maden arama 02
TRANSCRIPT
MADEN ARAMA SAFHALARI
1. Genel Jeolojik Çalışmalar2. Yüzeysel Prospeksiyon3. Derin Prospeksiyon4. Değerlendirme5. İşletme
GENEL JEOLOJİK ÇALIŞMALAR
1/25000 Ölçekli jeolojik harita yapımı Cevherleşmeler, önemli ayrışma zonları,eski veya yeni maden işletme ve
arama yerleri haritaya işlenir Maden jeolojisiyle ilgili veriler belli simgelerle gösterilir
Haritada mineralizasyonun karakteristik elementleri element simgesi ile, karakteristik mineralleri küçük harfler ile başlayan simgeler ile gösterilir : Altın (element) için Au Bakır (element) için Cu Hematit (mineral) için he Mika (mineral) için mi
GENEL JEOLOJİK ÇALIŞMALAR (devam)
Önemli görülen hususlar 1/25 000 ölçekli haritaya abartılarak geçirilmelidir Cevherleşmelerin ayrıntılı krokileri yapılır Cevherleşmelerin coğrafik koordinatları saptanır Örnek alınarak kaba determinasyonları yapılır Metalik mineralizasyonlar yanında endüstriyel hammaddelere de önem verilir Topoğrafik haritalarda bazı yerleşme yerlerinin, mevkilerin, derelerin, tepelerin
isimlerine dikkat edilirArjantin : gümüş ülkesi anlamındadır
Kıbrıs : cupros (bakır) kelimesinden türemiştir Yakutistan : yakut madenlerinden dolayı Gümüşhane : eski yerleşim yeri madenlerin yanında Diyarbakır : bakır madenlerinden dolayı (? veya Diyar'ı Bekir) Sarıyer : limonitli, ayrışmış kayaçlardan dolayı
Daha ayrıntılı incelemeye gerek olup olmadığı belirtilir
ETKİ ALANI
Etki alanı bir örnek veya bir ölçümün (analiz sonucu, kalınlık, yoğunluk, tenör, vb.) temsil ettiği alandır. Etki alanı bir doğru parçası, bir yüzey parçası veya bir hacim olabilir.
TENÖR
Cevherdeki faydalı element, bileşim veya mineral oranıdır
Tenör genellikle ağırlık bakımından % olarak hesaplanır. Nadir ve kıymetli elementler için ppm veya ppb olarak hesaplanır Kırıntı yataklar ve bazı endüstriyel hammaddeler için gr/ton, kg/ton,
gr/m3 ve kg/m3 olarak hesaplanan tenörler vardır. Tenör genellikle virgülden sonra iki hane hassasiyetiyle ifade edilir.
Örnekler ; % 1,03 Cu % 0,59 U3 O8
4,26 gr/m3 Au
1. Cevher kütlesinden alınan bir adet örneğe ait tenör.
2. Cevher kütlesinin tümünü temsil eden tenör. Birçok örnek Ortalama TenörTam örnek Ortalama Tenör
3. Cevher kütlesinin bir kısmını temsil eden tenör. Birçok örnek Kısmi Ortalama TenörKısmi Tam örnek Kısmi Ortalama Tenör
4. Bir partiyi temsil eden tenör. "Parti" bir maden yatağından çıkarıldıktan sonra yığın veya stok halinde tutulan veya hareket halinde olan bir aradaki malzeme için kullanılan bir deyimdir.
Tam örnek Ortalama Parti Tenörü
5. Bir kısmi partiyi temsil eden tenör. Kısmi Tam örnek Ortalama Kısmi Parti Tenörü
ETKİ ALANININ NİTELİĞİNE GÖRE TENÖR ÇEŞİTLERİ
Tenör değerleri hangi örnek veya örneklerden itibaren hesaplandıysa o örneğe veya örneklere ait etki alanını temsil eder
EKONOMİK KRİTERLERE GÖRE TENÖR ÇEŞİTLERİ
1. Sınır tenör ( = limit tenör = cut off grade ) 2. İşletilen en küçük tenör (asgari tenör)3. İşletme tenörü
ts : Sınır tenör A : Arama masrafları. Maden jeoloğu bu masrafları hesaplayabilmelidirY : Yatırım masraflarıİ : İşletme masraflarıZ : Zenginleştirme masraflarıT : Taşıma masraflarıM : Metalürji (=izabe) veya mamul madde yapım masraflarıR : Rezerv. Jeolojik, cevher rezervidiri : İşletme randımanı
i = Endüstriyel Rezerv / Jeolojik Rezervz : Zenginleştirme randımanı. m : Metalürji veya mamul madde yapım randımanı. v : Fiyat. Rezerv biriminin (ton, m3 ,vb. ) fiyatı. Masraflar aynı para birimindeNOT : kazanç, amortisman, faiz, enflasyon, işletme süresi, rekabet gibi faktörler de vardır
YÜZEYSEL PROSPEKSİYON SONUNDA SINIR TENÖR HESABI
v.))100/m(.)100/z(.)100/i((.R
)MTZİYA(100Ts
Sınır tenör düşük (OLUMLU) Sınır tenör yüksek (OLUMSUZ)
Ulaşım kolay Ulaşım zor
İklim elverişli İklim elverişsiz
Piyasa talebi çok Piyasa talebi az
Modern işletme İlkel işletme
Mali kolaylıklar Mali sorunlar
Büyük rezerv Küçük rezerv
Tek cevher kütlesi Parçalı cevher kütleleri
İri Taneli İnce taneli
Serbestleşme derecesi büyük Serbestleşme derecesi küçük
Değerli yan ürün Zararlı yan ürün
Monometal - Monomineral Polimetal - Polimineral
Örtü yok – sığ cevher (açık işletme) Derin cevher (kapalı işletme)
Sağlam yan kayaç Problemli yan kayaç
Yeraltı suyu yok Yeraltı suyu var
YAKLAŞIK SINIR TENÖR DEĞERLERİ
Element, mineral, bileşim
Yatak türü Sınır Tenör Tenör birimi
KROM OKSİT ORTOMAGMATİK 10 - 50 % Cr2O3
BAKIR PORFİRİ BAKIR 0,3 - 2 % Cu
BAKIR HİDROTRMAL DAMAR 0,6 - 4 % Cu
ALTIN VOLKANİK EPİTERMAL 6 - 30 Gr/ton
ALTIN PLÜTONİK HİDROTERMAL 4 - 12 Gr/ton
DEMİR PREKAMBRİYEN 25 – 50 % Fe
DEMİR OOLİTİK 30 – 60 %Fe
KURŞUN+ÇİNKO MASİF SÜLFİT 5 - 25 % Pb+Zn
MANGANEZ TORTUL 15 - 40 % Mn
MANGANEZ HİDROTRMAL DAMAR 7 - 15 % Mn
MOLİBDEN PORFİRİ MOLİBDEN 0,1 – 0,6 % Mo
MOLİBDEN PORFİRİ BAKIR ALT ÜRÜN 0,003 – 0,05 % Mo
URANYUM WITWATERSRAND 0,02 – 0,15 % U3O8
URANYUM TORTUL (KUMTAŞI İÇİNDE) 0,1 – 1 % U3O8
URANYUM HİDROTRMAL DAMAR 0,1 – 2 % U3O8
UYGULAMA > tmax ortalamaya dahil edilmez > tmax yerine en yakın 2, 4 veya 6 örneğin ortalama değeri konulur > tmax yerine > tmax + en yakın en yakın 2, 4 veya 6 örneğin tenörü birlikte
alınarak bir ortalama değer hesaplanır. > tmax yerine > tm (> tmax dahil)
ÇOK YÜKSEK TENÖR > tmax
tmax = tm ( 1 + 0,2 n )
Düzenli yataklarda (tortul, porfiri bakır, bazı plaser yataklar) : tmax = tm x 8Yarı düzenli yataklar (kalıntı, plaser, ortomagmatik, metamorfik : tmax = tm x 4Düzensiz yataklar (oksidasyon-sementasyon, pegmatitik, pnömatolitik, hidrotermal, volkanojenik) : tmax = tm x 2
Ampirik formül
Ampirik yöntemler