a

MAKINAK

Makina guztiek jarduerak errazago egiten laguntzen digute.

Denbora gutxiago behar izaten dugu.

Zereginak zehatz egiten ditugu.

Gauza arriskutsuak egiten laguntzen gaituzte.

Energia eralda ditzakegu.

1.Zertarako balio dute makinek?

Makina mekanikoak objetu

astunak higitzeko eta

altxatzeko erabiltzen

dira.Makina simple batzuetan

indarra aplikatu behar da eta

ahalegin gutxiago egiten

dugu.Makina mekaniko

gehienak eskuzkoak dira eta

beste batzuk automatikoak.

3.Makina termikoa

Berotzeko

Gas-

galderak,bero

gailuak...

Hozteko

Hozkailuak,

haize

egokituak...

Berotzeko eta hozteko

erabiltzen dira.

Elekrizitatearen,elektronikaren eta informatikaren bidez makinak

sortu dira.

Telefonoak,irratiak eta telebista komunikatzeko balio dute.

CD-eta mp3-irakurgailuak musika entzuteko erabiltzen ditugu.

Argazki-kamerak eta bideo-grabagailuak irudi finkoak eta higikorrak

garatzeko erabiltzen ditugu.

Gps-hargailuek orientatzeko balio dute.

Ordenagailuaren bidez gauza asko egin daitezke:jolastu,testuak

idatzi,komunikatu...

4.Komunikatzeko eta informazioa

erabiltzeko makinak

Karkasa edo estalkiak makina

babesten du,gainera

elementuak makinara lotzeko

balio du.Karkasaren gainean

jarri ohi dira makina

kontrolatzen dituen

elementuak.Adib.bideo

kontsolan.

Makinen zatiak

Higidura sortzen duten makina

automatikoek motor bat

behar dute.Bi motatakoak

daude.

Erregaiz dabiltzan motorrak:

Ibilgailu gehienek

erabiltzen dute.

Motor elektrikoak: Mota

guztietako makinetan

daude.

Bideo-kontsola begiratzean

karkasa ikusten dugu ez

egitura.

1.Egitura eta karkasa 2.Motorra eta zati higikorrak

Bideo kontsola ikustean

karkasa kenduta egitura

ikusten da.

Energia elektrikoaren bidez funtzionatzen duten, makinetan

daude.Zirkuituak energia eramaten dute

motorretara.Zirkuitu elektronikoek osagaiak oso txikiak

izaten dira.Zirkuitu batek milioika osagai izan ditzake.

Zirkuitu elektrikoetan dituzten sare elektrikoetara

konektatua eta pilek kargatzeko baterietan funtzionatzen

dute.

3.zirkuitu elektrikoak eta

elektronikoak

Sentsoreen bidez,makina

jakin batek makinaren

barruko eta kampoko

informazioa jaso

dezake.Lau sentsore

mota daude:tenperatura

sentsoreak, argi

sentsoreak, infragorri

sentsoreak eta antena.

5.Adierazgailuak eta

pantailak

Makinen funtzionamenduaren

informazioa ematen duten

elementuak dira.Autoetan

adierazgailu asko daude.

Adb:abiadura eta temperatura

adierazgailuak.

4.Sentsoreak

Eragile mekaniko deritze makina mekanikoetan higidura eta

indarra transmititzeko erabiltzen diren pieza higikorrei.

Hainbat motatako eragile mekanikoak daude:

-Gurpilak:leunak eta horzdunak dira baita ere akoplatzen dira.

-Palankak:indar bat handitu, murriztu eta transmititu egiten

dute.

-Malgukiak: energia metatzen dute.

-Biraderak: eskuzko zenbait makinatan erabiltzen dira.

-Kremailerak: gurpil hortzdunak eta beste eragile batzuk

sartzen dira.

-Mekanismo: esaten zaio eragilez osatutako multzoari.

Eragile mekanikoak1.Hainbat eratako eragile mekanikoak

Engranajeak bi eragilez edo gehiagoz osatutako mekanismoak

dira.Higidura transmititzen dute.

-Bi gurpil zuzenean akoplatzen badira,kontrako aldera biratuko dute.

-Gurpilak uhal edo kate baten bidez lotzen badira,alde berberara

biratuko dute.

Gurpilek biraketa-abiadura alda dezakete.

-Gurpilek hortz kopuru bera badute,abiadura bera dute

-Bestela,hortz kopuru txikiena duena besteak baino azkarrago biratuko

du.

2.Engranajeak

Gurpila erabiliz,higidura zirkular bat transmititu eta biraketa-

abiadura aldatu ahal da.Linea zirkularra lineal bihurtzeko

engranaje berezi bat erabili behar da:Pinoi- eta kremailera-

mekanismoa.

Pinoi gurpil ortzoduna da eta kremaiera akoplatzen da.Pinoia

biratzen denean kremailera higitzen da.Pinoia alde batera

biratzen denean kremailera beste alderantz giratzen da.

3.Kremailera- eta pinoi-mekanismoa

pinoiakremailera

Martxa-aldagailu esaten zaie ardatz baten biraketa-abiadura

aldatzeko erabiltzen diren engranajeei.Autoetan eta txirrinduletan

erabili ohi dira.

Martxak hainbat gurpil hortzodun dituzte,atzekoak txikienak pinoi

deritze eta aurrekoak handienak plater deritze.(Kate baten bidez

engranatzen dira.

Pedalaren bidez platerak mugitzen dira abiadura katetik atzeko

gurpilaraino iristen da.

4.Martxa-aldagailuak

Hauek pinoiak dira Hauek plater deritze

Makinek asko aldatu dute lan-munduan.

-Makinei esker,langileek ez dituzte eskuz egin behar izaten lan

gogor eta nekagarrienak.

-Bestalde,makina batek hainbat prtsonen lana egin dezake.

-Informatikak eta elektronikak ere asko aldatu dute zerbitzu-

sektorean lan egiteko modua.

1.Lan egiteko moduen aldaketak

Garraiobide berrienei esker,hainbat eratara higitzen gara

gaur egun.Duela ehun urtetik garraiobideak asko aldatu

dira eta aldaketa horrek gure bizitzako hainbat

gauzetan du eragina:pertsonak lantokietatik urrun bizi

daiteke trenean,autobusean...

2.Garraiobideen aldaketa

Duela asko ez zegoen eskanerrik,anestesiarik,txertorik...

Lehen medikuak ez zekiten zergatik kutsatzen zen jendea

gaixotasuenengatik,orain haibat gauza asmatu

dira:botikak,txertoak...Tresna batzuk ere: eskanerra,X

izpietako tresna, ekografoak... Gorputza barrutik ikusteko.

Aurrerapen hauei esker gehiago bizi gaitezke,baina aurrerapen

hauek ez dira mundu guztira ailegatu.

3.Osasungintzako aldaketak

Eskanerra gorputzaren barruko

irudiak erakusten ditu.

Elektrizitatea asmatu aurretik

oinezko edo zaldizko

mezulariak erabiltzen ziren.

Gaur egun, telefonoa, irratia,

telebista eta internetekin

edozein munduko pertsonekin

komunikatu ahal gara.Posta

elektronikoak posta ordezkatu

du.

4.Komunikabideetako

aldaketak

Inprentaren sorrera asko aldatu

zuen duela asko.inprentaren

bidez merkeago eta

azkarrago kopia zitezkeen.

Ondo pasatzeko moduak,

kultura eta banatzeko

moduak aldatu dira internet,

telebista, zinema...Asmatu

zutenean.

5.Kulturako eta aisiako

aldaketak

EGILEAK: JAVIER,NAROA,ANDREA ETA OIER