusuz farklı amaçlarla, farklı yönlerden bir firmaya ilişkin mali tablolar ve farklı yönlerden bir firmaya ilişkin mali tablolar ve bunların çözümlenmesiyle ilgilenmektedirler. bunların çözümlenmesiyle ilgilenmektedirler.

Mali analiz, amaca göre, Mali analiz, amaca göre,

i)i)Yönetim analizi, Yönetim analizi,

ii)ii)Menkul değerlere plâsman (yatırım) analizi ve Menkul değerlere plâsman (yatırım) analizi ve

iii)iii)Kredi analizi olarak üçe ayrılabilir. Kredi analizi olarak üçe ayrılabilir.

Yönetim AnaliziYönetim Analizi

Firma yönetiminden sorumlu olanlar, mali tablolar Firma yönetiminden sorumlu olanlar, mali tablolar ve bunların analizi ile, ve bunların analizi ile,

(1)(1)Bir bütün olarak firma faaliyetinin başarı Bir bütün olarak firma faaliyetinin başarı derecesini ölçme, derecesini ölçme, (2)(2)Firmanın ana ve ikincil hedeflerine ulaşıp Firmanın ana ve ikincil hedeflerine ulaşıp ulaşamadığını saptama,ulaşamadığını saptama,(3)(3)Hedeflere ulaşılamamışsa nedenlerini Hedeflere ulaşılamamışsa nedenlerini araştırma,araştırma,(4)(4)Geleceğe yönelik planlar hazırlama,Geleceğe yönelik planlar hazırlama,(5)(5)Üretilecek mal ve hizmetlerin türleri, üretim Üretilecek mal ve hizmetlerin türleri, üretim miktarı ve izlenecek fiyat politikası konusunda miktarı ve izlenecek fiyat politikası konusunda karar alma,karar alma,(6)(6)Faaliyetleri denetim ve değerlendirme,Faaliyetleri denetim ve değerlendirme,(7)(7)Yürütmenin her aşamasında doğru ve düzeltici Yürütmenin her aşamasında doğru ve düzeltici kararlar alma, kararlar alma,

yönlerinden ilgilenmektedirler. yönlerinden ilgilenmektedirler.

Yatırım AnaliziYatırım Analizi

Yatırım analizi, bir firmanın mevcut ve potansiyel Yatırım analizi, bir firmanın mevcut ve potansiyel paydaşları ile işletmeye uzun süreli kaynak paydaşları ile işletmeye uzun süreli kaynak sağlayan veya bunları sağlamayı düşünenler sağlayan veya bunları sağlamayı düşünenler tarafından yapılır. tarafından yapılır.

Kredi AnaliziKredi Analizi

Bir firmaya kredi sağlayan finansman kurumları Bir firmaya kredi sağlayan finansman kurumları ile firmayla ticari ilişkide bulunan özellikle kredili ile firmayla ticari ilişkide bulunan özellikle kredili mal satan diğer firmaların, alacaklı oldukları mal satan diğer firmaların, alacaklı oldukları firmanın finansman durumu,borç ödeme gücü firmanın finansman durumu,borç ödeme gücü hakkında bilgi ve örüş sahibi olabilmeleri, büyük hakkında bilgi ve örüş sahibi olabilmeleri, büyük ölçüde, mali tablolar ve bunların analizi ile ölçüde, mali tablolar ve bunların analizi ile olanaklıdır. olanaklıdır.

Bankaların yapmış oldukları analiz ile,işletmeden Bankaların yapmış oldukları analiz ile,işletmeden alacaklı olan satıcıların, başka bir deyişle satıcı alacaklı olan satıcıların, başka bir deyişle satıcı kredisi sağlayanların yapmış oldukları inceleme kredisi sağlayanların yapmış oldukları inceleme arasında büyük benzerlik vardır. Ancak banka için arasında büyük benzerlik vardır. Ancak banka için amaç, ödünç verdiği para karşılığında faiz ve vade amaç, ödünç verdiği para karşılığında faiz ve vade sonunda ana parayı geri almak olduğu halde; sonunda ana parayı geri almak olduğu halde; kredili mal satan bir işletmenin amacı,malları için kredili mal satan bir işletmenin amacı,malları için satış olanağı sağlamak veya bu şekilde sürüm satış olanağı sağlamak veya bu şekilde sürüm alanını genişletmektir. Bankalarla kredili mal alanını genişletmektir. Bankalarla kredili mal satan satıcılar arasında amaç farklı olmakla satan satıcılar arasında amaç farklı olmakla beraber, bu iki grup da alacaklı oldukları beraber, bu iki grup da alacaklı oldukları firmaların borç ödeme güçleri ile yakından firmaların borç ödeme güçleri ile yakından ilgilidir. ilgilidir.

Mali Analizin Kapsamına Göre Sınıflandırılması Mali Analizin Kapsamına Göre Sınıflandırılması

Mali tablolar analizi kapsamına göre, 1) Statik Mali tablolar analizi kapsamına göre, 1) Statik (duraksal) analiz, 2) Dinamik (devimsel) analiz (duraksal) analiz, 2) Dinamik (devimsel) analiz olarak ayrılabilir. Statik analiz belli bir tarihte olarak ayrılabilir. Statik analiz belli bir tarihte düzenlenmiş malî tablolarda yer alan postlar düzenlenmiş malî tablolarda yer alan postlar (kalemler) arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. (kalemler) arasındaki ilişkilerin incelenmesidir.

Dinamik analiz birbirini izleyen hesap Dinamik analiz birbirini izleyen hesap dönemlerine ilişkin mali tablolardaki kalemlerin dönemlerine ilişkin mali tablolardaki kalemlerin göstermiş olduğu değişikliklerin incelenmesi ve göstermiş olduğu değişikliklerin incelenmesi ve eğilimlerin saptanmasıdır. eğilimlerin saptanmasıdır.

İç Analiz - Dış Analiz İç Analiz - Dış Analiz

Mali tablolar analizi, analizi yapanın işletme Mali tablolar analizi, analizi yapanın işletme içinde olup olmamasına göre, iç analiz ve dış içinde olup olmamasına göre, iç analiz ve dış analiz olarak ikiye ayrılabilir. analiz olarak ikiye ayrılabilir.

İç analizde, analizi yapan kişi, firmanın İç analizde, analizi yapan kişi, firmanın işgörenidir. İşletmenin muhasebecilerinin, işgörenidir. İşletmenin muhasebecilerinin, denetçilerinin, oditörlerinin ve benzerlerinin denetçilerinin, oditörlerinin ve benzerlerinin yaptığı analiz gibi. İç analizde, analizi yapan kişi yaptığı analiz gibi. İç analizde, analizi yapan kişi firmanın tüm defterlerinden, kayıtlarından, firmanın tüm defterlerinden, kayıtlarından, belgelerinden yararlanabilir. belgelerinden yararlanabilir.

Dış analizde ise, analist firmanın personeli Dış analizde ise, analist firmanın personeli değildir; firmanın bordrosunda yer almaz; değildir; firmanın bordrosunda yer almaz; işletmenin tamamen dışındadır. (Bankaların, işletmenin tamamen dışındadır. (Bankaların, yeminli mali müşavirlerin, bağımsız denetçilerin yeminli mali müşavirlerin, bağımsız denetçilerin yapmış olduğu analiz vb.) Bu nedenle dış yapmış olduğu analiz vb.) Bu nedenle dış analistler, yalnız mali tablolarda yer alan veya analistler, yalnız mali tablolarda yer alan veya işletmenin vermeyi uygun gördüğü bilgilerle işletmenin vermeyi uygun gördüğü bilgilerle yetinmek zorundadırlar. yetinmek zorundadırlar.

MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN BAŞARI MALİ TABLOLAR ANALİZİNİN BAŞARI KOŞULLARIKOŞULLARI

Mali tablolar analizinin başarılı olabilmesi için Mali tablolar analizinin başarılı olabilmesi için aşağıda açılanan ön koşullar gereklidir: aşağıda açılanan ön koşullar gereklidir:

1)1)Mali tabloların sağlıklı bir şekilde hazırlanması ve Mali tabloların sağlıklı bir şekilde hazırlanması ve analize esas alınan verilerin, bilgilerin doğru olması. analize esas alınan verilerin, bilgilerin doğru olması. 2)2)Analistin, muhasebe kuram ve uygulamasını iyi Analistin, muhasebe kuram ve uygulamasını iyi bilmesi. bilmesi. 3)3)Firma faaliyetini ilgilendiren (ticaret kanunu, vergi Firma faaliyetini ilgilendiren (ticaret kanunu, vergi kanunları, özendirici önlemler vb.) yasa ve kanunları, özendirici önlemler vb.) yasa ve düzenlemelerin bilinmesi. düzenlemelerin bilinmesi. 4)4)Analize tabi tutulan işletmenin ait olduğu endüstri Analize tabi tutulan işletmenin ait olduğu endüstri kolunun ve işletmenin sahip olduğu özelliklerin kolunun ve işletmenin sahip olduğu özelliklerin kavranması.kavranması.5)5)İnceleme dönemindeki ekonomik şartlar ve İnceleme dönemindeki ekonomik şartlar ve eğilimlerin saptanması, çevre koşullarının bilinmesi. eğilimlerin saptanması, çevre koşullarının bilinmesi. 6)6)İncelenen firmanın çeşitli politikalarının (üretim, İncelenen firmanın çeşitli politikalarının (üretim, fiyat,pazarlama finansman, kâr dağıtımı vb.) ve fiyat,pazarlama finansman, kâr dağıtımı vb.) ve uyguladığı muhasebe usullerinin analist tarafından uyguladığı muhasebe usullerinin analist tarafından bilinmesi.bilinmesi.7)7)Analistin, iyi bir usa vurma, yaratma ve seziş Analistin, iyi bir usa vurma, yaratma ve seziş yeteneğine sahip olması.yeteneğine sahip olması.8)8)Analistin,firmanın bir kaç oran veya yüzdesine Analistin,firmanın bir kaç oran veya yüzdesine dayanarak ilgili firmanın mali durumu ve faaliyet dayanarak ilgili firmanın mali durumu ve faaliyet sonuçları hakkında kesin sonuçlara, yargılara sonuçları hakkında kesin sonuçlara, yargılara varmaktan kaçınması.varmaktan kaçınması.

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE MALİ GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE MALİ TABLOLAR ANALİZİNDE KARŞILAŞILAN TABLOLAR ANALİZİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR SORUNLAR

(1)(1)Firmalara ilişkin mali tablolar, genellikle Firmalara ilişkin mali tablolar, genellikle kamuoyuna açıklanmamaktadır. kamuoyuna açıklanmamaktadır.

(2)(2)Muhasebe genellikle vergi yasalarının ve/veya Muhasebe genellikle vergi yasalarının ve/veya diğer yasaların öngördüğü zorunlulukları yerine diğer yasaların öngördüğü zorunlulukları yerine getirmek için formalite olarak tutulduğundan, getirmek için formalite olarak tutulduğundan, işlemler ya eksik şekilde kaydedilmekte yada kayıt işlemler ya eksik şekilde kaydedilmekte yada kayıt dışı bırakılmakta; eksik kayıtlara dayanılarak dışı bırakılmakta; eksik kayıtlara dayanılarak hazırlanan mali tablolar da analiz açısından yeterli hazırlanan mali tablolar da analiz açısından yeterli olmamaktadır. olmamaktadır.

(3)(3)Yöneticilerin muhasebe konusundaki ilgi Yöneticilerin muhasebe konusundaki ilgi ve/veya bu alandaki eğitimlerinin yetersiz ve/veya bu alandaki eğitimlerinin yetersiz oluşu,muhasebe verilerinin, mali tabloların önem oluşu,muhasebe verilerinin, mali tabloların önem ve değerini yeterince kavramalarına engel olmakta ve değerini yeterince kavramalarına engel olmakta ve bu durum, ileri muhasebe sistemlerinin ve bu durum, ileri muhasebe sistemlerinin işletmelerde uygulanmasını ve sağlıklı mali işletmelerde uygulanmasını ve sağlıklı mali tablolar hazırlanmasını sınırlamaktadır. tablolar hazırlanmasını sınırlamaktadır.

(4)(4)Mali tablolar çoğu kez geç ve eksik olarak Mali tablolar çoğu kez geç ve eksik olarak hazırlandıklarından, yönetim işlevlerinin yerine hazırlandıklarından, yönetim işlevlerinin yerine getirilmesinde, özellikle planlama,karar alma, getirilmesinde, özellikle planlama,karar alma, politika saptama ve denetim alanlarında politika saptama ve denetim alanlarında yöneticilere çok az ışık tutmaktadır. yöneticilere çok az ışık tutmaktadır.

(5)(5)Firmalar, genellikle muhasebe yöntem ve Firmalar, genellikle muhasebe yöntem ve uygulamalarında yeni gelişmeleri izlemedikleri uygulamalarında yeni gelişmeleri izlemedikleri gibi, uygulamada firmalar arası tutarlılık da gibi, uygulamada firmalar arası tutarlılık da sağlanamamaktadır. sağlanamamaktadır.

(6)(6)Firmaların hesap planlarında ve mali Firmaların hesap planlarında ve mali tablolarında içerik hatta şekil olarak tekdüzelik tablolarında içerik hatta şekil olarak tekdüzelik bulunmamaktadır. bulunmamaktadır.

(7)(7)Kamuya açıklanan mali tabloların genellikle Kamuya açıklanan mali tabloların genellikle eksik ve güvenilir olmaktan uzak olması, gerek eksik ve güvenilir olmaktan uzak olması, gerek kredi kararlarında, gerek finansal varlıklara kredi kararlarında, gerek finansal varlıklara (menkul değerlere) yapılacak yatırımlarda, mali (menkul değerlere) yapılacak yatırımlarda, mali tablolardan yararlanılmasını kısıtlamaktadır. tablolardan yararlanılmasını kısıtlamaktadır.

(8)(8)Gelişmekte olan ülkelerde çoğu kez iki,bazen Gelişmekte olan ülkelerde çoğu kez iki,bazen üç rakamlı olan enflasyon hızı, mali tabloların üç rakamlı olan enflasyon hızı, mali tabloların güvenilir olma eksikliğini daha da artırmakta; güvenilir olma eksikliğini daha da artırmakta; firmaların mali durumlarının, faaliyet firmaların mali durumlarının, faaliyet sonuçlarının değerlendirilmesine ilave sonuçlarının değerlendirilmesine ilave güçlükler katmaktadır. güçlükler katmaktadır.

BİLÂNÇOBİLÂNÇO

Mali analiz, büyük ölçüde, mali tablolarda yer alan Mali analiz, büyük ölçüde, mali tablolarda yer alan kalemlerin niteliklerinin, değerleme ölçülerinin kalemlerin niteliklerinin, değerleme ölçülerinin anlaşılmasına bağlıdır. Bu nedenle, analiz anlaşılmasına bağlıdır. Bu nedenle, analiz yöntemlerini, tekniklerini incelemeden önce, malî yöntemlerini, tekniklerini incelemeden önce, malî tabloların içeriği, düzenlenmesi ve bu tablolarda tabloların içeriği, düzenlenmesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin nitelikleri ve değerleme yer alan kalemlerin nitelikleri ve değerleme ölçüleri üzerinde durulması gerekir. ölçüleri üzerinde durulması gerekir.

Bu bölümde, “Mali - Finansal - Durum Tablosu”; Bu bölümde, “Mali - Finansal - Durum Tablosu”; “Hesap Vaziyeti”; “Aktif ve Pasif Tablosu” gibi “Hesap Vaziyeti”; “Aktif ve Pasif Tablosu” gibi terimlerle de ifade edilen bilânçonun teknik yapısı terimlerle de ifade edilen bilânçonun teknik yapısı ve bu tabloda yer alan başlıca nitelikleri ve ve bu tabloda yer alan başlıca nitelikleri ve değerleme ölçüleri incelenecektir. değerleme ölçüleri incelenecektir.

Bilânçoların düzenlenmesine, bilanço kalemlerinin Bilânçoların düzenlenmesine, bilanço kalemlerinin ayrımına ilişkin olarak, Maliye Bakanlığı ile ayrımına ilişkin olarak, Maliye Bakanlığı ile Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu’nun (TMSK) konuya ilişkin tebliğ ve açıklamalarına ve (TMSK) konuya ilişkin tebliğ ve açıklamalarına ve yer yer UFRS’lere (Uluslararası Finansal yer yer UFRS’lere (Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına) yer verilmiştir. Raporlama Standartlarına) yer verilmiştir.

Tekdüzen Hesap Planı, esas itibariyle Vergi Usul Tekdüzen Hesap Planı, esas itibariyle Vergi Usul Kanunu düzenlemelerine dayandığı halde; TMSK Kanunu düzenlemelerine dayandığı halde; TMSK tebliğ ve açıklamaları ağırlıklı olarak Uluslararası tebliğ ve açıklamaları ağırlıklı olarak Uluslararası Muhasebe Standartları (UMS) yansıtmakta veya Muhasebe Standartları (UMS) yansıtmakta veya aktarmaktadır. Bu nedenle Tekdüzen Hesap Planı aktarmaktadır. Bu nedenle Tekdüzen Hesap Planı ile TMSK tebliğleri arasında yalnız terminoloji ile TMSK tebliğleri arasında yalnız terminoloji değil, bölümlendirme ve değerleme ölçülerine değil, bölümlendirme ve değerleme ölçülerine değin farklılıklar bulunmaktadır. değin farklılıklar bulunmaktadır.

TANIMTANIM

Bilânçonun çeşitli tanımları yapılmıştır. Bu Bilânçonun çeşitli tanımları yapılmıştır. Bu tanımlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir. tanımlardan bazılarına aşağıda yer verilmiştir.

-Bilânço, belirli bir tarihte bir firmanın varlıklarını Bilânço, belirli bir tarihte bir firmanın varlıklarını (aktif değerlerini) borçlarını (yabancı (aktif değerlerini) borçlarını (yabancı kaynaklarını) ve öz sermayesini (özkaynağını) kaynaklarını) ve öz sermayesini (özkaynağını) tasnifli bir şekilde gösteren bir tablodur. tasnifli bir şekilde gösteren bir tablodur.

-Bilânço, muhasebe prensiplerine göre tutulan Bilânço, muhasebe prensiplerine göre tutulan defterlerdeki hesapların, belirli bir tarihte fiilen defterlerdeki hesapların, belirli bir tarihte fiilen veya kurumsal olarak kapatılmasıyla saptanan ve veya kurumsal olarak kapatılmasıyla saptanan ve gelecek döneme devrolunan borç ve alacak gelecek döneme devrolunan borç ve alacak bakiyelerinin bir listesi veya özetidir. bakiyelerinin bir listesi veya özetidir.

-Bilânço, bir firmanın sahip olduğu ekonomik Bilânço, bir firmanın sahip olduğu ekonomik değeri olan faaliyet araçları ile bu araçların hangi değeri olan faaliyet araçları ile bu araçların hangi kaynaklardan sağlandığını, fonlandığını gösteren kaynaklardan sağlandığını, fonlandığını gösteren bir tablodur. bir tablodur.

- Bilânço, bir işletmenin varlıklarını ve bu Bilânço, bir işletmenin varlıklarını ve bu varlıklar üzerindeki hakları gösteren bir temel varlıklar üzerindeki hakları gösteren bir temel durum raporudur. durum raporudur.

Bilânçoda temel eşitlik veya ana denklem: Bilânçoda temel eşitlik veya ana denklem:

””Varlıklar (Aktif) = Yabancı Kaynak + Özkaynak” Varlıklar (Aktif) = Yabancı Kaynak + Özkaynak” dır.dır.

Bir işletmenin belli bir andaki varlıkları toplamı Bir işletmenin belli bir andaki varlıkları toplamı (aktif toplamı), kaynak (pasif) toplamına (aktif toplamı), kaynak (pasif) toplamına (yabancı kaynak ve öz sermaye) eşittir. (yabancı kaynak ve öz sermaye) eşittir.

BİLÂNÇO ŞEKİLLERİBİLÂNÇO ŞEKİLLERİ

Bilânçolar iki şekilde (formda) düzenlenebilir. Bilânçolar iki şekilde (formda) düzenlenebilir.

1)1)Hesap şekliHesap şekli

2)2)Rapor şekli Rapor şekli

Bilânço – Hesap ŞekliBilânço – Hesap Şekli

Bilânçonun hesap şeklinde düzenlendiği durumda Bilânçonun hesap şeklinde düzenlendiği durumda firmanın varlıkları (aktifler) sol tarafta, yabancı firmanın varlıkları (aktifler) sol tarafta, yabancı kaynaklar ve öz sermaye (kaynaklar – pasif) sağ kaynaklar ve öz sermaye (kaynaklar – pasif) sağ tarafta birbirlerine koşut iki sütun olarak tarafta birbirlerine koşut iki sütun olarak sıralanır. Bu düzenleme, firmanın dönen varlıkları sıralanır. Bu düzenleme, firmanın dönen varlıkları ile kısa süreli yabancı kaynakları, duran varlıkları ile kısa süreli yabancı kaynakları, duran varlıkları ile de uzun süreli yabancı kaynakları ve öz ile de uzun süreli yabancı kaynakları ve öz sermayesi (uzun süreli kaynakları) arasında sermayesi (uzun süreli kaynakları) arasında kolayca karşılaştırma yapılmasını sağlar. kolayca karşılaştırma yapılmasını sağlar.

Ülkemizdeki uygulamada genellikle bilânçolar, Ülkemizdeki uygulamada genellikle bilânçolar, hesap formunda düzenlenmektedir. hesap formunda düzenlenmektedir.

HESAP ŞEKLİNDE BİLÂNÇO (TL)HESAP ŞEKLİNDE BİLÂNÇO (TL)

VARLIK (AKTİF)VARLIK (AKTİF) KAYNAK PASİF KAYNAK PASİF

Dönen Varlıklar ToplamıDönen Varlıklar Toplamı 800.000800.000 Kısa Süreli Yab. Kay. Kısa Süreli Yab. Kay. ToplamıToplamı 350.000350.000

Maddi Duran Varlıklar NetMaddi Duran Varlıklar Net 700.000700.000 Uzun Süreli Yab. Uzun Süreli Yab. KaynaklarKaynaklar

TahvillerTahviller 400.000400.000

Duran Varlıklar ToplamıDuran Varlıklar Toplamı 700.000700.000 Özkaynak ToplamıÖzkaynak Toplamı750.000750.000

VARLIK TOPLAMIVARLIK TOPLAMI 1.500.0001.500.000 KAYNAK TOPLAMIKAYNAK TOPLAMI1.500.0001.500.000

Bilânço – Rapor ŞekliBilânço – Rapor Şekli

Rapor şeklinde düzenlenen bilânçolarda, varlıklar Rapor şeklinde düzenlenen bilânçolarda, varlıklar ve kaynaklar (aktif ve pasif) alt alta sıralanır. ve kaynaklar (aktif ve pasif) alt alta sıralanır. Rapor şeklinde düzenlenen bilânçolar, özellikle, Rapor şeklinde düzenlenen bilânçolar, özellikle, birbirini izleyen hesap dönemlerine ilişkin birbirini izleyen hesap dönemlerine ilişkin bilânçolar arasında yapılacak karşılaştırmaları bilânçolar arasında yapılacak karşılaştırmaları kolaylaştırır. kolaylaştırır.

Rapor Şeklide Bilânço (TL)Rapor Şeklide Bilânço (TL)

VARLIK (AKTİF)VARLIK (AKTİF)

Dönen Varlıklar ToplamıDönen Varlıklar Toplamı 800.000800.000

Duran Varlıklar ToplamıDuran Varlıklar Toplamı 700.000700.000

VARLIK TOPLAMIVARLIK TOPLAMI 1.500.0001.500.000

KAYNAK (PASİF)KAYNAK (PASİF)

Kısa Süreli Yab. Kay. ToplamıKısa Süreli Yab. Kay. Toplamı 350.000350.000

Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar

Tahviller Tahviller 400.00400.00

Özkaynak ToplamıÖzkaynak Toplamı 750.000750.000

KAYNAK TOPLAMIKAYNAK TOPLAMI 1.500.0001.500.000

Finansal raporlama standartları şu iki halde Finansal raporlama standartları şu iki halde netleştirmeye olanak vermektedir. (1) Değer netleştirmeye olanak vermektedir. (1) Değer düzeltici hesaplarda, (değer düzeltme düzeltici hesaplarda, (değer düzeltme hesaplarında), (2) Varlık elde edilmesiyle hesaplarında), (2) Varlık elde edilmesiyle yükümlülüğün yerine getirilmesi arasında illiyet yükümlülüğün yerine getirilmesi arasında illiyet bağının olması ve eş zamanlı olarak yerine bağının olması ve eş zamanlı olarak yerine getirilmeleri halinde netleştirme yapılmaktadır. getirilmeleri halinde netleştirme yapılmaktadır.

Değer Düzeltici Hesaplar Yoluyla Netleştirme Değer Düzeltici Hesaplar Yoluyla Netleştirme

Değer düzeltici hesaplar (değe düzeltme Değer düzeltici hesaplar (değe düzeltme hesapları), varlık (aktif) ve kaynak (pasif) hesapları), varlık (aktif) ve kaynak (pasif) kalemlerini, bilanço günündeki gerçek değerlerine kalemlerini, bilanço günündeki gerçek değerlerine indirgemek amacıyla kullanılan hesaplardır. indirgemek amacıyla kullanılan hesaplardır. Varlıkları düzeltmek amacıyla kullanılan başlıca Varlıkları düzeltmek amacıyla kullanılan başlıca hesaplar, Şüpheli Alacak Karşılığı, Stok Değer hesaplar, Şüpheli Alacak Karşılığı, Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı, Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı, Menkul Kıymetler Değer düşüklüğü Karşılığı, Birikmiş Amortismanlar, İtfa düşüklüğü Karşılığı, Birikmiş Amortismanlar, İtfa Payları, Tükenme Payları, Alacak Senetleri Payları, Tükenme Payları, Alacak Senetleri Reeskont hesaplarıdır. Bu değer düzeltici Reeskont hesaplarıdır. Bu değer düzeltici hesaplar, ilgili varlıktan indirilmek yoluyla hesaplar, ilgili varlıktan indirilmek yoluyla varlıklar bilânçoda net değerleri ile varlıklar bilânçoda net değerleri ile gösterilebileceği gibi, söz konusu hesaplar gösterilebileceği gibi, söz konusu hesaplar bilânçonun sağ tarafında da (pasifinde) yer bilânçonun sağ tarafında da (pasifinde) yer alabilir. alabilir.

Pasifi düzeltici hesapların tipik örnekleri ise, Pasifi düzeltici hesapların tipik örnekleri ise, Zarar, Ödenmemiş Sermaye ve Borç Senetleri Zarar, Ödenmemiş Sermaye ve Borç Senetleri Reeskont (veya prekont) hesaplarıdır. Bu heseplar Reeskont (veya prekont) hesaplarıdır. Bu heseplar da, bilanço düzenlenirken, ilgili pasif kalemlerden da, bilanço düzenlenirken, ilgili pasif kalemlerden indirilebilir veya bilânçonun varlıklar bölümünde indirilebilir veya bilânçonun varlıklar bölümünde yer alabilir. yer alabilir.

BİLÂNÇO DÜZENLENİRKEN GÖZÖNÜNDE BİLÂNÇO DÜZENLENİRKEN GÖZÖNÜNDE BULUNDURULACAK ESASLAR BULUNDURULACAK ESASLAR

1)1)Bilânçonun düzenlendiği tarih (raporlama Bilânçonun düzenlendiği tarih (raporlama dönemi sonu) ve ait olduğu firma açıkça dönemi sonu) ve ait olduğu firma açıkça belirtilmelidir. belirtilmelidir.

2)2)Bilançonun bireysel (solo) bir işletmeye mi Bilançonun bireysel (solo) bir işletmeye mi yoksa şirketler grubuna mı (konsolide) ait olduğu; yoksa şirketler grubuna mı (konsolide) ait olduğu;

• Sunulan para birimi;Sunulan para birimi;• Rakamlar yuvarlanmış tama iblağ edilmiş ise Rakamlar yuvarlanmış tama iblağ edilmiş ise

yuvarlama derecesi; yuvarlama derecesi;

belirtilmelidir. belirtilmelidir.

3)3)Bilânçoda varlıklar, kaynaklar, öz sermaye Bilânçoda varlıklar, kaynaklar, öz sermaye (özkaynak) ve bunların ikincil (tali) bölümleri açık (özkaynak) ve bunların ikincil (tali) bölümleri açık olarak gösterilmelidir. olarak gösterilmelidir.

4)4)Bilânçoda, uygulanan değerleme ölçüleri ve Bilânçoda, uygulanan değerleme ölçüleri ve amortisman yöntemleri en azından dipnot olarak amortisman yöntemleri en azından dipnot olarak açıklanmalıdır. açıklanmalıdır.

5)5) Bilânço kalemleri (postları), bilânçonun hizmet Bilânço kalemleri (postları), bilânçonun hizmet edeceği amaca uygun olarak anlamlı şekilde edeceği amaca uygun olarak anlamlı şekilde ayrıma tabi tutulmalıdır. ayrıma tabi tutulmalıdır.

6)6) Bilânçonun ana ve ikinci derece bölümlerinin Bilânçonun ana ve ikinci derece bölümlerinin toplamları açık olarak gösterilmelidir. toplamları açık olarak gösterilmelidir.

7)7) Bilânçolarda maddi hata bulunmamalıdır.Bilânçolarda maddi hata bulunmamalıdır.

8)8) Bilânçolar yanıltıcı olmamalı, bilânçodan açıkça Bilânçolar yanıltıcı olmamalı, bilânçodan açıkça anlaşılamayan hususlar hakkında, parantez anlaşılamayan hususlar hakkında, parantez içinde yapılacak açılamalar veya dipnotları ile içinde yapılacak açılamalar veya dipnotları ile gereken bilgiler verilmelidir. gereken bilgiler verilmelidir.

9)9) Firmaların bilânço dışı işlemleri, şarta bağlı Firmaların bilânço dışı işlemleri, şarta bağlı yükümlülükleri, bilânçonun altında ayrıntılı bir yükümlülükleri, bilânçonun altında ayrıntılı bir şekilde gösterilmelidir. şekilde gösterilmelidir.

10)10)Kullanılan yabancı kaynaklar için (varsa) Kullanılan yabancı kaynaklar için (varsa) verilmiş maddi teminatların tutarı verilmiş maddi teminatların tutarı açıklanmalıdır. açıklanmalıdır.

11)11)Varlıkların (Aktifin) sigorta ettirilmesi halinde, Varlıkların (Aktifin) sigorta ettirilmesi halinde, toplam sigorta tutarı dipnotlar arasında toplam sigorta tutarı dipnotlar arasında verilmelidir. verilmelidir.

BİLÂNÇONUN BİÇİMSEL YAPISIBİLÂNÇONUN BİÇİMSEL YAPISI

Analiz için ilk adım, bilânçoda yer alan soyut Analiz için ilk adım, bilânçoda yer alan soyut rakamları anlam ifade edecek, bunların rakamları anlam ifade edecek, bunların anlaşılmasını kolaylaştıracak başlıklar altında anlaşılmasını kolaylaştıracak başlıklar altında toplamak olmalıdır. toplamak olmalıdır.

Varlıkların (Aktifin) Ayrımı Varlıkların (Aktifin) Ayrımı

Para ile ifade edilebilen ve işletmeye nakit ve nakit Para ile ifade edilebilen ve işletmeye nakit ve nakit benzeri akımına doğrudan veya dolaylı olarak benzeri akımına doğrudan veya dolaylı olarak katkı sağlayacak maddi veya maddi olmayan katkı sağlayacak maddi veya maddi olmayan faaliyet araçları başlıca iki ana grupta faaliyet araçları başlıca iki ana grupta toplanmaktadır: toplanmaktadır: 1) Dönen Varlıklar, 2) Duran Varlıklar. 1) Dönen Varlıklar, 2) Duran Varlıklar.

Maliye Bakanlığı Tekdüzen Hesap Planında Dönen Maliye Bakanlığı Tekdüzen Hesap Planında Dönen Varlık, Duran Varlık ayrımını; TMSK’da Finansal Varlık, Duran Varlık ayrımını; TMSK’da Finansal Tabloların Sunulmasına İlişkin Türkiye Muhasebe Tabloların Sunulmasına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardın’da varlıkların ayrımında bu ikili ayrımı Standardın’da varlıkların ayrımında bu ikili ayrımı benimsemiştir. Sermaye Piyasası Kurulu da 2008 benimsemiştir. Sermaye Piyasası Kurulu da 2008 yılından itibaren muhasebe standartları yılından itibaren muhasebe standartları konusunda TMSK’nın düzenlemelerine uyum konusunda TMSK’nın düzenlemelerine uyum göstermektedir. göstermektedir.

Enflasyon düzeltmesinde ise ulusal paranın itibari Enflasyon düzeltmesinde ise ulusal paranın itibari (nominal) değeri ile satın alma gücü arasındaki (nominal) değeri ile satın alma gücü arasındaki ilişkiler gözönünde tutularak; varlıklar, parasal ilişkiler gözönünde tutularak; varlıklar, parasal kıymetler (parasal varlıklar) ve parasal olmayan kıymetler (parasal varlıklar) ve parasal olmayan kıymetler (parasal olmayan varlıklar) olarak ikiye kıymetler (parasal olmayan varlıklar) olarak ikiye ayrılmaktadır. ayrılmaktadır.

Parasal varlıklar, ulusal paranın değerindeki Parasal varlıklar, ulusal paranın değerindeki değişmeler karşısında itibari (nominal) değerleri değişmeler karşısında itibari (nominal) değerleri aynı kaldığı halde, satın alma güçleri fiyat aynı kaldığı halde, satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetlerdir. kıymetlerdir.

Dönen varlıklar esas itibariyle parasal kıymet Dönen varlıklar esas itibariyle parasal kıymet niteliğinde olduklarından enflasyon düzeltmesine niteliğinde olduklarından enflasyon düzeltmesine tabi değillerdir. Ancak dönen varlıklar içinde yer tabi değillerdir. Ancak dönen varlıklar içinde yer alan stoklar, gelecek aylara ait giderler, verilen alan stoklar, gelecek aylara ait giderler, verilen sipariş avansları, parasal olmayan kıymetler olarak sipariş avansları, parasal olmayan kıymetler olarak enflasyon düzeltmesine tabidir. Ayrıca menkul enflasyon düzeltmesine tabidir. Ayrıca menkul kıymetler arasında yer alan hisse senetleriyle alış kıymetler arasında yer alan hisse senetleriyle alış bedeli ile değerlenen tahvil ve bonolar da bedeli ile değerlenen tahvil ve bonolar da enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

Dönen Varlıklar Dönen Varlıklar

Dönen varlıklar, para ile işletmenin faaliyet Dönen varlıklar, para ile işletmenin faaliyet dönemi içinde, genellikle bir yılda paraya dönemi içinde, genellikle bir yılda paraya çevrilebilir veya kullanılabilir, tüketilebilir çevrilebilir veya kullanılabilir, tüketilebilir varlıklarını kapsar. Ancak bazı faaliyet kollarında varlıklarını kapsar. Ancak bazı faaliyet kollarında olağan faaliyet dönemi bir yıldan daha uzun olağan faaliyet dönemi bir yıldan daha uzun olabilir. TMSK; Finansal Tabloların Sunuluşuna olabilir. TMSK; Finansal Tabloların Sunuluşuna İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS I) İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS I) Hakkında Tebliğinde, bir varlığın dönen varlık Hakkında Tebliğinde, bir varlığın dönen varlık olarak sınıflandırılması için aşağıdaki kriterlerden olarak sınıflandırılması için aşağıdaki kriterlerden herhangi birine uyum göstermesi gerekliliği herhangi birine uyum göstermesi gerekliliği kuralını getirmiştir. kuralını getirmiştir.

(TMS) Tebliğ I. Sıra No: 66 kriterleri;(TMS) Tebliğ I. Sıra No: 66 kriterleri;

(a)(a)İşletmenin normal faaliyet döngüsü içinde İşletmenin normal faaliyet döngüsü içinde paraya çevrilmesinin, satılmasının veya paraya çevrilmesinin, satılmasının veya tüketilmesinin beklenmesi, tüketilmesinin beklenmesi,

(b)(b)Ticari amaçla elde bulundurulması,Ticari amaçla elde bulundurulması,

(c)(c)Bilânço tarihinden sonra on iki ay içinde paraya Bilânço tarihinden sonra on iki ay içinde paraya çevrilmesi veya,çevrilmesi veya,

(d)(d)Bilânço tarihinden sonra en fazla oniki ay Bilânço tarihinden sonra en fazla oniki ay içinde bir borcun ödenmesi için kullanılmak üzere içinde bir borcun ödenmesi için kullanılmak üzere veya başka bir nedenle sınırlandırılmamış olmak veya başka bir nedenle sınırlandırılmamış olmak koşuluyla, söz konusu varlıklar nakit veya nakit koşuluyla, söz konusu varlıklar nakit veya nakit benzeriyse şeklinde belirlenmiştir. benzeriyse şeklinde belirlenmiştir.

İşletmenin, olağan koşullar altında bir hesap İşletmenin, olağan koşullar altında bir hesap dönemi içinde paraya çevirebileceği veya dönemi içinde paraya çevirebileceği veya kullanabileceği varlıkları şunlardır:kullanabileceği varlıkları şunlardır:

1.1.Hazır Değerler (Kasa ve Banka – Para ve Para Hazır Değerler (Kasa ve Banka – Para ve Para Benzeri Değerler)Benzeri Değerler)

2.2.Finansal Varlıklar – Serbest Menkul Değerler – Finansal Varlıklar – Serbest Menkul Değerler – Geçici Yatırımlar – Finansal YatırımlarGeçici Yatırımlar – Finansal Yatırımlar

Bu kapsamdaki finansal yatırımlar; (i) Alım-satım Bu kapsamdaki finansal yatırımlar; (i) Alım-satım amaçlı finansal varlıklar, (ii) Satılmaya hazır amaçlı finansal varlıklar, (ii) Satılmaya hazır finansal varlıklar olarak, UFRS/TMS’ye göre finansal varlıklar olarak, UFRS/TMS’ye göre düzenlenen bilançolarda iki alt bölüme düzenlenen bilançolarda iki alt bölüme ayrılmaktadır. ayrılmaktadır.

Alım satım amaçlı finansal varlıklar, kısa dönem Alım satım amaçlı finansal varlıklar, kısa dönem fiyat ya da faiz dalgalanmalarından kâr sağlamak fiyat ya da faiz dalgalanmalarından kâr sağlamak amacıyla alınan veya elde edilme nedeninden amacıyla alınan veya elde edilme nedeninden bağımsız olarak kısa dönemde kâr sağlamak bağımsız olarak kısa dönemde kâr sağlamak amacıyla oluşturulan portföyde bulunan menkul amacıyla oluşturulan portföyde bulunan menkul değerlerdir. değerlerdir.

Likidite ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak Likidite ihtiyacının karşılanmasına yönelik olarak veya faiz oranlarındaki değişimler nedeniyle veya faiz oranlarındaki değişimler nedeniyle satılabilecek olan ve belirli bir süre satılabilecek olan ve belirli bir süre gözetilmeksizin elde tutulan finansal varlıklar gözetilmeksizin elde tutulan finansal varlıklar Satılmaya Hazır Finansal varlıklar olarak Satılmaya Hazır Finansal varlıklar olarak sınıflandırılmaktadır. sınıflandırılmaktadır.

3. 3. Firmanın esas faaliyetinden, kredili Firmanın esas faaliyetinden, kredili satışlarından doğan, bilânço tarihinden itibaren satışlarından doğan, bilânço tarihinden itibaren vadeleri bir yıldan kısa senetsiz ticari alacakları vadeleri bir yıldan kısa senetsiz ticari alacakları ile alacak senetleri ile alacak senetleri

4. 4. İşletmenin, gelecek hesap döneminde İşletmenin, gelecek hesap döneminde tahsil edilebilir, esas faaliyeti dışı işlemlerinden tahsil edilebilir, esas faaliyeti dışı işlemlerinden doğan alacakları doğan alacakları

5. 5. Stoklar (Sınai işletmelerde, mamûl, yarı Stoklar (Sınai işletmelerde, mamûl, yarı mamûl, hammadde ve işletme malzemesi mamûl, hammadde ve işletme malzemesi stokları dahil)stokları dahil)

6. 6. Mal, hammadde, malzeme alımı için Mal, hammadde, malzeme alımı için verilmiş sipariş avansları (satıcılara verilen verilmiş sipariş avansları (satıcılara verilen avanslar)avanslar)

7. 7. Gelecek aylara ait giderler (peşin ödenmiş Gelecek aylara ait giderler (peşin ödenmiş giderler), gelir tahakkukları gibi geçici aktif giderler), gelir tahakkukları gibi geçici aktif hesaplar. hesaplar.

8. 8. Diğer dönen varlıklar (Gelecek hesap Diğer dönen varlıklar (Gelecek hesap dönemine ilişkin peşin ödenmiş vergiler, dönemine ilişkin peşin ödenmiş vergiler, devredilen KDV, iş ve personel avansları vb.)devredilen KDV, iş ve personel avansları vb.)

Duran VarlıklarDuran Varlıklar

İşletme faaliyetinin gerçekleşmesi için bir yıldan İşletme faaliyetinin gerçekleşmesi için bir yıldan daha uzun süreli olarak kullanılan ve olağan daha uzun süreli olarak kullanılan ve olağan koşullar altında izleyen hesap döneminde paraya koşullar altında izleyen hesap döneminde paraya çevrilmesi beklenmeyen varlıklar, “Duran çevrilmesi beklenmeyen varlıklar, “Duran Varlıklar” ana grubu altında toplanır. TMSK/SPK Varlıklar” ana grubu altında toplanır. TMSK/SPK düzenlemesinde, düzenlemesinde,

““Dönen varlıkların dışında kalan diğer tüm Dönen varlıkların dışında kalan diğer tüm varlıklar, cari olmayan varlıklar içinde izlenir.”varlıklar, cari olmayan varlıklar içinde izlenir.”

Duran terimi, uzun vadeli maddi, maddi olmayan Duran terimi, uzun vadeli maddi, maddi olmayan ve finansal varlıkları kapsamaktadır. ve finansal varlıkları kapsamaktadır.

Duran varlıklar, genellikle ulusal para değerindeki Duran varlıklar, genellikle ulusal para değerindeki değişmelere karşı satınalma güçlerini, reel değişmelere karşı satınalma güçlerini, reel değerlerini koruyan varlıklardır. Bu nedenle ilke değerlerini koruyan varlıklardır. Bu nedenle ilke olarak duran varlıklar enflasyon düzeltmesine olarak duran varlıklar enflasyon düzeltmesine tabidir.bununla beraber duran varlıklar arasında tabidir.bununla beraber duran varlıklar arasında yer alan uzun süreli alacaklar enflasyon düzeltmesi yer alan uzun süreli alacaklar enflasyon düzeltmesi dışında tutulmaktadır. dışında tutulmaktadır.

Duran varlıklar genellikle şu varlıkları kapsar:Duran varlıklar genellikle şu varlıkları kapsar:

(1) Uzun süreli alacaklar ve fonlar (1) Uzun süreli alacaklar ve fonlar

Bilânço düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir Bilânço düzenlendiği tarihten itibaren vadeleri bir yıldan daha uzun alacak senetleri, ticari alacaklar, yıldan daha uzun alacak senetleri, ticari alacaklar, personelden alacaklar, iştiraklerden alacaklar; personelden alacaklar, iştiraklerden alacaklar; verilen depozito ve teminatlar; uzun vadeli verilen depozito ve teminatlar; uzun vadeli amaçlarla oluşturulmuş fonlar, vb. değerler. amaçlarla oluşturulmuş fonlar, vb. değerler.

(2) Finansal (malî) duran varlıklar (bağlı menkul (2) Finansal (malî) duran varlıklar (bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar)kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar)

(3) Maddi duran varlıklar (3) Maddi duran varlıklar

Arazi ve arsalar, yeraltı ve yerüstü tertibatı Arazi ve arsalar, yeraltı ve yerüstü tertibatı (düzenleri), binalar, makina ve tesisler, kalıplar ve (düzenleri), binalar, makina ve tesisler, kalıplar ve modeller, demirbaşlar, taşıt araç ve gereçleri, modeller, demirbaşlar, taşıt araç ve gereçleri, diğer maddi duran değerler, yapılmakta olan diğer maddi duran değerler, yapılmakta olan yatırımlar. yatırımlar.

(4) Maddi olmayan duran varlıklar (4) Maddi olmayan duran varlıklar

Patent hakları, telif hakları, imtiyazlar,ticarî Patent hakları, telif hakları, imtiyazlar,ticarî isimler, markalar, şerefiye, özel maliyet bedeli vb.isimler, markalar, şerefiye, özel maliyet bedeli vb.

(5) Özel tükenmeye tabi varlıklar (5) Özel tükenmeye tabi varlıklar

(6) Birden fazla hesap dönemine yaygın giderler (6) Birden fazla hesap dönemine yaygın giderler

(7) Diğer duran varlıklar (Satış kabiliyetini (7) Diğer duran varlıklar (Satış kabiliyetini yitirmiş stoklar...)yitirmiş stoklar...)

TFRS/SPK’ya göre düzenlenen bilançolarda ayrıca TFRS/SPK’ya göre düzenlenen bilançolarda ayrıca aşağıdaki kalemleri de bilançolarda duran aşağıdaki kalemleri de bilançolarda duran varlıklar arasında yer almaktadır. varlıklar arasında yer almaktadır.

(8) Yatırım amaçlı gayrimenkuller, (8) Yatırım amaçlı gayrimenkuller,

(9) Özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen (9) Özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen yatırımlar, yatırımlar,

(10) Ertelenmiş vergi varlıkları. (10) Ertelenmiş vergi varlıkları.

Kaynakların (Pasifin) Ayrımı Kaynakların (Pasifin) Ayrımı

Bilânçonun pasifi, firmanın varlıklarının hangi Bilânçonun pasifi, firmanın varlıklarının hangi kaynaklarla fonlandığını gösterir. kaynaklarla fonlandığını gösterir.

Fonların iki ana kaynağı:Fonların iki ana kaynağı:

a)a)Yabancı kaynaklar (borçlar) – işletme dışı Yabancı kaynaklar (borçlar) – işletme dışı kaynaklar – kaynaklar –

b)b)Öz sermaye (özkaynak, işletmenin sahip veya Öz sermaye (özkaynak, işletmenin sahip veya sahipleri tarafından sağlanan kaynaklar) dır. sahipleri tarafından sağlanan kaynaklar) dır.

Enflasyon düzeltmesi açısından da işletmenin Enflasyon düzeltmesi açısından da işletmenin kaynakları da (pasif) (1) parasal kaynaklar, (2) kaynakları da (pasif) (1) parasal kaynaklar, (2) parasal olmayan kaynaklar olarak ikiye parasal olmayan kaynaklar olarak ikiye ayrılmaktadır. ayrılmaktadır.

Yabancı kaynakların (borçların) esas itibariyle Yabancı kaynakların (borçların) esas itibariyle ulusal paranın değerindeki değişmeler karşısında ulusal paranın değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde, satın alma nominal değerleri aynı kaldığı halde, satın alma güçleri,reel değerleri, fiyat hareketlerine göre ters güçleri,reel değerleri, fiyat hareketlerine göre ters yönde değişme gösterir. Bu nedenle bazı ayrıksı yönde değişme gösterir. Bu nedenle bazı ayrıksı (istisnai) kalemler dışında enflasyon düzeltmesine (istisnai) kalemler dışında enflasyon düzeltmesine tabi tutulmazlar. Buna karşı işletmenin tabi tutulmazlar. Buna karşı işletmenin özkaynakları, ayral (istisnai) bir durum yoksa, ilke özkaynakları, ayral (istisnai) bir durum yoksa, ilke olarak enflasyon düzeltmesine tabidir. olarak enflasyon düzeltmesine tabidir.

İşletmenin yabancı kaynakları da süre açısından İşletmenin yabancı kaynakları da süre açısından da kısa ve uzun süreli olarak ikiye ayrılmaktadır. da kısa ve uzun süreli olarak ikiye ayrılmaktadır.

Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar – (Cari Borçlar)Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar – (Cari Borçlar)

Kısa süreli yabancı kaynaklar (borçlar – işletme Kısa süreli yabancı kaynaklar (borçlar – işletme dışı kaynaklar),bilânçonun düzenlediği tarihten dışı kaynaklar),bilânçonun düzenlediği tarihten itibaren normal olarak bir hesap dönemi içinde itibaren normal olarak bir hesap dönemi içinde firmaca ödenmesi veya yerine getirilmesi gereken firmaca ödenmesi veya yerine getirilmesi gereken yükümlülükleri kapsar.yükümlülükleri kapsar.

Bilânçolarda kısa süreli yabancı kaynaklar veya Bilânçolarda kısa süreli yabancı kaynaklar veya kısa vadeli borçlar arasında yer alan başlıca kısa vadeli borçlar arasında yer alan başlıca kalemler şunlardır: kalemler şunlardır:

(1)(1)Bankalardan ve benzeri finansman Bankalardan ve benzeri finansman kuruluşlarından alınan kısa süreli krediler. kuruluşlarından alınan kısa süreli krediler. (Faktöring ve kısa süreli finansal kiralama borçları (Faktöring ve kısa süreli finansal kiralama borçları dahil)dahil)

(2)(2)Uzun süreli borç taksitleri (uzun süreli Uzun süreli borç taksitleri (uzun süreli borçların gelecek hesap döneminde ödenecek ana borçların gelecek hesap döneminde ödenecek ana para taksitleri)para taksitleri)

(3)(3)Çıkarılmış finansman bonoları, varlığa dayalı Çıkarılmış finansman bonoları, varlığa dayalı menkul kıymetler menkul kıymetler

(4)(4)Senetsiz borçlar (satıcılar)Senetsiz borçlar (satıcılar)

(5)(5)Senetli borçlar- borç senetleri – (kabul edilen Senetli borçlar- borç senetleri – (kabul edilen poliçeler dahil) poliçeler dahil)

(6)(6)Alınan sipariş avansları (müşterilerden alınan Alınan sipariş avansları (müşterilerden alınan avanslar)avanslar)

(7)(7)Alınan kısa süreli depozito ve teminatlarAlınan kısa süreli depozito ve teminatlar

(8)(8)Dağıtılacak kâr paylarıDağıtılacak kâr payları

(9)(9)Ödenecek vergi, sosyal sigorta pirimi ve diğer Ödenecek vergi, sosyal sigorta pirimi ve diğer kesenekler kesenekler

(10)(10)Dönem kârı üzerinde ödenecek gelir veya Dönem kârı üzerinde ödenecek gelir veya kurumlar vergisi karşılıkları kurumlar vergisi karşılıkları

(11)(11)Tahakkuk etmiş giderler (ödenecek giderler)Tahakkuk etmiş giderler (ödenecek giderler)

(12)(12)Gelecek hesap dönemine ait gelirler (peşin Gelecek hesap dönemine ait gelirler (peşin tahsil edilmiş hasılat)tahsil edilmiş hasılat)

(13)(13)İştiraklere olan kısa süreli borçlarİştiraklere olan kısa süreli borçlar

(14)(14)Ortaklara olan kısa süreli borçlarOrtaklara olan kısa süreli borçlar

(15)(15)Diğer kısa süreli borçlar Diğer kısa süreli borçlar

Kısa süreli borçlar, bilânçolarda aşağıdaki şekilde Kısa süreli borçlar, bilânçolarda aşağıdaki şekilde alt gruplara ayrılarak, A) Finansal (mali) alt gruplara ayrılarak, A) Finansal (mali) Borçlar, B) Ticari Borçlar, c) Alınan Sipariş Borçlar, B) Ticari Borçlar, c) Alınan Sipariş avansları, D) Borç ve Gider Karşılıkları, E) avansları, D) Borç ve Gider Karşılıkları, E) Diğer Kısa Süreli Borçlar başlıkları altında Diğer Kısa Süreli Borçlar başlıkları altında gösterilebilir. gösterilebilir.

Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar (Uzun Süreli Uzun Süreli Yabancı Kaynaklar (Uzun Süreli Borçlar)Borçlar)

Firmanın uzun süreli yabancı kaynakları Firmanın uzun süreli yabancı kaynakları bilânçonun düzenlediği tarihten itibaren vadeleri bilânçonun düzenlediği tarihten itibaren vadeleri bir yıldan daha uzun yükümlülükleri kapsar.bir yıldan daha uzun yükümlülükleri kapsar.

Uzun süreli borçlar aşağıdaki gibi Uzun süreli borçlar aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir. sınıflandırılabilir.

(1)(1)Banka kredileri (bilânço düzenlediği tarihten Banka kredileri (bilânço düzenlediği tarihten itibaren vadeleri bir yılı aşan krediler) itibaren vadeleri bir yılı aşan krediler)

(2)(2)Tahviller ve benzeri sermaye piyasası araçları Tahviller ve benzeri sermaye piyasası araçları

(3)(3)Borç senetleri (bilânço gününden itibaren Borç senetleri (bilânço gününden itibaren vadeleri bir yılı aşan senetler) vadeleri bir yılı aşan senetler)

(4)(4)Vadeleri bir yıldan uzun senetsiz satıcı kredileriVadeleri bir yıldan uzun senetsiz satıcı kredileri

(5)(5)Finansal kiralamadan doğan uzun süreli borçlarFinansal kiralamadan doğan uzun süreli borçlar

(6)(6)Alınan uzun süreli depozito ve teminatlar Alınan uzun süreli depozito ve teminatlar

(7)(7)Alınan uzun süreli sipariş avanslarıAlınan uzun süreli sipariş avansları

(8)(8)Ertelenmiş ve takside bağlanmış kamu Ertelenmiş ve takside bağlanmış kamu alacakları (Yetkili mercilerce takside bağlanmış alacakları (Yetkili mercilerce takside bağlanmış ve işletmenin gelecek faaliyet döneminde ve işletmenin gelecek faaliyet döneminde ödemeye yükümlülüğünün olmadığı vergi ödemeye yükümlülüğünün olmadığı vergi borçları, prim borçları vb.) borçları, prim borçları vb.)

(9)(9)Gelecek yıllara ati gelirler (gelecek yıllara ait Gelecek yıllara ati gelirler (gelecek yıllara ait peşin tahsil edilen hasılat)peşin tahsil edilen hasılat)

(10)(10)Kıdem tazminatı karşılığı (çalışanlara Kıdem tazminatı karşılığı (çalışanlara sağlanan faydalar karşılığı)sağlanan faydalar karşılığı)

(11)(11)Diğer uzun süreli borçlar Diğer uzun süreli borçlar

Uzun süreli borçlar, A) Finansal Borçlar, B) Ticari Uzun süreli borçlar, A) Finansal Borçlar, B) Ticari Borçlar, Borçlar, C) Alınan Sipariş Avansları, D) Borç ve Gider C) Alınan Sipariş Avansları, D) Borç ve Gider Karşılıkları, E) Diğer Uzun Süreli Borçlar, şeklinde Karşılıkları, E) Diğer Uzun Süreli Borçlar, şeklinde alt gruplara ayrılarak gösterilebilir. alt gruplara ayrılarak gösterilebilir.

Gelecek faaliyet döneminde ödenmesi gerekli Gelecek faaliyet döneminde ödenmesi gerekli anapara borç taksitleri, kısa vadeli borçlar arasına anapara borç taksitleri, kısa vadeli borçlar arasına dahil edilmelidir. dahil edilmelidir.

Öz Sermaye (Öz Varlık – Özkaynak)Öz Sermaye (Öz Varlık – Özkaynak)

Firmanın sahip veya sahiplerinin firmadaki payına Firmanın sahip veya sahiplerinin firmadaki payına “Öz Sermaye” ya da eş anlamlı olarak özkaynak “Öz Sermaye” ya da eş anlamlı olarak özkaynak denilmektedir. Bu terim, sahip veya paydaşların, denilmektedir. Bu terim, sahip veya paydaşların, kuruluşta veya sonradan firmaya yaptıkları kuruluşta veya sonradan firmaya yaptıkları sermaye yatırımlarıyla, kârların işletmede sermaye yatırımlarıyla, kârların işletmede bırakılması yoluyla sağlanan kaynakları (yedek bırakılması yoluyla sağlanan kaynakları (yedek akçeleri, oto-finansmanı içsel sermaye yaratımını) akçeleri, oto-finansmanı içsel sermaye yaratımını) kapsar. kapsar.

Tek sahipli firmalarda veya adi ortaklıklarda, şahıs Tek sahipli firmalarda veya adi ortaklıklarda, şahıs şirketlerinde, öz sermayenin gösterilmesi nispeten şirketlerinde, öz sermayenin gösterilmesi nispeten basit olduğu halde, sermaye şirketleri ve Kamu basit olduğu halde, sermaye şirketleri ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin bilânçolarında öz sermaye İktisadi Teşebbüslerinin bilânçolarında öz sermaye çeşitli hesaplarda ayrıntılı olarak gösterilir. çeşitli hesaplarda ayrıntılı olarak gösterilir.

ÖZ SERMAYE (ÖZKAYNAK)ÖZ SERMAYE (ÖZKAYNAK)

(1)(1)Nominal (Esas) Sermaye Nominal (Esas) Sermaye

(2)(2)(-) Ödenmemiş Sermaye(-) Ödenmemiş Sermaye

(3)(3)Ödenmiş SermayeÖdenmiş Sermaye

(4)(4)Hisse Senedi İhraç PrimiHisse Senedi İhraç Primi

(5)(5)Yeniden Değerleme Değer Artışı Yeniden Değerleme Değer Artışı

- Borsada oluşan değer artışı (menkul değerler - Borsada oluşan değer artışı (menkul değerler değer artış fonu)değer artış fonu)

(6)(6)Yedek Akçeler Yedek Akçeler

- Yasal Yedek Akçeler - Yasal Yedek Akçeler

- İhtiyari (Olağanüstü) Yedek Akçe- İhtiyari (Olağanüstü) Yedek Akçe

(7)(7)Yedek Akçe Niteliğindeki Karşılıklar Yedek Akçe Niteliğindeki Karşılıklar

(8)(8)Yeniden Değerlemeden Doğan Değer Artışları Yeniden Değerlemeden Doğan Değer Artışları (Değer artış fonu)(Değer artış fonu)

(9)(9)İştirakler Yeniden Değerleme Karşılığıİştirakler Yeniden Değerleme Karşılığı

(10)(10)Dönem Net KârıDönem Net Kârı

(11)(11)Dönem Zararı (-)Dönem Zararı (-)

(12)(12)Geçmiş Dönem Zararları (-)Geçmiş Dönem Zararları (-)

(13)(13)Özsermaye Enflasyon Düzeltmesi Farkları Özsermaye Enflasyon Düzeltmesi Farkları

Bilançoların enflasyon düzeltmesine tabi Bilançoların enflasyon düzeltmesine tabi tutulduğu dönemlerde oluşan farklar, bu tutulduğu dönemlerde oluşan farklar, bu bölümde yer alır. bölümde yer alır.

2003 yılından sonra MDV Yeniden Değerleme 2003 yılından sonra MDV Yeniden Değerleme Değer Artışı ile İştirakler Değer Artışı hesapları, Değer Artışı ile İştirakler Değer Artışı hesapları, kalıntıları (bakiyeleri) Enflasyon Düzeltme kalıntıları (bakiyeleri) Enflasyon Düzeltme Hesabına aktarılarak kapatıldığından, bu iki alt Hesabına aktarılarak kapatıldığından, bu iki alt kalem Yeniden Değerleme Değer Artışı arasında kalem Yeniden Değerleme Değer Artışı arasında yer almamaktadır. yer almamaktadır.

KONSOLİDE BİLANÇOKONSOLİDE BİLANÇO

Holding kuruluşların, grup şirketlerinin Holding kuruluşların, grup şirketlerinin yaygınlaşması, yurtdışına yapılan aktif yatırımlar, yaygınlaşması, yurtdışına yapılan aktif yatırımlar, SPK denetimine tabi şirketlerin artması, SPK denetimine tabi şirketlerin artması, BDDK’nın bankalara yönelik muhasebe BDDK’nın bankalara yönelik muhasebe standartları, konsolide finansal tabloların standartları, konsolide finansal tabloların hazırlanmasına önem ve güncellik kazandırmıştır. hazırlanmasına önem ve güncellik kazandırmıştır.

Konsolide ve bireysel tablo kavramları, “TMS/7 – Konsolide ve bireysel tablo kavramları, “TMS/7 – Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar” Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar” standardında şu şekilde tanımlanmıştır. standardında şu şekilde tanımlanmıştır.

““Konsolide finansal tablolar: bir grubun finansal Konsolide finansal tablolar: bir grubun finansal tablolarının tek bir işletme gibi sunulduğu tablolarının tek bir işletme gibi sunulduğu finansal tablolardır.”finansal tablolardır.”

Gruba giren ekonomik işletmeye ait (ana Gruba giren ekonomik işletmeye ait (ana ortaklığa) kuruluşların bilançoları tek bir bilanço ortaklığa) kuruluşların bilançoları tek bir bilanço haline getirilirken, grup şirketlerinin birbirlerine haline getirilirken, grup şirketlerinin birbirlerine yaptıkları işlemler elimine edilmekte, yalnız grup yaptıkları işlemler elimine edilmekte, yalnız grup dışı alacak borç ve yatırımlara yer verilmektedir. dışı alacak borç ve yatırımlara yer verilmektedir.

Konsolide bilanço düzenlenirken yapılması Konsolide bilanço düzenlenirken yapılması gereken başlıca işlemler: gereken başlıca işlemler:

(i)(i)Ana ortaklığın her bir ortaklıktaki yatırım tutarı Ana ortaklığın her bir ortaklıktaki yatırım tutarı ile bağlı ortaklıkların özkaynaklarının ana ile bağlı ortaklıkların özkaynaklarının ana ortaklığa ait bölümü karşılıklı olarak elimine ortaklığa ait bölümü karşılıklı olarak elimine edilir. Bu elimine işleminde eğer varsa artakalan edilir. Bu elimine işleminde eğer varsa artakalan tutar şerefiye olarak hesaplanır. tutar şerefiye olarak hesaplanır.

(ii)(ii)Konsolide edilen bağlı ortaklığın dönem kâr ve Konsolide edilen bağlı ortaklığın dönem kâr ve zararından azınlık paylarına (kontrol gücü zararından azınlık paylarına (kontrol gücü olmayan paylara) isabet eden tutarlar belirlenir. olmayan paylara) isabet eden tutarlar belirlenir.

(iii)(iii)Konsolide edilen bağlı ortaklığın net Konsolide edilen bağlı ortaklığın net aktiflerinden azınlık paylarına isabet eden aktiflerinden azınlık paylarına isabet eden tutarlar, ana ortaklığa isabet eden tutarlardan ayrı tutarlar, ana ortaklığa isabet eden tutarlardan ayrı olarak belirlenir ve bu tutarlar, dönem net kar ya olarak belirlenir ve bu tutarlar, dönem net kar ya da zararından azınlık paylarına isabet eden da zararından azınlık paylarına isabet eden tutarlarla birlikte pasifte özkaynaklar bölümünde tutarlarla birlikte pasifte özkaynaklar bölümünde ana ortaklığa ait özkaynaklar kaleminden ayrı ana ortaklığa ait özkaynaklar kaleminden ayrı olarak gösterilir. olarak gösterilir.

(iv)(iv)Grup içi işlemler, alacak, borç bakiyeleri Grup içi işlemler, alacak, borç bakiyeleri elimine edilir. elimine edilir.

(v)(v) Ana ortaklığın yurt dışında bağlı ortaklığının Ana ortaklığın yurt dışında bağlı ortaklığının olması durumunda, olması durumunda,

Yabancı para üzerinden düzenlenmiş mali Yabancı para üzerinden düzenlenmiş mali tabloların, ana ortaklığın raporlama yapılacak tabloların, ana ortaklığın raporlama yapılacak para birimine çevrilmesi yöntemleri para birimine çevrilmesi yöntemleri kullanılmaktadır. kullanılmaktadır.

Bilanço kalemlerinin ulusal paraya çevrilmesinde Bilanço kalemlerinin ulusal paraya çevrilmesinde genelde iki seçenek söz konusudur: a) Bilanço genelde iki seçenek söz konusudur: a) Bilanço günündeki cari, geçerli kuru kullanmak, b) günündeki cari, geçerli kuru kullanmak, b) İşlemin yapıldığı tarihte geçerli tarihsel kuru İşlemin yapıldığı tarihte geçerli tarihsel kuru kullanmak. Bu bağlamda muhasebe yazınında kullanmak. Bu bağlamda muhasebe yazınında tartışma, her bilanço kaleminin cari yoksa tartışma, her bilanço kaleminin cari yoksa tarihsel kurlarla ulusal paraya çevrilmesindeki tarihsel kurlarla ulusal paraya çevrilmesindeki seçiminden kaynaklanmaktadır. Bu konuda üç seçiminden kaynaklanmaktadır. Bu konuda üç farklı yaklaşımdan ya da yöntemden söz farklı yaklaşımdan ya da yöntemden söz edilebilir: 1) Cari kur, 2) Cari ve cari olmayan edilebilir: 1) Cari kur, 2) Cari ve cari olmayan bilanço kalemlerine çoklu kur uygulaması, 3) bilanço kalemlerine çoklu kur uygulaması, 3) Parasal ve parasal olmayan bilanço kalemlerine Parasal ve parasal olmayan bilanço kalemlerine çoklu kur uygulaması. çoklu kur uygulaması.

Cari Kur (Tek Kur) YöntemiCari Kur (Tek Kur) Yöntemi

Tüm yabancı paralı bilanço kalemleri, varlıklar, Tüm yabancı paralı bilanço kalemleri, varlıklar, borçlar, cari kur üzerinden ulusal paraya borçlar, cari kur üzerinden ulusal paraya dönüştürülür. dönüştürülür.

Çoklu Kur Yöntemleri Çoklu Kur Yöntemleri

Çoklu kur yöntemleri cari ve tarihsel kurların Çoklu kur yöntemleri cari ve tarihsel kurların birlikte kullanıldığı yöntemlerdir. Burada da cari birlikte kullanıldığı yöntemlerdir. Burada da cari ve cari olmayan değerler yöntemi, parasal ve ve cari olmayan değerler yöntemi, parasal ve parasal olmayan değeler yöntemi seçenekleri söz parasal olmayan değeler yöntemi seçenekleri söz konusudur. konusudur.

Cari, Cari Olmayan Değerler YöntemiCari, Cari Olmayan Değerler Yöntemi

Bu yöntemde bağlı ortaklığın (yavru şirketin) cari Bu yöntemde bağlı ortaklığın (yavru şirketin) cari varlıkları ve cari borçları (dönen varlıkları ve kısa varlıkları ve cari borçları (dönen varlıkları ve kısa süreli borçları) ana ortaklığın raporlama para süreli borçları) ana ortaklığın raporlama para birimine cari kurdan dönüştürülmektedir. Cari birimine cari kurdan dönüştürülmektedir. Cari olmayan varlıklar (duran varlıklar) ve uzun süreli olmayan varlıklar (duran varlıklar) ve uzun süreli borçlar / yükümlülükler) varlıklar, iktisap borçlar / yükümlülükler) varlıklar, iktisap edildikleri, borçlar da doğdukları tarihlerdeki edildikleri, borçlar da doğdukları tarihlerdeki tarihsel kurlardan raporlama para birimine tarihsel kurlardan raporlama para birimine çevrilmektedir. çevrilmektedir.

Parasal, Parasal Olmayan Değerler YöntemiParasal, Parasal Olmayan Değerler Yöntemi

Bu yöntemde parasal varlıklar ve parasal Bu yöntemde parasal varlıklar ve parasal kaynaklar cari kur üzerinden raporlanan para kaynaklar cari kur üzerinden raporlanan para birimine dönüştürülürken, parasal olmayan birimine dönüştürülürken, parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar işlem varlıklar ve parasal olmayan kaynaklar işlem tarihindeki kurlar (tarihsel kurlar) üzerinden tarihindeki kurlar (tarihsel kurlar) üzerinden raporlanan para birimine dönüştürülür.raporlanan para birimine dönüştürülür.

Konsolidasyona İlişkin Ülkemiz Muhasebe Konsolidasyona İlişkin Ülkemiz Muhasebe Standartları Standartları

Yurtdışındaki Net Yatırımların TL’ye Yurtdışındaki Net Yatırımların TL’ye dönüştürülmesinde Ülkemiz Muhasebe dönüştürülmesinde Ülkemiz Muhasebe Standartları şöyle özetlenebilir: Standartları şöyle özetlenebilir:

(i)(i)Yurtdışındaki bağlı ortaklığın parasal ve parasal Yurtdışındaki bağlı ortaklığın parasal ve parasal olmayan varlıkları ve yükümlülükleri dönem sonu olmayan varlıkları ve yükümlülükleri dönem sonu kapanış kuru (bilanço günü itibariyle geçerli cari kapanış kuru (bilanço günü itibariyle geçerli cari kur) üzerinden TL’ye çevrilir. kur) üzerinden TL’ye çevrilir.

(ii)(ii)Bağlı ortaklığın gelir ve gider kalemleri ilke Bağlı ortaklığın gelir ve gider kalemleri ilke olarak işlemin yapıldığı tarihteki kurlar esas olarak işlemin yapıldığı tarihteki kurlar esas alınarak TL’ye çevrilir. alınarak TL’ye çevrilir.

(iii)(iii)Bağlı ortaklığın yabancı para üzerinden Bağlı ortaklığın yabancı para üzerinden düzenlenmiş mali tabloları TL’ye çevrilirken kur düzenlenmiş mali tabloları TL’ye çevrilirken kur değişimin etkileri “Yabancı Para Çevrim Farkları” değişimin etkileri “Yabancı Para Çevrim Farkları” kalemi altında toplanır.kalemi altında toplanır.

Ülkemiz muhasebe standartlarına göre, Ülkemiz muhasebe standartlarına göre, yurtdışındaki bağlı ortaklık elden çıkarılıncaya yurtdışındaki bağlı ortaklık elden çıkarılıncaya değin, söz konusu işletme ile ilgili kur farkları, değin, söz konusu işletme ile ilgili kur farkları, gelir tablosuna yansıtılmamakta özkaynaklar gelir tablosuna yansıtılmamakta özkaynaklar altında “Yabancı Para Çevrim Farkları” olarak altında “Yabancı Para Çevrim Farkları” olarak muhasebeleştirilmekte, sınıflandırılmaktadır. muhasebeleştirilmekte, sınıflandırılmaktadır.

Yabancı para üzerinden mali tablolar düzenleyen Yabancı para üzerinden mali tablolar düzenleyen bağlı ortaklık elden çıkartıldığında, (1) elden bağlı ortaklık elden çıkartıldığında, (1) elden çıkarmadan kaynaklanan kazanç veya zarar çıkarmadan kaynaklanan kazanç veya zarar özkaynaklar altında sınıflandırılan yabancı para özkaynaklar altında sınıflandırılan yabancı para çevrim farkı ile mahsup edilerek, mahsup sonucu çevrim farkı ile mahsup edilerek, mahsup sonucu oluşacak nihai kâr veya zarar gelir tablosuna oluşacak nihai kâr veya zarar gelir tablosuna yansıtılır, (2) veya özkaynaklar altında kâr veya yansıtılır, (2) veya özkaynaklar altında kâr veya zarar olarak muhasebeleştirilir. zarar olarak muhasebeleştirilir.