macro economics introduction

2Макро эдийн засгийн үзүүлэлтүүд

Copyright © 2004 South-Western

GDPGDP

ҮНО ба ДНБ тооцох \үргэлжлэл\


ДНБ тооцоолох нь

• Зардлын• Тухайн хугацааны эдийн засгийн нийт

үйлдвэрлэлийг ЭЗ-ийн харилцаанд оролцогчид /өрх, пүүс, төр, бусад улс/ худалдан авахад зарцуулсан зардлыг бүртгэх зарчмаар тооцох юм.


ДНБ-ий үзүүлэлтүүд

• Хэрэглээ (C):• Өрх гэрийн худалдан авч буй бараа үйлчилгээ,

шинэ орон сууц худалдан авах зардлаас гадна. • Хөрөнгө оруулалт (I):

• Тоног төхөөрөмж, эд хогшил, барилга байгууламжид зарцуулж буй зардал, шинэ орон сууцыг оруулаад.



• Засгийн газрын худалдан авалт (G):• Улсын болон орон нутгийн засаг захиргаа болон

Холбооны засгийн газрын бараа үйлчилгээнд зарцуулж буй зардал.

• Шилжих төлбөрийг оруулж тооцохгүй, учир нь тэдгээр нь тухайн жилд үйлдвэрлэгдсэн бараа үйлчилгээнд зарцуулагддаггүй.

• Цэвэр экспорт (NX):• Экспортоос импортыг хассан зөрүү.



• Орлогын арга• Тухайн хугацааны туршид эдийн засгийн

харилцаанд оролцогчидод цугласан нийт орлогоор тодорхойлох юм.


ДНБ-ийг тооцоолох нь

C I G NX

ДНБ

=

Хүчин Зүйлсийн орлого Элэгдэл ШБТатвар

=



• Үйлдвэрийн буюу гарцын арга• Үйлдвэрийн газар тус бүрийн нийт үйлдвэрлэлд

оруулж буй хувь нэмрийг хэмждэг. Өөрөөр хэлбэл үйлдвэрлэлийн үе шат бүр дээр нэмэгдсэн өртгүүдийг нэмж ДНБ-ийг тооцдог.


Үйлдвэрийн арга /Нэмүү өртөг ба Эцсийн өртөг/

Малчны нэмэгдсэн өрөтг \

8 төг\

Малчин

Ширний үйлдвэр

Гутлын үйлдвэр

Гэрээт борлуулагч

Эцсийн хэрэглэгч

Ширний өртөг 8 төг

Боловсруулсан ширний өртөг \30\

Гутлын өртөг \50 төг\

Нэмэгдсэн өртөг

Завсрын хэрэглээ

Эцсийн өртөг


Үндэсний цэвэр орлого ба ҮЦБ


Үндэсний цэвэр орлого ба ҮЦБ

ҮНО ҮЦО

Элэгдэл

ҮО

Шууд бус татвар

ХО

НДШ

ПАТ

ПХА

ХХОАТ

ШИЛ ШИЛ

Хасагдах үзүүлэлт

Үлдэх үзүүлэлт

Зураг 1 Мөнгөн урсгалын диаграмм

Spending

Goods andservicesbought

Revenue

Goodsand servicessold

Labor, land,and capital

Income

= Flow of inputs and outputs

= Flow of dollars

Factors ofproduction

Wages, rent,and profit

FIRMS•Produce and sellgoods and services

•Hire and use factorsof production

•Buy and consumegoods and services

•Own and sell factorsof production

HOUSEHOLDS

•Households sell•Firms buy

MARKETSFOR

FACTORS OF PRODUCTION

•Firms sell•Households buy

MARKETSFOR

GOODS AND SERVICES




• Юу ДНБ-д тооцогддоггүй вэ?• ДНБ-нд гэртээ үйлдвэрлэж хэрэглэж байгаа зах

зээлд ордоггүй ихэнх зүйлсийг оруулдаггүй. • Энд хориотой мансууруулах бодис мэт хууль

бусаар үйлдвэрлэж борлуулсан зүйлсийг оруулахгүй.

• Цэвэр санхүүгийн арилжаа Улсын шилжүүлэгХувийн шилжүүлэг Үнэт цаасны арилжаа

• Хадгалагдсан барааны борлуулалт


ДНБ ба эдийн засгийн аж байдал

• Эдийн засгийн аж байдалд нөлөөлдөг зарим зүйлс ДНБ-д орж тооцогддоггүй. • Чөлөөт цагийн үнэ цэнэ.• Цэвэр хүрээлэн буй орчны үнэ цэнэ.• Эцэг эхийн хүүхэдтэйгээ өнгөрүүлсэн цаг

хугацаа, сайн дурын ажилчдын өртөг зэрэг зах зээлээс гадуурх бараг бүхий л зүйлсийг оруулдаггүй байна.


ДНБ ба түүний үзүүлэлтүүд (2011)

Consumption 69%

Government Purchases18%

Net Exports -3 %Investment

16%


Бодит болон Нэрлэсэн ДНБ

• Нэрлэсэн ДНБ нь бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн өртгийг тухайн жилийн үнээр илэрхийлсэн үзүүлэлт.

• Бодит ДНБ бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн өртгийг тогтмол үнээр илэрхийлсэн үзүүлэлт.


ДНБ-ий дефлятор

• ДНБ-ий дефлятор нь нэрлэсэн ДНБ-ийг бодит ДНБ-д харьцуулж тооцдог үнийн түвшний хэмжигдэхүүн юм.

• Энэ нь бидэнд нэрлэсэн ДНБ-ий өсөлт нь бүтээгдэхүүний тоо хэмжээний өсөлтөөс илүү үнийн өсөлтийн шинж тэмдгийг харуулдаг.



• ДНБ дараах томъёогоор тооцогддог:

G D P d efla to r = N o m ina l G D PR eal G D P

1 0 0



• Нэрлэсэн ДНБ-ийг Бодит ДНБ-д хөрвүүлэх нь• Нэрлэсэн ДНБ нь Бодит ДНБ-д дараах байдлаар

хөрвөдөг:

R eal G D P N o m in al G D PG D P d efla to r2 0 X X

2 0 X X

2 0 X X 1 0 0

macro economics introduction

Documents