makine - tevİdtevid.org/makfed_degerlendirmeraporu_2017.pdfanalizi, mevcut durum değerlendirmesi...

Temmuz 2017

Makineİmalat Sektörü

Türkiye ve DünyaDeğerlendirme Raporu 2017

Makine SektörüEnvanter Ara

Mart 2017


Mart 2017

Mart 2017

Makine Makine Sektörü

Envanter Ara

Mart 2017

Makine Sektörü

Envanter Ara

Mart 2017


Mart 2017


Mart 2017


Mart 2017


Mart 2017


Mart 2017

Makine sektörüneyakından bakış

Türkiye’nin Makinecileri ve MAKFED’in, sektörün, ülkenin gelişmiş ve sanayileşmiş ülke olma hedefi çerçevesinde ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğunun bilinci ve sorumluluğu içerisinde, bilgi üretme, mevcutları analiz etme, bunları kolay anlaşılır ve kullanılır hale getirme, doğru politikalar

geliştirilebilmesi için paydaşlarının istifadesine doğrudan sunma gayretleri yoğun biçimde sürüyor.

Sene başında yayınladığımız “Makine Sektörü Envanter Araştırması” ve “Makine Sektörü Makro Pazar Analizi, Mevcut Durum Değerlendirmesi ve Stratejik Öneriler Raporu”na, şimdi de, “Makine İmalat

Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2017” ile “Verimlilik Temelli Kamu Destek Modeli Tasarımı, Makine Sektörü Pilot Uygulaması” raporunu ekledik.

SPONSORLAR

AKDERAKIŞKAN GÜCÜ

DERNEĞİ

ÖNSÖZ

Makine imalat sanayii, ülkelerin kendi üretim ve ürün teknolojilerine sahip olmaları ve böylece sanayileşmiş ülke vasfına ulaşmaları için belirleyici sanayii konumundadır. Bu nedenle ülkeler, makine sanayilerinin geliştirilmesi ve rekabet gücünün artırılmasına ayrı bir önem ve öncelik vermektedirler. Gelişmiş ve sanayileşmiş ülkelerin hemen tamamı makine sanayilerinde kendi üretim ve ürün teknolojilerine sahiptirler.

Küresel makine ticareti incelendiğinde, özellikle son yıllarda toplam ticaret içerisinde gelişmiş ekonomilerin payının azaldığı, yükselen ülkelerin teknoloji yatırımları ile ithalata bağımlılıklarını sınırladıkları ve bu yarışta giderek söz sahibi olmaya başladıkları görülüyor. Sabit sermaye yatırımı niteliğinde mallar üreten makine sektörleri, yayılma ve çarpan etkisi ile diğer iktisadi sektörleri de geliştirerek ülkelerini refaha taşıyor.

Büyüme, makine yani teknoloji üretiminde potansiyelini doğru kullanan ülkeler için sürdürülebilir bir parametre. Özellikle potansiyel üretim kapasitesinin çok altında faaliyet gösteren ekonomiler ve sektörler diğerlerine göre daha hızlı bir verimlilik artışı sergiliyorlar. Bu potansiyelin hızla değerlendirilmesini sağlayacak en önemli etken ise kaynak verimliliği, yani kaynakların etkin dağılımı. Araştırmalar, sadece kaynak dağılımının yeniden düzenlenmesi ile Türk makine sektöründe elde edilebilecek verimlilik artışının %47 olacağını gösteriyor. Bu, aynı donanım ve personel ile %47 daha fazla üretim anlamına geliyor. Ülkenin küresel rekabetteki konumu üzerinde ciddi etki yaratacak bu neticenin verimlilik odaklı yeni bir destek mekanizmasıyla alınabileceği düşünülüyor. Bütün üretim alanlarında elde edilebilcek benzer başarıların alt yapısının, pilot olarak makine imalat sektörü üzerinden tasarlanması mümkün görünüyor.

Türkiye’nin Makinecileri ve MAKFED’in, sektörün, ülkenin gelişmiş ve sanayileşmiş ülke olma hedefi çerçevesinde ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğunun bilinci ve sorumluluğu içerisinde, bilgi üretme, mevcutları analiz etme, bunları kolay anlaşılır ve kullanılır hale getirme, doğru politikalar geliştirilebilmesi için paydaşlarının istifadesine doğrudan sunma gayretleri yoğun biçimde sürüyor.

Sene başında yayınladığımız, ESTIMA tarafından hazırlanan “Makine Sektörü Envanter Araştırması” ve DELOITTE tarafından hazırlanan “Makine Sektörü Makro Pazar Analizi, Mevcut Durum Değerlendirmesi ve Stratejik Öneriler Raporu”na, şimdi, Dr. Can Fuat Gürlesel tarafından hazırlanan “Makine İmalat Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2017” ile Dr. Bülent Gökdemir tarafından hazırlanan “Verimlilik Temelli Kamu Destek Modeli Tasarımı, Makine Sektörü Pilot Uygulaması” raporunu ekliyoruz.

Çalışmalarımızın kamu otoritelerinin makine imalat sanayii politikalarına, makine imalat sanayii sektörüne ve paydaşlarına faydalı olmasını temenni ediyor, katkı veren herkese ve sponsorlarımıza şükranlarımızı sunuyoruz.

Saygılarımızla,

Kutlu KaravelioğluMAKFED ve Türkiye’nin Makinecileri Yönetim Kurulları Başkan Yardımcısı

I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ 6I.1 MAKİNE SANAYİİ GİRİŞİM SAYISI ...................................................................................................................7

I.2 MAKİNE SANAYİİ CİROSU ..............................................................................................................................7

I.3 MAKİNE SANAYİİ İSTİHDAMI ..........................................................................................................................7

I.4 MAKİNE SANAYİİNDE ÜRETİM DEĞERİ .........................................................................................................8

I.5 MAKİNE SANAYİİ KATMA DEĞERİ ..................................................................................................................9

I.6 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN KATMA DEĞER SIRALAMASI VE PAYLARI .........................................9

I.7 MAKİNE SANAYİİNDE ÜRETİM GELİŞİMİ ..................................................................................................... 12

I.8 MAKİNE SANAYİİNDE İŞ GÜCÜ VERİMLİLİĞİ .............................................................................................. 12

Özel Bölüm; Makine Sanayiinde İşgücü Eğitim ve Kalifiye Seviyesi ................................................................. 13

I.9 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ........................................................................... 14

I.10 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMA ÖLÇEKLERİ ................................................................................................. 15

I.11 MAKİNE SANAYİİNDE YATIRIMLAR ........................................................................................................... 17

I.12 TÜRKİYE’DE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI .................................................................................... 18

I.12.1 MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI İÇİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI .............................. 19

I.12.2. SANAYİİ VE HİZMET İSTATİSTİKLERİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI .......................... 19

II. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİNDE FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKETLERİN MALİ YAPILARI 22II.1 ÖLÇEKLERE GÖRE SATIŞLAR, AKTİFLER VE ÖZKAYNAKLAR ................................................................... 23

II.2 ÖLÇEKLERE GÖRE GELİR MALİYET VE KARLILIK YAPISI .......................................................................... 24

II.3 ÖLÇEKLERE GÖRE KAR BÜYÜKLÜKLERİ ................................................................................................... 26

II.4 MAKİNE SANAYİİ FİRMALARINDA KAYNAK YAPISI VE FİNANSMAN ........................................................ 28

III. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ 29III.1 MAKİNE SANAYİİ AR-GE BÜYÜKLÜKLERİ ................................................................................................. 30

III.2 MAKİNE SANAYİİNDE ALINAN PATENT, MARKA VE ENDÜSTRİYEL TASARIM SAYILARI ........................ 34

III.3 KAMU TEKNOLOJİ DESTEKLERİ VE MAKİNE SANAYİİ ............................................................................. 35

III.3.1 AR-GE MERKEZLERİ ........................................................................................................................ 35

III.3.2 TEKNOLOJİK ÜRÜN DENEYİM BELGESİ ......................................................................................... 36

III.3.3 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ ............................................................................................. 37

III.3.4 TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMI ......................................................................... 38

III.3.5 TEKNOLOJİ VE YENİLİK DESTEK PROGRAMI ................................................................................. 38

Özel Bölüm; Makine Sanayiinde Firmaların Teknoloji Faaliyetleri Eğilimi...................................................... 39

MAKİNE İMALAT SEKTÖRÜ

IV.BÖLÜM MAKİNE SANAYİİ DIŞ TİCARETİ ....................................................................... 42IV.1 ANA VE ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DIŞ TİCARET .................................................................................. 43

IV.2 DÜNYA TİCARETİ İÇİNDE PAY VE İHRACAT PAZARLARI ........................................................................... 51

IV.3 AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ ....................................................................................................... 91

V. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLERİ 98V.1 MAKİNE ALT SEKTÖRLERİ SAYISAL GÖSTERGELERİ ................................................................................ 99

V.1.1 GİRİŞİM SAYISI .................................................................................................................................. 99

V.1.2 İSTİHDAM ........................................................................................................................................ 100

V.1.3 ÜRETİM DEĞERİ .............................................................................................................................. 102

V.1.4 YARATILAN KATMA DEĞER ............................................................................................................ 104

V.1.5 DIŞ TİCARET .................................................................................................................................... 106

V.1.6 SANAYİİ ÜRETİMİ ............................................................................................................................ 108

V.1.7 ÜRETİM VERİMLİLİĞİ ...................................................................................................................... 109

V.1.8 TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ ............................................................................................................. 110

V.2 MAKİNE SEKTÖRÜNDE İÇ PAZAR ............................................................................................................ 110

V.3 MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLERİNDE BÖLGESEL TOPLULAŞMA VE KÜMELENMELER ................... 111

VI. BÖLÜM DÜNYA MAKİNE SANAYİİ VE GENEL EĞİLİMLER 116VI.1 DÜNYA SABİT SERMAYE VE MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMLARI .............................................................. 117

VI.2 DÜNYA MAKİNE SANAYİİ GÖSTERGELERİ .............................................................................................. 118

VI.2.1 MAKİNE SANAYİİNİN DÜNYA İMALAT SANAYİİ İÇİNDE KONUMU ............................................... 118

VI.2.2 MAKİNE VE TEÇHİZAT DIŞ TİCARETİ ............................................................................................. 121

VI.2.3 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE .................................................................................. 123

VI.2.4 MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ ........................................................................ 124

Özel Bölüm; Makine Sanayiinde Önemli Ülkeler, Rekabet Güçleri Ve Rekabet Koşulları ..................... 125

Özel Bölüm; Türk Makine Sanayiinde Rekabet Koşulları ....................................................................... 129

VI.3 DÜNYA MAKİNE SANAYİİNDE EĞİLİMLER 2016 ...................................................................................... 131

VII. GENEL DEĞERLENDİRME 2016 132

EK.1 SINIFLANDIRMALAR 136

TÜRKİYE VE DÜNYA DEĞERLENDİRME RAPORU 2017

I. BÖLÜM

TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ

Makine İmalat Sektörü Türkiye ve Dünya Değerlendirme Raporu 2017 • 7

GİRİŞTürk makine sektörünün temel göstergeleri çeşitli başlıklar altında sunulmakta ve değerlendirilmektedir. Türkiye’de makine sektörü ile sanayiinin geneli ve diğer sektörlere ait temel göstergeler Türkiye İstatistik Kurumu ile diğer resmi kurumlar tarafından açıklanmaktadır.Son yıllarda açıklanan veriler giderek çeşitlenmekte ve zenginleşmektedir. Bu nedenle makine sektörüne ilişkin daha ayrıntılı değerlendirme yapabilme olanakları da artmıştır. Kullanılan verilerde çoğunlukla serilerin başlangıçları 2009 ve 2010 yıllarına çekilmiştir. Bu nedenle 2009 ve 2010 yılları temel alınarak 2016 yıl sonuna kadar olan döneme ilişkin değerlendirmeler yapılmaktadır.

I.1 MAKİNE SANAYİİ GİRİŞİM SAYISIMakine imalat sanayiinde 2009 yılı itibari ile 12.780 üretici firma bulunmaktadır. Üretici sayısı izleyen yıllarda azalmış, 2015 ve 2016 yıllarında ise artmıştır. NACE-2 sınıflandırmasına dayalı olarak kullanılan bilgilerde makine imalat sanayiinde üretici firma sayısı 2016 yılında 13.212 adet olmuştur.

TABLO.1 MAKİNE SANAYİİ GİRİŞİM SAYISI

YILLAR MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ MAKİNE SANAYİİ PAYI %

2009 12.780 320.815 3,98

2010 12.335 319.928 3,85

2011 12.148 333.288 3,64

2012 11.681 336.893 3,47

2013 12.470 340.438 3,66

2014 12.316 332.834 3,70

2015 13.074 335.311 3,90

2016 13.212 336.025 3,93KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

I.2 MAKİNE SANAYİİ CİROSUMakine sanayiinin toplam cirosu 2009 yılı itibariyle 16,47 milyar Türk Lirası olarak hesaplanmıştır. İmalat sanayii toplam cirosu içindeki payı ise 2009 yılında yüzde 3,66 olmuştur. Makine sanayiinin cirosu izleyen yıllarda sürekli artmış ve 2016 yılında 60,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Makine sanayiinin cirosu imalat sanayii toplam cirosundan daha hızlı büyümüştür. Buna bağlı olarak makine sanayiinin cirosunun toplam imalat sanayii cirosu içindeki payı 2016 yılında yüzde 5,01’e yükselmiştir.

TABLO.2 MAKİNE SANAYİİ CİROSU MİLYAR TÜRK LİRASI


2009 16.468 449.457 3,66

2010 22.039 552.772 3,99

2011 32.157 732.943 4,39

2012 35.814 796.968 4,49

2013 41.190 898.091 4,59

2014 47.908 1.013.257 4,73

2015 54.758 1.125.343 4,87

2016 60.398 1.205.242 5,01KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

I.3 MAKİNE SANAYİİ İSTİHDAMIMakine sanayiinde 2009 yılı itibariyle istihdam 132.844 kişidir. Makine sanayiinde istihdam izleyen yıllarda kademeli ve düzenli olarak artmıştır. Makine sanayiinde istihdam 2016 yılında 215.382 olarak gerçekleşmiştir. Makine sanayii istihdamının toplam imalat sanayii istihdamı içindeki payı da 2009 yılında yüzde 5,14 iken, 2016 yılında yüzde 5,9’e yükselmiştir.

I. BÖLÜM TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ

8 • Makine İmalat Sanayii Dernekleri Federasyonu • Türkiye’nin Makinecileri

TABLO.3 MAKİNE SANAYİİ İSTİHDAMI


2009 132.844 2.584.773 5,14

2010 153.878 2.852.352 5,39

2011 173.452 3.151.019 5,50

2012 186.980 3.423.468 5,46

2013 196.887 3.530.977 5,57

2014 203.724 3.628.324 5,61

2015 211.726 3.679.421 5,75


Makine sektöründe istihdamın gelişimine ilişkin bir diğer gösterge Türkiye istatistik Kurumu’nun sanayii istihdam endeksi verisidir. 2010 yılı 100 baz alınarak yapılan hesaplamalarda makine sanayiinde istihdamı 2016 yılında 141,4 puan olmuştur. Bu dönem içinde makine sanayii istihdamı yüzde 41,4 artmıştır. İmalat sanayiindeki istihdam artışı ise aynı dönemde yüzde 19,5 olmuştur. Makine sanayiinde istihdam bazı yılı alınan 2010 yılından 2016 sonun kadar imalat sanayii ortalama istihdam artışının oldukça üzerinde büyümüştür.

TABLO.4 MAKİNE SANAYİİNDE İSTİHDAM

YILLAR MAKİNE GENEL İMALAT

2010 100,0 100,0

2011 113,8 106,9

2012 123,0 112,2

2013 127,7 116,6

2014 134,4 120,2

2015 139,0 120,7

2016 141,4 119,5KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, SANAYİİ İSTİHDAM ENDEKSİ II.4 MAKİNE SANAYİİNDE ÜRETİM DEĞERİ

I.4 MAKİNE SANAYİİNDE ÜRETİM DEĞERİMakine sanayiinin toplam üretim değeri 2009 yılı itibariyle 15,18 milyar Türk Lirası olarak hesaplanmıştır. İmalat sanayii toplam üretim değeri içindeki payı ise 2009 yılında yüzde 3,61 olmuştur. Makine sanayiinin üretim değeri izleyen yıllarda sürekli artmış ve 2016 yılında 56,4 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Makine sanayiinin üretim değerinin toplam imalat sanayii üretim değeri içindeki payı da 2016 yılında yüzde 4,95’e yükselmiştir.

TABLO.5 MAKİNE SANAYİİ ÜRETİM DEĞERİ MİLYON TL


2009 15.178 420.381 3,61

2010 20.827 524.469 3,97

2011 30.346 696.364 4,36

2012 33.305 750.398 4,43

2013 38.576 854.138 4,52

2014 44.944 956.836 4,70

2015 51.125 1.062.783 4,81




I.5 MAKİNE SANAYİİ KATMA DEĞERİMakine sanayiinin yarattığı katma değer 2009 yılında 4,21 milyar Türk Lirası olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında ise yaratılan katma değer 14,98 milyar TL’ye yükselmiştir. İmalat sanayii toplam katma değeri içinde alınan pay ise yüzde 4,97’den yüzde 6,16’ya yükselmiştir.

TABLO.6 MAKİNE SANAYİİ KATMA DEĞERİ (MİLYON TL)


2009 4.209 84.735 4,97

2010 5.157 99.229 5,21

2011 7.409 128.950 5,75

2012 8.155 132.598 6,15

2013 10.209 162.584 6,28

2014 11.540 184.946 6,24

2015 13.853 227.494 6,09

2016 14.983 243.661 6,16KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

I.6 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN KATMA DEĞER SIRALAMASI VE PAYLARITürkiye’de imalat sanayii içinde yer alan sektörler içinde en yüksek katma değeri yaratan sektör yüzde 11.00 payı ile gıda sanayiidir. İkinci sırada yüzde 9,85 payı ile tekstil sanayii, üçüncü sırada ise yüzde 8,27 payı ile motorlu kara taşıtları sanayii yer almaktadır. Makine sanayii imalat sanayii içinde aldığı yüzde 6,09 pay ile yaratılan katma değer sıralaması içinde 8. sırada bulunmaktadır.Makine sanayii 2010-2015 yılları arasında 24 alt sanayii içinde katma değer payını artıran 11 sanayiden biridir. Makine sanayii 0,88 puan ile 11 sanayii içinde payını en çok artıran ikinci sanayii kolu olmuştur.Makine sanayiinin katma değer payındaki artışı bu dönem içinde giderek daha yüksek katma değerli üretim ve işler yaptığını göstermektedir. Bu makine sanayii için oldukça önemli bir gelişmedir.Makine sanayii üretim değerinin toplam imalat sanayii üretim değeri içindeki payı da yüzde 0,84 puan artarak yüzde 3,97’den yüzde 4,81’e yükselmiştir. Makine sanayii bu dönemde motorlu kara taşıtları sanayiinden sonra üretim değeri payını en çok artıran ikinci sanayii olmuştur.

TABLO.7 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN KATMA DEĞER SIRALAMASI VE PAYLARI (2010/2015)

SIRA 2015

SIRA 2010

SANAYİ KATMA DEĞER PAYI % 2010

KATMA DEĞER PAYI % 2015

DEĞİŞİM +/- PUAN

1 1 10 GIDA SANAYİİ 11,72 11,00 -0,72

2 2 13 TEKSTİL SANAYİİ 8,92 9,85 +0,93

3 4 29 MOTORLU KARA TAŞITLARI 8,14 8,27 +0,13

4 5 23 MİNERAL ÜRÜNLER SANAYİİ 7,97 8,07 +0,10

5 3 24 ANA METAL SANAYİİ 8,20 8,04 -0,16

6 7 25 METAL ÜRÜNLERİ SANAYİİ 6,13 6,98 +0,85

7 6 14 HAZIR GİYİM SANAYİİ 6,59 6,40 -0,19

8 10 28 MAKİNE SANAYİİ 5,21 6,09 +0,88

9 9 22 KAUÇUK VE PLASTİK SANAYİİ 5,76 5,85 +0,09

10 8 27 ELEKTİRİKLİ TEÇHİZAT ÜRETİMİ SAN 5,79 5,44 -0,35

11 11 20 KİMYASALLAR VE KİMYA SANAYİİ 4,76 4,82 +0,06

12 13 31 MOBİLYA SANAYİİ 2,38 2,33 -0,05

13 14 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİİ 2,06 2,33 +0,27

14 15 19 KOK KÖMÜR. VE RAFİNE EDİL PET ÜR. 1,77 1,91 +0,14

15 12 21 TEMEL ECZACILIK ÜRÜNLERİ VE İLAÇ 3,06 1,89 -1,21



SIRA 2015

SIRA 2010 SANAYİ KATMA DEĞER

PAYI % 2010KATMA DEĞER

PAYI % 2015DEĞİŞİM +/-

PUAN

16 16 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI 1,77 1,77 0,00

17 18 26 BİLGİSAYAR, ELEKTRONİK SANAYİİ 1,47 1,66 +0,19

18 22 33 MAKİNE VE EKİPM. KURULUMU 1,10 1,51 +0,41

19 17 16 AĞAÇ VE AĞAÇ ÜRÜNLERİ 1,52 1,44 -0,08

20 21 32 DİĞER İMALAT SANAYİİ 1,19 1,06 -0,13

21 20 18 BASIM YAYIM SANAYİİ 1,20 0,90 -0,30

22 19 11 İÇECEK SANAYİİ 1,42 0,88 -0,54

23 24 15 DERİ VE ÜRÜNLERİ SANAYİİ 0,90 0,85 -0,05

24 23 12 TÜTÜN SANAYİİ 0,97 0,66 -0,31KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

TABLO.8 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN ÜRETİM DEĞERİ PAYLARI İTİBARİYLE 2010-2015

SIRA 2015

SIRA 2010

SANAYİÜRETİM DEĞERİ

PAYI% 2010

ÜRETİM DEĞERİ

PAYI% 2015

ÜRETİM PAYI DEĞİŞİM +/-

PUAN

1 1 10 GIDA SANAYİİ 15,15 15,27 +0,12

2 2 24 ANA METAL SANAYİİ 11,34 10,52 -0,82

3 4 29 MOTORLU KARA TAŞITLARI 8,28 9,13 +0,85

4 3 13 TEKSTİL SANAYİİ 8,52 8,42 -0,10

5 6 23 MİNERAL ÜRÜNLER SANAYİİ 5,89 6,15 +0,26

6 5 14 HAZIR GİYİM SANAYİİ 6,40 5,94 -0,46

7 8 25 METAL ÜRÜNLERİ SANAYİİ 5,24 5,84 +0,60

8 9 22 KAUÇUK VE PLASTİK SANAYİİ 5,22 5,55 +0,33

9 7 27 ELEKTİRİKLİ TEÇHİZAT ÜRETİMİ SAN 5,41 5,35 -0,06

10 12 28 MAKİNE SANAYİİ 3,97 4,81 +0,84

11 10 20 KİMYASALLAR VE KİMYA SANAYİİ 5,11 4,71 -0,40

12 11 19 KOK KÖMÜR. VE RAFİNE EDİL PET ÜR. 4,17 3,56 -0,61

13 13 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİİ 2,07 2,48 +0,41

1 14 31 MOBİLYA SANAYİİ 2,00 2,05 +0,05

15 18 26 BİLGİSAYAR, ELEKTRONİK SANAYİİ 1,29 1,44 +0,15

16 17 16 AĞAÇ VE AĞAÇ ÜRÜNLERİ 1,40 1,34 -0,06

17 15 21 ECZACILIK ÜRÜNLERİ VE İLAÇ 1,75 1,17 -0,58

18 16 32 DİĞER İMALAT SANAYİİ 1,48 1,08 -0,40

19 20 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI 1,02 1,04 +0,02

20 24 33 MAKİNE VE EKİPM. KURULUMU 0,63 0,93 +0,30

21 21 18 BASIM YAYIM SANAYİİ 1,01 0,90 -0,11

22 19 11 İÇECEK SANAYİİ 1,05 0,86 -0,19

23 22 15 DERİ VE ÜRÜNLERİ SANAYİİ 0,89 0,84 -0,05

24 23 12 TÜTÜN SANAYİİ 0,71 0,62 -0,09KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

Makine sanayii katma değer yaratma katsayısı itibari ile ise ( katma değer payı/ üretim değer payı) diğer ulaşım araçları sanayii (1,70), temel eczacılık ve ilaç sanayii (1,62) ve makine ve ekipman kurulumu sanayii (1,62) ile mineral ürünler sanayii (1,31) ardından 1,27 katsayısı ile beşinci sırada yer almaktadır. Makine sanayii üretim değerine göre en yüksek katma değer yaratan beşinci sektör konumundadır. 2010 yılına göre katma değer yaratma katsayısı gerilemiş olmakla birlikte sıralaması yükselmiştir.



TABLO.9 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN KATMA DEĞER KAT SAYI SIRALAMASI 2010

SIRA SANAYİKATMA DEĞER

PAYI %ÜRETİM DEĞERİ

PAYI %KATMA DEĞER

KAT SAYISI

1 33 MAKİNE VE EKİPMAN KURULUMU 1,1 0,63 1,75

2 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI 1,77 1,02 1,74

3 12 TÜTÜN SANAYİİ 0,97 0,71 1,37

4 23 MİNERAL ÜRÜNLER SANAYİİ 7,97 5,89 1,35

5 11 İÇECEK SANAYİİ 1,42 1,05 1,35

6 28 MAKİNE SANAYİİ 5,21 3,97 1,31

7 31 MOBİLYA SANAYİİ 2,38 2 1,19

8 18 BASIM YAYIM SANAYİİ 1,2 1,01 1,19

9 25 METAL ÜRÜNLERİ SANAYİİ 6,13 5,24 1,17

10 26 BİLGİSAYAR, ELEKTRONİK SANAYİİ 1,47 1,29 1,14

11 22 KAUÇUK VE PLASTİK SANAYİİ 5,76 5,22 1,1

12 16 AĞAÇ VE AĞAÇ ÜRÜNLERİ 1,52 1,4 1,09

13 27 ELEKTİRİKLİ TECHİZAT ÜRETİMİ SANAYİİ 5,79 5,41 1,07

14 13 TEKSTİL SANAYİİ 8,92 8,52 1,05

15 14 HAZIR GİYİM SANAYİİ 6,59 6,4 1,03

16 15 DERİ VE ÜRÜNLERİ SANAYİİ 0,9 0,89 1,01

17 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİİ 2,06 2,07 0,99

18 29 MOTORLU KARA TAŞITLARI 8,14 8,28 0,98

19 20 KİMYASALLAR VE KİMYA SANAYİİ 4,76 5,11 0,93

20 32 DİĞER İMALAT SANAYİİ 1,19 1,48 0,80

21 10 GIDA SANAYİİ 11,72 15,15 0,77

22 24 ANA METAL SANAYİİ 8,2 11,34 0,72

23 19 KOK KÖMÜR. VE RAFİNE EDİL PET ÜR. 1,77 4,17 0,42KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

TABLO.10 İMALAT SANAYİİNDE SEKTÖRLERİN KATMA DEĞER KAT SAYI SIRALAMASI 2015

SIRA 2015

SANAYİKATMA DEĞER

PAYI % 2015ÜRETİM DEĞERİ

PAY % 2015KATMA DEĞER

KAT SAYISI

1 30 DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI 1,77 1,04 1,70

2 21 TEMEL ECZACILIK ÜRÜNLERİ VE İLAÇ 1,89 1,17 1,62

3 33 MAKİNE VE EKİPMAN KURULUMU 1,51 0,93 1,62

4 23 MİNERAL ÜRÜNLER SANAYİİ 8,07 6,15 1,31

5 28 MAKİNE SANAYİİ 6,09 4,81 1,27

6 25 METAL ÜRÜNLERİ SANAYİİ 6,98 5,84 1,20

7 13 TEKSTİL SANAYİİ 9,85 8,42 1,17

8 26 BİLGİSAYAR, ELEKTRONİK SANAYİİ 1,66 1,44 1,15

9 31 MOBİLYA SANAYİİ 2,33 2,05 1,14

10 14 HAZIR GİYİM SANAYİİ 6,4 5,94 1,08

11 16 AĞAÇ VE AĞAÇ ÜRÜNLERİ 1,44 1,34 1,07

12 12 TÜTÜN SANAYİİ 0,66 0,62 1,06

13 22 KAUÇUK VE PLASTİK SANAYİİ 5,85 5,55 1,05

14 27 ELEKTİRİKLİ TECHİZAT ÜRETİMİ SANAYİİ 5,44 5,35 1,02

15 20 KİMYASALLAR VE KİMYA SANAYİİ 4,82 4,71 1,02



SIRA 2015

SANAYİKATMA DEĞER

PAYI % 2015ÜRETİM DEĞERİ

PAY % 2015KATMA DEĞER

KAT SAYISI

16 11 İÇECEK SANAYİİ 0,88 0,86 1,02

17 15 DERİ VE ÜRÜNLERİ SANAYİİ 0,85 0,84 1,01

18 18 BASIM YAYIM SANAYİİ 0,9 0,9 1,00

19 32 DİĞER İMALAT SANAYİİ 1,06 1,08 0,98

20 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİİ 2,33 2,48 0,94

21 29 MOTORLU KARA TAŞITLARI 8,27 9,13 0,91

22 24 ANA METAL SANAYİİ 8,04 10,52 0,76

23 10 GIDA SANAYİİ 11,00 15,27 0,72

24 19 KOK KÖMÜR. VE RAFİNE EDİL PET ÜR. 1,91 3,56 0,54KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

I.7 MAKİNE SANAYİİNDE ÜRETİM GELİŞİMİMakine sanayii üretimi Türkiye İstatistik Kurumu 2010=100 sanayii üretim endeksi verileri itibariyle 2016 sonunda 141,6 puana ulaşmıştır. Makine sanayii üretimi 2010 yılından 2016 yılına kadar yüzde 41,6 oranında artmıştır. İmalat sanayii genelinde ise sanayii üretimindeki genişleme aynı dönemde yüzde 27,5 olmuştur. Makine sanayiinde üretim artışı imalat sanayii üretim artışının üzerinde gerçekleşmiştir.

TABLO.12 MAKİNE SANAYİİ ÜRETİMİ VE KAPASİTE KULLANIMI

YILLARSANAYİ ÜRETİMİ ENDEKSİ 2005=100 SANAYİ KKO %

MAKİNE GENEL İMALAT MAKİNE GENEL İMALAT

2010 100,0 100,0 68.8 72.6

2011 128,4 110,5 74,9 75.4

2012 129,7 113,0 75,2 74.2

2013 139,2 117,5 76,3 74,6

2014 143,0 121,3 78,6 74,4

2015 140,5 125,7 76,1 74,7

2016 141,6 127,5 77,8 75,6KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ, TCMB

Makine imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı 2010-2016 döneminde yüzde 68,8 ile yüzde 78,6 arasında değişen oranlarda gerçekleşmiştir. Buna karşın kapasite kullanım oranında kademeli bir artış yaşandığı görülmektedir.Makine imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı 2010 ve 2011 yıllarında imalat sanayii ortalama kapasite kullanımının altında gerçekleşmiştir. İzleyen yıllarda ise kapasite kullanım oranı imalat sanayii ortalama kapasite kullanımının üzerine çıkmıştır.

I.8 MAKİNE SANAYİİNDE İŞ GÜCÜ VERİMLİLİĞİMakine sanayiinde işgücü verimliliği çalışan başına elde edilen üretim miktarı göstergesi ile ölçülmekte olup Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı verimlilik istatistikleri verileri ile sunulmakta ve değerlendirilmektedir.



TABLO.13 MAKİNE SANAYİİ İŞ GÜCÜ VERİMLİLİĞİ 2010=100

YILLAR MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ

2010 100,0 100,0

2011 112,8 103,4

2012 105,4 100,7

2013 109,0 100,8

2014 106,4 100,9

2015 101,1 104,1

2016 100,1 106,7KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI, VERİMLİLİK İSTATİSTİKLERİ

Buna göre 2010 yılı 100 baz alınarak yapılan iş gücü verimliliği hesaplamalarında makine sanayiinde iş gücü verimliliği 2016 yılında 100,1 puan olarak gerçekleşmiştir. Makine sanayiinde işgücü verimliliği 2010 yılına göre hemen hiç değişmemiştir. İşgücü verimliliğinde özellikle 2015 ve 2016 yıllarında bir gerileme olduğu görülmektedir. İmalat sanayiinde ise 2010-2016 dönemimden işgücü verimliliği artışı yüzde 6,7’dir. Makine sektörü iş gücü verimliliği artışı imalat sanayii ortalamasındaki artışın 6,6 puan altında kalmıştır.

Makine Sanayiinde İşgücü Eğitim ve Kalifiye Seviyesi

Makine sanayiinde işgücü verimliliğini etkileyen önemli konulardan birisi sanayide çalışan insan kaynaklarının eğitim ve kalifiye durumudur. MAİB tarafından yaptırılan güncel sanayii envanter çalışmasının sonuçları aşağıda sunulmaktadır. Buna göre makine sanayiinde işgücünün eğitim ve kalifiye seviyesi gelişme göstermekle birlikte henüz yeterli değildir.

TABLO. MAKİNE SANAYİİNDE İŞGÜCÜNÜN KALİFİYE DURUMU 2016

Göstergeler Genel Büyük Ölçekli Orta Ölçekli Küçük Ölçekli

Toplam personel sayısı 62,2 268,1 122,3 47,5

Sadece üretimde çalışan personel sayısı 36,4 158,7 59,5 28,5

Toplam mühendis sayısı 6,1 17,8 8,7 5,2

Toplam teknisyen / tekniker sayısı 7,0 21,7 9,9 5,9

Tecrübeli uzman işçi sayısı 14,7 40,0 20,5 12,9

Yönetici olarak çalışan personel sayısı 4,7 16,2 7,4 3,8KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SEKTÖRÜ ENVANTER ARAŞTIRMASI 2017

TABLO. MAKİNE SANAYİİNDE İŞGÜCÜNÜN KALİFİYE DURUMU 2016

Çalışanların Eğitim Durumu Genel Büyük Ölçekli Orta Ölçekli Küçük Ölçekli

Üniversite mezunu sayısı 12,5 50,2 20,9 9,6

Yüksekokul (iki yıllık) mezunu sayısı 8,6 29,8 12,1 7,1

Teknik ve endüstri meslek lisesi mezunu sayısı

11,4 41,3 17,5 9,3

Lise mezunu sayısı 13,4 40,9 20,0 11,0

Çıraklık okulu mezunu sayısı 7,4 18,5 9,3 6,5

İlköğretim mezunu sayısı 15,1 60,5 25,5 11,4

Eğitimsiz / okuryazar değil 7,5 6,9 11,3 6,6KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SEKTÖRÜ ENVANTER ARAŞTIRMASI 2017

Özel Bölüm



I.9 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARIYabancı sermaye yatırımları imalat sanayiinin rekabet gücünün arttırılması açısından önem taşımaktadır. Tüm ülkeler ve sektörler daha çok yabancı sermaye yatırımını teşvik etmektedir. İmalat sanayiinin geneline yönelik yabancı sermaye yatırımları yıllar itibariyle dalgalanma göstermektedir. 2007 ve 2008 yıllarından sonra 2011, 2012 ve 2015 yıllarında da göreceli yüksek yatırımlar gerçekleşmektedir.Makine sanayiine yönelik yabancı sermaye yatırımları ise göreceli olarak sınırlı ve düşük kalmaktadır. 2008 ve 2009 yıllarındaki yatırımlar dışında son yıllarda makine sektörüne yönelik yabancı sermaye yatırımları önemli ölçüde azalmıştır.

TABLO.14 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLAR!

YILLARMAKİNE

MİLYON DOLARİMALAT SANAYİİ MİLYON DOLAR

MAKİNE PAY %

2005 13 785 1,66

2006 54 1.866 2,89

2007 48 4.211 1,14

2008 226 3.931 5,75

2009 223 1.713 13,02

2010 64 924 6,90

2011 76 3.599 2,11

2012 32 4.519 0,71

2013 5 2.209 0,23

2014 4 2.731 0,15

2015 34 4.111 0,83

2016 24 1.723 1,40KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI, YABANCI YATIRIM İSTATİSTİKLERİ

Yatırım yapan yabancı sermaye şirketlerinin sayısı açısından ise makine sanayiinin payı göreceli daha yüksektir. En çok 2006 yılında 54 şirket yatırım yapmıştır. Makine sektörüne yapılan ortalama yabancı sermaye yatırımları 2005-2016 döneminde 2,0 milyon dolar iken, imalat sanayiinde ortalama 6,8 milyon dolardır. İmalat sanayiine ve özellikle makine sanayiine yönelik ortalama yatırım büyüklüğü sınırlı kalmaktadır.Makine sanayii genel itibari ile ve imalat sanayii içinden aldığı pay itibari ile yeterli ölçüde yabancı sermaye yatırımı çekememektedir. 1954 yılından bu yana yatırım yapan yabancı sermayeli şirket sayısı stoku makine sanayiinde 539 ve toplam imalat sanayii içindeki payı yüzde 8,13’dür.1954 yılından bu yana imalat sanayiine yapılan yabancı sermaye yatırımlarının toplamı 31,25 milyar dolar, makine sanayiine 788 milyon dolar ve toplam imalat sanayii yabancı sermaye yatırımları içindeki payı ise yüzde 2,51’dir. Türkiye’de makine sanayii göreceli olarak düşük yabancı sermaye çekmektedir.

TABLO.15 MAKİNE SANAYİİNDE YATIRIM YAPAN YABANCI SERMAYELİ ŞİRKETLER

YILLAR MAKİNE İMALAT SANAYİİ MAKİNE PAY %

2005 27 400 6,75

2006 54 441 12,24

2007 46 497 9,26

2008 46 471 9,77

2009 24 384 6,25

2010 29 427 6,79

2011 38 459 8,28

2012 28 322 8,70

2013 27 318 8,49



YILLAR MAKİNE İMALAT SANAYİİ MAKİNE PAY %

2014 35 375 9,33

2015 27 452 5,97

2016 23 424 5,42KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI, YABANCI YATIRIM İSTATİSTİKLERİ

TABLO.16 YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ORTALAMA BÜYÜKLÜĞÜ

YILLAR MAKİNE MİLYON DOLAR İMALAT SANAYİİ MİLYON DOLAR

2005 0,48 1,96

2006 1.00 4,23

2007 1,04 8,47

2008 4,91 8,35

2009 9,29 4,46

2010 2,20 2,01

2011 2,00 11,17

2012 1,14 14,03

2013 0,18 6,95

2014 0,12 7,28

2015 1,26 9,10

2016 1,04 4,06KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI, YABANCI YATIRIM İSTATİSTİKLERİ

TABLO.17 İMALAT SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMI STOKU

SEKTÖRLER

2012 2016

ŞİRKET SAYISI

% PAY

YATIRIM STOKU MİLYON DOLAR

% PAYŞİRKET SAYISI

% PAY

YATIRIM STOKU MİLYON DOLAR

% PAY

GIDA ÜRÜNLERİ İÇEÇEK TÜTÜN

520 10.44 5.790 28.46 577 8,70 8.201 26,24

TEKSTİL 483 9.70 1.160 5.70 679 10,24 1.829 5,85

KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLERİ

553 11.10 3.185 15.65 707 10,66 4.561 14,60

MAKİNE VE TECHİZAT 416 8.35 721 3.54 539 8,13 788 2,51

MOTORLU KARA TAŞITLARI

258 5.18 656 3.22 320 4,83 726 2,32

DİĞER İMALAT SANAYİİ 2.750 55.22 8.858 4.34 3.807 57,43 14.488 46,36

İMALAT SANAYİİ 4.980 100.00 20.350 100.00 6.629 100,00 31.249 100,00KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI, YABANCI YATIRIM İSTATİSTİKLERİ

Makine sanayiinde faaliyet gösteren 539 yabancı sermayeli şirketin 325’i İstanbul’da, 45’i Antalya’da, 39’u Ankara’da, 13’ü İzmir’de ve yine 13’ü Mersin’de faaliyet göstermektedir.

I.10 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMA ÖLÇEKLERİMakine sanayii genellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin yoğun olduğu bir sanayii sektörüdür. Bununla birlikte firma başına çalışan sayısı 2010 yılında 12,5 kişi iken, 2016 yılında 16,3 kişiye yükselmiştir.Ölçeklere göre ayrıntılı veriler ise aşağıda sunulmaktadır. Makine sanayiinde 1 ile 19 kişi arasında çalışana sahip firmaların toplam girişim sayısı içindeki payı 2010 yılında yüzde 90,9 iken 2015 yılında yüzde 82,3’e inmiştir. 1-19



kişi çalıştıran firmaların üretim değeri payı yüzde 24,9’dan yüzde 13,4’e, katma değer payı ise yüzde 19,0’dan yüzde 10,0’a inmiştir. Diğer ölçeklerdeki firmaların istihdam, üretim değeri ve katma değer payları ise artmıştır.Makine sanayii ölçek olarak halen çoğunlukla küçük ölçekli firmalara sahip olmakla birlikte 2010 yılından sonra göreceli daha büyük diğer ölçeklerdeki firmaların sayılarında ve paylarında artışlar yaşanmaktadır.

TABLO.18 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN ÖLÇEKLERİNE GÖRE PAYLARI 2010

ÖLÇEK ÇALIŞAN SAYISI

GİRİŞİM SAYISI PAY %

İSTİHDAM PAY%

ÜRETİM DEĞERİ PAY%

KATMA DEĞER PAY%

YATIRIMLAR PAY%

1-19 90.89 37.03 24.88 19.02 27.73

20-49 6.20 19.38 19.30 17.56 14.87

50-99 1.85 11.26 12.96 12.61 12.12

100-249 0.92 13.32 15.10 15.65 13.65

250-499 0.19 6.59 6.84 8.01 7.17

500-999 0.09 6.16 8.63 10.30 13.26

1000 + 0.03 6.26 12.30 16.84 11.20KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

TABLO.19 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN ÖLÇEKLERİNE GÖRE PAYLARI 2015

ÖLÇEK ÇALIŞAN SAYISI

GİRİŞİM SAYISI PAY %

İSTİHDAM PAY%

ÜRETİM DEĞERİ PAY%

KATMA DEĞER PAY%

YATIRIMLAR PAY%

1-19 82,3 22,0 13,4 10,0 8,2

20-49 12,1 22,9 19,6 17,8 17,6

50-99 3,0 12,5 13,0 13,0 13,7

100-249 7,9 18,4 17,9 20,3 21,5

250-499 0,4 7,7 9,4 9,2 13,7

500-999 0,2 7,0 10,6 12,1 11,5

1000-4999 0,1 6,7 10,4 11,4 7,3

5.000+ - 2,8 5,7 6,2 6,6KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU, İŞ İSTATİSTİKLERİ

Makine sanayiinde ölçekler itibariyle ihracatın firma grupları arasındaki dağılımı da önemli bilgiler içermektedir. Buna göre 1-249 kişi çalıştıran küçük ve orta ölçekli firmaların makine sanayii ihracatı içindeki payları 2009-2016 arasında yüzde 58,2 ile yüzde 61,4 arasında kalmıştır. Küçük ve orta ölçekli firmalar ihracat içindeki paylarını korumaktadır. 2016 yılında ise en yüksek paylarına ulaşmışlardır. Küçük ve orta ölçekli firmaların kendi içindeki ihracat dağılımında ise 1-9 kişi çalıştıran firmalar toplam ihracatın yüzde 19,0’unu, 10-49 kişi çalıştıran firmalar yüzde 22,5’ini, 50-249 kişi çalıştıran firmalar ise yüzde 19,9’unu yapmaktadır. Her ölçekteki küçük ve orta büyüklükteki firmalar ihracatta önemli rol almaktadır.

TABLO. 20 MAKİNE SANAYİİNDE ÖLÇEKLERE GÖRE İHRACAT PAYLARI

YILLAR

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ FİRMALAR

250+TOPLAM MİLYON DOLAR

1-9 ÇALIŞAN10-49

ÇALIŞAN50-249

ÇALIŞAN

1-249 ÇALIŞAN TOPLAM

PAY %

2009 16,9 23,5 19,5 59,9 40,1 5.172

2010 17,0 23,7 19,6 60,3 39,7 5.967

2011 15,9 25,9 18,8 60,6 39,4 7.956

2012 18,2 23,2 19,7 61,1 38,9 8.506



YILLAR

KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ FİRMALAR

250+TOPLAM MİLYON DOLAR

1-9 ÇALIŞAN10-49

ÇALIŞAN50-249

ÇALIŞAN

1-249 ÇALIŞAN TOPLAM

PAY %

2013 19,0 23,0 17,9 59,9 40,1 9.363

2014 19,2 21,1 17,9 58,2 41,8 9.936

2015 19,1 22,4 19,7 61,2 38,8 8.658

2016 19,0 22,5 19,9 61,4 38,6 8.582KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

I.11 MAKİNE SANAYİİNDE YATIRIMLARMakine sanayiinde yatırımların değerlendirilmesi için alınan yatırım teşvik belgeleri itibariyle yatırım sayıları ve tutarları son on iki yıl için sunulmaktadır. Makine sanayiinde yatırımlar 2012 yılından itibaren artış göstermektedir. Yatırımların çeşitlerine göre gelişimi ve payları değerlendirildiğinde yeni yatırımlar kadar tevsi yatırımlarının da yapıldığı görülmektedir. 2015 yılında toplam yatırımlarda yaşanan sıçramaya ise bir modernizasyon ve yeni ürün yatırımı neden olmuştur.

TABLO.21 MAKİNE SANAYİİNDE ALINAN YATIRIM TEŞVİKLERİ

YILLARTOPLAM YENİ TEVSİ DİĞER

ADETMİLYON

TLADET

MİLYON TL

ADETMİLYON

TLADET

MİLYON TL

2005 180 429 74 250 98 163 8 16

2006 102 356 42 186 56 166 4 4

2007 134 294 47 106 76 152 11 37

2008 188 304 61 114 116 159 11 31

2009 115 909 43 255 62 457 10 198

2010 196 1.531 70 342 114 838 12 352

2011 214 885 86 346 122 441 6 98

2012 240 1.301 104 700 125 441 11 160

2013 306 2.347 93 408 191 993 22 946

2014 227 1.579 69 434 140 1.059 18 87

2015 190 3.556 64 1.058 106 653 20 1.845

2016 240 2.692 86 1.024 140 1.433 14 235KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI

Makine sanayii yatırımlarının imalat sanayii toplam yatırımları içindeki payı alınan yatırım teşvik belgesi sayısı itibariyle 2016 yılında yüzde 13,2 ile en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Değer olarak ise makine sanayii yatırımlarının payı 2015 yılında yüzde 15,13’e kadar yükselmiştir. Son yıllarda sayı ve değer olarak makine sanayiindeki yatırımların payı artış eğilimine girmiştir.



TABLO.22 MAKİNE SANAYİİ YATIRIMLARININ İMALAT SANAYİİ İÇİNDE PAYI

YILLARMAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ MAKİNE SANAYİİ PAY

ADET MİLYON TL ADET MİLYON TL ADET % DEĞER %

2005 180 429 2.077 8.362 8.67 5,13

2006 102 356 1.442 5.620 7.07 6,33

2007 134 294 1.718 8.019 7.80 3,67

2008 188 304 2.032 7.223 9.25 4,21

2009 115 909 1.501 11.594 7.66 7,84

2010 196 1.531 2.341 34.200 8.37 4,49

2011 214 885 2.222 18.872 9,63 4,69

2012 240 1.301 2.424 33.545 9.90 3,88

2013 306 2.347 2.847 35.394 10,75 3,88

2014 227 1.579 2.118 24.663 10,72 6,40

2015 190 3.556 1.883 23.496 10,10 15,13

2016 240 2.692 1.818 23.595 13,20 11,40KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI

Makine sanayiinde yatırımların ortalama büyüklüğünün 2012 yılından sonra arttığı görülmektedir. Ortalama yatırım ölçeği giderek büyümektedir. Makine sanayiinde yeni yatırımların ortalama büyüklüğü imalat sanayiindeki ortalama yatırım büyüklüğüne de önemli ölçüde yaklaşmıştır. Yatırımların ölçeklerindeki büyüme sektördeki küçük ölçek ağırlıklı yapının da kademeli olarak değişmesine destek vermektedir.

TABLO.23 MAKİNE SANAYİİNDE ORTALAMA YATIRIM BÜYÜKLÜĞÜ

YILLAR MAKİNE SANAYİİ MİLYON TL İMALAT SANAYİİ MİLYON TL

2005 3.38 3.82

2006 4.42 3.88

2007 2.25 4.96

2008 1.87 4.14

2009 5.93 6.00

2010 4.88 18.82

2011 4.02 8,49

2012 5,42 13,84

2013 7,67 12,43

2014 6,96 11,64

2015 18,72 12,48

2016 11,22 12,98KAYNAK: EKONOMİ BAKANLIĞI

I.12 TÜRKİYE’DE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARIMakine sanayiinin gelişimini belirleyen temel unsur iç ve dış pazarlardaki makine yatırımları büyüklüğü ve gelişimi ile makine yatırımı yapanların ihtiyaç ve tercihleridir. Bu çerçevede bu bölümde Türk makine sanayii için yurtiçi makine yatırımlarındaki gelişmeler değerlendirilmektedir.Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımlarına ilişkin olarak Türkiye İstatistik Kurumu yıllık iki ayrı kapsamlı veri açıklamaktadır. Bunlardan ilki milli gelir hesaplamalarında açıklanan ve gayri safi sabit sermaye yatırımları büyüklüğü içinde yer alan “Makine ve Teçhizat Yatırımları”dır. İkincisi ise yine yıllık olarak açıklanan “Sanayii ve Hizmet İstatistikleri” kapsamında sektörlerin yaptıkları makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğüdür.



I.12.1 MİLLİ GELİR HESAPLAMALARI İÇİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARITürkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplamalarında açıkladığı gayri safi sabit sermaye yatırımları büyüklüğü içinde makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğüne de yer vermektedir.Gayrisafi sabit sermaye oluşumu, bir üreticinin sabit aktifleriyle elde edişleri, eksi elden çıkarışları ve kurumsal birimin üretim faaliyetleriyle gerçekleşen üretilmeyen aktif değerine belirli ilavelerin toplam değeriyle ölçülür. Gayrisafi sabit sermaye oluşumunun en büyük kısmını maddi sabit aktifler oluşturmaktadır. Bu aktifler, makine-teçhizat ve inşaat olmak üzere iki alt grupta incelenmektedir. Sabit aktifler, bir yıldan fazla bir süre için üretim işleminde kullanılmaktadır.Makine ve teçhizata yapılan gayri safi yatırımlar referans dönemi boyunca yeni veya ikinci el olarak elde edilen makineler (ofis makineleri vb.), bina müştemilatı içinde kullanılan özel araçlar, diğer makine ve teçhizat, kullanılan tüm araçlar ve botlar, örneğin otomobiller, ticari araçlar ve kamyonlar olduğu gibi özel araçların tüm türleri, demiryolu vagonları, botlar ve benzerlerini kapsamaktadır.

TABLO.24 TÜRKİYE’DE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARI

ESKİ SERİ HESAPLAMA YENİ SERİ HESAPLAMAMAKİNE

YATIRIMLARI MİLYAR TL

MİLLİ GELİR MİLYAR TL

% PAYMAKİNE

YATIRIMLARI MİLYAR TL

MİLLİ GELİR MİLYAR TL

% PAY

2009 86,7 950 9,1 87,5 999 8,8

2010 116,9 1.079 10,8 114,8 1.160 9,9

2011 165,1 1.297 12,7 158,3 1.395 11,3

2012 160,0 1.417 11,3 162,1 1.570 10,3

2013 177,3 1.567 11,3 182,3 1.810 10,1

2014 201,4 1.748 11,5 206,4 2.044 10,1

2015 256,4 1.953 13,1 263,0 2.338 11,2

2016 T 278,2 2.140 13,0 285,4 2.580 11,1KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Türkiye İstatistik Kurumu milli gelir hesaplama yöntemlerini değiştirmiş ve 2016 yılı Aralık ayından itibaren yeni milli gelir verilerini açıklamaya başlamıştır. Bu çerçevede aşağıda eski ve yeni yöntemler ile Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımları ve milli gelir içindeki payları sunulmaktadır.Makine ve Teçhizat yatırımları büyülüğü yeni hesaplama yöntemi içinde bir öncekine göre çok sınırlı olarak yukarı yönlü revize edilmiştir. Yeni seri hesaplama yöntemi ile cari fiyatlarla makine ve teçhizat yatırımlarının 2016 yılında 285,4 milyar Türk Lirasına yükseldiği öngörülmektedir. Makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelir içindeki payı ise 2011 yılından sonra hemen aynı kalmış ve 2016 yılında yüzde 11,1 olarak gerçekleşmiştir.

I.12.2. SANAYİİ VE HİZMET İSTATİSTİKLERİNDE MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARITürkiye İstatistik Kurumu yıllık olarak Sanayii ve Hizmet İstatistikleri hesaplamakta ve yayınlamaktadır. Bu kapsamda NACE sınıflamasında yer alan tüm sektörlerin yıllar itibariyle makine ve teçhizat yatırımı büyüklükleri hesaplanmakta ve açıklanmaktadır.Yıllık sanayii ve hizmet istatistiklerinde en son 2015 yılı verileri açıklanmıştır. Toplam makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü 2015 yılında 129,66 milyar Türk Lirasıdır.Milli gelir verileri çerçevesinde açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü ile yıllık sanayii ve hizmet istatistikleri kapsamında açıklanan makine ve teçhizat yatırımları büyüklüğü arasında önemli bir fark bulunmaktadır.Bununla birlikte yıllık sanayii ve hizmet istatistikleri ile açıklanan sektörler arası dağılım makine alt sektörleri itibariyle yapılan makine harcamalarını göstermesi açısından önemlidir. Türkiye’de makine ve teçhizat yatırımlarında ilk sırayı yüzde 31 payı ile imalat sanayiialmaktadır. İkinci sırada toptan ve perakende ticaret sektörü yer almaktadır. Uçüncü sırada ulaştırma ve depolama, dördüncü sırada ise enerji sektörü bulunmaktadır.



TABLO.25 MAKİNE VE TEÇHİZAT YATIRIMLARININ SEKTÖRLER ARASI DAĞILIMI MİLYON TL

SEKTÖRLER 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

TÜRKİYE 63.534 70.402 86.456 84.927 109.737 116.914 129.662

TARIM HAYVANCILIK ORMANCILIK 3.640 5.177 5.810 5.620 6.140 6.840 7.320

MADENCİLİK TAŞOCAKÇILIĞI 1.358 1.278 1.978 1.420 1.764 2.127 2.570

İMALAT SANAYİİ 23.257 21.594 32.603 29.628 37.356 38.725 40.010

ELEKTRİK GAZ BUHAR 3.383 7.997 4.975 4.226 12.848 10.372 13.164

SU TEMİNİ KANALİZASYON 243 572 536 2.361 955 1.135 1.217

İNŞAAT 2.617 3.564 4.680 5.508 6.032 9.296 11.534

TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET 9.196 10.253 13.195 13.045 13.944 16.095 17.840

ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 8.257 7.630 11.554 10.704 14.523 14.487 15.511

KONAKLAMA VE YİYECEK 1.207 1.773 2.189 3.343 2.663 3.574 3.470

BİLGİ VE İLETİŞİM 7.297 5.907 3.356 3.022 3.793 3.244 4.517

GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 66 260 125 203 301 353 366

MESLEKİ BİLİMSEL FAALİYETLER 716 947 1.179 1.262 983 1.388 1.711

İDARİ VE DESTEK HZMETLERİ 989 1.939 2.330 2.489 5.222 6.335 7.010

EĞİTİM 326 305 426 586 915 850 909

İNSAN SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ 778 915 1.218 1.062 1.758 1.451 1.816

KÜLTÜR SANAT VE EĞLENCE 118 169 168 242 264 344 357

DİĞER FAALİYETLER 85 123 135 205 276 297 340KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU


II. BÖLÜM

MAKİNE SANAYİİNDE FAALİYET GÖSTEREN

ŞİRKETLERİN MALİ YAPILARI


GİRİŞMakine sanayiinde faaliyet gösteren şirketlerin mali yapıları Merkez Bankası’nın yayınladığı Sektör Bilançoları çalışması verileri ile sunulmakta ve değerlendirilmektedir. Merkez Bankası yıllar itibariyle bankalardan kredi kullanan makine sanayii şirketlerinin toplulaştırılmış bilanço ve gelir-gider tabloları ile mali yapılarına ilişkin finansal göstergelerini yayınlanmaktadır. Bu çerçevede yıllar itibariyle aşağıda gösterilen sayıdaki ve büyüklükteki firmaların toplulaştırılmış bilanço ve gelir-gider tablolarına göre veriler sunulmakta ve değerlendirmeler yapılmaktadır.

TABLO.26 VERİLERİ TOPLULAŞTIRAN ŞİRKET SAYILARI VE ÖLÇEKLERİ

YILLARŞİRKET SAYISI ŞİRKET ÖLÇEKLERİ SATIŞLAR MİLYON TL

KÖ OÖ BÖ TOP KÖ OÖ BÖ

2010 113 76 16 205 <19.9 19.9-99,5 >99.5

2011 106 69 18 193 <23.2 23.2-116,1 >116.1

2012 111 72 18 201 <23,0 23.0-115,0 >115,0

2013 126 70 17 213 <253, 25,3-126,3 >126,3

2014 153 75 14 242 <29,0 29,0-145,0 >145,0

2015 151 70 16 237 <30,2 30,2-150,9 >150,9KAYNAK: TC MERKEZ BANKASI, SEKTÖR BİLANÇOLARI

II.1 ÖLÇEKLERE GÖRE SATIŞLAR, AKTİFLER VE ÖZKAYNAKLARMakine sanayiinde yer alan küçük ölçekli şirketlerin ortalama net satış büyüklüğü 2015 yılı itibari ile 13,60 milyon Türk Lirasıdır. Makine sektöründe ağırlıklı küçük ölçekli şirketler faaliyet göstermektedir. Bu itibarla küçük ölçekli şirketlerin ortalama net satış büyüklüğü sektör için önem taşımaktadır. Orta ölçekli firmaların 2015 yılı itibari ile ortalama net satış büyüklüğü ise 61,50 milyon Türk Lirasıdır. Büyük ölçekli firmaların 2015 yılı itibariyle ortalama net satış büyüklüğü ise 733,38 milyon Türk Lirasıdır. Sektörde az sayıda yer alan büyük ölçekli firmaların göreceli net satış büyüklükleri yüksektir.

TABLO. 27 ÖLÇEKLERE GÖRE ORTALAMA NET SATIŞLAR MİLYON TL

ÖLÇEKLER 2010 2011 2012 2013 2014 2015

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 8.59 9.93 9,94 11,83 13,20 13,60

ORTA ÖLÇEKLİ FİRMALAR 36.72 48.16 48,04 51,97 59,60 61,50

BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 323.34 430.26 468,20 539,12 720,36 733,38KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

Ölçeklere göre bilanço büyüklükleri değerlendirildiğinde küçük ölçekli firmaların 2015 yılı ortalama bilanço büyüklüğü 21,43 milyon Türk Lirası olup sınırlı bir büyüklüktür. Orta ölçekli firmaların aktif büyüklükleri de satış büyüklüklerine kıyasla göreceli küçük kalmaktadır. Orta ölçekli firmaların ortalama bilanço büyüklüğü 2015 yılında 58,14 milyon Türk Lirasıdır. Büyük ölçekli firmaların ortalama bilanço büyüklüğü ise 2015 yılı itibariyle 693,69 milyon Türk Lirasıdır.

TABLO.28 ÖLÇEKLERE GÖRE ORTALAMA BİLANÇO BÜYÜKLÜĞÜ MİLYON TL

ÖLÇEKLER 2010 2011 2012 2013 2014 2015



BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 311.69 392.5 429,78 498,94 610,5 693,69KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

Ölçeklere göre öz kaynak büyüklüklerinde ise küçük ölçekli firmaların ortalama öz kaynak büyüklüğü 2010 yılında 7,53 milyon TL iken 2015 yılında 5,52 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Öz kaynaklar içinde yer alan dönem karı/zararı yıllar itibariyle öz kaynak büyüklüklerini etkilemektedir. Orta ölçekli firmaların öz kaynak büyüklüğü 2015

II. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİNDE FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKETLERİN MALİ YAPILARI


yılı itibariyle 25,17 milyon Türk Lirasıdır. Büyük ölçekli firmaların öz kaynakları ise 2015 yılında ortalama 261,38 milyon Türk Lirası olup oldukça önemli bir büyüklüktür. Öz kaynakların büyük ölçekli şirketlerde yüksek, orta ölçekli firmalarda ise göreceli düşük kaldığı görülmektedir.

TABLO.29 ÖLÇEKLERE GÖRE ORTALAMA ÖZKAYNAKLAR MİLYON TL

ÖLÇEKLER 2010 2011 2012 2013 2014 2015

KUÇUK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 7.53 4.44 4,84 4,73 5,20 5,52


BUYUK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 152.96 177.90 193,56 202,94 239,71 261,38KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

Ölçeklere göre çalışan başına satış büyüklükleri şirketlerin verimlilikleri ve rekabet güçleri açısından önem taşımaktadır. 2015 yılı verilerine göre küçük ölçekli firmalarda çalışan başına satışlar 205,6 bin Türk Lirası, orta ölçekli firmalarda 316,8 bin Türk Lirası ve büyük ölçekli firmalarda ise 510,2 bin Türk Lirasıdır. Küçük ve ölçekli firmaların çalışan başına satışlarının göreceli yüksek, büyük ölçekli firmaların çalışan başına satışlarının ise göreceli düşük kaldığı görülmektedir.

TABLO.30 ÖLÇEKLERE GÖRE ÇALIŞAN BAŞINA SATIŞLAR BİN TL

ÖLÇEKLER 2010 2011 2012 2013 2014 2015



BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALAR 295.3 395.1 468,3 468,2 551,8 510,2 KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

II.2 ÖLÇEKLERE GÖRE GELİR MALİYET VE KARLILIK YAPISIMakine sektöründe faaliyet gösteren firmaların gelir, maliyet ve karlılık yapıları toplulaştırılmış gelir-gider tabloları üzerinden sunulmakta ve değerlendirilmektedir.Buna göre sektörde 2011 yılı itibariyle ortalama brüt satış karlılığı yüzde 21,1’dir. Bu oran orta ölçekli firmalarda yüzde 22,0 ile en yüksektir. Brüt satış karlılığı 2015 yılında ise sektörde yüzde 18,5’a gerilemiştir. En yüksek brüt satış karlılığı yüzde 22,3 ile 2015 yılında küçük ölçekli firmalarda gerçekleşmiştir.Sektörde ortalama faaliyet giderleri oranı 2011 yılında yüzde 8,3 iken, 2015 yılında yüzde 9,4’e yükselmiştir. Faaliyet giderleri oranı büyük ölçekli firmalarda yüzde 2011 yılında 7,0 ve 2015 yılında yüzde 8,0 ile en düşüktür. Küçük ölçekli firmalar da ise daha yüksektir.Faaliyet karlılığı sektör ortalamasında 2011 yılında yüzde 12,8 iken, 2015 yılında yüzde 9,2’ye gerilemiştir. Faaliyet karlılığı 2011 yılında yüzde 13,8 ile en yüksek büyük ölçekli firmalarda iken, 2015 yılında yüzde 11,2 ile orta ölçekli firmalarda gerçekleşmiştir. Diğer faaliyet giderleri ve gelirleri içinde temel belirleyici kambiyo karları ve kambiyo zararlarıdır. Diğer gelir ve giderler daha sınırlı etki yapmaktadır. Büyük ölçekli firmalar döviz cinsi işlemlerinin bilançoda daha geniş pay alması nedeniyle daha yüksek kambiyo karları ve zararları ile karşılaşmaktadır.Orta ve küçük ölçekli işletmelerde kambiyo karları ve zararları daha sınırlı kalmaktadır. 2011 yılı itibariyle karlılığı önemli ölçüde etkileyecek net kambiyo karı ve zararının oluşmadığı ve kur risklerinin iyi yönetildiği görülmektedir. Bununla birlikte orta ve küçük ölçekli firmalar kambiyo zararı (sınırlı) ile karşılaşmışlardır.Finansman giderleri 2011 yılında sektörde ortalama yüzde 3,7 oranında iken, 2015 yılında yüzde 6,5’e yükselmiştir. Finansman giderleri büyük ölçekli firmalarda 2011 yılında yüzde 4,3 ve 2015 yılında yüzde 8,2 ile en yüksektir. Orta ölçekli firmalarda ise yüzde 2,0 ve yüzde 2,7 ile oldukça düşüktür. Finansman gideri baskısının tekrar arttığı görülmektedir. Özellikle baskı büyük ölçekli firmalarda daha çok hissedilmektedir.Tüm olağan gelir ve gider kalemlerinin hesaplanması sonrasında ulaşılan olağan karlılık oranı 2011 yılında sektör ortalamasında yüzde 10,3 iken 2015 yılında yüzde 6,2’ye inmiştir. Gerilemede brüt satış karlılığındaki 2,6 puanlık düşüş ve finansman giderlerindeki 2,8 puanlık artış etkili olmuştur. Vergi öncesi dönem karı 2011 yılında yüzde 9,4 iken, 2015 yılında yüzde 6,5 olarak gerçekleşmiştir.



TABLO.31 ÖLÇEKLERE GÖRE GELİR MALİYET VE KARLILIK YAPISI 2011GENEL B.Ö. FİRMA O.Ö. FİRMA K.Ö. FİRMA

GELİRLER YURTİÇİ YURTDIŞI

100.063.037.0

100.057.043.0

100.070.030.0

100.077.023.0

SATIŞLARIN MALİYETİ (78.9) (79.2) (78.0) (79.5)BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI 21.1 20.8 22.0 20.5FAALİYET GİDERİ AR-GE PAZARLAMA GENEL YÖNETİM

(8.3)0.44.53.4

(7.0)0.44.52.1

(10.0)0.44.65.0

(12.5)0.34.37.9

FAALİYET KARI/ZARARI 12.8 13.8 12.0 7.9DİĞER FAALİYET GELİRİ KAMBİYO KARI DİĞER

13.811.91.9

18.816.72.1

4.83.51.3

5.23.51.7

DİĞER FAALİYET GİDERİ (12.6) (16.9) (4.7) (5.6)KAMBİYO ZARARI 12.0 16.3 4.3 4.6DİĞER 0.6 0.6 0.4 1.0FİNANSMAN GİDERİ (3.7) (4.3) (2.0) (4.1)OLAĞAN KAR/ZARAR 10.3 11.3 10.0 3.5OLAĞAN DIŞI KAR/ ZAR (0.9) (0.1) (1.6) (5.1)DÖNEM KARI/ZARARI 9.4 11.2 8.4 (1.6)VERGİ/YASAL KARŞILIK 1.9 2.0 2.0 (1.0)NET KAR/ZARAR 7.5 9.2 6.4 (2.6)

KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

TABLO.32 ÖLÇEKLERE GÖRE GELİR MALİYET VE KARLILIK YAPISI 2015GENEL B.Ö. FİRMA O.Ö. FİRMA K.Ö. FİRMA


100,064,036,0

100,057,043,0

100,072,827,2

100,0 83,1 16,9

SATIŞLARIN MALİYETİ (81,5) (83,5) (77,8) (77,7) BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI 18,5 16,5 22,2 22,3 FAALİYET GİDERİ AR-GE PAZARLAMA GENEL YÖNETİM

(9,4)0,55,23,7

(8,0)0,55,52,0

(11,0)0,64,85,6

(13,4) 0,2 4,1 9,1

FAALİYET KARI/ZARARI 9,2 8,5 11,2 9,0 DİĞER FAALİYET GELİRİ KAMBİYO KARI DİĞER

12,19,32,8

14,611,43,2

7,25,61,6

8,3 4,9 3,4

DİĞER FAALİYET GİDERİ (8,6) (9,0) (7,3) (9,6) KAMBİYO ZARARI 7,0 7,2 6,0 7,9 DİĞER 1,6 1,8 1,3 1,7 FİNANSMAN GİDERİ (6,5) (8,2) (2,7) (4,7) OLAĞAN KAR/ZARAR 6,2 5,9 8,4 2,9 OLAĞAN DIŞI KAR/ ZAR 0,3 0,2 0,1 0,5 DÖNEM KARI/ZARARI 6,5 6,2 8,6 3,4 VERGİ/YASAL KARŞILIK 1,2 1,0 1,5 1,0 NET KAR/ZARAR 5,3 5,2 7,0 2,4

KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI



Makine sektörünün gelir, maliyet ve karlılık yapısı imalat sanayii ile karşılaştırmalı olarak da değerlendirilmektedir. Buna göre makine sektöründe karlılık oranlarının imalat sanayii ortalamasına göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bunun ana nedenleri öncelikle satılan malın maliyeti/satış geliri oranının makine sanayiinde daha düşük olması ve buna bağlı olarak brüt satış karlılığının daha yüksek olmasıdır. Bunun dışında faaliyet giderleri ile finansman giderlerinde 2011 yılında benzer iken 2015 yılında makine sanayiinde daha yüksek gerçeklemiştir. Diğer faaliyet gelirleri ile diğer faaliyet giderleri ise kambiyo gelirleri ve giderleri kaynaklı olarak makine sanayiinde imalat sanayii ortalamasından daha yüksektir. Vergi öncesi dönem karlılığı da makine sanayiinde daha yüksek gerçekleşmektedir.

TABLO.33 KARŞILAŞTIRMALI GELİR MALİYET VE KARLILIK YAPISI

2011 2015İMALAT SANAYİİ MAKİNE İMALAT SANAYİİ MAKİNE


100.078.022.0

100.063.037.0

100,077,023,0

100,064,036,0

SATIŞLARIN MALİYETİ (84.3) (78.9) (83,2) (81,5)

BRÜT SATIŞ KARI/ZARARI 15.7 21.1 16,8 18,5

FAALİYET GİDERİ AR-GE PAZARLAMA GENEL YÖNETİM

(8.1)0.34.73.1

(8.3)0.44.53.4

(8,6)0,44,93,4

(9,4)0,55,23,7

FAALİYET KARI/ZARARI 7.6 12.8 8,2 9,2

DİĞER FAALİYET GELİRİ KAMBİYO KARI DİĞER

6.04.31.7

13.811.91.9

9,87,62,2

12,19,32,8

DİĞER FAALİYET GİDERİ KAMBİYO ZARARI DİĞER

(5.1)4.40.7

(12.6)12.00.6

(8,5)7,41,1

(12,1)9,32,8

FİNANSMAN GİDERİ (3.7) (3.7) (5,2) (6,5)

OLAĞAN KAR ZARAR 4.7 10.3 4,3 6,2

OLAĞANDIŞI GELİR/GİDER (0.6) (0.9) 0,2 (0,3)

DÖNEM KARI/ZARARI 4.1 9.4 4,5 6,4

VERGİ/ YASAL KARŞILIK 0.9 1.9 0,8 1,1

NET KAR/ZARAR 3.2 7.5 3,7 5,3KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLAR

II.3 ÖLÇEKLERE GÖRE KAR BÜYÜKLÜKLERİMakine sektöründe faaliyet gösteren firmalar içinde büyük ölçekli firmalar arasında zarar istisnai bir durum olarak görülmekte iken, orta ölçekli firmalara arasında düzenli olarak görülmekte, küçük ölçekli firmalarda ise sıkça ve önemli bir sorun olarak yaşanmaktadır. Sektörde küçük ve orta ölçekli firmalar arasında yıllar itibariyle önemli sayıda firma zarar etmektedir.

TABLO.34 ÖLÇEKLERE GÖRE KAR/ZARAR EDEN FİRMA SAYISI

2010 2011 2012 2013 2014 2015

TOPLAMKAR 170 140 174 183 201 196

ZARAR 35 53 27 30 41 41

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 80 66 84 106 123 118

ZARAR 33 40 27 20 30 33



2010 2011 2012 2013 2014 2015

ORTA ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 74 58 72 61 67 67

ZARAR 2 11 - 9 8 3

BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 16 16 18 17 11 11

ZARAR - 2 - - 3 5KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

Ölçeklere göre kar ve zarar büyüklükleri değerlendirildiğinde yıllar itibariyle küçük ölçekli firmalar arasında kar büyüklükleri çok sınırlı kalmaktadır. 2010 yılında ortalama 650 bin TL, 2015 yılında ise 1,05 milyon TL kar elde edilmiştir. Buna karşın ortalama zararlar 2,56 milyon TL ve 1,65 milyon TL ile daha yüksektir. Orta ölçekli firmalarda ise ortalama kar 2010 yılında 2,67 milyon TL iken, 2015 yılında 5,81 milyon TL’ye yükselmiştir. Orta ölçekli firmalarda ortalama zarar büyüklüğü de dikkat çekicidir. Büyük ölçekli firmalar ise göreceli ortalama yeterli ve yüksek karlar elde etmektedirler. Ancak 2014 ve 2015 yıllarındaki zarar büyüklükleri de dikkat çekicidir.

TABLO.35 ÖLÇEKLERE GÖRE KAR/ZARAR FİRMA BAŞINA ORTALAMA MİLYON TL

2010 2011 2012 2013 2014 2015

TOPLAMKAR 4.43 7.25 5,92 7,02 6,38 6,68

ZARAR 2.64 2.09 1,19 4,93 5,73 3,59

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 0.65 0.48 0,59 0,83 0,96 1,05

ZARAR 2.56 0.89 1,19 3,35 2,37 1,65

ORTA ÖLÇEKİ FİRMALARKAR 2.67 4.25 4,17 5,36 6,06 5,81

ZARAR 4.08 3.02 - 9,00 8,50 6,82

BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 31.41 46.10 46,67 51,18 68,90 72,37

ZARAR - 9.4 - - 32,00 14,55KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI Bu veriler çerçevesinde makine sektöründe toplam karlılık ve buna bağlı sermaye birikimi büyük ölçüde az sayıdaki büyük ölçekli firma tarafından gerçekleştirmektedir.Orta ölçekli firmalar da katkı sağlamaktadır. Küçük ölçekli firmaların ise karlılık ve sermaye birikimine sınırlı katkı yaptıkları görülmektedir.Sektörde büyük ölçekli firmalar mali yapıları ve karlılıkları ile rekabetçi iken, küçük ölçekli firmalar mali açıdan yetersiz ve sıkıntılı durumdadırlar. Orta ölçekli firmalar ise yeterli büyüme hızına ulaşamamaktadır. Nitekim büyük ölçekli firma sayısı yıllar itibariyle artmamaktadır.

TABLO.36 ÖLÇEKLERE GÖRE KAR VE ZARAR TOPLAM MİLYON TL

2010 2011 2012 2013 2014 2015

TOPLAMKAR 753 1.015 1.189 1.285 1.282 1.310

ZARAR 92 111 32 148 235 148

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 52 31 50 88 118 125

ZARAR 84 59 32 67 71 54

ORTA ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 198 246 300 327 406 389

ZARAR 8 33 - 81 68 20

BÜYÜK ÖLÇEKLİ FİRMALARKAR 503 738 840 870 758 796

ZARAR - 19 - - 96 72KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI



II.4 MAKİNE SANAYİİ FİRMALARINDA KAYNAK YAPISI VE FİNANSMANMakine sanayiinin toplulaştırılmış bilanço yapısında kaynakların dağılımı aşağıda sunulmaktadır. Buna göre kaynakların yüzde 36,8’ni öz kaynaklar oluşturmaktadır. Uzun vadeli borçların payı yüzde 27,8, kısa vadeli borçların payı ise yüzde 35,4’dür. Mali borçlar ise toplam borçlar içinde önemli bir yer tutmaktadır. 23,2 puanı uzun vadeli, 12,0 puanı kısa vadeli olmak üzere mali borçların payı yüzde 35,6’dır.

TABLO.37 MAKİNE SANAYİİ BİLANÇO KAYNAK YAPISI 2015

BİLANÇO KALEMİ (KAYNAKLAR) YÜZDE PAY

ÖZKAYNAKLAR 36,8

UZUN VADELİ BORÇLAR 27,8

MALİ BORÇLAR 23,6

KISA VADELİ BORÇLAR 35,4

MALİ BORÇLAR 12,0

BİLANÇO 100,0KAYNAK: MERKEZ BANKASI SEKTÖR BİLANÇOLARI

Makine sanayiinin mali kaynaklarını yurtiçi ve yurtdışı banka kredileri ile faktoring ve finansal kiralama kredileri oluşturmaktadır. Makine sanayiinin yurtiçinden kullandığı ticari kredilerin büyüklüğü 13,46 milyar TL’ye ulaşmıştır. Makine sanayiinin yurtiçi kredi kullanımı reel olarak büyürken, toplam ticari krediler içindeki payı azalmaktadır. Payı 2016 yılı itibariyle yüzde 0,99’a kadar inmiştir.Makine sanayiinde geri dönmeyen krediler ise göreceli olarak düşük gerçekleşmekle birlikte son iki yıldır artış göstermiştir. Geri dönmeyen krediler 2016 sonunda 502 milyon TL’ye, toplam geri dönmeyen ticari krediler içindeki payı ise yüzde 1,21’e yükselmiştir.Makine sanayiinde geri dönmeyen kredilerin kullanılan krediler içindeki payı 2016 yılında yüzde 3,73 olmuştur. Toplam ticari kredilerde ise bu oran yüne 2016 yılında yüzde 3,04’dür.

TABLO.38 MAKİNE VE TEÇHİZAT SANAYİİ YURTİÇİ KREDİ KULLANIMI

YILLARTOPLAM TİCARİ KREDİLER MİLYON TL GERİ DÖNMEYEN TİCARİ KREDİLER MİLYON TL

MAKİNE TOPLAM MAKİNE PAY % MAKİNE TOPLAM MAKİNE PAY %

2010 5.834 414.556 1,41 164 16.355 1,00

2011 7.509 533.655 1,41 161 18.060 0,89

2012 9.271 687.230 1,35 177 18.190 0,97

2013 9.816 875.410 1,12 145 19.061 0,76

2014 11.243 1.031.150 1,09 159 23.416 0,68

2015 14.240 1.336.000 1,07 341 29.700 1,15

2016 13.463 1.363.000 0,99 502 41.443 1,21KAYNAK TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ RİSK MERKEZİ, BDDK

Makine sanayiinin yurtdışı kredi kullanımının azaldığı ve oldukça sınırlı kaldığı görülmektedir. Makine sanayiinin yurtdışından kullandığı uzun vadeli kredi büyüklüğü 2016 yılsonunda 377 milyon dolara kadar gerilemiştir. İmalat sanayiinin kullandığı toplam 24,4 milyar dolar uzun vadeli yurtdışı kredisi içindeki payı ise yüzde 1,54’e kadar inmiştir. Türkiye’de reel sektörün kullandığı toplam kredi içindeki payı ise 2016 yılında sadece yüzde 0,19’dur. Makine sanayii ağırlıklı olarak yurtiçinden finansman sağlamayı tercih etmektedir. Mevcut ölçek yapısı da yurtdışından kredi kullanımını sınırlamaktadır.



TABLO.39 MAKİNE VE TEÇHİZAT SANAYİİNİN YURTDIŞI KREDİ KULLANIMI

YILLAR UZUN VADELİ KREDİLER MİLYON DOLAR UZUN VADELİ KRDİLER MİLYON DOLAR

MAKİNEİMALAT SANAYİİ

MAKİNE PAY %

MAKİNE TOPLAMMAKİNE PAY %

2010 803 23.448 3,42 803 19.588 4,10

2011 577 23.587 2,45 577 126.771 0,46

2012 578 25.025 2,31 578 140.315 0,41

2013 417 25.583 1,63 417 156.792 0,27

2014 387 24.880 1,56 387 168.277 0,23

2015 268 24.509 1,09 268 194.444 0,14

2016 377 24.407 1,54 377 202.709 0,19KAYNAK: TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI

Makine sanayiinin yurtiçinden finansman sağladığı diğer iki alan ise faktoring kredileri ile finansal kiralama kredileridir. Makine sanayiinin kullandığı faktoring kredilerinin toplamı 2016 yılında 435 milyon TL ve toplam içindeki payı ise yüzde 1,76’dır.

TABLO.40 MAKİNE VE TEÇHİZAT SANAYİİ FAKTORİNG KREDİ KULLANIMI

YILLARTOPLAM KREDİLER MİLYON TL

MAKİNE SANAYİİ TOPLAM MAKİNE SANAYİİ PAY %

2013 378 15.926 2,37

2014 517 20.278 2,55

2015 448 21.094 2,12

2016 435 24.769 1,76KAYNAK: TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ RİSK MERKEZİ

Makine sanayiinin kullandığı finansal kiralama kredileri ise 2016 yılında 993 milyon Türk Lirasına yükselmiştir. Toplam finansal kiralama kredileri içindeki payı ise yüzde 2,3’dür.Makine sanayii göreceli olarak faktoring ve finansal kiralama kaynaklarını da daha sınırlı kullanmaktadır.

TABLO.41 MAKİNE VE TEÇHİZAT SANAYİİ FİNANSAL KİRALAMA KREDİ KULLANIMI

YILLARTOPLAM KREDİLER MİLYON TL

MAKİNE SANAYİİ TOPLAM MAKİNE SANAYİİ PAY %

2013 658 24.921 2,64

2014 590 29.888 1,97

2015 786 36.862 2,13

2016 993 43.172 2,30KAYNAK: TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ RİSK MERKEZİ


III. BÖLÜM

MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ

FAALİYETLERİ


Makine sanayii açısından teknoloji ve araştırma geliştirme faaliyetleri büyük önem taşımaktadır. Makine sanayii üretim ve ürün teknolojilerinin geliştirildiği sanayii kolu olup diğer tüm imalat sanayii kolları için de belirleyici olmaktadır.Bu nedenle makine sanayii sürekli olarak üretim ve ürün teknolojilerinin geliştirilmesi baskısı ile karşı karşıya bulunmaktadır. Makine sanayii, otomotiv, ilaç-kimya, elektronik, uzay-havacılık-savunma sanayii ile birlikte en çok araştırma-geliştirme faaliyetinin yapıldığı imalat sanayii koludur.Bu itibarla Türk makine sanayiindeki AR-GE faaliyetleri sayısal büyüklükleri ve patent, faydalı model, marka ve endüstriyel tasarım gibi çıktıları ile değerlendirilmekte ve imalat sanayiinin geneli içindeki payı da karşılaştırılmaktadır.

III.1 MAKİNE SANAYİİ AR-GE BÜYÜKLÜKLERİMakine sanayiinde AR-GE büyüklükleri Türkiye İstatistik Kurumu’nun ürettiği AR-GE verileri ile sunulmakta ve değerlendirilmektedir.Buna göre makine sanayiinde faaliyet gösteren firmaların 2015 yılı itibari ile gerçekleştirdikleri AR-GE harcamaları 387,5 milyon Türk Lirasıdır. Bu harcamaların 306,0 milyon Türk Lirası personel ağırlıklı cari harcamalar, 81,4 milyon Türk Lirası ise ağırlıklı makine-teçhizat olmak üzere yatırım harcamalarından oluşmaktadır. Makine sanayiinde yıllar itibariyle AR-GE harcamaları kademeli ancak sınırlı bir artış göstermektedir.

TABLO.42 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE HARCAMALARI MİLYON TL

YILLARGENEL

TOPLAM

CARİ HARCAMALAR YATIRIM HARCAMALARI

İŞGÜCÜ DİĞER TOPLAMMAKİNE

TEÇHİZATSABİT TESİS

TOPLAM

2006 160,0 68,7 73,3 142,0 13,4 4,6 18,12007 204,2 93,1 69,7 162,8 34,0 7,4 41,42008 316,0 121,0 110,8 231,8 38,5 45,7 84,22009 145,5 61,1 57,9 119,0 23,4 3,1 26,52010 171,5 84,4 55,5 139,9 29,0 2,6 31,62011 234,2 96,3 105,9 202,2 30,0 2,0 32,02012 301,4 129,0 122,4 251,4 45,5 4,5 50,02013 335,7 140,7 127,2 267,9 62,5 5,3 67,82014 342,3 146,5 141,9 288,3 49,0 5,0 54,02015 387,5 173,8 132,2 306,0 71,9 9,5 81,4

KAYNAK: TÜİK, AR-GE İSTATİSTİKLERİ

Makine sanayiinde AR-GE harcamalarının sanayinin toplam cirosuna oranı da önemli bir göstergedir. 2009 yılında sanayinin AR-GE harcamalarının sanayii cirosuna oranı yüzde 0,88 olmuştur. Sanayii cirosunun hızlı arttığı izleyen yıllarda oranda sınırlı bir gerileme görülmektedir. 2015 yılında AR-GE harcamalarının sanayii cirosu içindeki payı yüzde 0,71 olmuştur. Uluslararası örnekleri ile karşılaştırıldığında Türk makine sanayiinin AR-GE harcamaları sınırlı kalmaktadır.

TABLO.43 MAKİNE SANAYİİNDE AR-GE HARCAMALARININ SANAYİİ CİROSU İÇİNDE PAYI YÜZDE

YILLAR SANAYİİ CİROSUMİLYON TL

AR-GE HARCAMASI MİLYON TL

AR-GE HARCAMASI PAY%

2009 16.468 145,5 0,882010 22.039 171,5 0,782011 32.157 234,2 0,732012 35.814 301,4 0,842013 41.190 335,7 0,822014 47.908 342,3 0,712015 54.758 387,5 0,71


III. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ


Türk makine sanayiinde firmalar AR-GE harcamalarının yaklaşık yüzde 85-87 arasını öz kaynakları ile karşılamaktadır. 2015 yılında öz kaynaklar ile karşılanan tutar 333,2 milyon Türk Lirasıdır. Firmaların harcamalarında kamudan kullanılan kaynak ise 48,2 milyon Türk Lirası olmuştur. Kamu kaynaklarının desteği sınırlı kalmaktadır.

TABLO.44 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE HARCAMALARININ FİNANSMAN KAYNAKLARI MİLYON TL

YILLAR TOPLAM KAYNAK ÖZKAYNAK KAMU

KAYNAĞIYÜKSEK

ÖĞRETİMDİĞER

YURTİÇİ YURTDIŞI

2006 160,0 131,9 25,3 0,8 2,0 -

2007 204,2 162,4 41,4 - 0,4 -

2008 316,0 225,8 89,3 - 0,7 0,2

2009 145,5 125,5 18,3 - 0,4 1,3

2010 171,5 147,4 23,6 - - 0,5

2011 234,2 203,9 29,7 0,2 - 0,4

2012 301,5 261,0 38,7 0,2 1,5 0,1

2013 335,7 279,3 43,4 0,7 12,2 0,1

2014 342,3 297,8 40,3 - 3,9 0,3

2015 387,5 333,2 48,2 - 5,3 0,8KAYNAK: TÜİK, AR-GE İSTATİSTİKLERİ

Makine sanayiinde firmaların AR-GE faaliyetlerinde AR-GE çalışanı sayısı yıllar itibariyle artış göstermektedir. 2006 yılında 2.855 olan AR-GE çalışanı sayısı 2015 yılında 5.143’e yükselmiştir.AR-GE çalışanlarının 2.470’i uzman araştırmacı, 1.831 ’i teknisyen, 842’si ise destek elemanlarıdır. 2015 yılı itibariyle makine sanayiinde AR-GE çalışanları içinde 85’i doktoralı, 380’i yüksek lisanslı olmak üzere toplam 465 lisansüstü eğitim almış çalışan bulunmaktadır.Makine sanayiinde AR-GE çalışan sayısı AR-GE harcamalarından daha hızlı artmaktadır. Bu artış sanayide AR-GE bilincinin geliştiğini ve faaliyetlerin yaygınlaştığını göstermektedir.

TABLO.45 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE İŞGÜCÜ

2006 2007 2008 2009 2010

TOPLAMSAYI 2.855 3.582 4.240 3.607 4.158

TZE 2.270 2.783 3.216 2.199 2.597

ARAŞTIRMACI UZMANSAYI 1.455 1.715 2.088 1.406 1.736

TZE 1.141 1.478 1.760 944 1.251

TEKNİSYENSAYI 918 1.310 1.567 1.515 1.618

TZE 769 993 1.130 924 977

DİĞER DESTEKSAYI 482 557 585 668 804

TZE 301 312 326 330 369

DOKTORALI VE YÜKSEK LİSANSLI

SAYI 421 478 579 339 324

TZE 363 420 514 245 252KAYNAK: TUİK, AR-GE İSTATİSTİKLERİ TZE: Tam zaman eşiti



TABLO.45 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE İŞGÜCÜ

2011 2012 2013 2014 2015

TOPLAMSAYI 4.767 4.952 5.231 5.074 5.143

TZE 3.005 3.212 3.388 3.204 3.443

ARAŞTIRMACI UZMANSAYI 2.054 2.205 2.376 2.402 2.470

TZE 1.498 1.588 1.703 1.690 1.844

TEKNİSYENSAYI 1.892 1.992 1.795 1.815 1.831

TZE 1.114 1.222 1.120 1.034 1.163

DİĞER DESTEKSAYI 821 755 1.060 857 842

TZE 398 402 565 481 437

DOKTORALI VE YÜKSEK LİSANSLI

SAYI 414 474 436 461 465

TZE 321 361 284 344 380KAYNAK: TÜİK, AR-GE İSTATİSTİKLERİ TZE: Tam zaman eşiti

Makine sanayii, imalat sanayii içindeki konumu itibari ile AR-GE harcamalarını payının yüksek olduğu bir imalat sanayii koludur. 2011 yılı itibari ile Türkiye’de makine sanayii imalat sanayii AR-GE harcamalarının yüzde 9,04’ünü gerçekleştirmiş olup, en çok AR-GE harcaması yapan dördüncü (otomotiv, elektrikli teçhizat, diğer ulaşım araçları) sektör konumundadır. 2015 yılında ise makine sanayii toplam imalat sanayii AR-GE harcamalarının yüzde 7,5’ini gerçekleştirmiştir. Makine sanayiinin payında sınırlı bir gerileme yaşanmıştır.

TABLO.46 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE FAALİYETLERİNİN İMALAT SANAYİİ İÇİNDE PAYI 2011

İMALAT SANAYİİ

MOTORLU KARA

TAŞITLARIMAKİNE MAKİNE

PAY %

AR-GE HARCAMALARI MİLYON TL 2.569,4 653.8 234.2 9.04

AR-GE HARCAMALARI ÖZKAYNAK FİNANSMANI MİLYON TL

2.244,4 629.9 202.7 9.03

AR-GE ÇALIŞAN SAYISI 28.781 5.366 4.767 16.56

DOKTORALI, YÜKSEK LİSANSLI AR-GE ÇALIŞANI

3.166 679 414 13.08


TABLO.47 MAKİNE SANAYİİNDE FİRMALARIN AR-GE FAALİYETLERİNİN İMALAT SANAYİİ İÇİNDE PAYI 2015

İMALAT SANAYİİ

MOTORLU KARA

TAŞITLARIMAKİNE MAKİNE PAY %

AR-GE HARCAMALARI MİLYON TL 5.178,6 1.792,0 387,5 7,5

AR-GE HARCAMALARI ÖZKAYNAK FİNANSMANI MİLYON TL

4.306,7 1.708,0 333,2 7,7

AR-GE ÇALIŞAN SAYISI 36.070 7.696 5.143 14,3

DOKTORALI, YÜKSEK LİSANSLI AR-GE ÇALIŞANI

4.319 1.268 465 10,8


İmalat sanayiinde 2015 yılında AR-GE alanında toplam 36.070 çalışanın yüzde 14,3’ü, doktoralı ve yüksek lisanslı AR-GE çalışanlarının ise yüzde 10,8’i makine sanayiinde faaliyet göstermektedir. Motorlu kara taşıtları sektöründen sonra en çok AR-GE çalışanı makine sanayiinde bulunmaktadır.



III.2 MAKİNE SANAYİİNDE ALINAN PATENT, MARKA VE ENDÜSTRİYEL TASARIM SAYILARIMakine sanayiinde AR-GE faaliyetlerinin sonuçları alınan patent, marka, faydalı model ve endüstriyel tasarım sayılarının büyüklüğü ve gelişimi ile değerlendirilmektedir.Makine sanayii patent ve faydalı model tescil başvurularını yıllar itibari ile önemli ölçüde ve düzenli olarak arttırmaktadır. 2000 yılında 161 olan başvuru sayısı 2015 yılında 1.736’ya yükselmiştir. Sektörün yapısı gereği her model için patent alınması ihtiyacı patent sayılarının gelişimini desteklemektedir. İmalat sanayiinde yerli patent ve faydalı model başvurularının yaklaşık ortalama yüzde 21’ni makine sanayii sektörü gerçekleştirmektedir.

TABLO.48 MAKİNE SANAYİİNDE YERLİ PATENT VE FAYDALI MODEL TESCİL BAŞVURULARI SAYISI

YILLAR MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ MAKİNE PAY%

2000 161 720 22,36

2005 553 2.757 20,06

2010 1.042 5.146 20,25

2011 1.239 6.011 20,61

2012 1.247 5.907 21,11

2013 876 4.563 19,20

2014 1.561 7.377 21,16

2015 1.736 8.325 20,85KAYNAK: TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ

TABLO. 49 MAKİNE SANAYİİNDE YERLİ PATENT VE FAYDALI MODEL TESCİL BAŞVURULARI SAYISI ALT SEKTÖRLER

YILLAR

Mekanik Güç Üretimi ve

Kullanımına Yönelik

Makineler

Genel Amaçlı Diğer

Makineler

Tarım ve Orman

Makineleri

Takım Tezgahları

Diğer Özel Amaçlı

Makineler

Silah ve Mühimmat

2008 164 234 166 138 275 33

2009 187 245 159 122 283 37

2010 189 202 199 154 298 45

2011 212 251 191 193 392 68

2012 234 264 241 150 358 54

2013 181 210 157 103 225 52

2014 324 330 257 212 438 59

2015 319 382 387 225 423 73KAYNAK: TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ

Makine sanayiinde tescil edilen marka sayısı da özellikle 2005 yılından itibaren artış göstermeye başlamıştır. 2010 yılında 1.474 yerli marka tescili gerçekleşmiştir.İzleyen yıllarda da marka tescilleri kademli ve sürekli artışını sürdürmüştür. 2016 yılında marka tescili sayısı 4.095 olarak gerçeklemiştir. Makine sanayii yıllar itibari ile Türkiye genelinde yapılan yerli marka tescillerinde yüzde 2,5-3,0 arasında pay almaktadır.



TABLO.50 MAKİNE SANAYİİNDE TESCİL EDİLEN TOPLAM YERLİ MARKA SAYISI

YILLAR MAKİNE SANAYİİ TOPLAM

2000 408 10.736

2005 1.177 27.192

2010 1.474 64.286

2011 1.564 69.466

2012 2.395 104.720

2013 3.125 144.950

2014 3.659 159.459

2015 3.649 158.986

2016 4.095 183.359KAYNAK: TÜRK PATENT ENSİTİTÜSÜ

Endüstriyel tasarımlar imalat sanayiine patent ve marka kadar önemli bir diğer AR-GE ve inovasyon çıktısıdır. Makine sanayiinde tescil edilen yerli endüstriyel tasarım sayısı 2012 yılına kadar hızlı bir artış göstermiştir. Tescil edilen tasarım sayısı 2012 yılında 610 ile en yüksek sayısına ulaşmıştır. İzleyen yıllarda ise artış durağanlaşmıştır. İmalat sanayii genelinde alınan yerli endüstriyel tasarım tescillerinin yaklaşık yüzde 3-4 arasını makine sanayii gerçekleştirmektedir.

TABLO.51 MAKİNE SANAYİİNDE TESCİL EDİLEN YERLİ ENDÜSTRİYEL TASARIM SAYISI

YILLAR MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ MAKİNE PAY%

2000 45 8.175 0,55

2005 250 21.899 1,14

2010 499 26.518 1,88

2011 373 28.847 1,29

2012 610 34.090 1,79

2013 657 39.925 1,65

2014 607 39.515 1,54

2015 598 40.263 1,49

2016 587 41.369 1,42KAYNAK: TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ III.3.1 KAMU TEKNOLOJİ DESTEKLERİ VE MAKİNE SANAYİİTürkiye’de kamu kesimi teknoloji ve inovasyon faaliyetlerinin geliştirilmesi çok önemli destekler sunmaya başlamıştır. Makine sanayii de bu desteklerden yararlanmaktadır. Bu bölümde makine sanayii kamu teknoloji desteklerinin kullanımına ilişkin bilgiler sunulmaktadır.

III.3.1 AR-GE MERKEZLERİAR-GE merkezleri destekleri ile yenilikçiliğe odaklanmış, nitelikli istihdamı gelişmiş, katma değeri yüksek ürünler üreten, verimliliği ve rekabet gücü yüksek bir ekonomik ortamın oluşturulması hedeflenmektedir. Böylece Türkiye’nin uluslararası rekabet gücünün artırılması, yenilikçilik kapasitesinin geliştirilmesi ve dünyadaki gelişmelere uygun bir sanayii altyapısının oluşturulması ve ayrıca yabancı sermaye şirketlerinin Ar-Ge birimlerini Türkiye’de yapılandırarak yeni teknolojileri geliştirmelerine olanak sağlanması amaçlanmaktadır. Bu destek çerçevesinde özel sektör Ar-Ge Merkezleri 5746 sayılı Kanun kapsamında kurulmakta ve faaliyet göstermektedir.Türkiye’de bu destek kapsamında kurulan AR-GE merkezi sayısı 2016 yıl sonu itibariyle 360’dır. Makine ve teçhizat sanayiinde kurulan AR-GE merkezi sayısı ise 35’dir. Makine sanayii en çok AR-GE merkezi kurulan ikinci sektördür. Daha önce 50 olan ancak yeniden düzenlenmesi ile 30 kişi ve üzeri çalışana sahip olunan AR-GE merkezlerine yönelik AR-GE teşviklerinden makine sektöründe yararlanan şirket sayısı hızla artmıştır. Makine sektöründe artan sayıda firma AR-GE merkezine sahip olarak bu teşviklerden yararlanmaya başlamıştır.



TABLO.52 AR-GE MERKEZLERİNİN SEKTÖR DAĞILIMI 2016

SEKTÖRLER AR GE MERKEZİ SAYISI

Otomotiv Yan Sanayii 64

Makine ve Teçhizat Sanayii 35

Yazılım 29

Bilişim, Bilgi ve İletişim Teknolojileri 24

Savunma Sanayii 21

Tekstil Sanayii 21

İlaç Sanayii 20

Elektrik-Elektronik Sanayii 19

Kimya Sanayii 18

Otomotiv Ana Sanayii 16

Gıda Sanayii 17

Dayanıklı Tüketim Malları Sanayileri 13

Enerji 11

Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayii 9

Cam ve Seramik Sanayii 5

İklimlendirme Sanayii 5

Havacılık 5

Petrol ve Petrol Ürünleri Sanayii 5

Diğer 23

Toplam 360KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

III.3.2 TEKNOLOJİK ÜRÜN DENEYİM BELGESİ2014 yılında kamu alımlarına ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre bu düzenlemeler kapsamında; Ar-Ge projeleri sonucu ortaya çıkmış olan mal ve hizmetler için Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından Teknolojik Ürün Deneyim (TÜR) Belgesi verilmekte olup, söz konusu mal ve hizmet sahipleri bu belge ile iş deneyim belgesi olmadan da kamu ihalelerine girebilmektedir.Ayrıca, Şubat 2016 tarihinde yapılan düzenleme ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde gerçekleştirilen projeler sonucu ortaya çıkan ile öz kaynaklarla gerçekleştirilen projeler sonucu ortaya çıkan ürünlere de TÜR Belgesi verilmesi mümkün kılınmıştır.2016 yıl sonu itibariyle Türkiye genelinde 204 adet TÜR belgesi verilmiştir. Makine ve teçhizat sanayii 16 adet TÜR belgesi almıştır ve en çok TÜR belgesi alan sektörler arasında yer almaktadır.

TABLO.53 TEKNOLOJİK ÜRÜN DENEYİM BELGESİ ALAN SEKTÖRLER 2016

SEKTÖRLER ALINAN BELGE SAYISI

Yazılım 75

Otomotiv Sanayii 35

Elektronik Sanayii 24

Medikal Sanayii 20

Makine ve Teçhizat Sanayii 16

İnşaat 7

Tarım 6

Kimya Sanayii 5

İletişim ve Haberleşme 4

Sağlık 3

Enerji 2



SEKTÖRLER ALINAN BELGE SAYISI

Tekstil Sanayii 2

Denizcilik 1

Geri Dönüşüm 1

Gıda Sanayii 1

Dayanıklı Tüketim Malları 1

Orman Ürünleri 1

Toplam 204KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

III.3.3 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ2001 yılında yayınlanan 4691 sayılı Kanun ile kurulan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri düzenlemesi ile teknolojik bilginin üretilmesi, üretilen bilginin ticarileştirilmesi, üründe ve üretim yöntemlerinde ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesi, verimliliği artıracak ve üretim maliyetlerini düşürecek yeniliklerin geliştirilmesi, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunun sağlanması, araştırmacılara iş imkânlarının sağlanması ve ileri teknoloji yatırımları yapacak yabancı sermayenin ülkeye girişinin hızlandırılması ile sanayinin rekabet gücünün artırılması amaçlanmıştır. Bu kanun kapsamında Türkiye genlinde 2016 yıl sonu itibariyle kurulu bulunan 64 Teknoloji Geliştirme Bölgesi bulunmakta olup bunların 52’si faaliyete geçmiş bulunmaktadır. Teknoloji Bölgelerinde 2016 yıl sonu itibariyle 4.308 firma faaliyet göstermekte olup bölgede sunulan teknoloji desteklerinden yararlanmaktadırlar. Teknoloji bölgelerinde 2016 yıl sonu itibariyle faaliyet gösteren makine ve teçhizat sanayii firma sayısı ise 258’dir.

TABLO.54 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMA SAYILARI 2016

SEKTÖRLER FİRMA SAYISI YÜZDE PAY

Yazılım 1.595 37

Bilgisayar ve İletişim Teknolojileri 732 17

Elektronik 345 8

Makine ve Teçhizat İmalatı 258 6

Enerji 172 4

Medikal 129 3

Sağlık 127 3

Savunma Sanayii 125 3

Kimya Sanayii 121 3

Gıda Sanayii 86 2

Tarım 82 2

İnşaat 45 1

İletişim ve Haberleşme 44 1

Otomotiv 44 1

Havacılık 43 1

İlaç 42 1

Hayvancılık 40 1

Diğer 278 6

Toplam 4.308 100KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI



III.3.4 TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMIİleri teknoloji ürünlerinin ticarileşmesi ve bu ürünlere yönelik yatırımın artırılması ve hızlandırılmasını amaçlayan “Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı” uygulanmaya başlamıştır. Bu program kapsamında ülke ekonomisinin uluslar arası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması için kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar veya uluslar arası fonlar tarafından desteklenen sanayiye yönelik Ar-Ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünler veya öz kaynaklar kullanılarak yapılan Ar-Ge faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ve patenti alınan teknolojik ürünler ile ilgili Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişilerce gerçekleştirilecek yatırımlar desteklenmektedir.Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 2016 yılsonuna kadar teknolojik ürün yatırım destek programı kapsamında 26 ilde toplam 204 proje ile sözleşme imzalanmıştır. 204 projeden 35’i tamamlanmış olup, makine ve teçhizat desteği için firmalara toplam 25,2 milyon TL ödeme yapılmıştır. Makine ve teçhizat sanayii 64 firma ve proje ile en çok kabul gören sektördür. Bugüne kadar tamamlanan toplam 35 projenin 13 tanesi de makine ve teçhizat sanayiine ait bulunmaktadır.

TABLO.55 TEKNOLOJİK ÜRÜN YATIRIM DESTEK PROGRAMINDAN DESTEK ALAN PROJELERİN SEKTÖR DAĞILIMI 2016 (BİRİKİMLİ)

SEKTÖRLER FİRMA SAYISI YÜZDE PAY

Makine ve Teçhizat Sanayii 64 31,4

Kimyasallar ve Kimyasal Ürünler Sanayii

24 11,8

Elektrikli Teçhizat Sanayii 23 11,3

Motorlu Kara Taşıtları Sanayii 21 10,3

Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri

15 7,4

Temel Eczacılık Ürünleri ve İlaç Sanayii

15 7,4

Elektronik ve Optik Ürünler Sanayii 13 6,4

Diğer İmalat Sanayii 11 5,4

Diğer Ulaşım Araçları Sanayii 6 2,9

Yazılım 4 2,0

Metal Ürünleri Sanayii 3 1,5

Sağlık Gereçleri Sanayii 3 1,5

İletişim ve Haberleşme 2 1,0

Toplam 204 100KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

III.3.5 TEKNOLOJİ VE YENİLİK DESTEK PROGRAMITeknoloji alanında verilmeye başlanan ilk ve önemli desteklerin başında TÜBİTAK tarafından kullandırılan Teknoloji ve Yenilik Destek programı destekleri gelmektedir. Program ile 1995 - 2014 arasında başvuruda bulunan 23.342 projenin 14.344 adedi desteklenmiştir. Desteklenen projelerin toplam tutarları 7,57 milyar TL’dir. Program kapsamında verilen hibe destek ise 4,14 milyar TL olarak gerçeklemiştir. Makine ve teçhizat sanayii program kapsamında projelerine 580 milyon TL destek sağlamıştır.

TABLO.56 TEYDEP HİBE DESTEKLERİNİN SEKTÖR DAĞILIMI 1995-2014 (BİRİKİMLİ)

SEKTÖRLER Milyon TL YÜZDE PAY

Bilgi ve İletişim Teknolojileri 1.035 25

Otomotiv Sanayii 910 22

Savunma Sanayii 580 14

Makine ve Teçhizat Sanayii 580 14



SEKTÖRLER Milyon TL YÜZDE PAY

İlaç, Eczacılık ve Sağlık Gereçleri Sanayii

248 6

Kimya Sanayii 166 4

Gıda Tarım ve Hayvancılık 164 4

Enerji 83 2

Metal Sanayii ve Madencilik 41 1

Tekstil ve Deri Sanayii 40 1

Diğer 293 7

Toplam 4.140 100KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

Makine Sanayiinde Firmaların Teknoloji Faaliyetleri EğilimiMAİB tarafından yaptırılan makine sanayii envanter çalışmasında firmaların teknoloji faaliyetlerine ilişkin olarak ulaşılan veriler önemli bilgiler içermektedir. Buna göre sanayii firmalarının yüzde 24’ü teknoloji AR-GE faaliyetleri yürütürken, yüzde 76’sı herhangi bir faaliyette bulunmamaktadır. Teknoloji faaliyetinde bulunan firmalarda ortalama AR-GE çalışanı sayısı ise 3 kişidir. Büyük ölçekli firmalarda bu sayı 9 kişidir. AR-GE harcamalarının firma cirolarına oranı ise sanayinin genelinde yüzde 1 olarak ölçülmüştür.

TABLO.57 FİRMALARIN TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ 2016

FİRMALAR FİRMALARDA TEKNOLOJİ FAALİYETLERİNİN VARLIĞI

ORTALAMA AR-GE PERSONELİ

SAYISI

AR-GE HARCAMALARIN CİROYA ORANI %EVET HAYIR

GENEL 24 76 3 11

BÜYÜK ÖLÇEKLİ 35 65 9 12

ORTA ÖLÇEKLİ 25 75 5 12

KÜÇÜK ÖLÇEKLİ 24 76 2 10KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SANAYİİ ENVANTER ÇALIŞMASI 2017

Makine Sanayiinde Firmaların Kamu Desteklerinden Yararlanma EğilimiMAİB tarafından yaptırılan makine sanayii envanter çalışmasında firmaların kamu desteklerinden yararlanma eğilimine ilişkin sonuçlar da önemli bilgiler içermektedir. Buna göre sanayii firmalarının yüzde 71’i şimdiye kadar hiçbir kamu desteğinden yararlanmamıştır. Bu oran büyük ölçekli firmalar da dahi yüzde 67’dir. En çok yararlanılan kamu desteği ise yüzde 16 ile KOSGEB destekleridir. Bilim, Sanayi ve Ekonomi Bakanlığı ile TÜBİTAK desteklerinden yararlanma oranları çok düşüktür.

TABLO.58 FİRMALARIN KAMU DESTEKLERİNDEN YARARLANMA EĞİLİMİ 2016

DESTEKLER Genel Büyük Ölçekli Orta Ölçekli Küçük Ölçekli

Hiç Yararlanmadım 71% 67% 72% 71%

KOSGEB 16% 10% 14% 17%

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 6% 9% 7% 6%

Ekonomi Bakanlığı 3% 9% 4% 3%

TÜBİTAK/TEYDEB 3% 3% 3% 3%KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SANAYİİ ENVANTER ÇALIŞMASI 2017

Özel Bölüm



MAİB tarafından yaptırılan makine sanayii envanter çalışmasında firmaların sanayii 4.0 bilinirliğine ilişkin sonuçlar önemli bilgiler içermektedir. Buna göre sanayii firmalarının yüzde 74’üi şimdiye kadar sanayii 4.0’ı daha önce hiç duymamıştır. Yüzde 17’si daha önce duymuş olup ayrıntılı bilgiye sahip değildir. Sanayideki firmaların yüzde 9’u ise sanayii 4.0’ı duymuş olup ayrıntılı bilgi sahibidir. Makine sanayiinde 4.0 bilinirliği mevcut seviyesi çok düşüktür.

ŞEKİL.1 MAKİNE SANAYİİ FİRMALARINDA SANAYİ 4.0 BİLİNİRLİĞİ

KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SANAYİİ ENVANTER ÇALIŞMASI 2017

Genel %9 %17 %74

Büyük Ölçekli %18 %24 %58

Orta Ölçekli %13 %17 %70

Küçük Ölçekli

Evet duydum, detaylı bilgim var Evet duydum ancak detaylı bilgim yok Hayır hiç duymadım

%8 %17 %75


IV. BÖLÜM

MAKİNE SANAYİİ DIŞ TİCARETİ


GİRİŞMakine sanayiinin dış ticareti başlığı altında sektörün ihracat göstergeleri ve performansı, ihracatın alt sektörleri itibari ile dağılımı, ihracat pazarları ve pazarlardaki payları ve ihracatta rekabet gücünü etkileyen unsurlara ilişkin karşılaştırmalı değerlendirmelere yer verilmektedir.Makine sektörünün dış ticaretinde değerlendirme yapılırken Harmonize Sistem (HS) fasıla kodları sınıflandırması kullanılmaktadır. Bu sınıflandırma içinde makine sanayii 84 no’lu başlık altında yer almaktadır. Bu başlık altında yer alan alt ürünler makine sanayii ürünleri olarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte 84 no’lu başlık altında olup makine sanayii içinde yer almayan ürünler de mevcuttur ve bunlar çalışmada ayıklandıktan sonra makine sanayii için dış ticaret değerlendirmesi yapılmaktadır.

IV.1 ANA VE ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DIŞ TİCARETTürk makine sanayii dış ticareti harmonize sistem sınıflandırmasına göre sunulmakta ve değerlendirilmektedir. Bu çerçevede 84 nolu grup içinde yer alan alt sektörler ve bunların kapsadığı alt ürün grubu numaraları aşağıdaki Tablo.60’da sunulmaktadır.Türkiye’nin makine ihracatı 2008 yılında 6,87 milyar dolar olmuştur. 2009 yılındaki gerileme ardından 2010-2014 yılları arasında önemli bir artış göstermiştir. 2014 yılında ihracat 9,94 milyar dolara ulaşmıştır. 2015 ve 2016 yıllarında ise makine ihracatı gerilemiş ve 2016 yılında 8,58 milyar dolara inmiştir. Gerilemede küresel ticaretteki daralma ile küresel yatırımlardaki yavaşlama etkili olmuştur.

TABLO.59 MAKİNE DIŞ TİCARETİ

YILLAR* İHRACAT MİLYON DOLAR

İHRACAT ARTIŞ HIZI %

İTHALAT MİLYON DOLAR

DENGE/AÇIK MİLYON DOLAR

KARŞILAMA ORANI %

2008 6.866 21.0 15.528 -8.662 44.22

2009 5.172 -24.7 11.650 -6.478 44.39

2010 5.967 15.4 14.718 -8.751 40.54

2011 7.956 33.3 19.694 -11.738 40.40

2012 8.506 6.9 19.487 -10.981 43.65

2013 9.363 10.1 22.152 -12.789 42.27

2014 9.936 6.1 20.320 -10.384 48.90

2015 8.658 -12.9 18.659 -10.001 46.40

2016 8.582 -0.9 20.361 -11.779 42.15KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Makine ithalatı ise 2013 yılına kadar hızlı bir artış göstermiş ve ithalat 2013 yılında 22,15 milyar dolara yükselmiştir. İzleyen yıllarda ise ithalat gerilemiştir. Türkiye’de yatırım eğilimindeki yavaşlama ithalattaki gerilemede etkili olmuştur.2008-2016 yılları arasında ihracat ile ithalat ortalama artış hızları birbirine yakın gelişmiştir. Buna bağlı olarak ihracatın ithalatı karşılama oranı 2014 yılında yüzde 42,15 ile en yüksek ve 2011 yılında yüzde 40,50 ile en düşük seviyelerinde gerçekleşmiştir. Makine dış ticaretinde denge halen ithalat lehine sürmektedir.

TABLO.60 HARMONİZE SİSTEM SINIFLANDIRMASINA GÖRE (84. SINIF)

MAKİNE GRUBU SINIF KODLARI

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA8415, 841810, 841850, 841861, 841869, 841891, 841899

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 8429,8430, 8431, 8474

3 POMPA VE KOMPRESÖRLER 8413,8414

4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI8456,8457,8458,8459,8460,8461, 8462,8463,8464,8465,8466, 8467, 8468,8515

5 GIDA MAKİNELERİ8434,8435, 8437, 8438 841720,841931, 841989, 842111, 842121,842122, 847920

IV. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİ DIŞ TİCARETİ


MAKİNE GRUBU SINIF KODLARI

6 REAKTÖR VE KAZANLAR 8401,8402, 8403, 8404

7 TARIM MAKİNELERİ8432,8433, 8436, 8478 842481, 870110, 870190,871620

8 VANALAR 8481

9 SAVUNMA SANAYİİ İÇİN SİLAH VE MÜHİM.

10 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 8454,8455, 8480

11 TEKSTİL MAKİNELERİ 8444,8445,8446,8447,8448, 8449, 8451,8452

12 TÜRBİN TURBO JET VE HİDROLİK SİLİNDİR 8406,8410,8411,8412

13 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME MAK. 8425, 8426,8427, 8428

14 AMBALAJ MAKİNELERİ 842230,842240, 842290

15 RULMANLAR 8482

16 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 8477

17 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ8439,8440,8441, 8442, 844310, 844312, 844313,844314,844315,844316, 844317,844319

18 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 8416,8417,841919,841950

19 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK. 842219,842220, 842290

20 DERİ MAKİNELERİ 8453

21 BÜRO MAKİNELERİ 8470,8472,8476,847310, 847340,

22 MOTORLAR 84082031, 84082035, 84082037

23 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI8475,8479, 8483,8484, 8486, 8487, 842119,842139,842410, 842420, 842430,842489, 842490

Türkiye’nin makine ihracatı, toplam ihracat artışından daha hızlı artmaktadır. Bu nedenle Türkiye’nin toplam ihracatı içinde makine sanayiinin payı 2008 yılında yüzde 5,20 iken, 2016 yılında yüzde 6.02’ye yükselmiştir. Makine ithalatının artış hızı da Türkiye’nin toplam ithalat artışından daha hızlı büyümektedir. Buna bağlı olarak makine ithalatının toplam ithalat içindeki payı ise 2008 yılında yüzde 7,69 iken, 2016 yılında yüzde 10,25’e yükselmiştir.

TABLO.61 MAKİNE İHRACATI VE İTHALATI GENEL DIŞ TİCARET İÇİNDE PAYI 2002-2016

YILLAR

MAKİNE İHRACAT MİLYON DOLAR

TÜRKİYE İHRACAT MİLYON DOLAR

MAKİNE İHRACAT PAY

%

MAKİNE İTHALAT MİLYON DOLAR

TÜRKİYE İTHALAT MİLYON DOLAR

MAKİNE İTHALAT PAY

%

2008 6.866 132.027 5.20 15.528 201.964 7.69

2009 5.172 102.143 5.06 11.650 140.928 8.27

2010 5.967 113.883 5.24 14.718 185.544 7.93

2011 7.956 134.907 5.90 19.694 240.842 8.18

2012 8.506 152.462 5.58 19.487 236.545 8.24

2013 9.363 151.803 6.17 22.152 251.661 8.80

2014 9.936 157.610 6.30 20.320 242.177 8.39

2015 8.658 143.839 6.02 18.659 207.234 9.00

2016 8.582 142.557 6.02 20.361 198.610 10.25KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Makine sanayiinde ihracat performansını belirleyen iki temel değişken ihracat miktarı ile ihracat birim değeridir. Türkiye İstatistik Enstitüsünün yayınladığı ihracat endeksleri göstergesine göre makine ihracatı miktar olarak 2010-2016 yılları arasında yüzde 34,5 artmıştır. Aynı dönemde imalat sanayiinin genelinde ihracat miktar artışı



ise yüzde 38,3 olmuştur. Makine sanayii bu dönemde ihracatını miktar olarak imalat sanayii ortalamasının altında arttırmıştır.İhraç edilen ürünlerin birim fiyatları ise 2010-2016 döneminde yüzde 2,8 gerilemiştir. İmalat sanayiinin genelinde ise ihraç birim değerleri aynı dönemde yüzde 8,1 gerilemiştir. Makine sanayiinin ihraç birim değeri azalışı imalat sanayii ortalama birim değeri azalışının altında kalmıştır. Bununla birlikte makine sanayiinde birim değer artışının hızlandırılması ihtiyacı bulunmaktadır.

TABLO.62 İHRACAT MİKTAR DEĞER VE BİRİM DEĞER ENDEKSİ 2010=100

YILLARMAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ

MİKTAR BİRİM DEĞER MİKTAR BİRİM DEĞER

2010 100 100 100 100

2011 117.6 108.5 106.8 111.9

2012 126.5 104.6 125.1 108.5

2013 134.3 109.0 123.2 108.8

2014 144.2 106.6 130.4 107.1

2015 137.1 98.9 133.4 96.0

2016 134.5 97.2 138.3 91.9KAYNAK: TÜİK, DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ

Makine sanayiinde harmonize sistem sınıflandırması itibari ile 22 alt sektör gruplandırılmaktadır. Bu alt sektörler itibari ile ihracat göstergeleri aşağıda 2008-2016 verileri ile sunulmaktadır. 2016 yılı itibariyle en çok ihracat yapılan alt sektörler endüstriyel klima ve soğutma makineleri, inşaat ve madencilik makineleri, diğer makineler ve aksamları, pompa ve kompresörler ile metal işleme ve takım tezgahlarıdır. Türkiye özellikle bu beş alt sektörde ihracatını yoğunlaştırmaktadır. Bunları izleyen 7 alt sektörde de son iki yıl hariç ihracatın arttırdığı görülmektedir.

TABLO.63 MAKİNE İHRACATI ALT SEKTÖR DAĞILIMI MİLYON DOLAR

SIRA 2016

MAKİNE GRUPLARI İHRACAT

2008 2011 2012 2013 2014 2015 2016

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 946 1.438 1.573 1.613 1.652 1.371 1.541

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 946 1.195 1.128 1.162 1.189 975 844

3 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 587 695 786 893 924 844 793

4 POMPA VE KOMPRESÖRLER 598 718 732 793 865 703 685

5 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 758 625 673 705 717 676 651

6 TARIM MAKİNELERİ 380 403 543 732 927 635 603

7 TEKSTİL MAKİNELERİ 271 291 281 327 390 423 511

8 GIDA MAKİNELERİ 341 404 445 484 540 528 481

9 VANALAR 328 395 451 566 599 492 445

10 REAKTÖR VE KAZANLAR 267 418 400 447 474 442 442

11 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİND 519 274 336 323 369 397 436

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 273 362 365 398 367 279 285

13 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 169 202 249 282 279 252 229

14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 95 103 123 134 142 131 146

15 AMBALAJ MAKİNELERİ 67 108 98 114 124 125 123

16 RULMANLAR 93 116 106 122 128 127 123

17 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 123 108 107 137 128 116 111

18 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 57 56 53 67 49 76 64



SIRA 2016

MAKİNE GRUPLARI İHRACAT

19 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK. 31 22 24 37 44 34 39

20 BÜRO MAKİNELERİ 11 14 18 17 16 20 18

21 DERİ MAKİNELERİ 6 7 8 9 11 10 12

22 MOTORLAR 0 3 7 2 1 1 1

TOPLAM MAKİNE 6.866 7.956 8.506 9.363 9.936 8.658 8.582

2008-2016 yılları arasında mutlak olarak ihracatı en çok arttırılan sektörler endüstriyel klimalar, tekstil makineleri, tarım makineleri, diğer makineler ile aksamları ve reaktörler ile kazanlar olmuştur. 22 alt sektörden 7 tanesi ihracatını 100 milyonlardan fazla artırmıştır. 6 sektörde artış10 ile 99 milyon dolar arasında gerçeklemiştir. 5 sektörde çok sınırlı artış yaşanmıştır. 4 alt sektörde ise ihracat 2016 yılında 2008 yılı ihracatının gerisine düşmüştür.

TABLO.64 2008-2016 YILLARI ARASI İHRACATI EN ÇOK ARTAN ALT SEKTÖRLER

SIRA MAKİNE GRUBUARTIŞ

MİLYON DOLAR2008-2016

MİLYON DOLAR

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 595 946-1.541

2 TEKSTİL MAKİNELERİ 241 271-511

3 TARIM MAKİNELERİ 223 380-603

4 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 206 587-793

5 REAKTÖR VE KAZANLAR 175 267-442

6 GIDA MAKİNELERİ 139 341-481

7 VANALAR 116 328-445

8 POMPA VE KOMPRESÖRLER 88 598-685

9 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 60 169-229

10 AMBALAJ MAKİNELERİ 56 67-123

11 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 52 95-146

12 RULMANLAR 30 93-123

13 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 11 273-285

14 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 8 31-39

15 BÜRO MAKİNELERİ 8 11-18

16 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 7 57-64

17 DERİ MAKİNELERİ 6 6-12

18 MOTORLAR 1 0-1

19 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR -12 123-111

20 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR -83 519-436

21 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ -102 946-844

22 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI -107 758-651

TABLO.65 ALT SEKTÖRLERİN İHRACAT PAYLARI 2008-2016

SIRA 2016

MAKİNE GRUBU2008

% PAY2016

% PAY

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 13,8 18,0

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 13,8 9,8

3 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 8,5 9,2

4 POMPA VE KOMPRESÖRLER 8,7 8,0

5 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 11,0 7,6



SIRA 2016

MAKİNE GRUBU2008

% PAY2016

% PAY

6 TARIM MAKİNELERİ 5,5 7,0

7 TEKSTİL MAKİNELERİ 3,9 6,0

8 GIDA MAKİNELERİ 5,0 5,6

9 VANALAR 4,8 5,2

10 REAKTÖR VE KAZANLAR 3,9 5,1

11 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 7,6 5,1

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 4,0 3,3

13 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 2,5 2,7

14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 1,4 1,7

15 AMBALAJ MAKİNELERİ 1,0 1,4

16 RULMANLAR 1,4 1,4

17 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 1,8 1,3

18 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 0,8 0,7

19 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 0,4 0,5

20 BÜRO MAKİNELERİ 0,2 0,2

21 DERİ MAKİNELERİ 0,1 0,1

22 MOTORLAR 0,0 0,0

Türkiye’de ithalatı en çok yapılan alt sektör diğer makineler ile akşamları grubu olup 2016 yılında 3,07 milyar dolar ithalat yapılmıştır. İnşaat ve madencilik makineleri 2,07 milyar dolar ile ikinci sırada, pompa ve kompresörler 1,99 milyar dolar ile üçüncü sırada ve metal işlemem ile takım tezgahları 1,74 milyar dolar ile dördüncü sırada yer almaktadır. Türbin, turbojet ve hidrolik silindirler ithalatı 1,63 milyar dolar, tekstil makineleri ithalatı ise 1,34 milyar dolardır. Türkiye hemen tüm makine alt gruplarında ithalat yapmaktadır.

TABLO.66 ALT SEKTÖRLERDE İTHALAT 2008-2016

SIRA MAKİNE GRUBUİTHALAT MİLYON $

2008İTHALAT MİLYON $

2016

1 DİĞER MAKİNELER İLE AKŞAMLARI 2.160 3.069

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 1.358 2.071

3 POMPA VE KOMPRESÖRLER 1.687 1.994

4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 1.793 1.738

5 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 639 1.633

6 TEKSTİL MAKİNELERİ 1.052 1.338

7 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 860 1.283

8 VANALAR 743 1.132

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 821 955

10 TARIM MAKİNELERİ 380 670

11 REAKTÖR VE KAZANLAR 476 658

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 562 614

13 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 507 581

14 GIDA MAKİNELERİ 465 577

15 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 295 543

16 RULMANLAR 368 372

17 AMBALAJ MAKİNELERİ 295 367



SIRA MAKİNE GRUBUİTHALAT MİLYON $

2008İTHALAT MİLYON $

2016

18 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 549 367

19 BÜRO MAKİNELERİ 330 209

20 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 121 90

21 MOTORLAR 45 80

22 DERİ MAKİNELERİ 24 20

TOPLAM 15.528 20.361

2008-2016 yılları arasında ithalatı en çok artan alt sektör grupları sırası ile türbin, turbojet ve hidrolik silindirler, diğer makineler ve aksamları, inşaat ve madencilik makineleri ile yük kaldırma ve taşıma ve istifleme makineleri ile vanalar olmuştur. Bu dönemde türbin, turbojet ve hidrolik silindirler ithalatı 994 milyon dolar ve diğer makineler ve aksamları ithalatı 909 milyon dolar artmıştır.

TABLO. 67 İTHALATI EN ÇOK ARTAN ALT SEKTÖRLER 2008-2016

SIRA MAKİNE GRUBU ARTIŞ MİLYON $ 2008-2016MİLYON $

1 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 994 639-1.633

2 DİĞER MAKİNELER İLE AKŞAMLARI 909 2.160-3.069

3 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 713 1.358-2.071

4 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 423 860-1.283

5 VANALAR 389 743-1.132

6 POMPA VE KOMPRESÖRLER 307 1.687-1.994

7 TARIM MAKİNELERİ 290 380-670

8 TEKSTİL MAKİNELERİ 287 1.052-1.338

9 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 248 295-543

10 REAKTÖR VE KAZANLAR 182 476-658

11 ENDÜSTRİYEL KLİMA 134 821-955

12 GIDA MAKİNELERİ 113 465-577

13 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 74 507-581

14 AMBALAJ MAKİNELERİ 72 295-367

15 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 51 562-614

16 MOTORLAR 35 45-80

17 RULMANLAR 4 368-372

18 DERİ MAKİNELERİ -4 24-20

19 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK -30 121-90

20 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI -55 1.793-1.738

21 BÜRO MAKİNELERİ -121 330-209

22 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ -182 549-367

TABLO. 68 ALT SEKTÖRLERİN İTHALAT PAYLARI 2008-2016SIRA 2016 MAKİNE GRUBU 2008

% PAY2016

% PAY1 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 13,9 15,12 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 8,7 10,23 POMPA VE KOMPRESÖRLER 10,9 9,8



SIRA 2016 MAKİNE GRUBU 2008

% PAY2016

% PAY4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 11,5 8,55 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 4,1 8,06 TEKSTİL MAKİNELERİ 6,8 6,67 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 5,5 6,38 VANALAR 4,8 5,69 ENDÜSTRİYEL KLİMA 5,3 4,710 TARIM MAKİNELERİ 2,4 3,311 REAKTÖR VE KAZANLAR 3,1 3,212 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 3,6 3,013 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 3,3 2,914 GIDA MAKİNELERİ 3,0 2,815 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 1,9 2,716 RULMANLAR 2,4 1,817 AMBALAJ MAKİNELERİ 1,9 1,818 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 3,5 1,819 BÜRO MAKİNELERİ 2,1 1,020 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 0,8 0,421 MOTORLAR 0,3 0,422 DERİ MAKİNELERİ 0,2 0,1

TABLO.69 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DIŞ TİCARET DENGESİ 2016

SIRA MAKİNE GRUBU İHRACAT MİLYON $

İTHALAT MİLYON $

FAZLA-AÇIK MİLYON $

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 1.541 955 586

2 DERİ MAKİNELERİ 12 20 -8

3 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 39 90 -52

4 TARIM MAKİNELERİ 603 670 -67

5 MOTORLAR 1 80 -79

6 GIDA MAKİNELERİ 481 577 -97

7 BÜRO MAKİNELERİ 18 209 -191

8 REAKTÖR VE KAZANLAR 442 658 -216

9 AMBALAJ MAKİNELERİ 123 367 -244

10 RULMANLAR 123 372 -249

11 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 64 367 -303

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 285 614 -329

13 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 111 543 -432

14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 146 581 -435

15 VANALAR 445 1.132 -687

16 TEKSTİL MAKİNELERİ 511 1.338 -827

17 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 229 1.283 -1.054

18 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 651 1.738 -1.087

19 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 436 1.633 -1.197

20 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 844 2.071 -1.227

21 POMPA VE KOMPRESÖRLER 685 1.994 -1.309

22 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 793 3.069 -2.276



TABLO.70 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DIŞ TİCARET DENGESİNDE GELİŞMELER

2008-2016 SIRA MAKİNE GRUBU 2008 DENGE

MİLYON DOLAR2016 DENGE

MİLYON DOLARGELİŞME

MİLYON DOLAR

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 125 586 461

2 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ -492 -303 189

3 BÜRO MAKİNELERİ -320 -191 129

4 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK -90 -52 39

5 GIDA MAKİNELERİ -123 -97 26

6 RULMANLAR -275 -249 26

7 DERİ MAKİNELERİ -17 -8 10

8 REAKTÖR VE KAZANLAR -209 -216 -7

9 AMBALAJ MAKİNELERİ -228 -244 -16

10 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ -413 -435 -22

11 MOTORLAR -44 -79 -35

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ -289 -329 -40

13 TEKSTİL MAKİNELERİ -781 -827 -46

14 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI -1.035 -1.087 -52

15 TARIM MAKİNELERİ 0 -67 -67

16 POMPA VE KOMPRESÖRLER -1.090 -1.309 -219

17 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR -172 -432 -260

18 VANALAR -414 -687 -273

19 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME -690 -1.054 -364

20 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI -1.573 -2.276 -703

21 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ -412 -1.227 -815

22 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR -120 -1.197 -1.077

TABLO.71 ALT SEKTÖRLER İTHALATTA GELİŞMELER MİLYON DOLAR

MAKİNE GRUPLARI İTHALAT2008 2011 2012 2015 2016

DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 2.160 2.465 2.412 2.619 3.069

İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 1.358 2.339 2.356 1.739 2.071

POMPA VE KOMPRESÖRLER 1.687 2.038 1.888 1.851 1.994

METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 1.793 1.963 1.964 1.753 1.738

TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 639 948 1.102 1.239 1.633

TEKSTİL MAKİNELERİ 1.052 1.814 1.866 1.358 1.338

YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 860 878 986 1.324 1.283

VANALAR 743 963 928 1.005 1.132

ENDÜSTRİYEL KLİMA 821 1.009 919 895 955

TARIM MAKİNELERİ 380 745 646 738 670

REAKTÖR VE KAZANLAR 476 408 635 464 658

HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 562 727 592 486 614

KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 507 692 596 577 581

GIDA MAKİNELERİ 465 516 613 518 577

ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 295 333 311 331 543

RULMANLAR 368 421 411 374 372

AMBALAJ MAKİNELERİ 295 361 323 430 367



MAKİNE GRUPLARI İTHALAT2008 2011 2012 2015 2016

BÜRO MAKİNELERİ 330 310 278 269 209

ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 121 105 105 101 90

MOTORLAR 45 75 65 87 80

DERİ MAKİNELERİ 24 30 30 22 20

TOPLAM 15.528 19.694 19.487 18.659 20.361 IV.2 DÜNYA TİCARETİ İÇİNDE PAY VE İHRACAT PAZARLARI Türkiye makine sanayii ihracatı son iki yıl hariç genel olarak artış eğilimi içinde bulunmaktadır. Bununla birlikte makine ihracatının dünya makine ihracatı içindeki payı ve bu payda sağlanan gelişme de önem taşımaktadır. Bu bölümde Türkiye’nin dünya makine ticareti ve ihracat pazarlarındaki konumu ayrıntılı olarak değerlendirilmektedir.Türkiye’nin makine ihracatının dünya makine ihracatı içindeki payı 2008 yılında yüzde 0,58 iken, 2014 yılında yüzde 0,75’e yükselmiştir. Bu dönemde makine sanayii ihracatının dünya makine ihracatı içindeki payını artırdığı görülmektedir. Makine sanayii ihracatının dünya makine ihracatı içinden aldığı pay 2015 yılında yüzde 0,72 olarak gerçekleşmiştir. 2016 yılında ise payın yüzde 0,74’e yükseldiği öngörülmektedir. Makine sanayii ihracatı 2008 sonrasında başarılı bir performans göstermiştir.

TABLO.72 DÜNYA MAKİNE İHRACATI VE TÜRKİYE’NİN PAYI

YILLAR TÜRKİYE İHRACAT MİLYON DOLAR

DÜNYA İHRACAT MİLYON DOLAR

TÜRKİYE İHRACAT PAY %

2008 6.866 1.188.864 0,58

2009 5.172 893.425 0,58

2010 5.967 1.052.557 0,57

2011 7.956 1.271.772 0,63

2012 8.506 1.272.613 0,67

2013 9.363 1.293.050 0,72

2014 9.936 1.330.752 0,75

2015 8.658 1.196,715 0,72

2016 8.582 1.160.000* 0,74*KAYNAK: TREADEMAP VE TÜİK VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR. * Tahmin

Makine alt sektörleri itibariyle Türkiye’nin ihracatı, dünya ihracatı ve Türkiye’nin ihracat payı ise 2015 yılı için aşağıda sunulmaktadır. Türkiye’nin 2015 yılı ihracat payı yüzde 0,72’dir.Alt sektör grupları ihracatı 2015 yılı itibariyle değerlendirildiğinde dünya ihracatı içinden en yüksek payı yüzde 2,51 ile reaktör ve kazanlar almaktadır. Onu sırası ile yüzde 1,92 payı ile endüstriyel klima ve soğutma makineleri, yüzde 1,69 payı ile tekstil makineleri, yüzde 1,58 payı ile gıda makineleri ve yüzde 1,19 payı ile tarım makineleri izlemektedir.

TABLO.73 DÜNYA MAKİNE İHRACATI İÇİNDE TÜRKİYE’NİN PAYI 2015

MAKİNE GRUBU DÜNYA MİLYAR DOLAR

TÜRKİYE MİLYON DOLAR

TÜRKİYE PAY %

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA VE SOĞUTMA MAKİ. 71,6 1.371 1.92

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 118,9 975 0.82

3 POMPA VE KOMPRESÖRLER 127,6 703 0.55

4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 103,8 676 0.65

5 TARIM MAKİNELERİ 53,3 635 1.19

6 GIDA MAKİNELERİ 33,6 528 1.58

7 VANALAR 82,4 492 0.60



MAKİNE GRUBU DÜNYA MİLYAR DOLAR

TÜRKİYE MİLYON DOLAR

TÜRKİYE PAY %

8 REAKTÖR VE KAZANLAR 17,6 442 2.51

9 TEKSTİL MAKİNELERİ 25,1 423 1.69

10 TÜRBİN TURBO JET VE HİDROLİK SİLİNDİR 119,0 397 0.33

11 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 25,6 279 1.09

12 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME MAK. 63,9 252 0.39

13 RULMANLAR 29,9 127 0.43

14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 24,3 131 0.54

15 AMBALAJ MAKİNELERİ 15,9 125 0.78

16 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 18,4 116 0.63

17 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 19,9 76 0.38

18 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK. 7,2 34 0.47

19 BÜRO MAKİNELERİ 13,8 7 0.15

20 DERİ MAKİNELERİ 1,1 4 0.89

21 MOTORLAR 3,2 1 0,00

22 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 220,7 695 0.38

TOPLAM 1.196,7 8.658 0.72

ENDÜSTRİYEL KLİMALAR VE SOĞUTMA MAKİNELERİ

DÜNYA İHRACATI 2015

SIRAÜLKE (Milyon Dolar) PAY %

DÜNYA TOPLAMI 71.553 100,0

1 ÇİN 17.707 24,7

2 MEKSİKA 7.111 9,9

3 TAYLAND 5.629 7,9

4 ABD 5.402 7,5

5 GÜNEY KORE 4.089 5,7

6 İTALYA 4.037 5,6

7 ALMANYA 3.249 4,5

8 ÇEK CUMHURİYETİ 2.151 3,0

9 FRANSA 2.010 2,8

10 JAPONYA 1.600 2,2

DÜNYA İTHALATI 2015

SIRAÜLKE (Milyon Dolar) TÜRKİYE’DEN

İTHALATITÜRKİYE’NİN

PAZAR PAYI %DÜNYA TOPLAMI 70.114 1.286,9 1,8

1 ABD 14.568 98,6 0,7

2 ALMANYA 3.856 156,4 4,1

3 JAPONYA 3.307 0,6 0,0

4 KANADA 2.723 17,7 0,7

5 FRANSA 2.708 99,2 3,7

6 S.ARABİSTAN 2.434 17,6 0,7

7 İNGİLTERE 2.041 112,2 5,5



SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) TÜRKİYE’DEN İTHALATI

TÜRKİYE’NİN PAZAR PAYI %

8 AVUSTRALYA 1.998 11,9 0,6

9 MEKSİKA 1.890 1,5 0,1

10 ÇİN 1.824 16,8 0,9

TÜRKİYE İHRACATI 2015

SIRAÜLKE (Milyon Dolar) PAY % TÜRKİYE’NİN

PAZAR PAYI %TÜRKİYE TOPLAMI 1.370,9 100,0

1 İNGİLTERE 158,1 11,5 5, 52 ALMANYA 145,0 10,6 4,13 FRANSA 84,3 6,2 3,74 IRAK 74,8 5,55 İTALYA 63,9 4,7 4, 26 ABD 60,7 4,4 0,77 İSPANYA 56,4 4,1 3,78 POLONYA 41,1 3,0 4,39 ROMANYA 35,4 2,6 9,510 CEZAYİR 33,2 2,4 7,4



TÜRKİYE TOPLAMI 1.541,5 100,01 ALMANYA 167,2 10,82 İNGİLTERE 153,3 9,93 İTALYA 99,7 6,54 FRANSA 82,5 5,45 İSPANYA 71,5 4,66 ABD 68,0 4,47 IRAK 52,8 3,48 CEZAYİR 52,2 3,49 İSRAİL 49,9 3,210 FAS 45,0 2,9

TÜRKİYE İTHALATI 2016


TÜRKİYE TOPLAMI 955,2 100,0

1 ÇİN 228,8 24,0

2 TAYLAND 184,7 19,3

3 İTALYA 84,8 8,9

4 GÜNEY KORE 82,9 8,7

5 ÇEK CUMHURİYE 57,2 6,0

6 FRANSA 39,3 4,1

7 ALMANYA 38,3 4,0

8 JAPONYA 32,5 3,4

9 BELÇİKA 32,1 3,4

10 ABD 28,7 3,0



İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ




1 ABD 16.596 14,0

2 ÇİN 15.578 13,1

3 ALMANYA 10.826 9,1

4 JAPONYA 9.737 8,2

5 İTALYA 5.492 4,6

6 SİNGAPUR 5.131 4,3


8 İNGİLTERE 4.963 4,2

9 HOLLANDA 4.436 3,7

10 FRANSA 4.021 3,4


SIRAÜLKE (Milyon Dolar)

TÜRKİYE’DEN İTHALATI


DÜNYA TOPLAMI 117.188 807,7 0,7

1 ABD 15.711 49,5 0,3

2 KANADA 6.007 3,7 0,1

3 ALMANYA 5.875 69,4 1,2

4 SİNGAPUR 4.668 4,5 0,1

5 S.ARABİSTAN 4.001 59,8 1,5

6 İNGİLTERE 3.942 17,9 0,5

7 ÇİN 3.922 11,2 0,3

8 FRANSA 3.599 27,2 0,8

9 HOLLANDA 3.516 18,8 0,5

10 AVUSTRALYA 3.490 6,6 0,2


SIRAÜLKE İHRACAT PAY %

Türkiye’nin Pazar Payı %


1 ALMANYA 64,9 6,7 1, 2

2 İTALYA 64,9 6,7 1,5

3 S.ARABİSTAN 54,8 5,6 1,5

4 CEZAYİR 53,2 5,5 4,5

5 İNGİLTERE 35,3 3,6 0,5

6 RUSYA 34,9 3,6 1,6

7 İRAN 32,7 3,4

8 IRAK 32,4 3,3

9 BAE 32,1 3,3 0, 3

10 HOLLANDA 31,9 3,3 0,5






1 CEZAYİR 88,6 10,5

2 ALMANYA 49,6 5,9

3 İRAN 41,0 4,9

4 AVUSTURYA 30,5 3,6

5 S.ARABİSTAN 30,0 3,6

6 İNGİLTERE 29,3 3,5

7 ABD 25,6 3,0

8 MISIR 24,9 3,0

9 İTALYA 22,7 2,7

10 HOLLANDA 21,7 2,6



TÜRKİYE TOPLAMI 2.070,9 100,0

1 JAPONYA 414,4 20,0

2 ÇİN 335,8 16,2

3 ALMANYA 269,1 13,0

4 İTALYA 197,3 9,5



7 İSVEÇ 107,3 5,2

8 ABD 88,0 4,3


10 FRANSA 45,0 2,2

POMPA VE KOMPRESÖRLER


SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) PAY %DÜNYA TOPLAMI 127.582

1 ÇİN 18.889 14 ,8

2 ALMANYA 18.830 14,8

3 ABD 16.430 12,9

4 İTALYA 8.567 6,7

5 JAPONYA 8.372 6,6

6 FRANSA 4.653 3,6

7 MEKSİKA 4.243 3,3



10 BELÇİKA 2.875 2,3







DÜNYA TOPLAMI 126.504 661,9 0,5

1 ABD 21.128 51,9 0,2

2 ÇİN 8.966 3,6 0,0

3 ALMANYA 8.593 134,3 1,6

4 MEKSİKA 5.407 7,0 0,1

5 FRANSA 4.454 42,3 0,9

6 KANADA 4.410 6,4 0,1

7 İNGİLTERE 4.187 27,7 0,7

8 GÜNEY KORE 4.168 13,3 0,3

9 JAPONYA 3.573 4,2 0,1

10 İTALYA 3.185 22,8 0,7





1 ALMANYA 138,8 19,8 1, 6

2 ABD 43,8 6,2 0,2

3 İNGİLTERE 28,6 4,1 0,7

4 İRAN 28,3 4,0

5 IRAK 26,4 3,8

6 TÜRKMENİSTAN 25,3 3,6

7 S.ARABİSTAN 22,1 3,1 0, 9

8 İTALYA 20,7 2,9 0,7

9 RUSYA 19,6 2,8 1,0

10 AZERBAYCAN 19,1 2,7 3,6


SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) PAY %TÜRKİYE TOPLAMI 685,1 100,0

1 ALMANYA 133,1 19,4

2 ABD 47,0 6,9

3 İRAN 24,8 3,6


5 İTALYA 21,6 3,1

6 IRAK 17,6 2,6

7 POLONYA 16,5 2,4

8 FRANSA 16,3 2,4








1 ÇİN 404,4 20,3

2 ALMANYA 304,0 15,2

3 İTALYA 197,0 9,9

4 JAPONYA 182,6 9,2

5 FRANSA 110,2 5,5

6 ÇEK CUMHURİYET 100,0 5,0

7 ABD 88,1 4,4


9 MACARİSTAN 53,7 2,7

10 İNGİLTERE 51,7 2,6 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI




1 ALMANYA 18.442 17,8

2 ÇİN 15.987 15,4

3 JAPONYA 12.483 12,0

4 ABD 7.976 7,7

5 İTALYA 7.748 7,5

6 TAYVAN 5.418 5,2

7 İSVİÇRE 4.690 4,5


9 AVUSTURYA 2.426 2,3

10 BELÇİKA 2.380 2,3





DÜNYA TOPLAMI 102.747 649,7 0,6

1 ABD 16.159 35,1 0,2

2 ÇİN 12.748 3,4 0,0

3 ALMANYA 7.389 103,1 1,4

4 MEKSİKA 4.037 13,7 0,3

5 FRANSA 3.244 15,7 0,5

6 İNGİLTERE 2.961 13,3 0,4

7 KANADA 2.919 14,3 0,5

8 İTALYA 2.692 14,1 0,5

9 RUSYA 2.590 32,4 1,3

10 BELÇİKA 2.570 6,2 0,2







1 ALMANYA 61,7 9,1 1, 4

2 S.ARABİSTAN 41,0 6,1 3,7

3 ABD 31,3 4,6 0,2

4 RUSYA 29,6 4,4 1,3

5 İRAN 25,4 3,8

6 CEZAYİR 23,7 3,5 6, 0

7 POLONYA 23,2 3,4 1,3

8 IRAK 20,0 3,0

9 BAE 14,8 2,2 2, 1

10 İNGİLTERE 14,3 2,1 0,4




1 ALMANYA 62,7 9,6

2 ABD 39,9 6,1


4 CEZAYİR 22,0 3,4

5 İRAN 20,4 3,1

6 BULGARİSTAN 19,9 3,1

7 POLONYA 19,3 3,0

8 RUSYA 18,1 2,8

9 KANADA 17,5 2,7

10 FRANSA 17,1 2,6




1 ALMANYA 416,8 24,0

2 İTALYA 267,4 15,4

3 ÇİN 235,9 13,6

4 TAYVAN 199,8 11,5

5 JAPONYA 168,2 9,7


7 ABD 58,1 3,3

8 İSVİÇRE 56,5 3,3

9 İSPANYA 32,4 1,9




GIDA MAKİNELERİ




1 ALMANYA 5.300 15,8

2 ABD 3.706 11,0

3 İTALYA 3.423 10,2

4 ÇİN 2.869 8,6



7 FRANSA 1.215 3,6

8 İSVİÇRE 1.058 3,2

9 DANİMARKA 962 2,9

10 İNGİLTERE 917 2,7





DÜNYA TOPLAMI 32.087 417,7 1,3

1 ABD 3.330 5,1 0,2

2 RUSYA 2.073 36,2 1,7

3 ÇİN 1.647 3,7 0,2

4 ALMANYA 1.269 7,7 0,6

5 MEKSİKA 1.169 1,5 0,1

6 FRANSA 1.038 2,9 0,3

7 KANADA 1.024 3,7 0,4

8 İNGİLTERE 915 3,2 0,3

9 HİNDİSTAN 865 11,2 1,3

10 ENDONEZYA 792 2,5 0,3





1 CEZAYİR 80,7 15,3 18 ,1

2 ÖZBEKİSTAN 33,8 6,4

3 KAZAKİSTAN 29,7 5,6 11 ,6

4 IRAK 27,4 5,2

5 İRAN 26,3 5,0

6 MISIR 20,2 3,8 6, 8

7 RUSYA 18,2 3,4 1,7


9 ROMANYA 12,6 2,4 7, 7

10 S.ARABİSTAN 11,4 2,2 2,2






1 CEZAYİR 45,7 9,5

2 IRAK 32,6 6,8


4 İRAN 25,7 5,4

5 MISIR 20,6 4,3

6 RUSYA 15,2 3,2

7 KAZAKİSTAN 15,1 3,1


9 UKRAYNA 14,0 2,9

10 AZERBAYCAN 13,0 2,7




1 İTALYA 98,0 17,0

2 ALMANYA 92,9 16,1

3 ABD 70,5 12,2

4 ÇİN 43,1 7,5

5 JAPONYA 40,9 7,1

6 HOLLANDA 36,0 6,2

7 HİNDİSTAN 20,3 3,5


9 FRANSA 18,7 3,2

10 İSPANYA 15,8 2,7

REAKTÖR VE KAZANLAR




1 ÇİN 2.231 12,7

2 ALMANYA 2.184 12,4

3 RUSYA 1.510 8,6


5 İTALYA 1.187 6,8

6 ABD 1.005 5,7

7 İSVEÇ 736 4,2

8 SLOVAKYA 628 3,6

9 FRANSA 598 3,4

10 HOLLANDA 560 3,2




SIRAÜLKE

İTHALAT (Milyon Dolar)




1 FRANSA 1.544 7,2 0,5

2 ALMANYA 1.261 112,1 8,9

3 ABD 1.253 0,7 0,1

4 S.ARABİSTAN 1.204 2,8 0,2

5 İNGİLTERE 1.076 57,1 5,3

6 UKRAYNA 699 8,6 1,2

7 ENDONEZYA 597 0,0 0,0

8 ÇİN 551 27,8 5,0

9 VİETNAM 494 0,0 0,0

10 TÜRKİYE 464 0,0 0,0





1 ALMANYA 95,3 21,6 8, 9

2 İNGİLTERE 52,1 11,8 5,3

3 RUSYA 28,9 6,5 8,9

4 ÇİN 28,5 6,5 5,0

5 ROMANYA 27,9 6,3 15,8

6 İSPANYA 26,6 6,0 8,9

7 İTALYA 22,9 5,2 5,4

8 BELÇİKA 14,1 3,2 4,5

9 BOSNA HERSEK 14,1 3,2 38,5

10 AVUSTURYA 10,2 2,3 4,6




1 ALMANYA 98,3 22,3


3 ÇİN 33,5 7,6

4 İSPANYA 32,3 7,3

5 İTALYA 27,1 6,1

6 ROMANYA 24,5 5,6

7 RUSYA 17,5 4,0

8 BELÇİKA 12,8 2,9

9 UKRAYNA 10,8 2,4

10 CEZAYİR 9,4 2,1






1 ÇİN 345,1 52,4

2 ALMANYA 70,5 10,7

3 İTALYA 63,3 9,6

4 FİNLANDİYA 32,1 4,9

5 SLOVAKYA 30,9 4,7


7 POLONYA 20,1 3,1

8 HOLLANDA 14,2 2,2



TARIM MAKİNELERİ




1 ALMANYA 8.767 16,4

2 ABD 7.547 14,2

3 İTALYA 4.628 8,7

4 ÇİN 3.655 6,9

5 FRANSA 2.877 5,4



8 JAPONYA 1.948 3,7

9 BELÇİKA 1.868 3,5

10 KANADA 1.604 3,0






1 ABD 7.406 227,3 3,1

2 FRANSA 3.971 15,0 0,4

3 ALMANYA 3.917 29,3 0,7

4 KANADA 3.258 17,4 0,5

5 İNGİLTERE 2.303 1,8 0,1

6 AVUSTRALYA 1.513 9,2 0,6

7 HOLLANDA 1.506 4,1 0,3

8 BELÇİKA 1.478 1,6 0,1

9 POLONYA 1.350 4,2 0,3

10 RUSYA 1.346 19,0 1,4




SIRA ÜLKE İHRACAT PAY %Türkiye’nin Pazar

Payı %TÜRKİYE TOPLAMI 635,0 100,0

1 ABD 181,6 28,6 3, 1

2 İTALYA 70,3 11,1 6,6

3 IRAK 29,6 4,7

4 SUDAN 21,9 3,5 8, 1

5 AZERBAYCAN 19,9 3,1 28,8

6 CEZAYİR 19,1 3,0 7,1

7 İRAN 15,1 2,4

8 BULGARİSTAN 14,8 2,3 2, 6

9 RUSYA 13,8 2,2 1,4

10 FRANSA 13,2 2,1 0,4




1 ABD 169,5 28,1

2 İTALYA 63,7 10,6

3 IRAK 28,9 4,8


5 İRAN 19,8 3,3

6 SUDAN 19,6 3,3

7 CEZAYİR 19,0 3,2

8 UKRAYNA 15,0 2,5


10 GÜNEY AFRİKA 13,2 2,2




1 İTALYA 158,9 23,7


3 FRANSA 69,7 10,4

4 ALMANYA 66,5 9,9

5 POLONYA 49,3 7,4

6 ABD 44,7 6,7

7 ÇİN 42,9 6,4

8 JAPONYA 28,7 4,3

9 HOLLANDA 16,9 2,5




VANALAR




1 ÇİN 14.554 17,7

2 ABD 12.480 15,1

3 ALMANYA 10.788 13,1

4 İTALYA 7.578 9,2

5 JAPONYA 3.801 4,6


7 FRANSA 2.793 3,4

8 MEKSİKA 2.431 2,9


10 İSVİÇRE 1.408 1,7






1 ABD 15.246 139,8 0,9

2 ÇİN 7.169 10,8 0,2

3 ALMANYA 5.328 69,8 1,3

4 KANADA 3.485 3,5 0,1

5 İNGİLTERE 3.326 12,4 0,4

6 MEKSİKA 3.247 6,7 0,2

7 FRANSA 2.901 15,0 0,5

8 GÜNEY KORE 2.520 3,7 0,1

9 JAPONYA 2.153 0,2 0,0

10 BAE 2.030 5,9 0,3





1 ALMANYA 55,9 11,4 1, 3

2 İRAN 47,5 9,7

3 IRAK 37,1 7,5

4 MISIR 29,9 6,1 5, 3

5 RUSYA 22,0 4,5 1,8

6 AZERBAYCAN 18,0 3,7 3,6


8 ABD 17,1 3,5 0, 9

9 FRANSA 14,8 3,0 0,5

10 HOLLANDA 13,0 2,6 0,6






1 ALMANYA 62,9 14,1

2 MISIR 28,4 6,4

3 IRAK 28,1 6,3

4 İRAN 16,2 3,6

5 ABD 16,0 3,6


7 FRANSA 12,0 2,7

8 HOLLANDA 11,8 2,6






1 ÇİN 250,5 22,1

2 İTALYA 248,8 22,0

3 ALMANYA 174,3 15,4

4 ABD 75,7 6,7


6 FRANSA 38,1 3,4

7 İSPANYA 37,4 3,3

8 POLONYA 28,3 2,5


10 JAPONYA 27,2 2,4

HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ




1 ÇİN 5.694 22,3

2 İTALYA 2.714 10,6

3 ALMANYA 2.328 9,1


5 JAPONYA 2.042 8,0

6 ABD 1.562 6,1

7 KANADA 1.208 4,7

8 PORTEKİZ 657 2,6

9 AVUSTURYA 611 2,4

10 İSVİÇRE 596 2,3




SIRA ÜLKE (Milyon Dolar)TÜRKİYE’DEN


PAZAR PAYI %DÜNYA TOPLAMI 23.858 245,1 1,0

1 ABD 3.045 7,9 0,3

2 ÇİN 2.156 1,1 0,1

3 MEKSİKA 1.899 2,3 0,1

4 ALMANYA 1.333 26,8 2,0

5 HİNDİSTAN 1.039 1,4 0,1

6 JAPONYA 974 0,0 0,0

7 VİETNAM 920 0,2 0,0

8 RUSYA 753 47,8 6,3

9 TAYLAND 734 1,0 0,1

10 İTALYA 711 24,0 3,4

TÜRKYE İHRACATI 2015



1 ALMANYA 36,1 12,9 2, 0

2 RUSYA 29,4 10,5 6,3

3 İRAN 23,3 8,4

4 İTALYA 13,1 4,7 3, 4

5 CEZAYİR 11,5 4,1 9,5

6 ABD 11,2 4,0 0,3

7 MISIR 10,7 3,8 7,1

8 BULGARİSTAN 8,2 3,0 17,7

9 S.ARABİSTAN 7,1 2,6 5,1

10 NİJERYA 7,0 2,5




1 ALMANYA 34,9 12,3

2 İTALYA 26,0 9,1


4 RUSYA 17,5 6,1

5 İRAN 17,4 6,1

6 CEZAYİR 12,9 4,5

7 ABD 11,8 4,1

8 MISIR 8,9 3,1


10 POLONYA 7,8 2,7






1 ÇİN 177,7 29,0

2 İTALYA 114,5 18,7

3 JAPONYA 102,7 16,7

4 ALMANYA 42,7 7,0


6 FRANSA 18,9 3,1

7 ABD 17,1 2,8


9 LÜKSEMBURG 10,6 1,7

10 SLOVENYA 7,4 1,2

TEKSTİL MAKİNELERİ




1 ÇİN 4.972 19,8

2 ALMANYA 3.716 14,8

3 JAPONYA 2.252 9,0

4 İTALYA 2.103 8,4


6 ABD 1.057 4,2

7 TAYVAN 943 3,8

8 İSVİÇRE 918 3,7

9 FRANSA 829 3,3

10 SİNGAPUR 791 3,2




PAZAR PAYI %DÜNYA TOPLAMI 25.080 366,2 1,5

1 ÇİN 3.199 1,8 0,1

2 ABD 2.971 6,9 0,2

3 HİNDİSTAN 2.187 8,6 0,4

4 VİETNAM 1.446 3,3 0,2

5 ALMANYA 1.411 28,9 2,0

6 TÜRKİYE 1.358 0,0 0,0

7 İTALYA 681 20,2 3,0

8 ENDONEZYA 655 1,5 0,2

9 SİNGAPUR 623 1,4 0,2

10 MEKSİKA 544 12,7 2,3






1 İNGİLTERE 68,3 16,1 17 ,8

2 ALMANYA 39,9 9,4 2,0

3 FRANSA 29,8 7,0 8,6

4 BANGLADEŞ 29,5 7,0

5 İRAN 21,4 5,1

6 İTALYA 18,0 4,2 3, 0

7 BELÇİKA 15,9 3,8 9,5

8 HİNDİSTAN 14,4 3,4 0,4

9 MISIR 13,1 3,1 8,1

10 İSPANYA 12,7 3,0 5,1


SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) PAY %TÜRKİYE TOPLAMI 511,5 100,0


2 ALMANYA 41,2 8,0

3 FRANSA 32,5 6,3

4 BANGLADEŞ 28,8 5,6

5 İTALYA 27,7 5,4

6 BELÇİKA 20,5 4,0



9 İRAN 17,8 3,5

10 MISIR 16,2 3,2


SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) PAY %TÜRKİYE TOPLAMI 1.338,4 100,0

1 ALMANYA 302,6 22,6

2 ÇİN 213,3 15,9

3 İTALYA 176,8 13,2

4 BELÇİKA 144,7 10,8

5 İSVİÇRE 136,6 10,2

6 JAPONYA 127,9 9,6

7 FRANSA 72,0 5,4


9 TAYVAN 17,6 1,3




TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİRLER


SIRA ÜLKE (Milyon Dolar) PAY %DÜNYA TOPLAMI 119.047 100,0

1 İNGİLTERE 20.344 17,1

2 ABD 14.449 12,1

3 FRANSA 11.466 9,6

4 ALMANYA 10.891 9,1

5 JAPONYA 6.632 5,6

6 ÇİN 6.397 5,4


8 KANADA 5.356 4,5

9 İTALYA 4.766 4,0

10 HONG KONG 3.338 2,8




PAZAR PAYI %DÜNYA TOPLAMI 144.057 1.004,4 0,7

1 ABD 27.463 251,9 0,9

2 İNGİLTERE 16.634 66,8 0,4

3 ALMANYA 10.931 81,0 0,7

4 FRANSA 10.055 136,2 1,4

5 SİNGAPUR 6.595 43,9 0,7

6 ÇİN 6.502 27,5 0,4

7 KANADA 5.893 27,1 0,5

8 JAPONYA 5.758 6,5 0,1

9 HONG KONG 4.585 0,1 0,0

10 BAE 4.314 3,5 0,1




1 ABD 233,3 58,7 0, 9

2 ÇİN 18,2 4,6 0,4

3 ALMANYA 17,1 4,3 0,7

4 FRANSA 13,5 3,4 1,4

5 BELÇİKA 11,6 2,9 1,9

6 BAE 8,4 2,1 0,1

7 İNGİLTERE 7,6 1,9 0,4

8 İSPANYA 6,7 1,7 1,0

9 İRAN 5,6 1,4

10 S.ARABİSTAN 5,3 1,3 0, 3






1 ABD 257,6 59,1

2 ALMANYA 35,8 8,2

3 İSPANYA 28,3 6,5

4 FRANSA 13,3 3,0

5 BELÇİKA 11,0 2,5



8 KANADA 5,4 1,2

9 İRAN 5,4 1,2





1 ABD 429,9 26,3

2 ALMANYA 352,9 21,6

3 FRANSA 218,8 13,4

4 ÇİN 180,0 11,0


6 İTALYA 88,5 5,4

7 JAPONYA 44,9 2,8


9 İSRAİL 23,8 1,5

10 İSPANYA 19,2 1,2

YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME MAKİNELERİ




1 ÇİN 11.905 18,6

2 ALMANYA 9.575 15,0

3 ABD 6.285 9,8

4 İTALYA 4.550 7,1

5 JAPONYA 3.596 5,6

6 FRANSA 2.720 4,3



9 KANADA 1.969 3,1

10 GÜNEY KORE 1.918 3,0








1 ABD 8.495 5,0 0,9

2 ÇİN 4.494 0,8 0,3

3 ALMANYA 2.461 9,1 0,4

4 İNGİLTERE 2.365 1,8 1,4

5 FRANSA 2.359 2,8 0,3

6 KANADA 2.340 0,0 0,3

7 MEKSİKA 2.071 0,3 0,2

8 HOLLANDA 2.028 8,2 0,2

9 S.ARABİSTAN 1.702 21,3 0,1

10 RUSYA 1.668 20,9 1,2





1 S.ARABİSTAN 22,2 8,8 1, 3

2 ABD 16,5 6,6 0,1

3 IRAK 14,3 5,7

4 CEZAYİR 11,1 4,4 3, 5

5 RUSYA 11,0 4,3 1,3


7 AZERBAYCAN 8,9 3,5 13 ,0


9 ALMANYA 8,1 3,2 0, 4

10 İRAN 6,8 2,7




1 ABD 13,7 6,0

2 KAZAKİSTAN 13,0 5,7

3 CEZAYİR 11,3 5,0


5 IRAK 9,9 4,3

6 ALMANYA 9,0 3,9

7 İRAN 6,7 2,9

8 İSRAİL 6,5 2,8

9 GÜRCİSTAN 6,1 2,7

10 RUSYA 5,5 2,4






1 ÇİN 369,7 28,8

2 ALMANYA 285,2 22,2

3 İTALYA 153,2 11,9

4 FRANSA 64,5 5,0


6 ABD 42,7 3,3

7 SLOAVAKYA 36,0 2,8

8 İSPANYA 35,9 2,8

9 HOLLANDA 34,7 2,7


AMBALAJ MAKİNELERİ




1 ALMANYA 4.361 27,4

2 İTALYA 3.932 24,7

3 ÇİN 1.051 6,6

4 ABD 711 4,5

5 HOLLANDA 654 4,1


7 JAPONYA 551 3,5

8 FRANSA 443 2,8

9 İSPANYA 401 2,5

10 TAYVAN 313 2,0

DÜNYA İTHALATIS 2015





1 ABD 1.823 1,5 0,9

2 ÇİN 1.426 0,5 0,3

3 MEKSİKA 556 0,2 0,4

4 ALMANYA 526 3,8 1,4

5 FRANSA 508 1,2 0,3

6 RUSYA 439 2,0 0,3

7 TÜRKİYE 430 0,0 0,2

8 BREZİLYA 384 0,8 0,2

9 İNGİLTERE 376 0,4 0,1

10 ENDONEZYA 371 0,2 1,2







1 CEZAYİR 10,4 8,3 5, 8

2 IRAK 7,4 5,9

3 BAE 7,2 5,7 1, 9

4 İRAN 7,0 5,6

5 S.ARABİSTAN 5,3 4,3 1, 7

6 MISIR 5,3 4,2 2,0

7 ROMANYA 4,9 4,0 9,3

8 FAS 3,3 2,7 5,1

9 ALMANYA 2,9 2,3 0,7

10 POLONYA 2,9 2,3 0,7




1 İRAN 11,6 9,4

2 IRAK 9,7 7,9

3 CEZAYİR 8,3 6,7


5 İTALYA 6,1 5,0

6 BAE 4,9 4,0

7 MISIR 4,8 3,9


9 UKRAYNA 4,1 3,3

10 ALMANYA 3,2 2,6




1 İTALYA 148,7 40,5

2 ALMANYA 108,2 29,5

3 ÇİN 19,9 5,4

4 İSVİÇRE 18,9 5,1

5 HOLLANDA 10,5 2,8

6 FRANSA 7,9 2,2

7 JAPONYA 7,6 2,1


9 İSPANYA 6,2 1,7




RULMANLAR




1 ÇİN 4.695 15,7

2 ALMANYA 4.445 14,9

3 JAPONYA 3.974 13,3

4 ABD 2.306 7,7

5 FRANSA 1.760 5,9

6 İTALYA 1.251 4,2


8 BELÇİKA 783 2,6

9 GÜNEY KORE 766 2,6

10 ROMANYA 741 2,5






1 ALMANYA 3.860 34,9 0,9

2 ÇİN 3.366 9,6 0,3

3 ABD 3.065 13,7 0,4

4 FRANSA 1.482 20,5 1,4

5 MEKSİKA 1.236 3,8 0,3

6 İTALYA 1.135 3,7 0,3

7 GÜNEY KORE 981 2,0 0,2

8 SİNGAPUR 962 1,5 0,2

9 HİNDİSTAN 867 1,2 0,1

10 KANADA 860 10,6 1,2





1 ALMANYA 32,2 25,3 0, 9

2 FRANSA 21,1 16,6 1,4

3 ABD 13,6 10,7 0,4

4 KANADA 10,5 8,3 1,2

5 ÇİN 7,2 5,7 0,3

6 İNGİLTERE 6,0 4,7 0,8

7 POLONYA 3,8 3,0 1,3

8 İTALYA 3,3 2,6 0,3

9 İRAN 3,3 2,6

10 ÇEK CUMHURİYE 3,2 2,5 1, 1






1 ALMANYA 36,4 29,7

2 FRANSA 17,3 14,1

3 ABD 12,4 10,1

4 KANADA 9,8 8,0

5 ÇİN 7,7 6,3


7 POLONYA 4,0 3,2

8 İTALYA 3,7 3,0

9 AVUSTURYA 2,9 2,4





1 ÇİN 87,8 23,6

2 ALMANYA 57,8 15,5

3 FRANSA 47,0 12,6

4 JAPONYA 26,2 7,0

5 İTALYA 23,6 6,4

6 ABD 23,3 6,3

7 POLONYA 18,1 4,9

8 ROMANYA 12,6 3,4

9 İSVEÇ 10,7 2,9


KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ




1 ÇİN 16.193 66,6

2 ABD 12.583 51,8

3 ALMANYA 6.653 27,4

4 MEKSİKA 4.768 19,6

5 RUSYA 4.331 17,8

6 TAYLAND 4.103 16,9

7 BREZİLYA 3.261 13,4

8 HİNDİSTAN 3.216 13,2

9 ENDONEZYA 3.044 12,5

10 TÜRKİYE 3.013 12,4







DÜNYA TOPLAMI 65.666 116.2

1 ABD 3.094 3.1 0, 1

2 ALMANYA 2.503 2.0 0,1

3 JAPONYA 1.229 9.9 0,8

4 FRANSA 1.101 0,9 0,1

5 RUSYA 819 1.2 0,1

6 KANADA 785 9.0 1,1

7 İTALYA 737 1.1 0,2

8 ÇİN 715 0,1 0,0

9 İNGİLTERE 632 0,3 0,0

10 İSPANYA 577 0





1 ALMANYA 11,1 8,5 1, 1


3 RUSYA 7,5 5,7 0, 8

4 IRAK 7,0 5,3 3,3

5 FRANSA 5,3 4,0 1,6

6 İTALYA 4,9 3,7 10,4

7 İRAN 4,8 3,7 12,8

8 İSPANYA 3,9 3,0 3,6

9 ABD 3,7 2,8

10 POLONYA 3,3 2,5 2, 4




1 İRAN 12,1 8,3

2 RUSYA 8,3 5,7

3 ALMANYA 7,2 4,9

4 CEZAYİR 6,7 4,6

5 UKRAYNA 5,1 3,5


7 SIRBİSTAN 4,6 3,1


9 HOLLANDA 4,5 3,1

10 ROMANYA 4,5 3,0






1 ÇİN 146,3 25,2

2 ALMANYA 116,3 20,0

3 İTALYA 107,7 18,6

4 JAPONYA 48,8 8,4


6 TAYVAN 28,8 5,0



9 İSVİÇRE 11,6 2,0

10 FRANSA 10,2 1,8

KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ




1 ALMANYA 4.565 23,0

2 ÇİN 2.057 10,3

3 İTALYA 1.975 9,9

4 ABD 1.320 6,6

5 JAPONYA 1.082 5,4


7 FRANSA 791 4,0

8 FİNLANDİYA 636 3,2


10 TAYVAN 545 2,7



DÜNYA TOPLAMI 19.884

1 ALMANYA 4.565 23 ,0

2 ÇİN 2.057 10,3

3 İTALYA 1.975 9,9

4 ABD 1.320 6,6

5 JAPONYA 1.082 5,4


7 FRANSA 791 4,0

8 FİNLANDİYA 636 3,2


10 TAYVAN 545 2,7







1 İRAN 7,6 10,0

2 ALMANYA 6,8 9,0 0, 9

3 ÇEK CUMHURİYE 4,1 5,4 0,7

4 RUSYA 3,6 4,8 1,1

5 İTALYA 2,9 3,8 0,4

6 ABD 2,4 3,1 0,1

7 İNGİLTERE 2,2 2,8 0,4


9 ROMANYA 2,1 2,7 1,9

10 POLONYA 1,7 2,2 0,5




1 ALMANYA 6,8 10,6

2 İRAN 3,4 5,3

3 İTALYA 3,3 5,1

4 RUSYA 2,5 3,9

5 ABD 2,3 3,6

6 MISIR 2,3 3,6


8 İSPANYA 1,9 2,9






1 ALMANYA 115,6 31,5

2 İTALYA 92,9 25,3

3 ÇİN 45,9 12,5

4 JAPONYA 16,6 4,5

5 FRANSA 16,2 4,4

6 İSVİÇRE 13,1 3,6

7 İSVEÇ 8,4 2,3

8 ABD 8,3 2,3


10 HOLLANDA 6,3 1,7



ENDÜSTRİYEL ISITICILAR




1 ALMANYA 2.477 13,4

2 İTALYA 2.197 11,9

3 ÇİN 2.055 11,1

4 ABD 2.032 11,0


6 FRANSA 717 3,9

7 JAPONYA 684 3,7

8 MEKSİKA 536 2,9


10 HOLLANDA 481 2,6






1 ABD 2.046 3,5 0,2

2 ALMANYA 1.301 27,6 2,1

3 ÇİN 1.153 0,4 0,0

4 AVUSTRALYA 952 1,2 0,1

5 RUSYA 852 18,6 2,2

6 KANADA 815 1,1 0,1

7 ENDONEZYA 709 0,2 0,0

8 VİETNAM 657 1,2 0,2

9 HİNDİSTAN 525 0,2 0,0

10 MEKSİKA 523 0,5 0,1





1 ALMANYA 14,9 12,8 2, 1

2 FRANSA 9,7 8,4 1,9

3 RUSYA 7,3 6,3 2,2


5 BAE 4,0 3,4 1,6

6 ABD 3,9 3,4 0,2

7 IRAK 3,3 2,9

8 İTALYA 3,3 2,8 0, 8








1 ALMANYA 15,2 13,7

2 FRANSA 8,9 8,1

3 RUSYA 4,6 4,1

4 POLONYA 4,1 3,7

5 İTALYA 3,7 3,4

6 İRAN 3,7 3,3

7 CEZAYİR 3,7 3,3


9 MISIR 3,0 2,7

10 ABD 2,8 2,6




1 İTALYA 135,5 24,9

2 ÇİN 90,5 16,7

3 ALMANYA 75,5 13,9

4 ABD 61,1 11,2

5 FRANSA 41,0 7,5


7 JAPONYA 13,9 2,6


9 İSPANYA 9,5 1,7

10 MISIR 8,7 1,6

ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAKİNELERİ




1 ALMANYA 1.833 25,5

2 İTALYA 1.736 24,2

3 ABD 401 5,6

4 İSVEÇ 332 4,6

5 ÇİN 314 4,4

6 FRANSA 274 3,8


8 HOLLANDA 198 2,8

9 AVUSTURYA 181 2,5









1 ABD 903 8,1 0,9

2 ALMANYA 591 7,7 1,3

3 FRANSA 508 2,2 0,4

4 İNGİLTERE 361 4,0 1,1

5 İSPANYA 265 2,4 0,9

6 HOLLANDA 231 0,5 0,2

7 POLONYA 230 1,4 0,6

8 İTALYA 217 1,2 0,5

9 İSVİÇRE 205 0,1 0,1

10 KANADA 192 0,1 0,1





1 ALMANYA 4,2 12,4 1, 3

2 ABD 2,7 7,8 0,9

3 İSPANYA 1,8 5,3 0,9


5 İTALYA 1,4 4,2 0,5

6 RUSYA 1,2 3,5 0,4


8 İNGİLTERE 1,0 3,0 1, 1


10 MOZAMBİK 0,9 2,6 1,4




1 ALMANYA 4,8 12,3

2 İSPANYA 2,7 7,1

3 ABD 2,6 6,8

4 İTALYA 2,1 5,5


6 CEZAYİR 1,5 3,7

7 İRAN 1,3 3,4


9 IRAK 1,0 2,6

10 MISIR 0,8 2,2






1 ALMANYA 30,9 34,2

2 İTALYA 29,8 33,0

3 POLONYA 7,5 8,4

4 ÇİN 3,6 4,0

5 İSVEÇ 3,3 3,7

6 İSPANYA 2,3 2,5

7 İSVİÇRE 2,1 2,3

8 FRANSA 1,5 1,7

9 ABD 1,4 1,5


BÜRO MAKİNELERİ




1 ÇİN 3.719 26,9

2 HONG KONG 1.299 9,4

3 ALMANYA 1.250 9,0

4 ABD 963 7,0

5 MACARİSTAN 893 6,5

6 İTALYA 606 4,4

7 JAPONYA 531 3,8



10 TAYVAN 366 2,6






1 ABD 2.436 0,4 0,1

2 HONG KONG 1.098 0,4 0,2

3 ÇİN 904 0,1 1,5

4 İNGİLTERE 866 0,5 0,0

5 JAPONYA 816 0,0 0,0

6 ALMANYA 751 0,6 0,2

7 İSPANYA 588 0,1 0,0

8 FRANSA 551 0,0 0,1

9 KANADA 410 0,0 0,1

10 HOLLANDA 350 4,4 0,4







1 AZERBAYCAN 4,1 20,3 27 ,3

2 MACARİSTAN 3,2 16,0 2,2

3 YUNANİSTAN 1,8 8,9 1,0


5 ALMANYA 1,1 5,5 0,1

6 GÜRCİSTAN 0,8 4,1 19,7

7 IRAK 0,8 4,0

8 HOLLANDA 0,8 3,9 1, 3

9 İRAN 0,5 2,5

10 ABD 0,4 2,1 0, 0




1 YUNANİSTAN 3,0 16,3

2 HOLLANDA 2,1 11,8


4 BAE 1,2 6,4

5 ALMANYA 1,0 5,6

6 ROMANYA 0,9 4,7

7 PAKİSTAN 0,8 4,6

8 İRAN 0,8 4,5

9 KIRGIZİSTAN 0,4 2,1





1 ÇİN 61,6 29,4

2 ALMANYA 39,1 18,7

3 VİETNAM 35,4 16,9


5 ENDONEZYA 6,5 3,1


7 İTALYA 4,8 2,3

8 MALEZYA 4,6 2,2

9 SİNGAPUR 3,6 1,7

10 JAPONYA 2,9 1,4



DERİ MAKİNELERİ




1 İTALYA 397 35,7

2 ÇİN 289 26,0

3 TAYVAN 119 10,7


5 ALMANYA 47 4,3

6 FRANSA 16 1,4

7 HONG KONG 15 1,4

8 ABD 14 1,2

9 İSPANYA 14 1,2

10 DANİMARKA 11 1,0






1 VİETNAM 172 0,0 0,0

2 ENDONEZYA 112 0,0 0,0

3 HİNDİSTAN 104 0,1 0,1

4 ÇİN 57 1,2 2,2

5 İTALYA 37 1,4 3,7

6 ABD 36 0,1 0,4

7 MEKSİKA 32 0,0 0,0

8 PORTEKİZ 24 0,4 1,6

9 ETOPYA 22 12,4 55,2

10 TÜRKİYE 22 0,0 0,0





1 İTALYA 1,2 12,1 3, 7

2 BELARUS 1,1 11,5 35,7

3 ÇİN 0,8 8,1 2,2

4 POLONYA 0,8 7,9 5,4

5 İRAN 0,8 7,8

6 CEZAYİR 0,5 5,1 17 ,3

7 UKRAYNA 0,5 4,8 1,5

8 TÜRKMENSİTAN 0,3 3,1

9 RUSYA 0,3 3,1 1, 9

10 PORTEKİZ 0,3 2,4 1,6






1 İTALYA 2,1 17,6

2 ÇİN 1,9 15,9

3 UKRAYNA 1,0 7,9

4 URUGUAY 0,7 5,7


6 YENİ ZELANDA 0,6 5,0

7 İRAN 0,5 3,7


9 CEZAYİR 0,4 3,6

10 TUNUS 0,3 2,8




1 İTALYA 11,7 58,5

2 ÇİN 4,6 22,8

3 TAYVAN 2,3 11,5

4 JAPONYA 0,6 3,3

5 ALMANYA 0,5 2,4

6 YUNANİSTAN 0,1 0,5

7 MISIR 0,1 0,3


9 AVUSTURYA 0,0 0,2

10 FRANSA 0,0 0,1

DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI




1 ALMANYA 36.324 16,5

2 ABD 33.090 15,0

3 JAPONYA 27.503 12,5

4 ÇİN 18.120 8,2

5 GÜNEY KORE 12.540 5,7

6 İTALYA 10.624 4,8

7 HOLLANDA 10.076 4,6



10 FRANSA 4.686 2,1







DÜNYA TOPLAMI 221.650 914,1 0,4

1 ÇİN 31.374 21,4 0,1

2 ABD 28.243 43,5 0,2

3 ALMANYA 14.759 221,0 1,5

4 GÜNEY KORE 14.340 5,4 0,0

5 TAYVAN 12.690 3,7 0,0

6 MEKSİKA 8.868 15,2 0,2

7 JAPONYA 8.227 2,2 0,0

8 KANADA 7.636 5,1 0,1

9 SİNGAPUR 5.394 4,1 0,1

10 İNGİLTERE 5.142 20,7 0,4





1 ALMANYA 153,1 18,2 1, 5

2 İRAN 45,7 5,4

3 ABD 42,7 5,1 0, 2

4 İTALYA 38,2 4,5 1,0

5 FRANSA 32,1 3,8 0,9

6 MISIR 28,8 3,4 2,8

7 CEZAYİR 23,9 2,8 6,3

8 S.ARABİSTAN 23,5 2,8 1,4

9 RUSYA 21,3 2,5 1,3

10 IRAK 21,1 2,5




1 ALMANYA 144,4 18,2

2 İTALYA 49,4 6,2

3 ABD 38,6 4,9

4 İRAN 34,9 4,4

5 FRANSA 32,5 4,1


7 CEZAYİR 20,5 2,6


9 BELÇİKA 18,8 2,4

10 İSPANYA 17,7 2,2






1 ÇİN 767,5 25,0

2 ALMANYA 671,7 21,9

3 İTALYA 368,1 12,0


5 ABD 120,4 3,9

6 JAPONYA 120,1 3,9

7 GÜNEY AFRİKA 116,9 3,8

8 FRANSA 90,0 2,9





TAB

LO.7

3 TÜ

RK

İYE’

NİN

MA

KİN

E İH

RA

CA

TIN

DA

PA

ZAR

TO

PLU

LAŞM

ASI

ALT

SEK

TÖR

LER

İTİB

AR

İYLE

ÜLK

ELER

İN İH

RA

CA

T P

AZA

R S

IRA

SI, 2

016

ALM

AB

DS.

AR

AC

EZİR

AN

BU

LGP

OL

RU

SK

AN

FRA

AVU

İNG

MIS

Endü

stri

yel K

lima

16

84

2

İnşa

at v

e M

aden

cilik

Mak

inel

er2

75

13

Pom

pa v

e K

ompr

esör

ler

12

93

78

4

Met

al İş

l. ve

Tak

ım T

ezga

hı1

23

45

67

89

10

Gıd

a M

akin

eler

i1

46

5

Rea

ktör

ve

Kaz

anla

r1

107

2

Tarı

m M

akin

eler

i1

75

9

Vana

lar

15

64

72

Had

de v

e D

öküm

Mak

inel

eri

17

96

53

104

8

Teks

til M

akin

eler

i2

93

110

Türb

in, T

urbo

Jet

ve

Hid

rolik

.Sili

ndir

ler

21

69

84

107

Kal

dırm

a, T

aşım

a, İs

tifle

me

61

43

710

Am

bala

j Mak

inel

eri

104

31

7

Rul

man

lar

13

74

29

6

Kau

çuk

ve P

last

ik M

akin

eler

i3

84

16

2

Kağ

ıt ve

Bas

ım M

akin

eler

i1

57

24

96

Endü

stri

yel I

sıtıc

ılar

110

76

44

32

9

Endü

stri

yel Y

ıkam

a ve

Kur

utm

a M

akin

eler

i1

35

67

810

Der

i Mak

inel

eri

97

Diğ

er M

akin

eler

ile

Aks

amla

rı1

36

74

58



TAB

LO.7

4 TÜ

RK

İYE’

NİN

MA

KİN

E İH

RA

CA

TIN

DA

PA

ZAR

TO

PLU

LAŞM

ASI

ALT

SEK

TÖR

LER

İTİB

AR

İYLE

ÜLK

ELER

İN İH

RA

CA

T P

AZA

R S

IRA

SI, 2

016

İTA

HO

LIR

AK

TÜR

KO

ZBK

AZ

UK

RA

ZER

ÇİN

İSP

RO

MB

EL

Endü

stri

yel K

lima

37

5

İnşa

at v

e M

aden

cilik

Mak

inel

er

Pom

pa v

e K

ompr

esör

ler

56

10

Met

al İş

lem

e ve

Tak

ım T

ez.

Gıd

a M

akin

eler

i2

83

79

10

Rea

ktör

ve

Kaz

anla

r5

93

46

8

Tarı

m M

akin

eler

i2

38

4

Vana

lar

83

910

Had

de v

e D

öküm

Mak

inel

eri

2

Teks

til M

akin

eler

i5

76

Türb

in, T

urbo

Jet

ve

Hid

ro.S

il.3

5

Kal

dırm

a, T

aşım

a, İs

tifle

me

52

Am

bala

j Mak

inel

eri

52

89

Rul

man

lar

85

Kau

çuk

ve P

last

ik M

akin

eler

i9

510

Kağ

ıt ve

Bas

ım M

akin

eler

i3

108

Endü

stri

yel I

sıtıc

ılar

58

Endü

stri

yel Y

ıkam

a ve

Kur

utm

a M

akin

eler

i4

92

Der

i Mak

inel

eri

18

4

Diğ

er M

akin

eler

ile

Aks

amla

rı2

109



EN Ç

OK

İTH

ALA

T YA

PIL

AN

İLK

ÜÇ

ÜLK

E 20

16

1. İH

RA

CA

TÇI

MİL

YON

DO

LAR

2. İH

RA

CA

TÇI

MİL

YON

DO

LAR

3. İH

RA

CA

TÇI

MİL

YON

DO

LAR

TOP

LAM

İT

HA

LAT

Endü

stri

yel K

lima

Çin

228,

2Ta

ylan

d18

4,7

İtal

ya84

,895

5,2

İnşa

at v

e M

aden

cilik

Mak

inel

eri

Japo

nya

414,

4Ç

in33

5,4

Alm

anya

269,

12.

070,

9

Pom

pa v

e K

ompr

esör

ler

Çin

404,

4A

lman

ya30

4,0

İtal

ya19

7,0

1.99

3,8

Met

al İş

lem

e ve

Tak

ım T

ezga

hlar

ıA

lman

ya41

6,8

İtal

ya26

7,4

Çin

235,

91.

737,

5

Gıd

a M

akin

eler

iİt

alya

98,0

Alm

anya

92,9

AB

D70

,557

7,3

Rea

ktör

ve

Kaz

anla

rÇ

in34

5,1

Alm

anya

70,5

İtal

ya63

,365

8,0

Tarı

m M

akin

eler

iİt

alya

158,

9H

indi

stan

115,

5Fr

ansa

69,7

669,

9

Vana

lar

Çin

250,

0İt

alya

248,

8A

lman

ya17

4,3

1.13

2,1

Had

de v

e D

öküm

Mak

inel

eri

Çin

177,

7İt

alya

114,

5Ja

pony

a10

2,7

613,

7

Teks

til M

akin

eler

iA

lman

ya30

2,6

Çin

213,

3İt

alya

176,

81.

338,

4

Türb

in, T

urb

o Je

t ve

Hid

rolik

Sili

ndir

AB

D42

9,9

Alm

anya

352,

9Fr

ansa

218,

81.

632,

8

Yük

Kal

dırm

a, T

aşım

a, İs

tifle

me

Çin

369,

7A

lman

ya28

5,2

İtal

ya15

3,2

1.28

3,0

Am

bala

j Mak

inel

eri

İtal

ya14

8,7

Alm

anya

108,

2Ç

in19

,936

7,2

Rul

man

lar

Çin

87,8

Alm

anya

57,8

Fran

sa47

,037

2,0

Kau

çuk

ve P

last

ik M

akin

eler

iÇ

in14

6,8

Alm

anya

116,

3İt

alya

107,

758

0,7

Kağ

ıt ve

Bas

ım M

akin

eler

iA

lman

ya11

5,6

İtal

ya92

,9Ç

in45

,936

6,9

Endü

stri

yel I

sıtıc

ılar

İtal

ya13

5,5

Çin

90,5

Alm

anya

75,5

543,

3

Endü

stri

yel Y

ıkam

a ve

Kur

utm

a M

akin

eler

iA

lman

ya30

,9İt

alya

29,8

Pol

onya

7,5

90,3

Der

i Mak

inel

eri

İtal

ya11

,7Ç

in4,

6T

ayva

n2,

319

,9

Bür

o M

akin

eler

iÇ

in61

,6A

lman

ya39

,1Vi

etna

m35

,420

9,1

Diğ

er M

akin

eler

ile

Aks

amla

rıÇ

in76

7,5

Alm

anya

671,

7İt

alya

368,

13.

069,

0



IV.3 AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİTürk makine sanayiinde dış ticaret faaliyetleri ve göstergeleri içinde önemli bir ayrım makine aksam ve parçalarına ilişkin olarak yapılan dış ticarettir. Makine aksam ve parçaları dış ticareti ihracat ve ithalat yönü ile gerçekleştirilmektedir. Makine aksam ve parçaları ihracatı yurtdışındaki üreticileri için ve yedek parça olarak yapılmaktadır. Aksam ve parça ithalatı ise yurtiçindeki ana sanayinin üretimi ile yine yedek parça için yapılmaktadır. Aksam ve parça ihracatı ve ithalatı büyük ölçüde üretimde kullanılmak üzere yapılmakta olup yedek parça amaçlı ticaret sınırlı kalmaktadır.Türk makine sanayii önemli bir aksam ve parça ihracatçısıdır. Hemen tüm alt sektörlerde aksam ve parça üretimi ve ihracatı yapılmaktadır. Ana sanayii açısından gelişen bir yan sanayinin olduğu görülmektedir. Aksam ve parça ihracatı aynı zamanda uluslararası üreticilerin ürün ve kalite standartlarının da karşılandığını göstermektedir.2016 yılı itibariyle aksam ve parça ihracatı toplamı 1,83 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. En çok aksam ve parça ihraç edilen alt sektörler inşaat makineleri, türbin ve turbo jetler, endüstriyel klimalar ve pompa ile kompresörlerdir.

TABLO.76 MAKİNE AKSAM VE PARÇALARI DIŞ TİCARETİ 2016 (Dolar)

MAKİNE GRUPLARI İHRACAT İTHALAT

Endüstriyel Klima Parça ve Aksamı 216.345.785 407.984.265

İnşaat ve Maden Makineleri Parça ve Aksamı 519.388.069 449.529.792

Pompa ve Kompresör Parça ve Aksamı 205.407.443 182.583.766

Metal İşleme ve Takım Tezgahları Parça ve Aksamı 49.600.611 151.694.147

Gıda Makineleri Parça ve Aksamı 38.485.340 26.186.407

Reaktör ve Kazan Parça ve Aksamı 31.939.711 313.227.939

Tarım Makineleri Parça ve Aksamı 63.238.696 36.321.775

Vana Parça ve Aksamı 69.939.824 103.175.921

Hadde ve Döküm Makineleri Parça ve Aksamı 25.916.907 39.787.066

Tekstil Makineleri Parça ve Aksamı 32.596.809 148.885.105

Türbin ve Turbojet Parça ve Aksamı 318.981.271 903.315.603

Rulman Parça ve Aksamı 13.412.017 39.610.921

Kauçuk ve Plastik Makineleri Parça ve Aksamı 22.821.117 46.168.037

Kağıt ve Basım Matbaa Makineleri Parça ve Aksamı 29.333.549 245.023.955

Endüstriyel Isıtıcılar Parça ve Aksamı 20.604.615 56.324.359

Endüstriyel Yıkama ve Kurutma Makineleri Parça ve Aksamı 27.926.123 72.416.516

Deri Makineleri Parça ve Aksamı 1.098.302 1.366.446

Büro Makineleri Parça ve Aksamı 2.913.317 11.594.070

Diğer Makineler Parça ve Aksamı 141.336.556 277.744.530

TOPLAM MAKİNE PARÇA VE AKSAMI 1.831.286.062 3.512.940.620

Makine sanayii üretimde kullanılmak üzere önemli miktarda aksam ve parça ithalatı da gerçekleştirmektedir. 2016 yılında 3,5 milyar dolar tutarında aksam ve parça ithalatı yapılmıştır. Makine sanayiinin yine hemen tüm alt sektörleri aksam ve parça ithalatı yapmaktadırlar. En çok aksam ve parça ithalatı yapan alt sektörler türbin ve turbo jetler, endüstriyel klimalar, inşaat ve iş makineleri ile reaktör ve kazanlardır.Yüksek aksam ve parça ithalatı üç nedenden kaynaklanmaktadır. Birincisi teknolojik olarak Türkiye’de üretilemeyen parçalar ithal edilmektedir. İkincisi ihracatta müşterilerin aksam ve parça talepleri olmaktadır. Üçüncüsü ise fiyat avantajı yakalanmaktadır.Makine sanayiinde aksam ve parça ihracatı 2016 yılında 8,58 milyar dolar olan toplam ihracat içinde yüzde 21,3 pay almıştır. Alt sektörler itibariyle aksam ve parça ihracatının toplam ihracat içindeki payı değişmektedir. Üç alt sektörde aksam ve parça ihracatının payı yüzde 50’nin üzerindedir. Bu alt sektörler türbinler ve turbo jetler, endüstriyel yıkamam ve kurutma makineleri, inşaat ve madencilik makineleridir. Kağıt ve basım makinelerinde de pay oranı yüzde 45,3’dür.



TABLO.77 ALT SEKTÖRLERİN İHRACATI İÇİNDE AKSAM VE PARÇA İHRACATI VE PAYLARI

SIRA 2016

MAKİNE GRUPLARITOPLAM

İHRACAT MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İHRACATI MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İHRACATI

PAY %

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 1.541 216 14,0

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 844 519 61,5

3 DİĞER MAKİNELER İLE AKŞAMLARI 793 141 17,8

4 POMPA VE KOMPRESÖRLER 685 205 29,9

5 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 651 50 7,7

6 TARIM MAKİNELERİ 603 63 10,4

7 TEKSTİL MAKİNELERİ 511 33 6,5

8 GIDA MAKİNELERİ 481 38 7,9

9 VANALAR 445 70 15,7

10 REAKTÖR VE KAZANLAR 442 32 7,2

11 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİND 436 319 73,2

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 285 26 9,1

13 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 229 -

14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 146 23 15,8

15 AMBALAJ MAKİNELERİ 123 -

16 RULMANLAR 123 13 10,6

17 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 111 21 18,9

18 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 64 29 45,3

19 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MK 39 28 71,8

20 BÜRO MAKİNELERİ 18 3 16,7

21 DERİ MAKİNELERİ 12 1 8,3

22 MOTORLAR 1 -

TOPLAM MAKİNE 8.582 1.831 21,3

Türkiye önemli bir makine üreticisi ve aynı zamanda ithalatçısı bir ülkedir. 2016 yılında 20,36 milyar dolar tutarında makine ithalatı yapılmıştır. Türk makine sanayii de aynı zamanda de önemli bir aksam ve parça ithalatçısıdır. 2016 yılında 3,5 milyar dolar tutarında makine ve aksam ithalatı yapılmıştır. 2016 yılında aksam ve parçaların toplam ithalat içindeki payı yüzde 17,3 olmuştur. Hemen tüm alt sektörlerde aksam ve parça ithalatı gerçekleşmektedir. Aksam ve parça ithalatının toplam ithalat içindeki payı yüzde 50’yi geçen üç alt sektör bulunmaktadır. Bu alt sektörler endüstriyel yıkama ve kurutma makineleri, kağıt ve basım makineleri ile türbin ve turbo jetleridir. Reaktör ve kazanlar ile endüstriyel klimaların da aksam ve parça ithalat payları yüksektir.

TABLO.78 ALT SEKTÖRLERİN İTHALATI İÇİNDE AKSAM VE PARÇA İTHALATI VE PAYLARI

SIRA 2016

MAKİNE GRUPLARITOPLAM İTHALAT

MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İTHALATI MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İTHALATI

PAY%

1 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 3.069 278 9,1

2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 2.071 450 21,7

3 POMPA VE KOMPRESÖRLER 1.994 183 9,2

4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 1.738 152 8,7

5 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR 1.633 903 55,3

6 TEKSTİL MAKİNELERİ 1.338 149 11,1

7 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 1.283 - -



SIRA 2016

MAKİNE GRUPLARITOPLAM İTHALAT

MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İTHALATI MİLYON DOLAR

AKSAM VE PARÇA İTHALATI

PAY%

8 VANALAR 1.132 103 9,1

9 ENDÜSTRİYEL KLİMA 955 408 42,7

10 TARIM MAKİNELERİ 670 36 5,4

11 REAKTÖR VE KAZANLAR 658 313 47,6

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 614 40 6,5

13 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 581 46 7,9

14 GIDA MAKİNELERİ 577 26 4,5

15 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 543 56 10,3

16 RULMANLAR 372 39 10,5

17 AMBALAJ MAKİNELERİ 367 - -

18 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 367 245 66,8

19 BÜRO MAKİNELERİ 209 12 5,7

20 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK 90 72 80,0

21 MOTORLAR 80 - -

22 DERİ MAKİNELERİ 20 1 5,0

TOPLAM MAKİNE 20.361 3.513 17,3

MAKİNE HS6 HS6 adı İhracat Dolar İthalat Dolar

Endüstriyel Klima 841590 Klima cihazlarının aksam-parçaları 89.098.878 351.272.618

841899 Soğutucu/dondurucu-ısı pompalarına ait aksam-parçalar

127.246.907 56.711.647

Endüstriyel Klima Parça ve Aksamı 216.345.785 407.984.265

İnşaat 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. aksam, parçaları

39.547.756 12.616.553

843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları 9.352.679 15.434.924

843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven aksam, parçaları

81.694.015 106.212.104

843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam-parçaları

18.816.528 60.719.576

843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. makinelerin aksam parçaları

50.680.285 38.352.924

843142 Buldozer ve angledozer bıçakları 205.290 4.823.280

843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları

10.612.841 34.867.428

843149 Ağır iş makinelerinin aksam-parçaları 205.889.969 138.987.027

847490 Toprak, taş, cevher vb. ayıran, yıkayan vb. makinelerin parçaları

102.588.706 37.515.976

İnşaat ve Maden Makineleri Parça ve Aksamı 519.388.069 449.529.792

Pompa Kompresör 841391 Pompaların aksam-parçaları 117.339.500 108.229.980

841392 Sıvı elevatörlerine ait aksam; parçalar 798.327 818.735

841490 Hava, gaz pompası, kompresörü, vantilatör vb. aksamı, parçaları

87.269.616 73.535.051

Pompa ve Kompresör Parça ve Aksamı 205.407.443 182.583.766




Metal İşleme 846691 Taş, seramik, beton vb. işleyen makinelerin aksam-parçaları

984.407 4.030.374

846692 Ağaç, mantar, kemik vb. işleyen makinelerin aksam-parçaları

5.034.722 15.134.705

846693 (84.56-84.61)de ki makinelere ait aksam-parçalar

11.267.173 40.577.356


16.770.608 32.710.678

846791 Zincirli testerelere ait aksam; parçalar 808.727 3.268.980

846792 Pnömatik aletlere ait aksam ve parçalar 906.457 4.024.225

846799 El ile kullanılan motorlu aletlere ait aksam; parçalar

2.148.005 6.628.957

846890 Lehim, kaynak yapmaya mahsus makine, cihazların aksamı

1.178.744 3.685.754

851590 Elektrik, lazer, ultrasonik vb. kaynak cihazı aksam, parçaları

10.501.768 41.633.118

Metal İşleme ve Takım Tezgahları Parça ve Aksamı 49.600.611 151.694.147

Gıda 843490 Sütçülükte kullanılan makine ve cihazların aksam, parçaları

6.089.266 3.151.664

843590 Şarap, meyve suları vb. makinelere ait aksam; parçalar

82.739 282.150

843790 Tohum ve tane işleme makinelerinin aksam, parçaları

23.570.401 2.373.456

843890 Yiyecek/içecek sanayii makine ve cihazlarının aksam, parçaları

8.742.934 20.379.137

Gıda Makineleri Parça ve Aksamı 38.485.340 26.186.407

Reaktör Kazan 840120 İzotopik ayırım için makine ve cihazlar, bunların aksam, parçaları

545.851

840140 Nükleer reaktörlerin aksam; parçaları 183

840290 Buhar kazanı aksam, parçaları 18.053.968 288.869.452

840390 Merkezi ısıtma kazanlarının aksam-parçaları

12.456.063 15.269.637

840490 Buhar ve ısıtma kazanları için yardımcı cihazların aksam ve parçaları

883.646 9.088.850

Reaktör ve Kazan Parça ve Aksamı 31.939.711 313.227.939

Tarım 843290 Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makinenin aksam, parçası

23.397.794 4.300.929

843390 Hasat makinelerine ait aksam; parçalar 25.404.941 18.014.384

843691 Kümes hayvancılığı/civciv çıkartma makinelerinin aksam, parçaları

1.651.330 2.014.481

843699 Diğer tarla, bahçe, kümes vb.makine ve cihazların aksam, parçaları

10.381.216 4.038.371

847890 Tütünü hazırlayan ve işleyen makinelerin aksam, parçaları

2.403.415 7.953.610

Tarım Makineleri Parça ve Aksamı 63.238.696 36.321.775




Vana 848190 Musluklar, valflar vb. cihazların aksam, parçaları

69.939.824 103.175.921

Vana Parça ve Aksamı 69.939.824 103.175.921

Hadde Döküm 845490 Tav ocakları, döküm potaları, külçe kalıpları aksam-parçaları

11.798.767 12.786.553

845590 Metalleri haddeleme makinelerinin aksam, parçaları

14.118.140 27.000.513

Hadde ve Döküm Makineleri Parça ve Aksamı 25.916.907 39.787.066

Tekstil 844820 Dokuma maddelerinden lif üreten, dokuyan, kesen makinelerin aksamı

802.259 21.695.854

844832 Dokumaya elverişli lif hazırlayan makinelerin diğer aksam, parçaları

301.941 6.412.160

844839 Dokumaya elver. lif hazırlayan makineler için aksam; parçalar

4.927.705 22.432.524

844849 Dokuma makineleri/yardımcı makinelerinin aksam, parçaları

13.146.911 28.012.773

844859 Örgü, dikiş, trikotaj makinelerinde kullanılan aksam; parçalar

2.401.373 10.056.603

844900 Keçe, mensucat imal makinelerinin aksam, parçaları

1.271.380 32.258.555

845190 Dokumaları yıkama, kurutma, ütüleme makinelerinin aksam, parçası

7.664.068 17.415.579

845290 Dikiş makinalarının mobilya, tabla, mahfaza ve diğer aksam ve parçaları

2.081.172 10.601.057

Tekstil Makineleri Parça ve Aksamı 32.596.809 148.885.105

Türbin Turbojet 840690 Buhar türbinlerinin aksam-parçaları 487.450 160.451.330

841090 Su türbinleri ve su çarkları için aksam; parçalar

8.558.573 17.728.858

841191 Turbojetler/turbopropellerin aksam-parçaları

280.137.238 498.770.081

841199 Diğer gaz türbinlerinin aksam-parçaları 11.639.929 167.658.506

841290 Diğer motor, kuvvet üreten makinelere ait aksam, parçalar

18.158.081 58.706.828

Türbin ve Turbojet Parça ve Aksamı 318.981.271 903.315.603

Rulman 848291 Bilye, iğne, ve makaraların aksamı 654.885 15.758.729

848299 Rulmanların diğer aksam, parçaları 12.757.132 23.852.192

Rulman Parça ve Aksamı 13.412.017 39.610.921

Kauçuk Plastik 847790 Kauçuk/plastik eşya imal makinelerinin aksam-parçaları

22.821.117 46.168.037

Kauçuk ve Plastik Makineleri Parça ve Aksamı 22.821.117 46.168.037




Matbaa Makineleri 844391 Matbaa levha, silindir ve tabedici unsurları hazırlayan makine kullanılan aksam, parça

7.157.401 23.824.672

844399 Baskı makinelerinin diğer maddelerden aksam, parçası

22.176.148 221.199.283

Kağıt ve Basım Matbaa Makineleri Parça ve Aksamı 29.333.549 245.023.955

Endüstriyel Isıtıcılar 841690 Brülörlerin-mekanik kömür taşıyıcılarının aksam-parçaları

4.176.219 21.274.584

841790 Elektriksiz sanayii, laboratuvar fırınlarının aksam, parçaları

16.428.396 35.049.775

Endüstriyel Isıtıcılar Parça ve Aksamı 20.604.615 56.324.359

Endüstriyel Yıkama Kurutma

842290 Bulaşık yıkama makinelerine ait aksam-parçalar

27.926.123 72.416.516

Endüstriyel Yıkama ve Kurutma Makineleri Parça ve Aksamı 27.926.123 72.416.516

Deri 845390 Post, deri, kösele makinelerinin aksam, parçaları

1.098.302 1.366.446

Deri Makineleri Parça ve Aksamı 1.098.302 1.366.446

Büro 847310 Yazı ve kelime işlem makinelere ait aksam, parça-aksesuarlar

5.313 157.054

847340 Büro için diğer makine ve cihazların aksam, parçası

2.856.092 10.289.687

847690 Otomatik satış makinelerinin aksam, parçaları

51.912 1.147.329

Büro Makineleri Parça ve Aksamı 2.913.317 11.594.070

Diğer 842490 Püskürtücü, dağıtıcı, yangın söndürücülerin aksam-parçaları

16.269.655 59.589.887

847590 Elektrik/elektronik ampul, tüp, valf montaj makineleri aksam/parça

9.038.606 17.411.895

847990 Kendine özgü fonksiyonlu diğer makinelerin aksam, parçaları

45.508.776 98.080.173

848390 Transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları

44.200.186 62.041.911

848690 Yarı iletken disk, elektronik entegre devresi, düz panel göstergesi imal eden makinelere ait aksam, parça ve aksesuar

417.859 2.002.941

848790 Bu fasılın başka yerinde yer almayan diğer makinelerin aksam, parçası

25.901.474 38.617.723

Diğer Makineler Parça ve Aksamı 141.336.556 277.744.530


V. BÖLÜM

MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLER


GİRİŞMakine sanayiinin alt sektörleri üç ana başlık altında incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Buna göre NACE-2 sanayii sınıflandırması ile uluslararası standart ticaret kodları sınıflandırmaları temel alınarak değerlendirmeler yapılmaktadır. İlk olarak sayısal büyüklükler kullanılarak alt sektörler değerlendirilmektedir. İkinci olarak toplam ve alt sektörler itibariyle makine sanayii iç pazar büyüklüğü ortaya konulmaktadır. Üçüncü bölümde ise yine alt sektörlerin Türkiye genelinde toplulaşması ve yoğunlaşması incelenmektedir.

V.1 MAKİNE ALT SEKTÖRLERİ SAYISAL GÖSTERGELERİ

V.1.1 GİRİŞİM SAYISITürkiye’de makine imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmaların alt sektörler itibariyle dağılımı aşağıda sunulmaktadır. Buna göre sanayide en çok firma başka yerde sınıflanmayan diğer genel amaçlı makineler, metal işleme ve takım tezgahları, kaldırma ve taşıma ekipmanları, tarım ve ormancılık makineleri ile tekstil, giyim eşyası deri makineleri alt sektörlerinde yer almakta ve faaliyet göstermektedir.

TABLO.79 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE GİRİŞİM SAYISI

SINIF ALT SEKTÖR 2010 2011 2012 2013 2014 2015 201628 MAKİNE SANAYİİ 12.335 12.148 11.681 12.470 12.316 13.074 13.212

281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 1.105 1.226 1.297 1.404 1.413 1.500 1.516

2811 Motor ve Türbin İmalatı 35 47 58 72 84 87 87

2812 Akışkan Gücü İle Çalışan Ekipmanlar 81 126 163 159 194 206 208

2813 Diğer Pompaların Ve Kompresörlerin İmalatı

464 536 524 557 458 486 491

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 408 382 381 414 431 457 460

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 117 135 171 202 246 264 270282 Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı 4.738 4.567 4.471 4.838 4.969 5.275 5.330

2821 Fırın Ocak Ve Brülör İmalatı 765 690 802 848 929 986 996

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 1.653 1.254 1.008 1.074 1.051 1.116 1.128

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları c c c c c c c

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri c c c c c c c

2825 Soğutma ve Havalandırma Don. 987 938 1.012 1.043 1.144 1.214 1.201

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 1.321 1.670 1.632 1.853 1.826 1.934 1.980283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 1.081 1.113 1.246 1.303 1.046 1.140 1.152

2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 1.081 1.113 1.246 1.303 1.046 1.140 1.152284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 1.017 1.252 1.157 1.218 1.176 1.248 1.260

2841 Metal İşleme Makineleri 809 1.045 934 973 939 996 1.005

2849 Diğer Takım Tezgahları 208 207 223 245 237 252 255289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 4.394 3.990 3.510 3.707 3.712 3.910 3.954

2891 Metalurji Makineleri 43 56 72 89 112 115 116

2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri 826 682 636 713 824 905 921

2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri 819 984 1.002 1.015 965 1.040 1.044

2894 Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri 2.062 1.585 1.149 1.197 1.105 1.122 1.120

2895 Kağıt Mukavva Makineleri 19 18 19 21 21 21 22

2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri 62 75 89 102 117 122 125

2899 BYS Diğer özel Amaç Makineleri 563 590 543 570 568 585 606KAYNAK: TUİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ

V. BÖLÜM MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLER


Alt sektörler itibariyle girişim sayılarının 2010-2016 dönemindeki gelişimi değerlendirildiğinde genel amaçlı makineler, genel amaçlı diğer makineler ile metal işleme ve takım tezgahları alt sektörlerinin girişim sayısı payları artmıştır. Buna karşın tarım ve ormancılık makineleri ile özellikle diğer özel amaçlı makineler alt sektörlerinin girişim sayısı payları gerilemiştir. 2010-2016 döneminde payı en çok düşen alt sektörler tekstil makineleri ile kaldırma ve taşıma makineleri alt sektörleri olmuştur.

TABLO.80 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE GİRİŞİM SAYISI PAYLARI YÜZDE

SINIF ALT SEKTÖR 2010 PAY % 2016 PAY %

281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 9,0 11,5

2811 Motor ve Türbin İmalatı 0,3 0,7

2812 Akışkan Gücü İle Çalışan Ekipmanlar 0,7 1,6

2813 Diğer Pompaların Ve Kompresörlerin İmalatı 3,8 3,7

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 3,3 3,5

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 0,9 2,0

282 Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı 38,4 40,3

2821 Fırın Ocak Ve Brülör İmalatı 6,2 7,5

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 13,4 8,5

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları c c

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri c c

2825 Soğutma ve Havalandırma Donanımları 8,0 9,1

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 10,7 15,0

283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 8,8 8,7


284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 8,2 9,5

2841 Metal İşleme Makineleri 6,6 7,6

2849 Diğer Takım Tezgahları 1,7 1,9

289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 35,6 29,9

2891 Metalürji Makineleri 0,3 0,9

2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri 6,7 7,0

2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri 6,6 7,9

2894 Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri 16,7 8,5

2895 Kağıt Mukavva Makineleri 0,2 0,2

2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri 0,5 0,9

2899 BYS Diğer özel Amaç Makineleri 4,6 4,6KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ V.1.2 İSTİHDAM2016 yılı itibariyle makine sanayiinde en çok istihdam soğutma ve havalandırma donanımları, kaldırma ve taşıma ekipmanları, başka yerde sınıflanmayan diğer genel amaçlı makineler, metal işleme ve takım tezgahları, tarım ve ormancılık makineleri ile metal işleme ve takım tezgahları alt sektörlerinde yer almaktadır.

TABLO.81 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İSTİHDAM SAYISI

SINIF ALT SEKTÖR 2010 2011 2012 2013 2014 2015 201628 MAKİNE SANAYİİ 153.878 173.452 186.980 196.887 203.724 211.726 215.382 281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 32.087 38 227 42.000 42.217 47.034 48.880 49.724

2811 Motor ve Türbin İmalatı 8.662 10 065 11.647 11.359 13.155 13.271 13.500



SINIF ALT SEKTÖR 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

2812Akışkan Gücü İle Çalışan Ekipmanlar

2.460 3 343 4.101 4.209 4.676 4.860 4.945

2813Diğer Pompaların ve Kompresörlerin İmalatı

6.238 8 697 7.971 8.644 9.054 9.410 9.572

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 8.789 9 816 10.765 10.959 11.971 12.440 12.655

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 5.938 6 306 7.516 7.046 8.178 8.900 9.052

282Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı

54.651 62 667 63.840 69.779 74.473 77.398 78.734

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 5.568 5 438 6.384 7.034 7.140 7.420 7.545

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 14.043 15 698 16.028 18.442 20.298 21.095 21.459

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları c c c c c c C

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri c c c c c c C

2825Soğutma ve Havalandırma Donanımları

21.652 24 367 24.443 25.526 27.579 28.662 29.157

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 13.054 16 764 16.781 18.500 19.166 19.920 20.573283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 10.883 15 080 17.339 17.485 17.644 18.337 18.654

2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 10.883 15 080 17.339 17.485 17.644 18.337 18.654284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 11.280 13 399 15.312 16.691 15.892 16.516 16.801

2841 Metal İşleme Makineleri 8.914 10 752 12.089 13.457 12.434 12.900 13.122

2849 Diğer Takım Tezgahları 2.366 2 647 3.223 3.234 3.458 3.616 3.679289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 44.977 44 079 48.489 50.715 48.681 50.595 51.469

2891 Metalurji Makineleri 1.361 1 808 2.095 2.340 2.313 2.405 2.420

2892Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri

12.637 13 023 13.967 13.686 15.198 15.796 16.069

2893Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri

11.094 11 706 13.085 13.202 13.196 13.715 13.852

2894Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri

9.616 9 971 10.760 12.557 8.570 8.969 8.870


2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri 1.478 2 028 2.302 2.358 2.612 2.710 2.757

2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 8.464 5 224 5.983 6.241 6.387 6.590 7.084KAYNAK: TUİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ

Alt sektörler itibariyle istihdamın 2010-2016 dönemindeki gelişimi değerlendirildiğinde genel amaçlı makineler, genel amaçlı diğer makineler ve tarım orman makineleri ile metal işleme ve takım tezgahları alt sektörlerinde istihdam payları artmıştır. Buna karşın sadece diğer özel amaçlı makineler alt sektöründe istihdam payı gerilemiştir. 2010-2016 döneminde istihdam payı en çok düşen alt sektörler tekstil makineleri ile başka yerde sınıflanmayan özel amaçlı makineler alt sektörleri olmuştur.

TABLO.82 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İSTİHDAM PAYLARI YÜZDE

SINIF ALT SEKTÖR 2010 PAY % 2016 PAY %281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 20,9 23,1



2813 Diğer Pompaların ve Kompresörlerin İmalatı 4,1 4,4




SINIF ALT SEKTÖR 2010 PAY % 2016 PAY %

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 3,9 4,2282 Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı 35,5 36,6

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 3,6 3,5





2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 8,5 9,6283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 7,1 8,7

2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 7,1 8,7284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 7,3 7,8


2849 Diğer Takım Tezgahları 1,5 1,7289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 29,2 23,9



2893 Gıda İçecek Tütün İşleme Makineleri 7,2 6,4




2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 5,5 3,3KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ

2016 yılı itibariyle makine sanayiinde en yüksek üretim değerini tarım ve ormancılık makineleri, soğutma ve havalandırma donanımları, motor ve türbin imalatı, inşaat makineleri, kaldırma ve taşıma ekipmanları ile başka yerde sınıflanmayan diğer genel amaçlı makineler alt sektörlerinde gerçekleşmiştir.

V.1.3. ÜRETİM DEĞERİ

TABLO.83 ALT SEKTÖRLER İTİBAİYLE ÜRETİM DEĞERİ DEĞER MİLYON TL



2811 Motor ve Türbin İmalatı 1.947 2.661 2.695 3.238 4.280 4.870 5.700


425 704 881 1.002 1.164 1.224 1.412


910 1.420 1.392 1.878 2.211 2.515 2.714

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 1.263 1.625 1.815 2.260 2.770 3.151 3.496

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 755 1.068 1.294 1.426 1.799 2.196 2.568


6.522 9.852 10.074 12.592 14.446 15.833 17.258

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 535 685 860 1.081 1.150 1.208 1.210

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 1.586 2.363 2.578 3.211 4.055 4.312 4.288

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları c c c c C c c



SINIF ALT SEKTÖR 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri c c c c c c c


2.901 4.717 4.413 5.622 6.068 6.640 7.536

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 1.446 2.027 2.182 2.592 3.070 3.673 4.224

283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 2.647 4.306 4.472 5.127 5.940 7.060 7.830

2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 2.647 4.306 4.472 5.127 5.940 7.060 7.830

284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 1.294 2.039 2.662 2.860 3.190 3.430 4.045

2841 Metal İşleme Makineleri 1.064 1.671 2.192 2.357 2.606 2790 3.348

2849 Diğer Takım Tezgahları 230 368 470 503 584 640 697

289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 5.062 6.670 8.020 8.192 9.143 10.896 11.371

2891 Metalurji Makineleri 177 317 426 418 428 410 400


1.758 2.480 3.083 2.972 3.442 3.810 4.345


1.173 1.553 1.856 1.803 2.309 3.280 3.374


1.103 1.293 1.507 1.553 1.316 1.570 1.705



2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 649 677 767 968 1.063 1.096 812KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ

Sanayide yer alan alt sektörlerin üretim değerlerinin 2010-2016 dönemindeki gelişimi değerlendirildiğinde genel amaçlı makineler, metal işleme ve takım tezgahları ile tarım ve ormancılık makineleri üretim değeri paylarını artmıştır. Buna karşın genel amaçlı diğer makineler ile diğer özel amaçlı makineler alt sektörlerinin üretim değeri payları gerilemiştir. 2010-2016 döneminde üretim değeri payı en çok düşen alt sektörler tekstil makineleri ile başka yerde sınıflanmayan diğer özel amaçlı makineler alt sektörleri olmuştur

TABLO.84 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE ÜRETİM DEĞERİ PAYLARI YÜZDE




2813 Diğer Pompaların Ve Kompresörlerin İmalatı 4,4 4,8












SINIF ALT SEKTÖR 2010 PAY % 2015 PAY %284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 6,2 7,2





2893 Gıda İçecek Tütün İşleme Makineleri 5,6 6,0




2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 3,1 1,4KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ V.1.4 YARATILAN KATMA DEĞER2016 yılı itibariyle makine sanayiinde en yüksek katma değeri motor ve türbin imalatı, soğutma ve havalandırma donanımları imalatı, tarım ve ormancılık makineleri, inşaat makineleri, başka yerde sınıflanmayan diğer genel amaçlı makineler, metal işleme ve takım tezgahları ile kaldırma ve taşıma ekipmanları alt sektörleri gerçekleştirmiştir.

TABLO.85 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE KATMA DEĞER MİLYON TL



2811 Motor ve Türbin İmalatı 592 916 949 1.117 1.536 1.748 2.046


106 135 181 255 333 350 404


179 301 330 445 534 607 655

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 288 356 432 502 650 739 820

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 294 331 376 437 555 677 792


1.484 2.204 2.249 3.111 3.410 3.737 4.074

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 125 162 212 254 150 158 158

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 375 537 586 725 913 971 965

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları C C C C C C C

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri C C C C C C C


646 1.018 951 1.442 1.483 1.623 1.842

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 327 475 500 671 840 1.005 1.156283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 635 996 1.002 1.294 1.312 1.559 1.729

2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 635 996 1.002 1.294 1.312 1.559 1.729284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 382 574 689 803 807 868 1.023

2841 Metal İşleme Makineleri 322 475 559 657 633 678 813

2849 Diğer Takım Tezgahları 61 99 131 146 175 192 209289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 1.207 1.596 1.946 2.245 2.403 2.864 2.989

2891 Metalürji Makineleri 47 74 89 111 103 99 96



SINIF ALT SEKTÖR 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016


413 558 714 785 850 941 1.073


305 372 447 486 614 872 897


203 308 344 452 332 396 430



2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 185 194 242 271 323 333 247KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ

Sanayide yer alan alt sektörlerin yarattıkları katma değerlerin 2010-2016 dönemindeki gelişimi değerlendirildiğinde sadece genel amaçlı makineler alt sektörünün katma değer payının arttığı görülmektedir. Buna karşın genel amaçlı diğer makineler, metal işleme ve takım tezgahları, tarım ve ormancılık makineleri ile diğer özel amaçlı makineler alt sektörlerinin katma değer payları gerilemiştir. 2010-2016 döneminde katma değer payı en çok yükselen alt sektörler motor ve türbin imalatı, başka yerde sınıflanmayan diğer genel amaçlı makineler ile pompa ve kompresör imalatı alt sektörleri olmuştur.

TABLO.86 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE KATMA DEĞER PAYLARI YÜZDE



2812 Akışkan Gücü ile Çalışan Ekipmanlar 2,1 2,7

2813 Diğer Pompaların ve Kompresörlerin İmalatı 3,5 4,4









2830 Tarım ve Ormancılık Makineleri 12,3 11,5284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 7,4 6,8





2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri 5,9 6,0




2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 3,6 1,6KAYNAK: TÜİK, İŞ İSTATİSTİKLERİ



Makine sanayiinde alt sektörlerin ihracatlarının toplam makine sanayii ihracatı içindeki payları ve gelişimi bu bölümde daha ayrıntılı olarak değerlendirilmektedir.Makine sanayiinde 2002 yılından bu yana ihracatta alt sektör çeşitliliği önemli ölçüde artmıştır. Hemen tüm alt sektörlerde üretim ve ihracat gerçekleşmektedir.Bununla birlikte 2008-2016 yılları arasında alt sektörlerin toplam ihracat içinden aldıkları paylarda önemli değişimler olduğu görülmektedir.Sektör ihracatında en yüksek payı alan endüstriyel klimalar aynı zamanda payını en çok artıran alt sektör olmuştur. İkinci en yüksek payı alan inşaat ve madencilik makinelerinin payında ise önemli bir gerileme yaşanmıştır. Üçüncü sırada yer alan diğer makineler ile aksamları payını artırmıştır. Dördüncü sırada yer alan pompa ve kompresörler ile beşinci sırada yer alan metal işleme ve takım tezgahlarının payları ise azalmıştır. Daha sonra gelen tarım, tekstil ve gıda makinelerinin payları ise yükselmiştir.

V.1.5 DIŞ TİCARET

TABLO.87 ALT SEKTÖRLERİN İHRACAT PAYLARI 2008-2016

SIRA 2016

MAKİNE GRUBU2008

% PAY2016

% PAY









9 VANALAR 4,8 5,2












21 DERİ MAKİNELERİ 0,1 0,1

22 MOTORLAR 0,0 0,0KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR İthalatta ise hemen tüm alt makine sektöründe ithalatın da yapıldığı görülmektedir. İthalatta en yüksek payı yüzde 15,1 ile diğer makine ve aksamları almaktadır. İkinci sırada yüzde 10,2 ve artan payı ile inşaat ve madencilik makineleri yer almaktadır. Üçüncü sırada payı yüzde 9,8’e düşen pompa ve kompresörler bulunmaktadır. 2008-2016 döneminde alt sektörlerin ithalat paylarında değişim daha sınırlı gerçekleşmiştir.



TABLO.88 ALT SEKTÖRLERİN İTHALAT PAYLARI 2008-2016

SIRA 2016

MAKİNE GRUBU2008

% PAY2016

% PAY








8 VANALAR 4,8 5,6













21 MOTORLAR 0,3 0,4

22 DERİ MAKİNELERİ 0,2 0,1KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR

Alt sektörler itibariyle dış ticaret dengesi değerlendirildiğinde 2008 yılında 22 alt sektörden 20 tanesinde dış ticaret açığı verilirken, 1’inde fazla verilmekte ve 1’inde ise denge sağlanmış bulunmaktadır. 2016 yılında ise 22 alt sektörden 21 tanesinde açık verilirken sadece 1 alt sektörde fazla verilmektedir. Fazla verilen sektör endüstriyel klimalardır.2008-2016 yılları karşılaştırıldığında 22 alt sektörden 7 tanesinde dış ticaret dengesi iyileşmiştir. 7 alt sektörden 6 tanesinde açıklar azalmış 1’inde ise fazla yükselmiştir. Diğer açık veren 15 alt sektörde ise dış denge bozulmuştur.Türkiye’nin en önemli ihracatçı alt sektörleri aynı zamanda en yüksek dış ticaret açığını veren alt sektörler konumunda kalmaya devam etmektedirler.

TABLO.89 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DIŞ TİCARET DENGESİ 2008-2016

SIRA MAKİNE GRUBU2008 DENGE



MİLYON DOLAR

1 ENDÜSTRİYEL KLİMA 125 586 461

2 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ -492 -303 189

3 BÜRO MAKİNELERİ -320 -191 129

4 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK -90 -52 39

5 GIDA MAKİNELERİ -123 -97 26

6 RULMANLAR -275 -249 26

7 DERİ MAKİNELERİ -17 -8 10



SIRA MAKİNE GRUBU2008 DENGE



MİLYON DOLAR

8 REAKTÖR VE KAZANLAR -209 -216 -7

9 AMBALAJ MAKİNELERİ -228 -244 -16

10 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ -413 -435 -22

11 MOTORLAR -44 -79 -35

12 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ -289 -329 -40

13 TEKSTİL MAKİNELERİ -781 -827 -46

14 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI -1.035 -1.087 -52

15 TARIM MAKİNELERİ 0 -67 -67

16 POMPA VE KOMPRESÖRLER -1.090 -1.309 -219

17 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR -172 -432 -260

18 VANALAR -414 -687 -273

19 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME -690 -1.054 -364

20 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI -1.573 -2.276 -703

21 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ -412 -1.227 -815

22 TÜRBİN TURBOJET VE HİDROLİK SİLİNDİR -120 -1.197 -1.077KAYNAK: TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR

V.1.6 SANAYİİ ÜRETİMİMakine sanayiinde alt sektörlerin sanayii üretimindeki gelişmeler Türkiye İstatistik Kurumu’nun sanayii üretim endeksleri verileri ile incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Sanayii üretim endeksi 2010=100 temel alınarak hesaplanmaktadır.Buna göre 2010 yılından 2016 sonuna kadar sanayii üretimi ölçülen 21 alt sektörden 19 tanesinin verisi açıklanmakta olup, bunlardan 18 tanesinde üretim artmıştır. Sadece metalürji makineleri üretimi gerilemiştir.Makine sektöründe sanayii üretimini en çok arttıran alt sektör yüzde 82,6 ile kağıt ve mukavva makineleri alt sektörü olmuştur. İkinci sırada yüzde 77,7 ile akışkan gücü ile çalışan ekipmanlar grubu yer almaktadır. Yüzde 74,1 üretim artışı gösteren motor ve türbinler üçüncü sırada yer almaktadır. İhracatta ilk sıralarda yer alan iş makineleri, metal işleme makineleri-takım tezgahları ile soğutma ve havalandırma makineleri ile pompa ve kompresörleri üretiminde artışlar daha sınırlı kalmıştır.

TABLO.90 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE SANAYİİ ÜRETİM 2010=100

SINIF AKT SEKTÖR 2011 2012 2013 2014 2015 201628 MAKİNE SANAYİİ 128,4 129,7 139,2 143,0 140,5 141,6

281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 128,7 134,5 142,7 158,6 156,5 159,9

2811 Motor ve Türbin İmalatı 124,3 132,4 139,0 164,5 165,7 174,1

2812 Akışkan Gücü ile Çalışan Ekipmanlar 177,4 177,0 189,5 201,6 173,8 177,7

2813 Diğer Pompaların ve Kompresörlerin İm. 114,3 119,0 130,8 134,9 133,7 126,0

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 127,2 142,0 154,3 151,9 145,3 137,7

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 130,2 125,4 129,5 152,3 156,4 167,2282 Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı 125,7 121,1 135,7 125,8 121,6 121,7

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 153,5 127,5 144,6 175,1 157,9 145,9

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 116,7 115,2 118,7 146,8 131,7 116,8

2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

2825 Soğutma ve Havalandırma Donanımları 129,8 129,5 157,7 110,5 113,2 120,7

2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler 119,8 111,1 111,4 116,2 115,8 122,8283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 156,4 135,9 141,0 159,0 164,0 164,9



SINIF AKT SEKTÖR 2011 2012 2013 2014 2015 2016284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 114,4 120,2 132,1 129,3 122,8 132,0

2841 Metal İşleme Makineleri 111,1 114,3 126,8 126,1 120,3 130,8

2849 Diğer Takım Tezgahları 132,0 151,1 160,5 146,3 136,3 138,7289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 121,1 134,2 140,7 141,4 137,6 134,9

2891 Metalürji Makineleri 113,7 114,1 99,8 120,5 70,0 50,2

2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri 131,7 146,5 155,0 146,3 136,4 144,1

2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri 116,7 128,4 115,8 128,7 150,6 143,2

2894 Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri 92,2 99,8 126,8 127,5 130,4 143,0

2895 Kağıt Mukavva Makineleri 122,2 143,1 152,1 166,4 214,6 182,6

2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri 117,1 133,8 150,0 155,6 163,6 154,4

2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 139,6 159,1 172,7 167,3 133,9 106,1KAYNAK: TÜİK, SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ

V.I.7 ÜRETİM VERİMLİLİĞİMakine sanayiinde alt sektörler itibariyle üretimde verimlilik çalışan başına üretim endeksi verileri ile ölçülmekte ve değerlendirilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verirden hesaplanan makine sanayii alt sektörlerinde üretim verimliliğinde yaşanan gelişmeler aşağıda sunulmaktadır.Buna göre 2010=100 bazlı hesaplamalarda 2010-2016 döneminde makine sanayiinin genelinde işgücü verimliliği hemen hemen aynı kalmıştır. Üretim ve istihdam aynı oranlarda büyümüştür.Alt sektörler itibariyle ise farklı işgücü verimliliği gelişmeleri yaşanmıştır. 21 alt sektörden 19 tanesi için işgücü verimliliği hesaplanmıştır. Bunlardan 10 tanesinde işgücü verimliliği 2010 yılına göre gerilemiştir. 9 tanesinde ise işgücü verimliliği artmıştır. En yüksek artış yüzde 19,5 ile fırın ocak ve brülör imalatı alt sanayii ve yüzde 19,0 ile rulman, dişli, dişli takım imalatı alt sektöründe gerçekleşmiştir.

TABLO.91 SANAYİİ ÜRETİM VERİMLİLİĞİ; ÇALIŞAN KİŞİ BAŞINA ÜRETİM ENDEKSİ 2010=100

SINIF ALT SEKTÖR 2011 2012 2013 2014 2015 201628 MAKİNE SANAYİİ 112,8 105,4 109,0 106,4 101,1 100,1

281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı 112,1 108,6 113,7 119,8 112,8 110,7

2811 Motor ve Türbin İmalatı 112,8 112,0 115,8 127,3 116,0 113,3

2812 Akışkan Gücü İle Çalışan Ekipmanlar 144,6 130,1 140,6 151,5 120,5 118,8

2813 Diğer Pompaların ve Kompresörler 98,6 95,7 101,2 92,7 86,1 76,8

2814 Musluk Vana Valf İmalatı 110,6 113,9 120,1 118,5 116,7 112,1

2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı 111,8 100,2 106,6 118,1 116,3 119,0282 Genel Amaçlı Diğer Makineler İmalatı 110,6 99,3 106,5 93,2 86,2 85,5

2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı 124,9 100,2 125,6 143,4 128,3 119,5

2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları 106,7 97,2 92,6 104,2 88,0 78,5

2823 Büro Makineleri vy vy vy vy vy vy

2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri vy vy vy vy vy vy

2825 Soğutma ve Havalandırma Donanımları 113,4 108,3 122,2 83,7 81,9 84,8

2829 BYS Diğer Genel Amaçlı Makineler 106,0 87,1 86,7 84,1 80,8 85,4283 Tarım ve Ormancılık Makineleri 120,9 91,3 92,7 93,4 92,0 91,3284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları 101,2 103,2 108,4 100,3 89,6 94,7

2841 Metal İşleme Makineleri 98,1 97,1 101,8 95,3 85,2 91,3

2849 Diğer Takım Tezgahları 117,3 135,0 143,2 126,2 112,2 111,2289 Diğer Özel Amaçlı Makineler 110,5 112,7 112,5 110,5 107,8 104,7

2891 Metalürji Makineleri 120,6 105,2 108,2 128,1 83,3 67,0

2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri 117,1 117,6 122,7 114,9 108,4 108,9



SINIF ALT SEKTÖR 2011 2012 2013 2014 2015 2016

2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri 106,0 112,6 98,7 105,6 120,0 111,9

2894 Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri 89,5 85,8 93,1 88,0 88,8 99,8

2895 Kağıt Mukavva Makineleri 115,4 115,3 94,3 89,6 116,0 99,6

2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri 104,6 110,6 120,9 119,7 120,1 109,2

2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri 122,1 130,4 138,4 138,6 116,3 93,9KAYNAK: BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI, VERİMLİLİK İSTATİSTİKLERİ

Alt sektörlerin teknoloji faaliyetleri patent ve faydalı model tescil başvuruları sayıları ile değerlendirilmektedir. Buna göre tüm alt sektörlerde sayının arttığı görülmektedir. 2015 yılında en çok başvuruyu 423 adet ile diğer özel amaçlı makineler grubu yapmıştır.

V.1.8 TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ

TABLO.92 MAKİNE SANAYİİNDE PATENT VE FAYDALI MODEL TESCİL BAŞVURULARININ DAĞILIMI

YILLAR

Mekanik Güç Üretimi ve

Kullanımına Yönelik

Makineler

Genel Amaçlı Diğer

Makineler

Tarım ve Orman

Makineleri

Takım Tezgahları

Diğer Özel Amaçlı

Makineler

Silah ve Mühimmat

2008 164 234 166 138 275 33

2009 187 245 159 122 283 37

2010 189 202 199 154 298 45

2011 212 251 191 193 392 68

2012 234 264 241 150 358 54

2013 181 210 157 103 225 52

2014 324 330 257 212 438 59

2015 319 382 387 225 423 73KAYNAK: TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ

V.2 MAKİNE SEKTÖRÜNDE İÇ PAZARMakine sektöründe iç pazar büyüklüğü 2016 yılı itibariyle 33,0 milyar dolar olarak hesaplanmaktadır. Yurtiçi makine üretim değeri 18,76 milyar dolar, ihracat 8,58 milyar dolar ve ithalatın yurtiçi satış fiyatları ederi 22,85 milyar dolardır.Bu büyüklükler itibariyle iç pazarın yüzde 69,2’si ithalat ile karşılanmaktadır. Üretimin yüzde 45,8’i ise ihraç edilmektedir.Alt sektörler itibariyle değerlendirildiğinde en büyük iç pazar 3,25 milyar dolar ile motorlar ve türbinler pazarıdır. Kaldırma, taşıma ve istifleme makineleri, soğutma ve havalandırma makineleri, pompa ve kompresörler ile tarım ve orman makineleri ve metal işleme ve takım tezgahları makineleri 2,5-3,0 milyar dolar arasında değişen büyüklükleri ile sıralanmaktadırlar.İç pazarda ithalatın en yüksek olduğu alt sektör yüzde 99,3 oranı ile ambalaj, kağıt ve plastik makineleri ve yüzde 96,5 oranı tekstil makineleridir. Fırın ocak ve kazanlar ile pompa ve kompresörler ve metalürji makineleri iç pazar içinde ithalatın en düşük olduğu alt sektör ise yüzde 27,9 ile tarım ve orman makinelerindedir.

TABLO.93 MAKİNE SEKTÖRÜNDE İÇ PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ MİLYON DOLAR 2015

İÇ PAZAR ÜRETİM DEĞERİ İHRACAT İTHALAT İTHALAT /

PAZAR %İHRACAT/ÜRETİM %

MOTORLAR VE TÜRBİNLER 2.756 1.790 397 1.363 49,5 22,2

POMPA VE KOMPRESÖRLER 2.351 925 703 2.129 90,6 76,0

MUSLUK VANA VE VALFLER 1.824 1.160 492 1.156 63,4 42,4



MİLYON DOLAR 2015 İÇ PAZAR ÜRETİM DEĞERİ İHRACAT İTHALAT İTHALAT /


RULMANLAR 1.113 810 127 430 38,6 15,7

FIRIN OCAK VE KAZANLAR 512 444 442 510 99,6 99,5

KALDIRMA VE İSTİFLEME 2.856 1.585 252 1.523 53,3 15,9

METALÜRJİ 606 350 279 535 88,3 79,7

SOĞUTMA VE HAVALANDIRMA 2.446 2.441 1.521 1.526 62,4 62,3

TARIM VE ORMANCILIK 2.810 2.596 635 849 30,2 24,5

METAL İŞLEME VE TAKIM TEZ. 2.496 1.260 676 1.912 76,6 53,7

İNŞAAT VE İŞ MAKİNELERİ 2.425 1.400 975 2.000 82,5 69,6

GIDA MAKİNELERİ 1.252 1.210 528 570 45,5 43,6

TEKSTİL MAKİNELERİ 1.651 580 423 1.494 90,5 72,9

AMBALAJ, KAĞIT, PLAS. MAK. 1.838 368 332 1.802 98,0 90,2

DİĞER MAKİNELER 4.398 1.977 876 3297 75,0 44,3

TOPLAM 31.332 18.896 8.658 21.094 67,3 45,8KAYNAK: ÇALIŞMA EKİBİ TARAFINDAN HESAPLANMIŞTIR

TABLO.94 MAKİNE SEKTÖRÜNDE İÇ PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ MİLYON DOLAR 2016

İÇ PAZAR ÜRETİM DEĞERİ İHRACAT İTHALAT İTHALAT/


MOTORLAR VE TÜRBİNLER 3.247 1.887 436 1.796 55,3 23,1

POMPA VE KOMPRESÖRLER 2.507 899 685 2.293 91,5 76,2

MUSLUK VANA VE VALFLER 2.015 1.158 445 1.302 64,6 38,4

RULMANLAR 1.155 850 123 428 37,0 14,5

FIRIN OCAK VE KAZANLAR 764 482 442 724 94,8 91,7

KALDIRMA VE İSTİFLEME 2.666 1.420 229 1.475 55,3 16,1

METALÜRJİ 730 340 285 675 92,5 83,8

SOĞUTMA VE HAVALANDIRMA 2.763 2.628 1.691 1.826 66,1 64,3

TARIM VE ORMANCILIK 2.761 2.593 603 771 27,9 23,3

METAL İŞLEME VE TAKIM TEZ. 2.601 1.340 651 1.912 73,5 48,6

İNŞAAT VE İŞ MAKİNELERİ 2.977 1.439 844 2.382 80,0 58,7

GIDA MAKİNELERİ 1.268 1.117 484 635 50,1 43,3

TEKSTİL MAKİNELERİ 1.526 565 511 1.472 96,5 90,4

AMBALAJ, KAĞIT, PLAS. MAK. 1.457 343 333 1.447 99,3 97,1

DİĞER MAKİNELER 4.590 1.694 820 3.716 81,0 48,4

TOPLAM 33.026 18.755 8.582 22.853 69,2 45,8KAYNAK: ÇALIŞMA EKİBİ TARAFINDAN HESAPLANMIŞTIR

V.3 MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLERİNDE BÖLGESEL TOPLULAŞMA VE KÜMELENMELERMakine sanayiinin bölgesel toplulaşmasına ilişkin olarak üreticilerin alt sektörler itibariyle iller bazında dağılımı ve ihracatın iller bazında dağlımı ile kümelenme ve organize sanayii bölgeleri çalışmalarına ilişkin veriler ve bilgiler sunulmakta ve değerlendirilmektedir.Türkiye’de makine sanayii üç ana bölgesel yapıda toplulaşmaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin sanayii veri tabanı bilgilerine göre 2016 yıl sonu itibariyle toplam 11.570 imalatçı sanayicinin iller itibariyle dağılımı tablolarda ayrıntılı olarak ve topluca sunulmaktadır. Buna göre makine sanayiinde üç ana bölgesel yapı şunlardır;1. Büyük iller; İstanbul, Ankara, İzmir, Konya, Kocaeli ve Bursa. Bu altı il üreticilerin yüzde 71,5’ini, ihracatın ise

yüzde 79,9’nu gerçekleştirmektedir.2. Orta ölçekli iller; Eskişehir, Manisa, Gaziantep, Adana, Kayseri, Çorum, Tekirdağ, Balıkesir, Sakarya ile Aydın,



Denizli, Antalya, Samsun, Mersin ve Düzce’den oluşmaktadır. Bu iller üreticilerin yüzde 20,2’sine sahipken, ihracatın yüzde 19,1’ini gerçekleştirmektedir.

3. Diğer iller; makine sanayiinde üreticilerin yüzde 8,3’üne sahipken, ihracatın yüzde 1’ini gerçekleştirmektedir.

Alt makine sektörleri itibariyle değerlendirildiğinde1. İstanbul’un hemen her alandaki makine üretimine rağmen diğer illere göre göreceli hakim olduğu alt sektörler

başka yerde sınıflandırılmayan genel amaçlı makineler, soğutma ve havalandırma makineleri, pompa ve kompresörler, musluk, vana, valfler, metal işleme makineleri ile tekstil ve plastik-kauçuk makineleridir.

2. Ankara’da iş makineleri, kaldırma ve istifleme makineleri, soğutma ve havalandırma ekipmanları ile savunma sanayii ekipmanlarının ağırlıklı üretimi yapılmaktadır.

3. İzmir’de üretim soğutma ve havalandırma ekipmanları, kaldırma ve istifleme makineleri, genel amaçlı makineler ve pompa kompresör imalatı ile gıda makineleri ağırlıklıdır.

4. Konya tarım ve ormancılık makineleri, gıda makineleri, kaldırma ve taşıma ekipmanları, motor ve türbinler ile akışkan güç ekipmanları yanı sıra metal işleme, rulman, musluk, vana, valf ve pompa kompresör üretiminde yoğunlaşmaktadır.

5. Bursa metal işleme ve takım tezgahları ile kaldırma ve taşıma ekipmanları, soğutma ve havalandırma ekipmanları ile tarım - ormancılık ve gıda makineleri ağırlıklı makine üretimi yapmaktadır.

6. Eskişehir savunma sanayii, Manisa soğutma havalandırma ile tarım ve ormancılık makineleri, Gaziantep tekstil ve gıda makineleri, Adana tarım ve ormancılık makineleri, Kayseri kaldırma ve taşıma ekipmanları ile genel amaçlı makineler, Tekirdağ tarım ve orman makineleri ağrılıklı üretim yapmaktadır.

7. Kocaeli’nde soğutma ve havalandırma ekipmanları, genel amaçlı ve özel amaçlı makineler, iş makineleri ile kaldırma ve taşıma amaçlı makineler ağırlıklı üretim yapılmaktadır.

TABLO.95 İLLERDE MAKİNE SANAYİİ FİRMA SAYILARINDA GELİŞMELER

İLLER 2012 FİRMA SAYISI 2016 FİRMA SAYISI

İSTANBUL 2.677 3.520

ANKARA 1.429 1.452

KONYA 1.129 1.132

İZMİR 1.122 1.074

BURSA 702 665

KOCAELİ 342 431

GAZİANTEP 206 242

ADANA 289 228

TEKİRDAĞ 176 218

ÇORUM 185 205

MANİSA 213 203

KAYSERİ 177 199

ESKİŞEHİR 153 156

SAKARYA 118 146

BALIKESİR 148 128

MERSİN 99 123

DENİZLİ 85 121

AYDIN 122 109

ANTALYA 88 108KAYNAK: TOBB SANAYİ BİLGİ MERKEZİ



TABLO.96 2016 YILI İLLERE GÖRE MAKİNE İHRACATI (Milyon Dolar)

İLLER MAKİNE İKLİMLENDİRME MAKİNE TOPLAM PAY %

İSTANBUL 1.977 1.567 3.543 40,2

ANKARA 917 174 1.091 12,4

BURSA 549 220 769 8,7

İZMIR 366 300 666 7,6

KOCAELİ 284 307 591 6,7

MANİSA 36 383 419 4,8

KONYA 303 78 381 4,3

GAZIANTEP 90 94 184 2,1

MERSİN 85 29 114 1,3

ESKİŞEHİR 72 42 114 1,3

KAYSERİ 42 46 88 1,0

ADANA 51 36 88 1,0

ÇORUM 57 1 58 0,7

HATAY 45 14 59 0,7

TEKİRDAĞ 39 25 64 0,7

AYDIN 39 23 62 0,7

DENİZLİ 34 2 36 0,4

AKSARAY 32 2 34 0,4

BALIKESİR 30 3 33 0,4

SAMSUN 29 14 42 0,5

TOPLAM 5.303 3.509 8.812 100,0KAYNAK: TİM İHRACATÇI BİRLİKLERİ KAYITLARI



TAB

LO.9

7 M

AK

İNE

SAN

AYİ

İND

E Ü

RET

İCİ F

İRM

ALA

RIN

İLLE

RE

DA

ĞIL

IMI 2

012

MA

KİN

E G

RU

PLA

RI

İST

AN

KK

OC

BR

SİZ

ESK

ON

MA

NG

ZM

EA

DA

SAK

KA

YA

YSA

MÇ

OG

İD

ETE

AN

TB

AA

KD

ÜD

İĞTO

P

2811

MO

T. T

ÜR

BİN

2013

312

244

482

36

24

32

43

150

2812

AK

IŞ G

ÜÇ

EK

İP.

9670

1235

361

673

21

62

64

15

11

134

937

5

2813

PO

MP

VE

KO

MP

142

7310

2087

651

65

48

75

35

11

83

44

3348

7

2814

VA

NA

MU

SLU

K20

020

1915

385

475

81

32

89

380

2815

RU

LMA

N D

İŞLİ

122

3013

1848

759

181

143

35

44

61

214

372

2821

FIR

IN B

RÜ

LÖR

9942

1817

222

188

69

54

63

24

31

223

294

2822

KA

LDI.

TAŞI

M28

021

361

7411

922

109

2420

1738

1731

1125

204

2115

2817

33

123

1295

2823

BÜ

RO

MA

KİN

.12

31

11

21

21

2824

MO

T P

NÖ

EL

AL

75

21

11

11

13

225

2825

SO

ĞU

T H

AV

MA

K29

313

035

4511

818

2628

262

142

102

56

12

159

111

5985

8

2829

DİĞ

ER G

EN M

AK

.34

811

645

3813

915

5518

1111

2412

245

518

13

79

91

175

990

2830

TA

RIM

VE

OR

M.

3453

1257

9516

328

4017

1985

1318

528

255

599

732

327

713

01

2841

MET

AL

İŞLE

ME

257

8213

124

885

828

119

166

196

24

62

22

243

789

2849

TA

KIM

TEZ

GH

.96

666

8429

523

53

58

94

17

12

41

2238

1

2891

MET

ALU

RJİ

MA

K33

1018

214

25

131

14

51

124

134

2892

İŞ M

AK

İNEL

ERİ

8631

425

2653

835

620

1813

64

67

265

53

37

5873

5

2893

GID

A M

AK

İN.

122

746

4284

2513

319

3513

723

918

1050

26

114

63

212

883

4

2894

TEK

STİL

MA

KİN

.17

320

231

451

71

351

91

124

11

1518

328

417

2895

KA

ĞIT

MA

KİN

.23

53

48

23

41

14

563

2896

PLA

S K

AU

Ş. M

AK

112

1017

1427

36

115

97

13

24

22

1725

2

2899

DİĞ

ER Ö

ZEL

MA

K12

280

2342

477

2620

82

54

121

84

61

42

153

478

2826

7714

2934

270

211

2215

311

2921

320

699

289

118

177

122

8718

513

8517

688

148

2225

1005

1063

1



TAB

LO.9

8 M

AK

İNE

SAN

AYİ

İND

E Ü

RET

İCİ F

İRM

ALA

RIN

İLLE

RE

DA

ĞIL

IMI 2

016

MA

KİN

E G

RU

PLA

RI

İST

AN

KK

OC

BR

SİZ

ESK

ON

MA

NG

ZM

EA

DA

SAK

KA

YA

YSA

MÇ

OG

İD

ETE

AN

TB

AA

KD

ÜD

İĞTO

P

2811

MO

T. T

ÜR

BİN

2612

1112

203

471

16

22

56

154

2812

AK

IŞ G

ÜÇ

EK

İP.

100

5813

2041

8633

32

52

24

63

54

2036

7

2813

PO

MP

VE

KO

MP

196

8114

2584

860

57

48

97

34

11

113

12

4157

5

2814

VA

NA

MU

SLU

K21

220

209

274

349

27

12

21

612

368

2815

RU

LMA

N D

İŞLİ

120

268

1542

771

161

94

36

15

16

118

360

2821

FIR

IN B

RÜ

LÖR

146

4528

1531

323

109

57

74

53

34

42

34

2238

3

2822

KA

LDI.

TAŞI

M45

122

357

8412

627

150

2921

3835

1737

1212

2228

3042

3016

521

617

08

2823

BÜ

RO

MA

KİN

.10

21

11

11

118

2824

MO

T P

NÖ

EL

AL

123

11

34

11

12

36

2825

SO

ĞU

T H

AV

MA

K30

512

042

4297

1834

227

126

95

64

726

133

11

-986

9

2829

DİĞ

ER G

EN M

AK

.52

014

765

4114

210

6420

1910

2522

2312

416

621

1210

510

212

96

2830

TA

RIM

VE

OR

M.

4249

1128

5716

186

3010

1728

156

275

185

3111

914

415

677

5

2841

MET

AL

İŞLE

ME

261

6036

103

5110

746

75

108

294

12

38

141

12

873

1

2849

TA

KIM

TEZ

GH

.14

462

2511

842

929

53

23

1012

215

73

57

224

529

2891

MET

ALU

RJİ

MA

K46

1018

116

38

18

11

37

32

221

151

2892

İŞ M

AK

İNEL

ERİ

9133

117

1659

656

168

135

47

431

68

21

681

768

2893

GID

A M

AK

İN.

167

616

3210

815

145

1442

1216

2510

217

759

411

52

111

690

4

2894

TEK

STİL

MA

KİN

.19

516

437

331

102

493

122

176

112

1712

1444

3

2895

KA

ĞIT

MA

KİN

.49

95

310

41

37

11

61

12

010

3

2896

PLA

S K

AU

Ş. M

AK

177

1822

1321

88

231

712

151

132

213

356

2899

DİĞ

ER Ö

ZEL

MA

K25

099

2850

638

3821

73

95

133

712

114

14

139

676

2835

2014

5243

166

510

7415

611

3220

324

212

322

814

619

910

959

205

012

121

810

812

861

2595

811

570


VI. BÖLÜM

DÜNYA MAKİNE SANAYİİ VE GENEL EĞİLİMLER


GİRİŞDünya makine sanayii dört ana başlık altında incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Bunlar dünyada sabit sermaye yatırımları ile makine teçhizat yatırımları, makine sanayiinde sayısal göstergeler ve değerlendirmeler, dünya makine sanayiinde önemli ülkeler ile dünya makine sanayiine ilişkin gelecek öngörüleridir.

VI.1 DÜNYA SABİT SERMAYE VE MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMLARIDünya sabit sermaye yatırımlarının dünya toplam gelirine oranı küresel krizden sonra 2013 ve 2014 yıllarından en yüksek seviyesine ulaşmıştır. 2015 ve 2016 yıllarında ise yatırım eğilim yavaşlamaktadır. Özellikle Çin kaynaklı bir yavaşlama yaşanmaktadır. Bu çerçevede 2016 yılında dünya sabit sermaye yatırımı büyüklüğünün 17,95 trilyon dolara ulaştığı öngörülmektedir. Sabit sermaye yatırımları inşaat, alt yapı, makine ve teçhizat, araçlar ve fikri hakları kapsamaktadır. Bu nedenle makine ve teçhizat yatırımları ayrıca değerlendirmektedir. Makine ve teçhizat yatırımları toplam sabit sermaye yatırımları içinde ülkeden ülkeye farklılıklar göstermektedir. Küresel ölçekte makine ve teçhizat yatırımları 2014 yılında 4,86 trilyon dolar ile en yüksek seviyesine ulaşmıştır. 2016 yılında ise 4,44 trilyon dolara gerilemiştir. Dünya ekonomisindeki yavaşlama, atıl kapasiteler ve dünya ticaretindeki daralma yeni yatırımları son iki yıl olumsuz etkilemiştir.

TABLO.99 DÜNYA SABİT SERMAYE VE MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMLARI

YILLAR DÜNYA GELİRİ MİLYAR DOLAR

SABİT SERMAYE YATIRIMLARI

MİLYAR DOLAR

SABİT SERMAYE YATIRIMLARI PAY %

MAKİNE VE TEÇHİZAT

YATIRIMLARI MİLYAR DOLAR

2008 63.442 15.290 24,1 3.830

2009 60.048 12.735 21,2 3.185

2010 65.643 13.490 20,6 3.372

2011 72.769 16.498 22,7 4.126

2012 74.092 17.171 23,2 4.293

2013 76.075 18.753 24,7 4.688

2014 78.042 19.429 24,9 4.857

2015 73.599 18.200 24,7 4.550

2016 T 76.213 17.950 23,6 4.440KAYNAK: UNCTAD

Gayrisafi sabit sermaye oluşumu; bir üreticinin sabit aktifleriyle elde edişleri, eksi elden çıkarışları ve kurumsal birimin üretim faaliyetleriyle gerçekleşen üretilmeyen aktif değerine belirli ilavelerin toplam değeriyle ölçülür. Gayrisafi sabit sermaye oluşumunun en büyük kısmını maddi sabit aktifler oluşturmaktadır. Bu aktifler, makine-teçhizat ve inşaat olmak üzere iki alt grupta incelenmektedir. Sabit aktifler, bir yıldan fazla bir süre için üretim işleminde kullanılmaktadır.

Makine ve teçhizat yatırımları; referans dönemi boyunca yeni veya ikinci el olarak elde edilen makineler (ofis makineleri vb.), bina müştemilatı içinde kullanılan özel araçlar, diğer makine ve teçhizat, kullanılan tüm araçlar ve botlar, örneğin otomobiller, ticari araçlar ve kamyonlar olduğu gibi özel araçların tüm türleri, demiryolu vagonları, botlar ve benzerlerini kapsamaktadır.

VI. BÖLÜM DÜNYA MAKİNE SANAYİİ VE GENEL EĞİLİMLER


TABLO.100 ÜLKELERDE MAKİNE YATRIM HARCAMALARI MİLYON DOLAR 2015

ÜLKEMAKİNE YATIRIM

HARCAMALARI

SABİT SERMAYE YATIRIM

HARCAMALARIMİLLİ GELİR MAKİNE/SABİT

SERMAYE %MAKİNE/MİLLİ

GELİR %

ABD 669.005 3.670.026 18.036.648 18,2% 3,7%EURO BÖLGESİ 425.914 2.297.309 11.594.825 18,5% 3,7%

JAPONYA 391.392 1.158.032 4.848.733 33,8% 7,4%ALMANYA 116.557 647.259 3.363.600 18,0% 3,5%TÜRKİYE 86.595 161.288 798.414 53,7% 10,8%

GÜNEY KORE 80.062 392.531 1.377.873 20,4% 5,8%İTALYA 77.102 309.546 1.821.580 24,9% 4,2%

İNGİLTERE 70.935 502.726 2.858.003 14,1% 2,5%FRANSA 69.485 540.937 2.418.946 12,8% 2,9%MEKSİKA 59.301 279.624 1.294.695 21,2% 4,6%İSPANYA 51.023 239.302 1.192.955 21,3% 4,3%İSVİÇRE 42.496 154.503 670.790 27,5% 6,3%

AVUSTRALYA 41.333 386.151 1.451.276 10,7% 2,8%KANADA 35.727 370.009 1.552.808 9,7% 2,3%POLONYA 28.029 97.546 477.066 28,7% 5,9%

HOLLANDA 26.304 144.603 750.318 18,2% 3,5%İSVEÇ 22.883 119.992 495.694 19,1% 4,6%

BELÇİKA 19.296 105.635 455.107 18,3% 4,2%AVUSTURYA 16.098 88.613 376.967 18,2% 4,3%

ÇEK CUMHURİYETİ 13.126 48.463 185.156 27,1% 7,4%

NORVEÇ 11.949 109.087 386.578 11,0% 3,1%İSRAİL 10.670 59.726 299.413 17,9% 3,6%

DANİMARKA 8.123 59.523 301.308 13,6% 2,7%FİNLANDİYA 7.788 49.042 231.960 15,9% 3,4%

MACARİSTAN 7.207 26.430 121.715 27,3% 5,9%YENİ ZELANDA 7.203 45.317 198.734 15,9% 3,6%

SLOVAKYA 6.357 20.248 87.268 31,4% 7,3%PORTEKİZ 6.331 35.140 229.630 18,0% 2,8%İRLANDA 5.734 61.438 283.716 9,3% 2,0%

YUNANİSTAN 4.399 19.154 194.860 23,0% 2,3%SLOVENYA 1.934 8.582 42.777 22,5% 4,5%

LÜKSEMBURG 1.372 11.147 56.802 12,3% 2,4%ESTONYA 1.225 5.558 22.460 22,0% 5,5%İZLANDA 823 3.210 16.780 25,6% 4,9%

KAYNAK: OECD ANNUAL NATIONAL ACCOUNTS 2016 VI.2 DÜNYA MAKİNE SANAYİİ GÖSTERGELERİDünya makine sanayii üretim, yabancı sermaye, teknoloji ve dış ticaret temel göstergeleri ile incelenmekte ve değerlendirilmektedir.

VI.2.1 MAKİNE SANAYİNİN DÜNYA İMALAT SANAYİİ İÇİNDE KONUMUMakine sanayii, imalat sanayii içinde motorlu kara taşıtları, kimya ve elektrik-elektronik sektörü ile birlikte en çok üretim ve katma değer yaratan sektörlerden biri konumundadır. Dünya imalat sanayiinin geneli içinde makine sanayiinin payı 2010 yılında yüzde 6,6 iken, 2015 yılında yüzde 7,0’ye yükselmiştir.



Bu gelişmede makine sanayiindeki teknolojik ilerlemeler ve daha yüksek katma değerli üretim yapılması etkili olmaktadır. Küresel makine ve teçhizat yatırımlarındaki yavaşlamaya karşın makine ve teçhizat üretiminin imalat sanayii içindeki katma değer payı yükselmektedir.Gelişmiş ülkeler imalat sanayii içinde makine sanayiinin payı 2010 yılında yüzde 7,4 iken, 2015 yılında yüzde 7,6’ya yükselmiştir. Gelişen ülkelerde makine sanayiinin 2010 yılında yüzde 5,3 olan payı ise 2015 yılında yüzde 5,7 olmuştur. Makine sanayiinin payındaki bu artışta elektronik sektöründe yaşanan hızlı büyümenin yavaşlaması ile petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak kimya sanayii katma değerinin azalması etkili olmuştur.

TABLO.101 MAKİNE SANAYİİNİN DÜNYA İMALAT SANAYİİ İÇİNDE YERİ (YÜZDE PAY)

YILLAR MAKİNE SANAYİİ

MOTORLU KARA

TAŞITLARI

KİMYA SANAYİİ

ELEKTRONİK VE İLETİŞİM

SANAYİİ

TEKSTİL SANAYİİ

DÜNYA

1995 8.5 7.0 10.0 5.6 3.2

2000 7.4 7.0 9.6 13.9 2.6

2005 6.9 6.9 9.9 17.7 2.3

2010 6.6 5.9 9.7 20.7 2.2

2015 7.0 6,0 9,2 21,0 2,2

GELİŞMİŞ ÜLKELER

1995 9.5 7.7 10.0 5.9 2.4

2000 8.1 7.6 9.3 15.9 1.8

2005 7.7 7.6 9.4 22.1 1.3

2010 7.4 6.6 8.8 27.1 0.9

2015 7,6 6,7 8,4 27,5 0,7

GELİŞENÜLKELER

1995 5.5 4.7 10.1 4.7 5.8

2000 4.9 5.1 10.9 7.2 5.3

2005 5.4 5.3 10.9 7.8 4.7

2010 5.3 4.8 11.0 10.2 4.4

2015 5,7 5,1 10,7 10,6 4,1KAYNAK: TRENDS IN MANUFACTURING, UNIDO 2016

Makine sanayii tüm ülkeler için önemli ve stratejik bir üretim alanıdır. Gelişmiş ve gelişen ülkeler kendi üretim ve ürün teknolojilerine sahip olarak makine sanayiinde üretimlerini arttırmayı hedeflemektedir.Bu çerçevede makine sanayiinin gelişmiş ve gelişen ülkeler arasındaki dağılımına bakıldığında gelişen ülkelerin dünya makine imalat sanayiinden 2010 yılında aldığı yüzde 30,3 pay, 2015 yılında yüzde 36,4’e yükselmiştir. İmalat sanayiinin genelinde gelişen ülkeler paylarını yüzde 37,5’den yüzde 39,9’a yükselmiştir.

TABLO.102 MAKİNE SANAYİİNİN GELİŞMİŞ VE GELİŞEN ÜLKELER ARASINDA BÖLÜŞÜMÜ (YÜZDE PAYLAR)

YILLAR MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ

GELİŞEN ÜLKELER

1995 15.3 22.7

2000 15.8 24.3

2005 24.0 28.7

2010 30.3 37,5

2015 36,4 39,9

GELİŞMİŞ ÜLKELER

1995 84.7 77.3

2000 84.2 75.7

2005 76.0 71.3

2010 69.7 62.5

2015 63,6 60,1KAYNAK: TRENDS IN MANUFACTURING, UNIDO 2012



Makine sanayii imalat sanayii içinde en önemli alt sektörlerden biridir. Ülkelerin genel imalat sanayii içinde makine sanayiniin aldığı pay ülkenin makine sanayiinin gelişmişliği ve rekabet gücü için de bir göstergedir.Aşağıdaki tabloda seçilmiş ülkelerin makine sanayilerinin toplam imalat sanayii içindeki payları (yarattıkları katma değer itibariyle) sunulmaktadır.Öncelikle görülmektedir ki 2005 yılından sonra hemen tüm ülkelerde gerilemeye başlayan makine sanayiinin toplam imalat sanayii içindeki payı 2010 yılından sonra tekrar artmaya başlamıştır. Bu artışta miktar artışından çok teknolojik ve yüksek katma değerli makinelerin üretiminin yükselmesinin etkisi bulunmaktadır.En yüksek üretim değerini elde eden Çin’de makine sanayiinin imalat sanayii içindeki payı yüzde 8,44’dür. Almanya’da pay yüzde 19,1’e kadar yükselmiştir. İtalya’da pay yüzde 28,98’e çıkmıştır. Üç önemli makine üreticisinde paylar önemli ölçüde yükselmiştir. Polonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan gibi orta Avrupa ülkelerinde de makine sanayinin paylarında önemli artışlar görülmektedir.Asya ülkelerinde ise makine sanayiindeki pay artışı yavaşlamıştır. Hızlı büyüyen yatırımlardaki yavaşlama ve diğer sanayilerdeki gelişmeler ile makine sanayiinin payı sınırlı ölçüde değişme göstermiştir.Türk makine sanayiinin payı da artış göstermekle birlikte halen düşük kalmaya devam etmektedir.

TABLO.103 SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE MAKİNE SANAYİİNİN İMALAT SANAYİİNDE PAYLARI

ÜLKE MAKİNE ÜRETİM DEĞERİ (Milyon Dolar)

İMALAT SANAYİİ İÇİNDE PAYI %2005 2014

ÇİN (2005-2007) 1.023.378 8,09 8,44

ABD (2011) 422.026 7,58 7,73

ALMANYA 358.539 15,31 19,1

JAPONYA (2012) 341.677 12,39 11,84

İTALYA 172.445 14,07 18,98

GÜNEY KORE 100.226 8,70 7,48

FRANSA 88.523 8,09 13,06

İNGİLTERE (2013) 80.286 8,34 13,18

BREZİLYA (2013) 67.150 5,80 7,16

HİNDİSTAN 51.707 5,56 7,26

HOLLANDA 44.637 9,94 18,25

RUSYA 43.417 5,71 6,35

KANADA 42.245 6,50 9,18

İSVİÇRE (2006-2013) 37.144 13,46 11,56

AVUSTURYA 32.630 13,53 17,79

İSPANYA 32.204 7,06 9,25

TAYVAN (2006-2013) 31.077 5,70 6,19

SİNGAPUR 23.122 7,74 11,81

TÜRKİYE 21.817 4,11 6,24

POLONYA (2013) 21.151 6,56 9,65

BELÇİKA 20.363 6,25 9,23

ÇEK CUMHURİYETİ (2013) 15.306 7,51 10,43

TAYLAND (2006-2011) 13.225 5,47 3,87

MACARİSTAN (2013) 10.703 6,32 15,68

MEKSİKA (2013) 10.102 3,35 2,77

GÜNEY AFRİKA (2010) 9.341 4,71 6,27

MALEZYA (2012) 8.809 3,15 3,18

VİETNAM (2006-2013) 5.696 1,24 1,96

ENDONEZYA (2013) 4.003 1,77 1,62

İSVEÇ 2.990 12,87 15,33KAYNAK: UNIDO



VI.2.2 MAKİNE VE TEÇHİZAT DIŞ TİCARETİMakine ve teçhizat ihracatı 2008 yılında 1.189 milyar dolar iken küresel kriz ile birlikte 2009 yılında 893 milyar dolara gerilemiştir. İzleyen yıllarda makine ve teçhizat ihracatında tekrar artış başlamıştır ve 2014 yılında ihracat 1.331 milyar dolara yükselmiştir. 2015 ve 2016 yıllarında ise dünya ekonomisinde ve yatırımlarda ki yavaşlamaya bağlı olarak makine ihracatı da gerilemiştir. 2016 yılında toplam makine ve teçhizat ihracatının 1.160 milyar dolara gerilediği öngörülmektedir. Dünya mal ticareti içindeki pay ise yıllar itibariyle çok değişmemektedir. 2016 yılında pay yüzde 7,22 olarak gerçekleşmiştir.

TABLO.104 MAKİNE İHRACATININ DÜNYA MAL TİCARETİ İÇİNDE PAYI

YILLAR MAKİNE İHRACATI MİLYAR DOLAR

DÜNYA MAL İHRACATI MİLYAR DOLAR

MAKİNE İHRACATI PAY %

2008 1.189 15.785 7,53

2009 893 12.380 7,21

2010 1.053 15.240 6,91

2011 1.272 17.875 7,12

2012 1.273 17.911 7,11

2013 1.293 18.270 7,08

2014 1.331 18.494 7,20

2015 1.197 16.482 7,26

2016 1.160* 16.065 7,22KAYNAK: DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ, INTRACEN, *Tahmin

Dünya makine sanayiinde 2015 yılı itibariyle en yüksek ihracatı 171,98 milyar dolar ile Almanya gerçekleştirmiştir. Almanya’nın ardından Çin, ABD ve Japonya gelmektedir. Çin 2012 yılı itibariyle ABD’yi geçmiştir. İlk 20 önemli ihracatçı son yıllarda hemen aynı ülkelerden oluşmaktadır. Türkiye makine sanayii ihracatında son üç yıldır 28. sırada yer almaktadır.

TABLO.105 DÜNYA MAKİNE İHRACATINDA GELİŞMELER 2012-2015

SIRA ÜLKEÜLKELERE GÖRE DÜNYA MAKİNE İHRACATI (Milyon Dolar)

2012 2013 2014 2015 Payı %1 ALMANYA 195.670 200.212 200.749 171.983 13,92 ÇİN 150.242 150.403 163.604 157.688 12,73 ABD 141.253 149.153 154.112 142.804 11,54 JAPONYA 127.322 106.330 105.880 93.834 7,65 İTALYA 89.441 94.206 97.969 84.065 6,86 İNGİLTERE 56.119 58.042 58.590 52.276 4,27 FRANSA 53.147 56.038 57.497 49.585 4,08 GÜNEY KORE 44.474 44.451 46.445 46.219 3,79 HOLLANDA 35.410 38.445 40.975 35.074 2,8

10 MEKSİKA 25.065 26.146 28.497 29.036 2,311 SİNGAPUR 28.531 28.842 29.379 28.264 2,312 KANADA 25.850 25.135 25.935 24.608 2,013 AVUSTURYA 24.170 25.019 25.962 22.666 1,814 BELÇİKA 26.318 28.685 26.488 22.388 1,815 İSVİÇRE 21.800 22.307 23.191 20.750 1,716 TAYVAN 19.797 19.383 20.629 19.169 1,517 İSVEÇ 21.792 21.515 21.167 18.118 1,518 İSPANYA 18.624 21.475 19.929 18.107 1,519 ÇEK CUMHURİYETİ 16.525 17.463 18.409 16.662 1,320 POLONYA 15.251 17.821 18.723 16.520 1,328 TÜRKİYE 8.506 9.363 9.936 8.658 0,7

KAYNAK: INTRACEN VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR



Makine sanayiinde üç büyük ithalatçı Almanya, ABD ve Japonya’nın makine ithalat ve ihracat fiyatlarındaki gelişimeler de aşağıda sunulmaktadır. Buna göre 2005 yılından bu yana ABD’nin makine ithal fiyatlarında önemli bir değişiklik olmazken ihraç fiyatlarında artış olduğu görülmektedir. Almanya ile Japonya’nın ise makine ithal fiyatları gerilemektedir. Almanya ve Japonya’nın makine ihraç fiyatları ise son yıllarda gerileme göstermektedir. Bu gerilemede daha çok Euro ve Yen’in dolar karşısındaki düşüşü etkili olmaktadır. Nitekim aşağıdaki endeksler dolar fiyatı üzerinden hesaplanmaktadır. Teknolojik yeniliklere rağmen ihraç fiyatlarında çok önemli artış yaşanmamaktadır.

TABLO.106 ÜÇ BÜYÜK İTHALATÇININ MAKİNE İTHALAT FİYATLARI 2005=100

YILLAR ALMANYA ABD JAPONYA

2005 100 100 100

2006 98 99 96

2007 102 100 96

2008 106 101 100

2009 99 100 100

2010 95 100 101

2011 97 101 101

2012 90 102 99

2013 92 101 89

2014 91 101 86

2015 78 99 80KAYNAK: WORLD TRADE ORGANIZATION, NTERNATIONAL TRADE STATISTICS 2016

TABLO.107 ÜÇ BÜYÜK İHRACATÇININ MAKİNE İHRACAT FİYATLARI 2005=100

YILLAR ALMANYA ABD JAPONYA

2005 100 100 100

2006 100 100 95

2007 108 101 94

2008 116 102 97

2009 110 103 101

2010 106 104 102

2011 112 104 105

2012 105 106 104

2013 108 106 91

2014 108 106 87

2015 93 106 80KAYNAK: WORLD TRADE ORGANIZATION, NTERNATIONAL TRADE STATISTICS 2016

Dünya makine ticaretinde alt sektörlerin gelişimi de aşağıda sunulmaktadır. Buna göre 2015 yılında 2011 yılına göre 22 alt sektörden 5’inde ihracat artmış, 17 alt sektörde gerilemiştir. İhracat sıralamaları ve paylarında sınırlı değişikliler olmaktadır. İlk sırayı diğer makineler ile aksamları grubu almaya devam etmektedir. Alınan paylar itibariyle ise 22 alt sektörden 13’ü payın artmıştır. 9 alt sektörün payı ise gerilemiştir.



TABLO.108 DÜNYA MAKİNE İHRACATININ ALT SEKTÖRLERE DAĞILIM

SIRA 2015

SIRA 2011 ALT SEKTÖRLER

2011 2015MİLYAR DOLAR % PAY MİLYAR

DOLAR % PAY

1 1 DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI 232,5 18,07 220,7 18,44

2 3 POMPA VE KOMPRESÖRLER 130,1 10,11 127,6 10,66

3 5 TÜRBİN TURBO JET VE HİDROLİK SİLİNDİR 113,3 8,81 119,0 9,94

4 2 İNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ 157,3 12,23 118,9 9,94

5 4 METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 113,5 8,82 103,8 8,67

6 6 VANALAR 76,6 5,95 82,4 6,89

7 7 ENDÜSTRİYEL KLİMA VE SOĞUTMA MAKİ. 71,7 5,57 71,6 5,98

8 9 YÜK KALDIRMA TAŞIMA VE İSTİFLEME 59,3 4,61 63,9 5,34

9 8 TARIM MAKİNELERİ 59,8 4,65 53,3 4,45

10 11 GIDA MAKİNELERİ 33,4 2,60 33,6 2,81

11 10 RULMANLAR 35,6 2,77 29,9 2,50

12 13 HADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ 26,2 2,04 25,6 2,14

13 12 TEKSTİL MAKİNELERİ 28,1 2,18 25,1 2,10

14 14 KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ 25,5 1,98 24,3 2,03

15 15 KAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ 24,5 1,90 19,9 1,66

16 18 ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 18,8 1,46 18,4 1,54

17 16 REAKTÖR VE KAZANLAR 23,1 1,80 17,6 1,47

18 17 AMBALAJ MAKİNELERİ 22,0 1,71 15,9 1,33

19 19 BÜRO MAKİNELERİ 15,5 1,20 13,8 1,15

20 20 ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAK. 7,3 0,57 7,2 0,60

21 21 MOTORLAR 1,8 0,15 3,2 0,27

22 22 DERİ MAKİNELERİ 1,0 0,08 1,1 0,09KAYNAK: INTRACEN VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR

VI.2.3 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYEİmalat sanayiinin genelinde yabancı sermaye yatırımları üretim, teknoloji ve ihracat kapasitesinde belirleyici önemli bir rekabet unsuru haline gelmiştir. Makine sanayiinde de yabancı sermaye yatırımları belirleyici unsurlardan biridir. Yabancı sermaye yatırımlarının büyük bölümü satın alma ve birleşmeler şeklinde gerçekleşmekte olup sektör verileri de bu şekilde açıklanmaktadır.Küresel ölçekte imalat sanayiine yapılan yabancı sermaye yatırımları içinde makine sanayii dördüncü büyük sektör konumundadır. Bununla birlikte makine sanayiinde sınır ötesi satın alma ve birleşme şekildeki yabancı sermaye yatırımları yıllar itibariyle dalgalanma göstermektedir. İmalat sanayiinin genelinde de aynı eğilim görülmektedir.2015 yılında makine sanayiinde yabancı sermaye yatırımları 22,63 milyar dolar olmuştur. Aynı yıl toplam 388,4 milyar dolar olan imalat sanayii yabancı sermaye yatırımları içinde yüzde 5,8 pay alınmıştır ve pay gerilemiştir.

TABLO.109 MAKİNE SANAYİİNDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI

SATIN ALMA VE BİRLEŞMELER MİLYON DOLAR

YILLAR

MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ TOPLAMMAKİNE SANAYİİ/İMALAT SANAYİİ

PAY%

2008 8.505 193.617 617.649 4,4

2009 2.232 79.381 287.617 2,8

2010 7.921 127.775 347.094 6,2

2011 14.905 204.203 553.442 7,3

2012 15.211 134.770 328.224 11,3



SATIN ALMA VE BİRLEŞMELER MİLYON DOLAR

YILLAR

MAKİNE SANAYİİ İMALAT SANAYİİ TOPLAMMAKİNE SANAYİİ/İMALAT SANAYİİ

PAY%

2013 11.394 135.454 262.517 8,4

2014 12.543 189.264 432.480 6,6

2015 22.627 388.335 721.455 5,8KAYNAK: UNCTAD WORLD INVESTMENT REPORT 2016

VI.2.4 MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİMakine sanayiinde rekabet gücü büyük ölçüde teknoloji geliştirme kapasitesine bağımlı hale gelmiştir. Ülkelerde makine sanayileri firmalar, üniversiteler, kamu araştırma kurumları, özel araştırma enstitüleri gibi farklı kurumlarda araştırma, geliştirme, tasarım ve inovasyon faaliyetlerini yürütmektedir.Makine sanayiinde doğrudan rekabet içinde olan firmalar araştırma geliştirme faaliyetlerini öncelikle kendi bünyelerinde gerçekleştirmektedir.Bu çerçevede aşağıda önemli makine üreticisi ülkelerin firmalarının kendi bünyelerinde gerçekleştirdikleri AR-GE harcamaları sunulmaktadır. Ayrıca makine sanayii AR-GE harcamalarının imalat sanayii genelindeki toplam AR-GE harcamaları içindeki payları da verilmektedir. Türkiye’nin verileri de karşılaştırmalı olarak sunulmaktadır.Makine sektöründe önemli ülkelerden Japon AR-GE harcamalarında ilk sırayı almaktadır. 2015 yılında Japonya’da makine sanayiinde yer alan firmaların AR-GE harcaması 12,0 milyar dolar olmuştur. Diğer önemli ülke Almanya AR-GE harcamalarında ikinci sırayı almaktadır. 2015 yılında Almanya’da makine sanayiinde yer alan firmalar kendi bünyelerinde 5,74 milyar Euro tutarında AR-GE harcaması gerçekleştirmiştir. AR-GE harcamalarının imalat sanayii içindeki payı yüzde 8,1’dir.Diğer önemli üretici ülkelerden Kore’de 2015 yılında AR-GE harcamaları 3,4 milyar dolar, İtalya’da ise 1,52 milyar dolar olmuştur. Türkiye’de makine sanayii firmalarının 2015 yılındaki AR-GE harcamaları 143 milyon dolardır.

TABLO.110 MAKİNE SANAYİİNDEKİ FİRMALARIN AR-GE HARCAMALARI (MİLYON) VE İMALAT SANAYİİ İÇİNDE PAYLARI

2010 2011 2012 2013 2014 2015

ALMANYAHARCAMA 4.597 4.903 5.183 5.388 5.511 5.740

PAY % 7,5 7,6 7,6 8,0 7,9 8,1

İTALYAHARCAMA 1.063 1.268 1.295 1.372 1.440 1.516

PAY % 7,0 7,7 7,7 8,0 8,1 8,3

JAPONYAHARCAMA 9.537 10.014 10.004 11.557 11.683 12.040

PAY % 7,7 8,6 8,9 8,8 8,1 8,2

KOREHARCAMA 2.183 2.416 3.155 3.062 3.227 3.411

PAY % 7,3 6,4 7,3 6,7 6,4 6,3

ÇEK CUMHARCAMA 179 211 273 300 312 330

PAY % 8,2 8,5 10,9 10,9 10,2 10,4

TAYVANHARCAMA 473 562 501 557 629 660

PAY % 2,9 3,1 2,8 2,8 3,0 3,0

TÜRKİYEHARCAMA 131 146 167 176 150 143

PAY% 9,4 9,5 9,1 8,7 7,7 7,5KAYNAK: OECD, TECHNOLOGY STATISTICS DATABASE, 2017 Almanya, İtalya ve İspanya için Euro, diğer ülkeler için ABD doları

Makine sanayiinde teknolojik faaliyetlerin önemli bir çıktısı ve göstergesi patent ve faydalı model başvurularıdır. Makine sanayiinde küresel ölçekte yapılan patent başvuruları sayıları her yıl önemli ölçüde artmaktadır. Bu da makine sanayiindeki AR-GE çalışmalarının arttığını ve çıktılarının da geliştiğini göstermektedir.



TABLO.111 MAKİNE SANAYİİNDE TOPLAM PATENT BAŞVURULARINDA GELİŞMELER

MAKİNELER 2005 2010 2014

METAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI 36.860 43.585 66.274

KALDIRMA TAŞIMA İSTİFLEME MAKİNELERİ 43.486 43.041 60.383

MOTOR POMPA TÜRBİN 41.533 48.745 62.339

TEKSTİL VE AMALAJ MAKİNELERİ 38.402 31.021 36.092

ÖZEL AMAÇLI DİĞER MAKİNELER 47.125 49.909 75.168

KAZANLAR VE ENDÜSTRİYEL ISITICILAR 24.446 29.677 38.354KAYNAK: WORLD INTELLECTUAL PROPERTY ORGANIZATION, WORLD PATENT STATISTICS 2016

Makine Sanayiinde Önemli Ülkeler, Rekabet Güçleri ve Rekabet KoşullarıMakine sanayiinde rekabetin belirleyici çok sayıda önemli unsuru bulunmaktadır. Bu unsurlar faaliyet gösteren firmaların ölçekleri, yan sanayii üretiminin mevcudiyeti ve kalitesi, yaratılan katma değer, yabancı sermayenin varlığı ve etkinliği, mühendislik eğitimi ve sanayinin mühendislik becerisi, sanayide teknoloji birikimi ve yenilikçilik kapasitesi, kümelenme, araştırma-geliştirme faaliyetleri, ihracat finansmanı olanakları, yurtdışı tanıtım ve pazarlama destekleri ve olanakları, yatırım finansmanı ve nitelikli işgücünün varlığı ve markalaşmadır.Rekabet gücünü belirleyen bu başlıca unsurlara ilave diğer unsurlar da eklenebilecektir. Ancak yukarıda sayılan başlıca unsurlar rekabet gücünün belirlenmesinde ağırlıklı rol oynamaktadır.Bu unsurlar çerçevesinde seçilmiş ülkelerin makine sanayilerinin rekabet güçlerine ve yapılarına ilişkin karşılaştırmalı değerlendirmeler yapılmakta ve aşağıda sunulmaktadır. Karşılaştırma için seçilen ülkeler Almanya, İtalya, Çek Cumhuriyeti, Güney Kore, Japonya ve Çin’dir.Bu ülkelerin makine sanayiinde rekabet güçleri rekabet unsurları itibariyle değerlendirilmektedir. Seçilmiş ülkelerde rekabet unsurları farklı yapılarda ve seviyelerde ortaya çıkmakta olup her ülke için belirleyici ve öne çıkan kritik rekabet unsurları bulunmaktadır.Almanya’da çok yüksek teknoloji bikrimi ve yenilikçilik kapasitesi, ileri mühendislik eğitimi ve yüksek katma değer en önemli belirleyici unsurlardır. İtalya’da endüstri kümelenmeleri ve bu kümelenmeler içinde yan sanayinin varlığı ile orta ölçekli esnek firmalar temel belirleyici unsurlardır.Çek Cumhuriyetinde öne çıkan unsurlar çok yüksek mühendislik eğitimi ve becerisi, ileri teknoloji birikimi ile yabancı sermayeli firmaların varlığıdır.Kore’de araştırma geliştirme faaliyetlerindeki yoğunluk, yüksek mühendislik eğitimi kalitesi ve mühendislik becerisi, ihracat finansman olanakları ve yurtdışı ticaret merkezleri belirleyici unsurlardır.Japonya’da çok yüksek teknoloji birikimi ve yenilikçilik kapasitesi, markalaşma ve ihracat finansman olanakları ile firma ölçekleri belirleyicidir.Çin’de ise temel belirleyici unsurlar düşük-orta katma değerli segmentte toplulaşma, göreceli ucuz işgücü, Asya Pasifik pazarından yan sanayii tedarik olanakları ile kamunun ihracat finansmanı ve pazarlama için sağladığı dolaylı destekler ve en önemlisi çok büyük firma ölçekleridir.

Özel Bölüm



TAB

LO.1

12 S

EÇİL

MİŞ

ÜLK

ELER

DE

MA

KİN

E SA

NA

Yİİ R

EKA

BET

UN

SUR

LAR

IR

EKA

BET

UN

SUR

LAR

IA

LMA

NYA

İTA

LYA

ÇEK

CU

MH

UR

İYET

İK

OR

EJA

PO

NYA

ÇİN

FİR

MA

LAR

IN Ö

LÇEK

YA

PIS

IO

RTA

-BÜ

YÜK

ÖLÇ

EKO

RTA

ÖLÇ

EKK

ÜÇ

ÜK

-OR

TA Ö

LÇEK

KÜ

ÇÜ

KO

RTA

-BÜ

YÜK

ÖLÇ

EKO

RTA

-BÜ

YÜK

ÖLÇ

EKB

ÜYÜ

KÖ

LÇEK

YAN

SA

NA

Yİİ M

ETA

L EL

EKTR

İK-E

LEK

T.

MEK

AN

İK

YETE

RLİ

YU

RTİ

Çİ

ÜR

ETİM

A

B İÇ

PA

ZAR

IND

AN

TE

DA

RİK

İÇER

İDE

KÜ

MEL

ERD

EN

TED

AR

İK

AB

İÇ P

AZA

RIN

DA

N

TED

AR

İK

YUR

TİÇ

İ İH

TİSA

S TE

DA

RİK

A

B İÇ

PA

ZAR

IND

AN

TE

DA

RİK

YUR

TİÇ

İÜ

RET

İMA

SYA

PA

SİFİ

K

ENTE

GR

ASY

ON

YUR

TİÇ

İÜ

RET

İMA

SYA

PA

SİFİ

K

ENTE

GR

ASY

ON

YUR

TİÇ

İÜ

RET

İMA

SYA

PA

SİFİ

K T

EDA

RİK

NİT

ELİK

Lİ İŞ

GÜ

CÜ

YETE

RLİ

YETE

RLİ

YETE

RLİ

YETE

RLİ

YETE

RLİ

UC

UZ

İŞG

ÜC

Ü

KA

TMA

DEĞ

ERYÜ

KSE

K K

ATM

A D

EĞER

OR

TA Y

ÜK

SEK

KA

TMA

D

EĞER

OR

TA Y

ÜK

SEK

KA

TMA

D

EĞER

OR

TA Y

ÜK

SEK

KA

TMA

D

EĞER

YÜK

SEK

KA

TMA

DEĞ

ERD

ÜŞÜ

K O

RTA

KA

TMA

D

EĞER

YAB

AN

CI/

YER

Lİ

SER

MA

YE A

ĞIR

LIĞ

IYE

RLİ

SER

MA

YEYE

RLİ

SER

MA

YEYA

BA

NC

I SER

MA

YEYE

RLİ

SER

MA

YEYE

RLİ

SER

MA

YEYA

BA

NC

I SER

MA

YE

MÜ

HEN

DİS

LİK

EĞ

İTİM

İ, B

ECER

İSİ

ÇO

K Y

ÜK

SEK

YÜK

SEK

ÇO

K Y

ÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

OR

TA

TEK

NO

LOJİ

BİR

İKİM

İ YE

NİL

İKÇ

İLİK

K

AP

ASİ

TESİ

ÇO

K Y

ÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

ÇO

K Y

ÜK

SEK

OR

TA

KÜ

MEL

ENM

EEN

DÜ

STR

İ HA

VZA

LAR

IEN

DÜ

STR

İ KÜ

MEL

ERİ

İHTİ

SAS

KÜ

MEL

ERİ

END

ÜST

Rİ

BÖ

LGEL

ERİ

TEK

NO

LOJİ

B

ÖLG

ELER

İ

TOP

LULA

ŞMA

TOP

LULA

ŞMA

AR

-GE

FAA

LİYE

TLER

İFİ

RM

ALA

R K

AM

U A

RA

Ş EN

S Ü

NİV

ERSİ

TELE

RFİ

RM

ALA

R Ö

ZEL

AR

AŞ.

EN

S

FİR

MA

LAR

Ü

NİV

ERSİ

TELE

R Ö

ZEL

AR

AŞ

ENS

KA

MU

AR

AŞ

ENS

ÖZE

L A

RA

Ş EN

SFİ

RM

ALA

RG

ÖR

EVLİ

Ü

NİV

ERSİ

TELE

R

FİR

MA

LAR

ÖZE

L A

RA

Ş. E

NS

KA

MU

AR

AŞ

ENS

ÜN

İVER

SİTE

LER

İHR

AC

AT

FİN

AN

SMA

NI

ALI

CI F

İNA

NSM

AN

I A

LAC

AK

SİG

OR

TALA

RI

ALI

CI F

İNA

NSM

AN

I A

LAC

AK

SİG

OR

TALA

RI

ÖZE

L B

AN

KA

K

RED

İLER

İA

LIC

I FİN

AN

SMA

NI

ALA

CA

K S

İGO

RTA

LAR

IA

LIC

I FİN

AN

SMA

NI

ALA

CA

K S

İGO

RTA

LAR

IK

AM

U B

AN

KA

K

RED

İLER

İ

YUR

TDIŞ

I TA

NIT

IM

PA

ZAR

LAM

ATA

NIT

IM P

AZA

RLA

MA

D

ESTE

KLE

Rİ

YUR

TDIŞ

I TİC

AR

ET

MER

KEZ

LER

İTA

NIT

IM P

AZA

RLA

MA

D

ESTE

KLE

Rİ

YUR

TDIŞ

I TİC

AR

ET

MER

KEZ

LER

İYU

RTD

IŞI T

İCA

RET

M

ERK

EZLE

Rİ

DO

LAYL

I KA

MU

D

ESTE

KLE

Rİ

YATI

RIM

FİN

AN

SMA

NI

UZU

N V

AD

ELİ

KA

MU

ÖZE

L B

AN

KA

K

RED

İLER

İ

UZU

N V

AD

ELİ Ö

ZEL

BA

NK

A K

RED

İLER

İU

ZUN

VA

DEL

İ ÖZE

L B

AN

KA

KR

EDİL

ERİ

UZU

N V

AD

ELİ

KA

MU

ÖZE

L B

AN

KA

K

RED

İLER

İ

UZU

N V

AD

ELİ Ö

ZEL

BA

NK

A K

RED

İLER

İU

ZUN

VA

DEL

İ KA

MU

B

AN

KA

KR

EDİL

ERİ

FİK

Rİ M

ÜLK

İYET

H

AK

LAR

I, ST

AN

DA

RTL

AR

YÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

YÜK

SEK

MA

RK

ALA

ŞMA

MEV

CU

TM

EVC

UT

GEL

İŞİY

OR

MEV

CU

TM

EVC

UT

GEL

İŞİY

OR



TAB

LO.1

13 A

LT Ü

RÜ

N G

RU

PLA

RI İ

TİB

AR

YLE

ÜLK

ELER

İN D

ÜN

YA İH

RA

CA

TIN

DA

SIR

ALA

MA

LAR

, 20

15

ÇİN

ALM

İTA

AB

DK

OR

EJA

PFR

AİN

GİS

VİÇ

MEK

SSİ

NG

HO

LB

ELTA

YVA

VUS

END

ÜST

RİY

EL K

LİM

A V

E SO

ĞU

TMA

17

64

510

92

MET

AL

İŞLE

ME

TAK

IM T

EZG

AH

LAR

I2

15

48

37

106

9

VAN

ALA

R1

34

29

57

610

8

YÜK

KA

LDIR

MA

TA

ŞIM

A İS

TİFL

EME

12

43

105

68

7

REA

KTÖ

R K

AZA

N1

25

64

910

TEK

STİL

MA

KİN

ELER

İ1

24

65

39

810

7

KA

ĞIT

BA

SIM

MA

KİN

ELER

İ2

13

45

79

610

HA

DD

E VE

DÖ

KÜ

M M

AK

İNEL

ERİ

13

26

45

109

PO

MP

A V

E K

OM

PR

ESÖ

R1

24

38

69

710

İNŞA

AT

MA

DEN

CİL

İK M

AK

İNEL

ERİ

23

51

74

108

69

TÜR

BİN

TU

RB

O J

ET6

49

25

31

7

AM

BA

LAJ

MA

KİN

ELER

İ3

12

47

86

510

RU

LMA

NLA

R1

26

49

35

78

KA

UÇ

UK

VE

PLA

STİK

MA

KİN

ELER

İ1

32

4

TAR

IM M

AK

İNEL

ERİ

41

32

85

76

9

GID

A M

AK

İNEL

ERİ

41

32

67

108

5

DİĞ

ER M

AK

İNEL

ER4

16

25

310

98

7

END

ÜST

RİY

EL IS

ITIC

ILA

R3

12

45

76

98

10

END

ÜST

RİY

EL Y

IKA

MA

VE

KU

RU

TMA

51

23

610

78

9



TAB

LO.1

14 M

AK

İNE

SAN

AYİ

İ ÜR

ÜN

LER

İ İH

RA

CA

TIN

DA

ÜR

ÜN

DEĞ

ERLE

Rİ 2

015

(DO

LAR

/TO

N)

FASI

LAÜ

RÜ

NA

LMA

NYA

ÇİN

İTA

LYA

MEK

SİK

ATA

YVA

NÇ

EK C

UM

HG

.KO

RE

TÜR

KİY

E

8402

Buh

ar K

azan

ları

, Kız

gın

Ku

Kaz

anla

rı11

,03,

410

,811

,56,

07,

17,

13,

4

8403

Mer

kezi

Isıtm

a K

azan

ları

(84.

02 h

ariç

)15

,26,

910

,32,

58,

03,

310

,68,

7

8411

Turb

ojet

ler,

Turb

opro

pelle

rler

Gaz

türb

inle

ri29

2,5

94,5

758,

156

,217

1,4

175,

0

8413

Pom

pala

r ve

Sıv

ı Ele

vatö

rler

i29

,96,

715

,723

,410

,128

,417

,58,

6

8414

Kom

pres

örle

r20

,55,

514

,510

,77,

214

,412

,86,

7

8415

Klim

a ci

hazl

arı

16,0

12,5

6,3

11,2

13,5

11,5

8,7

8421

Sant

rifü

jler

28,0

16,9

8,2

13,9

14,9

9,3

8428

Asa

nsör

ler,

Yür

üyen

Mer

dive

nler

, K

onve

yörl

er13

,11,

68,

911

,013

,88,

711

,64,

7

8429

Bul

doze

rler

, Gre

yder

ler,

Skr

eype

rler

, Ek

skav

atör

ler,

Yol

Sili

ndir

leri

vb.

5,2

46,1

4,9

5,7

1,2

7,7

4,3

3,6

8437

Tohu

m, H

ubub

at T

emiz

lem

e, A

yıkl

ama

ve

Öğü

tme

Mak

inel

eri

16,2

9,1

6,3

11,5

25,8

4,4

8438

Yiye

cek

ve İç

ecek

Mak

ine

ve C

ihaz

ları

38,2

25,4

16,8

13,1

15,3

23,4

11,6

8451

İplik

, Kum

aş Y

ıkam

a/K

urut

ma,

Kat

lam

a/Ü

tüle

me

Mak

inel

eri

14,5

14,6

11,1

9,7

8,6

7,6

5,6

8457

Met

al İş

lem

eye

Mah

sus

İşle

me

Mer

kezl

eri,

Tek

İsta

syon

lu T

ezga

hlar

ve

Çok

İsta

syon

lu

Tran

sfer

Tez

gahl

arı

28,0

10,4

24,3

16,4

9,0

13,1

13,2

17,2

8458

Torn

a te

zgah

ları

22,7

20,8

35,6

10,6

14,3

13,2

7,3

8462

Met

alle

ri D

övm

e, Ç

ekiç

lem

e Te

zgah

ları

16,2

1, 6

10,9

3,6

6,8

9,3

7,7

4,4

8474

Topr

ak, T

aş, M

etal

Cev

heri

vb.

Ayı

klam

a,

Elem

e, T

asni

f, A

yırm

a, Y

ıkam

a, K

ırm

a,

Öğü

tme,

Yoğ

urm

a, K

alıp

lam

a vb

. Mak

inel

eri

11,1

7,9

8,7

7,4

5,3

7,0

3,8

8477

Kau

çuk&

Pla

stik

İşle

me

Mak

inel

eri

27,4

18,9

8,6

11,8

12,3

10,9

8479

Ken

dine

Özg

ü Fo

nksi

yonu

Ola

n M

akin

eler

26,0

17,7

18,3

14,6

18,6

9,3

8480

Kal

ıpla

r29

,011

,520

,222

,320

,113

,510

,1

8481

Vana

ve

Mus

luk

38,6

9,2

19,3

17,7

15,4

19,5

18,6

9,1

8482

Rul

man

lar

18,1

10,9

10,5

10,4

15,4

8,9

11,1

8483

Tran

smis

yon

Mill

eri,

Kra

nkla

r; Y

atak

K

ovan

ları

ve

Mil

Yata

klar

ı; D

işlil

er v

e Si

stem

leri

;Vid

alar

;Diş

li K

utul

arı V

olan

vb.

14,0

9,6

10,4

13,0

8,3

5,8

4,7



Türk Makine Sanayiinde Rekabet KoşullarıMAİB tarafından yaptırılan makine sanayii envanter çalışmasında firmaların uluslararası rekabet gücüne ilişkin değerlendirmeleri önemli bilgiler içermektedir. Buna göre sanayii firmalarının uluslararası rekabet gücünü etkileyen en önemli üç unsura ilişkin tespitleri aşağıda yer almaktadır. Firmalar en önemli ilk üç unsur olarak ürünün kalitesi ve performansını, üretim maliyetlerini ve zamanında üretim ve teslim olduğunu düşünmektedirler.

ŞEKİL.2 ULUSLARARASI REKABETTE EN ÖNEMLİ UNSURLAR


Firmalar belirledikleri unsurlar itibariyle kendilerini dış rakipleri ile de karşılaştırmakta ve değerlendirmektedir. Buna göre Türk firmalarının dış rakiplerine göre en iyi olduklarını düşündükleri alan ürünün kullanım kolaylığı unsurudur. Teknoloji seviyesi ise en zayıf olunan unsurdur.

ŞEKİL.3 REKABET UNSURLARINDA TÜRK MAKİNE SANAYİİ FİRMALARININ DIŞ RAKİPLERİNE KARŞI KONUMU 2016


Özel Bölüm

Ürünün kalitesi/performansı

Üretim maliyeti

Zamanında üretim/teslim

Ürünün müşteri odaklı olması

Ürünün kullanım kolaylığı

Ürünün görünümü

Belgelendirme/sertifikasyon

Satış sonrası hizmetlerin etkinliği

Marka olarak benimsenmesi

Teknoloji seviyesi

Ürünün kullanım kolaylığı

Ürününkalitesi/performansı

Ürünün müşteri odaklı olması

Zamanında üretim/teslim

Üretim maliyeti

Ürünün görünümü

Marka olarak benimsenmesi

Satış sonrası hizmetlerin etkinliği

Belgelendirme/sertifikasyon

Teknoloji seviyesi

%54

%51

%45

%36

%30

%28

%19

%18

%10

%9

%54

%53

%49

%46

%46

%43

%43

%42

%40

%53

%42

%44

%47

%50

%51

%51

%54

%52

%49

%42

%4

%2

%4

%4

%4

%6

%3

%5

%11

%5



Rekabette önemli olan diğer unsurlara ilişkin olarak firmaların kendilerini dış rakipleri ile de karşılaştırmakta aşağıda sunulmaktadır. Buna göre Türk firmalarının dış rakiplerine göre en çok daha ileri olduklarını düşündükleri alan üretimde kullanılan makine ve teçhizatlardır. En çok aynı düzeyde olduklarını düşündükleri alan ise yine üretimde kullanılan makine ve teçhizatlar alanıdır. En çok rekabet edebilecek düzeyde olduklarını düşündükleri alanlar ise üretim ölçeği ile üretimde esneklik alanlarıdır. Fikri mülkiyet hakları ve pazarlama bilgisi ise en zayıf olunan alanlardır.

TABLO.115 REKABET UNSURLARINDA TÜRK MAKİNE SANAYİİ FİRMALARININ DIŞ RAKİPLERİNE KARŞI KONUMU 2016

REKABET UNSURLARIDÜNYADAKİ

FİRMALARDAN DAHA İLERİDE

DÜNYADAKİ ÖNDE GELEN FİRMALARLA

AYNI DÜZEYDE

REKABET EDEBİLECEK

DÜZEYDE

KISMEN/ ÇOK YETERSİZ

ÜRETİMDE KULLANILAN MAKİNE VE TEÇHİZAT (Sadece üreticilere)

6% 28% 47% 19%

ÜRETİM ÖLÇEĞİ (Sadece üreticilere) 4% 22% 51% 23%

ÜRETİMDE ESNEKLİK (Sadece üreticilere) 5% 21% 51% 23%

İŞGÜCÜNÜN NİTELİĞİ 4% 25% 49% 23%

TEKNOLOJİ KULLANIM BECERİSİ 4% 20% 50% 26%

FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI 4% 19% 35% 43%

PAZARLAMA BİLGİSİ 4% 20% 38% 38%KAYNAK: MAİB, ESTİMA MAKİNE SANAYİİ ENVANTER ÇALIŞMASI 2017



VI.3 DÜNYA MAKİNE SANAYİİNDE EĞİLİMLER 2016Dünya makine sanayiinde 2016 yılında öne çıkan eğilimler aşağıda sunulmaktadır.

TABLO.116 MAKİNE SANAYİİNDE KÜRESEL EĞİLİMLER 2016

ANA ALANLAR EĞİLİMLER

KÜRESEL MAKRO GELİŞMELER

Dünya ekonomisinde yavaşlama yatırımları sınırlamıştır

İmalat sanayiinde ortaya çıkan arz fazlası nedeniyle yeni kapasite yatırımları ötelenmektedir

Gelişen ülkelerde imalat sanayii ile birlikte enerji ve alt yapı yatırımları da yavaşlamıştır

Gelişmiş ülkeler ileri teknoloji içerikli makine yatırımlarına ve üretimine yeniden ağırlık vermeye başlamıştır

ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ VE SÜREÇLERİNDE

GELİŞMELER

Üretim sistemlerinde dijital ve bilgi işlem tabanlı tam otomasyon artmaktadır, sanayii 4.0 beklenenden hızlı yaygınlaşmaktadır

Sürdürülebilirliği destekleyen üretim ve ürün teknolojilerinin ağırlığı ve payı artmaktadır

Bilişim, yazılım ve iletişim teknolojileri üretim süreçlerini değiştirmektedir, bu alanlarda gelişme itici olmaktadır

Üretimde etkinlik ve verimlilik artışı ihtiyacı giderek daha çok hissedilmektedir

MAKİNE TEKNOLOJİLERİNDE

GELİŞMELER

Standart makine üretiminde rekabet olanakları azalmaktadır

Orta ve orta yüksek teknolojili makine segmentinde olanaklar artmaktadır

Makine teknolojileri çok amaçlı hale gelmektedir

Küçük, akıllı ve hassas makineler öne çıkmaktadır

Yan sanayide yazılım, mekatronik, teknolojisi, nano teknoloji ve elektronik alanında gelişmelere ihtiyaç artmaktadır

ALICI TALEPLERİ VE HİZMETLERDE

GELİŞMELER

Makine siparişlerini yerini tesis ve sistem siparişlerine bırakmaktadır

Müşteriler kendilerine özel tasarım ve model talebini artırmaktadır

Makine talebi yerini komple hizmet talebine bırakmaktadır

Finansman paketlerinin önemi artmaktadır

Rekabette standartların belirleyiciliği artmaktadır

Üretim kapasitesi artışı yerine yenilikçi yatırımlar için makine talebi artmaktadır


VII. BÖLÜM

2016 YILI İÇİN DEĞERLENDİRME


I. TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜ TEMEL GÖSTERGELERİ1. Makine sanayii üretim değerinin toplam imalat sanayii üretim değeri içindeki payı yüzde 4,95 ile en yüksek

seviyesine çıkmıştır.2. Makine sanayiinin yarattığı katma değer cari fiyatlarla yüzde 8,2 artmıştır.3. İmalat sanayii içinde yaratılan katma değer itibariyle 2015 yılında yüzde 6,09 payı ile 8. sıraya yükselmiştir.4. İmalat sanayii içinde katma değer katsayısı itibariyle 2015 yılında 1,27 katsayı puanı ile 5.sıraya yükselmiştir.5. Sanayii üretimi 2016 yılında yüzde 0,8 ile yeniden büyümüş olmakla birlikte yüzde 1,4 büyüyen genel sanayii

büyümesinin altında kalmıştır.6. Çalışan başına üretim miktarı ile ölçülen işgücü verimliliği 2016 yılında 100,1 puan ile 2010 yılından sonraki

en düşük seviyesine inmiştir.7. Makine sanayiine yabancı sermaye yatırımları 24 milyon dolar ile toplam imalat sanayii yabancı sermaye

yatırımlar içinde yüzde 1,4 pay almıştır.8. Firma ölçeklerinde 1-19 kişi çalıştıranların payı yüzde 82,3’e inmiştir.9. 1-249 kişi çalıştıran KOBİ’lerin toplam ihracat içindeki payı yüzde 61,4 olmuştur10. Makine sanayiinde alınan yatırım teşvik belgeleri tutarı 2,49 milyar TL ile geçen yılın altına inmiştir.11. Makine sektörü iç pazarı 2016 yılında cari fiyatlarla yüzde 10,9 büyüyerek 129,66 milyar Türk Lirasına

ulaşmıştır.

II. MAKİNE SANAYİİNDE ŞİRKETLERİN MALİ YAPILARI1. Küçük ölçekli firmaların mali büyüklükleri 2015 yılı itibariyle sınırlı kalmaya devam etmiş, orta ve büyük

ölçekli firmaların büyüklükleri ise gelişme göstermiştir.2. 2015 yılı itibariyle sanayinin vergi öncesi karlılık oranı 1,6 puan düşmüş ve yüzde 6,5’e inmiştir.3. 2015 yılı itibariyle sanayideki firmaların toplam kaynakları içinde öz kaynaklar yüzde 36,8 pay alırken, mali

borçların payı yüzde 35,6’ya inmiştir. 4. 2016 yılı itibariyle yurtiçinden kullanılan kredi hacmi daralmış ve 13,46 milyar Türk Lirasına inmiştir.5. 2016 yılında sanayide geri dönmeyene kredilerin oranı yüzde 2,4’den yüzde 3,7’ye yükselmiştir.

III. MAKİNE SANAYİİNDE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ1. Sanayide AR-GE harcamaları 2015 yılında 387,5 milyar TL olmuştur.2. AR-GE harcamalarının sanayii toplam cirosu içindeki payı 2015 yılında yüzde 0,71’e inmiştir.3. Sanayide AR-GE çalışanı sayısı 2015 yılında 69 kişi artarak 5.143’e yükselmiştir.4. İmalat sanayii içinde AR-GE harcamalarından alınan pay 2015 yılında yüzde 7,8’den yüzde 7,5’e inmiştir.

Çalışan sayısı payı ise yüzde 14,3’e çıkmıştır.5. Tescil edilen patent ve faydalı model sayısı 2015 yılında 1.561’den 1.736’ya yükselmiştir.6. Tescil edilen endüstriyel tasarım sayısı 2016 yılında 598’den 587’ye düşmüştür.7. 2016 yıl sonu itibariyle sanayide faaliyet gösteren AR-GE merkezi sayısı 35’e yükselmiştir.8. Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren makine sanayii firma sayısı 2016 yılında 258’e yükselmiştir.

IV. MAKİNE SANAYİİ DIŞ TİCARETİ1. İhracat yüzde 0,9 düşerek 8,58 milyar dolara inmiştir.2. İthalat yüzde 9,1 artarak 20,36 milyar dolara yükselmiştir.3. Toplam ihracat içinde alınan pay değişmemiş ve yüzde 6,02 olarak kalmıştır.4. Toplam ithalat içinde alınan pay yüzde 9,0’dan yüzde 10,25’e yükselmiştir.5. İhracatta miktar ve biri değer azalırken, ithalatta birim değer ve miktar artmıştır.6. 22 alt sektörden 21 tanesinde dış ticaret açığı verilmiştir. Fazla verilen alt sektör endüstriye klimalardır.7. Dünya makine ihracatı içinde 2016 yılında alınan pay yüzde 0,72’den yüzde 0,74’e çıkmıştır.8. İhracatta yoğunlaşma sağlanan pazarlar Almanya, ABD, S.Arabistan, Cezayir, İtalya ve İran’dır.9. İthalatta ilk üç ülke Çin, Almanya ve İtalya’dır.10. Aksam ve parça ithalatı 1,83 milyar dolar ve payı yüzde 21,3 olmuştur.11. Aksam ve parça ithalatı 3,52 milyar dolar ve payı yüzde 17,3 olmuştur.

VII. BÖLÜM 2016 YILI İÇİN DEĞERLENDİRME


V. MAKİNE SANAYİİ ALT SEKTÖRLERİ1. Alt sektörler itibariyle en çok istihdam 29.157 kişi işe soğutma ve havalandırma ekipmanları sanayiindedir.2. Üretim değeri en yüksek olan alt sektör 7,83 milyar Türk Lirası ile tarım ve ormancılık makineleri alt sanayidir.3. Yaratılan katma değeri en yüksek olan alt sektör 2,05 milyar Türk Lirası ile motorlar ve türbinler sanayiidir.4. En yüksek ihracatı yüzde 18,0 payı ile endüstriyel klimalar yapmıştır.5. En yüksek ithalat yüzde 15,1 payı ile diğer makineler ve aksamlarında gerçekleşmiştir.6. 2016 sanayii üretimi en çok yüzde 8,7 ile metal işleme makinelerinde artmıştır. En çok yüzde 28,3 ile metalürji

makinelerinde azalmıştır.7. Üretim verimliliği en çok yüzde 12,4 ile tekstil giyim ve deri makinelerinde artmıştır. En çok yüzde 19,3 ile

başka yerde sınıflanmayan diğer özel amaçlı makinelerde düşmüştür.8. Makine sanayii iç pazar büyüklüğü dolar bazında yüzde 5,4 artmış ve 31,33 milyar dolardan 33,03 milyar

dolara yükselmiştir.9. En büyük iç pazara 3.147 milyon dolar ile motorlar ve türbinler sanayii sahiptir.10. Makine sanayiinde en çok firma 3.510 ile İstanbul’da faaliyet göstermektedir.11. En yüksek ihracat yapan il yüzde 40,2 payı ile İstanbul’dur.12. Konya üretici sayısı ve ihracatta en çok artışı sağlayan şehirdir.

VI. DÜNYA MAKİNE SANAYİİ VE GENEL EĞİLİMLER1. Dünya genelinde sabit sermaye yatırımları yüzde 1,4 gerileyerek 18,2 trilyon dolardan 17,95 milyar dolara

inmiştir.2. Dünya genelinde makine yatırım harcamaları yüzde 2,4 azalarak 4,55 trilyon dolardan 4,44 trilyon dolara

inmiştir.3. Dünya makine ihracatı yüzde 3,1 düşerek 1.197 milyar dolardan 1.160 milyar dolara inmiştir.4. Makine ihracatının dünya toplam mal ticareti içindeki payı yüzde 7,26’dan yüzde 7,22’ye inmiştir.5. Almanya yüzde 13,9 payı ve 171,98 milyar dolar ihracatı ile 2015 yılında en çok ihracat yapan ülkedir.6. Almanya, Japonya ve ABD’nin ithal makine fiyatları 2015 yılında düşmüştür.7. Japonya ve Almanya’nın ihraç makine fiyatları 2015 yılında düşmüş, ABD’nin ki ise aynı kalmıştır.8. 2015 yılında en çok ihracatı yapılan alt sektör 220,7 milyar dolar ile diğer makineler ve aksamlarıdır. İkinci

sırada 127,6 milyar dolar ile pompa ve kompresörler bulunmaktadır.9. Makine sanayiinde 2015 yılında toplam yabancı sermaye yatırımları 22,63 milyar dolara çıkmış ancak payı

yüzde 6,6’dan yüzde 5,8’e inmiştir.10. Japonya şirketleri 2015 yılında 12,04 milyar dolar, Kore firmaları 3,41 milyar dolar AR-GE harcaması yapmıştır.

Almanya firmaları 5,74 milyar Euro AR-GE harcaması yapmıştır.11. Patent tescillerinde hızlı artış 2015 yılında da sürmüştür.12. Çin, Almanya ve ABD 22 alt sektörün tamamında ilk 10 ihracatçı ülke içinde yer almaktadır.13. Üretim sistemlerinde dijital ve bilgi işlem tabanlı tam otomasyon artmaktadır, sanayii 4.0 beklenenden hızlı

yaygınlaşmaktadır14. Türk makine sanayii firmaları uluslararası rekabette en önemli üç unsur olarak ürün kalitesini, üretim

maliyetlerini ve zamanında üretim ve teslimi görmektedir.15. Türk sanayii firmaları rakiplerine karşı en güçlü yön olarak ürünlerinin kulanım kolaylığını en zayıf yön olarak

ise teknoloji seviyesini görmektedirler.


EK.1

MAKİNE SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMALAR


Makine sektöründe sınıflandırma, sanayi ve dış ticaret temelli olarak yapılmaktadır.Sanayii temelli sınıflandırmada NACE.2 sistemi kullanılmaktadır. NACE.2 sistemi ile makine sanayiinin sınıflandırması ayrıntılı olarak bu bölümde sunulmaktadır. Bu çerçevede öncelikle NACE.2 sistemi sınıflandırmasına yer verilmektedir.

NACE.2 SINIFLANDIRMASI

28 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı281 Genel Amaçlı Makinelerin İmalatı2811 Motor ve Türbin İmalatı2812 Akışkan Gücü ile Çalışan Ekipmanlar2813 Diğer Pompaların ve Kompresörlerin İmalatı2814 Musluk Vana Valf İmalatı2815 Rulman Dişli/Dişli Takım İmalatı282 Genel Amaçlı Diğer Makinelerin İmalatı2821 Fırın Ocak ve Brülör İmalatı2822 Kaldırma ve Taşıma Ekipmanları2823 Büro Makineleri ve Ekipmanları2824 Motorlu veya Pnömatik El Aletleri2825 Soğutma ve Havalandırma Donanımları2829 BYS Diğer Genel Amaç Makineler283 Tarım ve Ormancılık Makineleri284 Metal İşleme ve Takım Tezgahları2841 Metal İşleme Makineleri2849 Diğer Takım Tezgahları289 Diğer Özel Amaçlı Makineler2891 Metalurji Makineleri2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri2893 Gıda İçecek Tütün İşletme Makineleri2894 Tekstil Giyim Eşyası Deri Makineleri2895 Kağıt Mukavva Makineleri2896 Plastik ve Kauçuk Makineleri2899 BYS Diğer Özel Amaç Makineleri

28. BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ MAKİNE VE EKİPMAN İMALATIBu bölüm, güç üreten ve uygulayan mekanik bileşenler ve herhangi bir özel amaç için imal edilmiş temel parçalar da dahil mekanik veya termal olarak materyaller üzerinde bağımsızca hareket eden ya da materyaller üzerinde (işleme, püskürtme, bastırma ve paketleme gibi) işlemler yapan makinelerin ve teçhizatların imalatını kapsamaktadır. Bu bölüm, sanayide, bina ve bina dışı inşaat işlerinde, tarımda veya evde kullanılmak üzere tasarlanmış olsun ya da olmasın sabit ve hareketli ya da el aletleri imalatını kapsamaktadır. Yerleşke içerisinde yük ve yolcu taşımada kullanılan özel araçların imalatı da bu bölümün içindedir.Bu bölüm, NACE’de yer alan bir sanayide veya sanayilerin küçük bir grubunda özel olarak kullanılan makineler gibi özel amaçlı makinelerin imalatı ile sanayilerin büyük bir bölümünde kullanılan makineler gibi genel amaçlı makinelerin imalatını birbirinden ayırmaktadır.Bu bölüm ayrıca, panayır alanı eğlence teçhizatları, otomatik bovling salonu teçhizatları vb. gibi imalat sürecinde kullanılsın ya da kullanılmasın başka bir yerde sınıflandırılmayan diğer özel amaçlı makinelerin imalatını da kapsamaktadır.Genel kullanım amacıyla metal ürünlerin imalatı (bölüm 25), birleştirilmiş kontrol cihazlarının, bilgisayar donanımlarının, ölçme ve test donanımlarının, elektrik kontrol ve dağıtım cihazlarının imalatı (bölüm 26 ve 27) ve genel amaçlı motorlu taşıtların imalatı (bölüm 29 ve 30) bu bölümün kapsamı dışındadır.

EK.1 MAKİNE SEKTÖRÜ SINIFLANDIRMALAR


28.1 GENEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI28.11 MOTOR VE TÜRBİN İMALATI (HAVA TAŞITI, MOTORLU TAŞIT VE MOTOSİKLET MOTORLARI HARİÇ)Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• İçten yanmalı pistonlu motor imalatı (motorlu kara taşıtı, hava taşıtı ve motosiklet motorları hariç),• Deniz taşıtlarına ait motorlar,• Lokomotif motorları.• Tüm içten yanmalı motorlar, dizel motorlar vb.lerinde yer alan pistonların, piston sekmanlarının,

karbüratörlerin imalatı,• İçten yanmalı motorlar için egzoz ve emme valflerinin imalatı,• Türbin ve türbin parçalarının imalatı,• Su buharı türbinleri ve diğer buhar türbinleri,• Hidrolik türbinler ve bunların su çarkları ve regülatörleri (düzenleyicileri),• Rüzgar türbinleri,• Gaz türbinleri (hava taşıtlarındaki turbo jetler veya turbo pervaneler hariç),• Kazan türbin setlerinin imalatı,• Türbin-jeneratör setlerinin imalatı,• Sanayide kullanım amaçlı motor imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Elektrik jeneratörlerinin imalatı (türbin-jeneratör setleri hariç), bkz. 27.11,• İlk hareket ettirici jeneratör setleri imalatı (türbin-jeneratör setleri hariç), bkz. 27.11,• İçten yanmalı motorların elektrikli donanım ve bileşenlerinin imalatı, bkz. 29.31,• Motorlu kara taşıtları, hava taşıtları veya motosikletler için tahrikli motorların imalatı, bkz. 29.10, 30.30, 30.91,• Turbo jetler veya turbo pervanelerin imalatı, bkz. 30.30.

28.11 AKIŞKAN GÜCÜ İLE ÇALIŞAN EKİPMANLARIN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Hidrolik ve pnömatik bileşenlerin imalatı (hidrolik pompalar, hidrolik motorlar, hidrolik ve pnömatik silindirler,

hidrolik ve pnömatik valfler, hidrolik ve pnömatik hortumlar ve bağlantı parçaları dahil),• Pnömatik sistemlerde kullanmak üzere hava hazırlama ekipmanı imalatı,• Akışkan güç sistemleri imalatı,• Hidrolik transmisyon donanımı imalatı,• Hidrostatik transmisyon imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Kompresör imalatı, bkz. 28.13,• Hidrolik olmayan uygulamalar için pompa imalatı, bkz. 28.13,• Akışkan gücü ile çalışmayan uygulamalar için valf imalatı, bkz. 28.14,• Mekanik transmisyon ekipmanı imalatı, bkz., 28.15.

28.12 DİĞER POMPALARIN VE KOMPRESÖRLERİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Havalı veya vakumlu pompaların, hava veya diğer gaz kompresörlerinin imalatı,• Herhangi bir ölçüm aleti ile donatılmış olsun ya da olmasın sıvılar için pompa imalatı,• İçten yanmalı motorlara monte etmek üzere tasarlanmış pompaların imalatı: motorlu araçlar ve benzeri için

yağ pompaları, benzin pompaları, su pompaları, yakıt pompaları.Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır;• El pompalarının imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Hidrolik ve pnömatik donanımların imalatı, bkz. 28.12.



28.13 DİĞER MUSLUK VE VALF/VANA İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Ayar valfleri ve giriş muslukları dahil, sanayii musluklarının ve valflerinin/vanalarının imalatı,• Sıhhi tesisatta kullanılan musluk ve valf/vana imalatı,• Isıtmada kullanılan musluk ve valflerin/vanaların imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Sertleştirilmemiş vulkanize kauçuk, cam ya da seramik malzemelerden valfllerin (vanaların) imalatı, bkz.

22.19, 23.19 ya da 23.44,• İçten yanmalı motorların emme ve egzoz supaplarının imalatı, bkz. 28.11,• Hidrolik ve pnömatik valfler ile pnömatik sistemlerde kullanmak üzere hava hazırlama donanımı imalatı, bkz. 28.12.

28.14 RULMAN, DİŞLİ/DİŞLİ TAKIMI, ŞANZIMAN VE TAHRİK ELEMANLARININ İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Bilyeli veya makaralı rulman ve bunların parçalarının imalatı,• Mekanik güç aktarma donanımlarının imalatı:• Aktarma milleri (şaftları) ve krankları: kam milleri, krank milleri, kranklar ve benzerleri,• Rulman yatakları ve düz mil (şaft) rulmanları.• Dişliler/dişli takımlarının, şanzımanların, dişli kutularının (makineler için olanlar) ve diğer hız değiştiricileri

imalatı,• Debriyaj ve mil (şaft) bağlantıları imalatı,• Volan ve kasnak imalatı,• Mafsallı bağlantı zinciri imalatı,• Güç aktarım zinciri imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Diğer zincirlerin imalatı, bkz. 25.93,• Hidrolik transmisyon donanımı imalatı, bkz. 28.12,• Hidrostatik transmisyon imalatı, bkz. 28.12,• Elektromanyetik debriyaj (kavrama) imalatı, bkz. 29.31,• Motorlu taşıtların ya da hava taşıtlarının parçaları olarak tanımlanabilen güç aktarım donanımına ait ara

montaj ürünlerinin imalatı, bkz. bölüm 29 ve 30.

28.2 GENEL AMAÇLI DİĞER MAKİNELERİN İMALATI28.21 FIRIN, OCAK (SANAYİİ OCAKLARI) VE BRÜLÖR (OCAK ATEŞLEYİCİLERİ) İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• Elektrikli ve diğer endüstriyel ve laboratuvar ocaklarının ve fırınlarının imalatı, çöp yakma fırınları dahil• Brülörlerin imalatı,• Sabit bir yere monte edilen elektrikli sobaların ve yüzme havuzu için elektrikli ısıtıcıların imalatı,• Sabit bir yere monte edilen güneşle ısıtma sistemleri, buharla ısıtma sistemleri, yağla ısıtma sistemleri ve

benzeri ocak ve ısınma donanımları gibi elektriksiz ev tipi ısıtma donanımları imalatı,• Ev tipi elektrikli ısınma aletleri (elektrikli hava ısıtmalı ocaklar, ısı pompaları, vb.), elektriksiz ev tipi hava

ısıtmalı ocakların imalatı.• Mekanik kömür atıcılar (stoker), ocak ızgaraları, kül boşaltma hazneleri vb. imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Ev tipi fırın imalatı, bkz. 27.51,• Tarım ürünleri kurutucuları imalatı, bkz. 28.93,• Unlu mamul fırınlarının imalatı, bkz. 28.93,• Tahta, kağıt hamuru, kağıt ya da mukavva kurutucuları imalatı, bkz. 28.99,• Tıbbi, cerrahi ya da laboratuvarlara ilişkin steril cihazları imalatı, bkz. 32.50,• Laboratuvar (dişçilik için) ocakları imalatı, bkz. 32.50.



28.22 KALDIRMA VE TAŞIMA EKİPMANLARI İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• El veya motor gücü ile çalıştırılan kaldırma, taşıma, yükleme ya da boşaltma makinelerinin imalatı:• Vinç palangası ve yük asansörleri, bocurgat ve kriko,• Kaldırma ve taşıma kuleleri, döner vinç, hareketli kaldırma kafesleri, tekerlekli büyük taşıyıcılar vb.• Fabrikalarda kullanılan türden küçük yük taşıtları (el arabaları; tek tekerlekli olan el arabaları vb. dahil)

(kaldırma veya taşıma sistemi ya da kendinden hareketli olsun olmasın),• Kaldırma, taşıma, yükleme ya da boşaltma amacıyla özel tasarlanmış sanayii robotları ve mekanik

manipülatörler.• Konveyör (taşıma bantları vb.), teleferikler vb. imalatı,• Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen yolların imalatı,• Kaldırma ve taşıma donanımları için özel parçaların imalatı.

• Kapsam dışı olanlar;• Çok amaçlı kullanım için endüstriyel robotların imalatı, bkz. 28.99,• Yeraltında kullanılan devamlı hareketli asansör ve konveyör imalatı, bkz. 28.92,• Mekanik kepçelerin, ekskavatörlerin ve yükleyicilerin imalatı, bkz. 28.92,• Yüzen vinçlerin, raylı vinçlerin, vinçli kamyonların imalatı, bkz. 30.11, 30.20,• Asansörlerin ve yük asansörlerinin kurulumu, bkz. 43.29.

28.23 BÜRO MAKİNELERİ VE EKİPMANLARI İMALATI (BİLGİSAYARLAR VE ÇEVRE BİRİMLERİ HARİÇ)Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• Hesap makineleri imalatı,• Basit dört işlem makinelerinin, yazarkasaların imalatı,• Elektronik olsun veya olmasın hesap makinesi imalatı,• Posta ücretlendirme makinelerinin, posta işleme makinelerinin (zarf doldurma, damgalama ve adreslendirme

makineleri; açma, tasnif etme, tarama), harmanlama / birleştirme makinelerinin imalatı,• Daktilo imalatı,• Stenografi makineleri imalatı,• Büro-tipi ciltleme donanımları imalatı (örneğin; plastik veya şerit ciltleme),• Çek yazma makineleri imalatı,• Madeni para sayma ve madeni para paketleme makineleri imalatı,• Kalemtıraş imalatı,• Tel zımbalar (kırtasiyede kullanılan) ve tel zımba çıkartıcıları imalatı,• Oy kullanma makinesi imalatı,• Bant kesicileri imalatı,• Delgi aleti imalatı,• Mekanik olarak işleyen yazarkasa imalatı,• Fotokopi makineleri imalatı,• Toner kartuşları imalatı,• Yazı tahtalarının (kara tahtalar, beyaz tahtalar vb.) imalatı,• Dikte makineleri (taşınabilir, küçük ses kayıt cihazları) imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Bilgisayar ve çevre birimleri imalatı, bkz. 26.20.

28.24 MOTORLU VEYA PNÖMATİK (HAVA BASINÇLI) EL ALETLERİNİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Elektrik motorlu veya elektrikli olmayan motorlu veya pnömatik el aletlerinin imalatı, örneğin:• Dairesel veya ileri geri hareketli testere,• Zincir testere,• Matkaplar ve darbeli matkaplar,



• Elle kullanılan zımpara makineleri,• Pnömatik çivileme aletleri,• Parlatma makinesi,• Frezeler,• Taşlama makineleri,• Zımbalama makineleri,• Pnömatik perçin tabancaları,• Elle kullanılan motorlu planyalar,• Pnömatik veya motorlu metal kesme makasları ve metal delme aletleri,• Darbeli cıvata anahtarları,• Barutlu çivi çakma makineleri.

Kapsam dışı olanlar;• El aletleri için birbiriyle değiştirilebilir aletlerin imalatı: matkap uçları, zımbalar (zımba uçları), freze bıçakları

vb., bkz. 25.73,• Lehim ve kaynak yapmada kullanılan elektrikli el aletleri, bkz. 27.90.

28.25 SOĞUTMA VE HAVALANDIRMA DONANIMLARININ İMALATI, EVDE KULLANILANLAR HARİÇ Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Sanayi tipi soğutma veya dondurma donanımlarının imalatı, bileşenlerin montajı dahil,• Motorlu taşıtlar için olanlar da dahil iklimlendirme cihazları (klimaların) imalatı,• Vantilatörlerin imalatı (evde kullanılanlar hariç),• Isı değiştiricilerin (eşanjörlerin) imalatı,• Hava ya da gazların sıvılaştırılmasında kullanılan makinelerin imalatı,• Çatı havalandırma pervanelerinin (çatı altındaki üç köşeli yan duvardaki havalandırmalar, çatı vantilatörleri,

vb.) imalatı

Kapsam dışı olanlar;• Evde kullanılan soğutma ya da dondurma ekipmanlarının imalatı, bkz. 27.51,• Evde kullanılan vantilatörlerin imalatı, bkz. 27.51.

28.29 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER GENEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• Tartı aletleri imalatı (laboratuvarlarda kullanılan hassas tartı aletleri hariç):• Ev ve dükkanlarda kullanılan tartı aletleri, platformlu tartı aletleri, sürekli ölçüm için tartılar, taşıt baskülleri

vb. tartı aletleri.• Sıvılar için filtreleme ya da temizleme makine ve aparatları imalatı,• Sıvı ve tozları atan, dağıtan ya da püskürten donanımların imalatı:• Püskürtme tabancası, yangın söndürme ve kum püskürtme cihazları, buhar temizleme makineleri, vb.• Paketleme ve ambalajlama makineleri imalatı:• Doldurma, kapatma, mühürleme, kapsülleme ya da etiketleme aletleri, vb.• Şişe temizleme ya da kurutma makineleri ile içeceklerin gazlandırılmasında kullanılan makinelerin imalatı,• Petrol rafinerileri, kimya sanayisi, içecek sanayisi, vb. için damıtma veya rektifiye tesisleri imalatı,• Gaz jeneratörleri imalatı,• Silindirli haddeleme makineleri ya da diğer haddeleme makineler ile bunların silindirlerinin imalatı (metal ve

cam için olanlar hariç),• Santrifüj imalatı (krema makinesi, çamaşır kurutma makinesi hariç),• Aynı maddenin tabakalarından ya da çeşitli maddelerin kombinasyonundan yapılmış conta ve benzeri bağlantı

parçalarının imalatı,• Otomatik mal satış makineleri imalatı,• Yer terazileri, şerit metreler, mezuralar ve benzeri el aletler ile makine operatörlerinin hassas aletleri (optik

olanlar hariç),



• Elektrikli olmayan kaynak ve lehim aletlerinin imalatı,• Su sirkülasyonu yoluyla doğrudan soğutma için soğutma kuleleri ve benzerlerinin imalatı.

Kapsam dışı olanlar:• Hassas (laboratuvar tipi) terazilerin imalatı, bkz. 26.51,• Evlerde kullanılan soğutma ya da dondurma donanımlarının imalatı, bkz. 27.51,• Evlerde kullanılan vantilatörlerin imalatı, bkz. 27.51,• Elektrikli kaynak ve lehim cihazlarının imalatı, bkz. 27.90,• Tarımsal püskürtme makinelerinin imalatı, bkz. 28.30,• Metal ve cam haddeleme makinelerinin ve bunların silindirlerinin imalatı, bkz. 28.91, 28.99,• Tarımsal kurutma makinelerinin imalatı bkz.28.93,• Gıdaların filtrelenmesi ve temizlenmesi için makinelerin imalatı, bkz. 28.93,• Krema ayırıcıların (makinelerinin) imalatı, bkz. 28.93,• Ticari çamaşır kurutucularının imalatı, bkz. 28.94,• Tekstil baskı makinelerinin imalatı, bkz. 28.94.

28.3 TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİNİN İMALATI28.30 TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİNİN İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• Tarım ve ormancılıkta kullanılan traktörlerin imalatı,• Yaya kontrollü traktör imalatı,• Biçici makinelerin imalatı (çim biçme makineleri de dahil),• Tarımsal amaçlı kendinden yüklemeli veya kendinden boşaltmalı romörkler veya yarı römork imalatı,• Toprağın hazırlanması, ekilmesi veya gübrelenmesi için tarımsal makinelerin imalatı:• Pulluklar, gübre serpiciler, mibzerler, tırmıklar, diskarolar, tapanlar vb.• Hasat veya harman makinelerinin imalatı:• Biçer döverler, harman dövücüler, ayıklayıcılar vb.• Süt sağma makinelerinin imalatı,• Tarımsal kullanım amacıyla püskürtme makinelerinin imalatı,• Tarımda kullanılan muhtelif makinelerin imalatı:• Kümes hayvanları ve arıcılık makineleri ile hayvan yemleri hazırlamak için kullanılan donanımlar vb.,• Yumurtaların, meyvelerin vb. temizlenmesi, tasnif edilmesi veya derecelendirilmesi için kullanılan makinelerin

imalatı.

Kapsam dışı olanlar:• Motorsuz tarımsal el aletleri imalatı, bkz. 25.73,• Tarımda kullanılan taşıyıcıların (konveyör) imalatı, bkz. 28.22,• Motorlu tarımsal el aletlerinin imalatı, bkz. 28.24,• Krema ayırıcılarının imalatı, bkz. 28.93,• Tohumların, tanelerin ya da kuru baklagillerin temizlenmesi, tasniflenmesi ya da derecelendirilmesi için

makinelerin imalatı, bkz. 28.93,• Yarı treylerler için tır çekicilerinin imalatı, bkz. 29.10,• Yol treylerlerinin ya da yarı treylerlerin imalatı, bkz. 29.20.

28.4 METAL İŞLEME MAKİNELERİ VE TAKIM TEZGAHLARI İMALATIBu grup, metal işleyen makinelerin ve takım tezgahlarının imalatını kapsamaktadır. Örneğin, metal ve diğer maddelerin (ahşap, kemik, sert kauçuk, sert plastik, soğuk cam vb.) işlenmesi için takım tezgahlarının imalatı, lazer ışınlarını, ultrasonik dalgaları, plazma arkları, manyetik darbe ve benzerlerini kullanan mekanizmalar dahildir.

28.41 METAL İŞLEME MAKİNELERİNİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Metal işleyen takım tezgahlarının imalatı (lazer ışınlarını, ultrasonik dalgaları, plazma arklarını, manyetik



darbeleri ve benzerlerini kullananlar da dahil),• Tornalama, delme, öğütme, şekillendirme, planyalama, oyma, taşlama vb. için takım tezgahı imalatı,• Damga ya da pres makineleri imalatı,• Metal işlemede kullanılan delgi preslerinin, hidrolik preslerin, hidrolik frenlerin, şahmerdanların (elektrikli

çekiçlerin), demir dövme makinelerinin vb. imalatı,• Hadde tezgahları, diş haddesi veya tel işleme makineleri imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Birbiriyle değiştirilebilir aletlerin imalatı, bkz. 25.73.• Elektrikli kaynak ve lehim makineleri imalatı bkz.27.90.

28.49 DİĞER TAKIM TEZGAHLARININ İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Ahşap, kemik, taş, sert kauçuk (ebonit), sert plastik, soğuk cam vb. işlemek için takım tezgahlarının imalatı

(lazer ışınları, ultrasonik dalgalar, plazma arkları, manyetik darbeleri ve benzerlerini kullananlarda dahil).• Takım tezgahları için taşıyıcı yüzey imalatı,• Takım tezgahları için bölme başlıkları ve diğer özel ek parçaların imalatı,• Ahşap, mantar, kemik, sert kauçuk ya da plastik vb.nin çivilenmesi, zımbalanması, yapıştırılması ya da başka

şekilde birleştirilmesi için sabit makinelerin imalatı,• Sabit rotatif veya rotatif darbeli matkaplarının, eğeleme makinelerinin, perçinleme makinelerinin, metal

levha kesme makinelerinin vb. imalatı,• İnce elyaflı sunta levhaların ve benzerlerinin imalatında kullanılan pres makinelerinin imalatı• Elektriksel kaplama tezgahlarının imalatı• Yukarıda yer alan takım tezgahlarının aksesuar ve parçalarının imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Takım tezgahları için birbiriyle değiştirilebilir aletlerin imalatı (matkaplar, delgeçler, delgiler, tıkaçlar,

frezeler, dönen aletler, bıçkı ağızları, kesme bıçakları vb.), bkz. 25.73,• Elle kullanılan elektrikli lehim havyası ve lehim tabancalarının imalatı, bkz. 27.90,• Motorlu el aletlerinin imalatı, bkz. 28.24,• Metal haddeleme ve dökümünde kullanılan makinelerin imalatı, bkz. 28.91,• Madencilik ve taşocakçılığı için makinelerin imalatı, bkz. 28.92.

28.9 DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATIBu grup, NACE’de yer alan bir sanayide veya sanayilerin küçük bir grubunda özel olarak kullanılan makineler gibi özel amaçlı makinelerin imalatını kapsamaktadır.Bunların çoğu, gıda imalatı veya tekstil imalatı gibi diğer imalat süreçlerinde kullanılırken, bu grup ayrıca, hava taşıtı kalkış ve iniş tertibatının veya eğlence parkı donanımları gibi diğer (imalat dışı sanayilerde kullanılan) özel makinelerin imalatını da kapsamaktadır.

28.91 METALÜRJİ MAKİNELERİ İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır:• Sıcak metallerin işlenmesine yönelik makine ve donanımların imalatı:• Konvertörler (matalürji), külçe kalıpları (ingot kalıpları), döküm kepçeleri, döküm makineleri.• Metal hadde makineleri ve bunlar için silindir imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Hadde tezgahı imalatı, bkz. 28.41,• Kalıp kutularının ve kalıpların (külçe kalıplar hariç) imalatı, bkz. 25.73,• Döküm kalıbı şekillendirme makinelerinin imalatı, bkz. 28.99.



28.92 MADEN, TAŞ OCAĞI VE İNŞAAT MAKİNELERİ İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Yeraltı kullanımı için sürekli hareketli asansör ve konveyör imalatı,• Delme, kesme, sondaj, kuyu açma ve tünel açma makineleri (yeraltı kullanım için olsun ya da olmasın) imalatı,• Eleme, tasnif etme, ayırma, yıkama, kırma ve benzeri yollarla minerallerin işlemden geçirilmesi için kullanılan

makinelerin imalatı,• Beton ve harç karıştırıcıları (mikserleri) imalatı,• Harfiyat makinelerinin imalatı:• Buldozer, angledozer, greyder, kazıyıcı, düzleyici, mekanik kepçe, kepçeli yükleyici ,• Temel kazığı çakma ve sökme makineleri, harç yayıcılar, zift (bitüm) ve asfalt yayıcılar, beton kaplama

makineleri vb. imalatı,• İnşaatta veya madencilikte kullanılan traktörler ile paletli traktörlerin imalatı,• Buldozer ve angledozer bıçaklarının imalatı,• Kara yolu dışında kullanılan damperli yük kamyonlarının imalatı.

Kapsam dışı olanlar;• Kaldırma ve taşıma donanımlarının imalatı, bkz. 28.22,• Diğer traktörlerin imalatı, bkz. 28.30, 29.10,• Taşların işlenmesi için takım tezgahları imalatı (taşların parçalanması ve temizlenmesinde kullanılan

makineler dahil), bkz. 28.49,• Beton karıştırıcılı (mikserli) kamyonların imalatı, bkz. 29.10.

28.93 GIDA, İÇECEK VE TÜTÜN İŞLEME MAKİNELERİ İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Tarımsal kurutma makinelerinin imalatı,• Süt ürünleri sanayisi için makine imalatı:• Krema ayırıcıları• Süt işleme makineleri (örneğin; homojenleştirme),• Süt dönüştürme makineleri (örneğin; tereyağı topakları, tereyağı işleme vb.)• Peynir makineleri, (örneğin; homojenleştirme, kalıplama, presleme) vb.• Değirmencilik sanayii için makine imalatı:• Tohumların, tanelerin ya da kuru baklagillerin temizlenmesi, tasniflenmesi ya da derecelendirilmesi için

makineler (buğday savurucu, elek kayışları, ayırıcılar, hububat polisaj makineleri vb.)• Un ve kaba un vb. üretmek için kullanılan makineler (öğütme değirmenleri, işlenecek malzemeyi makineye

veren cihaz, elekler, kepek temizleyiciler, karıştırıcılar, çeltik soyma makineleri, bezelye kırma makineleri).• Şarap, elma şarabı, meyve suları vb. yapımında kullanılan pres, ezici vb. imalatı,• Unlu ürünler sanayii için ya da makarna, spagetti ya da benzer ürünleri yapmak için kullanılan makinelerin

imalatı:• Ekmek fırını, hamur karıştırıcı, hamur ayırıcı, kalıplama, kesme, pasta makineleri• Çeşitli gıdaların işlenmesi için kullanılan makine ve donanım imalatı:• Şekerleme, kakao ya da çikolata yapımında kullanılan makineler; şeker imalatında kullanılan makineler;

bira makineleri; et ya da kümes hayvanı etlerinin işlenmesinde kullanılan makineler, meyve, kabuklu yemiş ve sebze hazırlanmasında kullanılan makineler; balıkların, kabuklu deniz hayvanlarının ya da yenebilen diğer deniz ürünlerinin hazırlanmasında kullanılan makineler,

• Filtreleme ya da temizlemede kullanılan makineler,• Gıda ve içeceklerin endüstriyel olarak hazırlanmasında ve imalatında kullanılan diğer makinelerin imalatı.• Hayvansal ya da bitkisel katı ya da sıvı yağların hazırlanması ya da çıkarılmasına özgü makinelerin imalatı,• Tütünün hazırlanmasında ve sigara, puro ve pipo tütünü imalinde veya çiğneme tütünleri ya da enfiye

imalatında kullanılan makinelerin imalatı,• Otel ve lokantalarda yiyeceklerin hazırlanmasına özgü makinelerin imalatı.



Kapsam dışı olanlar;• Süt ve diğer gıda maddelerinin ışınlama donanımlarının imalatı, bkz. 26.60,• Paketleme, ambalajlama ve tartma cihazları imalatı, bkz. 28.29,• Yumurtaların, meyvelerin ve diğer mahsullerin (tohumlar, taneler ve kuru baklagiller sebzeleri hariç)

temizlenmesi, tasnif edilmesi veya derecelendirilmesi için kullanılan makinelerin imalatı, bkz. 28.30.

28.94 TEKSTİL, GİYİM EŞYASI VE DERİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Tekstil makineleri imalatı:• Suni veya sentetik tekstil elyafı, malzemesi ya da ipliklerinin hazırlanması, üretilmesi, ekstrüzyonu, çekilmesi,

dokunması ya da kesilmesi için makineler,• Tekstil elyafı hazırlanması için makineler: çırçır makineleri, balya açıcılar, tarak ve kardeleme makineleri,

pamuk yayıcılar, yün temizleyiciler, yün karbonlaştırıcılar, büküm tezgahları vb.• Büküm makineleri,• Tekstil ipliği hazırlanması için makineler: çözgü tezgahları ve ilgili makineler,• Dokuma makineleri (el dokuma tezgahları dahil),• Örgü makineleri,• Örme ağ, tül, dantel, kurdela vb. yapmak için makineler.• Tekstil makineleri için yardımcı makine veya donanımların imalatı:• Armür makineleri, jakarlar, otomatik durdurma tertibatı, mekik değiştirme mekanizmaları, iğler ve iğ mekikleri vb.• Tekstil baskı makinelerinin imalatı,• Kumaş işleme makineleri imalatı:• Tekstil kumaşlarını yıkama, ağartma, boyama, apreleme, bitirme, kaplama veya emdirme (emprenye etme)

makineleri imalatı,• Tekstil kumaşları için sarma, çözme, katlama, kesme veya sürfile makinelerinin imalatı.• Çamaşırhane makinelerinin imalatı:• Ütüleme makineleri (pres ütüler dahil),• Çamaşırhane tipi yıkama ve kurutma makineleri,• Kuru temizleme makineleri.• Dikiş makineleri, dikiş makineleri başları ve dikiş makineleri iğneleri (evde kullanım için olsun ya da olmasın)

imalatı,• Keçe ya da dokuma olmayan kumaşların üretilmesi için makinelerin imalatı,• Deri makineleri imalatı;• Postların veya derilerin hazırlanması, tabaklanması veya işlenmesi için makineler,• Post, deri ya da kürklü derilerden ayakkabı veya diğer eşyaların yapımı veya tamiri için kullanılan makineler.

Kapsam dışı olanlar;• Jakar makinelerinde kullanılan kağıt ve mukavva kartları imalatı, bkz. 17.29,• Ev tipi çamaşır yıkama ve kurutma makineleri imalatı, bkz. 27.51,• Silindirli haddeleme makineleri imalatı, bkz. 28.29,• Ciltlemede kullanılan makinelerin imalatı, bkz. 28.99.

28.95 KAĞIT VE MUKAVVA ÜRETİMİNDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Kağıt hamuru yapımında kullanılan makine imalatı,• Kağıt ve mukavva makinelerinin imalatı,• Kağıt ve mukavva eşyaların üretiminde kullanılan makinelerin imalatı

28.96 PLASTİK VE KAUÇUK MAKİNELERİNİN İMALATIBu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Yumuşak kauçuk ya da plastiğin işlenmesinde, kauçuk ve plastik ürünlerin imalatında kullanılan makinelerin

imalatı,



• Ekstrüderler, kalıp makineleri, pnömatik tekerlek yapımında ya da lastiğe sırt geçirmede kullanılan makineler ile özel kauçuk veya plastik ürünlerin yapımı için diğer makineler.

28.99 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;• Ahşap, kağıt hamuru, kağıt veya karton ile diğer malzemeler için kurutucuların imalatı (tarımsal ürünler ve

tekstil için olanlar hariç),• Basım ve ciltleme makineleri ile çeşitli materyaller üzerine basımı destekleyici faaliyetler için kullanılan

makinelerin imalatı,• Kiremit, briket, şekilli seramik hamuru, boru, grafit elektrotu, yazı tahtası tebeşiri vb.lerinin üretilmesi için

makine imalatı,• Yarı iletken imalat makinelerinin imalatı,• Özel amaçlar için çoklu görevlerde kullanılabilen endüstriyel robotların imalatı,• Çeşitli özel amaçlı makineler ve donanımların imalatı:• Elektrikli veya elektronik lamba, tüp (valfler) ya da ampullerin montajı için kullanılan makineler,• Cam veya cam eşya, cam elyafı veya ipinin üretimi ya da sıcak işlenmesi için makineler,• İzotopik ayırma için makine veya cihazlar,• Lastik tekerlerin hizalanmasında ve balansında kullanılan donanımların imalatı (jant balansında kullanılanlar

hariç),• Merkezi yağlama sistemlerinin imalatı,• Hava taşıtı fırlatma donanımlarının, uçak gemilerinde kullanılan katapultların (kısa mesafede hava taşıtlarının

havalanmasını sağlayan mekanizma) imalatı,• Otomatik bovling salonu donanımlarının (örneğin; labut dizici) imalatı,

Kapsam dışı olanlar;• Ev aletleri imalatı, bkz. 27.5,• Fotokopi makineleri vb. imalatı, bkz. 28.23,• Sert kauçuk, sert plastik ya da soğuk cam işleyen makinelerin imalatı, bkz. 28.49,• Külçe kalıplarının imalatı, bkz. 28.91.

28. BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI

28.1 GENEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI28.11 MOTOR VE TÜRBİN İMALATI; UÇAK, MOTORLU TAŞIT VE MOTOSİKLET MOTORLARI HARİÇ28.11.1 İçten yanmalı pistonlu motor imalatı, motorlu taşıt, uçak ve motosiklet motorları hariç28.11.2 Tüm içten yanmalı motorlar, dizel motorlar vb.lerinde yer alan pistonların, piston sekmanlarının,

karbüratörlerin imalatı 28.11.03 İçten yanmalı motorlar için egzoz ve emme supaplarının imalatı28.11.4 Türbin ve türbin parçalarının imalatı28.11.5 Kazan türbin setlerinin imalatı28.11.6 Türbin-jeneratör setlerinin imalatı28.11.7 Sanayide kullanım amaçlı motor imalatı

28.12 AKIŞKAN GÜCÜ İLE ÇALIŞAN DONANIMLARIN İMALATI28.12.0 Akışkan gücü ile çalışan donanımların imalatı28.13 Diğer pompaların ve kompresörlerin imalatı28.13.0 Diğer pompaların ve kompresörlerin imalatı28.14 Diğer musluk ve vana imalatı28.14.1 Ayar vanaları ve giriş muslukları dahil, sanayii muslukları ve vanalarının imalatı28.14.2 Sıhhi tesisatta kullanılan musluk ve vana imalatı28.14.3 Isıtmada kullanılan musluk ve vanaların imalatı



28.15 RULMAN, DİŞLİ/DİŞLİ TAKIMI, ŞANZIMAN VE TAHRİK TERTİBATI ELEMANLARININ İMALATI28.15.1 Bilyeli veya makaralı rulman ve bunların parçalarının imalatı28.15.2 Mekanik güç aktarma donanımlarının imalatı; aktarma milleri (şaftları) ve krankları: kam milleri, krank

milleri, kranklar ve benzerleri, +rulman yatakları ve düz mil (şaft) rulmanları.28.15.3 Dişliler/dişli takımlarının, şanzımanların, vites kutularının (29.32’de var) ve diğer hız değiştiricileri imalatı28.15.4 Debriyaj ve mil (şaft) bağlantıları imalatı28.15.5 Volan ve kasnak imalatı28.15.6 Mafsallı bağlantı zinciri imalatı28.15.7 Güç aktarım zinciri imalatı

28.2 GENEL AMAÇLI DİĞER MAKİNELERİN İMALATI28.21 Fırın, ocak, soba ve brülör (ocak ateşleyicileri) imalatı28.21.1 Elektrikli ve diğer endüstriyel ve laboratuar ocaklarının ve fırınlarının imalatı, çöp yakma fırınları dahil28.21.2 Brülörlerin imalatı28.21.3 Sabit bir yere monte edilen elektrikli sobaların ve yüzme havuzu için elektrikli ısıtıcıların imalatı28.21.4 Sabit bir yere monte edilen güneşle ısıtma sistemleri, buharla ısıtma sistemleri, yağla ısıtma sistemleri

ve benzeri ocak ve ısınma donanımları gibi elektriksiz ev tipi ısıtma donanımları imalatı28.21.5 Ev tipi elektrikli ısınma aletleri (elektrikli hava ısıtmalı ocaklar, ısı pompaları, vb.), elektriksiz ev tipi

hava ısıtmalı ocakların imalatı28.21.6 Mekanik kömür atıcılar (stoker), ocak ızgaraları, kül boşaltma hazneleri vb. imalatı

28.22 Kaldırma ve taşıma donanımları imalatı28.22.1 El veya motor gücü ile çalıştırılan kaldırma, taşıma, yükleme ya da boşaltma makinelerinin imalatı28.22.2 Konveyör (taşıma bantları vb.), teleferikler vb. imalatı28.22.3 Asansörler, yürüyen merdivenler ve yürüyen yolların imalatı28.22.4 Kaldırma ve taşıma donanımları için özel parçaların imalatı

28.23 Büro makineleri ve donanımları imalatı (bilgisayarlar ve çevre birimleri hariç)28.23.1 Hesap makineleri imalatı28.23.2 Büro-tipi ciltleme donanımları imalatı (örn. plastik veya şerit ciltleme)28.23.3 Madeni para sayma ve madeni para paketleme makineleri imalatı28.23.4 Fotokopi makineleri imalatı28.23.5 Toner kartuşları imalatı28.23.6 Yazı tahtalarının (kara tahtalar, beyaz tahtalar vb.) imalatı28.23.99 Diğer büro makineleri ve donanımları imalatı (bilgisayarlar ve çevre birimleri hariç)

28.24 Motorlu veya pnömatik (hava basınçlı) el aletlerinin imalatı28.24.1 Elektrik motorlu veya elektrikli olmayan motorlu veya pnömatik el aletlerinin imalatı28.24.99 Diğer motorlu veya pnömatik (hava basınçlı) el aletlerinin imalatı

28.25 Soğutma ve havalandırma donanımlarının imalatı, evde kullanılanlar hariç28.25.1 Sanayii tipi soğutma veya dondurma donanımlarının imalatı; bileşenlerin montajı dahil28.25.2 Motorlu taşıtlar için olanlar da dahil iklimlendirme cihazları (klimaların) imalatı28.25.3 Evde kullanılanlar hariç vantilatörlerin imalatı28.25.4 Isı değiştiricilerin (eşanjörlerin) imalatı28.25.5 Hava ya da gazların sıvılaştırılmasında kullanılan makinelerin imalatı28.25.6 Çatı havalandırma pervanelerinin (çatı altındaki üç köşeli yan duvardaki havalandırmalar, çatı

vantilatörleri, vb.) imalatı

28.29 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer genel amaçlı makinelerin imalatı28.29.0 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer genel amaçlı makinelerin imalatı



28.3 TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİ İMALATI28.30 TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİ İMALATI28.30.1 Tarım ve ormancılıkta kullanılan traktörlerin imalatı28.30.2 Biçici makinelerin imalatı; çim biçme makineleri de dahil28.30.3 Tarımsal amaçlı kendinden yüklemeli veya kendinden boşaltmalı romörkler veya yarı römork imalatı28.30.4 Toprağın hazırlanması, ekilmesi veya gübrelenmesi için tarımsal makinelerin imalatı; sabanlar, gübre

serpiciler, mibzerler, tırmıklar, diskarolar vb28.30.5 Hasat veya harman makinelerinin imalatı; Biçer överler, harman dövücüler, ayıklayıcılar vb.28.30.6 Süt sağma makinelerinin imalatı28.30.7 Tarımsal kullanım amacıyla püskürtme makinelerinin imalatı28.30.8 Tarımda kullanılan muhtelif makinelerin imalatı28.30.99 Diğer tarım ve ormancılık makineleri imalatı; kümes hayvanları ve arıcılık makineleri ile hayvan yemleri

hazırlamak için kullanılan donanımlar vb.,+yumurtaların, meyvelerin vb. temizlenmesi, tasnif edilmesi veya derecelendirilmesi için kullanılan makinelerin imalatı.

28.4 METAL İŞLEME MAKİNELERİ VE TAKIM TEZGAHLARI İMALATI28.41 METAL İŞLEME MAKİNELERİNİN İMALATI28.41.1 Metal işleyen takım tezgahlarının imalatı28.41.2 Tornalama, delme, öğütme, şekillendirme, planyalama, oyma, taşlama vb. için takım tezgahı imalatı28.41.3 Damga ya da pres makineleri imalatı28.41.4 Metal işlemede kullanılan delgi preslerinin, hidrolik preslerin, hidrolik frenlerin, şahmerdanların

(elektrikli çekiçlerin), demir dövme makinelerinin vb. imalatı28.41.99 Diğer metal işleme makinelerinin imalatı

28.49 DİĞER TAKIM TEZGAHLARININ İMALATI28.49.0 Diğer takım tezgahlarının imalatı

28.9 DİĞER ÖZEL-AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI28.91 METALÜRJİ MAKİNELERİ İMALATI28.91.1 Sıcak metallerin işlenmesine yönelik makine ve donanımların imalatı28.91.2 Metal hadde makineleri ve bunlar için silindir imalatı

28.92 MADEN, TAŞ OCAĞI VE İNŞAAT MAKİNELERİ İMALATI28.92.1 Delme kesme, sondaj, kuyu açma ve tünel açma makineleri(yeraltı kullanım için olsun ya da olmasın) imalatı28.92.2 Eleme, tasnif etme, ayırma, yıkama, kırma ve benzeri yollarla minerallerin işlemden geçirilmesi için

kullanılan makinelerin imalatı28.92.3 Beton ve harç karıştırıcıları (mikserleri) imalatı28.92.4 Harfiyat makinelerinin imalatı; buldozer, angledozer, greyder, kazıyıcı, düzleyici, mekanik kepçe, kepçeli

yükleyici vb.28.92.5 Temel kazığı çakma ve sökme makineleri, harç yayıcılar, zift (bitüm) ve asfalt yayıcılar, beton kaplama

makineleri vb. imalatı28.92.99 Diğer maden, taş ocağı ve inşaat makineleri imalatı

28.93 GIDA, İÇECEK VE TÜTÜN İŞLEME MAKİNELERİ İMALATI28.93.1 Tarımsal kurutma makinelerinin imalatı28.93.2 Süt ürünleri sanayii için makine imalatı28.93.3 Değirmencilik sanayii için makine imalatı28.93.4 Şarap, elma şarabı, meyve suları vb. yapımında kullanılan pres, ezici vb. imalatı28.93.5 Unlu ürünler sanayii için ya da makarna, spagetti ya da benzer ürünleri yapmak için kullanılan

makinelerin imalatı28.93.6 Hayvansal ya da bitkisel katı ya da sıvı yağların hazırlanması ya da çıkarılmasına özgü makinelerin

imalatı



28.93.7 Tütünün hazırlanmasında ve sigara, puro ve pipo tütünü imalinde veya çiğneme tütünleri ya da enfiye imalatında kullanılan makinelerin imalatı

28.93.8 Otel ve lokantalarda yiyeceklerin hazırlanmasına özgü makinelerin imalatı28.93.99 Diğer gıda, içecek ve tütün işleme makineleri imalatı

28.94 TEKSTİL, GİYİM EŞYASI VE DERİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATI28.94.1 Tekstil makineleri imalatı28.94.2 Tekstil makineleri için yardımcı makine veya donanımların imalatı28.94.3 Tekstil baskı makinelerinin imalatı28.94.4 Kumaş işleme makineleri imalatı28.94.5 Çamaşırhane makinelerinin imalatı28.94.6 Dikiş makineleri, dikiş makineleri başları ve dikiş makineleri iğneleri (evde kullanım için olsun ya da

olmasın) imalatı28.94.7 Keçe ya da dokuma olmayan kumaşların üretilmesi ya da bitirilmesi için makinelerin imalatı28.94.8 Deri makineleri imalatı28.94.99 Diğer tekstil, giyim eşyası ve deri üretiminde kullanılan makinelerin imalatı

28.95 KAĞIT VE MUKAVVA ÜRETİMİNDE KULLANILAN MAKİNELERİN İMALATI28.95.1 Kağıt hamuru yapımında kullanılan makine imalatı28.95.2 Kağıt ve mukavva makinelerinin imalatı28.95.3 Kağıt ve mukavva eşyaların üretiminde kullanılan makinelerin imalatı

28.96 PLASTİK VE KAUÇUK MAKİNELERİNİN İMALATI28.96.1 Yumuşak kauçuk ya da plastiğin işlenmesinde, kauçuk ve plastik ürünlerin imalatında kullanılan

makinelerin imalatı28.96.99 Diğer plastik ve kauçuk makinelerinin imalatı

28.99 BAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ DİĞER ÖZEL AMAÇLI MAKİNELERİN İMALATI Bu sınıf başka yerde sınıflandırılmamış olan özel amaçlı makinelerin imalatını kapsamaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır;- ahşap, kağıt hamuru, kağıt veya karton ile diğer malzemeler için

kurutucuların imalatı (tarımsal ürünler ve tekstil için olanlar hariç),- basım ve ciltleme makineleri ile çeşitli materyaller üzerine basımı destekleyici faaliyetler için kullanılan makinelerin imalatı,- kiremit, briket, şekilli seramik hamuru, boru, grafit elektrotu, yazı tahtası tebeşiri vb.lerinin üretilmesi için makine imalatı, - yarı iletken imalat makinelerinin imalatı,- özel amaçlar için çoklu görevlerde kullanılabilen endüstriyel robotların imalatı,- çeşitli özel amaçlı makineler ve donanımların imalatı:+elektrikli veya elektronik lamba, tüp ya da ampullerin montajı için kullanılan makineler+cam veya cam eşya, cam elyafı veya ipinin üretimi ya da sıcak işlenmesi için makineler,+izotopik ayırma için makine veya cihazlar,- lastik tekerlerin hizalanmasında ve balansında kullanılan donanımların imalatı (jant balansında kullanılanlar hariç),- merkezi yağlama sistemlerinin imalatı,- hava taşıtı fırlatma donanımlarının, uçak gemilerinde kullanılan katapultların (kısa mesafede uçakların havalanmasını sağlayan mekanizma) ve ilgili donanımların imalatı,- bronzlaşmada kullanılan cihazların imalatı,- otomatik bovling salonu donanımlarının (örneğin labut dizici) imalatı,- dönme dolapların, salıncakların, poligonların ve diğer panayır alanı eğlence donanımlarının imalatı.

Kapsam dışı olanlar; - ev aletleri imalatı, bkz. 27.5, - fotokopi makineleri



2008 - AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞUNDA FAALİYETE GÖRE ÜRÜNLERİN İSTATİSTİKİ SINIFLAMASI, CPA 2008

2811 MOTOR VE TÜRBİN İMALATI28.11.11: Deniz taşıtları için dıştan takmalı motorlar28.11.12: Deniz taşıtları için kıvılcım ateşlemeli motorlar; diğer motorlar28.11.13: Diğer sıkıştırma ateşlemeli içten yanmalı pistonlu motorlar28.11.21: Su buharı türbinleri ve diğer buhar türbinleri28.11.22: Hidrolik türbinler ve su çarkları28.11.23: Gaz türbinleri (turbo jetler ve turbo pervaneler hariç)28.11.24: Rüzgar türbinleri28.11.31: Su buharı türbinlerinin ve diğer buhar türbinlerinin parçaları28.11.32: Hidrolik türbinlerin ve su çarklarının parçaları, regülatörler dahil28.11.33: Gaz türbini parçaları (turbo jetler ve turbo pervaneler hariç)28.11.41: Kıvılcım ateşlemeli içten yanmalı motorların parçaları (hava taşıtı motoru parçaları hariç)28.11.42: Başka yerde sınıflandırılmamış diğer motorlar için parçalar28.11.99: Motor ve türbin (hava taşıtı, motorlu taşıt ve motosiklet motorları hariç) imalatının bir parçası olarak

taşeronluk işlemleri

2812 AKIŞKAN GÜCÜ İLE ÇALIŞAN EKİPMANLAR28.12.11: Doğrusal hareketli hidrolik ve pnömatik motorlar (silindirler)28.12.12: Döner hareketli hidrolik ve pnömatik motorlar28.12.13: Hidrolik pompalar28.12.14: Hidrolik ve pnömatik valfler28.12.15: Hidrolik takımlar (tertibatlar)28.12.16: Hidrolik sistemler28.12.20: Akışkan gücü ile çalışan ekipmanların parçaları28.12.99: Akışkan gücü ile çalışan ekipman imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2813 DİĞER POMPALARIN VE KOMPRESÖRLERİN İMALATI28.13.11: Pompalar (yakıt, yağlama, soğutma ve beton harcı için)28.13.12: Diğer ileri geri pozitif yer değiştirmeli (deplasmanlı) pompalar (sıvılar için)28.13.13: Diğer dönel, pozitif yer değiştirmeli (deplasmanlı) pompalar (sıvılar için)28.13.14: Diğer santrifüjlü pompalar, sıvılar için; diğer pompalar28.13.21: Vakum pompaları28.13.22: El veya ayakla çalışan hava pompaları28.13.23: Kompresörler, soğutma ekipmanları için28.13.24: Hava kompresörleri (çekilebilir olması için tekerlekli bir şasi üzerine monte edilmiş)28.13.25: Turbo kompresörler28.13.26: İleri geri yer değiştirmeli (deplasmanlı) kompresörler28.13.27: Dönel yer değiştirmeli (deplasmanlı) kompresörler (tek veya çok şaftlı)28.13.28: Diğer kompresörler28.13.31: Pompa parçaları; sıvı elevatörlerinin parçaları28.13.32: Hava veya vakum pompalarının parçaları; hava veya gaz kompresörlerinin parçaları, aspiratörlerin ve

davlumbazların parçaları28.13.99: Diğer pompa ve kompresör imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2814 MUSLUK VANA VALF İMALATI28.14.11: Basınç düşürme, kontrol, test ve güvenlik valfleri28.14.12: Musluk, tıkaç ve valfler (eviye, lavabo, klozet, küvet ve benzeri sabit eşyalar için); merkezi ısıtma radyatör

valfleri



28.14.13: İşlem kontrol valfleri, sürgülü valfler, glob valfler ve diğer valfler28.14.20: Musluk, valf ve benzeri ürünlerin parçaları28.14.99: Musluk ve valf imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2811 RULMAN DİŞLİ/DİŞLİ TAKIM İMALATI28.15.10: Bilyeli veya makaralı rulmanlar (mil yatakları)28.15.21: Mafsallı bağlantı zincirleri, demirden veya çelikten28.15.22: Aktarma milleri (şaftları) (kam ve krank milleri dahil) ve kranklar28.15.23: Yatak kovanları ve kaymalı mil (şaft) yatakları28.15.24: Dişli ve dişli takımları; bilyalı veya makaralı vidalar; vites kutusu ve diğer hız değiştiriciler28.15.25: Volanlar ve kasnaklar (kasnak blokları dahil)28.15.26: Debriyajlar ve mil (şaft) kaplinler, üniversal mafsallar dahil28.15.31: Bilyeler, iğneler ve makaralar; bilyeli veya makaralı rulmanların parçaları28.15.32: Mafsallı bağlantı zinciri parçaları, demirden veya çelikten28.15.39: Başka yerde sınıflandırılmamış rulmanların ve tahrik tertibatı elemanlarının parçaları28.15.99: Rulman, dişli, dişli takımı ve tahrik tertibatı elemanları imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2821 FIRIN OCAK VE BRÜLÖR İMALATI28.21.11: Ocak brülörleri (ocak ateşleyicileri); mekanik kömür atıcılar (stoker), ocak ızgaraları; mekanik kül

boşaltıcılar ve benzerleri28.21.12: Sanayii ve laboratuvar ocak ve fırınları (elektriksiz), çöp yakma fırınları dahil, fakat ekmek ve unlu

mamul fırınları hariç28.21.13: Sanayii ve laboratuvar ocak ve fırınları (elektrikli); endüksiyon veya dielektrik ısıtma ekipmanları28.21.14: Ocak brülörlerinin (ocak ateşleyicileri), ocakların (sanayii ocakları) ve fırınların parçaları28.21.99: Fırın, ocak (sanayii ocakları) ve ocak brülörleri (ocak ateşleyicileri) imalatının bir parçası olarak

taşeronluk işlemleri

2822 KALDIRMA VE TAŞIMA EKİPMANLARI28.22.11: Başka yerde sınıflandırılmamış vinç palangaları ve yük asansörleri28.22.12: Maden ocağı ağızlarına kurulan bocurgatlar; özellikle yeraltı kullanımları için tasarlanmış bocurgatlar;

diğer bocurgatlar; demir ırgatlar28.22.13: Krikolar; taşıtları kaldırmak için kullanılan kaldırma tertibatları (araç liftleri vb.)28.22.14: Kaldırma ve taşıma kuleleri; vinçler; hareketli kaldırma kafesleri, portal vinçler (tekerlekli büyük

taşıyıcılar) ve vinçli küçük yük arabaları (vinçli kamyonlar hariç)28.22.15: Forkliftler (çatallı kaldırıcı), diğer yük arabaları; demir yolu platformlarında kullanılan türde çekiciler28.22.16: Asansörler, skipli yük asansörleri, yürüyen merdivenler ve yürüyen yollar28.22.17: Pnömatik ve diğer devamlı hareketli asansör ve konveyörler (eşya veya malzeme taşımak için)28.22.18: Diğer kaldırma, taşıma, yükleme veya boşaltma makineleri28.22.19: Kaldırma ve taşıma ekipmanlarının parçaları28.22.20: Kovalar, kepçeler, kürekler, kıskaçlar ve kancalar (vinç, ekskavatör ve benzerleri için)28.22.99: Taşıma ve kaldırma ekipmanları imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2823 BÜRO MAKİNELERİ VE EKİPMANLARI İMALATI28.23.11: Daktilolar ve kelime işlemci makineler28.23.12: Elektronik hesap makineleri ve hesaplama fonksiyonu da bulunan cepte taşınabilir veri kayıt, çoğaltma

ve gösterme makineleri28.23.13: Muhasebe makineleri, yazar kasalar, posta damgalama makineleri, bilet verme makineleri ve benzeri

makineler (hesaplama makineli olanlar)28.23.21: Fotokopi cihazları (optik bir sistem içeren veya kontak türde olanlar) ve termokopi cihazları28.23.22: Ofset baskı makineleri (tabaka kağıt beslemeli, büro tipi)28.23.23: Diğer büro makineleri28.23.24: Daktilo ve hesap makinelerinin parça ve aksesuarları



28.23.25: Diğer büro makinelerinin parça ve aksesuarları28.23.26: Fotokopi makinelerinin parça ve aksesuarları28.23.91: Büro ve hesap makineleri imalat hizmetleri (bilgisayar ve çevre birimleri hariç)28.23.99: Büro makineleri ve ekipmanları imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri (bilgisayar ve çevre

birimleri hariç)

2824 MOTORLU VEYA PNÖMATİK EL ALETLERİ28.24.11: Elektromekanik aletler (el ile kullanılan, elektrik motoru üstünde olanlar)28.24.12: Diğer taşınabilir motorlu el aletleri28.24.21: Elektromekanik aletlerin parçaları (el ile kullanılan, elektrik motorlu olanlar)28.24.22: Diğer taşınabilir motorlu el aletlerinin parçaları28.24.99: Motorlu el aletleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2825 SOĞUTMA VE HAVALANDIRMA DONANIMLARI28.25.11: Isı değiştirici birimler (eşanjörler) ve hava veya diğer gazların sıvılaştırılmasında kullanılan makineler28.25.12: İklimlendirme (klimalar) cihazları28.25.13: Soğutma ve dondurma ekipmanları ve ısıtma pompaları (ev tipi olanlar hariç)28.25.14: Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve cihazlar, gazların filtrelenmesi ve arıtılması için28.25.20: Vantilatörler (masa, zemin, duvar, pencere, tavan veya çatı için olanlar hariç)28.25.30: Soğutucu ve dondurucu ekipmanların ve ısıtma pompalarının parçaları (sanayii tipi)28.25.99: Soğutma ve havalandırma donanımları (evde kullanılanlar hariç) imalatının bir parçası olarak taşeronluk

işlemleri

2829 BYS DİĞER GENEL AMAÇ MAKİNELER28.29.11: Gaz veya su gazı jeneratörleri; asetilen gazı jeneratörleri ve benzerleri; damıtma veya rektifiye araçları28.29.12: Filtreleme veya arıtma makineleri ve cihazları, sıvılar için28.29.13: Yağ filtreleri, yakıt filtreleri ve hava filtreleri, içten yanmalı motorlar için28.29.21: Şişeleri veya diğer muhafaza kaplarını temizleme, doldurma, paketleme veya ambalajlama için

makineler28.29.22: Yangın söndürücüler, püskürtme tabancaları, buhar veya kum püskürtme makineleri ile benzeri

mekanik cihazlar (tarımsal amaçlı kullanılanlar hariç)28.29.23: Metal tabakalardan contalar; mekanik salmastralar28.29.31: Baskül ve kantarlar, sanayii tipi; konveyörlerdeki ürünlerin sürekli ölçümü için tartılar; sabit ağırlıklı

tartılar ve önceden belirlenen bir ağırlığa göre ölçüm yapan tartılar28.29.32: Kişisel veya ev tipi tartı aletleri ve baskülleri28.29.39: Diğer tartma ve ölçüm makineleri28.29.41: Başka yerde sınıflandırılmamış santrifüjler28.29.42: Kalender veya diğer hadde makineleri (metal ve cam hariç)28.29.43: Otomatik ürün satış (vending) makineleri28.29.50: Bulaşık makineleri, sanayii tipi28.29.60: Başka yerde sınıflandırılmamış makineler, maddelerin ısı değişimi yoluyla işlenmesi için olanlar28.29.70 : Elektrikli olmayan makine ve cihazlar (alevle lehimleme, sert lehimleme veya kaynak yapma için

olanlar) ve bunların parçaları; gazla çalışan yüzey temperleme (menevişleme) makine ve cihazları28.29.81: Gaz veya su gazı jeneratörlerinin parçaları28.29.82: Santrifüjlerin parçaları; sıvı veya gazlar için filtreleme veya arıtma makine ve cihazlarının parçaları28.29.83: Kalender veya diğer hadde makinelerinin parçaları; spreyleme makinelerinin parçaları, tartma

makineleri için ağırlıklar (kilo, gram vb.)28.29.84: Başka yerde sınıflandırılmamış makine parçaları, elektrik bağlantı parçası içermeyenler28.29.85: Bulaşık makinesinin parçaları; temizleme, doldurma, paketleme veya ambalajlama makinelerinin

parçaları28.29.86: Alevle lehimleme, sert lehimleme veya kaynak yapma için kullanılan elektrikli olmayan makine ve

cihazların parçaları; gazla çalışan yüzey temperleme (menevişleme) makine ve cihazlarının parçaları



28.29.99: Başka yerde sınıflandırılmamış diğer genel amaçlı makine imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2830 TARIM VE ORMANCILIK MAKİNELERİ28.30.10: Yaya kontrollü traktörler28.30.21: Traktörler, motor gücü < 37 kW olanlar28.30.22: Traktörler, motor gücü > 37 kW fakat motor gücü < 59 kW olanlar28.30.23: Traktörler, motor gücü > 59 kW olanlar28.30.31: Pulluklar28.30.32: Tırmıklar, skarifikatörler (kazıyıcılar), kültivatörler, ot temizleyiciler ve çapa makineleri (elle kullanılanlar

hariç)28.30.33: Mibzerler, fide ve fidan dikim makineleri28.30.34: Gübre yayma ve saçma makineleri28.30.39: Diğer toprak makineleri28.30.40: Çim biçme makineleri, çimenlik, park veya spor sahaları için28.30.51: Başka yerde sınıflandırılmamış çim biçme makineleri (traktörlere monte etmek için kesici barlar dahil)28.30.52: Saman yapma makineleri28.30.53: Ot ve saman balyalama makineleri (ot ve samanları toplayıp demet ve balya yapmaya özgü olanlar dahil,

balyaları kaldırma fonksiyonu dahil)28.30.54: Kök ve yumru hasat makineleri28.30.59: Başka yerde sınıflandırılmamış hasat ve harman makineleri28.30.60: Sıvı veya toz atma, dağıtma veya püskürtme makineleri, tarım veya bahçecilik için 28.30.70 : Kendinden

yüklemeli veya kendinden boşaltmalı römork veya yarı römorklar (tarım için)28.30.81: Temizleme, tasnif etme veya derecelendirme makineleri (yumurta, meyve ve diğer tarımsal ürünler

için) (tohum, tahıl veya kuru baklagiller hariç)28.30.82: Süt sağma makineleri28.30.83: Hayvan yemi hazırlama makineleri ve cihazları28.30.84: Civcivler için ana makineleri ve kuluçka makineleri28.30.85: Kümes hayvanları muhafaza makineleri28.30.86: Başka yerde sınıflandırılmamış tarım, bahçecilik, ormancılık, kümes hayvancılığı veya arıcılık amaçlı

makineler28.30.91: Başka yerde sınıflandırılmamış hasat ve harman makinelerinin parçaları28.30.92: Toprak makinelerinin parçaları28.30.93: Diğer tarım makinelerinin parçaları28.30.94: Başka yerde sınıflandırılmamış süt ve süt ürünleri makinelerinin parçaları28.30.99: Tarım ve ormancılık makineleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2841 METAL İŞLEME MAKİNELERİ28.41.11: Takım tezgahları, metal işlemek için (lazer, ultrason ve benzerleriyle talaşlı işleyenler)28.41.12: İşleme merkezleri, tek istasyonlu makineler ve çok istasyonlu transfer makineleri (metal işleme için)28.41.21: Torna tezgahları, metalleri talaşlı işlemek için28.41.22: Takım tezgahları, metal delme, raybalama (borlama) veya frezeleme için; başka yerde sınıflandırılmamış

takım tezgahları, metallere set (diş) açma veya yiv açma için28.41.23: Takım tezgahları (çapak temizleme, bileyleme, taşlama veya metali başka şekillerde tamamlama için)28.41.24: Takım tezgahları, metalleri planyalamak, biçmek, kesip ayırmak veya başka şekillerde kesmek için

olanlar28.41.31: Makineler, metalleri bükme, katlama ve düzleştirme için olanlar28.41.32: Makineler, metalleri makasla kesme, zımba (delme) ve kertikleme (gedik açma) için olanlar28.41.33: Başka yerde sınıflandırılmamış demir dövme veya kalıpla baskı tezgahları ve çekiçleri; hidrolik presler

ve presler, metal işleme için olanlar28.41.34: Başka yerde sınıflandırılmamış takım tezgahları, metalleri, sinterlenmiş metal karbürleri veya

sermetleri işlemek için olanlar (talaşsız işleyerek)



28.41.40: Metal işleme takım tezgahlarının parça ve aksesuarları28.41.99: Metal işleme makineleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri 2849 Diğer Takım Tezgahları28.49.11: Takım tezgahları, taş, seramik, beton veya benzeri mineral malzemeleri işlemek veya camı soğuk

işlemek için olanlar28.49.12: Takım tezgahları, ahşap, mantar, kemik, sert kauçuk, sert plastik veya benzeri sert malzemeleri işlemek

için olanlar; elektro kaplama makineleri28.49.21: Takım tutucuları ve kendinden açılan pafta kafaları, takım tezgahları için28.49.22: Takım tezgahları için işlenecek parça tutucuları28.49.23: Takım tezgahları için bölme başlıkları ve diğer özel ek parçalar28.49.24: Takım tezgahlarının parça ve aksesuarları, ahşap, mantar, taş, sert kauçuk ve benzeri sert malzemeleri

işlemede kullanılanlar28.49.99: Diğer takım tezgahı imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2891 METALÜRJİ MAKİNELERİ28.91.11: Konvertörler (metalürji), döküm kepçeleri, kütük (ingot) kalıpları ve döküm makineleri; metal haddeleme

makineleri28.91.12: Metalürji makinelerinin parçaları; metal haddeleme makinelerinin parçaları28.91.99: Metalürji makineleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri2892 Maden Taş Ocağı ve İnşaat Makineleri28.92.11: Sürekli hareketli elevatörler ve konveyörler, yeraltı kullanımı için28.92.12: Kömür veya kaya kesicileri (havözler) ve tünel açma makineleri; diğer delme ve sondaj makineleri28.92.21: Kendinden hareketli buldozerler ve angledozerler28.92.22: Kendinden hareketli greyderler ve düzleyiciler28.92.23: Kendinden hareketli kazıyıcılar (skreyper)28.92.24: Kendinden hareketli toprak sıkıştırma makineleri ve yol silindirleri28.92.25: Kendinden hareketli önden kepçeli yükleyiciler28.92.26: Kendinden hareketli mekanik kepçeler, ekskavatörler ve kepçeli yükleyiciler, üst kısmı 360 derece

dönebilenler (önden kepçeli yükleyiciler hariç)28.92.27: Diğer kendinden hareketli mekanik kepçeler, ekskavatörler ve kepçeli yükleyiciler; madencilik için

diğer kendinden hareketli makineler28.92.28: Buldozer veya angledozer bıçakları28.92.29: Damperli kamyonlar, kara yolu dışında kullanılanlar28.92.30: Diğer kazı makineleri28.92.40: Toprak, taş, cevher ve diğer mineral maddeleri tasnifleme, öğütme, karıştırma ve benzeri işlemler için

makineler28.92.50: Paletli traktörler28.92.61: Delme, sondaj veya kazı makinelerinin parçaları; vinçlerin parçaları28.92.62: Toprak, taş ve benzeri maddeleri tasnifleme, öğütme, karıştırma veya diğer işlemler için kullanılan

makinelerin parçaları28.92.99: Maden, taş ocağı ve inşaat makineleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk

2893 GIDA İÇECEK TÜTÜN İŞLETME MAKİNELERİ28.93.11: Santrifüjlü krema (kaymak) ayırıcıları28.93.12: Süt ürünleri makineleri28.93.13: Başka yerde sınıflandırılmamış makineler, hububat veya kurutulmuş sebzelerin işlenmesi veya

öğütülmesi için28.93.14: Şarap, elma şarabı, meyve suyu ve içeceklerin imalatında kullanılan makineler28.93.15: Elektrikli olmayan fırınlar, ekmek ve diğer unlu mamuller için; ev tipi olmayan pişirme veya ısıtma

cihazları28.93.16: Kurutucular, tarımsal ürünler için28.93.17: Başka yerde sınıflandırılmamış makineler, gıda ve içeceklerin (katı ve sıvı yağlar dahil) endüstriyel

olarak hazırlanması veya imalatı için



28.93.19: Başka yerde sınıflandırılmamış makineler, tütünün hazırlanmasında veya işlenmesinde kullanılan28.93.20: Tohumların, tanelerin veya kuru baklagillerin temizlenmesi, tasnif edilmesi veya derecelendirilmesi

için kullanılan makineler28.93.31: İçecek işleme makinelerinin parçaları28.93.32: Gıda işleme makinelerinin parçaları28.93.33: Tütün işleme makinelerin parçaları28.93.34: Tohumların, tanelerin veya kuru baklagillerin temizlenmesi, tasnif edilmesi veya derecelendirilmesinde

kullanılan makinelerin parçaları28.93.99: Gıda, içecek ve tütün işleme makineleri imalatının bir parçası olarak taşeronluk

2894 TEKSTİL GİYİM EŞYASI DERİ MAKİNELERİ28.94.11: Suni ve sentetik tekstil malzemesinin ektrüzyonu, çekilmesi, teksture edilmesi veya kesilmesi için

makineler; tekstil elyafı hazırlama makineleri28.94.12: Tekstil büküm makineleri; katlama, bükme, bobine sarma veya çile yapma makineleri28.94.13: Dokuma makineleri28.94.14: Örgü makineleri; dikiş-trikotaj makineleri ve benzerleri; tafting makineleri28.94.15: Tekstil işleme amaçlı makinelerle kullanılan yardımcı makineler; baskı makineleri28.94.21: Tekstil ipliği ve kumaşını yıkama, temizleme, sıkma, ütüleme, presleme, boyama, sarma ve benzerleri

için makineler; keçe imalatında ve bitirilmesinde kullanılan makineler28.94.22: Çamaşırhane tipi çamaşır makineleri; kuru temizleme makineleri; kurutma makineleri, kapasitesi > 10

Kg olanlar28.94.23: Santrifüjlü çamaşır kurutma makineleri28.94.24: Dikiş makineleri (ev tipi dikiş makineleri ve kitap dikme makineleri hariç)28.94.30: Postların, ham derilerin ve derilerin işlenmesi, ayakkabı ve diğer eşyaların üretimi veya onarımı için makineler28.94.40: Ev tipi dikiş makineleri28.94.51: Dokuma ve bükme makinelerinin parça ve aksesuarları28.94.52: Diğer tekstil ve giyim eşyası üretim makinelerinin ve deri işleme makine parçaları28.94.99: Tekstil, giyim eşyası ve deri üretimi için kullanılan makinelerin imalatının bir parçası olarak taşeronluk

işlemleri

2895 KAĞIT VE MUKAVVA MAKİNELERİ28.95.11: Kağıt ve mukavva üretiminde kullanılan makineler, bunların parçaları hariç28.95.12: Kağıt ve mukavva üretiminde kullanılan makinelerin parçaları28.95.99: Kağıt ve mukavva üretiminde kullanılan makine imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2896 PLASTİK VE KAUÇUK MAKİNELERİ28.96.10: Plastik ve kauçuk işlemek için veya bu malzemelerden ürün imalatı için kullanılan başka yerde

sınıflandırılmamış makineler28.96.20: Plastik ve kauçuk işlemek için veya bu malzemelerden ürün imalatı için kullanılan başka yerde

sınıflandırılmamış makinelerin parçaları28.96.99: Plastik ve kauçuk işlemek için kullanılan makinelerin imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri

2899 BYS DİĞER ÖZEL AMAÇ MAKİNELERİ28.99.11: Kitap ciltleme makineleri, kitap dikim makineleri dahil28.99.12: Dizgilerin, baskı kalıplarının ve tabakaların hazırlanması veya yapılması için makineler, cihazlar ve

ekipmanlar28.99.13: Ofset baskı makineleri, büro tipi olanlar hariç28.99.14: Diğer baskı makineleri, büro tipi olanlar hariç28.99.20: Yalnızca veya temel olarak yarı iletken bilyelerin veya yonga plakaların, yarı iletken aygıtların, elektronik

entegre devrelerin veya düz panel ekranların imalatı için kullanılan makineler ve cihazlar28.99.31: Kurutucular, odun, kağıt hamuru, kağıt veya mukavva için olanlar; başka yerde sınıflandırılmamış ev tipi

olmayan kurutucular



28.99.32: Atlı-karıncalar, salıncaklar, atış stantları ve eğlence amaçlı diğer panayır araçları28.99.39: Hava taşıtı kalkış ve iniş tertibatı, fren takımları ve benzerleri; tekerlek balans ekipmanları; başka yerde

sınıflandırılmamış özel amaçlı makineler28.99.40: Basım ve kitap ciltleme makinelerinin parçaları28.99.51: Yalnızca veya temel olarak yarı iletken bilyelerin ve yonga plakaların, yarı iletken aygıtların, elektronik

entegre devrelerin veya düz panel ekranların imalatı için kullanılan makine ve cihazların parçaları28.99.52: Diğer özel amaçlı makinelerin parçaları28.99.99: BYS diğer özel amaçlı makine imalatının bir parçası olarak taşeronluk işlemleri



MAKİNE GRUBU (84) HARMONİZE SİSTEM KODLARI VE ÜRÜN AÇIKLAMALARI

ENDÜSTRİYEL KLİMALAR

8415 Klima cihazları-vantilatörlü, ısı, nem değiştirme tertibatlı

841810 Birden fazla dış kapılı kombine soğutucu-dondurucular

841850 Vitrin, tezgah vb. tipi soğutucu-dondurucular

841861 Kondenserleri ısı değiştiricisi fonksiyonu gören kompresörlü ünite

841869 Isı pompaları; diğer soğutucu-dondurucu tertibat

841891 Soğutucu/dondurucu cihazlara mahsus mobilyalar

841899 Soğutucu/dondurucu-ısı pompalarına ait aksam-parçalarİNŞAAT VE MADENCİLİK MAKİNELERİ

8429 Dozerler, greyder, skreyper, ekskavatör, küreyici, yükleyici vb

8430 Toprak, maden, cevheri taşıma, ayırma, seçme vb. iş makineleri

8431 Ağır iş makine ve cihazlarının aksamı, parçaları

8474 Toprak, taş, metal cevheri vb. ayıklama, eleme vb. için makinelerPOMPA VE KOMPRESÖRLER

8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri

8414 Hava-vakum pompası, hava/gaz kompresörü, vantilatör, aspiratörMETAL İŞLEME VE TAKIM TEZGAHLARI

8456 Maddenin aşındırılarak işlenmesine mahsus makineler

8457 Metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgahlar

8458 Metallerin işlenmesine mahsus torna tezgahları

8459 Metalleri talaş kaldırarak işleyen makineli aletler-tezgahlar

8460 Çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler

8461 Planya, vargel, yiv, zıvana, broş, dişli çark vb. tezgahları

8462 Metalleri dövme, işleme, kesme, şataflama presleri, makineleri

8463 Metal, sinterleşmiş metal karbür, sermetleri talaşsız işleme makineler

8464 Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen makineli aletler

8465 Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk, plastik vb. işleme makineleri

8466 (84.56-84.65)de ki makinelerin aksam-parçaları

8467 El ile kullanılan pnömatik/motorlu aletler

8468 Lehim ve kaynak yapmaya mahsus makine ve cihazlar

8515 Elektrik, lazer, ultrasonik vb. çalışan lehim, kaynak cihazlarıGIDA MAKİNELERİ

8434 Süt sağma, sütçülükte kullanılan makine ve cihazlar

8435 Şarap, meyve suları vb. için kullanılan presler, fulvarlar vb

8437 Tohumları temizleme, ayırma, öğütme, işleme makine ve cihazları

8438 Yiyecek/içecek sanayiinde kullanılan makine ve cihazlar

841720 Ekmek, pasta, bisküvi fırınları; elektriksiz

841931 Tarım ürünleri için kurutucular

841989 Pastörize, kondanse etme vb. işler için cihaz, tertibat

842111 Krema ayırıcılar (ekremözler)

842121 Suyun filtre edilmesi/arıtılmasına mahsus cihazlar

842122 İçeceklerin (su hariç) filtre edilmesi/arıtılması için cihazlar

847920 Hayvansal/bitkisel yağların çıkarılmasına mahsus makine ve cihazlar



REAKTÖR VE KAZANLAR

8401 Nükleer reaktörler, kartuşları-yanıcı elemanlar

8402 Buhar jeneratörleri, kızgın su üreten kazanlar

8403 Buhar kazanları dışında kalan merkezi ısıtma kazanları

8404 Buhar kazanları, ısıtma kazanları için yardımcı cihazlarTARIM MAKİNELERİ

8432 Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makine, cihazlar

8433 Hasat, harman, biçme; ürünleri ayırma, temizleme makine, cihazları

8436 Tarım, ormancılık, kümes hayvancılığına mahsus makine, cihazlar

8478 Tütünün hazırlanması, işlenmesine mahsus makine ve cihazlar

842481 Tarla/bahçe ziraatına mahsus pülverizatörler

870110 T raktörler

870190 Traktör; diğer

871620 Tarımda kullanılan yüklemeli/boşaltmalı römork, yarı römorklarVANALAR

8481 Muslukçu, borucu eşyası-basınç düşürücü, termostatik valf dahilHADDE VE DÖKÜM MAKİNELERİ

8454 Tav ocakları, döküm potaları, külçe kalıpları, döküm makineleri

8455 Metalleri haddeleme makineleri, bunların silindirleri

8480 Metal dökümü için kasalar, plakalar, kalıp modelleriTEKSTİL MAKİNELERİ

8451 Dokuma maddelerini yıkama, kurutma, ütüleme makine ve cihazları

8445 Lifleri hazırlayan, iplik üreten-hazırlayan makineler

8447 Örgü tezgahları, gipür, tül, dantela, file imali makine, cihazları

8448 Yardımcı tekstil makine, cihazları ve aksam-parçalar

8452 Dikiş makineleri, mobilyaları, iğneleri, aksam-parçaları

8446 Dokuma tezgahları (makineleri)

8444 Dokuma maddelerinden lif imal eden, dokuyan, kesen makineler

8449 Keçe, mensucat imal makinelerinin aksam, parçalarıTÜRBİN, TURBO JET VE HİDROLİK SİLİNDİR

8406 Buhar türbinleri

8410 Su türbinleri, çarklar vb. için regülatörler

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri

8412 Diğer motorlar ve kuvvet üreten makinelerYÜK KALDIRMA, TAŞIMA VE İSTİFLEME MAKİNELERİ

8425 Palanga, vinç (basamaklı hariç)bucurgat, ırgat, krikolar

8426 Gemi vinçleri, maçunalar, halatlı vinçler, döner köprüler

8427 Forkliftler; kaldırma, istifleme tertibatlı şaryolar

8428 Kaldırma, istifleme, yükleme, boşaltma makine ve cihazlarıAMBALAJ MAKİNELERİ

842230 Şişe, kutu vb. doldurma, kapsülleme, içecekleri gazlandırma makineleri

842240 Diğer paketleme/ambalajlama makineleri

842290 Bulaşık yıkama makinelerine ait aksam-parçalarRULMANLAR

8482 Her nevi rulmanlar



KAUÇUK VE PLASTİK MAKİNELERİ

8477 Kauçuk, plastik eşya imal ve işleme makine ve cihazlarıKAĞIT VE BASIM MAKİNELERİ

8439 Kağıt hamuru, kağıt, karton imaline mahsus makine ve cihazlar

8440 Cilt makineleri, forma, yaprak dikme makineleri

8441 Kağıt hamuru, kağıt işleme, kesme makine ve cihazları

8442Matbaacılıkta kullanılmak üzere hazırlanmış levhalar, silindirler ve tabedici unsurlar ve bunları hazırlayan makineler

844311 Bobin halindeki kağıda ofset baskı yapan makineler

844312 Tabaka kağıda ofset baskı yapan büro tipi makineler; kağıt ebadı <22x36 cm

844313 Ofset baskı yapan diğer makineler, kağıt ebadı <= 22 x 36 cm.

844314Tipografik baskı yapan makine (bobin halindeki kağıda baskı yapan) (fleksografik baskı yapanlar hariç)

844315Tipografik baskı yapan makind (bobin halindeki kağıda baskı yapan hariç) (fleksografik baskı yapanlar hariç)

844316 Fleksografik baskı yapan makineler

844317 Gravür baskı (tifdruk) yapan makine

844319 Diğer ofset baskı yapan makine-cihazlarENDÜSTRİYEL ISITICILAR

8416 Akaryakıt, tozlaştırılmış katı yakıt veya gaz yakıtlı ocak brülörleri, mekanik kömür taşıyıcılar

8417Sanayii veya laboratuvarlara mahsus elektrikli olmayan fırınlar ve ocaklar (çöp yakma fırınları dahil)

841919 Diğer elektriksiz anında/depolu su ısıtıcıları

841950 Isı değiştiriciler (eşanjörler)ENDÜSTRİYEL YIKAMA VE KURUTMA MAKİNELERİ

842219 Diğer bulaşık yıkama makineleri

842220 Şişeleri/diğer kapları temizleme/kurutma makineleri

842290 Bulaşık yıkama makinelerine ait aksam-parçalarDERİ MAKİNELERİ

8453Post, deri ve köselelerin hazırlanması, dabaklanması veya işlenmesi, ayakkabı imaline-tamirine mahsus makine ve cihazlar

BÜRO MAKİNELERİ

8470 Hesap, bilgi kaydeden ve bunları tekrar veren, muhasebe, damga basan, bilet

basma ve verme vb makineler, yazar kasalar

8472 Diğer büro makineleri (teksir,adres basma, para ayırma-sayma-paketleme,

kağıt para verme, kalem açma, zımba vb makineler

8476Otomatik satış makineleri (posta pulu, sigara, yiyecek veya içecek makineleri gibi) (para bozma makineleri dahil)

847310 Yazı ve kelime işlem makinelere ait aksam, parça-aksesuarlar

847340 Büro için diğer makine ve cihazların aksam, parçasıMOTORLAR

84082031 Tarım ve ormancılıkta kullanılan traktörler için dizel motor; güç=< 50 kW

84082035 Tarım ve ormancılıkta kullanılan traktörler için dizel motor; 50 kW

84082037 Tarım ve ormancılıkta kullanılan traktörler için dizel motor; güç>100 kW



DİĞER MAKİNELER İLE AKSAMLARI

8475Elektrik veya elektronik ampullerin, tüplerin,valflerin montajına ve cam veya cam eşyanın imaline mahsus makineler

8479 kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makineler ve mekanik cihazlar

8483Transmisyon milleri, kranklar; yatak kovanları ve mil yatakları; dişliler ve sistemleri; vidalar; dişli kutuları volan vb

8484Diğer maddeler ile birleştirilmiş metal tabakalardan contalar, takım veya grup halinde contalar, mekanik salmastralar

8486Yarı iletken disklerin, külçelerin, entegre devrelerin vb imalatında kullanılan makine ve cihazlar; aksam-parça-aksesuar

8487Diğer makinelerin aksam ve parçaları (elektrik konnektörleri, izolatörler, bobinler, kontaklar vb aksam-parçalar hariç)

842119 Diğer santrifüjler

842139 Diğer motorlar için hava filtreleri

842410 Yangın söndürme cihazları (dolu/boş)

842420 Püskürtme tabancaları vb. cihazlar

842430 Buhar/kum püskürtme makine-cihazları

842489 Sıvı-toz püskürtme, dağıtma cihazları-diğer

842490 Püskürtücü, dağıtıcı, yangın söndürücülerin aksam-parçaları



MAKİNE AKŞAMLARI VE PARÇALARININ DIŞ TİCARET SINIFLAMALARI

MAKİNE HS6 HS6 adı

Endüstriyel Klima 841590 Klima cihazlarının aksam-parçaları

841899 Soğutucu/dondurucu-ısı pompalarına ait aksam-parçalar

İnşaat 843110 Palanga, bucurgat, ırgat, kriko, vinç vb. aksam, parçaları

843120 Diğer yük arabalarının aksam, parçaları

843131 Asansör, skipli asansör/yürüyen merdiven aksam, parçaları

843139 Elevatör, konveyör, teleferik, hadde makineleri vb. aksam-parçaları

843141 Kovalı, kepçeli, kürekli, kıskaçlı vb. makinelerin aksam parçaları

843142 Buldozer ve angledozer bıçakları

843143 Delme/sondaj makinelerinin aksam, parçaları

843149 Ağır iş makinelerinin aksam-parçaları

847490 Toprak, taş, cevher vb. ayıran, yıkayan vb. makinelerin parçaları

Pompa Kompresör 841391 Pompaların aksam-parçaları

841392 Sıvı elevatörlerine ait aksam; parçalar

841490 Hava, gaz pompası, kompresörü, vantilatör vb. aksamı, parçaları

Metal İşleme 846691 Taş, seramik, beton vb. işleyen makineların aksam-parçaları

846692 Ağaç, mantar, kemik vb. işleyen makineların aksam-parçaları



846791 Zincirli testerelere ait aksam; parçalar

846792 Pnömatik aletlere ait aksam ve parçalar

846799 El ile kullanılan motorlu aletlere ait aksam; parçalar

846890 Lehim, kaynak yapmaya mahsus makine, cihazların aksamı

851590 Elektrik, lazer, ultrasonik vb. kaynak cihazı aksam, parçaları

Gıda 843490 Sütçülükte kullanılan makine ve cihazların aksam, parçaları

843590 Şarap, meyve suları vb. makinelere ait aksam; parçalar

843790 Tohum ve tane işleme makinelerinin aksam, parçaları

843890 Yiyecek/içecek sanayii makine ve cihazlarının aksam, parçaları

Reaktör Kazan 840120 İzotopik ayırım için makine ve cihazlar, bunların aksam, parçaları

840140 Nükleer reaktörlerin aksam; parçaları

840290 Buhar kazanı aksam, parçaları

840390 Merkezi ısıtma kazanlarının aksam-parçaları

840490 Buhar ve ısıtma kazanları için yardımcı cihazların aksam ve parçaları

Tarım 843290 Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makinenin aksam, parçası

843390 Hasat makinelerine ait aksam; parçalar

843691 Kümes hayvancılığı/civciv çıkartma makinelerinin aksam, parçaları

843699 Diğer tarla, bahçe, kümes vb.makine ve cihazların aksam, parçaları

847890 Tütünü hazırlayan ve işleyen makinelerin aksam, parçaları

Vana 848190 Musluklar, valflar vb. cihazların aksam, parçaları

Hadde Döküm 845490 Tav ocakları, döküm potaları, külçe kalıpları aksam-parçaları

845590 Metalleri haddeleme makinelerinin aksam, parçaları



MAKİNE HS6 HS6 adı

Tekstil 844820 Dokuma maddelerinden lif üreten, dokuyan, kesen makinelerin aksamı

844832 Dokumaya elverişli lif hazırlayan makinelerin diğer aksam, parçaları

844839 Dokumaya elver. lif hazırlayan makineler için aksam; parçalar

844849 Dokuma makineleri/yardımcı makinelerinin aksam, parçaları

844859 Örgü, dikiş, trikotaj makinelerinde kullanılan aksam; parçalar

844900 Keçe, mensucat imal makinelerinin aksam, parçaları

845190 Dokumaları yıkama, kurutma, ütüleme makinelerinin aksam, parçası

845290 Dikiş makinelerinin mobilya, tabla, mahfaza ve diğer aksam ve parçaları

Türbin Turbojet 840690 Buhar türbinlerinin aksam-parçaları

841090 Su türbinleri ve su çarkları için aksam; parçalar

841191 Turbojetler/turbopropellerin aksam-parçaları

841199 Diğer gaz türbinlerinin aksam-parçaları

841290 Diğer motor, kuvvet üreten makinelere ait aksam, parçalar

Rulman 848291 Bilye, iğne, ve makaraların aksamı

848299 Rulmanların diğer aksam, parçaları

Kauçuk Plastik 847790 Kauçuk/plastik eşya imal makinelerinin aksam-parçaları

Kağıt Basım 843991 Lifli selülozik maddelerden kağıt hamuru imaline için makine, cihazın aksamı

843999 Kağıt/karton finisaj makine ve cihazın aksam-parçaları

844090Kitap/defter için forma, kağıt dikme, cilt makine ve cihazlarının aksam, parçaları

844190 Kağıt hamuru, kağıt, karton işleyen makine, cihaz aksamı, parçası

844240 Dizgi makineleri, matrisler, klişecilik makineleri vb. için aksam ve parçalar

844391Matbaa levha, silindir ve tabedici unsurları hazırlayan makine kullanılan aksam, parça

844399 Baskı makinelerinin diğer maddelerden aksam, parçası

Endüstriyel Isıtıcılar 841690 Brülörlerin-mekanik kömür taşıyıcılarının aksam-parçaları

841790 Elektriksiz sanayii, laboratuvar fırınlarının aksam, parçaları

Endüstriyel Yıkama Kurutma

842290 Bulaşık yıkama makinelerine ait aksam-parçalar

Deri 845390 Post, deri, kösele makinelerinin aksam, parçaları

Büro 847310 Yazı ve kelime işlem makinelere ait aksam, parça-aksesuarlar

847340 Büro için diğer makine ve cihazların aksam, parçası

847690 Otomatik satış makinelerinin aksam, parçaları

Diğer 842490 Püskürtücü, dağıtıcı, yangın söndürücülerin aksam-parçaları

847590 Elektrik/elektronik ampul, tüp, valf montaj makineleri aksam/parça

847990 Kendine özgü fonksiyonlu diğer makinelerin aksam, parçaları

848390 Transmisyon mili, krank, kovan, dişli kutuları vb. parçaları

848690Yarı iletken disk, elektronik entegre devresi, düz panel göstergesi imal eden makinelere ait aksam, parça ve aksesuar

848790 Bu fasılın başka yerinde yer almayan diğer makinelerin aksam, parçası


NOTLAR

makine - tevİdtevid.org/makfed_degerlendirmeraporu_2017.pdfanalizi, mevcut durum değerlendirmesi...

Documents