mahmud derviş - biz kaybettik aşk da kazanmadı - kitabevi
DESCRIPTION
Mahmud Derviş - Biz Kaybettik Aşk Da Kazanmadı -TRANSCRIPT
-
Mahmud Dervi
biz kaybettik ak da kazanmad
-
KTBEV 378
KapakOnur Snmez
Dizgi/ Dzen
Hlya Akn
Baskal Ofset
Davutpaa Caddesi No: 8 Topkap - stanbul
CiltBayrak Matbaas
stanbul, 2008
ISBN 978-975-7321-76-7
T.C.
Kltr ve Turizm Bakanl
Sertifika No: 0107-34-007408
Online Sat w w w.kitabus.com
KTABEV ataleme Sk. No: 5 4 /A Caalolu-STANBUL Tel: (0212) 512 43 28 -511 21 43 Faks: 513 77 26
-
Mahmud Dervi
biz kaybettik
Trkesi: Ltfullah Gkta
KTABEV
-
Mahmud DERV (1941-2008): ada Arap edebiyatnn en nl isimlerinden biri olan Filistinli air. iire ilgisi ok gen yata balad. 1964'te yaymlad 'Evrqu'z-Zeytn adl Uk yaptyla tm dikkatleri zerinde toplad. Ksa srede, n Arap dnyasnn da snrlarm da aan, dnyaca tannan bir air haline geldi.srail'in bask ve kstlamalarna maruz kalmasnn ardndan 1970'te ayrld Filistin'e, uzun bir srgn dnemi sonrasnda 1996'da dnebildi. Siyasette kimi kez sembolik roller stlendiyse de, neredeyse tm yaamm iire vakfetti.1988'de Filistin Kurtulu rgt'nn Yrtme Kurulu yeliine seildi. Ancak 1993'te Oslo Antlamas gndeme gelince bu grevinden istifa etti.2008'in Austos aynda vefat eden Dervi, geriye, ezici ounluu iir olmak zere, otuza yakn eser brakt. Dervi'in vefat ncesinde yaymlad son eser, L3 Ta'tezir ammS Fa'alte (2004), Ke-Zehri'l-Levzi ev 'Eb'ad (2005) ve 'Eseru'l-Fere (2008) adl almalardan olumaktadr. Dervi'in 1981'de Beyrut'ta kurduu El-Kerm dergisi de, airin geriye brakt en nemli miraslardan biri konumundadr.rleri muhtelif dillere tercme edilen Dervi, uluslararas pek ok dln de sahibi oldu. Asya-Afrika Yazarlar Birlii'nin Lotus dl (1969), SSCB'nin Lenin Bar dl (1983), Lannan Kltrel zgrlk dl (2002), Prens Claus dl (2004), bunlardan sadece bazlardr.
Ltfullah GKTA: Gazeteci-Yazar. Balkleme (Biga) 1963 doumlu. lk ve orta renimini Bergama ve Balkesir'de, yksek renimini ise stanbul'da tamamlad. 1985'ten itibaren eitli gazetelerin d haberler servisinde alt. Ayn yllarda 4 yl boyunca Libya Arap Kltr Merkezi'nde Arapa okutmanl yapt.1990'da Vatikan'a bal Papalk Gregorius niversitesi'nde dinler tarihi alannda ihtisas yapmak iin Roma'ya gitti. talyanca renmesinin ardmdan master'n bitirdi. Doktora almasn ise tez aamasmda askya ald. Roma'da yaayan Gkta, akademik almalara ilgisini srdrmekle birlikte, 1988'den bu yana NTV talya Muhabiri olarak alyor.Gkta, seksenli yllardan itibaren Arap edebiyatndan yapt evirileri muhtelif edebiyat dergilerinde yaymlad. Gkta, Mahmud Dervi iirlerinden oluan ilk sekiyi, lm Seviyorlar Benim adyla kitaplatr- mt. Msr'n Nobelli yazan Necib Mahfuz'un roman Bakann ldrld Gn (Aa Yaynclk, stanbul 1992); ayrca Salih El-Kallab'm Ebu Cihad'la yapt, hatrat niteliindeki uzun syleiden oluan Tehcirden ntifada'ya Ebu Cihad'n yks (Belge Yaynlan, stanbul 2007) adl alma, Gkta'n Arapa'dan Trke'ye kazandrd eserler arasnda yer almaktadr.
-
NDEKLER
Mahmud Dervi'e ve Seilen iirlere Dair Notlar / 7
Zeytin YapraklanSrgnden Mektup / 25
Sz / 36 Ribat / 38
Hzn ve fke / 40 Kimlik Kart / 46
Filistin'den Bir kSes ve Krba / 55
Mar / 60
Celle'de lyor KularCelle'de lyor Kular / 79 Yzellibirind Mezmur / 84
Uykusundan Uyanyor SevgilimBir Filistinli Yarann Gncesi / 89
Pasaport / 102
-
Severim ya da Sevmem SeniGezgin Gitarist / 107
Yine / 112 Gecenin Ayak Sesleri / 117
DnlerDnler / 121
Uyuyan Bahe / 124
Gller Daha AzSktrr Bizi Yeryz / 135
nsanlar Gibi Yolcuyuz Biz de / 137 Atina Havaliman / 139
Baka Barbarlar Gelecek / 140 lm Seviyorlar Benim / 142
Dour Beni... Dour Ki Bileyim / 143 Buradayz urackta / 144
Ben Yusuf um Babacm / 146 Biz Kaybettik Ak da Kazanmad / 147
Yryenler Ereti Szler ArasndaYryenler Ereti Szler Arasnda / 151
-
Gzmn nurlar Sena Ceren ve Yusuf Sadra'ya;
ve de merhum babam Haan Gkta'n aziz ansna
Ltfulldh G kta
MAHMUD DERV'E VE SELEN RLERE DAR NOTLAR
Filistinli airlerden Tevfik Zeyyd, "atma ortamnda, ocuklar adam doar"1 der. ada Arap yaznnn nl imzas Filistinli air Mahmud Dervi de, atma ortamnda dnyaya gelmi ve de iinde bulunduu ileli koullarda ocukluunu dahi yaayamadan adam olmak durumunda kalm biriydi.
1 Tevfik Zeyyd'n Hayfa'daki El-Cedd dergisinde, Mahmd Dervi ft Dvni 'Auj miti Filasttn" balyla (muhtemelen 60'l yllarn ikinci yansnda) yaymlad yazdan aktaran: Mahmd D e k r b , "Mahmd Dervi e-'iru ve'n-N- qid", Divnu Mahmd Dervi, Dru'l-'Avde, Beyrut 1971, s. C (M. Dekrb tarafndan, o tarihte tek ciltlik kk boy bir kitap olarak yaymlanan Mahmud Dervi Divan'nn ilk basksna yazlm bir nsz).
-
Mensubu bulunduu corafya, kendisine, uluslararas dzeyde Filistinlilerin sesi olma gibi bir misyon da yklemiti.
Dervi, 09 Austos 2008'de 67 yanda aramzdan ayrldnda, bir air olarak, dnyann en nde gelen isimleri arasndaki yerini oktan perinlemi durumdayd.
Filistin'de bir Filistinli mlteci
Mahmud Dervi, 13 Mart 1941'de Akka'nm dousundaki El-Birve kynde hayata gzlerini atnda, Filistin ngilizlerin manda ynetimi altndayd. srail'in kuruluuna zemin hazrlamaya ynelik tehcir politikas zaten uygulamaya konulmu durumdayd. Dervi, Siyonist eteler tarafndan El-Birve ky de 1948'de tehcire tabi tutulduunda, ailesiyle birlikte Lbnan'a snmak zorunda kalr. Bu, yakasn brakmayan bir yazgya dnecek olan mltecilikle ilk tanldr.
Ertesi yl ailesiyle birlikte snn gizlice geerek yurduna geri dndnde, yepyeni sorunlarla karlar: El-Birve haritadan tmyle silinmitir. Doduu kyn yerinde, Yahudilere tahsis edilen iki yeni yerleim birimi ykselmitir. O, dier yurttalar gibi, zyurdu Filistin'de Filistinli bir mltecidir artk! srail makamlar tarafndan, kendisine szcn tam anlamyla adeta yabana bir kaak muamelesi yaplmaktadr. Bir kimlik belgesi edinebilmek iin dahi, srail yargs ve brokrasiyle boumak durumunda kalaca bir sretir bu yeni dnem.
Dervi, genlik yllarnda yaad bu trajik durumu, buruk bir ironiyle yle betimlemektedir:
"Yunanistana gitmek istiyorsun. lkendeki yetkili makamlara pasaport bavurusu yaptnda, Filistin'deki sava srasnda baban ya da yaknlarn lkeden ayrlrken seni de yannda gtrdklerinden dolay, vatandalnn olmadn kefediyorsun. Oysa sen o srada kck bir ocuktun. Ama o dnemde savatan kap bilahare gizlice l
-
keye dnm olanlarn vatandalk hakkn yitirdiklerini reniyorsun. Pasaporttan vazgeip, bir 'Laissez-Passer'2 talep ediyorsun. Bu kez de lkende ikametinin olmadn, dolaysyla bir ikametgah belgesi alamayacan kefediyorsun. Bunun ancak bir aka olabileceini dnerek, durumu bir avukat dostuna aktaryorsun. 'te buradaym: Ama ne vatandam, ne de ikametim var! yleyse ben neredeyim ve de kimim?' diyorsun. akn bir edayla, kanunun onlardan yana olduunu ve de kendi varln kantlamakla mkellef olduunu reniyorsun. Var mym yok muyum' diye ileri Bakanlm bavuruyorsun. Bana bir filozof getirin, kendisine varlm kantlayacam. Felsefi adan var olduunu, ama hukuken yok olduunu idrak ediyorsun"3.
Lbnan dnnde ailesiyle birlikte Hayfa'ya yerleen Dervi, Bat eria'daki Filistinlilerin bir beldeden bir baka beldeye gidi iin bile srail makamlarndan izin belgesi almak durumunda olmalar da dahil, maruz kalnan basklar ve dramatik koullarn etkisiyle, zellikle genlik dneminde siyasetle de ilgilenmitir. 1961'de, Yahudilerin ve Araplarn ayn at altnda faaliyet gsterdikleri srail Komnist Partisi'ne (Rakah) ye olur. Partinin yayn organlarndan El-'lttihd gazetesinde ve El-Cedd dergisinde alr. 1961'den itibaren sekiz yl boyunca, pek ok kez gz altna alnr, tutuklanr ve zorunlu ev hapsine tabi tutulur. Bu duruma gereke tekil eden sularsa, sk ynetim kurallarm ihlalden ve de iir yazmaktan ibarettir. srail'de yksek renim yapma hakkndan da mahrum braklr.
2 srail'in kendilerini vatanda kabul etmedii Bat eria'daki Filistinliler iin yurtdna kma gereksinimi sz konusu olduunda tanzim ettii bir tr seyahat belgesi. Pasaport ilevi gren "Laissez-Passer" adl bu belge, branice ve Franszca olarak dzenlenmekteydi. srail makamlarnn Bah eria'da mukim Filistinliler iin tanzim ettikleri bu belgedeki uyruk blmn, "mehul/belirsiz" biiminde bir ibareyle doldurmalar da dikkati ekmekteydi.
3 Mahmd D er v , Yevmiyytul-Huzni'l-'d, Dru'l-'Avde, Beyrut 1984, s.40.
-
Filistin'e veda ve de srgnlk sreci
Dervi, 1970'de bir seyahat belgesiyle Filistin'den ayrlarak ekonomi-politik okuma umuduyla Moskova'ya gider. Katolik- ler iin dini merkez olarak Vatikan nasl nemliyse, o yllarda Komnizm yanllar iin Moskova da en nemli bir merkez konumundayd. Ancak Dervi, Moskova'ya smamaz. Isnmak yle dursun, tam bir d krkl yaar. Kendisi, Moskova'da yaad bu hayal krklm iki cmleyle zetler: "Gen bir Komnist iin Moskova, Vatikan konumundayd. Ama ben, Moskova'nn bir cennet olmadn kefettim"4.
Moskova'da umduunu bulamayan Dervi, ertesi yl Kahi- re'ye geer. 1971'de Msr'n nl El-'Ehram gazetesinde alr. Kahire'de bulunduu srada 1973 ylnda Filistin Kurtulu r- gt'ne (FK) ye olur. FK yelii, kendisinin igal altndaki topraklara geri dnnn, srail tarafndan yasaklanmasn da beraberinde getirir.
Dervi, 1973'te FK yeliinin ardmdan Kahire'den Beyrut'a tanr. Orada, Filistin Aratrmalar Merkezi'nde, ayrca Filistinli Yazarlar ve Gazeteciler Birlii'nde bakanlk grevi stlenmesinin yan sra, u'n Filastniyye dergisinin de genel yayn ynetmenliini yapar.
Dervi'in Beyrut'ta bulunduu dnemde yapt en nemli ilerden biri de, 1981'den itibaren El-Kermil adl bir kltr ve edebiyat dergisi karmaya balam olmasdr. Dervi, kurucusu olduu bu prestijli derginin genel yayn ynetmenlii grevini de vefatna dek devam ettirmitir.
4 Maya J a g g i, Poet of the Arab world: Mahmoud Darwish", The Guardian, 08 Haziran 2002.
-
Dervi'in Beyrut'taki dokuz yllk ikameti, Lbnan'n 1982'de srail saldrsna maruz kalmasyla sona erer. srail'in Beyrut kuatmasn bizzat yaam biridir Dervi. Eline silah alp kurun skmasa da, onun oradaki mevcudiyetinin, kuatmaya direnen Filistinli gerillalar iin balbama bir moral kayna tekil ettii anlatlr.
Beyrut'a zorunlu veda sonrasnda Dervi'in mltecilii, adeta mzmin bir hal alr. Suriye, rdn, Kbrs Rum Kesimi, Msr, Tunus ve Fransa vb. lkeler arasnda mekik dokumaya balar. 1985'ten itibaren yaklak 10 yl boyunca Paris'te ikamet eder.
Dervi, siyasette aktif roller almaktan uzak durmu bir kii olmakla birlikte, 1988'de FK Yrtme Kurulu yeliine seilir. FK lideri Yaser Arafat'a bir sre danmanlk da yapar. Ancak 13 Eyll 1993'te Norve'in bakenti Oslo'da srail ile FK arasnda imzalanan bar antlamas, Dervi ile rgt yetkilileri arasnda souk rzgarlar esmesine neden olur. Dervi, bar yanls olsa da, Oslo Antlamas'nn dil olmad kanaatindedir. Filistinlilerin aleyhine bir gelime olarak yorumlad Oslo Antlamas'm protesto amacyla, FK Yrtme Kurulu yelii grevinden istifa eder.
Dervi, Oslo Antlamas'nn imzalanmasndan yaklak iki ay sonra, bir Arap gazetesine verdii beyanatta, istifa sebebiyle ilgili olarak, "Zaten asla bir siyaseti olmadm. FK'de sembolik bir rolm vard. Taraflar arasndaki gerilimi yumuatmaya abalyordum. Gelecekte, bedbaht bir antlamann sorumlusu konumuna dmek istemiyordum" der5.
Paris ikameti sonrasnda Amman'a dnen Dervi, 1996'da Filistin zerk Ynetimi denetimindeki Ramallah'a yerleir. O
5 El-Quds El-'Arab, 17 Kasm 1993, s.3.
-
tarihten itibaren, bir aya Amman'da olsa da, mrnn geri kalan blmnn byk kesimini Ramallah'ta geirecektir.
Dervi, Ramallah'a dnne sevinse de, iten ie srgnde yaamaya devam eder. Srgnn pek ok dzlemi olduuna iaret eden Dervi, "Srgn asla son bulmuyor. Vatandan uzak olmak ya da orada oturuyor olmakla ilgisi yok bunun. (...) En zgn srgn, insann kendi yurdunda yaad dern srgndr"6 der.
Austos 2008'de Texas'taki Houston Memorial Hermann Hastanesi'nde geirdii nc ak kalp ameliyat sonrasnda hayatm kaybeden nl airin naa da, ABD'den rdn zerinden Filistin'e getirilerek Ramallah'a defnedilmitir.
Dervi'in, vefat ncesinde yaymlad son yazda, Hamas e Fetih arasndaki atmalarla Filistinlilerin birbirlerine dmesiyle ilgili olarak, her iki taraf da ar bir ekilde eletirdiini anmsatmamzda da yarar var.
Direni airliinden metafizik arayna
Eserleriyle lmszleen Dervi'in iire ilgisi okul yllarnda balamtr. Klasik Arap ri en sevdii dersler arasndadr. Endls Arap iiri ve XX. yzyl balarnda Amerika'ya g etmi Lbnanl ve Suriyeli airlerin oluturduklar El-Mehcer akmnn rnleri, Dervi'in iir serveninde bir "ilk model" ilevi grecektir.
Modem airlerden Suriyeli Nizr Qabbn, Msrl Salh Abdussabr, Irakl airlerden Bedr kir Es-Seyyb ve Abdul- vahhb El-Bayt de, balangta Dervi'i etkilemi isimler arasndadr. Romantisizm ve simgecilikten sosyalist gerekilie
6 Mahmud Darvvish, Oltre l'Ultimo cielo. La Palestina come metafora, Epoch, Mi- . lao 2007, s. 110.
-
kadar uzanan bu yelpaze ierisinde, nesir iirleriyle dikkati eken Suriyeli Muhammed El-Mgt'un da Dervi nezdinde ayr bir yeri vardr. Dervi, 1960'l yllarda Nazm Hikmet, Louis Aragon ve Pablo Neruda'mn zellikle "direni iirleri"nin kendi kuam etkilemi olduundan da sz eder7.
Dervi'in, balangta Filistinli bir "direni airi" olarak nlendii dorudur. lk iirlerinin kimi dizeleri, kitleler nezdinde birer slogana dnr. Ancak Dervi'in rnlerini direni iiri gibi dar bir ereveye sktrmak yanltr. Zira Dervi, yenilik arayn asla brakmam, kendine zg bir tarz oluturmay baarm bir airdir. air, ilk dnemlerine oranla bambaka noktalara ulamakla birlikte, redd-i miras gibi bir yola bavurmaya da gerek duymamtr8.
iir serveninde yaad skntlar ve geliim srecini, bizzat Dervi'ten dinlemekte yarar var:
"Belirli koullar alttnda, muayyen bir yerde bulunduum srada, kimlik hakkn savunan bir iir yazm; TCaydet! Arabm' demitim. Bir mddet sonra tenime yapan bu iir, siyasi bir kimlie dnme riskini de beraberinde getirdi. Nereye gitsem, benden bu iiri okumam istiyorlard. Bu tr taleplere boyun een biri olsaydm, kendimi asla gelitiremezdim. Celle'de lyor Kular adl kitabm, iirsel deiimimin ilk gstergelerinden biri olmutu. Bu, arkadalarmn ve yoldalarmn bazlarnn alt basnn bana adeta kazan kaldrmasna yol amt. Szcn en dar anlamyla simgeci bir air olmakla, szlerimden caymak ve daha nceki iir anlaym brakmakla, toprak ve yurdumuzla arama mesafe koymakla sulanyordum. Yanl anlal
7 Bkz. Mahmoud D a r w ic h , La Palestine comme mtaphore. Entretiens, Sindbad, Paris 1997, ss.20-23.
8 Ltfullah G k t a , "Mahmud Dervi'in Kimlik Kart", Ak Gr, say 47, s.4 (17 Austos 2008 tarihli Star gazetesinin eki).
-
malar batan beri yakam brakmasa da ben, bu 'ekici hapishane'ye ve bu 'hrn ak'a kar srekli direndim. Hatta, okurun artk reddetmeye balayaca daha 'zor' iirler yazdm. Okurlar da, daha zorlarn yazabileceimi unutmakszn, gitgide beni kabul etmeye baladlar"9.
Dervi, zaman zaman, kendi deyimiyle "angaje iirler" yazmaktan kendini alamam olduunu da itiraf eder. air, sava koullan, lm ve katliamlar gibi, trajedinin tm plaklyla kendini gsterdii ortamlarda bunun kanlmazlaabildii grndedir. Kendisini bir zeletiriye tabi tutmaktan da ekinmeyerek, rnein Beyrut dneminde yazdklarnn, mezkur nedenlerden dolay, airliinin "altn dnem"i olarak deerlendirilemeyeceini belirtir10.
Sloganik iirlerden holanmadna iaret ederek, yle der: "iir araclyla davaya srekli hizmet etmek isteme takntsnn anlam yok. Zira bunun ne iire faydas vardr, ne de Filistin davasna!"11.
Dervi, mitolojinin yara sra brahim dinlerin kaynaklarndan da beslendiini iirlerinde aka hissettirir. Mslman bir ailenin ocuu olan Dervi, okul yllarnda branice'yi de renmi, Tevrat' zgn diliyle okumu biridir. galcilerin karsna, onlarn kutsal kitaplanndan ald imgelerle de dikilir. Mar adl iirinde grld zere, uradklan zulmden, Yahudilerin eski peygamberlerinden Habakkuk'a da dert yanmaktan ekinmez. ekilen aclan dile getirirken, lmn gbeinde yeniden douu vurgularken, zaman zaman Hristiyanlk'taki armh imgesine de yer verir. Kulland dilde, Kur'an Arapasnn izleri de belirgin bir ekilde dikkati eker.
9 Bkz. Mahmoud D a r w ic h , a.g.e., s.75.10 Bkz. Mahmoud D a r w ic h , a.g.e., ss.103-104.11 Bkz. Mahmoud Darwich, a.g.e., s.77.
-
Dervi'in zellikle son dnem iirlerinde gzlenen bir baka olgu da, metafizie ynelitir. "iir, metafizie doru bir yolculuktur. Arap iirinde eksik olan ey de metafiziktir. Arap iiri realiteyle haddinden fazla megul oldu. Onu gndelik eylerden kurtarmak gerekiyor"12 diyen Dervi'e gre, kkleri topraa uzanm aa nasl ge doru ykseliyorsa, iir de metafizie ynelmek durumundadr.
iirin ufkunun ak olduuna, bu konuda "son durak" diye bir ey olamayacana iaret eden Dervi, szlerini u ifadelerle srdrmektedir:
"Aristophanes neyi aryordu? Dler lkesini! Celleddn-i Rm neyi aryordu? Tanr'y! Peki benim aradm nedir? Ben de ayn yolculuu yaptm, ben de ayn yoldan getim: Grek kltrnden, Fars kltrnden destek aldm. Ben iiri aradm. Bir vatan aramadm. Tanr, airler nezdinde, netice itibaryla iirdir. O, byk bir yaratcdr. air, Tann'ntn glgesidir. (...) Ufuk aktr. iire giden yol iirin ta kendisidir. Tannya giden yolda Tanr'y bulursunuz. iir de, iiri bulma giriimidir"13.
Dervi'in atmayla burun buruna olduu en zorlu anlarda dahi elindeki yegane silahn iirden ibaret olduunu da hatrlatmamz gerekiyor. iirlerinin kimi kez srail'de iddetli tepkilere yol at da dorudur. 1988'de Fransa'da bulunduu srada ilk kez El-Yevmu's-Sbi' dergisinde nerettii, Yryenler Ereti Szler Arasnda balkl iir, buna bir rnek olarak zikredilebilir. Paris'te yazlan iir, srail Parlamentosu'nda hararetli tartmalar yaanmasna neden olur14. air, srail'in 2002'de Bat
12 Bkz. Mahmoud D a r w ic h , a.g.e., s.116.13 Bkz. Mahmoud D a r w ic h , a.g.e., s.116-117.14 Bu iir etrafndaki tartmalar mstakil bir kitap olarak da yaymlanm bulun
maktadr. Bkz. Mahmoud D a r w ic h , Palestine mon pays. L'affaire de pome, Editions de Minuit, Paris 1988.
-
eria'da Filistinlilere kar dzenledii acmasz operasyonlara da bizzat tank olmutur. srail askerleri Nisan ortalarnda Dervi'in Ramallah'ta Halil Sakakini Kltr Merkezi'nde bulunan brosunu da tahrip ederler. Dervi, tanklar eliinde gerekletirilen ykma direnebilmek iin de re ve yazya snmakla yetinir.
Biz Kaybettik Ak Da Kazanmadt'mn yks
Elinizdeki bu yapt, Dervi'in eitli kitaplarndan derlenmi seme iirlerden oluuyor. Tm iirlerin Arapa aslndan evrildii bu alma, adn da sekide yer alan bir iire borlu: Biz Kaybettik Ak Da Kazanmad.
Sekiyi adlandrmakta kullandmz bu balk, Dervi'in kaybedenlerin, kurbanlarn, ezilenlerin ve maluplerin airi olma zelliini de imlemektedir. O, kendi deyimiyle, bir "Truval air"dir. Filistinlilerin yaad dramm Truvallann tarihiyle benzetiine deinen Dervi, "Ben de Truval bir air olmay yeledim. Zira kendi tarihini anlatmamtr Truva. Bizler de gnmze dek pek ok eser vermi olsak da, henz kendi tarihimizi anlatm deiliz"15 der.
Ancak Dervi asndan, kaybedenlerin safnda yer almak, umudu tketmilik ya da teslimiyetilik anlamna gelmemektedir:
"Kaybedenler safnda yer aldm kesin. Yaadklar bozguna ait bir iz brakma hakkndan yoksun braklm, bunu haykrma olanandan mahrum klnm kaybedenler... Ben bu bozgunu dile getirme yanlym. Ama bunun, teslim bayra ekmekle hi bir ilgisi yok. (...) Bozgunu haykrmak, kaybettiimizi kabul etmek ve sylemek, air ola
15 Mahmud Darvvish, Oltre l'Ultimo cielo. La Palestina come metafora, s.31.
-
rak en doal hakkm. Ben Truva'dan yanaym. Zira Truva bir kurbandr. Aldm eitim, varolu biimim ve deneyimlerim asndan ben de bir kurbanm"16.
Dervi iirlerinden hazrlanan bu sekinin oluum srecinin balangc ise, seksenli yllara kadar uzanyor. Arap yaznndan iir evirileri yaptm o dnemde, Gassn Kenefn'nin yazd eski bir kitap gemiti elime. gal altmdaki Filistin'in direni edebiyatm irdeleyen, Dervi'in iirlerinden rneklere de yer veren bir almayd bu17. Kitapta en beendiim iirler, Dervi'in imzasn tamaktayd. stanbul'da bir kitapla balayan bu tesadfi tanlk, mteakip yllarda Dervi'in sk bir takipisi olmam da beraberinde getirdi. Dervi imzasna rastladm her kpr kesip saklama, onun kitaplarn edinme adetim bu ekilde balamtr.
Zaman ierisinde, sipari zerine deil, tamamen zevk iin yaptm iir evirilerinde, Dervi'e arlk vermeye balamtm. evremdeki dostlara okuttuum evirilerin bazlarn, eitli edebiyat dergilerinde de yaymlamaktaydm. Dervi'ten yaptm ilk r evirilerini kitaplatrmam ise 1988 ylma rastlar: lm Seviyorlar Benim adl o alma, minik bir seki olmakla birlikte, Trk okurlar Dervi'in iirleriyle tantran bir ilk mstakil kitap niteliindeydi18.
Szn ettiim o minik seki okurlardan byk bir ilgi grm, basks ksa srede tkenmiti. Ancak ilgili yamnevi-
16 Mahmud D arvvish, a.g.e., s.30-31.17 Gassn K e n e f n , El-'Edebu'l-Filastniyyu'l-Muqvimu tahte'l-lhtill: 1948-1968
[gal Altnda Direnen Filistin Edebiyat: 1948-1968], Mu'essesetu'd-Dirsti'l- Filastniyya, Beyrut 1968.
18 Bahsedilen eviriyi, o yllarda kullanmakta olduum, Ltfullah Betder imzasyla yaymlamtm. Bkz. Mahmud D e r v i , lm Seviyorlar Benim, ev. Ltfullah Bender, Armoni Yaynlan, stanbul 1988.
-
nin mrnn ksa olmas nedeniyle, eserin yeniden basm da gndeme gelmemiti. Biz Kaybettik Ak Da Kazanmad balkl bu almayla birlikte, o ilk sekinin yeniden baslmasna artk gerek de kalmamtr. Zira bu alma, daha nce hi bir yerde yaymlanmam yeni evirilerin yam sra, ilk sekideki iirlerin de neredeyse tmn bnyesinde barndryor. Belirtilmesi gereken bir baka nokta da, o ilk sekideki evirilerin burada yeniden gzden geirilmi; Dervi'in kendi iirleri zerinde bilahare yapt kk rtularn da eviriye yanstlm olmasdr.
Biz Kaybettik Ak Da Kazanmad, Dervi'in sekiz kitabndan setiimiz iirlerden oluuyor. Sekide, 'Evrqu'z-Zey- iun'dan [Zeytin Yapraklan, 1964] be iir19, 'iqun min Filas- tin'den [Filistin'den Bir k, 1966] iki iir20, 'El-Asfru Tem- tu fi'l-Cell'den [Celle'de lyor Kular, 1969] iki iir21, Hab- bet Tenhedu min Nevmih'dan [Uykusundan Uyanyor Sevgilim, 1970] iki iir22, 'Uhbbuki ev L 'Uhbbuki'den [Severim ya
19 Sekideki iirler, Mahmud Dervi'in eitli kitaplarnn derlenmesinden oluan, 1994'te air tarafndan yeniden gzden geirilerek iki dit halinde yaymlanm olan Dvnu Mahmd Dervi [Mahmud Dervi Divan] adl eser esas alnarak hazrlanmtr. Evrqu'z-Zeytn'dan evirdiimiz "Srgnden Mektup", "Sz", "Ribat", "Hzn ve fke" ve "Kimlik Kart" adl iirlerin orijinali iin bkz.: Mahmd D e r v , Dvnu Mahmd Dervi, cilt 1,14. bask, Dru'l-'Avde, Beyrut 1994, ss. 33-39,48,51-52,56-59,71-74.
20 *'Aiqun min Filastn'den evrilen "Ses ve Krba" ile "Mar" adl iirlerin orijinali iin bkz. Mahmd Derv, a.g.e., ss. 86-88,141-152.
21 'El-Asfru Temtu fi'l-Celtl'den evrilen "Celle'de lyor Kular" ve "Yzellibi- rinci Mezmr" adl iirlerin Arapa asl iin bkz. Mahmd Derv, a.g.e., ss. 257- 259,287-289.
22 Habbet Tenhedu min Nevmih'dan evrilen Bir Filistinli Yarann Gncesi" ve "Pasaport" adl iirlerin orijinali iin bkz.: Mahmd D e r v , a.g.e., ss. 342-352, 358-360.
-
da Sevmem Seni, 1972] iir23, 'A'rs'tan [Dnler, 1977] iki iir24, Ver dun 'Eqal'de n [Gller Daha Az, 1986] dokuz25 ve de 'birne fi Kelmin bir'den [Yryenler Ereti Szler Arasnda, 1990] bir iir26 olmak zere, toplam yirmialt iire yer verilmektedir.
Sekideki rler, kronolojik sra esas alnarak tertip edilmitir. iirlerin yer ald kitap adlan da, seki ierisinde bir tr ara blm bal olarak kullanlmtr.
Seilen iirler, Dervi'in iir servenine ilikin, 1960'l yllardan itibaren yaklak eyrek yzyllk bir zaman dilimi hakknda genel bir fikir verebilecek niteliktedir.
Yaam boyunca otuza yakn kitaba imza atm, velt bir air olan Dervi'in Trkiye'de bugne dek hak ettii ilgiyi grm olduu sylenemez. Elinizdeki eserin, Trkiye'de u ana dek yaymlanm eserler asmdan, Dervi'e ilikin en zenli ve en kapsaml bir alma nitelii tadm sylememiz de bir abart addedilmemelidir.
23 Uhtbbuki ev Li Uhbbuki'den evrilen Gezgin Gitarist", Yine" ve "Gecedeki Ayak Sesleri" adl iirlerin orijinali iin b k z .: Mahmd D e r v , a.g.e., ss . 406-409, 427-429,-445-446.
24 A'rstan evrilen Dnler" ve "Uyuyan Bahe adl iirlerin orijinali iin bkz.: Mahmd D erv , a.g.e., ss. 591-593,661-665.
25 /Verdun Eqaiden evrilen "Sktrr Bizi Yeryz", "insanlar Gibi Yolcuyuz Biz Dif, Atina Havaliman, "Baka Barbarlar Gelecek", "lm Seviyorlar Benim", "Dour Beni... Dour Ki Bileyim", Buradayz urackta", "Ben Yusuf um Babacm ve Biz Kaybettik Ak Da Kazanmad" balkl iirlerin orijinali iin bkz.: Mahmd D e r v , DvSnu Mahmd Derv, cilt II, Dru'l-'Avde, Beyrut 1994, ss. 329, 331, 332, 340, 341, 352, 355, 359, 367.
26 iirin Arapa asl iin bkz.: Mahmd D e r v , 'birne fi Kelmin bir, Dru Tubqal, Casablanca 1990.
-
Dervi'in Trkiye'de halen yeterli ilgiyi grememi olmasnda, lkemizde ada Arap yazn konusundaki yaygn duyarszln da pay var. Bu konuda, Dervi'in Trkiye'de katmerli bir talihsizlie maruz kaldna da iaret etmek durumundayz. Katmerli talihsizlikle, Trkiye'de 1995-2003 yllan arasnda Mahmud Dervi'e mal edilerek drt alma yaymlanm olmasn kast ediyoruz27. Arapa bir metni okuma ve anlamak iin asgari bilgi donanmndan dahi yoksun olduu aka ortada olan tek bir ahsn imzasn tayan ilgili almalarda yer alan Trke metinlerin, Mahmud Dervi'in orijinal metinleriyle hi bir alakas bulunmadn da belirtmemiz gerekiyor.
smini anmaya gerek duymadmz ahsn, Arapa'da "kuatma" anlamndaki hsr" kelimesini "sur", Kur'an'daki blmleri imleyen "sre" kelimesini "suret" diye evirme komiklerini bir yana brakp, nndeki Arapa metindeki Kur'an, Yesrib, Hayber, Yahudiler gibi zel isimleri okuyamam olduuna dikkati ekerek, vehametin boyutlarna ilikin en azndan bir ipucu vermi olalm. Tabii ki iin en hazin yn, kt eviri deil szcn tam anlamyla bir kym niteliindeki bu almalarn Arapa'dan eviri etiketi alfanda Trkiye'ye yaymlanabilmi olmas ve de eviri kisvesiyle ilenen bu crmn eletirmenlerin de gznden kam olmasdr.
Bizler burada, iaret ettiimiz crm tehir grevini eletirmenlere havale ederek, Trkiye'deki Dervi evirilerinde bu trden inanlmaz bir garabet yaandna ilikin, yaynclara ve okurlara uyan niteliinde bir imada bulunmu olmakla yetinelim.
27 Kastettiimiz almalarn balklarn aktarmakla yetinelim: Glgeyi Yksekten vmek Beyrut Kasidesi (1995); Unutulan Anmak (2002); Beyrut Kasidesi Glgeyi Yksekten vmek (2003); Mavi Bir Gn (2003). Bu almalarda tercme diye sunulan metinler, Dervi'in orijinal metinleriyle karlatrldnda, eviri ile orijinal arasnda neredeyse hibir ilinti bulunmad grlmektedir.
-
Dostlara teekkr
Burada, elinizdeki sekinin ortaya kmasna, farkl biimlerde katkda bulunmu tm dostlara mteekkir olduumu da ifade etmeliyim. Arif A. Nyid ve Barbara Barletta, kendilerini ismen anmam gerekenler arasndadr. Zira, ktphanemdeki Dervi klliyatnn hatr saylr bir blmn onlara borluyum. almann bilgisayar ortamna aktarlmas ve dzeltiler srasndaki bitimsiz sabrndan dolay Hilal Tzner'e de mteekkirim.
almann kitaplamasmda, yayncm ve sevgili dostum Mehmet Van'n da elbette byk pay var. Onun srar ve tevikleri olmasayd, bu almaya esas tekil eden eviriler ve notlarn, uzun sre ktphanemin tozlu raijan arasmda kalma olasl bir hayli yksekti. Dervi'ten bir iir sekisi yaymlama dncesi, 2003'te Kitabevi'nde kendisini ziyaretim srasnda gndeme gelmiti. O dncenin kitaba dnmesi ise ancak Dervi'in vefat akabinde mmkn oldu.
Temennimiz, elinizdeki sekinin, Trke'de Dervi'in iirlerine olan ilginin artna en azndan ciddi bir katk salamasdr.
Tercme iinin, zellikle de iir evirisinin, kendine zg zorluklar olduu aikardr. evirilerimizde, asl metne sadakat ilkesine riayet ettik. Ama bunu yaparken, imkan dahilinde, iirlerin Trke versiyonlarnn eviri kokmamasna da zen gsterdik. iirlerin Arapa asllann okurken aldmz zevki, eviriye de ksmen yanstabilmisek, bizim amzdan maksat hasl olmu demektir. Takdir okurundur.
-
ZEYTN YAPRAKLARI (1 9 6 4 )
-
ISelmlann pcklerim sonsuzdur
Kayda deer baka havadis yoktur
Nereden balasam? Nasl noktalasam?
Zamann ak sonsuz
Gurbette yalnz ve yalnz
bir azk torbam var
inde bir kuru somun, bir coku
ve tadklarmn bir blmn tayan bir defter
-
irg
nde
n M
ektu
p
26
Sayfalarnda beni kin dolduran
canm skan her eye tkrdm bir defter
Nereden balasam?
Tm sylenenler
ve yarndan sonra sylenecekler
ne kucaklamayla noktalanyor
ne de bir elin dokunuuyla!
Gurbeti dnmyor memlekete
Yamurlar yamyor
Tyler bymyor
kaybolmu yaral kuun kanatlarnda
Nereden balasam?
Selmlarm pcklerim sonsuzdur
mdi...
-
Ona syle diyorum radyoya
Syle ona iyiyim
Ona rastlarsanz diyorum kulara
Beni unutmayn sakn
Syleyin ona iyiyim
yiyim
Ben iyiyim
Hl gryor gzlerim!
Ay hl gkyznde!
Hl paralanmad eski giysim
Kenarlan yprand ama
yrtklarn diktim, sapasalam hlS
rgn
den
Mek
tup
27
-
Yirmisinde bir delikanlym
Dn tam yirmi yandaym
Artk bir delikanlym anam!
Yaamla bouuyorum
Srtmda adamlarnki gibi bir aba
alyorum
bulak ykyorum lokantada
Kahve yapyorum mterilere
Onlar mutlu klmak iin
glckler taktryorum
hznl ehreme
-
myiyim
Tam yirmi yandaym
Artk bir delikanlym anam!
Sigara tttryorum yaslanp duvarlara
"Ah" ekiyorum yosmalara
Tpk bakalar gibi "Dostlar" diyorum
"Ne eker eyler u kzlar!
ekilir mi bu yaam, olmasa onlar?
Onlar olmakszn ekilir mi bu yaam?"
-
Arkadam dedi ki:
"Ekmeiniz var m a dostlar?
Her gece a yatlyorsa sorarm
nedir kymeti insann?"
yiyim
Ben iyiyim
Kara bir ekmeim
ve bir sepetik dolusu sebzem var benim
-
Radyoda
mltecilerden selm var mltecere
Hepimiz iyiyiz diyor herkes
zgnm diyen yok!
Sahi ne yapyor babam?
Tann'y zikretmeyi seviyor mu yine eskisi gibi?
ocuklar, topraklar, zeytinlikler nasl?
Ya kardelerim?
Memur oldu mu hepsi?
"Her biri retmen olacak"
derdi babam
"A kalrm ama onlar kitapsz koymam"
demiti bir gn
Mektuplar skebilen hi kimse yok kymde
Kzkardeim ne lemde?
Byd m? Geldi mi grcler?
Srg
nde
n M
ektu
p
31
-
Ya ninem nasl?
Kap dibinde oturuyor mu yine eskisi gibi?
yilikler iin, genler iin, nimetler iin
bizlere duac m hl?
Ya evimiz nasl?
Anm eiimiz, ocamz, kaplarmz nasl?
Radyoda
mltecilerden mesaj var mltecilere
yiymi hepsi!
Bense zgnm
Neredeyse yiyip bitirecek beni sanlar
zc de olsa
ah zc de olsa
size ilikin tek bir haber bile yok
radyoda...
-
Gece bir kurttur anam!
Gurbetiyi nereye kasa sktran
ufku karaltlara aan
kana susayan a m a bir kurttur!
Ve stlk rzgrla sarmadola hl
Gnahmz nedir anam?
Bir kez hayattayken lyoruz
bir kez de lrken!
ki kez lmemizin nedir sebebi?
-
Bilir misin nedir beni hngr hngr alatan?
abuk gel anam!
Bir gece vakti hastalandm ve illar ykt beni!
Akama sorulsa hatrlar m bilmem
buralara gelen ve yurduna dnemeyen gmeni
Akama sorulsa hatrlar m bilmem
kefensiz len gmeni
Ey stlk, hatrlar msn bilmem
o znl glgene
l bir ey misali atlan
bir insandr bir insan!
Hatrlar msn bilmem, ben de bir insanm bir insan
Bilmem cesedimi korur musun le kargalarndan!
-
Anam ey anam!
Bu satrlar kime yazdm?
Hangi ulak iletir bunlar?
Karada, denizde, ufukta
kapatmlar tm yollan
Ve sen ey anam!
Babam, kardalanm, yalanlarm, yoldalarm
belki hayattasnz
belki ldnz
belki de benim gibisiniz: Adressiz!
Yurdu yoksa
bayra yoksa
nedir kymeti insann?
Evet, nedir kymeti insann
adresi yoksa!
-
Yasakldr Arap airi
iirlerinde kaynamaktadr ln kan
Suya yanan deve kervan
onun snrlarnda yrr sonsuza dek
Ve esmer gzeli
kabuklan arasndadr istiridyenin!
-
Yasakldr Arap airi
lmeye alkndr sessizliinin klcyla
Sermitir tm srlan gzlerine
"Yarn" demitir, "gzlerimi anlayacaksn!"
Gzlerimde ben de bir sz braktm sana
Ama sanrm sen anlamadn!
-
RBAT
Ayrlmayacaz!
nmzde deniz, ardmzda orman
Nasl ayrlrz?
Ey dostum, kara gzlm
Al beni! Nasl ayrlrz?
Senden baka hi kimsem yoksa!
-
Belki bkarm gzlerinden
Ey sonsuza dek susuz dost!
Belki korkarm ellerinden
Ey sonsuza dek acmasz dost!
Ama hi kimsem yok benim
Hi kimsem yok!
Nasl aynlnz?
Ey yabanllarn en gzeli!
Bu amansz yolun korkusundan
ve nifaktan gayr ey dost
hibir ey yok aramzda
Deniz nmzde
Orman ardmzda
Nasl aynlnz?
-
HZN VE FKE
Dudaklarndaki ses comaz neelenmez
Cierlerindeki ate yenilgi nedir bilmez
Ayakkablar zerinde bir mltecinin
armha gerilmektedir babann babas
Senden bakasna uzatlmaktadr dudaklar
Salmaktadr gsleri
Niyedir kzp fkelenmemen?
-
Dn gece yolda karlatk
Meeliin tm iniltisini
meyhane meyhane tamaktayd dudaklarn
Bana elli kez anlattn
yok filan kadnn akym yok falan adamn
yok konyak iesiymi
yok kamplarm, yok bir klm Yemen ii!
Boa uyuturuyorsun Arap yaran
ielerin klhanbeyi!
Boa kaplyorsun sonu gelmez beklentilere
ey gece kanaryas!
Dudaklarndaki rzgr
arklardan rdklerini ykmaktadr birer birer
Niyedir kzp fkelenmemen?
-
Gl dediler, gl ki yaayasn!
Gld yola bakan gzlerin
brakt yangnn kle evirdii yrekle ilgilenmeyi
Yeminler ettin bana, "Ben mutluyum yolda" dedin
tebessmlerindeki felsefesini okudun klenin:
arap, yeil, bir beden ki boyu posu yerinde!
arabmda kanm grdnde
Nasl ieceksin yolda?
-
in
Harabeye dnen ky
ba bekisi, toprak, l
ve tarlanzdaki zeytin ktkleri
yuvalan baykularn ya da kargalarn!
Bu yl kim hazrlad sabam?
Kim iledi topra?
Sana sylyorum: Hani kardein? Hani baban?
Onlar birer serapt!
Nereden ktn? Duvardan m? Evet, sen!
Yoksa bulutlardan m dtn yere?
llerin onurunu korur musun acaba?
Gecenin bitiminde alar msn kapy?
Niyedir kzp fkelenmemen?
-
Seviyor musun o kadn?
Senden nce ben sevmitim onu
rpermitim rl gr salarnn stnde
Gzeldi hotu
Ama kabrimin ve sayl gnlerimin
stnde dans etti ekinmeksizin
Hora tepti bakalaryla tutuarak
Ben ve sen, tarihi knyoruz
ve de erkekliini yitirmi bayra
Kimiz biz?
Caddelerin hoyratlna karma sakn
Doyasya emsin zilletini katledilen sancamzn
Niyedir kzp fkelenmemen?
-
Yllarca iimizde tadk hzn, sabah olmad bir trl
ehvetini gnlerin krelttii
Rzgrlarn krkledii bir atetir hzn
Nasl gemlersin iindeki rzgr?
Ki hibir silhn yoktur aslnda
bir mbah vatanda
rzgr ve atele bulumaktan baka!
-
KMLK KARTI
Kaydet!
Arabm
Kartmn numaras ellibin
ocuklarmn says sekiz
Dokuzuncusu da yolda
yaz sonunda burda!
Kzyor musun?
-
Kaydet!
Arabm
Ta ocanda alyorum emeki yoldalarmla
ocuklarmn says sekiz
Ekmeklerini
tatan karyorum
giysilerini ve defterlerini!
Sadaka dilenecek deilim kapnda
Konann girii nnde
kk drecek deilim kendimi!
Kzyor musun?
-
Kaydet!
Arabm
Adm var yalnz, yoktur soyadm
fkeden kprerek yaayan
en sabrl insanym bu diyarn
Zamann douundan
yllarn balamasndan
selvilerden, zeytinlerden
otlarn yeermesinden
daha eskiye uzanr kklerim!
-
Karasaban sren bir ailedendir babam
soylu efendilerden deil!
Ve dedem bir iftiydi
ne nesebi vard ne eceresi!
Kitap okumaktan evvel
gnein ykseliiydi bana rettii
Evim bir korucu kulbesi
dallardan ve kamlardan
Rahatlatyor mu seni bu durumum?
Adm var yalnz, yoktur soyadm
-
Kaydet!
Arabm
Sa rengi: Kmrkaras
Gzler: Kahverengi
A yna niteliklerim:
Bamda kefiye stnde bir siyah ember
Ayalarm adet sert bir kaya
trmalar kim dokunsa
Adresim:
Sokaklan adsz
unutulmu bir kydenim, silhsz
ta ocandadr, tarladadr tm erkekleri
Kzyor musun?
-
Kaydet!
Arabm
Sen yamaladn balanru atalarmn
Benim ve tm ocuklarmn
srd topra sen yamaladn
Bana ve torunlarma
hibir ey brakmadn
u kayalklardan baka!
Sylendiine gre hkmetiniz
Bunlar da alacakm, yle mi?
-
Madem yle!
Kaydet!
Kaydet, ilk sayfann t en bama!
Nefret etmem insanlardan
Hi kimseye saldrmam!
Ama a kalnca
topram gaspedeni i i yerim!
Kolla kendini, kork benim almdan!
Kork benim fkemden!
Kolla kendini!
-
FLSTN'DEN BR IK (1 9 6 6 )
-
SES VE KIRBA
Bir kulem olsayd benim
cebimde hapsederdim yldrmlar
sndrrdm bulutlan
Denizde yelkenlerim olsayd benim
avularma alrdm dalgalan ve frtnalan
uyuturdum kpkleri
Merdivenlerim olsayd benim
gnein tepesine dikerdim
harap topraklarda mahvolan bayra
-
Bir atm olsayd benim brakrdm dizginlerini gemlerdim rzgrlar tepelere sreni
Tarlam olsayd benim ve de bir sabanm
yrek ve iir saardm
topraa
Bir udum olsayd benim
ezgili sorularla doldururdum sessizlii
yactmrdm dostlan
Ayaklarm olsayd benim
yrrdm.. lesiye yrrdm
ormandan ormana
-
- Baka ne kald ki mahkm?
... olsayd benim
armhm bile benim deil
ona ait olan benim
ikenceye dek!
Gece, yine kt gece
ve haykryor: Korkmuyorum!
-
- Bayanlar baylar!Ey ykselenler mzrak ucunda! Bacaklar kesilir, boyunlar vurulur
yrekler sndrlr dilerseniz
Ve bulut
ayaklarnzn zerinde yrr
Mil ekilir gzlere ve tepeler
seslendiinizde ker
zm balarnz kuruduysa eer
araba dnr
toprakla tuzlanan kanm!Nil dklr Frat'asiz isterseniz, karga
dilerseniz bir delikanldr gece vakti!
-
Ama bir gn ykseldi sesim:Korkmuyorum!
Gcnz yetiyorsa onu krbalayn
Sesim ki hl ykseliyor madem: Korkmuyorum!
Dn peine yanklarn!
-
IYryorum en gzel kyya
Ayaklarmn altnda diken
zlme senGne gibidir admlarmgcn koruyamaz kanm olmakszn!
-
Yryorum en gzel kyya
Kalbimin etrafnda korsanlar zlme sen
Toprak gibi yorulmu yreim
akn elinde bir meltem
nefrete kar baruttur!
-
Yryorum en gzel kyya Gelgelelim kayyor pabularm Ben de kirpiklerimi koyarm
Evet, kirpiklerimi!
Durmam
yenik dmem uykuya, silkinirim
nk yol ortasmda uyuyanlarn
yataklar farkszdr
teneir tahtasmdan!
Gelin kelepe ve zn yoldalarm
Gelin yryelim En gzel kyya yryelim Yelmeyeceiz asla Hibir ey kaybetmeyeceiz
tabuttan baka!
-
Hanerelerimiz
yksee, daha yksee!
Gz yuvalarmz
yksee, daha yksee!
zlemlerimiz
yksee, daha yksee!
arklarmz
Yksee, daha yksee!
Daraalanmzdan
bugnmzn, dnmzn armhlarndan merdivenlerini receiz vaat olunan yarnlarn! Sonra haykracaz: Tanrm!
Alsn kapal kapn!
-
Hanerelerimizden atlarmzn szlanndan
tatl arap gibimeyhanelerimizde yudumlanan
kasideler dktreceiz
Caddelerde
fabrikalarda
ta ocaklarnda
tarlalarda
kulplerimizde sylenen
kasideler dktreceiz
-
Ta ocaklarmzdanen uza, en derini, en gzeli grengzlemevleri dikeceiz
Ancak gndoumunda
gndoumunda dalacaz
Ancak zaferi
zaferi duyacaz
Yeryzndeki her bakaldr
sarsar bizi
Yeryzndeki her gzel
per biziAlrz birer yudum
yeryzndeki her baheden
Yeter ki raks etsin, taklrz koluna
yeryzndeki her iirin
Yeter ki seslensin, koarz yardmna yeryzndeki her yetimin
-
Klamzdan kacaz Srgnmzden
smaklarmzdan kacaz
Ve svp sayacak dmanlarmz:
"te bedeviler! Aha! Allah'n Araplar!"
Evet, Arabz
ve de utanmayz bundan
Biliriz nas tutulur oran sap
Nasl direnir silhsz bir insan
Modem fabrika
evhastaneokul
bomba
fzemzik nasl yaplr biliriz En gzel iirleri yazarz biz!
-
Peki sonra?
Duyduk fosforlu sesini
Duyduk sesini, evet duyduk
Kelimeler nasl billrlatrabilir
karanln kulbelerini!
Yollarn zifir mi zifir
Nur ama alayan
bir gzyadr halkn
Yollara atlan bir seccadede sadece bir naktr topran
Ve senin, kalmamtr azm
Peki sonra, evet sonra?
Poyraz ykl sesin pek ho ama
biz onu da zehirledik tasalanma!M
ar
67
-
Asfalt gibi alan birisin sen
Alan tekisin
Ey sen, ezilmilik perdesiyle korunan
Ay gibi aptaln tekisin sen
Bir ta zerinde gerilmisin armha
Brak da tamamlayaym marm
Brak da ykleneyim poyraz
Brak da rzgrlar hapsedeyim avularma
Brak da dinamitler depolayaym kanmdaAsfalt gibi alan birisin sen
Ay gibi
aptalm tekisin!
-
Namus gecelerine elveda
Truva surlan, size elveda
Snaklarmzdan ktk
galcilerimizin dnlerinde
dansa ktk Truva erkeklerinin lm stnde
Karldk, bakireliimizi vereceiz bunlara
Sunacaz diledikleri her eyi
nk yoktur bunlarn acmas
Uzanacaz Truva kahramanlarn
katledenlerin yataklarnda
Namus ve rya gecelerine elveda
Sevdiklerimizin anlan, size elveda Truva kalntlarndan
karlm birer esiriz artk bizler!
Mar
69
-
Mara bir yorum:
Evet, kulak verdim namelere
Okyanusun derinliklerinden dalarn zirvesine
gerilmi gitarm
umutsuzluun cenazesine boyun edirme sakn
Ki iekler ve kibrit yok olmasm
Bir azda
gn gelir iek aar bir tomurcuk, bir kandil olur
elii eriten bir iir olurYrr nameler caddesindeaclardan bir afyon zerkedilmesin diye cesetlere
-
Evet, kulak verdim namelereAma ben arttm gzya iindeki dilleri
Ebediyeti yoktur zulmn ve karanln
Yakalm mazinin divitini
ve alalm nc ezgimizi!
Benim azmimden
Senin azminden
Benim etimden
Senin etinden
Aalm gelecein yoku yolunu!
-
Mar
72
Peki sonra, evet sonra?
anl tarihe vgler yadran
bir gzyadr halkn
Kelepenin ezgisi
cenazelerimizi kaldrr
ve kazar mezarn direnenlerin!
-
- Alo! sa'yla m gryorum?
- Evet! Siz kimsiniz?
- "sraiT'den aryorum
Ayaklarmda pranga
Tadm dikenlerden bir ta var bamda
Hangi yolu sesem acaba?
Ey Tann olu hangi yolu seeyim syle bana!
Tatl kurtuluu inkar m etsem acaba?
Yrmeli miyim yoksa?Yrrsem lr mym acaba?
- Size tavsiyem: Yryn millet, ileri!
-
- Alo! Araplarn Muhammed'iyle mi gryorum?
- Evet! Siz kimsiniz?
- Memleketinde tutuklanm biriyim
Ne topram var
ne bayram, ne de evim!
Srgne attlar ailemi
Sesimdeki atei de satn almaya geldiler imdi
kabilmem iin zindann karanlndan
ne yapmalym syle bana!
- Zindana da meydan oku, gardiyana da!mann tatll
eritir acurun acsn!
-
- Alo! Habakkuk orada m efendim?
- Evet! Siz kimsiniz?
- Efendim ben bir Arab'm
Bir elim vard, tohum saard
Topram vard, eliyle gzyle gbrelemiti babam
Admlarm vard benim ve de bir abam
Fesim vard, teflerim vard
Ve benim...- Yeter evldm yeter yreimi paralyor hikyeniz
baklar saplamyor yreime!
-
Marn devam:
Brak da tamamlayaym marm
Ecdadn hediyesidir torunlara:
"Biz ektik, siz biin!"
Ses bizim gbremiz olur
l yamurla doldurur
meyveler verdirir ksr aalara!
Brak da tamamlayaym marm
-
CELLE'DE LYOR KULAR(1 9 6 9 )
-
CELLE'DE LYOR KULAR
- Az sonra buluacaz gzelim bir yl sonra
bilemedin iki yl
bir nesil sonra...
Yirmi baheyive kularn Celle'nin
atverdi fotoraf makinesine
Sonra denizin ardnda
yeni bir mana aramaya koyuldu hakikate
-
/ Bir amar ipidir vatanmher dakika dklen
kanlarn mendillerine
Ve ben sahile uzanmm sereserpe
kum ve palmiye yerineBunlar nereden bilsin gzelim, nereden /
-
Gmrk kapsndaki prsk sevinlerin srrmsana baladk Rita, lm ve ben
Senin ilk cephende
evinin penceresinde
yenilendik, lm ve ben
Biz ki iki ehreyiz, lm ve benimdi neden kayorsun ehremden
neden kayorsun?
Baaklan yeryznn kirpii klacak olandan
imdi neden kayorsun?
Volkan yaseminin bir baka ehresi klacak olandan neden kayorsun?
-
Geceleri sadece gzelimin sessizlii yorard beni cadde gibi, eski mahalle gibi
kapnn nne serilen sessizlii
Nasl istersen yle olsun Rita!
Bir balta olsun sessizlik
Yldzlara ereve olsun istersen
Bir iklim olsun istersen, aaca filizler srdren
Baklarn en keskin yerinden
pckler deviririm ben
Hadi gel kymlara dalalm istersen
-
Sr sr kularkurumu yapraklar gibi dtler
yldlar zamann kuyularna
Ve ben durmadan aslrm mavi kanatlara
Rita!
Byyen mezar gzlerim ben
Rita!
Cildime yurdun eklini nakeder
kelepeler...
-
YZELLBRNC MEZMUR
Yerualem! Dudaklarmdan uzaklam Yerualem!
Mesafeler yakm m yakn
ki sokak var aramzda ve de srt bir tanrnn
Ben sende bir yldzm
sende duran. Ne mutlu ikencedeki bedenime!
Babil gecesine dyor uzaklkDorudur, lm yeiline ballm
Dorudur, pencerelerin alad
zgrlmn sesi geliyor prangalarn akrtsndan
Savaa duruyor armhm, savaa!
-
Yerualem!
Tm adlarm kanma skm Yerualem!
Beni aldatt beni aldatm lisanlar
Adm anmayacam bir daha
Eriyip tkeniyorum, mesafeler yakn m yakn
Ve konserve hasretler devrinde musikacba
beni vurmak iin ekiyor silahm
Mezmurlar birer ta oldu da
beni mezmurlarla taladlar
portakal bahesinin yanmda
-
Yerualem!Kanayan bir zeytin ekline brnm Yerualem!
Efsanelere ve peygamberlere
ark oldu derilerim
Ey sen, Babil'im benim! Ne mutlunmzdeki gecenin komusuna!
Ben ki daha yaknm sana
pencerelerin alayndan.
Ne mutlu
dn geceki musikacbana!Oradayd musikacba. Bedenim hl ayakta!
Ben sende bir yldzm
Babil gecesine dyor uzaklk
Savaa duruyor armhm, savaa!
Allelya!Allelya...
Allelya...
-
UYKUSUNDAN UYANIYOR SEVGLM
(1 9 7 0 )
-
Fadv Tkn'a
1
Anlardan mufz biz
El-Kermil iimizde
Celle'nin otlar kirpiklerimizde
Bir nehir gibi ona uzanaydk deme bana
yle deme!
Memleketin etindeyiz biz... Memleket de iimizde!
-
Yavru gvercinler gibi deildik haziran ncesi
Akmzn prangalar arasmda paralanmaynmbudur sebebi
Biz yirmi yldr ey bacm
iir yazmyoruz ama
savamaktayz savamakta
3
Gzlerine den o glge
haziran ayndan
alnlan gnele kuatmaya gelen
bir lh eytan!
Bir ehit rengidir o
bir dua tad
O ki ldrr ya da yaatr
Her iki durumda da ah ki ah!
-
Gzlerinde gecenin balangc
O uzun gecenin sonundan bir damlayd yreimde
Bizi u saatte bu mekanda birletiren
dn yoludur
knt andan
5
Bu gece o sesin
bir bak, bir yara, bir sarg
kurbanlarn sessizliinden gelen bir uyku
Nerede benim ailem?
Srgn adrndan ktlar
ve yeniden tutsak oldular!
-
Ak szckleri paslanmad ama sevgilim
esarete dt benim - Ey ak, ey akm benim
Rzgarn silip sprd balkonlar
evlerin eiklerini
gnahlar bana ykleyen ak!
Gnlerden bir gn
kalbim sadece gzlerini alabilmiti senin
Ve imdi vatanla zenginleti kalbim!
7
Tarlakuunun sesini
igalcilerin ehresinde
parldayan bir hanere dntren nedir, biliriz
Kabristan sessizliini
bir festivale, hayat bahelerine
dntren nedir biliriz
-
Sen ark sylerken
balkonlarn koptuunu grdm duvarlardan
dan yamalarna kadar uzanmaktayd alan
Dinlediimiz mzik deildi
Gremiyorduk szcklerin rengini
Odadayd bir milyon kahraman!
9
Kanmda, onun ehresinden bir yaz
ve de mstear bir nabz
Eve dndm utana utana
ylp kald yaramn stnde ehit
Doum gecesinin smayd
ntizard
Ve ben bir bayram deviriyorum onun ansndan!
-
iy ve ate, gzleridir onun
Kendisine fazla yaklatmda arklar syler
sessizlik ve dua an', buharlar kucamda
Ah, dilersen ehit diye adlandr onu
Gen mi genti barakadan ayrldnda
Geri geldi sonra
geri geldi
bir lh ehre!
11
Bu toprak emer ehitlerin derisini
buday ve yldz vaat eder yaza
Tapm bu topraa!
Tuz ve suyuz biz onun barsaklarmda
savaan bir yarayz barnda
-
Kanm boazmda ey bac
Gzlerimde ate
Kurtuldum halife kapsnda ikayetten
Tm lenler
ve gndz eiinde lecek olanlar
kucakladlar beni, bir bomba yaptlar benden!
13
Ahbaplarn evi metruk
liklerine kadar evrilmi Yafa
Beni aramaya koyulan
sadece kendi alnn bulabildi benden
Bu lm bana brak ey bac
bu yitip gitmilii bana brak
ki bozgunun stne bir yldz reyim ondan
-
14
Ey marur yaram
Ne benim vatanm bir bavul
ne de ben bir yolcu!
Ben ak, toprak mauk!
15
Anlara daldmda
nedamet otlar yeerir alnmda
hasretini ekerim uzak bir eyin
zleme teslim olduunda
benimserim efsanelerini klelerin
Sesimden akltalan
kayadan nameler yapmay yelerim ben!
-
16
Alnm glge tamaz
Gremem glgemi
Tkrrm ben
geceleri alnlan aydnlatmayan yaraya!
Gzyan bayrama sakla
sevinten alayacaz sadece
Alanda
dn ve hayat koyalm adm lmn!
17
Yarayla bydm ben
Geceleri nas adra dntn
asla sylemedim anneme
Ne kaynam yitirdim, ne adresimi, ne de ismimi
Onun eski psk giysilerinde
bir milyon yldz grmemin budur sebebi!
-
18
Sancam siyah
Liman bir tabut
Srtm bir kpr
Ey iimize yklan dnyann sonbahar
Ey iimize doan dnyann ilkbahar
ieim krmz
Liman ak
Kalbim bir aa!
19
Lisanm bir su rlts
kasrgalar rmanda
Gnein aynalar ve buday
sava alannda
Belki yanl ifade ettim kimi zaman
ama -tevazu bir yana- harikaydm
kalbimi szlkle deitirdiim an!
-
kiz olduumuzu anlamamz iin
dman lazmd mutlaka
Mee kknde oturmamz iin
rzgar lazmd mutlaka
armha gerilen efendi
yarasn yitirmi, dlek bir ocuk olurdu
armh tahtnda bymeseydi!
21
Bir szm daha var sana
henz sylemedim
Ay' igal ediyor balkondaki glge
Memleketim bir destan
Ben algcydm orada
oldum bir alg teli!
-
Bir
Filis
tinli
Yara
nn
Gn
cesi
Arkeolog talar inceleme derdinde
kendi gzlerini aryor efsane harabelerinde
Kendi kendine kantlama derdinde:
Gzleri olmayan basit bir yolcuymuum ben!
Bana ilikin tek bir harf dahi yokmu medeniyet kitabnda!
Ama ben usul usul dikiyorum aalarm
ve de sylyorum ak arkm!OO
23
Hezimetin srtnda tad yaz bulutu
serabn ipine seriverdi
sultanlar neslini
Cinayet gecesinde ldrlen ve dirilen ben
ite iyice yaptm topraa!
-
Sz eyleme dntrme vaktim geldi benim
Toprak ve tarlakuu akm kantlama vaktim geldi
Bu zamanda gitar paralar sopa
Ben, bir aa peyda oldu olal ardmda
sararp durmaktaym aynada!
-
PASAPORT
Beni tanyamadlar
pasaportta rengimi emen glgede
Yaralarm onlar nezdinde
tm fotoraflara k olan bir turist iin bir sergiydi sadeceTanyamadlar beni, ah! Ne olur brakma
avularm gnesiz
nk aalar
tanr beni...Tanr beni tm yamur trkleri
Ne olur ay gibi solgun brakma beni!
-
Uzaklardaki havalimannn kapsna kadar
avularm izlemiti tm kular
Tm buday tarlalar
Tm zindanlarTm beyaz kabirler
Tm hudutlar
Sallanan tm mendiller
Tm gzler
Benimleydi ama onlar
Hepsini sildiler pasaportumdan!
-
Ne ismim kald ne mensubiyetim
Ellerimle ilediim toprakta
Eyp bard bugn g doldururcasna:
Zorlamayn beni iki kez ibret olmaya!
Baylar! Peygamber erendiler!
Adm sormayn aalara
Anasn sormayn vadilere
Benim alnmda ikiye ayrlr k klc
Benim ellerimdedir nehrin sularnn kayna
Tm insanlarn yreidir benim uyruum
Varsn alnsn pasaportum!
-
SEVERM YADA
SEVMEM SEN (1972)
-
GEZGN GTARST
Ressamd
Ama resimler
genelde ne aar kaplan
ne krar
ne de alkoyar balklan aya bakmaktan
(Dostum gitar Al beni...Gtr uzak pencerelere)
-
Gezg
in
Gita
rist
10
8
airdi
Ama iir
kuruyuverdi belleinde
gemide gverteden
Yafa'y grdnde
(Dostum gitar
Al beni...
Gtr balrengi gzlere)
-
Askerdi
Ama arapnel
tverdi sol dizini
hemen verdiler hediyesini:
Yeni bir rtbe
ve bir tahta bacak!
(Dostum gitar
Al beni...Gtr uyuyan lkeye)
-
nmzdeki gecelerde
asker imzas koleksiyonuna balaynca insanlar gitarist gelecek
Gremediimiz bir yerden gitarist gelecek
Tanklarn doum gnn kutlarken insanlar
Gitarist gelecek
i amarlaryla ya da rlplak
-
Gitarist gelecek
Neredeyse greceim
Neredeyse kokusunu alacam tnlarndaki kann
Neredeyse greceim tm caddeleri dolatm
Neredeyse duyacam
kasrga gibi haykrdn
yi bakn!te tahta bacak, t kendisi!
Dinleyin!
te insan etinin ezgisi!
-
Yine
uyuyorlar ktiller
cildimin altnda
Daraacbir bayraa dnyor
bir smble
yaklan ormann gnde
Glge ellerini almmdan ekti ve saklandk bir le vakti
-
Yine
yryor asker
cildimin altnda Yine
gizleniyor dudaklarm
ulusal marn kvrmlarnda
Glge ellerini alnmdan ekti
ve saklandk bir le vakti
-
Yin
e
Yine
firar ediyorlar ehitler
airlerin arklarndan
Yine
indik armhmzdan
ne bir toprak bulabildik
ne de bir gk grebildik!
Glge ellerini alnmdan ekti ve saklandk bir le vakti
-
birletik
ben, ktil ve lm
Yreimin stne
bir aba oldu zgrlm
Gzleri srgn yerim oldu ve memleketim
Yine
bulutlarda kayboluyor su
Cihada arlyoruz yine!
Glge ellerim almmdan ekti
ve saklandk bir le vakti
-
Benim yerime onu ldrdler
bir le vakti
Yinetutuklamadlar beni Zira ktiller
cildimin altnda!
-
GECENN AYAK SESLER
Srekli
yaklaan ayak sesleri duyuyoruz geceleri
Srekli
kaplar frlayp kayor odamzdan
uzaklaan bulutlar misali
-
Yatamdaki mavi glgem
kim ekiyor her gece?
Ayak sesleri geliyor
Gzlerin yurdumdur
Kollarn bir ember, dolanmtr bedenime
Ayak sesleri geliyor
Ey ehrzd!
Niye kayor beni resmeden glge?
Bir aa ol glgeni greyim
Bir ay ol
glgeni greyim
Bir haner ol
glgeni greyim glgemde Kller arasnda bir gl biiminde!
Srekli
yaklaan ayak sesleri duyuyoruz geceleri
Srgn yerim oluyorsun ve hapishanem Ha gayret
ldr beni tek hamlede
N'olur ldrme beni
yaklaan ayak sesleriyle!
-
DNLER(1977)
-
DNLER
Bir k zifaf gnne geliyor savatan
Giyinerek ilk takm elbisesini
halay ekiyor o da
cokulu, karanfilli bir at misali
Sevin lklaryla kadnlarn
huzuruna kyor Fatma'snn Gelin ve damat iin bir ark tutturuyor srgndeki tm aalar ve yumuak matem mendilleri
-
Gzlerini nne edi k
Uzatt o esmer ellerini kna yaklsnve sarlsn diye kutsal beziyle kadnlarn
Uaklar geiyor
sevin lklarnn stnden kadnlarn
Uaklar
Alp gtryor uaklar
kelebeinin kucandaki ve matem mendillerini
Bir ark tutturuyor kzlar:
EvlendinTm kzlarla sen evlendin
y MuhammediHayfa'nm kiremitleri stnde geirdin
ilk geceni
y Muhammedi
-
Ey klar a!
y Muhammedi
zm balaryla
yaseminden itlerle sen evlendin
y Muhammedi
Merdivenlerle sen evlendin
y Muhammedi
Savap direnmektesin
y Muhammed!
Memleketle sen evlendin
y Muhammed!
Y Muhammed!
-
Uyu
yan
Bah
e
124
UYUYAN BAHE
Uykuya daldnda ellerimi ektim alarcasna
rttm dlerini
Gzkapaklannn ardnda gizlenen bala baktmDualar ettim mucize ayaklara
Eildim durmadan atan nabzma
Bir buday grdm mermer ve bakr stnde
Kanmdan bir damla szld gzlerindenTitredimBahe uyumaktayd yatamda
-
Kapya gittim
Dnp bakmadm uyumaya devam eden canma
Eski ayak seslerini duydum, yreimin zillerini
Kapya gittim
- O ise anahtar antasnda
ak yaam bir melek gibi uyumakta -
Yamurlu bir gecede
Nabzmdan ve yamurdan baka
hibir ses duyulmuyor yollarda
-
Kapya gittim Kap alyor
kyorum Kap kapanyor
Glgem kyor ardmdan
Madem ki yabancsym artk anlarmn ve evimin
neden elveda diyeyim?
Merdivenleri indim
Nabzmdan ve yamurdan baka hibir ses duyulmuyor yollarda
Ve onun ellerinden sefer arzusuna doru
inie geiyor admlarm
-
Aacn yanna vardm
Burada pmt beni
Burada arpmt beni gmten ve karanfilden yldrmlar
Burada balyordu onun dnyas
Burada bitiyordu onun dnyas
Durdu ktan ve civadan saniyeler
Yrdm
DuraksadmSonra yrdm
admlarm ve tuzlu belleimi toplayarak
Yrdm "ben"le birlikte
Uyu
yan
Bah
e
127
-
Uyu
yan
Bah
e
128
Ne veda ne de aa!
Uyumutu pencerelerin tesindeki ehvetler
Uyumutu tm ilikiler
Uyumutu pencerelerin ardndaki ihanetler
Uyumulard aratrmaclar
-
Rita uyuyor
Uyuyor ve uyandryor dlerini
Sabah pcn alacak
Yine gn doacak ona
Sonra Arap kahvesi yapacak bana
ve kendine stl kahve
Bininci kez akmz soracak bana
Yine yantlayacamSabah kahvemi hazrlayan o ellerin
kurbanym ben o ellerin
-
Rita uyuyor
Uyuyor ve uyandryor dlerini
- Evlenecek miyiz?Evet!
- Ne zaman?
Askerlerin miferlerinde
menekeler gverdiinde!
-
Sokaklar, postane, kaldrm kahveleri
gazinolar, bilet gieleri
Hepsini hrladm birer birer Seni seviyorum Rita, seni seviyorum
Sen uyu, ben gidiyorum
Acmasz kular gibi nedensizce gidiyorum
Clz rzgrlar gibi nedensizce gidiyorum
-
Seni seviyorum Rita, seni seviyorum
Sen uyuSoracam tam on k sonra:
Uyuyor musun hl?
Yoksa uyandn mRita'm?
Rita!
Seni seviyorum Rita'm!
Seni seviyorum!
-
GLLER DAHA AZ (1986)
-
SIKITIRIR BZ YERYZ
Sktrr bizi yeryz, toplar son geitte,
uzuvlarmz soyunuruz geebilmek iin
Skar bizi yeryz, keke buday olsaydk onun,
lr dirilirdik. Bizim anamz olsayd keke
Anamz olsayd da acsayd bize. Dmzn yklenecei
kayalklara ait bir resim olsaydk keke
Aynalar. Ruhun son savunmasnda,grdk yzlerini, en sonuncumuzun ldrecei kiilerin
Alatk onlarn ocuk bayramlarnda,
grdk yzlerim, ocuklarmz frlatp atacak kiilerin
Sk
tr
r Bi
zi Ye
ryz
135
-
Bu son uzayn pencerelerinden.
Yldzmzn parlataca aynalar
Nereye gideceiz bu son snrdan sonra?Nereye uacak kular,
bu son gkyznden sonra?
Nerede uyuyacak bitkiler, bu son havadan sonra?
Kankrmz buharla yazacaz isimlerimizi
Etimiz tamamlasn diye, keseceiz iirin ellerini
Burada leceiz. Bu son geitte
Kanmz, buraya ya da yine buraya dikecek zeytinini!
-
NSANLAR GB YOLCUYUZ BZ DE
insanlar gibi yolcuyuz biz de,
ama dnmyoruz hibir eye... Seferimiz
bulutlarn yolu sanki. Bulutlarm glgesine
ve aalarn gvdesine defnettik sevdiklerimizi
"Yzlerce yl dourun bizden" dedik elerimize,
"Dourun ki tamamlayalm, lkeye bir saatlik,
muhle bir metrelik seferimizi!"
Mezmr arabalaryla deriz yollara, uzanrz peygamberler adrnda, karz
ingenelerin szcklerinden
nsa
nlar
G
ibi
Yolc
uyuz
Biz
De
137
-
Hdhd gagasya leriz uzay ya da arklar syleriz
oyalamak iin nmzdeki mesafeyi,ykar artrz ay n
Yolun uzun. Yklenebilmek iin bu uzun yolu omuzlarna
yedi kadn dle sen!
Hurma aacn onlar iin salla,
salla ki renesin adlarn ve hangi anadan doacan
elileli ocuun!
Szcklerden bir lkemiz var. Konu,
konu ki yol sreyim tatan taa!
Szcklerden bir lkemiz var. Konu,
konu ki renelim nerede biteceini bu yolun!
-
ATNA HAVALMANI
Atina Havaliman, datr bizi havalimanlarna. "Nerede savaacam" dedi gerilla. Bir hamile kadn bard: "ocuunu nerede armaan edeyim sana?". "Param nereye yatrsam?" dedi memur. "Benim param m yoksa eninkini mi?" dedi aydm. "Nereden geliyorsunuz" diye sordular gmrk grevlileri. "Denizden" dedik. Sordular: "Nereye gidiyorsunuz?". "Denize" dedik. Dediler ki: "Adresiniz neresi?". "Boham kym- dr" dedi, grubumuzdan bir kadn. Atina Havalimannda bek- letik yllarca. Bir delikanl bir kzla evlendi. Bir oda bulamad ydnm nikhna. Sylendi kendi kendine: "Nerede gireceim gerdee?". Gltk. "Delikanl! Bu sorunun lemi yok!" dedik. "lmemek iin lyorlar, sehven lyorlar" dedi aramzdaki yorumcu. "aresi yok, yklacak mlteci kampmz. stedikleri nedir bizden?" diye sordu yazar. Her gn sakinlerini deitirmekteydi Atina Havaliman. Bizler ise durmadan denizi bekleyerek, ylece kaldk banklarda. Ey Atina Havaliman, hem de yllarca!
-
Baka barbarlar gelecek. Kars karlacak imparatorun.
Davullar alnacak.
Davullar alnacak, aha kalkmas iin atlarn
cesetler zerinde, Ege Denizi'nden anakkale'ye!
yi de bize ne? Atlarn yarndan, kanlarmza ne?
-
Kars karlacak imparatorun. Davullar alnacak.
Baka barbarlar gelecek.
Barbarlar dolduracaklar ehirlerin boluunu,
denizden biraz daha yksek, kltan daha gl
lgnlk vaktinde!
yi de bize ne? Bu soytar slalesinden, ocuklarmza ne?
Davullar almacak. Baka barbarlar gelecek.
Kars karlacak imparatorun evinden
Ve o evden skn edecek asker seferberlik
dekteki gelini geri getirmek iin yataa
yi de bize ne? Bu alelacele evlilikten, elli bin maktle ne?
Bizden sonra doar m Homeros? Mitolojiler aar mkaplarm herkese?
-
l
m
Sevi
yorla
r Be
nim
14
2
lm seviyorlar benim, "bizimdi, bizdendi" diyebilmekiin!
Duydum ayak seslerim, duydum. Tak, tak... Yirmi yldr yryorlar gecenin duvarnda. Geliyorlar. Amyorlar kapy. Ama ite giriyorlar u-an. Ortaya kyor : air, Katil ve Okur. Ve sordum: "arap imez misiniz?". Dediler ki: "eriz". Sordum, "Ne zaman kurun skacaksnz bana?". Dediler ki: "Hele dur!". Kadehleri dizdiler ve trkler sylediler halk iin. "Ne zaman" dedim, "Ne zaman balayacaksnz beni ldrmeye?". Dediler ki: "Baladk bile... Neden ayakkab gnderdin ruha? Syle!". Dedim ki, "Yeryznde yryebilmesi iin!". Dediler ki: 'Toprak kapkarayken, ri neden beyaz yazdn sen?". "nk" dedim, "yreime dklyor tam otuz deniz!". "Nedendir" dediler, "Fransz arabma dknln?". Dedim ki: "En gzel kadma lym ben"... "lmn nasl olsun?"... "atdan geen yldzlar gibi masmavi... Biraz daha arap ister miydiniz?" dedim. Dediler ki: "eriz". "Sizden ricam yava olmanz" dedim, "Beni ar ar ldrn ki, son bir iir daha yazaym kalbimin kadnna"... Ama onlar... Glyorlar, glyorlar ve hibir eyi almyorlar evden, kalbimin kadnna syleyeceim szlerden baka, almyorlar evden hibir eyi...
-
Dour beni... Dour ki bileyim! Hangi toprakta leceim? Hangi toprakta dirileceim? Dour ki bileyim! Selm sana sabahn ateini hazrlayan kadm, selm sana, selm! Sana birka armaan sunacam an gelmedi mi daha? Gelmedi mi sana dneceim an? Salarn hl daha m uzun mrmzden? Yaamak iin g sana uzatan bulut aacmdan daha m uzun hl? Dour beni, memleketin stn emeyim senden. Kollarnn arasnda ocuk kalaym, sonsuza dek ocuk kalaym. ok grdm anneciim, ok grdm. Dour beni, kalaym avularnda. Beni severken trkler syler misin, bir hi uruna alar msn hl? Ellerimi, seraptan bir kadnn belinde yitirdim anne! Kumlan kucaklyorum, glgeyi kucaklyorum. Sana/kendime dnebilecek miyim anne? Senin annenin de bir annesi, bahedeki incirin bir bulutu var elbet. Yalnz ve umarsz brakma beni. Kalbimi tayabilmek iin ellerim istiyorum. Sesinin ekmeini zlyorum anne! Her eyi zlyorum. zlyorum kendimi. zlyorum seni.
Do
ur
Beni
... D
our
ki
Biley
im
14
3
-
Bura
day
z u
rack
ta
14
4
BURADAYIZ URACIKTA
Buradayz, urackta otuz kapyz bir adrn
Buradayz, bir meknz akllarla glgeler arasnda,
bir sesin mekn, bir zgrlk mekn ya da Ksraktan yuvarlanan, andan veya ezandan salan
herhangi bir mekna ait bir mekn
Buradayz, bu kuatmay deleceiz birazdan,
kurtaracaz bulutlan birazdan Yryeceiz zbenliimize. Buradayz, urackta
otuz kapyz bir rzgrn, otuz "idi"
-
Bizi grmeyi, tanmay, duymay reteceiz size,
rahata kanmza dokunmay!Barmz reteceiz size. am, Mekke ve de
Kayravn yolunu severiz ya da sevmeyiz
Buradayz, t iimizde bir austos g
bir mays denizi, bir atan zgrl
Denizi, ttnn etrafna
mavi helezonlar ekmek iin ararz ancak
Buradayz, urackta
otuz ekliyiz bir yldzn, otuz glgesi!
-
Ben
Yusu
f'um
Ba
bac
m
14
6
BEN YUSUF'UM BABACIIM
Ben Yusuf'um babacm. Kardelerim sevmiyorlar beni baba, aralarnda istemiyorlar beni babacm. Dmanca davranyorlar bana. Talar ve szlerle yaralyorlar beni. Bana vgler dzmek iin lmm istiyorlar benim. Suratma kapattlar evinin kapsn. Tarladan onlar kovdular beni. zmlerimi onlar zehirlediler baba. Oyuncaklarm onlar krdlar baba. Meltem rzgr esip salarm okaynca kskandlar, bana isyan ettiler, sana isyan ettiler. Onlara ne yaptm ki ben baba? Kelebekler kondu omuzlanma, smbller eildi bana, avularmda kanat rpt kular. Ben ne yaptm ki baba? Niin ben? Sen ki Yusuf koydun ismimi. Onlarsa kuyuya attlar beni. Suu da kurda yktlar. Kurt bile kardelerimden daha merhametli baba! "Ryamda onbir yldz, gne ve aym bana secde ettiini grdm" dediim an, kime ne zaranm dokundu ki baba?
-
BZ KAYBETTK AK DA KAZANMADI
Biz kaybettik, ak da kazanmad hibir ey
nk sen aksn ey ak, nazl bir ocuksun!
Kryorsun gn biricik kapsn,
sylemediimiz tm szleri! ekip gidiyorsun
Nice glleri gremedik bugn. Zincirlenmi yrein skntlarn
ykp geemedi nice caddeler!
Yalan bizi gfil avlayan nice kzlaryryorlar gremediimiz bir yne... Kinemeye!
-
Uyurken nice marlar nazil oldu iimize.Szlp indi nice hilller
dinlensin diye yastkta. Nice pckler ald kapmz
evimizden uzaktayken bizler
Kayalklarda ekmeimizi ararken, alrken
kayboldu uykumuzdan nice dler!
Nice kular kanat rpt camlarmzda
ertelenmi bir gnde, oynarken prangalarmzla
Kaybettik durmadan, ak da kazanmad hibir ey
nk sen nazl bir ocuksun ey ak!
-
YRYENLER ERET SZLER
ARASINDA (1990)
-
YRYENLER ERET SZLER ARASINDA
I
Ey yryenler
ereti szckler arasmda!Srtlann isimlerinizi, ekip gidin
Saatlerinizi ekin zamanmzdan, ekip gidin
Denizin maviliini, bellein kumlarn
aln dilediinizce aln Dilediinizce fotoraf ekin ki anlayn anlayamayacanz
topramzdaki bir tan
nasl receini gn atsn...
Yr
yenl
er
Ere
ti S
zler
Ara
snda
151
-
nEy yryenler
ereti szckler arasnda!
Sizden kl - Bizden kan
Sizden elik ve ate - Bizden et ve can
Sizden yeni bir tank - Bizden ta
Sizden gaz bombas - Bizden yamur Bizim stmzde de sizinki gibi gk ve hava
Hissenizi aln kanmzdan, ekip gidin
Dansl yemekli bir akam partisine gidin Bize den korumaktr ehitler gln Bize den yaamaktr dilediimizce
-
mEy yryenler
ereti szckler arasnda!
ren tozlar gibi dilediiniz yerden gein ama
uan haarat gibi dolamayn aramzda!
Yaplacak ilerimiz var topramzda
Budaymz var yetitireceimiz
bedenimizin teriyle sulayacamz
Sizi honut klmayacak eylerimiz var burada:
Bir ta ya da bir keklik
Aln maziyi, dilerseniz karn elma pazarnaDilerseniz sedef bir sini iindeMabed-i Sleyman' geri verin hdhde
Bizimdir sizi honut klmayacak eyler: Bizimdir yarnlar
Yaplacak ilerimiz var topramzda
Yr
yenl
er
Ere
ti S
zler
A
rasn
da
15
3
-
Yr
yenl
er
Ere
ti S
zler
A
rasm
da
15
4
Ey yryenler!
Ereti szckler arasmda!
Yn kuruntularnz bo bir ukura, ekip gidin
Ayarlayn akrebini zamamn
kutsal buzann meruiyetine ya da tabanca mziinin vaktine!
-
Bizimdir sizi honut klmayacak eyler, ekip gidin Bizimdir sizde olmayanlar: Halk kan alatan bir vatan Nisyna ya da bellee yaraan bir vatan
Ey yryenler!
Ereti szckler arasmda!
Nerede isterseniz orada oturun ama oturmayn aramzda
-
Yr
yenl
er
Ere
ti S
zler
Ara
snda
156
Geldi artk ekip gitme zamannz
Nerede isterseniz orada ln ama lmeyin aramzdaYaplacak ilerimiz var topramzda
Burada bizimdir mazi
Bizimdir hayatn ilk sesi
Bizimdir bugn, bizimdir gelecek
Burada bizimdir dnya ve ahiret
-
kp gidin topramzdan
denizimizden, karamzdan
budaymzdan, tuzumuzdan, tamzdan
defolun her eyimizden!
Defolun
belleimizdeki anlardan
ey yryenler ereti szckler arasnda!
-
Biz Kaybettik Ak da Kazanmad
Biz kaybettik, ak da kazanmad h ibir ey nk sen aksn ey ak, nazl b ir ocuksun!Kryorsun gn biricik kapsn,
sylemediimiz tm szleri! ekip gidiyorsun Nice glleri gremedik bugn. Zincirlenmi yrein skntlarn
ykp geemedi nice caddeler!Yalar bizi gfil avlayan nice kzlar
yryorlar gremediimiz b ir yne... Kinemeye!
Uyurken nice marlar nzil oldu iimize.Szlp indi nice hilller
dinlensin diye yastkta. Nice pckler ald kapmz evimizden uzaktayken bizler
Kayalklarda ekmeimizi ararken, alrken kayboldu uykumuzdan nice dler!
Nice kular kanat rpt camlarmzdaertelenmi b ir gnde, oynarken prangalarmzla
Kaybettik durmadan, ak da kazanmad hibir ey nk sen nazl b ir ocuksun ey ak!
www.kitabus.comonline satlar iin
9 7 0 9 / 5 7 3 2 T 7 /