maden İŞlerİnde Önleyİcİ bİr saĞlik ve … İŞlerİnde Önleyİcİ bİr saĞlik ve...

32
MADEN İŞLERİNDE ÖNLEYİCİ BİR SAĞLIK VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜNÜN OLUŞTURULMASI 1995 tarihli (176 No.lu) Maden İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Sözleşmesine ve (183 No.lu) Tavsiye Karara ilişkin Rehber Uluslararası Çalışma Örgütü

Upload: dangkhue

Post on 06-Jun-2019

244 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

1995 tarihli (176 No.lu) Maden lerinde Salk ve Gvenlik Szlemesine ve (183 No.lu) Tavsiye Karara ilikin Rehber

Uluslararasalmargt

MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

1995 tarihli (176 No.lu) Maden lerinde Salk ve Gvenlik Szlemesine ve (183 No.lu) Tavsiye Karara ilikin Rehber

ILO Trkiye Ofisi, Ankara

4 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

Copyright Uluslararas alma rgt 2017lk basm yl: 2017

Uluslararas alma rgt yaynlar, Telif Haklar Evrensel Szlemesi 2. Protokol kapsamndaki telif haklarndan yararlanr. Yine de, kaynak belirtilmek artyla izin almadan yaynlardan ksa alntlar oaltlabilir. oaltma ve eviri haklar iin ILO Publications (Rights and Licensing), International Labour Office, CH-1211 Cenevre 22 svire adresine veya e-posta yoluyla [email protected] adresine bavuruda bulunulmaldr. Uluslararas alma rgt bu tr bavurular memnuniyetle karlamaktadr.

Ktphaneler, kurumlar ve bir oaltm haklar kuruluuna kaytl olan dier kullanclar, bu amala kendilerine verilen lisanslara uygun ekilde kopyalar oluturabilirler. lkenizdeki yetkili oaltm haklar kuruluunu bulmak iin www.ifrro.org adresini ziyaret edebilirsiniz.

Maden lerinde nleyici bir Salk ve Gvenlik Kltrnn Oluturulmas / Uluslararas alma rgt, ILO Trkiye Ofisi - Ankara: ILO, 2017

ISBN: 9789228307696; 9789228307702 (web pdf)

Uluslararas alma rgt, ILO Trkiye Ofisi

(ngilizce) dilinde de mevcuttur: (Building a Preventative Safety and Health Culture in Mines) (9789221296843 (basl); 9789221296935 (web pdf) Ankara, (2017)

ILO Yayn Kataloglama Bilgileri

ILO yaynlarnda Birlemi Milletler'in uygulamalar dorultusunda kullanlan tanmlamalar ve bu yaynlar iindeki materyal sunumlar, herhangi bir lke, blge veya topran veya bunlarn makamlarnn yasal statsyle veya bunlarn snrlaryla ilgili olarak Uluslararas alma rgt'nn herhangi bir grnn ifadesini hi bir ekilde tekil etmez.

mzal makalelerde, almalarda ve dier katklarda ifade edilen grlerin sorumluluu tamamen kendi yazarlarna aittir ve yayn, iinde ifade edilen grlerin Uluslararas alma rgt tarafndan bir onamasn tekil etmez.

Firmalarn ve ticari rnlerin ve srelerin adlarna yaplan gndermeler bunlarn Uluslararas alma rgt tarafndan bir onay anlamna gelmez; belli bir firmann, ticari rnn veya srecin adnn belirtilmemesi ise bunlarn onaylanmadna dair bir iaret deildir.

ILO yaynlar ve dijital rnler ile ilgili bilgiye: www.ilo.org/publns adresinden ulalabilir.

Trkiye'de baslmtr.

http://[email protected]://www.ifrro.orghttp://www.ilo.org/publns

5

GR .................................................................................................................................................. 9HKMETN SORUMLULUKLARI ...................................................................................................11

MADENCLE LKN ULUSAL POLTKA .............................................................................11UYGULAMANIN SALANMASINA YNELK TEDBRLER .................................................... 12

GENEL UYGULAMA TEDBRLER ....................................................................................... 12Yetkili bir makamn kurulmas ............................................................................................... 12Tefti hizmetlerinin salanmas.............................................................................................. 13Uygulamann salanmas ...................................................................................................... 13Madenlerde salk ve gvenlik denetimi ............................................................................... 13iler ve temsilcileriyle istiarelerde bulunmaya ve katlmlarn salamaya ynelik prosedrlerin oluturulmas ................................................................................................... 13Kazalarn, meslek hastalklarnn ve tehlikeli durumlarn aratrlmasnn ve raporlanmasnn salanmas ................................................................................................. 13SPESFK UYGULAMA TEDBRLER ................................................................................... 14

Patlayclarn tanmas ...................................................................................................... 14Tehlikeli maddelerin gvenli bir ekilde saklanmasnn salanmas ................................... 14Terkedilmi madenleri emniyete almaya ynelik tedbirler ................................................... 14

VERENN SORUMLULUKLARI .................................................................................................... 15GENEL SORUMLULUKLAR ...................................................................................................... 15ORGANZASYONA VE TASARIMA LKN SPESFK SORUMLULUKLAR .......................... 16

alma alanlarna ilikin planlarnn hazrlanmas ............................................................. 16Belirli tehlike blgeleri iin iletme planlarnn hazrlanmas ............................................... 16Gvenli maden tasarm, inaat ve tehizatnn salanmas ............................................. 16Gvenli bir ekilde iletmeye alma, iletme, bakmn yapma ve devreden karma .......... 16Her yeralt alma yeri iin iki k yaplmas ................................................................... 16Zemin stabilitesinin muhafaza edilmesi .............................................................................. 17Yeralt madenlerinin havalandrlmasnn salanmas ........................................................ 17Yangn ve patlamalarn nlenmesi ...................................................................................... 17Yaam odalarnn temini ..................................................................................................... 17

NDEKLER

6 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

SPESFK LETME SORUMLULUKLARI ................................................................................ 18zleme, deerlendirme ve teftiMadenin gzetimi ve kontrol ............................................................................................. 18Yeterli eitim ve yeniden eitim programlarnn salanmas............................................... 18Tbbi salk denetiminin salanmas ................................................................................... 18Yeraltndaki kiilerin takip edilmesi ..................................................................................... 19Ciddi tehlike ieren durumlarn ynetilmesi ........................................................................ 19Acil durum mdahale plannn hazrlanmas ....................................................................... 19Ferdi kurtarma cihazlarnn salanmas .............................................................................. 19Umumi tuvalet ve tesislerin salanmas ............................................................................. 19Maden kurtarma, ilk yardm ve tbbi tesislerin salanmas ................................................. 19SG tedbirlerinin iki veya daha fazla iveren arasnda koordinasyonu ............................... 20Kaza ve tehlikeli durumlarn soruturulmas ....................................................................... 20Yetkili makama rapor etme ................................................................................................. 20

FZKSEL, KMYASAL VE BYOLOJK TEHLKELERE MARUZYET EREN LER N SPESFK SORUMLULUKLAR .................................................................................................. 20

Riskin ortadan kaldrlmas veya asgariye indirilmesi ......................................................... 21Koruyucu donanmn salanmas ....................................................................................... 21ilerin doru bir ekilde bilgilendirilmesinin salanmas ................................................... 21lk yardm ve ulamn salanmas ..................................................................................... 22Tek bana veya izolasyon halinde alan iilerin korunmas .......................................... 22

LERN HAK VE GREVLER .................................................................................................... 23LERN HAKLARI ................................................................................................................. 23

Yetkili makama rapor etme ................................................................................................. 23Tefti talep etme ve yaptrma .............................................................................................. 23lgili iyeri tehlikelerine ilikin bilgi alma .............................................................................. 23Salk ve gvenlie ilikin bilgi alma ................................................................................... 24Tehlikeli i yerlerinden uzaklama ...................................................................................... 24Salk ve gvenlik temsilcilerini seme ............................................................................... 24Ayrmclk veya misillemeye maruz kalmama ..................................................................... 24

LERN GREVLER ............................................................................................................ 24Salk ve gvenlik tedbirlerine riayet etmek ....................................................................... 24Gerekli zeni gstermek ..................................................................................................... 24Riskleri amirlerine rapor etmek ........................................................................................... 25verenle ibirlii ierisinde olmak ...................................................................................... 25

TEMSLCLERNN HAKLARI .................................................................................................. 26ileri temsil etme .............................................................................................................. 26Tefti ve soruturmalara katlma ......................................................................................... 26Salk ve gvenlik hususlarn izleme ve soruturma ......................................................... 26Danmanlara ve bamsz uzmanlara bavurma .............................................................. 26SG konularnda iverenle istiarelerde bulunma ............................................................... 26Yetkili makamla istiarelerde bulunma ................................................................................ 26

7

Kazalara ve tehlikeli durumlara ilikin bildirim alma ............................................................ 27Ayrmclk veya misillemeye maruz kalmama ..................................................................... 27Tavsiye edilen dier haklar ................................................................................................. 27

BRL ......................................................................................................................................... 28veren, ii ve ii temsilcileri arasnda ibirlii ................................................................. 28

TAVSYE EDLEN DER TEDBRLER ........................................................................................... 29Tedarikilerin ulusal SG standartlarna riayeti .................................................................... 29Uzaktan kumandal tehizatn gvenli kullanm ve bakm .............................................. 29Emniyet cihazlarnn doru bir ekilde kullanlmasnn salanmas .................................... 29evreye gereken hassasiyetin gsterilmesi ....................................................................... 29

AYRINTILI REHBERLK ................................................................................................................... 30

8 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

9

GR

Madencilik, dnyadaki en tehlikeli sektrlerden biridir. Afetler, i kazalar ve meslek hastalklar madenciler iin ar sonular dourmakta ve toplumlar iin nemli bir eko-nomik yk tekil etmektedir. Bu ykler Uluslararas alma rgt iin, ayn zamanda yaptalar itibariyle Trkiye iin ciddi bir endie kayna niteliindedir.

Trkiye bu zorluu ele almak zere, 1981 tarihli (155 No.lu) Sal ve Gvenlii Szlemesi ve 2006 tarihli (1187 No.lu) Sal ve Gvenliini Gelitirme erevesi Szlemesi de dahil olmak zere ILOnun i sal ve gvenlii konusunda benimsedii anahtar Uluslararas alma Standartlarn uygulama taahhdnde bulunmutur. Bu standartlar Hkmetin, iverenlerin ve iilerin iyerlerinde ve genel anlamda toplumda nleyici bir salk ve gvenlik kltr oluturmasn, uygulamasn ve bu kltr srekli olarak glendirmesini salar.

Maden ilerindeki spesifik zorluklar ele almak zere Trkiye, 23 Mart 2016dan bu yana 1995 tarihli (176 No.lu) ILO Madenlerde Salk ve Gvenlik Szlemesini uygulama taahhdnde bulunmutur. 176 No.lu Szleme, uluslararas tannrl olan sektre zel bir standarttr ve Hkmetin, verenlerin ilgili sorumluluklar ile birlikte madencilik alanndaki ilerin ve ii temsilcilerinin hak ve grevlerini ierir. Maden ilerinde i kazalar ve meslek hastalklarnn nasl nleneceiyle ilgili uluslararas iyi uygulamalar yanstr ve gelitirir. Bu standart ILOnun; ye Devlet Hkmetlerinin, ayrca veren ve i rgtlerinin dorudan katlmn salayan benzersiz l standart oluturma meka-nizmas yoluyla gelitirilmitir. 183 No.lu Madenlerde Sal ve Gvenlii Tavsiye Karar http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:R183 ise 176 No.lu Szlemeye deer katmakta ve Szlemenin en etkili biimde nasl uygulanabileceine ilikin daha ayrntl bilgi vermektedir.

Bu klavuz 176 No.lu Szlemedeki gerekliliklere ve 183 No.lu (1995 tarihli) Madenlerde Salk ve Gvenlik Tavsiye Kararndaki ilave rehberlie genel bir bak sunmaktadr. ILO belgelerine ilikin rehberlik asndan ILO Genel Aratrmalar, ILO belgelerinin etkisini, hkmetlerce belgelerin uygulanmasn engelledii belirtilen zorluklar ve bu engelleri ama yntemlerini analiz etmeleri sebebiyle, nemli bir bilgi kaynadr. 2017 Genel

10 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

Aratrma erevesi, inaat, madenler ve tarmla ilgili ILO belgelerine odaklanmaktadr ve 176 No.lu Szlemeyi onaylayan ye Devletler iin mevzuatta ve uygulamada oluan etkiyi incelemektedir. 155 No.lu Szleme ile bunun 164 No.lu Tavsiye Karar ve Sz-lemenin 2002 Protokolne ilikin 2006 Genel Aratrmasnda ise, SGye ilikin ILO belgeleri iin mevzuat ve uygulamaya ynelik rehberlik salanmaktadr. Bu klavuzun sonunda bunlara ilikin bilgiler ve daha ayrntl rehberlik materyalleri bulunmaktadr.

11

HKMETN SORUMLULUKLARI

MADENCLE LKN ULUSAL POLTKA

Szlemeye gre Hkmetin temsil gc en yksek olan iveren ve ii rgtleri ile yaplacak istiareler neticesinde madencilikte ulusal bir SG politikas oluturmas, uygulamas ve bunu dzenli olarak gzden geirmesi gerekir. Hkmet ayrca Szle-menin uygulanmasn salamaya ynelik tedbirleri belirleyecek kanun ve ynetmelikleri kabul etmekten ve gerekli nleyici ve koruyucu tedbirlerin etkili bir biimde gelitirilip uygulanmasn salamaktan sorumludur.

176 No.lu Szlemenin 3. Maddesindeki, madencilikte SGye ilikin ulusal bir poli-tikann oluturulmas, uygulanmas ve dzenli olarak gzden geirilmesi gereklilii, 155 No.lu Szlemenin 4. Maddesine benzer niteliktedir. 176 No.lu Szleme kapsa-mnda madencilikte salk ve gvenliin gelitirilmesi ve muhafaza edilmesi, hem Hkmet iin hem de veren ve i rgtleri iin srekli bir aba olmaldr. l istiare ve katlm da Szlemenin temel bir gerekliliidir. Ulusal politikann amac, maden ilerindeki tehlike sebeplerini, makul olarak gerekletirilebilir olduunu l-de, asgariye indirmektir. Ulusal bir politika formu ile deil, ilevi ile tanmlanr ve zaman iinde evrimleir. Politikann ierii ulusal koul ve uygulamalara bal olsa da madencilik alanndaki ulusal SG politikasnn tutarl olmas ve bileenlerinin bir btn oluturmas gerekir. Madencilik alanndaki ulusal SG politikas dinamik bir aratr ve dzenli olarak gzden geirilmesi gerekir. Bu nedenle Hkmet ve sosyal ortaklar organize olmal ve srece dzenli olarak girdi salayp kazanlan tecrbe-lerin ve alma ortamndaki teknolojik ilerlemeler gibi deiikliklerin gz nnde bulundurulmasn salamaldr.

ye Devlet, ulusal koullar ve uygulamalar nda ve temsil gc en yksek ilgili iveren ve ii rgtleri ile yaplan istiareler neticesinde, madenlerde salk ve gvenlie ilikin,

12 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

Hkmet, kanun ve ynetmelikler yoluyla Szlemenin uygulanmasn salamaya y-nelik tedbirleri belirler ve bu kanun ve ynetmelikleri; teknik standartlar, klavuz ilkeler, davran kurallar veya gerekli olabilecek dier uygulama yntemleri ile tamamlar.

YETKL BR MAKAMIN KURULMASI - Hkmet, madenlerde salk ve gvenlik hususunun izlenmesi ve dzenlenmesinden sorumlu bir makam (Yetkili Makam) tayin eder. Yetkili Makam ulusal kanun ve ynetmelikleri tamamlar nitelikteki ihtiyalar belirleyebilir; salk ve gvenlik gerekesiyle madenlerdeki faaliyetleri askya alabilir veya kstlayabilir. Yetkili Makam, iveren ve iilerden kazalara ve tehlikeli durumlara ilikin rapor alr.

Tavsiye Kararna gre ayrca, uygun becerilere sahip kalifiye ve eitimli personel ile yetkili bir makam kurulmal ve bu makam, Szlemenin ele ald konular tefti etmek, aratrmak, deerlendirmek ve danmanlk salamak zere ve ulu-

UYGULAMANIN SALANMASINA YNELK TEDBRLER

GENEL UYGULAMA TEDBRLER

Szlemenin uygulanmasn salamaya ynelik tedbirler; yetkili bir makam kurulmas, tefti hizmetlerinin salanmas, tatbikin salanmas, madenlerde salk ve gvenliin gzetiminin salanmas, iilerle ve ii rgtleriyle iyerinde istiareye ve onlarn katlmna ynelik prosedrlerin belirlenmesi ve kazalarn, hastalklarn ve tehlikeli durumlarn ynetilmesinin salanmasna dair genel tedbirleri ierir. Daha spesifik olarak tedbirler ayrca unlar ierir: patlayclar uygun ekilde tanr; tehlikeli maddeler gvenli bir ekilde saklanr ve terk edilmi madenler emniyete alnr. Tavsiye Karara gre ayrca tehizat, makine, tehlikeli rn ve madde tedarikilerinin ulusal SG gerekliliklerine uymas gerekir.

zellikle de Szleme hkmlerinin yrrle konmasna ynelik tedbirlerle ilgili tutarl bir politika oluturur, uygular ve bunu dzenli olarak gzden geirir.

Tavsiye Karara gre ayrca, temsil gc en yksek olan iveren ve ii rgtleri ile yaplacak olan istiareler, alma saatlerinin uzunluu, gece ileri ve vardi-yal ilerin ii sal ve gvenlii zerindeki etkilerine ilikin istiareleri de iermelidir. Bu istiareler neticesinde Hkmet, alma saatlerine ve zellikle de gnlk maksimum alma saatleri ve gnlk minimum dinlenme srelerine ilikin gerekli tedbirleri almaldr.

13

sal kanun ve ynetmeliklere riayeti salamak zere yeterli teknik ve profesyo-nel destek almaldr. Tavsiye Karara gre ayrca ulusal ve uluslararas dzeyde madenlerde salk ve gvenlie ilikin aratrmalar ve bilgi alveriini tevik etmek ve desteklemek zere ve iten kaynaklanan yaralanma ve hastalklardan etkilenmi iilerin rehabilitasyonu ve yeniden entegrasyonuna ynelik program veya sistemleri tevik etmek ve desteklemek zere gerekli tedbirler alnmaldr. Ayrca Yetkili Makam, teknik bilginin aktarmna ve nleyici salk ve gvenlik programlarnn oluturulmasna ve iverenler ile iiler ve temsilcileri arasndaki ibirlii ve istiarelerin tevik edilmesine yardmc olmak amacyla kk mad-enlere spesifik yardm salamaldr.

TEFT HZMETLERNN SALANMASI - Hkmet, Szlemenin uygulanmasn denetlemek zere uygun tefti hizmetlerini tesis eder. Bu hizmetler, sz konusu amaca hizmet edecek gerekli kaynaklarla donatlr. Madenlerin teftii, yetkili makam tarafndan tayin edilen mfettiler tarafndan gerekletirilir.

Trkiye, 1947 tarihli (81 No.lu) Teftii Szlemesine taraftr ve bu nedenle uygun tefti hizmetleri, bu Szlemenin hkmleri uyarnca oluturulur.

UYGULAMANIN SALANMASI Hkmet, uygun cezalar ve dzeltici tedbirlerin getirilmesi de dahil olmak zere Szlemenin etkili bir biimde tatbikine ynelik tm gerekli tedbirleri alr.

MADENLERDE SALIK VE GVENLK DENETM Hkmet, ulusal kanun ve ynetmeliklerin madenlerde salk ve gvenlik denetiminin tesis etmesini salar.

Tavsiye Karara gre ayrca, denetime ilikin gereklilikler, uygun olduu durum-larda, sertifikasyon ve eitime, madenlerin, maden tehizat ve kurulumlarnn teftiine; kullanmn denetimi patlayclarn ve madencilik srecinde kullanlan veya retilen tehlikeli maddelerin depolanmas ve kullanlmasna, elektrikli tehizat ve kurulumlarda i performansna ve iilerin denetimine dair gereklilikleri ierir.

LER VE TEMSLCLERYLE STARELERDE BULUNMAYA VE KATILIMLA-RINI SALAMAYA YNELK PROSEDRLERN OLUTURULMASI Hkmet, iiler ve temsilcilerinin iyerinde salk ve gvenlik tedbirleri hususunda istiarelere katlma hakknn uygulanmasn salamak zere etkili prosedrlerin oluturulmasna ynelik tedbirleri alr.

KAZALARIN, MESLEK HASTALIKLARININ VE TEHLKEL DURUMLARIN ARATIRILMASININ VE RAPORLANMASININ SALANMASI Hkmet lmcl ve ciddi kazalarn, tehlikeli durumlarn ve maden felaketlerinin (her biri ulusal kanun ve ynetmeliklerce tanmlanr) raporlanmas ve aratrlmasna ynelik prosedrleri olutur-mak iin gerekli tedbirleri alr. Ayrca kazalara, meslek hastalklarna ve tehlikeli durumlara ilikin istatistiklerin derlenmesi ve yaynlanmasn salamak iin gerekli tedbirleri alr.

14 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

155 No.lu Szlemenin 2002 Protokol bu hususa ve ayrca tehlikeli durum terimi-nin anlamna ilikin rehberlik salar. Protokol bu terimi, ulusal kanun ve ynetme-likler kapsamnda, potansiyel olarak iyerindeki kiilerde veya halkta yaralanma veya hastalklara sebep olabilecek, tehis edilebilir bir olay olarak tanmlar.

PATLAYICILARIN TAINMASI - Ulusal kanun ve ynetmelikler, madende patlay-clarn ve alarm sistemlerinin retimi, saklanmas, tanmas ve kullanlmasnn, yetkili ve yetkin kiiler tarafndan veya onlarn dorudan gzetimi altnda gerekletirilmesi gerektiini ortaya koyar.

176 No.lu Szlemede yetkili kii terimi tanmlanmamtr ama bu terimin anlamna ilikin rehberlik, 1988 tarihli (167 No.lu) naat lerinde Salk ve Gvenlik Szlemesinde bulunabilir. Sz konusu szlemeye gre yetkili kii, uygun eitim, yeterli bilgi birikimi ve tecrbe ve spesifik olarak o iin gvenli bir ekilde yaplmasna ynelik beceriler gibi yeterli vasflara sahip bir kiidir ve yetkili makam bu kiilerin tayinine ynelik uygun kriterleri tanmlayabilir ve bu kiilere verilecek grevleri belirleyebilir.

TEHLKEL MADDELERN GVENL BR EKLDE SAKLANMASININ SA-LANMASI - Ulusal kanun ve ynetmelikler, madencilik srecinde kullanlan tehlikeli maddelerin ve madenlerde retilen atklarn gvenli bir ekilde saklanmas, tanmas ve bertarafna ilikin gereklilikleri belirler.

TERKEDLM MADENLER EMNYETE ALMAYA YNELK TEDBRLER - Ulu-sal kanun ve ynetmelikler, salk ve gvenlie ynelik riskleri ortadan kaldrmak veya asgariye indirgemek zere terkedilmi madenleri emniyete almaya ynelik koruyucu nlemlerin alnmasn ngrr.

SPESFK UYGULAMA TEDBRLER

15

verenler madenlerde kendi kontrollerindeki salk ve gvenlik risklerini ortadan kal-drmak ve asgariye indirgemek zere gerekli tm tedbirleri alr ve nleyici ve koruyucu tedbirleri alrken risk deerlendirmesi yapar.

Tavsiye Karara gre ayrca, uygun olduu durumlarda, risk ynetimi sistemlerinin gelitirilmesi ve uygulanmasnda tehlike deerlendirmesi ve risk analizi sreleri takip edilmelidir. Bu adan ilgili rehberlik, dier kaynaklarla birlikte, ILO Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Rehberinde (ILO-OSH 2001) bulunabilir.

Szleme, deerlendirilen riskin bir ncelik sras temelinde ele alnmas gerektiini makul, uygulanabilir, yaplabilir olan seenek iyi uygulama temelinde, gerekli zen gsterilerek gerekletirilir ilk nceliin riskin ortadan kaldrlmas; ikinci nceliin riskin kaynanda kontrol edilmesi; nc nceliin gvenli i sistemlerinin tasarmn ieren yntemlerle riskin asgariye indirilmesi ve drdnc nceliin geriye kalan risk iin kiisel koruyucu donanmn temin edilmesi eklinde olmas gerektiini ortaya koymaktadr.

VERENN SORUMLULUKLARI

GENEL SORUMLULUKLAR

veren, madenlerde kendi kontrollerindeki salk ve gvenlik risklerini ortadan kal-drmak veya asgariye indirgemek zere gerekli tm tedbirleri almaktan sorumludur. veren gerekli nleyici ve koruyucu tedbirleri alrken risk deerlendirmesi yapar ve bunlar u ncelik srasyla ele alr: (a) riski ortadan kaldr; (b) riski kaynanda kontrol altna al; (c) riski asgariye indirge; (d) kiisel koruyucu donanm temin et. Bu seeneklerden makul, uygulanabilir ve yaplabilir olan, iyi uygulama ilkeleri temelinde, gerekli zen gsterilerek gerekletirilir.

http://ILO Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Rehberinde (ILO-OSH 2001) http://ILO Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Rehberinde (ILO-OSH 2001) http://ILO Guidelines on Safety and Health Management Systems (ILO-OSH 2001).

16 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

ORGANZASYONA VE TASARIMA LKN SPESFK SORUMLULUKLAR

Szleme verenin farkl durumlardaki sorumluluklarn aklamakta ve Tavsiye Karar bu gerekliliklerden birouna dair ilave rehberlik salamaktadr. Tm gereklilikler genel olarak geerli olsa da bazlar, bir maden gelitirme srecinin ilk aamalarnda kolaylkla ve dk bir maliyetle uygulanabilecek, organizasyona ve tasarma ilikin tedbirlerle ilgilidir. Bu tedbirlerin arasnda: alma alanlarna ilikin gerekli plan-larn yaplmas ve muhafaza edilmesi; belirli tehlike blgeleri iin iletme planlarnn hazrlanmas; gvenli maden tasarm, inaat ve tehizatnn salanmas; madenin gvenli bir ekilde iletmeye alnmas ve devreden karlmas; her yeralt alma yerine iki kn temin edilmesi; zemin stabilitesinin muhafaza edilmesi; yeralt madenlerinin havalandrlmas ve yangn ve patlamalarn nlenmesi bulunmaktadr.

ALIMA ALANLARINA LKN GEREKL PLANLARIN YAPILMASI - Maden-cilik faaliyetlerinin balamasndan nce madenden sorumlu olan veren uygun alma planlarnn hazrlandndan ve daha sonra meydana gelebilecek nemli bir deiiklik halinde bu planlarn dzenli olarak gncellenip maden sahasnda hazr bulunduruldu-undan emin olur.

BELRL TEHLKE BLGELER N LETME PLANLARININ HAZIRLANMA-SI - Belirli tehlikelerin meydana gelebilecei blgeler iin veren gvenli bir alma sistemi ve iilerin korunmasn salamak zere bir iletme plan ve iletme prosedrleri hazrlar ve uygular.

Tavsiye Karara gre ayrca bu iletme planlarnda: maden yangn ve patlamalarnn; gaz patlamalarnn; kaya patlamalarnn; su veya yar-kat madde basknlarnn; kaya dmelerinin; alanlarn sismik hareketlere yatknlnn; tehlikeli aklklara yakn veya zellikle zorlu jeolojik koullarda gerekletirilen ilere ilikin tehli-kelerin ve havalandrma kaybnn gz nnde bulundurulmas gerekir.

GVENL MADEN TASARIMI, NAATI VE TEHZATININ SALANMASI - veren madenin gvenli bir iletme ve salkl bir alma ortam sunmak zere tasar-lanmasn, ina edilmesini ve iletiim sistemi de dahil olmak zere elektrikli, mekanik ve dier tehizatla donatlmasn salar.

GVENL BR EKLDE LETMEYE ALMA, LETME, BAKIM VE DEVREDEN IKARMA- veren madenin, iilerin kendi veya dier kiilerin salk ve gvenliini tehlikeye atmadan ii gerekletirebilecekleri bir ekilde iletmeye alndndan, iletil-diinden, bakmnn yapldndan ve devreden karldndan emin olur.

HER YERALTI ALIMA YER N K IKI YAPILMASI - Uygulanabilir olduu her durumda iveren, her yeralt alma yeri iin iki k temin eder ve bu klardan

17

her birinin farkl yangndan ka yollaryla yzeye balanmasn salar. Tavsiye Karara gre ayrca, ayr yangndan ka yollarnn birbirinden mmkn olduu kadar bamsz olmas gerekir ve tehlike halinde iilerin gvenli bir ekilde tahliye edilmesi iin dzenlemeler yaplp gerekli tehizat salanmaldr.

ZEMN STABLTESNN MUHAFAZA EDLMES veren, kiilerin ileri balamnda eriim saladklar alanlarda zemin stabilitesinin muhafaza edilmesi iin gerekli admlar atar.

Tavsiye Karara gre ayrca veren, gerektii ekilde zemin tabakalarnn hareke-tini izlemek ve kontrol etmek; seilen madencilik ynteminin zeminin kontroll bir ekilde ktrlmesine msaade ettii alanlar dnda maden kaz alanlarnn atsnn, kenarlarnn ve zemininin etkili bir ekilde desteklenmesini salamak; malzemelerin dp veya maden ocana kayp iileri tehlikeye atmasn nle-mek zere yzey madenlerinin kenarlarn izlemek ve kontrol etmek ve kayan malzemelerden veya kmelerden kaynaklanan tehlikeleri nlemek zere yeterli barajlarn, gllerin, maden at barajlarnn ve bunun gibi su tutma mekanizma-larnn tasarlanmasn, ina edilmesini ve kontrol edilmesini salamak iin uygun tm tedbirleri alr.

YERALTI MADENLERNN HAVALANDIRILMASININ SALANMASI veren, eriime msaade edilen tm yeralt kaz alanlar iin yeterli havalandrma imkanlarn salar.

Tavsiye Karara gre ayrca iilerin eriim salad tm yeralt maden kaz alan-lar ve gerektii ekilde dier alanlar, patlama riskinin ortadan kaldrld veya asgariye indirildii, alma koullarnn kullanlan alma yntemi ve iilere yklenen fiziksel performans alarndan yeterli dzeyde olduu bir atmosferin muhafaza edilmesi iin uygun ekilde havalandrlmaldr ve toz, gaz, radyasyon ve iklim koullarna ilikin ulusal standartlara riayet edilmelidir. Ulusal standart-larn mevcut olmad durumlarda veren uluslararas standartlar gz nnde bulundurmaldr.

YANGIN VE PATLAMALARIN NLENMES veren yangn ve patlamalarn bala-masn ve yaylmasn nlemek, tespit etmek ve bununla mcadele etmek iin bir maden iletmesinin doasna uygun tm tedbir ve nlemleri alr.

Tavsiye Karara gre ayrca bu tedbirler, uygulanabilir olduu durumlarda, kiilerin bir yangna, patlamaya veya tehlikeli bir olaya sebebiyet verebilecek herhangi bir nesneyi, objeyi veya maddeyi yeraltna tamasn yasaklamaldr.

YAAM ODALARININ TEMNTavsiye Karara gre ayrca maden tesislerinde, uygun olduu durumlarda, bir acil durum halinde iilere snma salamak zere yeterli yangn geirmez yaam odalarnn bulunmas gerekir. Yaam odalarnn, grn kstland hallerde kolaylkla tespit edilebilir ve eriilebilir nitelikte olmas gerekir.

18 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

SPESFK LETME SORUMLULUKLARI

Szleme verene, bir madenin iletilmesiyle ilgili sorumluluklar yklemektedir: madeni izleme, deerlendirme ve dzenli olarak tefti etme; madeni gzetme ve kon-trol etme; yeterli eitim ve yeniden eitim programlar salama; tbbi salk denetimi salama; yeraltndaki kiilerin takip edilmesi; ciddi tehlike ieren durumlar ynetme; acil durum mdahale plann hazrlama; maden kurtarma, ilk yardm ve tbbi tesisler temin etme; SG tedbirlerini iki veya daha fazla iveren arasnda koordine etme; tm kazalar ve tehlikeli durumlar aratrma ve bu kazalar ve tehlikeli durumlar yetkili makama rapor etme.

ZLEME, DEERLENDRME VE TEFT - veren, iilerin maruz kalabilecekleri eitli tehlikeleri saptamak ve maruziyet dzeylerini deerlendirmek zere alma or-tamnn izlenmesinden, deerlendirilmesinden ve dzenli teftiinden sorumludur.

MADENN GZETM VE KONTROL - veren madenin gvenli bir ekilde iletilme-sini salamak zere her bir vardiya iin yeterli gzetim ve kontroln salanmasndan sorumludur.

Tavsiye Karara gre ayrca veren, madendeki her alma yerinin ve zellikle atmosferin, zemin koullarnn, makinelerin, iindeki donanm ve cihazlarn uygun ekilde denetlenmesini ve bu denetimlerin vardiya ncesi denetimleri de iermesini ve denetimlerin, hatalarn ve dzeltici tedbirlerin yazl kaytlarnn tutulup bu kaytlarn madenlerde hazr bulunmasn salamaldr.

YETERL ETM VE YENDEN ETM PROGRAMLARININ SALANMASI - veren iilerin salk ve gvenlik hususlarnda ve kendilerine verilen ilerle ilgili olarak, maliyeti iilere ait olmakszn, yeterli eitim ve yeniden eitim programlar ile anlalr talimatlar almasn salar.

TIBB SALIK GZETMNN SALANMASI - sal genel ilkeleri temelinde ve ulusal kanun ve ynetmelikler uyarnca veren, madencilie zel i sal tehlikelerine maruz kalan iilerin salk gzetiminin dzenli olarak yaplmasn salar.

Tavsiye Karara gre ayrca, uygun olduu durumlarda, bu salk gzetimi maliyete iiye ait olmakszn ve herhangi bir ayrmclk veya misilleme sz konusu olmakszn iilere, istihdamn balamasndan nce veya hemen sonra ve ardndan srekli olarak, yaplacak ilerin gereklilikleriyle ilgili muayene olma frsat sunmaldr ve mmkn olduu durumlarda, iten kaynaklanan yaralanma veya hastalklardan dolay normal grevlerini yerine getiremeyen iilerin yeniden entegrasyonunu veya rehabilitasyonunu salamaldr.

19

YERALTINDAK KLERN TAKP EDLMES - veren yeraltndaki tm kiilerin isimlerinin ve muhtemel konumlarnn srekli olarak doru bir ekilde bilinebilmesi iin bir sistem kurulmasn salar.

CDD TEHLKE EREN DURUMLARIN YNETLMES - veren, iilerin salk ve gvenliine ynelik ciddi bir tehlikenin sz konusu olduu durumlarda faaliyetlerin durdurulmasn ve iilerin gvenli bir yere tahliye edilmesini salar.

ACL DURUM MDAHALE PLANININ HAZIRLANMASI - veren, makul bir ekilde ngrlebilen endstriyel ve doal afetler iin her bir madene zel bir acil durum mdahale plan hazrlar.

Tavsiye Karara gre bu plan ayrca: etkili saha acil durum planlarn; acil bir durumda iin durdurulmasn ve iilerin tahliyesini; acil durum prosedrleri ve tehizatn kullanlmas hususunda yeterli eitim; halk ve evre iin yeterli koruma ve ilgili kurum ve kurulularn bilgilendirilmesi ve onlarla yaplacak istiareleri de ierir.

FERD KURTARMA CHAZLARININ TEMN- Yeralt kmr madenlerine ve ger-ektiinde dier yeralt madenlerine iiler iin yeterli ferdi kurtarma solunum cihazlar temin edilir ve muhafaza edilir.

Tavsiye Karara gre ayrca ilgili gereklilikler temin edilecek ferdi koruma ci-hazlarnn trne ilikin artlar ve standartlar da iermelidir. Gaz patlamalarna yatkn madenler ve uygun olduu durumlarda dier madenler iin ferdi kurtarma solunum cihazlarnn temin edilmesi gerekir.

UMUM TUVALET VE TESSLERN SALANMASI - veren uygun ekilde, iile-rin ykanmas, kyafetlerini deitirmesi ve yemek yemesi iin yeterli umumi tuvalet ve tesisleri salamaldr ve bu tesisler hijyenik koullarda tutulmaldr.

Tavsiye Karara gre ayrca iverenler, uygun ekilde, kadn ve erkekler iin ayr ayr, yeterli ve uygun tuvalet, du, lavabo ve kyafet deitirme tesisleri, kya-fetlerin saklanmas, ykanmas ve kurutulmasna ynelik yeterli tesisleri, uygun yerlerde yeterli ime suyu kaynaklar ve yemek yemeye ynelik yeterli ve hijyenik tesisleri salamal ve bakmn yapmaldr.

MADEN KURTARMA, LK YARDIM VE TIBB TESSLERN SALANMASI - Ulusal kanun ve ynetmelikler maden kurtarma, ilk yardm ve uygun tbbi tesislerin teminine ilikin gereklilikleri ortaya koyar.

Tavsiye Karara gre ayrca bu gereklilikler: organizasyonel dzenlemeleri; gerekli tehizat; eitime ynelik standartlar; iilerin eitimi ve tatbikatlara katlmn; bulunmas gereken eitimli kii saysn; uygun bir iletiim sistemini; tehlike halinde etkili bir uyar sistemini; kama ve kurtarma yollarnn temini ve bakm; bir maden kurtarma ekip veya ekiplerinin kurulmasn; maden kurtarma ekip veya ekiplerindeki kiiler iin dzenli tbbi deerlendirmelerin yaplmas ve bu kiilere

20 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

dzenli eitim verilmesini; iyerinde bir yaralanma veya hastalktan etkilenen iiler iin, iiye herhangi bir maliyet yklenmeksizin, tbbi bakm almak zere transferlerini; yerel makamlarla koordinasyon ve bu alanda uluslararas ibirliinin desteklenmesine ynelik tedbirleri kapsamaldr.

SG TEDBRLERNN K VEYA DAHA FAZLA VEREN ARASINDA KOORD-NASYONU - Madenden sorumlu olan veren, iilerin salk ve gvenliine ilikin tm tedbirlerin uygulanmasn koordine eder ve faaliyetlerin gvenliinden birinci derecede sorumlu tutulur. Bu; iilerin salk ve gvenliine ilikin tm tedbirlerin uygulanmasna dair bireysel sorumluluklarn ortadan kaldrmaz.

KAZA VE TEHLKEL DURUMLARIN SORUTURULMASI - veren tm kaza ve tehlikeli durumlarn soruturulmasn ve gerekli kar nlemlerin alnmasn salar.

YETKL MAKAMA RAPOR ETME - veren yetkili makama kaza ve tehlikeli du-rumlara ilikin rapor verilmesini salar. Bu raporlar iin gerekli ierii ulusal kanun ve ynetmelikler belirler.

155 No.lu Szlemenin 2002 Protokol i kazalarnn, meslek hastalklarn ve tehlikeli durumlarn kayt altna alnmas ve bildirilmesine ynelik terminoloji ve prosedrlere ilikin rehberlik salar.

FZKSEL, KMYASAL VE BYOLOJK TEHLKELERE MARUZYET EREN LER N SPESFK SORUMLULUKLAR

Fiziksel, kimyasal veya biyolojik tehlikelere maruziyet ieren maden ilerinin sz konusu olduu durumlarda verenin, riski ortadan kaldrmak ve asgariye indirmek; koruyucu donanm temin etmek; iilerin doru ekilde bilgilendirilmesini salamak ve ilk yardm ve ulatrma salamak gibi spesifik sorumluluklar vardr. Tavsiye Karara gre ayrca tek bana izolasyon halinde alan iilere ilikin koruyucu tedbirler alnmaldr.

verenin fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlikelere maruziyet ieren madencilik ilerine ilikin spesifik sorumluluklar vardr.

Tavsiye Karara gre ayrca bu tehlikeler arasnda: havada asl tozlar; alev alabi-lir, toksik, zehirli ve dier maden gazlar; dumanlar ve tehlikeli maddeler; dizel motorlardan yaylan egzos dumanlar; yetersiz oksijen; kaya tabakalarndan, tehizattan veya dier kaynaklardan yaylan radyasyon; grlt ve titreim; ar scaklklar; yksek nem dzeyleri; yetersiz aydnlatma veya havalandrma; yk-sek irtifada veya ar derinde veya kapal alanlarda gerekletirilen ilere ilikin

21

tehlikeler; elle tamayla ilikili tehlikeler; mekanik tehizat ve elektrikli kuru-lumlara ilikin tehlikeler ve yukardaki koullarn bir araya gelmesinden doan tehlikeler yer almaktadr.

RSKN ORTADAN KALDIRILMASI VE ASGARYE NDRLMES - veren fiziksel, kimyasal veya biyolojik tehlikelerden doan risklerin ortadan kaldrlmas veya asgariye indirilmesi iin uygun tedbirleri alr.

Tavsiye Karara gre ayrca bu tedbirler, ilgili madencilik faaliyetlerine veya tesise, makinelere, tehizata, cihazlara veya yaplara uygulanabilecek teknik ve organizasyonel tedbirleri ierir. Bu tedbirlere kaynak bulmann mmkn olmad durumlarda, kiisel koruyucu donanm ve koruyucu kyafetlerin iilere herhangi bir maliyet yklenmeksizin kullanlmas gibi baka etkili tedbirler alnmaldr. reme salna ilikin tehlike ve risklerin tespit edildii durumlarda alnacak tedbirler arasnda eitim ve zel teknik ve organizasyonel tedbirler yer alabilir. Bunlar, uygun olduu durumlarda, zellikle hamilelik ve emzirme gibi salk asndan riskli dnemlerde herhangi bir maa kayb olmakszn alternatif i seme hakkn ve tehlikelerin mevcut olduu veya muhtemel olduu alanlarn izlenmesi ve teftiini de ierir.

KSEL KORUYUCU DONANIM - Uygun korumann baka ekilde salanamad durumlarda veren, iiye herhangi bir maliyet yklenmeksizin, gerekli uygun kiisel koruyucu donanm, kyafetleri ve ulusal kanun veya ynetmeliklerce tanmlanan dier aralar temin eder ve bakmn yapar.

Tavsiye Karara gre ayrca bu koruyucu donanm ve aralar arasnda: yuvarlanan ve den objelere kar koruyucu yaplar; tehizat iin emniyet kemerleri; tam olarak kapatlm basnl kabinler; yaam odalar ve acil durum du ve gz ykama istasyonlar bulunmaktadr.

LERN DORU BR EKLDE BLGLENDRLMESNN SALANMASI - iler salk ve gvenliklerini etkileyebilecek iyeri tehlikelerini bilme ve bu hususta veren tarafndan bilgilendirilme hakkna sahiptir. ilerin fiziksel, kimyasal veya biyo-lojik tehlikelere maruz kaldklar durumlarda verenin, iileri ileriyle ilikili tehlikeler, ilgili salk riskleri ve ilgili nleyici ve koruyucu tedbirler hususunda anlalabilir bir ekilde bilgilendirmek ynnde spesifik bir ykmll vardr.

Not: Bu konuda ulusal, blgesel ve uluslararas kurumlardan cretsiz olarak eriilebilecek nemli bir bilimsel ve teknolojik veri havuzu mevcuttur. Bunlardan arasnda ILO ve Avrupa Sal ve Gvenlii Ajansdr (EU-OSHA)1. Kimy-asallara maruziyet ieren ilerle ilgili olarak, Uluslararas Kimyasal Gvenlik Kartlar (ICSC) dikkate alnmaldr.2

1 Genel bilgi iin ILO: Genel Aratrma 2009, 109-117 ve 141-144. sayfalara baknz.2 Kartlar, kimyasallara ilikin nemli salk ve gvenlik bilgilerini ak ve doru bir ekilde salamaya yne-lik veri katlardr. Kartlarn ana amac, iyerinde kimyasallarn gvenli kullanmn desteklemektir. Hedef kullanclar ise iiler ve i sal ve gvenlii sorumlulardr. ICSC projesi, Dnya Salk rgt (WHO) ve

22 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

LK YARDIM VE ULAIMIN SALANMASI - veren, iyerinde bir yaralanmadan veya hastalktan etkilenen iilere ilk yardm, iyerinden uygun ekilde ulam ve uygun salk tesislerine eriim salar.

TEK BAINA VEYA ZOLASYON HALNDE ALIAN LERN KORUNMASI Tavsiye Karara gre veren, tek bana veya izolasyon halinde alan iiler iin uygun tedbirleri alr.

ILOnun, Avrupa Komisyonunun ibirliiyle gerekletirdikleri ortak projesidir. Tm kartlar ngilizce olarak mevcut olup dier dillere tercmeleri devam etmektedir.

23

LERN HAK VE GREVLER

LERN HAKLARI

Szlemeye gre ilerin: iverene ve yetkili makama rapor etme; tefti talep etme ve yaptrma; ilgili iyeri tehlikelerine ilikin bilgi alma; salk ve gvenlie ilikin bilgi alma; tehlikeli i yerlerinden uzaklama; salk ve gvenlik temsilcilerini seme ve ayrmcla veya misillemeye maruz kalmama haklar vardr.

YETKL MAKAMA RAPOR ETME - ilerin kazalar, tehlikeli durumlar ve tehlikeleri iverene ve yetkili makama rapor etme hakk vardr.

TEFT TALEP ETME VE YAPTIRMA - Salk ve gvenlikle ilgili bir endie sz konusuysa iiler, veren ve yetkili makam tarafndan tefti ve aratrma yaplmasn talep etme ve yaptrma hakkna sahiptir.

LGL YER TEHLKELERNE LKN BLG ALMA - iler, salk ve gven-liklerini etkileyebilecek iyeri tehlikelerini bilme ve bu hususta bilgilendirilme hakkna sahiptir.

Tavsiye Karara gre ayrca iiler u konularda bilgi almaldr veya bilgiye eriime sahip olmaldr: yetkili makam tarafndan madene yaplan salk ve gvenlie ilikin ziyaretlerden haberdar olma; makinelerin ve tehizatn teftii de dahil olmak zere yetkili makam veya iveren tarafndan gerekletirilen teftilerin raporlar; salk ve gvenlik konularnda yetkili makamca karlan emir veya talimatlarn kopyalar; yetkili makam veya iveren tarafndan hazrlanan, salk ve gvenlii etkileyen kazalara, yaralanmalara, ortaya kan kt salk koullarna veya dier olaylara ilikin raporlar; madende kullanlan tehlikeli, toksik veya zararl mater-yaller, ajanlar veya maddeler de dahil olmak zere iteki tm tehlikelere ilikin bilgi ve bildiriler; iverenin tutmas gereken, salk ve gvenlie ilikin dier belgeler; kaza ve tehlikeli durumlarn derhal bildirilmesi ve iyerinde bulunan tehlikelerle ilgili olarak yaplan salk almalar.

24 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

SALIK VE GVENLE LKN BLG ALMA ilerin, iveren veya yetkili makam tarafndan tutulan, salk ve gvenlie ilikin bilgileri edinme hakk vardr.

TEHLKEL YERLERNDEN UZAKLAMA iler, makul gerekelere dayanarak salk ve gvenlik iin ciddi bir tehlike tekil ettii dnlen koullar ortaya ktnda madendeki herhangi bir yerden uzaklama hakkna sahiptir.

Tavsiye Karara gre ayrca bu hak, Szlemenin bu hkmnde atfta bulunulan tehlikeyle ilgili olarak denetilerin ve salk ve gvenlik temsilcilerinin haberdar edilmesine; konunun zlmesine ynelik abalara kdemli iveren temsilcilerinin ve ii temsilcilerinin katlmasna; gerekli olduunda sorunun zlmesine yar-dmc olmak zere bir yetkili makam temsilcisinin katlmna; ii iin herhangi bir deme kaybnn olmamasna ve uygun olduu durumlarda iinin uygun, alternatif bir ile grevlendirilmesine; ilgili alanda almas gereken tm iilerin, baka bir iinin orada almay reddettiine ve bu reddin sebeplerine ilikin bilgilendirilmesine dair gereklilikleri de ierir.

SALIK VE GVENLK TEMSLCLERN SEME - ilerin salk ve gvenlik temsilcilerini toplu olarak seme hakk vardr.

AYRIMCILIK VEYA MSLLEMEYE MARUZ KALMAMA - Ulusal Kanun ve ynet-melikler; ii ve ii temsilcilerinin yukardaki haklarnn ayrmclk veya misillemeye maruz kalnmakszn kullanlabilmesini salar.

Tavsiye Karara gre ayrca, ulusal kanun ve ynetmeliklerce salanan veya ive-renler, iiler ve temsilcileri tarafndan mutabk kalnan haklarn kullanan hibir iiye kar ayrmclk veya misilleme uygulanmamaldr.

SALIK VE GVENLK TEDBRLERNE RAYET ETMEK - iler, eitimlerine uygun olarak, belirlenen salk ve gvenlik tedbirlerine riayet etmekle grevlidir.

GEREKL ZEN GSTERMEK - iler, eitimlerine uygun olarak, hem kendilerinin hem de iteki eylem veya ihmallerinden etkilenebilecek dier kiilerin sal ve gvenlii iin gerekli zeni gstermekle grevlidir. Buna, bu ama dorultusunda kullanmlarna sunulan koruyucu kyafetlere, tesislere ve cihazlara gerekli zenin gsterilmesi ve bun-larn doru ekilde kullanlmas da dahildir.

LERN GREVLER

Szleme ayrca iler iin u grevleri belirlemektedir: salk ve gvenlik tedbirlerine riayet etmek; gerekli zeni gstermek; riskleri amirlerine rapor etmek ve iverenle ibirlii iinde olmak.

25

RSKLER AMRLERNE RAPOR ETMEK - iler, eitimlerine uygun olarak, kendil-erinin veya dier kiilerinin salk ve gvenlii iin bir risk tekil edebileceine ve kendi balarna doru ekilde baa kamayacaklarna inandklar herhangi bir durumu derhal ilk amirlerine rapor etmekle grevlidir.

VERENLE BRL ERSNDE OLMAK - iler, eitimlerine uygun olarak, iverenin Szleme gereince iverene tayin edilmi olan grev ve sorumluluklarna riayet etmesine izin vermek amacyla iverenle ibirlii ierisinde olmakla grevlidir.

26 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

TEMSLCLERNN HAKLARI

176 No.lu Szleme ii temsilcilerinin ilerini etkili bir ekilde yapabilmelerini sala-mak iin onlara spesifik haklar tanr. Buna gre ii temsilcilerinin: iileri temsil etme; tefti ve soruturmalara katlma; salk ve gvenlik hususlarn izleme ve soruturma; danmanlara ve bamsz uzmanlara bavurma; SG konularnda iverenle istiarelerde bulunma; yetkili makamla istiarelerde bulunma; kaza ve tehlikeli durumlara ilikin bildirim alma ve ayrlk veya misillemeye maruz kalmama haklar vardr.

LER TEMSL ETME - ilerin salk ve gvenlik temsilcileri; uygulanabilir olduu durumlarda temin edilen ii haklarnn kullanlmas da dahil olmak zere i yerlerinde salk ve gvenlie ilikin tm hususlarda iileri temsil etme hakkna sahiptir.

TEFT VE SORUTURMALARA KATILMA - ilerin salk ve gvenlik temsil-cileri; iyerinde veren ve yetkili makam tarafndan yrtlen tefti ve soruturmalara katlma hakkna sahiptir.

SALIK VE GVENLK HUSUSLARINI ZLEME VE SORUTURMA - ilerin salk ve gvenlik temsilcileri, salk ve gvenlik hususlarn izleme ve soruturma hakkna sahiptir.

Tavsiye Karara gre ayrca salk ve gvenlik temsilcileri, uygun olduu durum-larda, salk ve gvenlik hususlarn soruturmak ynndeki niyetine dair verene makul bir ekilde bildirimde bulunur.

DANIMANLARA VE BAIMSIZ UZMANLARA BAVURMA - ilerin salk ve gvenlik temsilcileri, danmanlara ve bamsz uzmanlara bavurma hakkna sahiptir.

SG KONULARINDA VERENLE STARELERDE BULUNMA - ilerin salk ve gvenlik temsilcileri, politika ve prosedrler de dahil olmak zere i sal ve gvenlii konularnda verenle zamannda istiarelerde bulunma hakkna sahiptir.

YETKL MAKAMLA STARELERDE BULUNMA - ilerin salk ve gvenlik

27

temsilcileri, yetkili makam ile istiarelerde bulunma hakkna sahiptir.

KAZA VE TEHLKEL DURUMLARA LKN BLDRM ALMA - ilerin salk ve gvenlik temsilcileri, seildikleri alanla ilgili kazalara ve tehlikeli durumlara ilikin bildirim alma hakkna sahiptir.

AYRIMCILIK VEYA MSLLEMEYE MARUZ KALMAMA - Ulusal kanun ve ynetme-likler, iilerin salk ve gvenlik temsilcilerinin haklarnn, ayrmclk veya misillemeye maruz kalnmakszn kullanlmasn salar.

TAVSYE EDLEN DER HAKLAR

Tavsiye Karara gre iilerin salk ve gvenlik temsilcileri ayrca u haklara sahip olmaldr:

alma saatleri iinde salk ve gvenlik temsilcileri olarak hak ve ilevlerine ve salk ve gvenlik konularna ilikin, herhangi bir deme kayb olmakszn, uygun eitimi alma;

ilevlerini yerine getirmek zere gerekli tesislere eriim salama; salk ve gvenlik temsilcileri olarak hak ve ilevlerini yerine getirirken har-

cadklar zamann tamam iin normal demelerini alma; salk veya gvenliklerinin tehlike altnda olduunu dndkleri iin bir

iyerinden uzaklaan iilere yardm etme ve danmanlk salama; uygun olduu durumlarda u bilgileri edinme veya eriim salama:

- uygulanabilir olduu durumlarda: yetkili makam tarafndan madene yaplan salk ve gvelie ilikin ziyaretler;

- makinelerin ve tehizatn teftii de dahil olmak zere yetkili makam veya iveren tarafndan yrtlen teftilerin raporlar;

- salk ve gvenlik konularyla ilgili yetkili makam tarafndan karlan emir veya talimatlarn kopyalar;

- yetkili makam veya iveren tarafndan hazrlanan, kaza, yaralanma, oluan kt salk durumlar ve salk ve gvenlii etkileyen dier olaylara ilikin raporlar;

- madende kullanlan tehlikeli, toksik veya zararl materyal, ajan veya maddeler de dahil olmak zere iteki tm tehlikelere ilikin bilgi ve bilgilendirmeler;

- iverenin tutmakla ykml olduu, salk ve gvenlie ilikin dier belgeler;

- kaza ve tehlikeli durumlara ilikin annda bilgilendirme ve - iyerinde bulunan tehlikelerle ilgili olarak yrtlen salk almalar.

28 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

BRL

VEREN, VE TEMSLCLER ARASINDA BRL - Szlemeye gre, madenlerde salk ve gvenlie destek vermek iin iveren, ii ve ii temsilcileri arasn-da ibirliini tevik etmek zere ulusal kanun ve ynetmelikler uyarnca tedbirler alnr.

Tavsiye Karara gre ayrca bu tedbirler, ortak tefti yrtme yetkileri de dahil olmak zere yetki ve ilevleri tanmlanan, iveren ve iilerin eit ekilde temsil edildikleri, salk ve gvenlik komiteleri gibi ibirliine dayal mekanizmalarn kurulmasn; salk ve gvenliin desteklenmesi amacyla veren tarafndan uygun vasflara ve tecrbeye sahip kiilerin tayin edilmesini; iilerin ve salk ve gvenlik temsilcilerinin eitimini; iilere ynelik srekli salk ve gvenlik farkndal programlarnn teminini; madenlerde salk ve gvenlie ilikin s-rekli bilgi ve tecrbe alveriini; salk ve gvenlik politika ve prosedrlerinin oluturulmas srecinde veren tarafndan iiler ve temsilcilerine danlmasn ve Szlemede belirtildii gibi kazalarn ve tehlikeli durumlarn soruturulmas srecine veren tarafndan ii temsilcilerinin dahil edilmesini iermelidir.

29

TAVSYE EDLEN DER TEDBRLER

Tavsiye Karara gre aadaki tedbirler de alnmaldr:

TEDARKLERN ULUSAL SG STANDARTLARIN RAYET Spesifik ulusal gereklilikler, madenlere tehizat, makine, tehlikeli rn ve madde salayan tedarikilerin salk ve gvenlik ulusal standartlarna riayet etmesini, rnleri ak bir ekilde etiketlemesini ve anlalr bilgi ve talimatlar eklemesini ngrebilir.

UZAKTAN KUMANDALI TEHZATIN GVENL KULLANIMI VE BAKIMI Ulusal kanun ve ynetmelikler, uzaktan kumandal tehizatn gvenli kullanm ve bakmna ynelik tedbirleri belirlemelidir.

EMNYET CHAZLARININ DORU BR EKLDE KULLANILMASININ SALANMASI

Tm kiiler gvenlik cihazlarn doru bir ekilde kullanmakla ve makinelere, tehizata, cihazlara, aralara, tesise ve binalara yerletirilmi emniyet cihazlarn keyfi olarak skmekten, deitirmekten veya karmaktan kanmakla grevlidir. Ayrca verenlerin iilere bu grevi yerine getirmeleri iin uygun eitimi ve talimatlar vermekle grevli olmas tavsiye edilir.

EVREYLE LGL GEREKEN HASSASYETN GSTERLMESMadencilik faaliyetlerinin evreye ve halkn gvenliine olas etkisi gz nnde bulundurulmaldr. Bu zellikle de kme, titreim, ta savrulmas, su, hava veya topraktaki zararl kontaminantlarn kontroln, atk yok etme blgelerinin gvenli ve etkili ynetimini ve maden sahalarnn rehabilitasyonunu iermelidir.

30 MADEN LERNDE NLEYC BR SALIK VE GVENLK KLTRNN OLUTURULMASI

AYRINTILI REHBERLK

Tm ILO standartlarna ilikin bilgiler iin NORMLEX veri tabanna baknz.

Trkiye tarafndan onaylanan ILO standartlar, ILO Trkiye Ofisinin internet sitesinde ngilizce ve Trke olarak mevcuttur.

ILOnun 1981 tarihli (155 No.lu) Sal ve Gvenlii Szlemesi, 1981 tarihli (164 No.lu) Sal ve Gvenlii Tavsiye Karar ve 1981 tarihli Sal ve Gvenlii Szlemesinin 2002 Protokolne ilikin Genel Aratrmas. Szleme ve Tavsiye Kararlarn Uygulanmasna ilikin Komite Raporu (Anayasann 19, 22 ve 35. Maddeleri), Rapor III (Ksm 1B), Cenevre, 2009. (alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM)).

ILO: naat, madenler ve tarma dair i sal ve gvenlii belgelerine ilikin Genel Aratrma - (187 No.lu) Sal ve Gvenlii Szlemesi ve 2006 Tarihli (197 No.lu) Tavsiye Karar; 1988 tarihli (167 No.lu) naat lerinde Salk ve Gvenlik Szlemesi ve 1988 tarihli (175 No.lu) Tavsiye Karar; (176 No.lu) Madenlerde Salk ve Gvenlik Szlemesi ve 1995 tarihli (183 No.lu) Tavsiye Karar; 2001 tarihli (184 No.lu) Tarmda Salk ve Gvenlik Szlemesi ve (192 No.lu) Tavsiye Karar, Szleme ve Tavsiye Kararlarn Uygulanmasna ilikin Komite Raporu (Anayasann 19, 22, 23 ve 35. Maddeleri), Rapor III (Ksm 1B), Cenevre, 2017

http://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/106/reports/reports-to-the-conference/WCMS_543647/lang--en/index.htm

ILO: Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri Rehberi (ILO-OSH 2001).

ILO Yeralt kmr madenlerinde salk ve gvenlik davran kurallar, Cenevre 2006. Trke olarak da mevcuttur. (http://www.kmo.org.tr/resimler/ekler/aec5df88c-63d1a0_ek.pdf?tipi=4&turu=R&sube=0)

ILO Ak madenlerde salk ve gvenlik davran kurallar, Cenevre 1991.

http://www.ilo.org/normlexhttp://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/106/reports/reports-to-the-conference/WCMS_543647/lang--en/index.htmhttp://www.ilo.org/ilc/ILCSessions/106/reports/reports-to-the-conference/WCMS_543647/lang--en/index.htm

ILO Trkiye OfisiFerit Recai Erturul Cad. No:4 06450 OranAnkara - Trkiye Uluslararas alma Standartlar DepartmanTel.: +41 22 799 71 55Faks : +41 22 799 67 71e-posta: [email protected]/normes ILO Szlemeleri ve Tavsiye Kararlarnn onaylanmas ile ilgili bilgi almak iin: www.ilo.org/normlex sayfasn ziyaret ediniz. Bu alma ILO projesi Uluslararas Standartlarn Uyumlatrlmas Yoluyla Trkiyede Sal ve Gvenliinin Gelitirilmesinin Srdrlmesi tarafndan fonlanmtr.

9 789228 307702

ISBN 978-92-2-830770-2

http://www.ilo.org/normlex

GRHKMETN SORUMLULUKLARIMADENCLE LKN ULUSAL POLTKAUYGULAMANIN SALANMASINA YNELK TEDBRLERGENEL UYGULAMA TEDBRLERSPESFK UYGULAMA TEDBRLER

VERENN SORUMLULUKLARIGENEL SORUMLULUKLARORGANZASYONA VE TASARIMA LKN SPESFK SORUMLULUKLARSPESFK LETME SORUMLULUKLARIFZKSEL, KMYASAL VE BYOLOJK TEHLKELERE MARUZYET EREN LER N SPESFK SORUMLULUKLAR

LERN HAK VE GREVLERLERN HAKLARILERN GREVLER

TEMSLCLERNN HAKLARIBRLTAVSYE EDLEN DER TEDBRLERAYRINTILI REHBERLK