mahabharata: ksiega vi - bhiszma parva & ksiega vii - drona parva

8/9/2019 Mahabharata: Ksiega VI - Bhiszma Parva & Ksiega VII - Drona Parva

1/458

Mahabharataopowiada Barbara Mikoajewska

Ksiega VI Bhiszma ParvaKsiega VII Drona Parva

The Lintons Video Press


2/458

Mikoajewska Mahabharata

Ksiga VI Bhiszma Parva

Ksiga VII Drona Parva


3/458

Mahabharata

opowiada

Barbara Mikoajewska

Ksiga VI, Bhiszma Parva (w czternastu opowieciach)Ksiga VII,Drona Parva (w czternastu opowieciach)

Napisane na podstawieMahbharta,

6. Bhishma Parva,7. Drona Parva,

w angielskim tumaczeniu z sanskrytu Kisari Mohan Ganguli,http://www.sacred-texts.com/hin/m06/index.htm

rwnieThe Bhagavadgita, w angielskim tumaczeniu S. Radhakrishnan,

George Allen & Unwin London, 1949orazBhagavad-gita As It Is, by His Divine Grace

A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada,Collier Books, New York, New York, 1972

The Lintons Video PressNew Haven, CT, USA

2010, 2012


4/458

Copyright 2008-12 by Barbara Mikolajewska. All rights reserved.

Technical and editorial advisor:F. E. J. Linton.e-mail inquiries:tlvpress @ yahoo.com.

Printed in the United States of America.

History: Episode63firstpostedonthewebinMay2008, with subsequent

episodes, updates and corrections added irregularly thereafter. Now at the

URL http://tlvp.net/~b.mikolajewska/booknook/Mahabharata/ .

FirstprintededitionreflectsstatusofInterneteditionasofDecember2009.Current updated printing amends several earlier typographical infelicities.

Look forfurtherepisodes, updatesandcorrectionssporadicallyin thefuture.

Typography and page layout accomplished using Microsoft Word 2000.

Published in the United States in 2010 by

The Lintons Video Press

New Haven, CT

USA

ISBN-10: 1-929865-37-6

ISBN-13: 978-1-929865-37-6


5/458


6/458

Ksiga VII(Drona Parva) 203Synopsis 205

Opowie 77: Durjodhana chce wygra wojn biorcJudhiszthir do niewoli 215Opowie 78: Trigartowie odcigaj Ardun od

Judhiszthiry wyzywajc go do walki 228Opowie 79: Wszyscy przeciw jednemu: mier Abhimanju 244Opowie 80: O nieuchronnoci mierci i zdobywaniu

lepszych wiatw 261Opowie 81: Gniew Arduny 282Opowie 82: Arduna przedziera si przez formacj

Kauraww chcc zrealizowa sw przysig 297Opowie 83: Satjaki sieje spustoszenie wrd Kauraww

wspomagajc Ardun 311Opowie 84: Bhima zabija kolejnych synw krla

Dhritarasztry 326Opowie 85: Arduna dziki pomocy Kryszny zabija

krla Dajadrath 339Opowie 86: Wzburzone mierci Dajadrathy armie

kontynuuj walk noc 358Opowie 87: Karna traci oszczep Indry przeznaczony dla

Arduny zabijajc nim Ghatotkak 368Opowie 88: Kamstwo Krla Prawa i zgroza miercibramina Drony 395

Opowie 89: Kryszna ochrania Pandaww przedgniewem syna Drony 409

Opowie 90: Wjasa gosi chwa iwy, ktry ochrania

tych, co zdoali Go rozpozna i zobaczy 424

Dodatki 435SowniczekMahabharaty (ksiga VI & VII) 437Indeks imion 449


7/458

Ksiga VI

Bhiszma Parva

(w czternastu opowieciach)


8/458

Ksiga VI Synopsis 9

Synopsis

Ksiga VIMahabharaty, Bhiszma Parva, zawiera szczegowyopis pierwszych dziesiciu dni bitwy Kauraww z Pandawami napolach Kurukszetry, gdy naczelnym dowdc armii Kauraww bysenior Bharatw Bhiszma, cieszcy si ogromnym szacunkiem obuzwanionych stron. Zawiera ona rwnie syn rozmow Krysznyz ArdunBhagavad Git1, ktra poprzedza rozpoczcie bitwy.

Caa ksiga jest rozmow niewidomego krla Dhritarasztry zjego wonic Sandaj, ktry bdc obdarzony przez prorokaWjas bosk wizj odpowiada na jego pytania dotyczce midzyinnymi geografii wiata i opowiada mu o przebiegu bitwy i o tym,jak dochodzi do tego, e Bhiszma, ktry dziki darowi swego ojcaamtanu by nie do pokonania z broni w rku i mg sam

zadecydowa o momencie swej mierci, zostaje miertelnie ranny iley na polu bitewnym na swym ou ze strza. Obaj opakuj jegomier uwaajc j jednak za wyrok losu, cho Sandaja niezaprzestaje obwinia Dhritarasztry i jego synw o spowodowanietej wojny.

Ofiara Bhiszmyjego heroiczna walka i przeraliwa mier

oraz emocjonalny dramat Arduny, ktry musi go zabi, jeelichcezwycistwaPandaww,iktryprbujeopanowasweemocjesuchajc nauk Kryszny, s dwoma gwnymi wtkami ksigi VIMahabharaty.

Sandaja opowiada krlowi Dhritarasztrze, jak w momencie,gdy Pandawowie i Kaurawowie uformowali ju swe wojska do

walki bdc gotowi do rozpoczcia bitwy na mier i ycie,Arduna stajc w obliczu koniecznoci zabicia swych kuzynw iwalczcego bo ich stronie seniora rodu Bhiszmy jak i swoichnauczycieli Drony i Krypy, traci spokj umysu i gdy powocyjego rydwanem Kryszna ustawia na jego prob ich rydwanporodku midzy armiami, odkada bro i odmawia walki,twierdzc e nie chce popeni grzechu, ktrym jest zabijaniewasnych krewnych i niszczenie wasnej rodziny. Kryszna nakaniago jednak do podjcia walki ukazujc mu w szerszym wietlekonieczno wykonywania dziaa nalecych do jego wasnychobowizkw (w przypadku Arduny obowizkw wojownika)nawet wwczas, gdy dziaania te s odraajce. Jest to bowiem

1 Bhagavat-Gita Parva wMahabharacie w tumaczeniu K.M. Gangulizawiera Section XIII-XLII, jednake tradycynieBhagavad Git nazywa

si osiemnacie rozmwKryszny z Ardun, Section XXV-XLII.


9/458

10 Mikoajewska Mahabharata

droga prowadzca do wyzwolenia si z niewoli materii i dotarciado miejsca, ktre jest wieczne bdc miejscem pobytu NajwyszejOsoby Boga, czyli Kryszny. Ponadto wszechwiat i zamieszkujce

go ywe istoty nie s panami samych siebie, lecz s we wadaniuNajwyszego Pana, ktry jest przyczyn, podpor i niszczycielemwszechwiata.

W osiemnastu rozmowach Kryszna naucza Ardun praktykijogi wyjaniajc mu, e spokj umysu osiga ten, kto wyzwoli siz niewoli materii dziki odpowiedniej praktyce i poczy z

Najwyszym Byciem. Prawdziwym i niezniszczalnym istnieniemjest bowiem duch, podczas gdy materia jest zmienna i nietrwaa.Czowiek powinien praktykowa wykonanie swych obowizkw wduchu ofiary (dziaa z oddaniem, czyli praktykowa karm jog) iw ten sposb realizowa przydzielone mu dziaania bezprzywizywania si do ich owocu. Pragnienie owocu (dza)

pozbawia czowieka rozumu i skania go do grzechu. dza maswe rdo w jakoci natury materialnej, jak jest namitno iuwolnienie si do niej wymaga zarwno wiczenia swego umysuprzez koncentracj na jani jak i praktykowania dziaania zoddaniem poprzez oferowanie wszystkich swych dziaa Krysznie.Aby osign pene wyzwolenia naley zdoby prawdziw wiedz(pozna ciao i zamieszkujcego w nim wiadka ciaa, czyli ja iNajwysz Ja) i praktykowa bhakti jog, czyli mio doKryszny.

Arduna bdc wielbicielem Kryszny dostrzega w nimNajwysz Osob Boga, ktra jest przyczyn wszechwiata i widzidziki jego asce ukryty w jego ciele cay ewoluujcy (od narodzindo destrukcji) wszechwiat. Kryszna wyjania mu tajemnic swych

narodzin na ziemi w miertelnej formie i ich cel, ktrym jestobrona sprawiedliwych i ustanowienie autorytetu Prawa.

Kryszna naucza, e mieszkajca w ciele ja nie dziaa, leczjest jedynie tym, kto dowiadcza i obserwuje. Dziaanie jestrezultatem trzech jakoci natury materialnej (dobra, namitnoci ignunoci). Ucieleniona ja przywizuje si do jakoci natury i

popada w ten sposb w niewol materii. Indywidualna ja dzikipraktyce jogi powinna czy si z mieszkajc w kadym cieleNajwysz Jani i w ten sposb uwalnia si z niewoli materii.

Kryszna naucza Ardun, e w sytuacji, w ktrej si znalaz,gdy jego wola bycia dobrym wojownikiem i nieniszczenia wasnejrodziny s w konflikcie, nie moe decydowa o wasnym dziaaniu

kierujc si wycznie Prawem, Zyskiem i Przyjemnoci (jak tonauczajWedy), ktre s drogami prowadzcymi do nieba, lecz szasadami rzdzcymi zachowaniem duszy bdcej w okowach


10/458

Ksiga VI Synopsis 11

materii i nie potrafi da mu obecnie wskazwek waciwegopostpowania. Powinien dziaa tak, aby wyzwoli si z okowwmaterii i uwolni si od cyklu ponownych narodzin. Zasugi tych,

co zdobywaj niebo wyczerpuj si i opadaj oni z powrotem naziemi. W swym dziaaniu naley przekroczy Wedy zwracajc siku jodze, ktrej Kryszna jest oryginalnym nauczycielem.

Pod wpywem rozmowy z Kryszn Arduna nabiera przekonania,e w sytuacji, w ktrej si znalaz, najwikszym dobrem jestrealizowanie wasnego obowizku wojownika wyrzekajc si

zarwno dobrych jak zych owocw swego dziaania. Podnosi wicswj uk oferujc owoce swego dziaania Krysznie i przystpuje dowalki. Cho dziaa z mioci dla Kryszny, w obliczu koniecznocizabicia Bhiszmy cigle ulega emocjom wypywajcym z jegoprzywizania do seniora rodu.

Krl Prawa Judhiszthira przed rozpoczciem walki porzuca

sw zbroj i bro i udaje si do Kauraww, aby prosi Bhiszm,Dron, Kryp i alj, ktrzy nale do starszyzny Bharatw i bylinauczycielami Pandaww, o zgod na prowadzenie z nimi walki ibogosawiestwo. Bdc ofiarami wasnego przywizania doHastinapury, lecz w peni wiadomi Prawa, jak i dobra i za,poruszeni jego prawoci bogosawi go i wyraaj chspenienia jego yczenia, ktre byoby dla Pandaww najbardziejkorzystne. Judhiszthira odpowiada, e najbardziej korzystne dlanich byoby poinformowanie go, jak Pandawowie mog ich zabi,bo jest to dla nich jedyna droga prowadzca do zwycistwa.Bhiszma, Drona, Krypa i alja odpowiadaj, e dopki walcz zbroni w rku nie mona ich zabi. Mona tego jedynie dokonaprzy pomocy nierycerskiego podstpu.

Prby pokonania wroga przynosz mier tysicy wojownikwpo obu stronach, bo militarne siy Pandaww i Kauraww s sobierwne. Po obu stronach s wielcy wojownicy nie do pokonaniadysponujcy bosk broni i adna ze stron nie moe w cigu tychdziesiciu dni komendantury Bhiszmy osign zdecydowanejmilitarnej przewagi. Walka staje si coraz bardziej zacita i obie

strony coraz czciej ami reguy honorowej walki. Wielcywojownicy Pandaww z Ardun i Bhim na czele dziesitkujarmie Kauraww, podczas gdy wielcy wojownicy Kaurawwdziesitkuj armie Pandaww. Nikt nie moe dostrzec koca tejbitwy, ktra coraz bardziej ma charakter wielkiej rzezi, ktra nieskoczy si, zanim wszyscy nie zgin. mier wszystkich zdaje si

by cen zakoczenia tej walki.Heroiczna mier na polu bitewnym jest uwaana za najwyszyobowizek wojownika i najbardziej zaszczytn mier prowadzc


11/458


12/458


13/458


zachowywa si wobec niego nieprzyjemnie, bo chcia ochodzijego ogie i nie dopuci do tej strasznej wojny. Widzc, e Karnawoli raczej kroczy dalej drog wojownika i umrze na polu

bitewnym w obronie Durjodhany walczc z Ardun, zamiastprzej na stron Pandaww akceptujc fakt, e jest przedma-eskim synem Kunti i najstarszym z Pandaww, wyraa szacunekdla jego lojalnoci wobec swego krla i daje mu sw akceptacj,rozumiejc, e nie potrafi on i najwysz ciek prowadzc dowyzwolenia duszy z natury materialnej, ktr poda Arduna.


14/458

Ksiga VI Opowie 63 zy Dhritarasztry 15

Opowie 63

Wjasa prosi Dhritarasztr, aby nie opakiwa

rzezi swych synw, bo jest ona wyrokiem losu

1. Pandawowie i Kaurawowie przygotowuj si do bitwy; 2. Wjasa poucza

Dhritarasztr, aby nie rozpacza patrzc na mier swych synw, bo jest ona

wyrokiem losu; 3. Wjasa opowiada o znakach wrcych mier Kauraww;

4. Wjasa po raz ostatni prbuje skoni Dhritarasztr do zatrzymania masakry i

oddania Pandawom ich krlestwa; 5. Wjasa opowiada o znakach wrcych

zwycistwo.

Prorok Wjasa rzek do pogronego w rozpaczy lepego krlaDhritarasztry:O krlu, na twych synw i innych krlw przyszaoczekiwana od dawna za godzina. Radonie gotowi do walkigromadz si na polach Kurukszetry, by pozabija si nawzajem i

zgin. Nie poddawaj si jednak rozpaczy, zwaywszy, e takie jestprawo obracajcego si Koa Czasu. ...Bezprawie zawsze w kocu prowadzi do upadku, a zwycistwo

jest zawsze tam, gdzie jest prawo.(Mahbharta, Bhishma Parva, Section II)

1. Pandawowie i Kaurawowie przygotowujsi do bitwy

Wraz z nadejciem witu armie Pandaww i Kaurawwzaknione zwycistwa i rozgorczkowane perspektyw walkiustawiy si w bojowych formacjach po zachodniej stronieKurukszetry, spogldajc ku wschodzcemu socu. Wojownicygotowi na bohatersk mier myleli o nadchodzcej walce zradoci, co odbijao si na ich twarzach. Caa ziemia opustoszaa iw domach pozostay jedynie dzieci, kobiety i starcy. Durjodhanaosonity biaym baldachimem i otoczony przez tysice soni isetk swych braci spoglda ku proporcowi powiewajcemu nadrydwanem Arduny. Dwiki konch i cymbaw wypeniay sercabohaterskich wojownikw dreszczem podniecenia. Zgromadzonepotne armie byy jak dwa wzburzone oceany koca eonu.Przestrze pokry kurz zakrywajc soce, jakby nagle nastpizmierzch. Ciemne chmury zalay zgromadzone wojska potokamikrwi. Zerwaa si potna wichura, obrzucajc wszystkichkamiennym wirem.

Przed rozpoczciem bitwy Pandawowie i Kaurawowie ustalili

reguy uczciwej walki. Zgodnie z nimi walka powinna zawsze byprowadzona midzy rwnymi sobie wojownikami znajdujcymisi w podobnym pooeniu; wojownik na rydwanie powinien


15/458


16/458


Widz rne przeraliwe znaki wrce rze. Jastrzbie, spy,kruki, urawie i czaple gromadz si w stadach i na wierzchokachdrzew, czekajc a zacznie si bitwa. Wydajc przeraliwe wrzaski

zataczaj w powietrzu koa w kierunku poudniowym. Wschodzcei zachodzce soce chowa si za burzowymi chmurami w trzechkolorach przypominajcymi swym ksztatem maczugi. Widziaemsoce, ksiyc i gwiazdy w pomieniach, zarwno w dzie jak i wnocy. Nawet pitnastego dnia miesicaKartika ksiyc stawa siniewidoczny lub przybiera ognisty kolor ukazujc si na firma-

mencie, ktry mia kolor lotosu.Noc sycha przeraliwe odgosy walki dzikich wi zdrapienikami. Wizerunki bogw i bogi dr i wymiotuj krwi,wybuchaj nagle gonym miechem lub zlewaj si potem. Bbnywydaj gone dwiki, cho nikt w nie nie uderza, a bojowerydwany rozpdzaj si, cho nikt nie zaprzg do nich koni.

Rozmaite ptaki wydaj przeraliwe wrzaski i wida unoszce si wpowietrzu cae chmury owadw. O wicie i o zmierzchu wszystkiecztery wiartki nieba zdaj si pon, a z cikich chmur sypie sikurz zmieszany z krwi. Nawet konstelacjaArundhati wychwalanawe wszystkich trzech wiatach przez tych, co s uczciwi,wyprzedzia swego pana Wasiszt. Planeta Sani zdaje si rwnieunieszczliwia konstelacj Rohini, a widoczny zwykle naksiycu wizerunek jelenia zmieni swe pooenie.

Osy rodz si wrd krw. Synowie pozostaj w kazirodczychzwizkach z matkami. Drzewa obsypane s kwiatami i owocami,cho nie nadszed jeszcze ich sezon. Kobiety rodz potworki imartwe dzieci. Wrzeszczce przeraliwie zwierzta rodz si ztrzema rogami, dwiema parami oczu, picioma nogami, dwoma

ogonami. ony braminw rodz ptaki Garudy i pawie, a innekobiety rodz po cztery lub pi crek, ktre natychmiastzaczynaj ze miechem taczy i piewa. Ludzie z niszych kastrwnie zaczynaj piewa i taczy, co jest zym omenem. Dzieci,jakby ponaglane przez mier, maluj ludzi w zbrojach i sameuzbrojone w maczugi prowadz ze sob bitwy. Na drzewach

wyrastaj lilie i kwiaty lotosu. Wiej silne wiatry rozsypujc kurz.Demon Rahu zblia si do soca, aby je pokn, a ziemia dry.

Wszystkie trzy typy konstelacji znalazy si pod wpywem lewrcych planet, zapowiadajc katastrof. Biaa planeta Ketuwyprzedzia konstelacj Czitra. Na niebie pojawia si kometa,groc nieszczciem konstelacji Pusya. Mars zbliy si do

Maghy, a Jowisz (Brihaspati) do Srawany. Soneczne dziecko Sanizblia si do konstelacji Bhaga. Planeta ukra jasno wieccwznosi si ku Purwy Bhadry i porusza si w kierunku Uttary


17/458


Bhadry. Ponca jak ogie i pokryta dymem biaa planeta Ketuzatrzymaa si po zaatakowaniu konstelacjiDesztha, ktra jest dlaIndry wita. Rozpalona konstelacja Dhruwa przesuna si na

prawo. Zarwno soce jak i ksiyc zagraaj Rohini.Wojownicza planeta Rahu znalaza si midzy konstelacjamiCzitra i Swati.

Konstelacje noszce imiona Siedmiu Staroytnych Mdrcwutraciy swj blask. Dwie jasne planty Wrihaspati i Sani zbliyysi do konstelacji Wiakha i pozostay tam przez cay rok. Trzy

miesice ksiycowe dwukrotnie zeszy si razem podczas tegosamego dwutygodniowego cyklu ksiycowego, skracajc jegoczas trwania o dwa dni. Ponadto trzynastego dnia miesicaksiycowego bdcego dniem peni ksiyca lub nowiu zarwnoksiyc jak i soce zostay poknite przez demona Rahu. Takieniespotykane zamienia zarwno soca jak i ksiyca wr

straszn rze. Rahu zagraa rwnie konstelacjiKirtika.Ziemia rodzi rwnoczenie zboa nalece do rnychsezonw. Z wymion krw zamiast mleka pynie krew. Krcynocn ognisty ptak z jednym okiem, jednym skrzydem i jednstop wrzeszczy przeraliwie, jakby wymiotowa krwi. Wszystkiewiartki ziemi s zasypywane przez kurz, z nieba sypi simeteory z gonym sykiem, wiej bez przerwy porywiste wiatrywrce wielkie niebezpieczestwo, a noc ziemi oblewa krwawydeszcz. Demony nie mog si nasyci krwi. Wielkie rzekiodwrciy swj bieg niosc wody w kolorze krwi. Studniewypenione spienion wod rycz jak byki. Jak mwi wielcyprorocy, ziemia jest zakniona krwi tysicy krlw. Sychagonie eksplozje dochodzce z gr Kailasa i Mandary, od ktrych

dr cae Himalaje. Oceany napuchy od drenia ziemi i s gotowewystpi z brzegw i pochon ca ziemi. Silne wiatry zbyskawicami powalaj na ziemi zarwno zwykle jak i witedrzewa. Ogie ofiarny, w ktry bramini wlewaj oblacj, ponieniebieskim, czerwonym lub tym pomieniem przekrzywionymna lewo z nieprzyjemnym trzaskiem i zapachem. Trudno rozpozna

znane smaki i zapachy. Z drcych proporcw zdobicych rydwanywojownikw wydobywa si dym. Z bbnw i cymbaw unosi siwglowy kurz. Nad wierzchokami wysokich drzew wrony krw kierunku przeciwnym do wskazwek zegara i przeraliwiekraczc wr mier krlw.

Krl Dhritarasztra rzek: O wielki proroku, myl, e ta

straszliwa masakra ludzi bya nam od dawna przeznaczona.Krlowie, ktrzy zgin na polu bitewnym realizujc sweobowizki wojownika, zyskaj wrd ywych saw, a po mierci


18/458


dotr do regionw przeznaczonych dla herosw i osigan tamwieczn szczliwo.

4.Wjasa po raz ostatni prbuje skoni Dhritarasztr dozatrzymania masakry i oddania Pandawom ichkrlestwa

Wjasa rzek: O krlu, niewtpliwie Czas dojrza dozniszczenia caego wszechwiata. Czas jest te tym, co tworzywiaty. Nic na tej ziemi nie jest wieczne. Moesz jednak jeszcze

zatrzyma t rze. Poka swym synom drog sprawiedliwych izawr ich na ciek Prawa. Zabijanie swoich wasnychkrewnych jest grzechem. Wedy nie aprobuj rzezi, bo rze nieprzynosi adnych korzyci. Powstrzymaj mier, ktra narodziasi na ziemi, przybierajc form Durjodhany. Tradycja twojegonarodu jest jak twoje wasne ciao. Pozwalajc j zniszczy,

niszczysz samego siebie. Twoje krlewskie cnoty podupadaj. ToCzas dojrzewajcy do zagady powoduje, e zbaczasz ze ciekiPrawa, ale jeszcze teraz moesz na ni wrci i zatrzyma t wojn.Twoja niedola przysza do ciebie pod postaci twego krlestwa. Poco kurczowo trzymasz si tego, co czyni z ciebie grzesznika? Wrna ciek Prawa i poka swym synom drog sprawiedliwych.Oddaj krlestwo Pandawom i zapewnij w ten sposb pokj. Zadbajo swe dobre imi, sw saw, sw krlewsk cnot i zdobd w tensposb niebo.

Krl Dhritarasztra rzek: O wielki riszi, moja wiedza o yciu imierci jest podobna do twojej i wiem o nich to, co prawdziwe.Czowiek jednake jest niezdolny do dokonywania waciwychsdw w sprawie tego, co ley w jego wasnym interesie. Majc

pen samo-kontrol, rozszerz na mnie swe duchowe moce.Ochro mnie i udziel mi instrukcji. Moi synowie przestali mniesucha, a moje wasne rozumowanie skania mnie do grzechu.

5.Wjasa opowiada o znakach wrcych zwycistwo

Krl Dhritarasztra rzek: O wity mu, powiedziae miwiele o zych znakach wrcych klsk. Opowiedz mi jeszcze oznakach wrcych zwycistwo.

Wjasa rzek: O krlu, po stronie zwyciscy ogie ofiarnyponie bez dymu z pogodn jasnoci i gdy wznosi si ku grze,jego pomienie kieruj si na prawo. Wlewana we ofiara wydziela

aromatyczny zapach. Dwik konch i cymbaw jest gboki igony. wiato soca i ksiyca jest czyste, a kraczce wrony lecza wojskiem, a nie na jego czele. Wrzaski ptakw kierujcych si


19/458


w swym locie na prawo s przyjemne dla ucha. Wiej przychylnewiatry, a chmury przynosz oywiajcy deszcz.

W wojnie zwyciaj zwykle ci wojownicy, ktrzy ozdobieni

w girlandy ze wieych kwiatw, peni energii pokrzykujpogodnie i uprzedzaj wroga przed atakiem i ktrych uzbrojonewojska ozdobione ornamentami i niosce liczne proporce wiectrudnym do zniesienia wiatem. Nieustajce radosne podnieceniewrd wojsk dobrze wry.

W armii skazanej na przegran nastroje s przeciwne. Jeden

onierz popadajcy w panik moe wywoa panik w caej armiii spowodowa jej ucieczk. Uciekajca armia z kolei potrafiwywoa strach nawet u najbardziej heroicznych wojownikw inawet najlepsi dowdcy nie potrafi przywrci jej do porzdku.

Prorok Wjasa zakoczy sw mow, mwic: O krlu,inteligentny czowiek powinien dokada wszelkich stara, aby

pokonywa wroga drog pokojow. Najlepszym sposobem snegocjacje. Jeeli si to nie uda, mona pokona wroga poprzezskcenie go wewntrznie. Konieczno pokonania go na polubitewnym jest sposobem najgorszym.

W bitwie jest wiele za, z ktrych najgorszym jest zabijanie.Aby wybi do nogi ca armi wystarczy niekiedy pidziesiciuzdeterminowanych wojownikw wolnych od rodzinnych powiza.Wystarczy nawet siedmiu herosw, ktrzy nie chc wycofa si zpola walki. Syn Winaty Garuda potrafi sam jeden zada miercaej armii bogw. Liczebno armii nie gwarantuje zwycistwa.Zwycistwo ma to do siebie, e jest zawsze niepewne i zaley odprzypadku i rwnie ci, ktrzy ostatecznie zwyci, ponoszogromne straty.

Napisane na podstawie fragmentwMahbharta,Bhishma Parva, Section I-III.


20/458


Opowie 64

Sandaja opowiada Dhritarasztrze

o geografii wszechwiata

1. O wartoci ziemi; 2. O wyspie Sudarana, ktra ma form koa (dysku); 3. O grach

i warach (regionach) wyspy Sudarany; 4. Region, gdzie znajduje si gra Meru;

5. Gry Hemakuta (Kailasa) i Hari-wara; 6. Region na pnoc od gry Meru zwany

Pnocne Kuru; 7. Region po wschodniej stronie gry Meru zwany Bhadrawa;

8. Region Damwudwipa, gdzie ronie drzewo Damwu; 9. Gra Maljawat;

10. Regiony na pnoc i poudnie od gr Niszadw; 11. Wara Airawata i grySrigawat; 12. Region na pnoc od mlecznego oceanu; 13. Wara Bharata (India).

Sandaja rzek:O krlu, sprbuj jednak opisa ci wysp(kontynent) zwan Sudarana, ktra ma ksztat koa i jest otoczonaprzez zasolony ocean. Jest ona pokryta rzekami, jeziorami, gramiprzypominajcymi swym wygldem chmury, prowincjami imiastami. Rosn na niej drzewa obsypane kwiatami i owocami irwnego rodzaju zboa. Wyspa ta odbija si w tarczy ksiyca takjak twarz odbija si w lustrze. Dwie jej czci przypominaj swymwygldem drzewo pipul, podczas gdy dwie pozostae czciwygldaj jak wielki zajc. Jest ona cakowicie pokryta wszelkiegorodzaju rolinnoci tracc zim swe licie, a poza ni rozcigasi jedynie woda.

(Mahbharta, Bhishma Parva, Section V)

1. O wartoci ziemi

Wielki prorok Wjasa opuci Hastinapur pozostawiajclepego krla Dhritarasztr sam na sam ze swymi mylami. Krlzamyli si gboko nad jego sowami, lecz nie potrafic zapobiecnadchodzcej katastrofie, cho jak twierdzi Wjasa, zanim padniepierwsza strzaa, cigle jeszcze by w mocy to uczyni, zaczaonie wzdycha. Zawezwa do siebie swego wonic Sandaj irzek: O Sandaja, wszyscy panowie ziemi zebrani na polach

Kurukszetry s gotowi w walce o ziemi powici swe ycie.Pragnc dobrobytu wynikego z jej posiadania, stali si dla siebienawzajem miertelnymi wrogami. Zostae obdarzony bosk wizj,opowiedz mi wic, jakie atrybuty ma ziemia, o ktr milionykrlw jest gotowych pozabija si nawzajem?

Sandaja rzek: O krlu, posuchaj wic, co mam do

powiedzenia na temat ziemi.Na ziemi istniej dwa rodzaje ywych istot: istoty poruszajcesi i nieruchome. Wrd istot poruszajcych si rozrniamy istoty


21/458


yworodne, jajorodne oraz te, ktre rodz si z gorca i wilgoci.Najwysze miejsce zajmuj wrd nich istoty yworodne, wrdktrych z kolei najwysze miejsce zajmuj ludzie i zwierzta.

Istnieje czternacie gatunkw zwierzt, ktrych poowamieszka dziko w lesie, a poowa jest udomowiona. Dziko yj lwy,tygrysy, dziki, bawoy, sonie, niedwiedzie i mapy. Udomowienis ludzie, bydo, kozy, owce, konie, muy i osy. Na istnieniu tychczternastu gatunkw zwierzt, o ktrych wspominajWedy, bazujerytua ofiarny.

Czowiek zajmuje najwysze miejsce wrd zwierztudomowionych, podczas gdy lew wrd zwierzt dzikich.Wszystkie ywe istoty utrzymuj si przy yciu ywic si innymi.

Roliny nale do istot nieruchomych. Wyrnia si ich pirodzajw: drzewa, krzaki, pncza i roliny przyziemne, rolinyjednoroczne i roliny pozbawione odygi, jak trawy.

cznie wic ziemi zamieszkuje dziewitnacie rodzajw istot(poruszajcych si i nieruchomych), ktre s zbudowane z piciuelementw i razem z elementami daj liczb dwudziestu czterechopisywan jako Gajatri lub Brahma. Ten kto wie, e tworz oneposiadajc wszelk doskonao Gajatri, nie ulega na tym wieciezniszczeniu.

Wszystko, co ywe rodzi si z ziemi i zniszczone czy si zziemi. Ziemia, ktra jest wieczna, jest oparciem dla kadej ywejistoty. Ten kto zdoby ziemi, posiad cay wszechwiat razem zzamieszkujcymi go poruszajcymi si i nieruchomymi ywymiistotami. To z tsknoty za posiadaniem ziemi krlowie zabijaj sinawzajem.

2. O wyspie Sudarana,ktra ma form koa (dysku)

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, ty wiesz jak wygldacaa ziemia i znasz miary wszystkiego, co si na niej znajduje.Nazwij dla mnie wszystkie rzeki, gry, prowincje i wszystko inne iopisz mi ich rozmiary.

Sandaja rzek: O krlu, mdrcy twierdz, e wszystkieprzedmioty we wszechwiecie s sobie rwne ze wzgldu naobecno w nich piciu elementw, ktrymi s przestrze (eter),wiatr, ogie, woda, ziemia. Ich swoistymi atrybutami s dwik,dotyk, widzenie, smak i zapach. Kady z elementw oprczwasnego atrybutu posiada atrybuty tych, ktre go poprzedzaj.

Ziemia bdca najwaniejszym z nich czy w sobie oprczwasnego atrybutu (zapachu), atrybuty pozostaych czterech. Wodama cztery atrybuty, bdc pozbawiona zapachu. Atrybutami ognia


22/458


s dwik, dotyk i wizja. Powietrze (wiatr) ma dwa atrybuty:dwik i dotyk, podczas gdy jedynym atrybutem przestrzeni jestdwik.

Istnienie wszystkich ywych istot we wszechwiecie zaley odwystpowania tych piciu atrybutw w piciu podstawowychelementach w opisany wyej czny sposb. Gdy wszechwiatpozostaje jednorodny i niezrnicowanyczyli zanim rozpoczynasi stwarzanieatrybuty te istniej osobno i niezalenie. Jednake,gdy nie istniej one w swym naturalnym stanie, lecz w poczeniu,

wwczas oywaj ywe istoty wyposaone w ciaa. Nigdy nie jestinaczej.Elementy ulegaj zniszczeniu w ten sposb, e element

nastpny w szeregu czy si z poprzednim, a powstaj, gdy zelementu poprzedzajcego wyania si nastpny. Wszystko to jestniewymierne, bo ich formy s samym Brahm.

Istniejce we wszechwiecie ywe istoty s zbudowane z piciuelementw. Ludzie przy pomocy swego rozumu prbujoszacowa ich proporcje. Rozumem nie mona jednak ogarnwszystkiego. Istniej rzeczy niepoznawalne dla rozumu.

Sprbuj jednak opisa ci wysp (kontynent) zwanSudarana,ktra ma ksztat koa i jest otoczona przez zasolony ocean. Jest onapokryta rzekami, jeziorami, grami przypominajcymi swymwygldem chmury, miastami, prowincjami. Rosn na niej drzewaobsypane kwiatami i owocami i rwnego rodzaju zboa. Wyspa taodbija si w tarczy ksiyca tak jak twarz odbija si w lustrze.Dwie jej czci przypominaj swym wygldem drzewo pipul,podczas gdy dwie pozostae czci wygldaj jak wielki zajc. Jestona cakowicie pokryta wszelkiego rodzaju rolinnoci tracc

zim swe licie, a poza ni rozciga si jedynie woda.

3. O grach i warach(regionach) wyspy Sudarany

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, opowiedz mi wicej otej wyspie Sudarana. Powiedz mi najpierw o wymiarach ldu,

ktry ley w tej czci wyspy, ktra przypomina swym wygldemzajca. Nastpnie opowiedz mi o tej czci, ktra swym wygldemprzypomina drzewopipul.

Sandaja rzek: O krlu, midzy wschodnim i zachodnimoceanem oblewajcym wysp ze wszystkich stron, od poudnia kupnocy rozciga si sze pasm grskich. S to gry Himawat,

Hemakuta, Niszada, bogate w bkitne kamienie lapis lazuli gryNila, biae jak ksiyc gry weta i pokryte rnymi metalami


23/458


gry Sringawat. Wszystkie one s miejscem schronienia dlaSiddhw i Czaranw.

Ogromn przestrze midzy nimi mierzc tysic jodanw

zajmuj liczne krlestwa zamieszkae przez rne gatunki ywychistot. Poszczeglne regiony wyspy s nazywane warami.Twoje wasne krlestwo znajduje si w wari nazywanej

imieniem Bharatw. Na pnoc od niej znajduje si waraHimawat, a teren rozcigajcy si poza gry Hemakuta nazywa siHari-wara. W regionie midzy pasmem Niszadw i Nila, ktry

opisz ci za chwil ze szczegami znajduje si zota gra Meru,ktra gboko zakorzeniona w ziemi ronie ku niebu jak wielkiedrzewopipul.

Wara Airawata, ktra jest wysunita najbardziej na pnoc iwara Bharata, ktra jest najbardziej wysunita na poudnie majksztat uku. Pomidzy nimi znajduje si pi warwweta,

Hiranjaka, Elawrita, Hari-wara i Himawat-waraz warElawrita w samym centrum. Wrd tych siedmiu warw te, ktres wysunite bardziej na pnoc przewyszaj te, ktre swysunite bardziej na poudnie pod wzgldem takich atrybutwjak dugo ycia, postawa, zdrowie, kierowanie si Prawem,Zyskiem i Przyjemnoci. Zamieszkuj je niezliczone ywe istoty,poruszajce si i nieruchome, ktrych rozwj zaley zarwno odlosu jak i ich wysiku.

Gry Himawat zamieszkuj rakszasowie, gry Hemakutajakszowie, a gry Niszada we, nagowie i gandharwowie. Gryweta s miejscem zamieszkania niebian i asurw, a duchowoodrodzeni riszi przebywaj w grach Nila. Gry Sringawat srwnie miejscem zamieszkania niebian.

Na poudniowych i pnocnych obrzeach tego regionuznajduj si jeszcze dwie ware. Uszy zajca tworz dwie wyspy

Naga-dwipa i Kajapa-dwipa. Pikne gry Maleja o skaach jakmiedziane talerze tworz inn wydatn cz tej czci wyspySudarany, ktra w swym ksztacie przypomina zajca.

4. Region midzy grami Nila i Niszada, gdzie znajduje sigra Meru

Sandaja kontynuowa: O krlu, na poudnie od grskiegopasma Nila i na pnoc od pasma Niszada znajduj si gryMaljawat rozcigajce si midzy wschodnim i zachodnim ocea-

nem, a dalej od nich w kierunku pnocnym znajduj si gryGandhamadana. Pomidzy grami Maljawat i Gandhamadanawyrasta ku niebu kulista zota gra Meru. Promieniujc jak


24/458


poranne soce jest jak bezdymny ogie. Zdobi j niebiaskieowoce i kwiaty i caa jest pokryta paacami ze zota. Syn ptakaGarudy Sumukha widzc, e wszystkie ptaki na grze Meru maj

zote pira, doszed do wniosku, e powinien j opuci,zwaywszy, e nie ma tam rnicy midzy dobrymi, rednimi izymi ptakami.

Gra Meru siga zarwno w gr jak i w d na odlegoosiemdziesiciu czterechjodanw, utrzymujc na sobie wszystkiewiaty znajdujce si powyej, poniej i pomidzy. Gwne ciaa

niebieskie jak soce, ksiyc ze swoimi konstelacjami, a takebg wiatru okraj j poruszajc si zgodnie z kierunkiemwskazwek zegara. Poza ni s tam take cztery wyspyBhadrawa, Ketumala, Damwudwipa i Uttar-Kuruzamieszkaeprzez osoby nagrodzone za sw prawo.

Gra Meru jest miejscem zabaw dla licznych niebian, gandhar-

ww, asurw, rakszasw i apsar. Na jej szczycie przebywa ze swymiuczniami nauczyciel asurw bramin ukra zwany Poet. Tam tezbieraj si razem Brahma, Rudra i Indra i wykonuj liczne rytuayofiarne, rozdzielajc bogate dary, podczas gdy Narada i inni boscyprorocy wychwalaj ich w swych hymnach. W dniach nowiu i peniksiyca przybywa tam Siedmiu Staroytnych Mdrcw.

Wszystkie klejnoty i drogie kamienie pochodz z gry Meru.Zaledwie czwarta cz tych bogactw naley do boga bogactwaKubery, a jedynie szesnasta ich cz naley do czowieka.

Po pnocnej stronie gry Meru na stoku wzgrz znajduje siLas Karnikara peen kwiatw nalecych do rnych sezonw,gdzie sam bg iwa z szyj ozdobion sigajc stp girland zkwiatw Karnikara, otoczony przez swych towarzyszy i majcy u

boku sw on Um, rozsiewajc wok blask trjk swoich oczu,oddaje si rozrywkom. Jest on widzialny jedynie dla wiernychswym przysigom, prawdomwnych i uprawiajcych suroweumartwienia Siddhw, bo nikt kto popeni zo nie potrafi godostrzec.

Ze szczytu tej gry jak strumie mleka z ogromnym hukiem

wypywa wita i dobrze wrca rzeka Ganges i wpada do jezioraCzandrama. To wite jezioro, bdce jak ocean, zostaoutworzone przez sam rzek. Opadajc ze szczytu gr nie mogaznale dla siebie oparcia w skaach i przez sto tysicy latznajdowaa oparcie w nadstawionej gowie iwy.

Po zachodniej stronie gry Meru znajduj si dwie ludzkie

siedziby Ketumala i Damwukhanda. Zamieszkujcy je ludziemaj skr w kolorze zota, a kobiety s jak boskie nimfy apsary.


25/458


Nie niszcz ich ani adne choroby, ani smutek. Mczyni wiecblaskiem szczerego zota. Ludzie tam yj dziesi tysicy lat.

Na szczytach gr Gandhamadana pan jakszw Kubera

przebywajc w towarzystwie demonw rakszasw i boskich nimfapsar oddaje si rozrywkom. Obok gry Gandhamadana znajdujesi szereg mniejszych pasm grskich i wzgrz. Ludzie yj tamjedenacie tysicy lat. Mczyni s pogodni, wyposaeni wogromn energi, a kobiety s pikne i maj skr o kolorzelotosu.

5. Gry Hemakuta (Kailasa) i Hari-wara

Sandaja kontynuowa: O krlu, jak widzisz ziemia jestpokryta licznymi pasmami gr. Ogromne gry Hemakuta snazywane rwnie Kailasa. Tam przebywa pan jakszw Kubera.Na pnoc od gr Kailasa i niedaleko pasma Mainaka znajduj si

gry Manimaja o zotych szczytach, a za nimi znajduje si wielkiejezioro Windusaras o krystalicznej wodzie i brzegach pokrytychzotym piaskiem. Tu krl Bhagiratha ujrza bogini Gangwoajc go po imieniu, gdy wysuchaa jego prb o zstpienie znieba na ziemi. Tutaj take mona ujrze liczne supki ofiarneozdobione klejnotami i zote drzewo Czaitja. To take tutaj Indra

ukoczy szczliwie swe ofiarne rytuay. Tutaj oddaje si czeotoczonemu przez swych upiornych towarzyszy, wyposaonemu wnajwysz energi iwie, ktry jest Panem wszystkich ywychistot i tutaj s zawsze obecni Nara, Narajana, Brahma, Manu iSthanu (iwa).

Tutaj Ganga ktra ma trzy nurty (niebiaski, ktry nazywa si

Mandakini, ziemski nazywany Ganges i podziemny nazywanyBhogawati) wypywajc z regionu Brahmy ukazaa si na ziemi poraz pierwszy dzielc si nastpnie na siedem strumieni:Wasokasara, Nalini, Saraswati, Damwunadi, Sita, Ganges i Sindhu.Sam Najwyszy Bg iwa poczyni odpowiednie zarzdzenia wodniesieniu do tej niepojtej i niebiaskiej rzeki. Nad jej brzegami

bogowie i riszi wykonuj tysic rytuaw ofiarnych na zako-czenie kadego eonu, gdy rozpoczyna si nowe stwarzanie. Co sityczy biegu rzeki Saraswati, to jest on widoczny tylko w niekt-rych miejscach na ziemi.

6. Region na pnoc od gry Meru zwany Pnocne Kuru

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, opowiedz mi wicej oregionach na pnoc i na wschd od gry Meru jak rwnie ograch Maljawat.


26/458


Sandaja rzek: O krlu, na poudnie od gr Nila i na pnoc

od gry Meru znajduje wity region zwany Pnocne Kuru, ktrezamieszkuj Siddhowie. Drzewa s tam zawsze pokryte sodko

pachncymi kwiatami i sodkimi owocami. Niektre z drzew rodzowoce na yczenie, a inne dostarczaj mleka i sze rodzajwpoywienia o smaku eliksiru niemiertelnoci. Na niektrychdrzewach rosn ubrania, a na innych ornamenty. Cay regionpokrywaj zote piaski, a jego czci promieniuj jak rubiny,diamenty lub inne szlachetne kamienie. Wszystkie pory roku s tu

przyjemne, a ld jest wolny od bagien. Studnie s pene smakowi-tej krystalicznie czystej wody. Zamieszkujcy ten region ludzieopadli z nieba. Wszyscy narodzili si z czystego ona i s niezwy-kle przystojni. Kobiety s pikne jak boskie nimfy apsary.Urodzeni tu bliniacy przeciwnej pci pij rosnce na drzewachmleko o smaku eliksiru. Oboje s rwnie pikni i wyposaeni w

rne zalety. Wszyscy ludzie s tu pogodni i wolni od wszelkichchorb i nigdy nikogo nie zaniedbuj. yj dziesi tysicy idziesi setek lat, a po mierci ich ciaa unosz w swych potnychdziobach ptaki Bharunda obdarzone wielk si i wyrzucaj dogrskich jaski.

7. Region po wschodniej stronie gry Meru zwany Bhadrawa

Sandaja kontynuowa: O krlu, posuchaj teraz o regionieznajdujcym si po wschodniej stronie gry Meru zwanymBhadrawa, gdzie znajduje si Las Bhadra-ala i gdzie ronieogromne drzewo Kalamra wiecznie obsypane kwiatami i owocami.Ma ono wysoko jednegojodana. Mieszkaj tam ludzie o jasnej

cerze, wyposaeni w ogromn energi i si. Ich kobiety s pikneo ciaach chodnych jak promienie ksiyca, o cerze jasnej jak liliei o twarzach penych i jasnych jak ksiyc w peni. yj oni potysic lat i pijc soki z drzewa Kalamra pozostaj zawsze modzi.

8. Region Damwudwipa, gdzie ronie drzewo Damwu

Sandaja kontynuowa: O krlu, na poudnie od grskiegopasma Nila i na pnoc od pasma Niszadw ronie wielkie drzewoDamwu, ktremu oddaj cze Siddhowie i Czaranowie. Jest onowieczne i spenia wszystkie yczenia. Region, w ktrym si onoznajduje jest nazywany od jego imienia Damwudwipa. Drzewo to

ma wysoko tysica stujodanw i siga a do nieba. Jego owocenie ulegaj nigdy zepsuciu i gdy dojrzay owoc z tego drzewa pkajego obwd wynosi piset okci. Owoce te opadaj na ziemi z


27/458


wielkim hukiem oblewajc j sokiem o ksiycowym blasku. Sokten tworzy rzek, ktra po okreniu gry Meru dociera do regionuPnocnego Kuru. Gdy sok ten zostanie jednym haustem wypity

uspakaja umys i zaspokaja pragnienie na zawsze. Czowiekurodzony w tym regionie ma cer w kolorze porannego soca.Znajdujce si tam zoto Damwunada jest uywane do produkcjiniebiaskich ornamentw.

9. Gra Maljawat

Na szczycie gry Maljawat jest zawsze widoczny ogie zwanySamwataka, ktry na zakoczenie kadego eonu spala caywszechwiat. Na wschd od szczytw gry Maljawat naprzestrzeni mierzcej jedenacie tysicy jodanw rozciga sipasmo niewysokich gr. Zamieszkujcy je ludzie o cerze w

kolorze zota opadli tutaj z regionu Brahmy i czcz Brahmwypowiadajc jego imi i uprawiajc najsurowsze umartwienia. Wliczbie szedziesiciu szeciu tysicy zbliaj si ku Arunie wssiedztwo soca. Paleni przez promienie soneczne przezszedziesit sze tysicy lat, cz si z tarcz ksiyca.

10. Regiony na pnoc i poudnie od gr Niszadw

Sandaja kontynuowa: O krlu, na poudnie od gry weta ina pnoc od pasma Niszadw znajduje si wara zwanaRomanaka. Zamieszkuj j ludzie wysoko urodzeni, przystojni, opogodnym sercu i jasnej cerze, nie posiadajcy adnych wrogw,ktrzy yj jedenacie tysicy i piset lat. Wara pooona na

poudnie od Niszadw jest nazywana Hiranmaja. Przez niprzepywa rzeka Hiranwati. Tam mieszka ptak Garuda.Mieszkajcy tam przystojni i bogaci ludzie o pogodnych sercach iwielkiej sile oddaj cze jakszom. yj oni dwanacie tysicy ipiset lat.

11. WaraAirawata i gry Sringawat

Gry Sringawat maj trzy wspaniae szczyty ozdobionewszelkiego rodzaju klejnotami i wspaniaymi paacami, gdzieprzebywa zawsze wiecca wasnym wiatem bogini Sandili. Popnocnej stronie pasma Sringawat, a po brzeg oceanu znajduje

si wara Airawata, ktra z powodu obecnoci tych ozdobionychklejnotami szczytw jest uwaana za przewyszajc wszystkieinne. Soce tu nie grzeje, a jedynym rdem wiata s ksiyc i


28/458


gwiazdy. Mieszkajcy tu ludzie o cerze, oczach, delikatnoci izapachu kwiatu lotosu nie podlegaj zniszczeniu. Zdobyli onipen samokontrol nad swymi zmysami. Ich powieki nie

wznosz si i nie opadaj w ustawicznym mruganiu i obywaj sibez jedzenia. Opadli tutaj z regionw niebiaskich, s oczyszczeniz grzechw i yj trzynacie tysicy lat.

12. Region na pnoc od mlecznego oceanu

Dalej na pnoc od mlecznego oceanu przebywa sam PanWisznu na swym omiokoowym zotym rydwanie, na ktrymzgromadzio si wiele rnych istnie i ktry porusza si zszybkoci myli. On jest Panem wszystkich ywych istot i jestobdarzony wszelkiego rodzaju powodzeniem. Gdy przychodzimoment rozpadu, cay wszechwiat z nim si zlewa i w momencie

stwarzania ponownie z niego emanuje. On jest tym, ktry dziaa iktry powoduje, e inni dziaaj. On jest picioma elementami:ziemi, wod, przestrzeni, wiatrem i ogniem. On jest janiskadania ofiary we wszystkich ywych istotach i jego ustami jestpochaniajcy ofiar ogie.

Krl Dhritarasztra suchajc sw Sandaji i rozmylajc ozbliajcej si nieuchronnie rzezi swych synw rzek: O Sandaja,to Czas niszczy wszechwiat i Czas stwarza go na nowo. Nic niejest wieczne. To Nara i Narajana bdcy czstkami tej NajwyszejOsoby obdarzeni wszechwiedz przynosz mier wszystkimywym istotom. Bogowie nazywaj J Waikuntha (bezgranicznpotg) podczas gdy ludzie nazywaj J Wisznu (ten, ktryprzenika cay wszechwiat)!

13. WaraBharata (India)

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, opowiedz mi teraz owari nazywanej Bharata, gdzie nagromadzia si ta bezsensownasia, o posiadanie ktrej mj syn Durjodhana jest tak zazdrosny,

ktr rwnie chc otrzyma synowie krla Pandu, i ktraspowodowaa chorob mojego umysu.

Sandaja rzek: O krlu, synowie Pandu nie podaj czego,co naley do innych. To Durjodhana, akuni i wadcyposzczeglnych prowincji pon dz posiadania tego, co naleydo innych i nie mog znie si nawzajem. Posuchaj o

poszczeglnych obszarach regionu Bharata. Jest to ulubiony regionzarwno Indry jak i syna boga soca Manu oraz wielu potnychmagnatw jak Ikszwaku, Jajati, Nahusza, Somaka. Zdobi go


29/458


siedem grskich acuchw: Mahendra, Maleja, Sahja, Suktimat,Rakszawat, Windhja i Paripatra. Poza nimi istnieje tysice gr zewspaniaymi dolinami, ktre s nieznane i tysice niewysokich gr

zamieszkaych przez liczne barbarzyskie plemiona. Ariowiemieszaj si z Mlekczasami i wiele ras czcych w sobie te dwaelementy pije wod z tysica rzek, takich jak Gangesu, Saraswati,Jamuna. Wszystkie te rzeki s matkami wszechwiata i majogromne zasugi. Obok tysicy znanych istnieje tysice rzeknieznanych. Na poudniu, pnocy, wschodzie i zachodzie istnieje

te tysice prowincji i krlestw, z ktrych wymieni ci tylkoniektre, jak Kurw, Pacalw, alww, Madrasw, Kaiw,Czedw, Bhodw i wielu innych.

Ziemia jest jak dostarczajca mleka krowa i jeeli jej zasoby swaciwie wykorzystywane, popynie z niej mleko Prawa, Zysku iPrzyjemnoci. Odwani krlowie obeznani z zasadami Prawa,

Zysku i Przyjemnoci staj si zazdroni o ziemi. Z godu bogac-twa oddaj w walce o ziemi swoje ycie. Ziemia dostarczaochrony zarwno niebianom jak i zwykym miertelnikom. Podajcziemi krlowie s jak psy, ktre wydzieraj sobie nawzajemkawaek misa. Ich ambicje nie maj granic, ich gd pozostajezawsze nienasycony. Tymczasem, gdy ziemia otrzymuje nalenjej trosk, staje si matk, ojcem, dziemi, nieboskonem i niebemdla wszystkich ywych istot.

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, opowiedz mi o okresieycia, sile, przyszoci, przeszoci i teraniejszoci mieszkacwwari Bharata.

Sandaja rzek: O krlu, czas mieszkacw tej wari dzieli sina cztery jugi (eony): kritajuga, tretajuga, dwaparajuga i kalijuga.

Podczas kritajugi ludzie yj cztery tysice lat, podczas tretajugitrzy tysice lat, podczas dwaparajugi, ktra trwa obecnie dwatysice lat, a podczas nadchodzcej kalijugi okres ycia nie zostaustalony i wielu ludzi umrze nie opuszczajc ona matki lub zarazpo urodzeniu. Podczas kritajugi ludzie maj setki i tysice dzieci owielkiej sile i mocy, wyposaone w wielkie bogactwo i mdro.

Rodzi si take wielu uczciwych i prawdomwnych braminwuprawiajcych ascez, zdolnych do podejmowania wielkiegowysiku, majcych wielkie dusze. Dugo yjcy wojownicy tegoeonu maj wywiczone w walce ciaa, s peni energii, doskonalewadaj ukiem jak i inn broni i charakteryzuj si wielkodwag. W czasie tretajugi wszyscy wojownicy s wadcami i

aden nie podlega innemu. Podczas dwaparajugi ludzie, ktrzyrodz si we wszystkich czterech kastach s zdolni dopodejmowania duego wysiku i peni energii i rywalizujc ze sob


30/458


pragn si nawzajem pokona. Ludzie urodzeni podczas kalijugi spozbawieni energii, wciekli, zawistni i kamliwi. Zawi, duma,gniew, oszustwo, uraza s typowe dla ludzi urodzonych podczas

kalijugi. Obecnie pozostaa nam ju bardzo niewielka czstkadwaparajugi i jeli nie powstrzymasz swego syna ju wkrtcerozpocznie si kalijuga.

Krl Dhritarasztra podzikowa Sandaji za rozmow i widzczbliajcy si poranek westchn aonie.

Napisane na podstawie fragmentwMahbharta,Bhishma Parva, Section IV-X.


31/458


Opowie 65

Dhritarasztra opakuje

mierteln ofiar Bhiszmy

1. Sandaja przynosi do Hastinapury wiadomo, e Bhiszma zosta miertelnie

ranny; 2. Dhritarasztra rozpacza na wie o miertelnych ranach zadanych Bhiszmie

i chce zna wszelkie szczegy; 3. O formacji wojennej w ksztacie ptaka

ochraniajcej Bhiszm uformowanej przez Kauraww; 4. O kontr-formacji

wojennej Pioruna skierowanej przeciw Bhiszmie uformowanej przez Pandaww;

5. Arduna ucisza niepokj Judhiszthiry o zwycistwo wskazujc, e zwycistwojest tam, gdzie jest Kryszna; 6. Na prob Kryszny Arduna przed rozpoczciem

bitwy prosi bogini Durg (Kali) o bogosawiestwo.

Krl Dhritarasztra rzek do swego wonicy Sandaji:OSandaja, jake okrutne jest Prawo wojownika sformuowane przezriszich, skoro Pandawowie pragn suwerennoci nawet za cenpodstpnego zabicia Bhiszmy, a Kaurawowie pragnc tegosamego s gotowi zoy tego wielkiego herosa wiernego swymstrasznym przysigom w ofierze. Speniajc w ten sposb swjobowizek wojownika s wolni od grzechu, bo w warunkachokrutnej niedoli powinien tak uczyni nawet sprawiedliwy.Obowizkiem wojownika jest bowiem ukazanie w walce swej

najwyszej odwagi i siy.(Mahbharta, Bhishma Parva, Section XIV)

1. Sandaja przynosi do Hastinapury wiadomo, e Bhiszma

zosta miertelnie ranny

Bitwa na polach Kurukszetry trwaa ju dziesi dni, gdyobdarzony bosk wizj Sandaja powrci do Hastinapury zamanyalem. Podszed do pogronego w swych ponurych mylach krlaDhritarasztry i rzek:

O krlu, Bhiszma zosta miertelnie ranny! Ten pierwszywrd wszystkich wojownikw, uosobienie energii wszystkich

ucznikw, senior Kurw i Bharatw leg dzi na polu bitewnymna swym ou ze strza. On, na ktrego si i lojalno liczy twjsyn Durjodhana, gdy podejmowa sw oszukacz gr w koci zPandawami, ley na polach Kurukszetry pokonany przez ikhandina.

Ten potny wojownik, ktry swego czasu sam jeden na swymrydwanie porwa ksiniczki Kaiw, aby odda je za ony swemu

modszemu bratu i pokona w walce wszystkich rywalizujcych onie krlw ziemi, ktrego nie potrafi pokona nawet sam bramin-


32/458


wojownik Paraurama, leg dzi na polu bitewnym zwycionyprzez ikhandina.

Ten lew wrd ludzi rwny Indrze w swej odwadze, grze

Himawat w swej nieustpliwoci, oceanowi w swej powadze,ziemi w swej cierpliwoci, ten wojownik nie do pokonania, ktryma strzay za swe zby, uk za swe usta, a miecz za swj jzyk,zosta miertelnie raniony przez syna krla Drupady.

Ten zabjca herosw nie znajcy lku i postrach Pandaww,ktry dokonujc niezwykych bohaterskich wyczynw ochrania

twych synw przez dziesi dni, zgas nagle jak zachodzce soce.O krlu, to z powodu twej zej polityki, ten heroiczny czowiek,ktry zalewa wroga deszczem strza i przez dziesi dni zabija podziesi tysicy onierzy dziennie, ley teraz na ziemi jakpowalone przez wiatr potne drzewo!

2. Dhritarasztra rozpacza na wie o miertelnych ranachzadanychBhiszmie i chce zna wszelkie szczegy

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, jak to moliwe, abyBhiszma zosta pokonany przez ikhandina? Jak to moliwe, abyon, ktry jest jak Indra, upad na ziemi ze swego rydwanu? Co siteraz stanie z moimi synami, gdy zabrako Bhiszmy, ktry wyrzeksi krlestwa z mioci do ojca i by jak bg? Co oni zrobi poupadku tego tygrysa wrd ludzi obdarzonego wielk mdroci ienergi, gotowego do podjcia najwyszego wysiku?

Straszny bl przeszywa me serce na wie o tym, e tenbohaterski i niezachwiany czowiek leg na polu bitewnym naswym miertelnym ou ze strza. Opowiedz mi, jak to si stao?

Kto by w jego stray przedniej i kto broni jego tyw, gdyprzedziera si przez gszcz dywizji wroga? Kto stawia opr temupogromcy wrogw, ktry rozprasza ich szeregi tak jak socerozprasza ciemnoci? To w rezultacie mej zej polityki, on, ktryzalewa wrogw deszczem swych strza zabijajc ich miliony wcigu dziesiciu dni, ley teraz na polu bitewnym jak potne

drzewo powalone przez wiatr, cho niczym sobie na to niezasuy!

Moje serce musi by z kamienia, skoro nie pka na wie omiertelnych ciosach zadanych Bhiszmie! Opowiedz mi, w jakisposb Pandawowie zdoali powali na ziemi tego ognistegoucznika nie do pokonania, tego herosa o niewyobraalnej odwadze,

bdcego jak ogie koca eonu? Jak z nim walczyli, gdy zblia sido nich rozgramiajc wroga? Jakim cudem zdoali zada mumiertelnie rany, cho Drona, Awatthaman i Krypa byli w zasigu


33/458


rki. W jaki sposb Bhiszma, ktremu nie potrafi stawi czoanawet bogowie, mg zosta pokonany przez ikhandina?Opowiedz mi o tym ze szczegami, bo nie mog odzyska

spokoju ducha. Chc wiedzie, czy wielcy ucznicy moich armiiudzielili mu wystarczajcego wsparcia i jak go chronili, gdyPandawowie majc w pierwszym szeregu ikhandina wyzwali godo walki.

Jak to moliwe, e Pandawowie zdoali miertelnie zraniBhiszm, ktry jest jak potna chmura burzowa majca brzk

ciciwy za swj ryk, strzay za swj deszcz, a dwik uku za swjgrzmot, zalewajca synw Kunti i ich sprzymierzecw swymiostrzami. Kim byli ci herosi, ktrzy bdc jak stromy brzeg zdoalistawi opr temu pogromcy wrogw, ktry unoszc w gr faleswego uku jest jak wzburzony bezgraniczny ocean strza. Jeeliby on waciwie ochraniany przez wojownikw Durjodhany i

jeeli on ich ochrania, dlaczego nie zdoa pokona Pandaww,lecz sam zosta przez nich pokonany? W jaki sposb udao si imzrani miertelnie Bhiszm, ktry by jak sam Pradapati Parameszti,Pan i Stwrca wszystkich ywych istot?

Jak to moliwe, e Pandawowie zdoali miertelnie zrani tegowojownika o wielkiej sile, u ktrego bogowie szukali niegdypomocy w walce z danawami i na ktrego mocy moi synowieoparli sw wiar w zwycistwo. Jak to moliwe, e zdoali powalina ziemi tego wychwalanego przez wszystkich herosa, t mdr iwit osob cakowicie oddan obowizkom swej kasty, obeznanz Prawd Wed, ktrego narodziny uwolniy jego ojca krlaamtanu od wszelkiego smutku i melancholii. Ca moj armimog ju uzna za poleg, skoro ten znawca wszelkiej broni

obdarzony wielk energi, pokor, szlachetnoci i samokontrolzosta miertelnie ranny. Bezprawie musiao sta si silniejsze odPrawa, skoro Pandawowie akn suwerennoci nawet za cenzabicia swych ojcw!

Czy mogo spa na nas wiksze nieszczcie od tego, eobdarzony wielk inteligencj Bhiszma zosta pokonany przez

ikhandina, ktry musi przewysza sw energi Parauram,skoro pokona tego herosa, tego odwanego wojownika biegego wuyciu wszelkiej broni. Bez niego armia moich synw jest jakbezbronna kobieta, lub jak pozbawione przywdcy stado.

Bhiszma by dla mnie jak ojciec i ja sam miaem nadziej, euwolni mnie od palcego mnie smutku, ktry sprowadzili na mnie

moi synowie. Jak warto ma nasze ycie, skoro doprowadzilimydo tego, e nasz ojciec o potnej energii, najsprawiedliwszywrd sprawiedliwych zosta miertelnie ranny? Mj syn musi


34/458


gorzko opakiwa jego mier, gdy jest teraz jak samotny rozbitek,ktry pragnc przepyn morze, patrzy bezradnie na jedyn dtonc w gbokiej wodzie. Jak to moliwe, aby wojownik taki jak

Bhiszma posiadajcy pen znajomo broni i zasad rzdzeniapastwem mg pa na polu bitewnym od uderzenia wroga?Wida czowiek nie moe uwolni si od mierci nawet dzikiznajomoci broni, odwadze, ascezie, inteligencji, zdecydowaniu izdobytym darom. Nikt na tym wiecie nie zdoa uwolni si oddziaania wyposaonego w potn energi Czasu.

Jake okrutne jest Prawo wojownika sformuowane przezriszich, skoro Pandawowie pragn suwerennoci nawet za cenpodstpnego zabicia Bhiszmy, a Kaurawowie pragnc tegosamego s gotowi zoy tego wielkiego herosa wiernego swymstrasznym przysigom w ofierze. Speniajc w ten sposb swjobowizek wojownika s wolni od grzechu, bo w warunkach

okrutnej niedoli powinien tak uczyni nawet sprawiedliwy.Obowizkiem wojownika jest bowiem ukazanie w walce swejnajwyszej odwagi i siy.

Pogrony w rozpaczy krl Dhritarasztra kontynuowa: OSandaja, opowiedz mi o tym, co uczyni mj syn Durjodhana, gdyzobaczy, e Bhiszma, na ktrym opiera swe nadzieje na wygran,ley powalony na ziemi bdc jak opade z niebios soce. Co siteraz stanie z tymi wszystkimi krlami po mojej stronie jak i z tymipo stronie wroga formujcymi swe szeregi i gotowymi do dalszejwalki?

Opowiadaj mi o tym, jak synowie Pandu stawiali oprBhiszmie, ktry swymi strzaami kad pokotem ich szeregi? Jakuformowane byy ich szeregi i jak Bhiszma walczy ze swymi

przeciwnikami? Co powiedzia mj syn Durjodhana, co powiedziaKarna, akuni i Duhasana, gdy dowiedzieli si o miertelnychranach zadanych Bhiszmie? Teraz, gdy pole do gry tworz uzbro-jone ciaa mczyzn, sonie i konie, a koci do gry strzay i miecze,kim byli ci nieszczni gracze grajcy o swe wasne ycie? Ktowygra, kto przegra, dla kogo koci byy yczliwe, kto poza

Bhiszm zosta zabity? Opowiadaj mi o tym, bo nie mog zaznaspokoju syszc, e ten czowiek wielkich uczynkw, prawdziwaozdoba bitwy otrzyma miertelne rany.

Moi synowie musz ton w morzu alu patrzc na miertelnieranionego Bhiszm, tego wielkiego herosa podziwianego przezwszystkich, ktry nigdy nie waha si wzi na siebie ogromnego

ciaru odpowiedzialnoci. Przenikliwa bole przeszywa mojeserce, gdy myl o tym, e wszyscy moi synowie umr tak jak on.


35/458


Mj al rozpala si jak ogie, w ktry jest wlewany oczyszczonytuszcz.

Wiem, e to nie koniec paczw wynikych z dziaania mego

syna! Opowiadaj mi o wszystkim, co wydarzyo si na polubitewnym i co zostao zrodzone z szalestwa tego niegodziwca.Opowiadaj od pocztku. Chc sucha o tym, co osign pragncyzwycistwa mych synw Bhiszma, zanim pad na polu bitewnymod zadanych mu miertelnych ran. Opowiadaj mi ze szczegami otym, jak bitwa si rozpocza i jak przebiegaa.

3. Oformacji wojennej w ksztacie ptaka ochraniajcej

Bhiszm uformowanej przez Kauraww

Sandaja rzek: O krlu, twoje pytania zasuguj naodpowied, lecz nie przypisuj caej winy za to, co si wydarzaDurjodhanie. Czowiek, ktry cign sam na siebie zo w

konsekwencji wasnych uczynkw, nie powinien obwinia o toinnych. Ten, kto rani innych, zasuy sobie na mier. Niezapominaj o tym, e gboko uczciwi Pandawowie padli ofiaroszustwa i zostali zmuszeni do udania si na wygnanie z powoduszacunku do ciebie i posuszestwa twym rozkazom.

Posuchaj teraz od pocztku do koca mej recytacji o przebiegu

bitwy Kauraww z Pandawami, ktr ogldaem na wasne oczypoznajc wszystkie szczegy dziki mocy mojej jogi i darowiWjasy i nie poddawaj si rozpaczy, gdy wszystko to, co siwydarza, byo od dawna wyrokiem losu.

Sandaja kontynuowa: O krlu, po stronie twych synw i postronie Pandaww zgromadzili si razem na polach Kurukszetry

wszyscy panowie ziemi przygotowujc si do miertelnej konfron-tacji. Jedenacie armii twoich synw i siedem armii Pandawwstojc naprzeciw siebie wygldao jak dwa potne oceany kocaeonu pene krokodyli. Nikt przedtem nie widzia i nikt nie sysza onagromadzeniu w jednym miejscu tak potnych si. Twj synDurjodhana rzek do Duhasany: O Duhasana, niech nasze bojowe

rydwany uformuj si tak, aby ochrania Bhiszm, a ty sam zachcajnasze dywizje do walki, nadszed bowiem wreszcie momentkrwawej konfrontacji z Pandawami, o ktrym od dawna marzyem.W nadchodzcej bitwie ochrona Bhiszmy jest naszym najwyszymbojowym zadaniem, gdy ten wielki wojownik o krysztaowejduszy zdolny do pooenia trupem wszystkich Pandaww rzekkiedy do mnie, e nie podejmie walki z ikhandinem, ktryurodzi si jako kobieta. Niech wic wszyscy moi wojownicyzajm odpowiednie pozycje z myl o zabiciu ikhandina, naktrego strzay Bhiszma nie odpowie swymi strzaami i niech


36/458


wszystkie moje oddziay ochraniaj Bhiszm, bo nawet lew bezwaciwej ochrony moe zosta rozszarpany przez wilki. Nie poz-wlmy, aby zosta zabity przez ikhandina jak lew przez szakala.

Gdy noc dobiegaa ju koca, ze wszystkich stron day sisysze gone okrzyki nawoujce do formowania szeregw.Dwiki konch i bbnw, renie koni, stukot k rydwanw, rykiniesfornych soni, szczkanie zbroi i wrzaski onierzy czyniynieopisany zgiek. Promienie wschodzcego soca ukazay armiePandaww i Kauraww ustawione w swych wojennych formacjach,

odbijajc si w ich ozdobionych herbami zbrojach i wzniesionej dowalki broni. Sonie i bojowe rydwany ozdobione zotem byszczayw promieniach sonecznych jak przedzierajce si przez chmurybyskawice. Szeregi wozw bojowych wyglday w swej obfitocijak miasta, a stojcy na swym rydwanie Bhiszma swym blaskiemprzypomina ksiyc w peni. Wojownicy uzbrojeni w uki, miecze,

buaty, maczugi, oszczepy, kopie i rne inne rodzaje broni stojc nawyznaczonych im w szeregach miejscach spogldali na widocznepo obu stronach i wygldajce piknie niezliczone proporce ornych ksztatach ozdobione zotem i klejnotami i byszczce jakogie mylc z tsknot o rozpoczciu walki.

Na czele dywizji twoich synw stali najprzedniejsi z ludzi zkoczanami penymi strza i wzniesion broni. Na czele ichjedenastu armii stao jedenastu herosw o wielkiej odwadze, ktrzyprzeprowadzili wiele rytuaw ofiarnych bogato obdarowujcbraminw: Durjodhana, akuni, alja, krl Sindhw Dajadratha,dwch krlewiczw Awanti Winda i Anuwinda, krl KambodwSudakszina, krl Kalingw rutajudha, Dajatsena, krl KosalwWrihadwala, wojownik Satwatw Kritawarman. Wielu innych

krlw, krlewiczw i potnych wojownikw biegych w polityce iposusznych rozkazom Durjodhany ustawio si na czele swychdywizji. Wszyscy oni owinici w czarne skry antylop, obdarzenipotn si, dowiadczeni w walce i gotowi do oddania ycia napolu bitewnym i dotarcia w ten sposb do krlestwa Indry czekalina rozpoczcie walki. Armia prowadzona przez Durjodhan staa

na stray przedniej wszystkich wojsk Kauraww. I tam w pierw-szych szeregach w srebrnym turbanie, srebrnej zbroi i pod biaymbaldachimem sta syn amtanu Bhiszma. Stojc wyprostowany naswym rydwanie cignionym przez gniade konie i ozdobionymproporcem ze zotym drzewem palmowym przyciga do sobiewzrok zarwno Kauraww jak i Pandaww. Patrzc na niego,

potni ucznicy dreli ze strachu, czujc si jak drobne zwierztaowne spogldajce na potnego lwa.


37/458


W dniu, w ktrym rozpocza si wielka bitwa Bharatw

ksiyc wzeszed w konstelacji Pitris, gdzie zmarli otrzymujniebiaskie ciaa przed dostaniem si do nieba i dziki temu

polegli podczas bitwy wojownicy bd mogli szybciej tam dotrze.Na firmamencie ukazao si siedem wielkich planet, ktre zdawaysi pon jak ogie. Soce, ktre wzeszo tego poranka cae wpomieniach wygldao, jakby byo podzielone na dwoje. Ze wszyst-kich kierunkw dochodziy dzikie wrzaski szakali i wron zaknio-nych martwych cia. Senior Hastinapury Bhiszma i bramin Drona

podnieli si z oa ze skoncentrowanym umysem i cho dotrzymu-jc swych przysig walczyli po stronie Kauraww, yczylizwycistwa Pandawom. Bhiszma, ktry doskonale zna cae Prawo,zwoa wszystkich krlw i rzek: O wojownicy, otwieraj si przedwami bramy prowadzce wprost do nieba. Udajcie si wic przeznie wprost do wiata Indry i Brahmy. Kroczcie odwanie t odwiecz-

n drog wojownika, wskazan wam przez wielkich staroytnychmdrcw, i walczc z koncentracj i odwag zdobdcie regionynajwyszej bogoci, ktre zdoby krl Jajati i Nahusza. mier napolu bitewnym jest odwiecznym obowizkiem wojownika, podczasgdy mier w domu od choroby jest jego grzechem.

Po wysuchaniu sw Bhiszmy wszyscy krlowie powrcili naczoo swych dywizji za wyjtkiem Karny i jego krewnych, ktrzywyrzekli si walki, dopki naczelnym dowdc wojsk pozostajeBhiszma. Przygotowujc si do walki wypenili ca przestrzegonym rykiem. Ich dywizje mieniy si kolorami baldachimw,chorgwi, proporcw, soni, ogierw, rydwanw i piechurw.Ziemia draa od dwikw bbnw, bbenkw i cymbaw istukotu k. Ozdobieni zotymi bransoletami i naramiennikami i

trzymajc w swych doniach zdobione zotem uki wygldali naswych rydwanach jak wzgrza pokryte ogniem, a wrd nich ichnaczelny dowdca Bhiszma ze swym wielkim proporcem ozdo-bionym drzewem palmowym z picioma gwiazdami wyglda jaksamo soce. Pod biaym parasolem, w biaym turbanie i srebrnejzbroi, na rydwanie ozdobionym biaym proporcom i cignionym

przez gniade ogiery czcigodny Bhiszma uzbrojony w uk i mieczprzypomina swym wygldem bia gr. W samym centrum podbiaym baldachimem ozdobionym zotym acuchem sta Durjodhanawychwalany przez piewakw i poetw, a tu za nim akuni. Tywwszystkich jedenastu armii broni bramin Drona, nauczycielwszystkich krlw, stojcy na swym rydwanie cignionym przez

kare ogiery z ukiem w doni, nie znajc strachu tak jak Indra.Kademu soniowi towarzyszya setka rydwanw, kademurydwanowi setka jedcw, kademu jedcy dziesiciu ucznikw i


38/458


kademu ucznikowi dziesiciu onierzy uzbrojonych w tarcz imiecz. Ogromne wojska Kauraww uszeregowane do bitwy przezBhiszm, Dron, Awatthamana i Kryp utworzyy przeraajc

wjuh (formacj wojenn), ktrej ciao tworzyy niezliczone sonie,gow krlowie, a skrzyda konie. Z twarz skierowan wewszystkich kierunkach ta straszliwa wjuha zdawaa si umiechagotowa, aby rzuci si na wroga.

Sandaja kontynuowa: O krlu, wkrtce potem da si syszestraszliwy ryk gotowych do bitwy wojownikw, od ktrego drao

serce. Ziemia zdawaa si pka na dwoje od dwikw konch ibbnw, ryku soni i stukotu k rydwanw. Sklepienie niebieskie icaa ziemia wypeniy si reniem koni i wrzaskami onierzy, gdyarmie Pandaww i Kauraww wyszy sobie na spotkanie. Proporceo rnych ksztatach ozdobione zotymi piercieniami olepiayswym blaskiem jak ogie i przypominay chorgwie zdobice

niebiaski paac Indry. Twoi synowie ochraniali Bhiszm od tyu,prowadzc za sob dwadziecia tysicy wojownikw na rydwanach.Za nimi ustawio si dwanacie bohaterskich narodw gotowychdo oddania swego ycia. Za nimi ustawi si krl Magadhw stojcna czele swej dywizji zoonej z dziesiciu tysicy bojowych soni.Tych co chronili k rydwanw i ng soni byo sze milionw.Setki tysicy piechurw uzbrojonych w uki, miecze i tarczemaszerowao na czele armii. Jedenacie armii twego syna wygldaow marszu jak rzeka Ganges, ktra odczya si od Jamuny.

4. Okontr-formacji wojennej Pioruna skierowanej przeciw

Bhiszmie uformowanej przez Pandaww

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, opowiedz mi teraz jakbojow kontr-formacj utworzyy mniej liczne armie Pandaww wodpowiedzi na naszwjuh?

Sandaja rzek: O krlu, widzc armie Durjodhanyuformowane do bitwy krl Judhiszthira rzek do Arduny: OArduna, nauczyciel bogw Brihaspati poucza, e gdy jest si

zmuszonym do walki z wrogiem, ktry ma znaczn przewagliczebn, naley tworzy formacj przypominajc ig. Postpwic zgodnie z jego rad.

Arduna odpowiedzia: O krlu, niech tak si stanie. Uformujnasze wojska w formacj Pioruna zaprojektowan przez samegoIndr. Na jej czele stanie Bhima, gwatowny jak burza i nie do poko-nania. Widzc go na czele naszych wojsk wojownicy Kaurawwzaczn w panice ucieka jak antylopy na widok lwa, podczas gdymy bdziemy mie w nim oparcie tak jak niebianie maj oparcie w


39/458


40/458


5. Arduna ucisza niepokj Judhiszthiry o zwycistwo

wskazujc, e zwycistwo jest tam, gdzie jest Kryszna

Krl Dhritarasztra rzek: O Sandaja, powiedz mi, ktra zestron ruszya pierwsza do boju? Czyje serca wypeniaa pewnozwycistwa i czyje pogrone byy w melancholii? Do kogonaleaa pierwsza strzaa? Ktra ze stron tona w zapachukwiatw i olejkw? Ktra wykrzykiwaa bezlitosne nawoujce dowalki sowa? Wobec ktrej z nich nieprzychylne byo soce,

ksiyc i wiatr? Z ktrej strony dochodziy zo-wrebne wyciaszakali? Czy wojownicy przystpili do walki z ochot?Sandaja rzek: O krlu, uformowawszy swe szeregi wrogie

armie pene soni, koni i rnych bojowych pojazdw wygldayprzeraajco i piknie jak rozkwitajcy w porze deszczowej las. Poobu stronach szlachetni i wspaniali wojownicy pragncy rwniesilnie zdoby niebo i nie mogcy nawzajem znie swego widokupalili si do walki. Kaurawowie stali z twarzami skierowanymi kuzachodowi, a Pandawowie ku wschodowi. Zbrojne oddziay Kaura-ww wyglday jak armia demonw asurw, podczas gdy oddziayPandaww przypominay armi bogw. Wiatr wia w twarzeKauraww i szakale wyy po ich stronie. Sonie po ich stronie ztrudem znosiy odr podnieconych soni po stronie Pandaww.

Twoja zdajca si nie mie granic armia pena wojownikw ostatusie maha-rathw przedstawiaa sob widok straszliwy. Leczarmia Pandaww, cho nie tak liczna jak twoja, wygldaa rwniegronie i nie do pokonania majc Kryszn i Ardun w swychszeregach.

Judhiszthira patrzc na przepastne wojska twych synw

tworzce nieprzenikaln bojow formacj i gotowe do bojupoblad i rzek do Arduny: O Arduna, jake zdoamy pokonaarmie Kauraww, ktrych naczelnym dowdc jest Bhiszma? Jakzdoamy przedrze si przez ich nieprzenikaln bojow formacjzarzdzon przez Bhiszm zgodnie z reguami opisanymi wwitych pismach?

Arduna odpowiedzia: O krlu, posuchaj o najlepszym sposobiepokonywania liczniejszego wroga. Zna go zarwno mdrzec Naradajak i Bhiszma i bramin Drona. Sam Brihaspati w zamierzchychczasach, gdy demony asury przygotowyway si do bitwy z bogami,poucza w tej sprawie Indr, mwic: O krlu bogw, ten, kto chcezwyciy, nie pokonuje wroga swoj si i energi, lecz uczciwoci,

wspczuciem i prawoci. Naucz si rozrnia Prawo od Bezprawia,zrozum, czym jest zawi i walcz wolny od pychy. Zwycistwo jestpo tej stronie, po ktrej jest prawo.


41/458


Nasze zwycistwo jest pewne, bo z nami jest Kryszna.

Mdrzec Narada kiedy rzek: Zwycistwo jest tam, gdzie jestKryszna. Zwycistwo tkwi w Krysznie, poda za nim. Jest

jednym z jego atrybutw, podczas gdy drugim jego atrybutem jestpokora. Posiada on niewyczerpan energi i jest nie do zranienianawet wwczas, gdy jest otoczony przez wroga, ktrego siy zdajsi nie mie granic. Wrd wszystkich istot rodzaju mskiego jestt istot, ktra jest wieczna. To dziki jego asce, gdy pojawi si wdawnych czasach jako Hari, bogowie prowadzeni przez Indr

zdobyli trzy wiaty. Nie masz wic adnego powodu do obaw, bobdcy po twej stronie Pan i Suweren Wszechwiata yczy cizwycistwa. Judhiszthira po wysuchaniu tych sw Ardunyzacz zachca swych braci do walki mwic: O bracia, jesteciebez grzechu. Walczcie uczciwie pragnc zdoby najwysze wiaty.

Kryszna rzek do Arduny stojcego na swym rydwanie z

ukiem gotowymi do strzau: O Arduna, ju wkrtce bdzieszsia spustoszenie w oddziaach wroga swym strzaami. Spjrz razjeszcze na Bhiszm stojcego na swym rydwanie wrd wielkichucznikw Kauraww bdc jak wygldajce spoza chmur soce,na tego obroc Kurw, ktry wykona setk Ofiar Konia. Juwkrtce bdzie spala nas swym gniewem atakujc nas jak lew.Nie wahaj si i podejmij mierteln walk z tym wielkim herosemswego wasnego rodu szukajc zwycistwa.

6. Na prob Kryszny Arduna przed rozpoczciembitwy

prosi bogini Durg (Kali) o bogosawiestwo

Sandaja kontynuowa: O krlu, przed rozpoczciem walki

Kryszna rzek do Arduny: O Arduna, oczy si w przeddzietej strasznej bitwy wychwalajc w swym hymnie bogini Durg iproszc j o pomoc w pokonaniu wroga.

Arduna zszed ze swego rydwanu i zoywszy pobonie donierzek: O przewodniczko joginw tosama zBrahmanem, kaniamsi tobie.

O Ty, ktra mieszkasz w lasach gry Mandary i jeste wolnaod zgrzybiaoci i zniszczenia, O Kali, O ono iwy, ktra jesteczarnego koloru, kaniam si tobie.

O Ty, ktra nagradzasz swych wielbicieli, O Mahakali, O onotego, ktry niszczy wszechwiat, O Ty, ktra jest wyposaona wewszystkie dobrze wrce atrybuty i ochraniasz swych wielbicieliw niebezpieczestwie, O Wyniosa, kaniam si tobie.

O Ty, ktra zasugujesz na najwysz chwa, O Gwatowna, OTy, ktra obdarzasz zwycistwem, O Ty, ktra sama jestezwycistwem, O Ty, ktr zdobi wszelkie ornamenty i piropusz


42/458


z pawich pir, O Ty, uzbrojona w tarcz i miecz, trzymajca wdoni przeraliw wczni, O Najstarsza, O Ty, ktra jestemodsz siostr przywdcy stada krw, O Ty, ktra narodzia si

w rodzie pastucha Nanda, O Ty, ktra jeste zawsze zaknionakrwi bawou, O Ty, ktra narodzia si w rodzie Kusika, O Ty,ktra nosisz te suknie, O Ty, ktra zniszczya asurwprzybierajcych form wilka, O Ty, ktra kochasz bitw, kaniamsi tobie.

O Ty, ktra jeste w swym kolorze zarwno biaa jak i czarna,

O Ty, ktra zabia asur Kaitabh, O Zotooka, O Zmiennooka, OTy o oczach w kolorze dymu, kaniam si tobie.O Ty, ktra jeste Wedami i najwysz cnot, O Ty, ktra

sprzyjasz braminom skadajcym ofiar, O Ty, ktra znaszprzeszo i jeste zawsze obecna w witych miejscachzbudowanych dla ciebie w miastach Damwudwipy, kaniam si

tobie.O Ty, ktra wrd nauk jeste nauk o Brahmie, O Ty, ktrajeste tym snem ywych istot, z ktrego nie ma przebudzenia, Omatko Skandy, O Ty, ktra posiadasz sze atrybutw, O Durga, OTy, ktra przebywasz w dostpnych miejscach i jeste nazywanaSwah, Kal, Saraswati, matk Wed, z oczyszczon janiwysawiam ci.

O wielka bogini, pozwl mi dziki twej asce zwyciy mychwrogw na polu bitewnym. Ty zawsze przebywasz w trudnodostpnych i podziemnych regionach, gdzie mieszka strach itrudnoci i gdzie s twoi wielbiciele. Zawsze pokonujesz danaww.Jeste niewiadomoci, snem, zudzeniem, skromnoci i piknociwszystkich ywych istot. Jeste dniem i zmierzchem, jeste Sawitri

i jeste matk. Jeste nasyceniem, wzrostem i wiatem. To Tywspierasz soce i ksiyc i powodujesz, e wiec. Jeste pomyl-noci tych, ktrzy ciesz si powodzeniem. To ciebie Siddhowiewidz w swych medytacjach.

Bogini Durga, ktra jest zawsze askawa dla rodu ludzkiego,suchajc modw Arduny i widzc moc jego oddania, ukazaa si

przed nim na firmamencie i w obecnoci Kryszny rzeka: OArduna, majc do pomocy Kryszn Narajan jeste nie dopokonania nawet przez samego Indr i ju wkrtce pokonaszswych wrogw.

Arduna obdarowany ask bogini wsiad z powrotem na swjrydwan i zad w sw konch budzc jej dwikiem strach wrd

swych wrogw.Sandaja koczc sw opowie rzek: O krlu, czowiek,ktry wychwala bogini Durg o wicie tak jak Arduna, nie musi


43/458


obawia si jakszw, rakszasw, pisakw, ww i innychzwierzt wyposaonych w ky i pazury. Nie musi si takeobawia krlw. Zwyciy we wszelkich dysputach i pokona

wszelkie trudnoci, zwyciy w bitwie i zdobdzie na zawsze askbogini dobrobytu. Bdzie y sto lat cieszc si zdrowiem i si.Wiem o tym wszystkim dziki asce mdrca Wjasy, ktry jestobdarzony wielk mdroci. Twoi niegodziwi synowie pokonaniprzez pych i uchwyceni w ptl mierci nie rozpoznaj wArdunie i Krysznie Nary i Narajany i nie widz, e nadesza

ostatnia godzina ich krlowania. Mdrcy tacy jak Wjasa, Narada,Kanwa i Paraurama bezskutecznie prbowali ich powstrzyma.Oni jednak nie suchali ich rad. Chwaa i pikno s tam, gdzie jestprawo i sprawiedliwo. Pomylno i rozum s tam, gdzie jestskromno. Tam gdzie jest prawo, tam jest Kryszna, a tam gdziejest Kryszna, jest zwycistwo.

Napisane na podstawie fragmentwMahbharta,Bhishma Parva, Section XIII-XXIV (Bhagavat-Gita Parva).


44/458


45/458


Sandaja rzek: O krlu, twj syn Durjodhana widzc armie

Pandaww w ich bojowej formacji zbliy si do bramina Drony irzek: O nauczycielu, spjrz na t potn armi Pandaww

uformowan do bitwy przez twego ucznia Dhrisztadjumn. Jest tamwielu odwanych ucznikw rwnych Bhimie i Ardunie. Niedorwnuj oni jednak tym, ktrzy znajduj si po naszej stronie. Tou nas jest Bhiszma, Karna i Krypa, ktrzy zawsze zwyciaj. U nasjest rwnie Awatthaman, Wikarna, Saumadatta i Dajadratha jak iwielu innych herosw uzbrojonych we wszystkie moliwe rodzaje

broni, dowiadczonych w walce i gotowych odda ycie w mejsprawie. Nasze armie bazujce na sile Bhiszmy przewyszaj swpotg armie Pandaww bazujce na sile Bhimy. Udaj si na czooswych dywizji i wszyscy razem ochraniajcie Bhiszm.

W momencie, gdy przesta mwi, mny i czcigodny Bhiszmazad w sw konch radujc tym jego serce. Zawtroway mu inne

konchy, rogi, bbny i cymbay czynic wielki zgiek. Odpowiedziayim rwnie konchy Pandaww. Kryszna zad w sw konchPacadanj, a Arduna w Dewadatt. Bhima zad w sw konchPaundr, Judhiszthira w Anantawidaj, a Nakula i Sahadewa wSughos i Manipuszpak. W swe konchy zadli rwnie ikhandin,Dhrisztadjumna, Satjaki, krlowie Wirata, Drupada i krl Kaiw,synowie Draupadi i syn Subhadry. Serca twych synw zadray odich dwiku obijajcego si gonym echem.

Nagle, gdy zaczy ju pada pierwsze pociski, Arduna unisswj uk i patrzc na armie Kauraww rzek do powocego jegokomi Kryszny: O Ty, ktry nie podlegasz zniszczeniu, poprowadme konie i umie mj rydwan midzy naszymi armiami i armiamiwroga, abym mg przyjrze si tym wszystkim, ktrzy tak bardzo

pragn bitwy z nami i z ktrymi ja sam bd musia walczy. Chczobaczy tych, ktrzy zebrali si tutaj na polach Kurukszetry, abysi nawzajem pozabija, speniajc yczenie syna krla Dhritarasztryo niegodziwym umyle.

Kryszna pogna konie i zatrzyma rydwan porodku midzydwiema armiami na widoku Bhiszmy, Drony i innych dowdcw i

rzek: O Arduna, popatrz wic na zebranych tutaj razemwszystkich Kurw.

I gdy Arduna spojrza na swych ojcw i wnukw, przyjaci,teciw i krewnych, czujc ogromny al rzek z rozpacz:

O Kryszna, gdy patrz na mych wszystkich krewnych gotowychdo walki na mier i ycie, nogi uginaj si pode mn i wysycha mi

w ustach. Cay dr i wosy je mi si na gowie. Moja skra poniei Gandiwa wypada mi z rk. Nie mog utrzyma si na nogach ikrci mi si w gowie. Wszdzie widz zowrbne znaki.


46/458

Ksiga VI Opowie 66 Bhagavad Gita 47

Nie chc ani zwycistwa, ani suwerennoci, ani przyjemnoci.

C nam bowiem z nich przyjdzie lub nawet c przyjdzie nam zycia, skoro ci, przez wzgld na ktrych tego wszystkiego prag-

niemynasi ojcowie, wnukowie, przyjaciele, teciowie i krewnizebrali si tutaj na polu bitewnym gotowi, aby w walce ze sobodda swe ycie i powici bogactwo.

Cho oni chc mnie zabi, ja nie chc ich zabija nawet za cenzdobycia trzech wiatw, a c dopiero za cen wadania ziemi.

Jak satysfakcj moe nam przynie zabicie synw krla

Dhritarasztry? Zabicie ich bdzie grzechem, chocia oni uwaajnas za wroga.Nie wolno nam zabija naszych krewnych. Ich zabicie w aden

sposb nie moe nas zadowoli. Nawet jeeli oni z ocenznieksztacon przez zawi nie dostrzegaj za, ktre wynika zezniszczenia swej wasnej rasy i nie widz grzechu braterskiej

wojny, to czy my, ktrzy widzimy pynce z tego zo, niepowinnimy powstrzyma si od jego popenienia?Gdy rd zostaje zniszczony, gin jego odwieczne obyczaje, a

gdy gin obyczaje, caa rodzina zostaje pokonana przez grzech.Prymat grzechu korumpuje kobiety i nastpuje mieszanie si kast,co sprowadza pieko zarwno na tych, co zniszczyli rodzin, jak ina ca rodzin. Gdy zaprzestaje si wykonywania rytuaw ryu iwody, przodkowie opadaj z nieba na ziemi.

Z powodu grzechw niszczycieli rodziny zanikaj obowizkikast i wieczne ryty rodzin, a ludzie, ktrzy utracili swe rodzinneryty, yj w piekle.

O Kryszna, uparlimy si, aby popeni wielki grzech, chccpozabija naszych krewnych z dzy zdobycia wadzy. Lepiej

bdzie dla mnie, jeeli odo bro i dam si zabi uzbrojonym pozby synom krla Dhritarasztry.

Wypowiedziawszy te sowa, Arduna z umysem pokonanymprzez al, odoy swj uk i strzay i usiad bezbronny w swymrydwanie.

Rozmowa II: Joga wiedzy

2. Pokonany przez al i niepewno co do swego obowizku

Arduna prosi Kryszn o instrukcj

Pan Kryszna rzek do Arduny pokonanego przez al izwtpienie z oczami penymi ez: O Arduna, skd w tej

krytycznej godzinie wzio si w tobie takie zwtpienie niegodneosoby wysokiego urodzenia, zamykajce bramy do nieba iprowadzce do utraty czci? Nie poddawaj si niemocy, bo to do


47/458


ciebie nie pasuje! Oczy swe serce z tej maostkowej saboci ichwy za bro!

Arduna rzek: O Kryszna, jake mam atakowa mymi

strzaami Bhiszm i Dron, ktrzy zasuguj na moj cze? Wolzosta na tym wiecie ebrakiem ni zabija tych ludzi o wielkiejsawie. Oni s moimi nauczycielami i zabicie ich nawet wwczas,gdyby byli zawistni o posiadane przez nas dobra, popsuoby mikad przyjemno plamic j ich krwi.

Nie wiem, co jest lepsze, pokonanie Kauraww, czy bycie

przez nich pokonanym? Gdy ich zabijemy, nie bdziemy ju mielipo co y.O Kryszna, moja natura jest splamiona wspczuciem, a mj

umys niepewny, co do mego obowizku. Powiedz mi, co jestlepsze. Jestem twoim uczniem. Poinstruuj mnie, gdy u ciebieszukam pomocy. Ja sam nie widz niczego, co zdoaoby rozwia

mj al rozsadzajcy moje zmysy, nawet gdybym zdoby pros-perujce ziemskie krlestwo pozbawione wrogw lub suwerennobogw.

Sandaja kontynuowa: O krlu, Arduna rzek jeszcze: OKryszna, nie bd walczy i zamilk pokonany przez zwtpienie.

3. Kryszna wyjania, e spokj umysu jest zaburzany przez

kontakt przedmiotw zmysowych ze zmysami, lecz to nieciao lecz dusza jest prawdziwym istnieniem, ktre jest wieczne

i naley uwolni swj umys od wpywu zmysw

Pan Kryszna rzek: O Arduna, rozpaczasz nad tym, co narozpacz nie zasuguje, cho zdajesz si mwi sowami mdrcw.

Jednake prawdziwi mdrcy nie pacz ani nad martwym, ani nadywym.Nigdy nie byo takiego momentu, w ktrym ja, ty, jak i ci

wszyscy wadcy ziemi nie istnieli i nigdy nie bdzie takiegomomentu, e przestan istnie. Mieszkajce w ciele bycie (dusza)przechodzi w tym samym ciele przez dziecistwo, modo, zgrzy-

biao i w kocu porzuca stare i nabywa inne ciao. Prawdziwymdrzec nie da si w tej sprawie oszuka.To kontakt cielesnych zmysw z odpowiednimi zmysowymi

przedmiotami wytwarza wraenia gorca, zimna, przyjemnoci lubblu, ktre s nietrwae, majc swj pocztek i koniec. Naucz si toznosi. Czowiek, na ktrego umys wraenia te nie maj wpywu,ktry pozostaje taki sam w blu i w przyjemnoci, jest na drodze dowyzwolenia si z niewoli materii i zdobycia wiecznego ycia.


48/458


Tak jak z nieistnienia nic nie zaistnieje, tak z istnienia nic nie

przestanie istnie. Konkluzja ta jest od dawna akceptowana przezwizjonerw Prawdy.

To, co przenika wszystko, jest niezniszczalne i nikt nie moezniszczy tego niezmiennego bycia. To ciaa tego wiecznegowcielonego bycia (duszy), ktre jest niezniszczalne i dla umysunie do uchwycenia, maj swj koniec.

O Bharata, uchwy swj uk i walcz. Ten, kto myli, e to ono(niezmienne bycie) zabija i zostaje zabite, nie widzi prawdziwie, bo

ono nie zabija i nie zostaje zabite. Ono nigdy si nie rodzi i nigdy nieumiera, istniejc nie przestaje istnie. Jest nienarodzone, niezmienne,wieczne i pierwotne. Nie zostaje zabite, gdy ciao zostaje zabite.Jake ten, kto zna je jako niezniszczalne, wieczne, niestworzone iniezmienne, moe je zabi lub spowodowa jego mier?

Tak jak czowiek pozbywa si zuytych ubra i zakada nowe,

tak wcielone bycie (dusza) pozbywa si zuytych cia i wciela siw nowe. Bro go nie zabija, ogie go nie spala, woda go nie topi,wiatr go nie wysusza. Nie mona go przeci, spali, utopi lubwysuszy. Jest wieczne, przenikajce wszystko, niezmienne inieruchome. Jest zawsze takie samo. Jest niezamanifestowane i niedo pomylenia. O Arduna, znajc je jako takie, nie powinienepoddawa si rozpaczy.

Nawet jeeli mylisz, e ja wiecznie si rodzi i umiera, niepowiniene rozpacza, bo ten, kto si urodzi na pewno umrze, aten kto umar na pewno si urodzi. Nie powiniene wic opakiwatego, co jest nieuniknione.

Kade bycie przed narodzinami jest niezamanifestowane.Pozostaje zamanifestowane jedynie w okresie midzy narodzinami

i mierci. Po mierci znowu staje si niezamanifestowane. Cjest w tym smutnego? Jedni patrz na nie jak na cud, inni mwi onim jak o cudzie, jeszcze inni suchaj o nim jak o cudzie.Jednake nawet wwczas nie potrafi go do koca zrozumie.

Bycie (dusza) zamieszkujce w kadym ciele jest wieczne i niemona go zabi. Nie powiniene wic opakiwa adnej ywej

istoty.

4. Kryszna naucza Ardun o uwalnianiu si od niepewnoci

poprzez skoncentrowanie si na swym obowizku, tak jak

nakazuje system Sankhja

Pan Kryszna kontynuowa: O Arduna, nie powiniene si tewaha, co swego dziaania biorc pod uwag swoje obowizki, bodla wojownika nie ma nic lepszego od koniecznoci podjcia walki


49/458


na polu bitewnym. Szczliwy jest ten wojownik, ktry musiwalczy, bo bitwa jest dla niego drog prowadzc wprost donieba. Jeeli jednak nie podejmiesz wyzwania i nie wykonasz

swego obowizku, stracisz sw dobr saw i popenisz grzech.Ludzie nigdy nie zapomn o twej zej sawie, a dla kogo kto cieszysi szacunkiem, haba jest gorsza ni mier. Wszyscy wielcywojownicy bd sdzi, e zaniechae walki z lku i ci, ktrzy cidotychczas wysoko cenili, zaczn ci lekceway. Twoi wrogowiebd szydzi z twojego tchrzostwa wypowiadajc pod twoim

adresem szereg przykrych sw. Czy moe by co boleniejszego?Powsta wic i podejmij walk. Gdy zginiesz z broni w rku,zdobdziesz niebo, a gdy zwyciysz, bdziesz wada ca ziemi.Ujarzmij si do walki w imi walki, traktujc tak samoprzyjemno i bl, zysk i strat, zwycistwo i przegran. W tensposb nie popenisz grzechu.

Opisaem ci mdro, ktrej naucza system Sankhja.5. Kryszna naucza o praktykowaniu jogi i uspakajaniu umysu

poprzez skoncentrowanie myli na jednym przedmiocie iosiganie (stanu) oddania

Pan Kryszna kontynuowa: O Arduna, posuchaj terazmdroci wdraanej przez praktyk jogi. Gdy j zdobdziesz,uwolnisz si z okoww dziaania (karmy).

W przeciwiestwie do praktyki rytuaw opisanych w Wedach,w praktyce jogi (tj. trzymania si w karbach, podejmowaniawysiku) liczy si kady wysiek i nawet pierwsza prba nie jestmarnotrawstwem. Nic nie przeszkadza w jej ukoczeniu (tak jak

istnieje wiele przeszkd w ukoczeniu rytuau). Nawet troch tejpobonoci uwalnia od wielkiego lku.

Na ciece jogi wyzwolenie z okoww dziaania zapewniatylko jeden stan umysu, polegajcy na niezmiennym oddaniu sijednemu przedmiotowi. Umysy, ktre nie s niezmiennie oddanejednemu przedmiotowi, s rozproszone (niespokojne) i przywizane

do niekoczcej si pogoni.Ignoranci, ktrzy delektuj si literWed, wygaszaj kwieciste

mowy twierdzc, e nic innego nie istnieje. Poganiani przezdz pragn zdoby niebo i znajduj rytualne sposoby nazdobycie wadzy i uciech. Ich zawiy rytualny jzyk przynosijedynie owoc dziaania. Optani przez szukanie wadzy i uciechy,

z rozumem zagubionym w sowach nie potrafi znale wkontemplacji boskiego bycia jedynego rodka wyzwolenia.


50/458


Wedy dotycz dziaania trzech jakoci natury. Uwolnij si od

tych jakoci. Uwolnij si od par przeciwiestw, takich jak np.przyjemno i bl, gorco i zimno, bd zawsze skoncentrowany

nie niepokojc si o nowe nabytki lub ochron tego, co ju zostaonabyte i bd utwierdzony w Jani.Tak jak wszystkie przedmioty dostarczane przez cystern lub

studni znajduj si rwnie w przepastnej otaczajcej wszystkotafli wody, tak wszystkie przedmioty dostarczane przez Wedy s wposiadaniu bramina, ktry przekroczy Wedy i zdoby wiedz Jani

iBrahmana.6. Kryszna namawia Ardun do dziaania z oddaniem bez

mylenia o owocu dziaania

O Arduna, troszcz si o samo dziaanie, a nie o jego owoc.Nie pozwl, aby owoc by motywem twego dziaania. Nie skaniajsi jednak rwnie ku bezczynnoci. Zanurzony w jodze wykonujstarannie swoje wasne dziaanie nie przywizujc si do niego ipozostajc nieporuszony, zarwno wtedy gdy odnosisz sukces, jaki wtedy gdy ponosisz klsk. Ta niezmienno i spokj umysunazywa si oddaniem (jog).

Dziaanie stoi niej od oddania (koncentracji myli na jednym

przedmiocie). Szukaj wic ochrony w oddaniu. Ci, ktrzy dziaajz myl o owocu dziaania, s nieszcznikami.

Ten, kto wywiczy swj umys (osign oddanie), uwalnia sinawet na tym wiecie zarwno od dobrych, jak i zych skutkwdziaania. wicz si w oddaniu, bo zdobycie oddania jest zdobyciemumiejtnoci dziaania.

Mdrzec, ktry osign oddanie odrzuca owoc zrodzony zdziaania i wolny od koniecznoci ponownych narodzin dociera doregionu wolnego od smutku.

Gdy twj umys przekroczy labirynt uudy, zdobdzieszobojtno wobec tego, co ju syszae i co moesz jeszczeusysze. Gdy twj umystak bardzo obecnie rozpraszany przez

to, co syszae o rodkach nabywania rnych przedmiotwyciaskupi si mocno i niezmiennie na kontemplacji, wwczaszdobdziesz oddanie (jog).

7. Kryszna opisuje czowieka o uspokojonym umyle

Arduna rzek: O Kryszna, co wskazuje na to, e czyj umysjest unieruchomiony na kontemplacji. W jaki sposb on mwi, jaksiedzi, jak si porusza?


51/458


Pan Kryszna rzek: O Arduna, ten, kto oczyci swe serce z

wszelkich pragnie i pozostaje w swej jani nasycony jani, jestnazywany mdrcem o uspokojonym umyle.

Ten, ktrego umys pozostaje nieporuszony w momentachniedoli, ktry nie tskni za przyjemnoci,

mahabharata: ksiega vi - bhiszma parva & ksiega vii - drona parva

Documents