MADDEYİ TANIYALIM

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

MADDENİN TÜRLERİ

Maddeler kullanıldıkları yere

göre farklı isimler alırlar.

Ancak bazı durumlarda

birinin yerine öteki kullanılır.

Örneğin; cetvel bir eşyadır

ama kullanım alanından

dolayı alet olarak da

isimlendirilir. Aynı şekilde

şapkayı hem eşya hem de

cisim olarak isimlendiririz.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Madde: Çevremizde gördüğümüz hemen her şey maddedir. Hava, su, toprak, taş, kalem, silgi gibi boşlukta yer tutan ve kütlesi olan varlıkları madde olarak isimlendiririz. Cisim, malzeme, alet ve eşya olarak adlandırdığımız her şey maddedir.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Cisim: Maddenin şekil verilmiş haline cisim deriz. Şekil verilebilme özelliklerinden dolayı yalnızca katı maddeler cisim olabilir. Eşya: Bir işimizde kullandığımız evde okulda bulunan çantamızda taşıdığımız nesnelerdir. Giyecek, masa, sandalye, dolap gibi cisimler birer eşyadır.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Alet: Maddelere Ģekil vermek, onlar

üzerinde bir iĢ yapmak için

kullandığımız cisimlerdir. Örneğin

çekiç, makas, tornavida, toplu iğne

gibi cisimler birer alettir.

Malzeme: Bir maddenin yada cismin

oluĢmasında kullanılan bir çok

maddeden biri malzemedir. Örneğin

ekmek yaparken kullanılan su, un,

maya, tuz birer malzemedir.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

MADDENĠN HALLERĠ

Maddeler hallerine göre, katı, sıvı

ve gaz olmak üzere üç kısma

ayrılırlar.

Katı Maddeler: TaĢ, tahta, hamur,

gibi maddeler katı maddelerdir.

Katılar akıĢkan değildir. Katı

Maddeler düzgün olmasa da belli

Ģekilleri vardır. Katıların Ģekilleri

dıĢarıdan bir etki olmadıkça

değiĢmez.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Sıvı Maddeler: Su, zeytinyağı, limonata gibi maddeler sıvı maddelerdir. Sıvı maddeler akışkandır, belirli şekilleri yoktur. Sıvılar konuldukları kabın şeklini alır. Bu nedenle şekilleri değişkendir.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Gaz Maddeler: Hava gaz maddedir.Havayı

göremeyiz, elimizle tutamayız. Havanın rengi ve

kokusu yoktur. Solu alırken vücudumuza giren

oksijen, soluk verirken dıĢarı attığımız

karbondioksit birer gaz maddedirler. Gaz

maddeler bulundukları kabı tamamen doldurur.

Gazların belirli bir Ģekli yoktur. Gaz maddeler

akıĢkandır. Örneğin içi hava dolu bir balonun

herhangi bir ucundan sıktığınızda içindeki hava

diğer tarafa akar.Gaz maddeler bulundukları

ortamda hızla yayılır.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

MADDENĠN DEĞĠġĠMĠ

Nesnelerin yapımında ve malzeme olarak kullanılan

maddeleri doğal, iĢlenmiĢ ve yapay maddeler olarak

sınıflandırırız.

Doğal Maddeler: Ağaç, taĢ, demir, altın, sebze,

meyve, pamuk gibi doğada kendiliğinden bulunan

maddelere doğal maddeler denir. Doğal maddeler,

çeĢitli ürünleri elde etmek için ham madde olarak

kullanılır.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

İşlenmiş Maddeler: Doğal maddelerin insanlar tarafından fabrika, atölye vb. yerlerde işlenmesiyle elde edilen maddelerdir.Pamuktan yapılan kumaş yada iplik işlenmiş maddedir. İşlenmiş ürünlerin yapımında kullanılan maddeler malzemedir. Doğal maddelerin işlenmesi ile elde edilen madde yine doğaldır. Pamuk ipliğinin ürünü olan kumaş son üründür.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Yapay Maddeler: Doğal

maddelerin yerine kullanılmak

üzere çeĢitli yollarla yapılan

maddelere yapay madde denir.

Ağaçtan elde edilen doğal

tahta yerine kullanılan sunta

yapay maddedir.Sunta, odun

talaĢının yapıĢtırılıp

sıkıĢtırılmasıyla elde edilir.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

MADDENĠN AYRIġTIRILMASI

KarıĢımlar, karıĢımı oluĢturan

maddelerin niteliklerine göre farklı

yöntemlerle ayrılırlar.

Süzme: Suda çözünmeyen özellikle

suda batan katı maddeleri ayırmak için

süzme yöntemini kullanırız.Mercimeği

yıkarken sudan ayırmak için süzeriz.Bu

iĢlem için süzgeç kullanırız.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Yüzdürme: Suda çözünmeyen, su yüzeyinde kalan katı maddeleri ayırmak için yüzdürme yöntemi kullanılır.Kum-talaş karışımını su dolu kabın içine attığımız da kum batar, talaş yüzer. Su yüzeyinde yüzen talaş böylece kolaylıkla ayrılır.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Eleme: Farklı büyüklükteki katı maddelerden oluşan karışımları ayırmak için eleme yöntemi kullanılır. Örneğin mısır un karışımını eleme yöntemi ile birbirlerinden ayırabiliriz.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

Mıknatısla Ayırma: Karışımı oluşturan maddelerden biri mıknatıs ile çekilebilen bir madde ise mıknatısla ayırma yöntemi kullanılır. Toplu iğne –talaş karışımına mıknatısı yaklaştırdığınızda, toplu iğneler mıknatıs tarafından çekilir. Geride talaş kalır.

HAKKI AKTAY

MADDEYİ TANIYALIM

BuharlaĢma:Sıvıların içinde çözülen katı

maddeleri ayırmak için buharlaĢtırma yöntemi

kullanılır. ġekerli suyu buharlaĢtırdığınızda su

uçar kabın dibinde Ģeker kalır