makroekonomia. wprowadzenie do przedmiotu

MAKROEKONOMIA.WPROWADZENIE DO PRZEDMIOTU.

Czym jest makroekonomia?


Definicja makroekonomii – nauka

zajmująca się analizą funkcjonowania gospodarki jako całości.


Dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości.

Co będziemy omawiać?

1. Podstawowe problemy makroekonomii.

2. Rachunek PKB i dochodu narodowego.

3. Podstawowe wielkości makroekonomiczne.

Główne problemy makroekonomiczne

1. Stopa wzrostu gospodarczego.


1. Stopa wzrostu gospodarczego.2. Zagadnienie inflacji.


1. Stopa wzrostu gospodarczego.2. Zagadnienie inflacji.3. Rynek pracy i promocja

zatrudnienia.



zatrudnienia.4. Cykle koniunkturalne.



zatrudnienia.4. Cykle koniunkturalne.5. Bilans płatniczy.



zatrudnienia.4. Cykle koniunkturalne.5. Bilans płatniczy.6. Bank centralny – NBP.

Stopa wzrostu gospodarczegoStopa wzrostu gospodarczego -Przyrost dochodu narodowego w ciągu

roku.

Jeżeli rosną podatki, spada produkcja, obniża się konkurencyjność gospodarki, to zmniejszają się szanse przedsiębiorców na generowanie zysków!

Sposób mierzenia rozmiarów działalności gospodarczej

1. Oszacowanie ilości wytworzonych dóbr i usług w gospodarce w ciągu roku

2. Zsumowanie dochodów w gospodarce

3. Zsumowanie wydatków w gospodarce na zakup dóbr i usług

Produkt Krajowy Brutto PKB: jest miarą wielkości produkcji wytworzonej

przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, bez względu na to, kto jest właścicielem tych czynników produkcji.

Definicja 1.jest sumą wydatków na zakup dóbr finalnych, zrealizowanych przez podmioty gospodarcze, zlokalizowane na terenie danego kraju.

Produkt Krajowy Brutto PKB: jest miarą wielkości produkcji wytworzonej

przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, bez względu na to, kto jest właścicielem tych czynników produkcji.


Definicja 2.jest sumą wartości dodanej przedsiębiorstw w gospodarce.

Produkt Krajowy Brutto PKB: jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez

czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, bez względu na to, kto jest właścicielem tych czynników produkcji.


Definicja 2.jest sumą wartości dodanej przedsiębiorstw w gospodarce.

Definicja 3.jest sumą dochodów z czynników produkcji, osiąganych przez uczestników procesu produkcji.

Jakie czynniki mają wpływ na poziom PKB?

• krańcowa skłonność do konsumpcji (część każdej dodatkowej złotówki dochodu rozporządzalnego,którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na wzrost konsumpcji)

•



• krańcowa skłonność do oszczędzania (część każdej dodatkowej złotówki dochodu rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na wzrost oszczędności).




• udział konsumpcji i akumulacji w PKB,




• udział konsumpcji i akumulacji w PKB,• udział inwestycji w PKB,




• udział konsumpcji i akumulacji w PKB,• udział inwestycji w PKB,• wartość mnożnika inwestycyjnego.

Trzy sposoby liczenia PKBMetoda wydatkowa

PKB jest sumą wydatków na dobra finalne

Dobra finalne to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika. Są to albo dobra konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe, albo dobra kapitałowe (inwestycyjne) – np. maszyny – nabywane przez przedsiębiorstwa.

Metoda wydatkowa

C – wydatki gospodarstw domowych na zakupdóbr i usług konsumpcyjnych (nowych); I – wydatki przedsiębiorstw na zakup dóbrinwestycyjnych (nowych!) + przyrost zapasówwyrobów gotowych + wydatki na zakup nowychdomów i mieszka przez gospodarstwa domowe G – wydatki rządu na zakup dóbr i usług(nowych!) XN – eksport netto (saldo handlu

zagranicznego)Y = C + I + G + XN

POCHODNE MIERNIKI PKB

PKB = C+I+G + XN (X-Z) PKN = PKB – amortyzacja PNB = PKB + Dw (wartość dochodów narodowych

czynników wytwórczych funkcjonujących poza granicami kraju minus wartość dochodów zagranicznych czynników wytwórczych funkcjonujących w danym kraju)

PNN = PNB – amortyzacja DN = PNN – Te (podatki pośrednie)

Licząc agregaty w cenach czynników produkcji należy odjąć wartość Te

Zadanie 5Na rachunku narodowym hipotetycznego

kraju znajdują się następujące pozycje: PKB=390 mld Amortyzacja A=30 mld Dochód netto z tytułu własności za granicą D=15

mld Podatki pośrednie Te=35 mldOblicz:a)PNB, b)PNN, c)DN

Zadanie 6 W oparciu o poniższe dane oblicz: a) PNB, b) PNN, c)

DNDane:1)zakupy dóbr kapitałowych = 90; 2)podatki

pośrednie = 13; 3)eksport = 30; 4)import =20; 5)wydatki konsumpcyjne = 250; 6)amortyzacja = 20; 7)rządowe zakupy dóbr i usług =130; 8)dochody netto z tytułu pracy lub własności za granicą =5

Trzy sposoby liczenia PKBMetoda wartości dodanej

PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej przez przedsiębiorstwa

Wartość dodana jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji.

Sposób obliczenia wartości dodanej na przykładzie produkcji chleba:

Stadium produkcji Przychód ze sprzedaży (1)

Koszt materiałów i dóbr pośrednich (2)

{znak ujemny -}

Wartość dodana ( płace, zyski itp.)

3= 1+2 Pszenica 4 0 4

Mąka 6 4 2 Chleb 12 6 6

∑ 22 ∑ - 10 ∑ = 12

ZADANIE 3

W gospodarce zamkniętej działają 4 przedsiębiorstwa wytwarzające: stal, maszyny, opony i samochody. Producent samochodów sprzedaje je końcowym nabywcom za 5.000 zł. W procesie wytwarzania samochodów wykorzystuje opony, które kupuje za (500 zł), stal (3.000 zł) i maszyny(2.000zł). Producent maszyn nabywa stal za 1.000zł, a producent opon i producent stali są właścicielami czynników produkcji. Przy założeniu, że maszyny nie zużywają się wcale w rocznym procesie produkcji, oblicz całkowitą wielkość transakcji oraz wkład przemysłu samochodowego w tworzenie PKB, liczonego od strony wielkości dodanej, wydatków na dobra finalne oraz dochodów czynników wytwórczych.

ROZWIĄZANIE

DOBRO SPRZEDAWCA NABYWCA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

WARTOŚĆ DODANA

WYDATKI NA DOBRA FINALNE

DOCHODY CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Stal

Stal

Maszyna

Opony

Samochód

P. stali

P. stali

P. maszyn

P. opon

P. samochodów

P. maszyn

P. Samochodów

P. samochodów

P. samochodów

Klient

1.000

3.000

2.000

500

5.000

1.000

3.000

1.000

500

1.500

-

-

2.000

-

5.000

1.000

3.000

1.000

500

1.500

SUMA 11.500 7.000 7.000 7.000

Trzy sposoby liczenia PKBMetoda dochodowa

PKB jest sumą dochodów czynników wytwórczych

Metoda dochodowaDochody gospodarstw domowych z

pracy (labor income) płace + inne dochody wypłacane z tytułu pracy –np. zasiłki, emerytury itp.).



Dochody z kapitału (capital income) – np. zyski, czynsze, procenty – przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe.




Pośrednie podatki – np. VAT, akcyza – państwo.

Metoda dochodowaDochody gospodarstw domowych z pracy

(labor income) płace + inne dochody wypłacane z tytułu pracy –np. zasiłki, emerytury itp.).


Pośrednie podatki – np. VAT, akcyza – państwo. Dochody netto obcokrajowców – dochody

uzyskiwane w związku z wytwarzaniem dóbr i usług na terenie danego kraju minus dochody uzyskiwane przez obywateli danego kraju za granicą.

Metoda dochodowaDochody gospodarstw domowych z pracy

(labor income) płace + inne dochody wypłacane z tytułu pracy –np. zasiłki, emerytury itp.).


Pośrednie podatki – np. VAT, akcyza – państwo. Dochody netto obcokrajowców – dochody

uzyskiwane w związku z wytwarzaniem dóbr i usług na terenie danego kraju minus dochody uzyskiwane przez obywateli danego kraju za granicą.

Amortyzacja – wydatki na odtworzenie zużytego majątku trwałego.

PKB a PNB

Produkt Narodowy Brutto (PNB, GNP) – wartośćcałkowitej produkcjifinalnej wytworzonejprzez czynniki produkcjibędące własnościąobywateli danego kraju.

Produkt Krajowy Brutto (PKB, GDP) –wartość

całkowitejprodukcji finalnejwytworzonej przezpodmioty gospodarczezlokalizowane na tereniedanego kraju.

Środki przekazywane do Polski z tytułu pracy Polakówza granicą (mln PLN):

Ceny rynkowe a ceny czynników produkcji Wszystkie kategorie dochodu

narodowego mogą być wyrażane w cenach rynkowych, bądź w cenach czynników wytwórczych.

Ceny rynkowe zawierają w sobie podatki pośrednie i dotacje, natomiast ceny czynników wytwórczych to ta kwota, która trafia do producenta.

Ceny bieżące i ceny stałe w rachunku dochodu narodowegoPKB jest iloczynem wielkości

wytworzonej produkcji i cen, po których ta wielkość produkcji została sprzedana.

Ceny stałe to ceny wytworzonych dóbr w przyjętym za bazowy roku. Mnożąc wielkość produkcji w badanym roku przez ceny w roku bazowym otrzymujemy rzeczywistą zmianę wielkości produkcji co pozwala zniwelować zjawisko zmian cen.

Ceny bieżące i ceny stałe w rachunku dochodu narodowego

Realny PKB (PNB) – ceny stałe

Nominalny PKB (PNB) – ceny bieżące

Deflator PKBwskaźnik wyrażający procentowy stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym do dochodu narodowego w ujęciu realnym:Deflator PKB = Nominalny PKB/Realny PKBDeflator jest wskaźnikiem inflacji, rozumianej jako procentowa zmiana cen wszystkich dóbr, wchodzących w skład PKB, pomiędzy rokiem bazowym, a bieżącym. Wskaźnik uwzględnia zmiany cen dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych oraz stanowiących eksport netto.

Zalety i wady PKB i PNB jako mierników WADYnie uwzględnia: produkcji w szarej

strefie;

- gospodarka nielegalna- czarny rynek (czarna

gospodarka)- obroty nierejestrowane...Przyczyny:- przeregulowanie

gospodarki- czynniki kulturowe

Zalety i wady PKB i PNB jako mierników WADYnie uwzględnia: produkcji w szarej strefie; produkcji na własne

potrzeby i wszelkiej aktywności pozarynkowej (gospodarki naturalnej, prac domowych, świadczeń sąsiedzkich)


potrzeby; struktury podziału dochodu

pomiędzy poszczególne klasy społeczne;




zmian jakościowych wartościowania

poszczególnych kategorii dóbr (broń - żywność);






wartości czasu wolnego;






wartości czasu wolnego; uciążliwości wytwarzanych

produktów (antydobra);







produktów (antydobra);wzrost PKB może wiązać się z

zanieczyszczenia

środowiska, hałas, uszkodzenie infrastruktury, korki drogowe.








zanieczyszczenia


ZALETY wiarygodne, terminowe i

łatwodostępne źródło informacji nt.rozwoju gospodarki;








zanieczyszczenia




najbardziej syntetyczny miernik, uwzględniający bardzo szeroki zakres aktywności ekonomicznej społeczeństwa.








zanieczyszczenia środowiska, hałas,

uszkodzenie infrastruktury, korki drogowe.




• PKB i PNB są powszechnie stosowane na świecie;

• policzalne;








zanieczyszczenia środowiska, hałas, uszkodzenie

infrastruktury, korki drogowe.




• PKB i PNB są powszechnie stosowane na świecie;

• policzalne;• łatwość porównywania

i oszacowania.

Problemy z porównaniem różnych krajów

• różnorodne metodologie liczenia efektów – obecnie najpowszechniej jakomiernika używa się PKB, liczony jest on systemem rachunku narodowego, ale w poszczególnych krajach występują różnice metodologiczne chociażby w liczeniu amortyzacji, która obniża poziom efektów


• różnorodne metodologie liczenia efektów – obecnie najpowszechniej jakomiernika używa się PKB, liczony jest on systemem rachunku narodowego, ale w poszczególnych krajach występują różnice metodologiczne chociażby wliczeniu amortyzacji, która obniża poziom efektów

• różny poziom cen – wytworzone przez gospodarki krajów produkty posiadają różne ceny w poszczególnych krajach, stąd konieczność ich przeliczania,




• różna struktura produkcji – poszczególne kraje różnią się pod względemasortymentu produkcji, stąd pewne dobra mogą występować w jakimś kraju, a w innym nie.




• różna struktura produkcji – poszczególne kraje różnią się pod względemasortymentu produkcji, stąd pewne dobra mogą występować w jakimś kraju, a w innym nie.

• kursy przeliczeniowe – ceny dóbr, wysokość dochodów, wartość produkcjiwymaga porównania, jest to kłopotliwe, z uwagi na wahania w kursach walut.

W celu uniknięcia podanych trudności i porównania poszczególnych gospodarek stosuje się np. przeliczanie dochodów w danym kraju na ceny kraju drugiego, lub PKB na jednego mieszkańca. Taka procedura jest jednak bardzo pracochłonna i nie odzwierciedla w pełni rzeczywistości.

Poszczególne etapy w obiegu dochodów w gospodarce zamkniętej.

1) Przedsiębiorstwa dokonują wypłat za usługi czynników produkcji na rzecz gospodarstw domowych.

2) Dochody, które trafiają do gospodarstw uzupełniane są o płatności transferowe, zaś pomniejszane o podatki bezpośrednie pobierane przez państwo tworząc rozporządzalne dochody osobiste.


3) Gospodarstwo domowe przeznacza rozporządzalne dochody osobiste na oszczędności i konsumpcję .

4) Wydatki na konsumpcje zostają powiększone o wydatki państwa na dobra i usługi oraz o wydatki na inwestycje.


5) Wydatki na konsumpcje są przedstawiane jako PKB w cenach rynkowych, zaś po odliczeniu podatków pośrednich trafiają do przedsiębiorstw jako PKB w cenach czynników produkcji, które rozpoczynając kolejny obieg przekazywane są ponownie gospodarstwu domowemu.


6) Zdrowie sektora przedsiębiorstw wyraźnie zależy od wydatków sektora konsumpcyjnego. Bez przepływu płatności pieniężnych od konsumentów, producenci nie byli by wstanie zapłacić za zasoby, które kupują u konsumentów. Podobnie warunki życia konsumentów zależą od powodzenia firm w sektorze przedsiębiorstw. Jeśli sektor przedsiębiorstw nie jest w stanie sprzedać swoich dóbr i usług, producenci nie będą w stanie wypłacić pracownikom pensji. Jeżeli okrężny obieg dochodów zostanie przerwany, produkcja może ulec spowolnieniu, konsumpcja może się załamać a pracownicy mogą zostać pozbawieni pracy. Takie przerwy w okrężnym obiegu określane są mianem RECESJI.


7) Wycofywane z obiegu są pieniądze w postaci oszczędności gospodarstw domowych oraz podatków płaconych państwu.

8) Dopływami do obiegu są wydatki państwa na dobra i usługi, wydatki inwestycyjne i przedsiębiorstw oraz wypłaty transferowe.


9) Oszczędności gospodarstw domowych przetwarzane zostają przez takie instytucje jak banki , które umożliwiają udzielanie przedsiębiorstwom kredytów oraz wprowadzają je do obiegu w postaci funduszy na inwestycje.


10) Poziom zrównoważenia dochodu jest osiągany wtedy gdy całkowite planowane wypływy (planowane oszczędności i podatki) będą równe całkowitym planowanym dopływom (planowane inwestycje plus wydatki rządu).


11) Funkcjonowanie obiegu określa ścisłą zależność gdzie całkowite dopływy muszą równać się całkowitym odpływom. Jeśli taka równości nie zachodzi wtedy w oznaczonych sektorem prywatnym: gospodarstwie domowym i przedsiębiorstwie musi istnieć nadwyżka , podczas gdy w budżecie państwa występuje deficyt, i odwrotnie.

makroekonomia. wprowadzenie do przedmiotu

Documents