mƯa phÁp chuyỂn hÓa phiỀn nÃo tập 2sachbaoluutru.viengiac.de/sach-bao-2016/aham - tap 2 -...
TRANSCRIPT
-
A HM
MA PHP CHUYN HA PHIN NO
Tp 2
-
T Sch Bo Anh Lc
MA PHP CHUYN HA PHIN NO
Tp 2
(Trn b 2 tp)
(Ti bn ln 3)
NH XUT BN HNG C - 2016
-
a ch Lin lc:
Huong Sen Buddhist Temple
19865 Seaton Avenue
Perris, CA 92570. USA
Tel: 951 657 7272
Cell: 951 616 8620
Email: [email protected], [email protected]
Web: www.huongsentemple.com
mailto:[email protected]#_blankmailto:[email protected]#_blankhttp://www.chuahuongsen.com/#_blank -
MC LC
Li gii thiu........................................................................... vii
Li u ................................................................................... xii
Chng 1: Nhng Li Pht Dy trong Tp A-hm ................. 1
Chng 2: Nhng Li Pht Dy trong Tng Nht A-hm ... 294
Chng 3: Nhng Ch Chung trong A-hm ................... 630
Chng 4: Kt Lun ............................................................. 995
-
B i Chnh Tn Tu i Tng Kinh (Taisho Shinshu
Daijokyo) xut x t thi Vua Taisho (i Chnh) Nht
Bn t u th k th 20. y l mt b i Tng Kinh
ca Bc truyn c tng hp cng nh s gio chnh ca
cc nh hc gi Pht Gio Nht Bn lc ng thi qua
cc b Minh i Tng, Cn Long i Tng v.v Tng
cng gm 100 quyn, dy mng khc nhau, mi quyn
1.000 n 1.500 trang kh ln. C Ha Thng Thch
Tnh Hnh cho phin dch hon ton sang ting Vit ti
i Loan thnh 203 cun( in c 93 cun), mi cun
t 800 n 1.500 trang. Tng cng cc bn dch v Kinh,
Lut, Lun ca i Tha khng di 250.000 trang sch.
Ring Tng Nam Truyn, C Ha Thng Thch Minh
Chu - Vin Trng Vin i Hc Vn Hnh dch gn
xong trc khi Ngi vin tch t ting Pali sang ting Vit.
Tng cng Kinh, Lut, Lun c 13 quyn, mi quyn t
700 trang n 1.500 trang. y l tng bng ting Pali
c chnh thc vit thnh vn t nm 85 trc Dng
Lch. iu y cng c ngha rng Tng Nam Truyn cng
tri qua khu truyn ca cc v Thnh Tng trn di
500 nm nh vy. C hai b Nam v Bc Truyn u l
-
nhng Php Bo qu gi nht ca Pht Gio Vit Nam ni
ring cng nh Pht Gio th gii ni chung. Ngi hc
Pht du cho truyn thng no i chng na th trc sau
cng phi i vo i Tng mi c chiu su v Php c.
Nay Ni S Gii Hng tng hp c ch ring
phn A Hm ca Bc Truyn v Kinh Tng Nikaya qua
Nam Truyn xu nn nhng chui ngc ma ni lp lnh,
p tuyt vi qua li dy ca c Pht bng vn phong
dch thut, trong sng cng nh ch gii ca Ha Thng
Thch Tu S v Ha Thng Thch c Thng, l nhng
nh hc gi ca Pht Gio Vit Nam ng i, th cn
qu gi no hn na. V li sut nhng nm hc ti Hc
Vin Pht Gio Vit Nam, vn l hu thn ca i Hc
Vn Hnh, c trc tip do C Ha Thng Thch Minh
Chu hng dn, ging dy th chc rng Ni S thu
thp c rt nhiu, k c hai truyn thng Nam Bc ny.
C li ct cng tng hp, phn loi v c bit l theo th
t A, B, C c gi d nhn bit khi c cng nh tra
cu qua cc bn Kinh Trng A Hm, Trung A Hm, Tp
A Hm v Tng Nht A Hm. phn u v phn cui
ca tp 1 v tp 2 l nhng s nghin cu ca Tc Gi
dy cng tng hp li. y l mt cch lm vic mi m
ca nhng th h Tng Ni tr sau ny.
Ring ti ch c mt li nguyn l nhng ngy cn li
ca cuc i ny s c ht tt c 3 Tng Kinh, Lut, Lun
ca Bc truyn ny v cho n hm nay cng c xong
-
8 cun trong 203 cun, mi cun 800 trang n 1.500
trang v 4 ch A Hm bn trn. Do vy khi c li ln
ny nhng phn trch dn ca C Gii Hng th ti cng
quen i ri. Xin cm n C cng nh mi ngi cho
ti thm nhiu c hi n li nhng li dy nhim mu
ca c Pht, qua tc phm A Hm- Ma Php chuyn
ha phin no ny. c chim nghim, tu tp cng
nh luyn tm, v tm khng Tu th Tr khng sng, m Tr
khng sng th s hiu bit v gio l ca c Pht vn
cn nm ngoi tm tay ca hnh gi hc Pht.
C dnh tht l nhiu thi gian i vo i Tng. V
d nh trong Trng A Hm thuc Kinh Du B s 2 c tn
thn ca ngi v cng c vic hnh hng cc Thnh Tch
sau khi Pht nhp dit. Trng A Hm, Kinh Th K,
Phm 4, ni v a Ngc th 30. Trng A Hm phn ni
v ngi n v c Pht dn d Ngi A Nan nn b
nhng gii cm nh nht phn Kinh Du B s 2. Ni v
c Pht Di Lc, c Thch Ca Mu Ni cng dy cho
cn k trong Trng A Hm, Kinh Chuyn Lun Vng
Tu Hnh, s 6. Phn qu thn, c Pht cng ni trong
Trng A Hm, Kinh Th K, Phm 8 thuc ao Li
Thin s 30. n phn Su T Nim hay Thp Nim ca
Nam Truyn, c Pht cng ni trong Trng A Hm,
Kinh Tam T s 12. Ri n Bt Knh Php, c Pht
cng ni trong Trung A Hm, Kinh C m Di, Phm
10, s 116. K tip l Tp A Hm, c Pht ni v ba
lai Hng Thm cho Ngi A Nan v i chng nghe.
-
Phn th t l Tng Nht A Hm, c Pht cng ni v
Bt Quan Trai Gii, Ba Php, 24, Phm Cao Trng, Kinh
s 6. Cng trong Tng Nht A Hm ny, c Pht ni
v vic bo n cha m trong Hai Php 20, Phm Thin Tri
Thc, Kinh s 11. Phn Tm nh kh chuyn cnh th c
th tm trong Tng Nht A Hm, Mt Php 9, Phm Con
Mt, Kinh s 3 v cui cngNhng ch chung trong A
Hm l nhng nhn nh ca Tc Gi qua phn Kinh
Tng ny.
Ch nhng ai mun c i sng n c, nhn tnh
hnh tr li Pht dy th mi c thi gian thin tp, tng
Kinh, L bi, nim Pht v t mi c th thm thu
c li Pht dy qua hng trm ngn vn li vo th
qu kh xa xi trong hn 2.600 nm v trc. Cn nhng
v Php S no ng trn quan im ca mnh thuyt
ging m ni ci ny c Pht ni, ci kia khng phi c
Pht ni hay kinh in Bc truyn l do cc v T Trung
Hoa son ra th cng nn xem li nhng Kinh in cn
bn ny thy rng ti sao s thng hoa ca Pht Gio
i Tha phi c v t Kinh no trong ting gc Pali m
ch T n , Trung Hoa, i Hn, Nht Bn v Vit
Nam th hin nh vy. Tht ra th tinh thn Thng Ta
v i Chng B manh nha sau k kt tp Kinh in
ln th hai ti n cng nh tinh thn Trung Qun v
Bt Nh l do cc Ngi V Trc, Th Thn, M Minh,
Long Th gc ngi n hnh thnh h t tng ny
sau c Pht nhp dit 1.000 nm, ch khng phi hon
-
ton bin dng t Trung Quc hay Nht Bn. iu quan
trng ca cc v Php S khi ging php th nn ni rng:
theo s hiu bit ca ti hay theo quan nim ca ti l nh
vy v.v.. th ngi nghe s khng thc mc, nu bo chc
nch rng: c Pht khng ni nh vy hay ni nh vy
theo s hc, s kin ca mnh th cha hn hon ton
ng.
Vy iu cn bn v cn thit cho vic Tu v Hc Pht
l phi Hnh Tr cng nh nghin tm gio in qua
nhng trang Kinh trn, qua chng ta s thm thu c
li Pht dy v xin ng nhn danh bt c ci g chng
ta xa dn nhng li dy cn bn ca c Th Tn. Mong
c nh vy v xin trn trng gii thiu vi cc c gi
tc phm gi tr ny ca Ni S Thch N Gii Hng.
Vit xong li ta ny
vo lc 7 gi sng ngy 29 thng 12 nm t Mi
(nhm ngy 6 thng 2 nm 2016)
ti th phng cha Vin Gic Hannover.
Thch Nh in,
Phng Trng cha Vin Gic Hannover, c Quc.
-
Ma l mt dng ngng t ca hi nc khi gp iu kin lnh. Ma c th c s dng nh nc ung v l
ngun cung cp nc cho cc loi cy trng cho nn ma
c xem l ngun sng cho tt c cc loi sinh vt
trn hnh tinh ca chng ta. D l ma ro, ma phn hay
ma ngu, hng v ca ma tht l d chu, trong sng
nn ma c chng ta cho n vi mt s vui mng
thoi mi nh nhng. Cng th, php v A-hm tht nh
nhng, d hiu, lm ti sng tm t ca chng ta. A-hm
c th y tan nhng dc vng phin no ang thiu t
chng ta v nui ln gii thn tu mng thnh hin ca
chng ta, v th tc phm A-hm: Ma php chuyn ha
phin no (2 tp) xin c ra mt vi ni dung gii thiu
A-hm nh mt sui ngun Pht php khng th thiu
trong vic ti tm v nui dng ngun tm linh ca
chng ta.
Tp 1 (Chng 1. S Hnh Thnh & Cu Trc ca A-
hm & Nikaya; 2. Ngha A-hm; 3. Nhng Li Pht Dy
trong Trng A-hm; 4. Nhng Li Pht Dy trong Trung
A-hm)
-
Tp 2 (Chng 1.Nhng Li Pht Dy trong Tp A-
hm; 2.Nhng Li Pht Dy trong Tng Nht A-hm;
3.Nhng Ch Chung trong A-hm; 4. Kt Lun)
Bn b A hm xut pht t ting Phn, Hn v Thng
Ta Tu S cng T Kheo Thch c Thng dch qua
Vit Ng. Bn b Nikaya xut pht t ngn ng Pali v
Ha Thng Thch Minh Chu dch qua Vit Ng. V xut
pht t ngn ng (Phn v Pali) khc nhau nn vn phong
chuyn dch sang Vit Vn c ngn di khc nhau, nhng
nhn chung ni dung tng u ging nhau. Nn nu
chng ta hiu bn b A-hm th chng ta cng s hiu
c bn b Nikaya. l l do trong chng 1, tc gi
c s so snh v cu trc c hai b A-hm v Nikaya.
Bn b A-hm gm c 2086 bi php thoi, nn
chng 3 & 4 ca tp 1 v chng 1 v 2 ca tp 2 l phn
tm gn cc bi php thoi A-hm ny. V ta ca tc
phm l Ma php nn tc gi ch ch trng v sp xp
cc on vn kinh tm gn khng theo s th t tun t
ca bn b A-hm m theo th t ca nhng c hnh,
tnh cch, tng ca tng b kinh m c Pht tng
cho chng ta. Nhng ch c hnh ny c kh nng
gip chng ta c ci nhn hng thng hn v cuc sng,
nhn cch, tnh tnh, tp qun v s tu tp gii thot. V
cch y 2600 nm, thi ca c Pht cha c ngh thut
in n nn mi khi thuyt ging c Pht t bi, chu kh
trng tuyn li nhiu ln cho cc thnh chng d nh, cn
by gi chng ta may mn c ngh thut in n nn c
-
nhng on vn, tc gi trch y nh chnh vn dch, nhng
cng c nhng on tc gi lc b nhng phn ph v
mu vn trng lp do thi xa truyn khu on vn
ngn gn hn nhng vn ni ln chnh ca c Pht
ging. Tiu ca nhng on vn ny l do tc gi t
da theo ni dung gip c gi d theo di v nm
chnh ca nhng on m chng ta sp c. Mi on u
c ghi xut x, s gip qu c gi d i chiu vi chnh
vn kinh. Xut x khng c ghi s trang v tc gi da vn
kinh A-hm trn website ca http://quangduc.com/
kinhdien/aham.
Nh vy, u tin kinh Pht khng c bn ch vit m
ch da vo truyn khu trng tng. Sau khi, c Pht dit
my trm nm, nh bn k kit tp m kinh tng c
kt tp li nh nhng si ch ng sc kt xu nhng bi
php thoi ri rc ca c Pht li thnh nhng chui
ngc trn bo qu gi trang nghim o tm ca chng
ta. Theo thi gian cc t mi dng ngn ng n c i
Pali, Phn ng vit Tam tng kinh in thnh bn vn
c khc trn bn , bn ng, giy lot, vv... Ri khi
Pht gio hng thnh, nhng li dy ca c Pht vt
khi bin gii ca n n khp nm chu bn bin
trn th gii. Tam tng kinh in xut hin n u th ty
theo ngn ng ca t nc m c chuyn dch ra.
Nh ti Vit Nam, cc kinh c dch, xut x t ngn
ng Pali th gi l Kinh tng Nikaya (Nam truyn) v kinh
c dch t ting Hn (gc t Phn ng) th gi l Kinh A
http://quangduc.com/%20kinhdien/ahamhttp://quangduc.com/%20kinhdien/aham -
Hm (Bc truyn). Do , c th ni kinh in Pht gio l
vn hc phin dch tc chng ta khng hc thng ngn
ng ca c Pht m c chuyn ng do v t nc v
ngn ng gia chng ta v c Pht vn khc nhau. Tuy
nhin, ni dung gio ngha ca c Pht dy th bt c
dn tc no, ngn ng no hay ti t nc no cng c
th ng dng gii thot v tt c loi ngi u c
chung mt bnh tm l tham sn si v u b lun chuyn
trong la sanh t lun hi thiu t. Nn xu chui A-hm
qu gi ca c Pht c kh nng phc v nh mt
phng thuc hu hiu v gi tr bnh tm v bnh sanh
t ca tt c chng ta nn u u cng c th ung v
u c hu hiu c.
Chng 3 & 4 (tp 1) v chng 1 v 2 (tp 2) cho
thy c v s ch n hin trong 2086 bi php thoi
nh Kit s, Nghip bo, Lun Hi, Tinh Tn, Su ci, T
, Sanh t, Nit Bn, Duyn Khi, 37 phm Tr
o,vv tuy nhin tc gi xin mn php bn rng thm
v cc ch chung cn bn m A-hm thng cp,
l l do c s xut hin ca chng 3 (tp 2) gip cho
chng ta hiu c chn ngha ca c Pht dy. Nhn
chung, tc phm A-hm: Ma php chuyn ha phin
no (2 tp) ng vai tr nh l mt hi a-hm, mt ta lu
i A-hm, mt cn ma A-hm vi 2086 git ma ngu,
2086 bi php thoi gic tnh trong sng.
-
Ma tng cn rt xung
Ti mt lng con tr
Ra sch trn su ci
Vn sc sng ngy mai.
Sau cn ma cnh tr tng bng, hoa l xanh ti vui
reo vn cao ln cng bt ngt tri xanh. Cng th, m
dng ng gi n c ti tm m nhun ca A-hm
m c tm hoa ti n, ta hng cng c, bc ln
thnh v. Gia cnh i b v lc lng, bit bao u t
phin mun, nhiu no thng trm ln xung, A-hm nh
ting chung thc tnh vang vng ra gia cc no ng
y gi bi m. Khng kh su ci nng n vi nhng
phin no lo u, tri nng hng hc vi la dc tham sn
si thiu t th chc nng A-hm nh v cu tinh ta ra
nc mt thanh lng du dng phi i lp bi nhim
lm trong sng thn tm chng ta, em li nim tin v hy
vng cho chng ta trong m ti mnh mng. Sau cn
ma tri li sng! Nhng thnh thai tr tu ph tan m lm
c khai n v vn cao ln gia trn gian.
Chng con tha thit nm vc st t, u thnh nh l
tri n Tn s Hi Triu m, ngi thng tng v
truyn trao cho chng con bit chn ngha ca nh cao
lu A-hm. Xin tc d tri n qu Thng Ta Tu S,
Thng Ta c Thng - cc dch gi A-hm. Xin tri n
website Qung c v Buddhismtoday cng cc thin hu
tri thc, n na tn th hu danh, n danh gip cng sc
v tnh ti tc phm ny c n bn. Ma php A-hm
-
v cng vi diu m sc gic tnh v kh nng kin thc
ca chng con qu nh b, s khng th trnh c cc
thiu st khi mo mui ra mt tc phm ny, knh xin cc
bc cao minh ch dy cho nhng thiu st ln ti bn
sau tc phm c hon chnh hn.
Nguyn cu ma php A-hm s thm nhun khp
mun phng, thu nhip vn loi hu tnh ng ln thnh
v, ng thnh chnh gic.
Nam M Thanh Lng a B Tt Ma Ha Tt.
Ma Ngu Moreno Valley,
Cha Hng Sen, ngy 14/03/2012
Thch N Gii Hng
-
1
1. A LA HN
Tham dc, sn nhu, ngu si tr sch khng cn st,
th gi l A-la-hn.
Ngoi o Dim-ph-xa hi X-li-pht: C con
ng no, c s thc hnh no m tu tp, tu tp nhiu,
chng c A-la-hn khng?
X-li-pht p: C. l tm Thnh o, t chnh
kin cho n chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 18, Kinh Dim-Ph-Xa, s 490)
2. C KHU
Xa la li th l
Li du, khng hi ngi
Thng ni li hay tt
L con ng sanh Thin.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Gii G, s 1299)
-
2
3. AI B TH NHIU NHT
Vua A-dc, i vi Php ca Nh Lai t c nim
tin knh su xa. Mt hm, vua hi cc T-kheo: i trong
php ca Nh Lai, ai l ngi thc hnh b th nht?
Cc T-kheo tr li vua rng: Trng gi Cp C c,
l ngi thc hnh i b th nht.
Vua li hi: ng b th bao nhiu vt bu?
T-kheo p: C n c ngn vng.
(Tp A-hm, Quyn 25, Kinh A-Dc-vng Th bn
A-ma-lc Qu Nhn Duyn Kinh, s 641)
4. I H L SC
S tp khi ca i h l s tp khi ca sc; s dit tn
ca i h l s dit tn ca sc.
S tp khi ca xc l s tp khi ca th, tng,
hnh; s dit tn ca xc l s dit tn ca th, tng,
hnh.
S tp khi ca danh sc l s tp khi ca thc; s
dit tn ca danh sc l s dit tn ca thc.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Sanh Dit, s 59)
-
3
5. I KT
Kt c chn, l i kt, nhu kt, mn kt, v minh
kt, kin kt, tha th kt, nghi kt, tt kt v xan kt.
Ngoi o Dim-ph-xa hi X-li-pht: C con
ng no, c s thc hnh no m tu tp, tu tp nhiu, th
c th on tr nhng kt ny khng?
X-li-pht p: C. l tm Thnh o, t chnh
kin cho n chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 18, Kinh Dim-Ph-Xa, s 490)
6. I KT KHNG DT
Ny cc T-kheo, c lc, sau mt thi gian lu di, ni
cha Tu-di tt phi sp . Cng vy, ny cc T-kheo, v
v minh che khut, i kt buc rng, nn chng sanh sng
cht lun hi. i kt khng dt, khng chm dt c kh.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh V Tri, s 266)
7. I V NH UNG NHT
Nu cc Sa-mn, B-la-mn no, i vi sc c th
gian quan nim l p , m khi tng l thng, tng
l hng, tng an n, tng khng bnh; tng l ng, l
ng s, th ni sc ny i cng tng trng. Khi i
tng trng th c-ba- tng trng; c-ba- tng trng
th kh tng trng. Nu kh tng trng th chc chn s
khng gii thot khi sanh, gi, bnh, cht, u, bi, kh,
no. Ta ni ngi ny i vi kh khng gii thot.
-
4
V nh ao nc trong mt bn ng, y hng
v, c ngi ln ly cht c b vo ao. Thng nng ma
xun, ngi i ng b gi nng lm bc kht, tranh nhau
mun n ung nc. C ngi ni rng: Ny cc anh,
y l ao nc trong mt, y hng v sc mu, nhng
trong y c cht c, cc anh ch ung; nu ung vo cc
anh s cht, hoc s b kh nh sp cht. Nhng ngi
kht nc ny khng tin li, c ung; tuy c v ngon,
nhng trong chc lt li b cht, hoc b kh n gn cht.
Cng vy, cc Sa-mn, B-la-mn no, i vi sc c
th gian quan nim l p , m khi tng l thng,
tng l hng, tng an n, tng khng bnh; tng l
ng, l ng s s khng gii thot khi sanh, gi, bnh,
cht, u, bi, kh, no.
Nu cc Sa-mn, B-la-mn no i vi sc p
c th gian quan nim l p , m qun st nh bnh,
nh ung nht, nh gai nhn, nh git hi, l v thng,
kh, khng, v ng, th i vi i ny chc chn c dt
la. V i la nn c-ba- la, c-ba- la nn kh la, kh
la nn sanh, gi, bnh, cht, u, bi, kh, no la.
V nh bn ng c ao nc trong mt, y hng
v, c k ln dng cht c b vo trong nc. Thng nng
ma xun, ngi i ng b gi nng lm bc kht, tranh
nhau mun n ung nc. C ngi ni rng: Ny cc
anh, y l ao nc trong mt, y hng v sc mu,
nhng trong y c cht c, cc anh ch ung; nu ung
vo cc anh s cht, hoc s b kh nh sp cht. Nhng
-
5
ngi kia ngh thm: Nc ny c cht c, nu ta ung
vo th s cht, hoc b kh n gn cht. Thi ta c chu
kht, n cm kh, khng dm ung nc.
Cng nh vy, Sa-mn, B-la-mn no i vi sc
c th gian quan nim l p , m qun st nh bnh,
nh ung nht, nh gai nhn, nh git hi, l v thng,
kh, khng, v ng, cho n s gii thot khi sanh, gi,
bnh, cht, u, bi, kh, no.
(Tp A-hm, Quyn 12, Kinh Xc, s 29)
8. A-LA-HN T KHEO
Nu T-kheo no cc lu dt sch, vic lm
xong, trt b gnh nng, la cc kt s hu, bng
chnh tr tm kho gii thot; v y cng tu bn Nim x.
V sao? V c nhng g cha c, chng nhng g
cha chng, hin ti sng an lc. Ti sao nh th? V ti
cng la cc hu lu, c qu A-la-hn, vic lm
xong, tm kho gii thot, cng tu bn Nim x, c
nhng g cha c, chng nhng g cha chng, n ch
cha n, cho n hin ti sng an lc.
(Tp A-hm, Quyn 20, Kinh A-La-hn T Kheo, s 543)
9. AN TR KHNG QUN
Sau khi thy sc ng c yu thch v m trc
c nhn thc bi mt; T-kheo ny thy ri, khng vui,
khng khen ngi, khng nhim, khng tri m vo. V
khng vui, khng khen ngi, khng nhim, khng b tri
m vo, nn n lc tinh tn, thn tm an ch, tch tnh,
tm tuyt i an tr khng qun, thng nh nht tm,
-
6
php h khng lng, sm c tam-mui Chnh th
nht, khng bao gi b thoi tht theo ni mt v sc. i
vi tai, mi, li, thn, v php cng li nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 8, Kinh Th Gian Ng Dc, s 212)
10. AN TR TCH DIT
Dit ch khng tng, tch dit m an tr.
Li ch khng tin, im lng lui m an tr.
Dit ch khng khi, tch dit m an tr.
X ch khng th, khng sanh ra s tri buc.
Khng b tri buc, nn t mnh gic ng Nit-bn:
Ta, s sanh dt, phm hnh lp, nhng vic g cn
lm lm xong, t bit khng cn ti sanh i sau na.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh Tam Th m Th Thc, s 46)
11. N UNG CHNG MC
T-kheo -x ny l k ngu si, khng gn gi cc
cn, n ung khng c chng mc; u m, cui m,
tm khng tnh thc, gii i bing nhc, khng n lc
tinh tn, khng kho qun st t duy php thin.
T-kheo ny m i vi phn bit php, tm thch tu
phm hnh, xa la mi s ng ngh v trong chnh php
m xa la mi s nghi hoc, th vic ny khng th xy ra.
Nu T-kheo gi gn cc cn, n ung chng mc; u
m, cui m, tnh thc tinh tn, qun st php lnh; vi
T-kheo y, s yu thch php phn bit, a tu phm hnh,
-
7
xa la mi s ng ngh, tm khng nghi ng php, iu ny
c th xy ra.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh X, s 271)
12. AN VUI L NIT BN
T-kheo, sc l v thng. Nu thin nam t bit sc
l v thng, kh, bin dch, dc, dit tn, tch tnh; t xa
ti nay tt c sc u l php v thng, kh, bin dch;
bit ri, nu sc l nhn duyn sanh ra u, bi, kh, no, th
nn on tr chng. Khi on tr ri, th khng cn g
chp trc. V khng chp trc nn sng an vui. Khi
sng an vui ri th gi l Nit-bn. i vi th
tng, hnh v thc li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh Thp Lc T Kheo, s 36)
13. A-NA-HM V A-LA-HN
Ny Cu-hi-la, sau khi chng c qu T--hm
ri m mun chng c qu A-na-hm th phi tinh cn
t duy nm php th m ny l bnh, l ung nht, l gai
nhn, l st hi, l v thng, kh, khng, phi ng. V sao?
V y l ch cn t duy. Nu T-kheo no, i vi nm
th m ny m tinh cn t duy th cng s chng c qu
A-na-hm. Sau khi chng c qu A-na-hm, m
mun chng c qu A-la-hn, cn phi tinh tn t duy
v nm php th m ny l bnh, l ung nht, l gai nhn,
l st hi, l v thng, kh, khng, phi ng. V sao? V
y l ch cn t duy. Nu T-kheo no, i vi nm th
-
8
m ny m tinh cn t duy, th cng s chng c qu A-
la-hn.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh V Gin ng, s 259)
14. A-NA-LUT BNH
C nhiu T-kheo tha Tn gi A-na-lut: Tha Tn
gi A-na-lut, bnh ca Tn gi nng hay nh, c chu
ng c khng? Bnh gim dn dn, khng tng thm
chng?
Tn gi A-na-lut p: Bnh ti khng yn, tht l kh
chu ng, au n ton thn, cng lc nng thm, khng
bt. Nhng d thn ti b au n nh th ny, nhng ti
vn chu ng c, vi chnh nim, chnh tri.
Cc T-kheo hi Tn gi A-na-lut: Tm an tr ch
no m c th chu ng c ci kh ln nh vy vi
chnh nim, chnh tri?
Tn gi A-na-lut bo cc T-kheo: Tm tr bn Nim
x nn mi khi ti c ng, thn th d c b au n,
cng c th chu ng c vi chnh nim, chnh tri.
Nhng g l bn Nim x? l, nim x qun thn trn
ni thn cho n nim x qun th, tm, php. gi l
tr bn Nim x, c th chu ng tt c mi au n ni
thn, vi chnh nim, chnh tri.
(Tp A-hm, Quyn 20, Kinh S Hon, s 540)
-
9
15. NH SNG BAN U
Nh khi mt tri mc c tin tng ca n, l minh
tng, nh sng ban u. Cng vy, T-kheo tn cng bin
t kh, cu cnh bin t kh c tin tng l chnh kin.
Chnh kin ny c th pht khi ln chnh ch, chnh ng,
chnh nghip, chnh mng, chnh phng tin, chnh
nim, chnh nh. V nh pht khi nh chnh th, nn
Thnh t tm chnh gii thot tham dc, sn nhu, ngu
si. Vi tm kho gii thot nh vy, Thnh t t c
Chnh tri kin: Ta, s sanh ht, phm hnh lp,
nhng vic cn lm lm xong, t bit khng ti sanh
kip sau.
(Tp A-hm, Quyn 28, Kinh Nht Xut, s 748)
16. NH SNG CA PHT L HN HT
C ba loi nh sng
Lun soi sng th gian
Mt tri chiu ban ngy
Ban m nh trng ri.
nh n chiu ngy m
Chiu soi mi cnh tng
Trn di v cc phng
Chng sanh nh soi sng.
-
10
Trong nh sng Tri, Ngi
nh sng Pht hn ht.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Di-k-ca, s 1310)
17. BA HNG NGI T LM KH CHNH MNH
l kh chng phi php, bt chnh, chng c bt c
ngha li ch no. C mt hng ngi t lm kh bng
cch sng khc kh. Ban u mi phm gii, nhim gii,
h tu cch kh hnh, n lc tinh tn tr mt ch,
nhng hin ti h chng th xa la c nhit no bc
bch, chng c php hn ngi, chng tr vo c an
lc, tri kin thng diu. Ta gi y l t lm kh thuc
hng thp km.
T lm kh bng cch sng khc kh. Ban u chng
phm gii, chng nhim gii, nhng tu cch kh hnh
cng chng nh vy m hin ti xa la c nhit no bc
bch, chng c php hn ngi, chng tr vo c an
lc, tri kin thng diu. Ta gi y l t lm kh thuc
hng trung.
T lm kh bng cch sng khc kh. Ban u chng
phm gii, chng nhim gii, nhng tu cch kh hnh
tinh tn, m hin ti vn khng th xa la c nhit no
bc bch, c php hn ngi, tr vo an lc, tri kin
thng diu. Ta gi l t lm kh thuc hng hn ngi.
(Tp A-hm, Quyn 32, Kinh Vng nh, s 912)
-
11
18. BA HNG NGI THCH HNG DC LC
Ny thn trng, nhng g l ba hng ngi thch
hng th dc lc, thuc hng phm phu tc t qu ma
thp km?
1. L c k hng th dc lc bng cch lm chim
mt cch bt hp php, khng mang li an vui cho chnh
mnh, cng chng phng dng cha m, cung cp y
cho anh em, v con, k , b con quyn thuc, bn b quen
bit; cng khng ty thi cng dng cho Sa-mn, B-la-
mn, cu qu bo an lc ni tt p, mong i sau sanh
ln ci tri. y l hng thp km hng th dc lc.
2. C k hng th dc lc bng cch dng php lm
chim ti vt mt cch bt hp php t cung cp mi s
vui sng cho chnh mnh, phng dng cho cha m, cung
cp y cho anh em, v con, k lm, b con quyn
thuc, bn b quen bit; nhng khng ty thi cng dng
cho Sa-mn, B-la-mn, cu qu bo an lc ni tt p,
mong i sau sanh ln ci tri. y l hng trung bnh th
hai hng th dc lc.
3. C k hng th dc lc bng cch dng php tm
cu ti vt ch khng bng lm chim t cung cp mi
s vui sng cho chnh mnh, cung phng cho cha m,
cung cp y cho anh em, v con, k , b con quyn
thuc, bn b quen bit, cng ty thi cng dng cho Sa-
mn, B-la-mn, cu qu bo an lc ni tt p, mong
i sau sanh ln ci tri. gi l hng ngi th ba
-
12
hng th dc lc. y l hng hn ngi th ba hng
th dc lc.
(Tp A-hm, Quyn 32, Kinh Vng nh, s 912)
19. BA HNG THM
C ba loi mi hng ch bay theo chiu gi, khng
th bay theo ngc gi. l hng thm r cy, hng
thm ca cy, hng thm ca hoa.
Ny A-nan, cng c mi hng bay theo chiu gi,
bay theo ngc gi v cng bay theo thun gi ngc gi.
Ny A-nan, hng bay theo chiu gi, bay theo ngc gi
v cng bay theo thun gi ngc gi, l:
C thin nam t hay ngi thin n no sng thnh
p, t lc, thnh tu php chn tht, sut i khng st
sanh, khng trm cp, khng t dm, khng vng ng,
khng ung ru. Ngi thin nam, ngi thin n nh
vy u c ngi lnh trong tm phng, cng phng
trn, phng di, thy u tn thn rng: phng kia,
lng kia, c ngi thin nam, ngi thin n tr gii thanh
tnh, thnh tu php chn tht, sut i khng st sanh...
cho n khng ung ru. Ny A-nan, y gi l th
hng hoa bay theo chiu gi, bay theo ngc chiu gi
v cng bay theo thun gi ngc gi.
(Tp A-hm, Quyn 38, Kinh A-Nan, s 1073)
-
13
20. BA KIN
Ngi thin nam, ngi thin n c lng tin vui xut
gia, tu tp v tng tam-mui; tu tp, tu tp nhiu, s tr
trong ca cam l, cho n cu cnh cam l Nit-bn. Ta
khng ni cam l Nit-bn ny y c vo ba kin. Nhng g
l ba?
C mt hng ch trng nh vy, ni nh vy: Mng
tc l thn.
Li c hng ch trng nh vy: Mng khc thn
khc.
Li ni nh vy: Sc l ng, khng hai khng khc,
tn ti mi mi, khng bin i.
a vn Thnh t t duy nh vy: Th gian c php
no ng chp th m khng c sai lm ti li? Khi t
duy ri, h khng thy mt php no kh th m khng c
sai lm ti li c. Nu ta chp th sc, tc l c sai lm ti
li. Nu chp th th, tng, hnh, thc th c sai lm ti
li. bit vy ri, th i vi cc php th gian khng c
g chp th, v khng c g chp th nn t mnh
gic ng Nit-bn: Ta, s sanh dt, phm hnh lp,
nhng g cn lm lm xong, t bit khng cn ti sanh
i sau na.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh X, s 271)
-
14
21. BA LU
Th no l bit nh tht v lu? C ba th lu: dc
lu, hu lu, v minh lu, gi l lu. Phi bit nh tht
v s hin hu ca lu l nh vy.
Th no l bit nh tht v s tp khi ca lu? V
minh tp khi l lu tp khi. Bit nh tht v s tp khi
ca lu l nh vy.
Th no l bit nh tht v s dit tn ca lu? V
minh dit l lu dit. Bit nh tht v s dit tn ca lu l
nh vy.
Th no l bit nh tht v con ng a n s dit
tn ca lu? Tm Thnh o. Bit nh tht v con ng
a n s dit tn ca lu l nh vy.
a vn Thnh t nh vy l bit nh tht v lu,
bit nh tht v s tp khi ca lu, bit nh tht v s
dit tn ca lu, bit nh tht v con ng a n s
dit tn ca lu; cho nn a vn Thnh t trong php
lut ny, c y chnh kin, thnh tu trc kin; thnh
tu bt hoi tn i vi Pht, thm nhp Chnh php, t
c Chnh php ny, t ng Chnh php ny.
(Tp A-hm, Quyn 14, Kinh Cu-hi-la, s 344)
-
15
22. BA LOI NG NC
1. Ging nh loi ca ngi kia khng b thng,
khng b h, khng b thm r, cc t T-kheo, T-
kheo-ni ca Ta li cng nh vy.
2. Ging nh loi th hai tuy khng b thng,
khng b h, nhng li b thm r, cc t u-b-tc,
u-b-di ca Ta li cng nh vy.
3. Ging nh loi th ba va b thng, b h, b
thm r; cc t d hc ngoi o ca Ni-kin li cng
nh vy.
Ta thng v h ging ni Chnh php, ban u,
khong gia, sau cng u thin, ngha thin, v thin,
hon ton thanh tnh thun nht, phm hnh thanh bch,
khai th r rng, d nhiu hay t Ta cng v h m ni. Nu
i vi mt cu ni php ca Ta m h bit c ngha
ca n, th cng c sng an n, an vui mi mi.
(Tp A-hm, Quyn 32, Kinh o S Th II, s 915)
23. BA PHP AN TM I VI NGI BNH
Pht bo Nan-: Nu u-b-tc tr tu, mun n ch
u-b-tc v u-b-di tr tu khc ang b tt bnh khn
kh, th em ba php an tm ny m truyn dy cho h;
ni rng: Nhn gi! Hy thnh tu lng tin thanh tnh bt
hoi i vi Pht, i vi Php, Tng.
-
16
Sau khi em ba php an tm ny truyn dy xong, li
nn hi rng: Nhn gi c quyn luyn cha m
khng?Nu ngi kia c quyn luyn cha m, th nn dy
bung x v nn ni rng: Nu Nhn gi quyn luyn cha
m m c sng, th ng quyn luyn. khng do
quyn luyn m c sng, th quyn luyn lm g?Nu
kia ni khng c quyn luyn cha m th nn ty h
khuyn thin v hi thm rng: i vi v con, n bc,
tin ca cng mi vt Nhn gi c quyn luyn khng?
Nu ni quyn luyn th nn khuyn bung x, nh php
x s quyn luyn cha m. Nu ni khng quyn luyn, th
ty h khuyn thin v hi na: i vi ng dc th gian
Nhn gi c luyn tic khng? Nu h ni luyn tic, th
nn gii thch l ng dc th gian l ch xu xa, bt tnh,
bi hoi, hi hm, khng ging nh ng dc thng diu ci
tri. Hy khuyn kia la b ng dc th gian v quyt
mong ng dc ci tri. Nu ngi kia ni tm xa la
ng dc th gian v trc ngh n dc thng diu ci
tri, th ty h khuyn thin v li ni vi h rng: Ng
dc thng diu ci tri, l php v thng, kh, khng,
bin hoi. Ch Thin ci tri c thn tng th thng hn
ng dc ci tri. Nu kia ni b ngh n dc ci tri
v ch ngh n thn tng hn ng dc, th cng ty h
khuyn thin v li ni vi rng: Dc ca hu thn cng
li l php v thng, bin hoi, ch c s an lc ca xut
ly, l Nit-bn vi s dit tn ca cc hnh. Nhn gi nn
-
17
la b s m luyn ni hu thn, m nn vui ci vui Nit-
bn vng lng, ti thng, th thng.
(Tp A-hm, Quyn 41, Kinh Tt Bnh, s 1122)
24. BA PHP CHA ON
Li v c ba php cha on nn khng th la c
khng cung knh, ni nng ngang tri, quen theo bn xu.
Ba php l khng tm, khng qu, bung lung. V ba
php ny khng on tr nn khng th la c khng
cung knh, ni nng ngang tri, quen bn xu. V sao? V
do khng tm, khng qu nn bung lung; v bung lung
nn khng cung knh; v khng cung knh nn quen theo
bn xu; v quen theo bn xu nn khng mun thy bc
Thnh, khng mun nghe php, hay a tm iu d ca
ngi; v a tm iu d ca ngi nn khng tin, kh dy,
ni nng ngang tri, li bing; v li bing nn dao
ng, khng lut nghi, khng hc gii; v khng hc gii
nn tht nim, khng chnh tri, lon tm; v lon tm nn
khng chnh t duy, thn cn t o, tm bing nhc; v
tm bing nhc nn thn kin, gii th, nghi; v nghi nn
khng la tham, nhu, si; v khng la tham, nhu, si nn
khng th la c gi, bnh, cht.
(Tp A-hm, Quyn 14, Kinh Tam Php, s 346)
-
18
25. BA PHP KHNG YU THCH
C ba php m th gian khng yu thch, khng nh
ngh, khng va . Nhng g l ba? l gi, bnh, cht.
V th gian c ba php gi, bnh, cht, khng ng yu
thch, khng ng nh ngh v khng va ny, cho nn
Nh Lai, ng Cng, ng Chnh Gic mi xut hin
th gian.
(Tp A-hm, Quyn 14, Kinh Tam Php, s 346)
26. BA THI V THNG
Sc, th, tng, hnh, thc qu kh, v lai l v thng
hung chi l sc, th, tng, hnh, thc hin ti. Thnh
t hy qun st nh vy: Khng hi tng sc qu kh,
khng tm cu sc v lai, i vi sc hin ti th nn nhm
tm, ly dc, hng thng n dit tn. Th, tng, hnh,
thc cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 1, Kinh Qu Kh V Thng, s 8)
27. BA TH S HI CA NGI CON MT M
Ny T-kheo, c ba th s hi ca con khng m m
Ta t mnh gic ng thnh o v thng k thuyt.
Nhng g l ba? Ny T-kheo, khi ngi con gi, khng
c ngi m no c th ni: Con, con ch gi, m s
thay con! Hoc khi ngi m gi, cng khng c ngi
con no bo: M, mong m ch gi! Con gi thay m
-
19
cho! gi l ci s hi ca con khng m th nht m
Ta t mnh gic ng thnh o V thng k thuyt.
Li na, T-kheo, khi ngi con b bnh, ngi m
khng th ni: Con ng bnh! M s thay con! Hoc khi
m b bnh, con cng khng th bo: M ng bnh,
con bnh thay m! gi l ci s hi ca con khng m
th hai m Ta t mnh gic ng thnh o V thng
k thuyt.
Li na, khi ngi con cht, ngi m khng th ni:
Con, ng cht! Nay m s thay con! Hoc khi ngi m
cht, ngi con cng khng th bo: M, ng cht! Con
s thay m! gi l ci s hi ca con khng m th ba
m Ta t mnh gic ng thnh o V thng k thuyt.
Cc T-kheo bch Pht: C o l no, c hnh tr no
tu tp, tu tp nhiu, dn n on tr c ba th s hi
ca con c m trc v on tr c ba th s hi ca
con khng m sau khng?
Pht bo cc T-kheo: C o l, c hnh tr dn n
on tr c ba s s hi ny. Nhng g l o l?
Nhng g l hnh tr m tu tp, tu tp nhiu, dn n on
tr c ba th s hi ca con c m trc v on tr
c ba th s hi ca con khng m sau? l tm
Thnh o phn: Chnh kin, chnh ch, chnh ng, chnh
nghip, chnh mng, chnh phng tin, chnh nim,
chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 28, Kinh y, s 758)
-
20
28. BA BC TN S
1. C mt hng tn s thy i hin ti chn tht l
ng, ri theo ch bit y m thuyt, nhng khng th bit
nhng vic sau khi cht. l hng thy th nht xut
hin th gian.
2. Li na, ny Tin-ni c mt hng tn s, thy i
hin ti chn tht l ng, sau khi cht cng thy l ng, ri
theo ch bit y m thuyt.
3. Li na, ny Tin-ni c mt hng tn s, khng
thy i hin ti chn tht l ng, sau khi mng chung
cng li khng thy chn tht l ng.
Ny Tin-ni, hng tn s th nht thy i hin ti
chn tht l ng, ri theo ch bit y m thuyt, th gi
l on kin.
Hng tn s th hai, thy i hin ti v i v lai chn
tht l ng, ri theo ch bit y m thuyt, th gi l
thng kin.
Hng tn s th ba, khng thy i hin ti chn tht
l ng v sau khi cht cng khng thy ng, th l Nh
Lai, ng Cng, ng Chnh Gic ni, hin ti ct t i,
ly dc, dit tn, chng Nit-bn.
y l ch su xa kh thy kh bit, cn phi qun
chiu su xa, vi diu mi thu o c, ch c bc thng
tu mi hiu r, cn loi chng sanh thng tnh th cha
c kh nng bit c. V sao? V chng sanh lu i c
-
21
nhng kin gii d bit, nhn th d bit, s mong cu d
bit, nhng c mun d bit.
(Tp A-hm, Quyn 5, Kinh Tin Ni, s 105)
29. BN TAY SCH
Nu c T-kheo no c v lng tam-mui, t thn
tc chng, thnh tu v an tr, i vi s dit tn ca hu
thn, Nit-bn, ny khi hoi dit m tm sanh ra tin vui,
khng luyn tic hu thn. Ging nh ngi dng bn tay
kh ro, sch s, vn vo cnh cy, th tay s khng b dnh
theo cy. V sao? V bn tay sch.
Cng vy, nu T-kheo no c v lng tam-mui,
t thn tc chng, thnh tu v an tr, i vi s dit tn
ca hu thn, Nit-bn ny khi hoi dit m tm sanh ra
tin vui, khng luyn tic hu thn; ngay trong i ny ty
thun gio php, cho n khi mng chung khng cn sanh
li ci ny na.
(Tp A-hm, Quyn 18, Kinh N Thy, s 492)
30. BT HI
Tm t khng tng hi
Khng hi cc chng sanh
Tm thng khng on kt
L con ng sanh Thin.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Gii G, s 1299)
-
22
31. BT THIN NH TRNG CUI THNG
Nh trng cui thng, nh sng mt, mu sc cng
mt, s h cng mt, ngy m cng lc cng tiu gim
cho n khng cn xut hin. Cng vy, c ngi i vi
Nh Lai m tn tm tch tnh, th tr tnh gii, kho hc,
nghe nhiu, nhng bt phn mnh b th, chnh kin
chn tht; nhng sau li thoi tht, tn tm thanh tnh
i vi Nh Lai, i vi s tr gii, b th, nghe nhiu,
chnh kin chn tht ngay thng; i vi s b th, tr gii,
a vn, chnh kin, tt c u b nh mt; ngy m cng
lc cng tiu gim, cho n trong khonh khc tt c u
b qun mt.
Li na, ny B-la-mn, nu ngi thin nam no, m
khng thn quen gn gi thin tri thc, khng thng xuyn
nghe php, khng suy ngh chn chnh, thn lm cc hnh
vi c, ming ni li c, ngh v nhng iu c, th v
nhng nhn duyn c to ra ny, nn khi thn hoi mng
chung s b a vo trong ng c, a ngc. Nh vy, ny
B-la-mn, ngi nam bt thin c v nh trng.
(Tp A-hm, Quyn 4, Kinh Mt trng, s 94)
32. BY A CON B CHT
C thiu ph B-la-mn tn l B-t-tra, c su ngi
con qua i lin tip. V nh con nn pht cung, trn
trung, xa tc, c theo ng m chy, n trong vn
Am-la, Di-hy-la. By gi, Th Tn ang thuyt php cho
-
23
v lng i chng ang vy quanh. T xa, thiu ph B-
la-mn B-t-tra trng thy Th Tn. Va thy, bng tnh
tm li, thn thng xu h np mnh ngi xm xung.
By gi, Th Tn bo Tn gi A-nan ly y a cho b
khoc vo. Th Tn v b thuyt php, khai th, ch gio,
soi sng, lm cho hoan h. Nh thng l, c Pht
thuyt php theo th lp cho n khi tn tm thanh tnh,
th tam t quy.
Sau khi nghe Pht thuyt php, b hoan h, ty h, lm
l ra v.
Sau ngi con th by ca u-b-di B-t-tra ny
t nhin li qua i. Nhng b u-b-di ny khng cn
u bi, kh, no, khc lc na. Lc ny, chng ca b u-
b-di B-t-tra lm k ni vi b rng:
Nhng a con trc cht
Nh thng sanh u kh
Ngy m khng n ung
Cho n pht cung in
Nay chn a th by
Sao khng sanh u kh?
u-b-di B-t-tra lin ni k p li cho chng rng:
Con chu c c ngn
Nhn duyn ha hp sanh
lu thnh qu kh
Ti v ng cng vy.
-
24
Con chu v dng h
S ny khng hn lng
Sanh ni ny, ni kia
Tn st, n tht nhau.
Nu bit cuc sng c
Sanh u kh lm g
Ti bit xut ly
S sng cht, cn mt.
Khng cn sanh u kh
Do nhp Chnh php Pht.
(Tp A-hm, Quyn 44, Kinh B-T-Tra, s 1178)
33. BY THN
Do c ci g, do khi ci g, do h ly ci g, do m
ui ci g, do thy ng ni ci g, khin cho chng sanh
thy nh vy, ni nh vy: C by thn, chng phi to
tc, chng phi l c to tc; chng phi bin ha, chng
phi l c bin ha, l chc tht, khng dao ng, khng
git.
Nhng g l by? l: thn t, thn nc, thn la,
thn gi, kh, lc, mng.
By loi thn ny chng phi to tc, chng phi l
c to tc; chng phi bin ha, chng phi l c bin
-
25
ha, l chc tht, khng dao ng, khng git, khng
chuyn, khng bin, khng bc bch nhau; hoc phc,
hoc c, hoc phc c; hoc kh, hoc vui, hoc kh vui;
hoc ngi b bu u, hoc ngi chm u, cng khng
bc bch th gian; hoc mng, hoc thn, trong khong
by thn, chu ng ao m qua li cng khng hi
mng; y khng git, khng ngi git; khng tri
buc, khng ngi tri buc; khng nh ngh, khng
ngi nh ngh; khng dy d, khng ngi dy d?
Do c sc, sanh khi sc, h ly, m ui sc, ni sc
thy ng, cho nn, u, bi, kh, no cha khi th khin cho
khi; u, bi, kh, no khi, th khin tng trng rng
thm. i vi th, tng, hnh, thc li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 7, Kinh Tht Thn, s 161)
34. BY TH
Nu ngi no c kh nng th tr by th ch nh
nhn duyn ny, ngi y s c sanh ln ci Thin
Thch. Thin Thch xa kia lc cn lm ngi thng,
phng dng cha m cng cc bc tn trng trong gia
tc, vi gng mt hi ha, li ni mm mng, khng ni
d, khng ni hai li, thng ni chn tht. i vi th
gian keo kit, ngi ny tuy ti gia, nhng khng keo
ln; thc hnh gii thot th, sing b th, thng a hnh
b th, m hi b th cng dng, b th bnh ng tt c.
(Tp A-hm, Quyn 40, Kinh s 1104)
-
26
35. B SN GIN TH CH LY SN GIN P
LI
Vo i qu kh, c mt con qu D-xoa xu x, ngi
trn ch ngi trng ca Thch. Khi ch Thin Tam thp
tam thy qu xu x ny ngi trn ch ngi trng ca
Thch ri, mi ngi u ni sn. Lc ch Thin ni sn
nh vy, th c theo ci sn nh vy, nh vy, con qu kia
dung mo dn dn tr nn xinh p. Khi y ch Thin Tam
thp tam n ch Thch, tu Thch rng: Kiu-thi-
ca, nn bit cho, c mt con qu xu x ngi trn ch ngi
trng ca Thin vng. Khi ch Thin chng ti thy con
qu xu x ngi trn ch ngi trng ca Thin vng th
ni gin v cng v ty theo s ni gin ca ch Thin
chng ti, con qu kia theo cng tr nn xinh p.
Thch -hon Nhn bo ch Thin Tam thp tam:
Chnh s sn nhu kia c th i tr con qu.
By gi, Thch t n ch con qu kia, sa li y
phc, by vai hu, chp tay xng tn ba ln rng: Nhn
gi, ti l Thch -hon Nhn.
Theo s cung knh khim h nh vy ca Thch -
hon Nhn, m con qu kia cng ty thuc vo nh vy,
nh vy, dn dn tr li xu x, lin bin mt. Khi y,
Thch -hon Nhn t an ta ri ni k:
Ngi ch nn sn nhu
B sn ch p sn
i c ch sanh c
Nn ph hoi kiu mn.
-
27
Khng sn cng khng hi
Gi l chng Hin thnh
Ti c khi sn hn
Tr vng nh ni .
Nn gi cn gin li
Nh iu xe nga sng
Ta ni ngi kho iu
Chng phi ngi cm dy.
(Tp A-hm, Quyn 40, Kinh D Xoa, s 1107)
36. B MA CHI PHI
Nu c Sa-mn, B-la-mn no tp cn vi sc, b ma
chi phi, ri vo tay ma, theo c mun ca ma, b ma tri
buc, khng thot ra khi si dy tri ca ma. i vi th,
tng, hnh, thc li cng nh vy. Nu Sa-mn, B-la-
mn no khng tp cn sc, th nhng Sa-mn, B-la-mn
y khng b ma chi phi, khng ri vo tay ma, khng
chy theo c mun ca ma, s khng b ma tri buc,
thot si dy tri ca ma.
i vi th, tng, hnh, thc li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 6, Kinh Tip Cn, s 131)
-
28
37. BIN T CA HU THN
Th no l bin t ca hu thn? L ch cho nm th
m, l: Sc th m; th, tng, hnh, thc th m.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Tht Gic, s 70)
38. BIN T CA KH
Chng sanh t v th sanh t lun chuyn mi, m
khng bit bin t ti s ca kh. Ny cc T-kheo, cc
ng thy cc chng sanh m sanh lng s hi, dng ng
chn lng; nn ngh rng: Qu kh chng ta chc chn
tng st sanh, tng lm tn thng, tng lm hi,
tng lm c tri thc, mi mi trong sanh t lun hi v
thy, khng bit bin t ti s ca kh.
(Tp A-hm, Quyn 34, Kinh Khng B, s 944)
39. BIN T DIT TN HU THN
Th no l bin t dit tn ca hu thn?
Tc l i ny, i v hu ng lai i i vi tham h,
m trc ci ny hay ci kia, tt c u c on tr,
dit tn kh kh, ly dc, tch dit, tnh ch.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Tht Gic, s 70)
40. BIN T TP KHI CA HU THN
Th no l bin t tp khi ca hu thn?
l i, i v hu ng lai i i vi tham h, m
trc ci ny hay ci kia.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Tht Gic, s 70)
-
29
41. BIN TRI
i vi sc m u, bi, kh, no ht, ly dc, dit, tch
tnh; th gi l bin tri sc. i vi th, tng, hnh,
thc m u, bi, kh, no ht, ly dc, dit, tch tnh; th
gi l bin tri th, tng, hnh, thc.
(Tp A-hm, Quyn 6, Kinh Hu Lu, s 111)
42. BIT
T-kheo nn bit, phm phu v quen m nhim ng
dc nn khng bit chn v ; cn Thnh nhn v
thnh tu c tr tu y nn thng bit .
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh Tiu Th on, s 264)
43. BIT NH THT V TNG
Th no l bit nh tht v tng?
C su tng thn. Tng pht sanh t xc ca mt;
tng pht sanh t xc ca tai, mi, li, thn, . gi
l s hin hu ca tng.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh By Thin X, s 42)
44. BIT V SC
Th no l nh tht tri v sc?
Nhng g l sc l tt c bn i v sc do bn i
sanh ra. gi l sc.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh Ng Chuyn, s 41)
-
30
45. BN BT HOI TNH
Cc ng nn khi lng thng mn v lng t bi. i
vi nhng g cc ng ni, nu c ngi no thch nghe,
thch lnh th th cc ng hy v h m ni v bn bt hoi
tnh, khin cho chng nhp, khin cho an tr. Nhng g l
bn? Bt hoi tnh i vi Pht; bt hoi tnh i vi Php;
bt hoi tnh i vi Tng; thnh tu Thnh gii. V sao?
D bn i: t, nc, la, gi c s thay i tng gim,
bn bt hoi tnh ny cha tng c s tng gim bin khc.
Chng khng tng gim bin khc, cho nn a vn Thnh
t thnh tu c i vi Pht, m nu b a vo
a ngc, ng qu, sc sanh, th iu ny khng th c
c. Cho nn, cc T-kheo nn hc nh vy: Ti s
thnh tu bt hoi tnh i vi Pht; s thnh tu bt hoi
tnh vi Php, Tng v thnh tu Thnh gii v s thit lp
cho ngi khc cng c thnh tu.
(Tp A-hm, Quyn 30, Kinh T Bt Hoi Tnh, s 836)
46. BN HNG NGI TRONG CHNH PHP
1. Hng thin nam khi nghe nhng ngi nam ngi
n chm xm lng ging khc b tt bnh khn kh cho
n sp cht; nghe vy lin pht sanh lng s hi vi
chnh t duy, nh con nga tt kia ch cn nhn bng roi l
iu khin n c.
2. C hng thin nam khng do nghe nhng ngi
nam ngi n chm xm lng ging khc b kh v lo
-
31
bnh t sanh lng s hi vi chnh t duy, nhng phi
thy nhng ngi nam ngi n chm xm lng ging
khc b kh v lo bnh t th mi sanh lng s hi vi
chnh t duy, nh con nga tt kia cn chm vo lng
ui ca n, th c th nhanh chng iu phc theo
ngi iu khin.
3. C hng thin nam khng do nghe, thy nhng
ngi nam n chm xm lng ging khc b kh v lo
bnh t m sanh lng s hi vi chnh t duy; nhng v
thy thnh p chm xm c nhng ngi quen bit, thn
thuc b kh v lo bnh t nn sanh lng s hi vi chnh
t duy. Nh con nga tt kia, phi b roi chm vo da tht,
sau mi chu theo iu phc ngi iu khin.
4. C hng thin nam khng do nghe thy nhng
ngi nam n chm xm lng ging khc v nhng ngi
thn thuc b kh v lo bnh t nn sanh lng s hi vi
chnh t duy; nhng chnh t thn b kh v lo bnh t
mi sanh lng nhm tm s hi vi chnh t duy. Nh con
nga tt kia, phi b m vo da tht thu xng ct, sau
mi chu theo iu phc ca ngi iu khin, th
gi l hng thin nam th t trong Chnh php lut c
th t iu phc.
(Tp A-hm, Quyn 33, Kinh Tin nh, s 922)
-
32
47. BN LOI THC N
C bn loi thc n: thc n nm th, thc n t xc,
thc n bi t v thc n ca thc.
Th no l bit nh tht v s tp khi ca thc n?
Kht i i vi hu tng lai, i i vi h tham, tham
m h ly ni ny ni kia; gi l s tp khi ca thc
n. Bit nh tht v s tp khi ca thc l nh vy.
Th no l bit nh tht v s dit tn ca thc n?
Kht i i vi hu tng lai, i i vi h tham, tham
m h ly ni ny ni kia, thy u dt b khng cn st,
x b, nh ra, on tn, ly dc, dit, tch tnh; gi l s
dit tn ca thc n. Bit nh tht v s dit tn ca thc
n l nh vy.
Th no l bit nh tht v con ng a n s dit
tn ca thc n? Tm Thnh o: Chnh kin, chnh t
duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mnh, chnh tinh
tn, chnh nim, chnh nh; gi l con ng a n
s dit tn ca thc n. Bit nh tht v con ng a
n s dit tn ca thc n l nh vy.
a vn Thnh t nh vy l bit nh tht v thc
n, bit nh tht v s tp khi ca thc n, bit nh tht
v s dit tn ca thc n, bit nh tht v con ng a
n s dit tn ca thc n; cho nn a vn Thnh t
trong php lut ny, c y chnh kin, thnh tu trc
kin; thnh tu bt hoi tn i vi Pht, thm nhp Chnh
php, t c Chnh php ny, t ng Chnh php ny.
(Tp A-hm, Quyn 14, Kinh Cu-hi-la, s 344)
-
33
48. BN LOI THC N AN LC
Ging nh bn loi thc n i vi t i, an lp
chng sanh, gip ch v duy tr. Nhng g l bn? on
thc, xc thc, t thc v thc thc.
Cng vy, c bn th thc n an lc vn thm nhun
bi phc c, thm nhun bi php lnh. Nhng g l
bn? l i vi Pht thnh tu tm thanh tnh bt
hoi, l thc n an lc vn thm nhun bi phc c,
thm nhun bi php lnh. i vi Php, Tng thnh tu
tm thanh tnh bt hoi v thnh tu Thnh gii, l thc
n an lc vn thm nhun bi phc c, thm nhun bi
php lnh.
(Tp A-hm, Quyn 41, Kinh Bn Loi Thc n, s 1131)
49. BN LC CA NGA TT
Nga tt th gian c bn nng lc, nn bit chng
c vua dng ko xe. Nhng g l bn? l khn
ngoan, nhanh nhn, kham nng, thun tnh. Cng vy,
hng thin nam thnh tu bn c, c th gian tn
trng, phng s cng dng, l m rung phc trn ht.
Nhng g l bn? L thin nam thnh tu gii thn v hc,
nh thn v hc, tu thn v hc v gii thot thn v
hc.
(Tp A-hm, Quyn 33, Kinh T, s 921)
-
34
50. BN NIM X
Th no l bit nh tht v kh? Sanh kh, gi kh,
bnh kh, cht kh, i xa la l kh, on ght gp nhau l
kh, mong mun khng c l kh. Nh vy, ni tm,
nm th m l kh; gi l kh. Bit nh tht v kh l
nh vy.
Th no l bit nh tht v s tp khi ca kh? Kht
i i vi hu tng lai, i i vi h tham, tham m h
ly ni ny ni kia; gi l s tp khi ca kh. Bit nh
tht v s tp khi ca kh l nh vy.
Th no l bit nh tht v s dit tn ca kh? Kht i
i vi hu tng lai, i i vi h tham, tham m h ly
ni ny ni kia, thy u on tr, khng cn st, cho n,
tch tnh; gi l s dit tn ca kh. Bit nh tht v s
dit tn ca kh l nh vy.
Th no l bit nh tht v con ng a n s dit
tn ca kh? Tm Thnh o nh ni trn. gi l
con ng a n s dit tn ca kh. Bit nh tht v
con ng a n s dit tn ca kh l nh vy.
a vn Thnh t nh vy l bit nh tht v kh,
bit nh tht v s tp khi ca kh, bit nh tht v s
dit tn ca kh, bit nh tht v con ng a n s
dit tn ca kh. Nh vy Thnh t trong php lut
ny, c y chnh kin, thnh tu trc kin; thnh tu
bt hoi tn i vi Pht, thm nhp Chnh php, t c
Chnh php ny, t ng Chnh php ny.
(Tp A-hm, Quyn 14, Kinh Cu-hi-la, s 344)
-
35
51. BN PHP GIP NGI TI GIA LI CH
HIN TI
1. Phng tin y : Ngi thin nam t nui sng
bng cc ngh nghip k xo, nh lm rung, bun bn,
phc v vng s, chp sch, ton thut, hi ha. i vi
nhng ngh nghip k xo , lun tinh tn sing nng
trau di.
2. Th h y : Ngi thin nam c tin bc, go
la, do n lc m thu hoch, t tay mnh lm ra, ng nh
php m c c, tch cc gi gn, khng cho vua, gic,
nc, la, tc ot, hay tri, chm, mt mt. Ngc li,
nu khng kho gi gn s tiu mt; hay nu khng lu
tm n chng, th s b ngi khc chim ly, cng nhng
tai nn s lm cho h hng.
3. Thin tri thc y : C ngi thin nam khng
mt iu , khng bung lung, khng di tr, khng hung
him. Nhng tri thc nh vy, c kh nng kho lo an i;
s su kh cha sanh c th khin khng sanh, s su kh
sanh c th khai m, tnh gic; nhng iu vui thch
cha sanh c th khin sanh nhanh, nhng iu vui thch
sanh khin gi gn khng mt.
4. Chnh mng y : Ngi thin nam c c
nhng tin ca, trong vic chi thu cn i, bo qun chu
tt, khng cho vic nhp nhiu m xut t, hay xut
nhiu m nhp t; nh ngi cm cn t th phi thm,
nhiu th phi bt, cho n lc no bit cn bng th mi
-
36
thi. Nh vy, ngi thin nam cn i c ti vt ca
mnh trong khi xut nhp ngang nhau, khng khin cho
nhp nhiu xut t, hay xut nhiu nhp t. Nu ngi thin
nam khng c tin ca nhiu m s dng rng ri qu trn,
th do s sinh hot ny m ngi ta ni l qu u-m-bt
khng c ht ging; ham mun ngu si, khng bit ngh
n sau ny. Hoc c ngi thin nam d dt m khng
dm tiu dng, mi ngi gn u ni: Ngi ngu si
ny nh con ch cht i. Cho nn ngi thin nam,
nhng tin ca c c, nn t mnh cn i, xut nhp
ngang nhau.
l bn php gip cho ngi th tc ti gia c li
ch hin ti v an lc ngay hin ti.
(Tp A-hm, Quyn 4, Kinh Ut-x-ca, s 91)
52. BN PHP LI CH I SAU
1. c tin y : i vi Nh-lai, ngi thin nam
c tm knh tin, gc r tn vng chc, m ch Thin, Ma,
Phm cng vi loi ngi khng th ph hoi.
2. Gii y : Ngi thin nam khng st sinh, khng
trm cp, khng t dm, khng ni di, khng ung ru.
3. Th y : Ngi thin nam vi tm khng vy
bn bi s keo kit, sng i ti gia m hnh b th bung
x, thng t tay mnh cho, vui v tu hnh th x.
4. Tu y : Ngi thin nam bit nh tht v Kh
Thnh ; bit nh tht v Tp, Dit, o Thnh .
-
37
l bn php c th lm cho li ch i sau, an lc
i sau.
(Tp A-hm, Quyn 4, Kinh Ut-x-ca, s 91)
53. BN SN
Th nh nc c tch cha trong ao h gia ng
hoang, m khng c ngi dng n ung n, tm ra,
nc trong m b nung kh tiu ht.
Cng vy, k s bt thin c ti vt thng diu, m
khng t th dng, khng bit phng dng cha m, cung
cp cho v con, b con quyn thuc, oi ngh n ti t,
gip cho ngi quen bit, khng bit ty thi cng
dng Sa-mn, B-la-mn, gieo trng vo rung phc
th thng, hng n ch cao qu, hng th an lc lu
di, i sau sanh v ci tri. c nhng ti vt th thng
m khng bit cch dng rng ri thu li ln, cng
ging nh h nc kia vy.
(Tp A-hm, Quyn 46, Kinh Bn Sn, s 1232)
54. BN TH
Th c bn, l dc th, ng th, kin th v gii
th.
Dim-ph-xa hi X-li-pht: C con ng no, c
s thc hnh no m tu tp, tu tp nhiu, th c th on
tr nhng th ny khng?
-
38
X-li-pht p: C. l tm Thnh o, t chnh
kin cho n chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 18, Kinh Dim-Ph-Xa, s 490)
55. BI TC
Mt, tai, cng vi mi
Li, thn, nhp x
i vi danh sc kia
Dit ht khin khng cn
Cc thc dit hn
Ni dt bi tc.
(Tp A-hm, Quyn 44, Kinh Bi Tc, s 1187)
56. BUNG B S C AN VUI LU DI
Ging nh cy ci trong rng K-hon; c ngi n
cht cnh l ri em i, cc ng cng chng ly lm lo
bun. V sao? V nhng cy ny chng phi ta, chng phi
s hu ca ta.
Cng vy, ny cc T-kheo, nhng g khng l thch
ng ca cc ng, hy la b tt c. Nu xa la ht ri, cc
ng s c an vui lu di. Nhng g khng phi thch ng
ca cc ng? Sc khng phi l thch ng ca cc ng,
phi la b ht. Nu xa la ri th s c an vui lu di.
Cng vy, th, tng, hnh, thc khng phi thch ng ca
cc ng, hy nhanh chng la b. Nu bung b cc php
ny ri, s c an vui lu di.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh K Lm, s 269)
-
39
57. CI G KH TRONG O HIN THNH?
Ngoi o Dim-ph-xa hi X-li-pht: Trong php
lut ca Hin thnh c vic g kh?
X-li-pht bo Dim-ph-xa: Ch c xut gia l kh.
Hi: Xut gia, ci g l kh?
p: i lc kh.
Hi: i lc, ci g l kh?
p: Thng tu tp thin php l kh.
Hi: C con ng no, c s thc hnh no m tu
tp, tu tp nhiu, thng tu tp, th thin php tng trng
khng?
p: C. l tm Thnh o: chnh kin, chnh ch,
chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh phng tin,
chnh nim, chnh nh.
Dim-ph-xa ni: Tha Tn gi X-li-pht, y l
con ng tt p, y l s thc hnh tt p, nu c
tu tp, tu tp nhiu, i vi cc php thin thng tu tp
tng trng. Tha Tn gi X-li-pht, nu ngi xut gia
lun lun tu tp con ng ny, th chng bao lu s nhanh
chng dit tn c cc hu lu.
(Tp A-hm, Quyn 18, Kinh Dim-Ph-Xa, s 490)
-
40
58. CI G S LNG NHIU?
Gii c nng hn t
Mn cao hn h khng
Hi tng nhanh hn gi
T tng nhiu hn c.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Vt G, s 1298)
59. CM TH TCH TNH
V nh hai thanh g c xt vo nhau, ha hp sanh ra
la. Nu hai thanh g ri nhau, th la cng theo m
dit mt. Cng vy, cc th duyn xc m tp khi, do xc
m sanh, do xc m tp khi; nu khi s xc chm th ny
th kia m tp khi, th nhng cm th th ny th kia
cng tp khi. Khi s tp khi ca s xc chm th ny
th kia dit, th s tp khi ca cm th th ny th kia
cng dit mt, mt m, tch tnh.
(Tp A-hm, Quyn 12, Kinh V Vn, s 290)
60. CN NH
T-kheo ly dc, ly php c bt thin, c gic c qun,
c h lc do vin ly sanh, cho n, chng v an tr T
thin. gi l cn nh.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Phn Bit, s 647)
-
41
61. CN NIM
T-kheo sng qun thn trn ni thn, tinh cn phng
tin, chnh nim chnh tr, iu phc tham u th gian;
sng qun ngoi thn, ni ngoi thn; v th, tm, php
trn php cng ni nh vy. gi l cn Nim.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Phn Bit, s 647)
62. CN TN
T-kheo khi tn tm thanh tnh, cn bn bn chc i
vi Nh Lai m cc Sa-mn, B-la-mn khc, ch Thin,
Ma, Phm, Sa-mn, B-la-mn, cng th gian khc khng
th lm cn tr, ph hoi tm y, th gi l cn Tn.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Phn Bit, s 647)
63. CN TINH TN
Php c bt thin sanh, khin cho on m pht
khi dc, n lc phng tin, nhip tm, sch tin. Php
c bt thin cha sanh, khin khng sanh, m pht khi
dc, n lc phng tin, nhip tm, sch tin. Php thin
cha sanh, khin cho sanh, m pht khi dc, n lc
phng tin, nhip tm, sch tin. Php thin sanh,
khin cho an tr khng mt, khin khng sanh, tu tp tng
rng, m pht khi dc, n lc phng tin, nhip tm,
sch tin. gi l cn Tinh tn.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Phn Bit, s 647)
-
42
64. CN TU
T-kheo bit nh tht v Kh Thnh , bit nh tht
v Kh tp Thnh , Kh dit Thnh , Kh dit o
tch Thnh . gi l cn Tu.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Phn Bit, s 647)
65. CNH NHNH L V THNG
Ny cc T-kheo-ni, th nh cy i th c gc, cnh,
nhnh, l. Gc chng cng l v thng, nn cnh, nhnh,
l cng u l v thng. Nu c ngi bo rng khng c
cnh, nhnh, l ca cy ny, m ch c ci bng ca n l
thng tr mi mi, khng bin i, th li ni ny c
ng khng?
Cc T-kheo-ni p: Bch Tn gi Nan-, khng. V
sao? V nh gc, cnh, nhnh, l cy ln ny; gc chng
cng l v thng, nn cnh, nhnh, l cng l v thng.
Khng gc, khng cnh, khng nhnh, khng l, th ci
bng nng vo ni cy , tt c cng u khng.
(Tp A-hm, Quyn 11, Kinh Th Thanh D, s 273)
66. CT DNG
Ct dng, ngha l dng i ni sanh t. T-kheo A-la-
hn kia dt sch cc lu, dit, bin tri, ct t
r, nh cht ngn cy a-la khng sanh tr li na, i v
lai thnh php bt sanh.
-
43
Chng cn tri, l ba h phc: tham dc phc, sn
nhu phc, ngu si phc. T-kheo A-la-hn kia dt
sch cc lu, dit, bin tri, ct t r, nh cht
ngn cy a-la khng sanh tr li na, i v lai thnh
php bt sanh.
(Tp A-hm, Quyn 21, Kinh Na-gi-t-a, s 566)
67. CT T DNG MA
i ny v i khc
Minh tr kho hin by
Ch ma n, khng n
Cho n i ma cht.
Tt c u c bit
Bng tr ng chnh gic
Ct t cc dng ma
Ph hoi, khin tiu mt.
Khai m ca cam l
Hin hin o chnh chn
Tm lun lun vui v
n c ni an n.
(Tp A-hm, Quyn 47, Kinh Chn B, s 1248)
-
44
68. CY N
Ny cc T-kheo, thi qu kh c ng vua nghe ting
n hay cha tng c c, nn sanh yu thch, say m,
chm m. Vua hi cc v i thn rng: l nhng m
thanh g m nghe kh i qu vy? i thn tu: Tu b
h, l nhng ting n. Vua ni vi i thn: Khanh
hy em nhng m thanh n y. i thn vng li,
lin em cy n n tu: Tu i vng, y chnh l
cy n to ra m thanh hay. Vua ni i thn: Ta
khng cn cy n, m ch cn em nhng m thanh kh
i nghe ln trc n. i thn tu: Cy n ny cn
phi c nhiu th, l phi c cn, c mng, c thng, c
dy, c da v ngi n gii. Cn phi hi nhng nhn
duyn ny mi thnh m thanh. Nu thiu i nhng dng
c ny th s khng c c m thanh. m thanh m b h
nghe trc y qua lu ri, chng bin chuyn v
cng dit mt ri, khng th em n c.
Lc y, nh vua t ngh: i! Cn g vt h ngy ny!
n th gian l vt h ngy, m khin cho ngi i say
m vy sao? By gi cc khanh hy em ch ra tng
mnh, ri vt b khp mi phng. Cc i thn vng
lnh, ch ra thnh trm mnh, nm khp mi ni.
Nh vy, T-kheo, nu i vi sc, th, tng, t, dc;
bit nhng php ny l v thng, hu vi, do tm duyn
sanh, ri lin cho l ng, ng s. Nhng th y, vo lc
khc, tt c u khng. Ny cc T-kheo, hy bng chnh
tr bnh ng nh vy m qun st nh tht.
(Tp A-hm, Quyn 43, Kinh Cy n, s 1169)
-
45
69. CY NG HNG NO?
V nh cy ln sanh trng m nghing xung di,
cng nghing su cng mun . Nu cht r n, cy s
phi ng, thun theo chiu nghing xung.
Cng vy, T-kheo tu bn Nim x, lu ngy nhm
thng ti, o su, vn chuyn, hng n vin ly, nhm
thng ti, o su, vn chuyn, hng n gii thot;
nhm thng ti, o su, vn chuyn, hng n Nit-bn.
(Tp A-hm, Quyn 20, Kinh Hng Nit Bn, s 545)
70. CHA M NHIU NH S TH TRE
Chng sanh t v th sanh t lun chuyn mi, m
khng bit bin t ti s ca kh. Cc T-kheo, cc ng
ngh th no? Tt c loi c cy trn mt t ny, nu x ra
lm th bng bn ngn tay dng m cha m ca cc
ng tri qua sanh t lun hi th s th tre ht, nhng
s cha m cc ng vn cn khng ht.
Ny cc T-kheo, t v th sanh t lun chuyn mi
nh vy, m khng bit bin t ti s ca kh. Cho nn cc
T-kheo hy hc nh vy: Hy sing nng tinh tn, on
tr cc hu, ch cho tng trng.
(Tp A-hm, Quyn 34, Kinh Tho Mc, s 940)
-
46
71. CHNH NIM
Ny cc T-kheo, cn thn ch t duy nhng iu th
gian t duy. V sao? V nhng iu t duy ca th gian
chng li ch g cho php, chng li ch g cho phm hnh,
chng phi tr, chng phi gic, khng thun Nit-bn. Cc
ng nn chn chnh t duy, y l Kh Thnh , y l
Kh tp Thnh , y l Kh dit Thnh , y l Kh
dit o tch Thnh . V sao? V t duy nh vy c li
ch cho php, c li ch cho phm hnh, l tr, l gic,
thun hng Nit-bn.
(Tp A-hm, Quyn 16, Kinh Thuyt Php, s 365)
72. CHNH QUN ST
Pht bo cc T-kheo: Hy lng nghe v suy ngh k,
Ta s v cc ng m ni.
ni sc khng thy c ng, khc ng, trong nhau.
Th, tng, hnh, thc cng li nh vy.
T-kheo, sc l thng hay v thng?
Cc T-kheo bch Pht: Th Tn, l v thng.
Pht bo cc T-kheo: C phi v thng l kh?
Cc T-kheo bch Pht: Th Tn, l kh.
Pht bo: T-kheo, nu v thng, kh, l php
bin dch, vy a vn Thnh t trong c thy ng,
khc ng, hay trong nhau khng?
-
47
Cc T-kheo bch Pht: Th Tn, khng.
Pht bo: Th, tng, hnh, thc cng li nh vy.
Cho nn, T-kheo, nhng g thuc sc, hoc qu kh, hoc
hin ti, hoc v lai; hoc trong, hoc ngoi; hoc th, hoc
t; hoc tt, hoc xu; hoc xa, hoc gn; tt c chng
chng phi ng, chng phi khc ng, chng phi trong
nhau. Th, tng, hnh, thc li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 3, Chnh Qun St, s 85)
73. CHNH T DUY
i vi sc, th, tng, hnh, thc cc ng hy t duy
chn chnh, qun st v bit mt cch nh tht... thc l
v thng. V sao vy? V T-kheo, i vi thc m t
duy chn chnh, qun st v bit mt cch nh tht... thc
l v thng, th i vi thc, dc tham c on tr. Do
dc tham c on tr m ni l tm gii thot.
(Tp A-hm, Quyn 1, Kinh Chnh T Duy, s 2)
74. CHNH TU
Ci thy, ci nghe, ci hay, ci bit, ci s cu, ci s
c, ci c nh ngh; tt c u chng phi ng, chng
phi khc ng, chng trong nhau. gi l chnh tu.
Nu c kin chp cho rng c ng, c th gian, c i
ny, l php thng hng, khng bin dch, th tt c u
chng phi ng, chng phi khc ng, chng trong nhau.
gi l chnh tu.
-
48
Li na, nu c kin chp cho rng khng phi ci ny
l ti, khng phi ci ny l ca ti, khng phi l ti trong
tng lai, khng phi l ca ti trong tng lai; th tt c
chng cng u chng phi ng, chng phi khc ng,
chng trong nhau. gi l chnh tu.
(Tp A-hm, Quyn 6, Kinh Sanh T Lu Chuyn, s
136)
75. CHP PHP MT
Th nh trong bin c, nu thuyn ch nhiu trn bo,
chc s nhanh chng b m chm. Chnh php Nh Lai
khng nh vy, m s b tiu dit t t. Chnh php ca
Nh Lai khng b t lm hoi, khng b nc, la, gi
lm hoi i. Cho n lc chng sanh c xut hin th
gian, thch lm cc iu c, mun lm cc iu c, thnh
tu cc iu c; phi php ni l php, php ni l phi php;
phi lut ni l lut; bng php tng t m c v thnh
hnh. By gi Chnh php Nh Lai mi chm mt.
Ny Ca-dip, c nm nhn duyn c kh nng lm cho
Chnh php Nh Lai chm mt. Nhng g l nm? l
nu T-kheo i vi i S m khng knh, khng trng,
khng thnh cng dng; khi i vi i S khng
knh, khng trng, khng thnh cng dng, sau vn
nng ta sng. i vi php, hoc hc gii, hoc gio
gii ty thun, hay cc phm hnh c i S khen ngi
cng khng knh, khng trng, khng thnh cng dng
-
49
m vn sng y ch. Ny Ca-dip, gi l nm nhn
duyn lm cho Chnh php Nh Lai nhn y chm mt.
(Tp A-hm, Quyn 32, Kinh Php Tng Hoi, s 906)
76. CHT
Tt c loi chng sanh
C mng u phi cht
Chng i theo nghip mnh
T nhn qu thin c.
Nghip c vo a ngc
Lm lnh ln trn tri
Tu tp o thng diu
Lu ht, Bt-nit-bn.
Nh Lai v Duyn gic
Thanh vn t Pht
u phi b thn mng
Hung l ngi phm phu.
(Tp A-hm, Quyn 46, Kinh M, s 1227)
77. CHO L TA THY TA BIT
K phm phu ngu si khng hc, chp ng, v minh,
phn bit m qun st nh vy, khng la ng s. Do
khng la ng s, nhp vo cc cn. Khi nhp vo cc cn
ri th s sanh ra xc. Su xc duyn vo nhng g c
xc, phm phu ngu si khng hc sanh ra kh vui, t
-
50
pht sanh ra nhng ci ny v nhng ci khc, l su
xc thn. Nhng g l su? Xc nhp x ca mt; xc nhp
x ca tai, mi, li, thn, .
Ny T-kheo, c gii, php gii, v minh gii. Phm
phu ngu si khng hc c chm bi v minh xc nn ni
l hu, ni l v, ni l va hu va v, ni l chng phi
hu chng phi v, ni l ta hn ht, ni l tng t, ta
bit, ta thy.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Phn Bit III, s 63)
78. CH SAI KHC GIA PHM PHU V NGI
TR
Ngi tr tu v b v minh che khut, i duyn rng
buc, nn c c thc thn ny. Kia v minh dt tr, i
duyn ht sch. Do v minh dt tr, i duyn ht sch, nn
sau khi cht khng cn ti sanh na. V chng th sanh tr
li nn gii thot khi sanh, lo, bnh, t, u, bi, kh, no.
V sao? V ngi ny trc y tu phm hnh, chn
chnh hng n dt sch kh, tn cng ca m kh, nn
ngi ny sau khi cht khng ti sanh tr li. Bi khng
th thn nn gii thot khi sanh, gi, bnh, cht, u, bi,
kh, no. l ch sai khc gia phm phu v ngi tr
tu khi ni Ta tu cc phm hnh.
(Tp A-hm, Quyn 12, Kinh Ngu Si Hit Tu, s 294)
-
51
79. CH S HI
Pht bo Ma-ha-nam: ng s hi! ng s hi! Sau
khi mng chung ng s khng sanh ng d, cng khng
cht d. Th nh cy ln thun xung, nghing xung,
chi xung, nu cht gc r, s ng v ni no?
Ma-ha-nam bch Pht: V pha thun xung, nghing
xung, chi xung.
Pht bo Ma-ha-nam: Ma-ha-nam cng nh vy, khi
mng chung khng sanh ng d, cng khng cht d.
V sao? V ng lu di tu tp nim Pht, nim Php,
nim T-kheo Tng, nn sau khi mng chung, thn ny b
ha thiu, hay b ngoi ngha a, b gi tp, nng thiu
lu ngy thnh tro bi, nhng v tm thc lu di t
trc c hun tp bi chnh tn, bi tnh gii, b th, a
vn, tr tu, nn thn thc s hng ln ci an lc, i sau
sanh v ci tri.
(Tp A-hm, Quyn 33, Kinh T Khng, s 930)
80. CH XEM THNG BN TH
C bn th tuy tr, nhng khng th xem thng.
Nhng g l bn? Vng t St-li, tui tuy tr nh,
nhng ch xem thng. Rng con, tui tuy tr nh, nhng
ch xem thng. m la tuy nh, nhng ch xem
thng. T-kheo tui tuy tr nh, nhng ch xem thng.
-
52
By gi, Th Tn lin ni k:
hnh tng St-li
Danh ting, dng qu tc
Tuy tui cn tr nh
Ngi tr khng th khinh.
Tt s ngi vua
Nh li, sanh on hi
Cho nn kh th khinh
Phi sanh lng i knh.
Ngi kho bit t h
Hy gi k mng mnh
Bnh ng m t h
Trnh xa h mng.
Ni lng xm, ch vng
Nu gp rng con kia
Ch cho l rn nh
M sanh lng coi thng.
Mnh rng nh nhiu mu
Cng nn yn n
Nam hay n khinh rn
u b c lm hi.
Cho nn, t h
Hy gi k mng mnh
V kho t h ny
Trnh xa h mng.
-
53
Mnh ha khi xm thc
D t nhng khng hn
uc nh c th thiu
Khp ni, nu ci .
Thiu t nh dn ln
Tn xm lng thnh p
Cho nn, t h
Nn nh h mng mnh.
V kho t h ny
Trnh xa t h
B la d thiu t
Trm th c chy ri.
Tt ri, khng co rt
La tt c li sanh
Nu khinh hy T-kheo
Ngi gi la tnh gii.
Th t mnh, con chu
Tai nn lu trm i
Nh t cy a-la
Khng bao gi sanh li.
Cho nn phi t h
Nh t h mng mnh
V kho t h ny
Trnh xa h mng.
-
54
hnh tng St-li
Rn con v m la
tnh gii, T-kheo
Khng nn sanh coi thng.
Cho nn phi t h
Nh t h mng mnh
V kho t h ny
Trnh xa h mng.
(Tp A-hm, Quyn 46, Kinh Tam B , s 1226)
81. CH PHT NHIU NH S CT SNG HNG
B-la-mn hi: Tha C-m, i v lai s c bao
nhiu c Pht?
Pht bo B-la-mn: Pht i v lai c v lng nh
s ct sng Hng.
By gi, B-la-mn ngh rng: Cc ng Chnh ng
Chnh Gic i v lai s c v lng nh s ct sng
Hng, ta s theo cc Ngi tu phm hnh.
B-la-mn sau khi nghe nhng g c Pht ni,
hoan h, ty h, t ch ngi ng dy ra v. Trn ng
v, Ba-la-mn va i va ngh: Hm nay ta ch hi Sa-
mn C-m v ch Pht i v lai ch cha hi ch Pht
qu kh. Lin tr li hi Th Tn:
-
55
Th no C-m, i qu kh c bao nhiu c Pht?
Pht bo B-la-mn: Pht i qu kh cng c v
lng nh s ct sng Hng.
Lc y B-la-mn lin ngh: Ch Pht Th Tn trong
i qu kh cng c v lng nh s ct sng Hng, m ta
cha tng thn cn. Gi s v lng cc ng Chnh
ng Chnh Gic trong i v lai nh s ct sng Hng,
cng s khng thn cn vui vy, th trong hin ti ta nn
ch Sa-mn C-m tu hnh phm hnh. Nhn chp
tay bch Pht:
Nguyn xin Th Tn cho php con xut gia tu phm
hnh trong Chnh php lut.
Pht bo B-la-mn: Chp thun cho ng xut gia tu
phm hnh, c lm T-kheo trong Chnh php lut.
(Tp A-hm, Quyn 34, Kinh Hng h s 946)
82. CHNG SANH
ni sc m nhim m trin min, do gi l
chng sanh. ni th, tng, hnh, thc m nhim m
trin min, nn gi l chng sanh.
(Tp A-hm, Quyn 6, Kinh Chng sanh, s 122)
-
56
83. CHNG TU--HON
C nm Cn. Nhng g gi l nm? l, cn Tn, cn
Tinh tn, cn Nim, cn nh, cn Tu. Nu T-kheo no
kho qun st nh tht i vi nm cn ny, ngi y i
vi ba kt m on bin tri; l thn kin, gii th, nghi.
gi l Tu--hon, khng cn ri vo php ng c,
nht nh s hng thng n Chnh gic, cn by ln qua
li Tri, Ngi, cui cng s cu cnh bin t ca kh.
(Tp A-hm, Quyn 26, Kinh Tu--hon, s 644)
84. CHUYN CN TU TP
Ging nh g mi kho nui dng con mnh, thng
xuyn p, iu ha nng lnh, cho d n khng mun g
con tm cch t m v trng ra, nhng cc con ca n
cng t tm cch thot ra ngoi mt cch an ton. V
sao? V g mi thng xuyn p, iu ha nng lnh.
Cng vy, T-kheo kho cn phng tin, th cho d
khng mun dit sch cc lu gii thot, nhng vi T-
kheo ny cc lu t ht, tm c gii thot. V sao? V
nh vo s chuyn cn tu tp. Tu tp nhng g? Tu tp
nim x, chnh cn, nh tc, cn, lc, gic, o.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh ng Thuyt, s 263)
-
57
85. CHUYN RN C
Th nh c bn con rn h hung c, c nghit, ng
trong mt ci trp. By gi c mt ngi thng minh,
khng ngu si, c tr tu, tm lc, nhm kh, cu sng chn
cht. Khi y, c mt ngi kia ni vi ngi ny rng:
Nay, anh gi ci trp ng rn c ny. Hy lau chi, tm
ra cho chng; gn gi, cho chng n. Thnh thong, cho
chng ra, vo. Nu bn con rn ny thot ra, th rt c hi,
hoc c th cn cht, hoc gn cht. Bn hy coi chng.
By gi, ngi ny s hi b chy. Bng c nm k
on th cm ao rt theo mun bt git: Ny bn, hy
phng. Trong lc anh ang s bn con rn c v nm k
on th hoa ao nn rui chy, th ngi kia li ni: Ny
bn, bn trong cn c su tn gic ang ui theo rnh rp
anh. Nu bt c, chng n s git. Anh nn phng.
By gi, ngi ny v s bn con rn c, nm k on
th cm dao, vi su tn gic bn trong, nn kinh hi b
chy, li tr vo trong xm vng. Thy mt cn nh trng
mc nt nguy hoi kia, vi nhng vt xu c, dn tan,
d v, khng c g chc tht. Ngi kia li ni: Ny bn,
thn xm vng v ny s c bn gic n. Chng s hi
anh.
Khi y, ngi ny v s bn con rn c, nm tn gic
hoa ao, su tn gic d bn trong v mt m gic trong
xm vng, nn anh tip tc chy. Cht gp mt con sng
ln chn ngang ng, dng nc su ang chy sit, ch
-
58
thy b bn ny c nhiu s s hi, cn thy b bn kia an
n khoi lc, mt m, khng c s hi. Nhng khng c
cu, thuyn a qua c n b kia. Anh ta t ngh:
Ta hy ly cy c kt thnh mt chic b, dng tay chn
lm phng tin vt qua bn kia sng. Ngh nh vy ri,
lin thu thp cy c, ti cnh b sng kt li thnh chic
b, dng tay chn lm phng tin ct dng sang ngang.
Nh vy, ngi ny thot khi bn con rn c, nm k
on th hoa ao, su tn gic c bn trong v li thot
c bn gic ni xm vng; vt qua khi dng su, b
li mi s s hi b bn ny, n c b bn kia, an n,
khoi lc.
Ny cc T-kheo, Ta ni th d l gii thch
ngha ny:
Ci trp l d cho sc thn gm bn i th v s to
ca bn i ph ny, th tinh huyt, c c nui ln
bng cc thc n tp u, tm ra, y phc. l nhng
php mong manh, bin hoi, v thng.
Bn rn c l d cho bn i: t, nc, gi, la. Nu
nh a i cnh tranh, c th lm cho thn ny cht, hoc
l gn cht. i vi nc, la, gi cnh tranh nhau cng
li nh vy. Nm k on th cm ao l d cho nm th
un. Su tn gic c bn trong l d cho su i h. Xm
vng l d cho su ni nhp. Ny thin nam t, hy qun
st mt nhp x l v thng, bin hoi. S chp th mt
-
59
cng l php v thng h ngy. Tai, mi, li, thn,
nhp x cng li nh vy.
Bn gic ni xm vng l d cho su nhp x bn
ngoi. Mt b sc va , khng va lm hi; tai i ting,
mi i mi, li i v, thn i xc, i php d
va hay khng va cng u b hi.
Dng nc xit d cho bn lu: dc lu, hu lu, kin
lu v v minh lu.
Con sng d cho ba i: dc i, sc i v v sc i.
B bn ny nhiu s hi d cho hu thn. B bn kia
mt m, an lc d cho V d Nit-bn. Chic b d cho Bt
chnh o. Dng tay chn lm phng tin ct dng sang
sng d cho tinh tn dng mnh n b kia. Tr x ca B-
la-mn d cho Nh Lai, ng Cng, ng Chnh Gic.
(Tp A-hm, Quyn 43, Kinh Rn c, s 1172)
86. CHUYN VN THEO SC
Ny cc T-kheo, ging nh con ch b ct vo tr.
Khi si dy cha bt, n lu di i quanh cy tr, chuyn
ng lun hi. Cng vy, ny cc T-kheo, v chng sanh
ngu si khng bit nh tht v sc, v s tp khi ca sc,
v s dit tn ca sc, v v ngt ca sc, v s tai hi ca
sc, v s xut ly ca sc, nn mi mi b xoay vn qua li,
b chuyn vn theo sc.
-
60
Cng vy, nu khng bit nh tht v th, tng, hnh,
thc; v s tp khi ca th, tng, hnh, thc; v s dit
tn ca th, tng, hnh, thc; v v ngt ca th, tng,
hnh, thc; v s tai hi ca th, tng, hnh, thc; v s
xut ly ca th, tng, hnh, thc, th s mi mi b xoay
vn qua li, b chuyn vn theo th, tng, hnh, thc. V
khng thot, nn khng thot khi sanh, gi, bnh, cht,
u, bi, kh, no.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh V Tri, s 266)
87. C CI NY MI C CI KIA
V c tay, nn bit c ly b. V c chn nn bit c ti
lui. V c cc khp nn bit c co dui. V c bng nn
bit c i kht. Cng vy, T-kheo, v c mt nn c nhn
xc lm nhn duyn sanh ra cm th bn trong, hoc kh
lc, hoc khng kh khng lc. Tai mi li thn li
cng nh vy.
Ny cc T-kheo, nu khng tay th khng bit ly b.
Nu khng chn th khng bit ti lui. Nu khng c cc
khp th khng bit co dui. Nu khng c bng th khng
bit i kht. Cng vy, cc T-kheo, nu khng c mt
th khng c nhn xc lm nhn duyn sanh ra cm th
bn trong, hoc kh, hoc lc, hoc khng kh khng lc.
Tai mi li thn li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 43, Kinh V D Tay Chn, s
1166)
-
61
88. C SANH NN C TRI BUC
Th no l nu c sanh th s c tri buc?
Phm phu ngu si v hc, khng bit nh tht v s tp
khi ca sc, s dit tn ca sc, v ngt ca sc, s tai hi
ca sc, s xut ly sc, nn i vi sc m i h, tn thn,
th trc; ni sc thy l ng, l ng s m chp th. Khi
chp th ri, nu sc kia bin chuyn hay i khc, tm
theo m bin khc. V tm theo bin khc, nn nm
gi tm m tr. V nm gi tm tr nn sanh s hi,
chng ngi, hoi vng. V c sanh nn c s tri buc.
i vi th, tng, hnh, thc cng li nh vy. gi l
c sanh nn c s tri buc.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh H Trc, s 44)
89. CI TRI SU XC NHP X
Ny cc T-kheo, c ci tri gi l Su xc nhp x.
Chng sanh sanh vo ni ny, mt ch thy sc ng
yu, ch khng thy sc khng ng yu; ch thy sc
ng nh, ch khng thy sc khng ng nh; ch thy
sc lnh, ch khng thy sc khng lnh.
V nhng nguyn nhn ny, nn lun lun ch cm
nhn vui thch m thi. V tai i vi m thanh, mi i
vi mi, li i vi v, thn i vi xc, thc i vi
php l ng yu, ch khng phi khng ng yu; l ng
-
62
nh, ch khng phi khng ng nh; l lnh, ch khng
phi l khng lnh.
(Tp A-hm, Quyn 8, Kinh a Ngc, s 210)
90. CON NG A N DIT TN SC
L tm Thnh o: Chnh kin, chnh t duy, chnh
ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh
nim, chnh nh. gi l con ng a n s tn dit
ca sc. Nh vy l bit nh tht v con ng a n s
tn dit ca sc.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh By Thin X, s 42)
91. CON NG A N DIT TN HNH
Th no l bit nh tht v con ng a n s dit
tn ca hnh? L tm Thnh o: Chnh kin cho n
chnh nh. gi l con ng a n s dit tn ca
hnh.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh By Thin X, s 42)
92. CON NG A N S DIT TN CA
HU THN
Th no l con ng a n s dit tn ca hu
thn? L ch cho tm Thnh o: Chnh kin, chnh t
duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh
tn, chnh nim, chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Hu Thn, s 71)
-
63
93. CON NG A N S DIT TN CA
THC
Th no l bit nh tht v con ng a n s dit
tn ca thc? L tm Thnh o: Chnh kin cho n chnh
nh. gi l con ng a n s dit tn ca thc.
(Tp A-hm, Quyn 2, Kinh By Thin X, s 42)
94. CNG C TNG TRNG
Trng vn cy n qu
Rng cy cho bng mt
Cu, thuyn dng qua sng
To ra nh phc c.
o ging gip kht
Khch x gip l hnh
Nhng cng c nh vy
Ngy m thng tng trng.
Gii y nh php
Nh sanh ci tri.
(Tp A-hm, Quyn 36, Kinh Cng c Tng Trng,
s 997)
95. CA CI NM NH
Cho nn s giu sang, sung sng th gian khng
ng tham. i vng A-dc l ngi c tr, gic ng
cuc i l v thng, thn mng kh m bo tn, ca ci
ca nm nh cng nh huyn ha. Khi gic ng c
-
64
iu ny ri, th phi n lc tinh tn to cc th cng c,
cho n lc mng chung tm lun nh n Tam bo, nim
nim khng gin on, khng c g phi luyn tic, ch c
nguyn thnh tu rt ro V thng, Chnh ng Chnh
gic thi.
(Tp A-hm, Quyn 25, Kinh A-Dc-vng Th bn
A-ma-lc Qu Nhn Duyn Kinh, s 641)
96. CU CNH GII THOT
Th nh trng sng m rm, khng cn ai nghi ng v
vng trng trn hay khng trn, nhng vng trng kia hon
ton trn y.
Cng vy, thin gia nam t Nan- v cc T-kheo-
ni chn chnh gio th nh vy, cu cnh gii thot. Nu
lc mng chung, d khng c ngi no ni h s i v
u, nhng h cng c th t bit y l bin t ca kh.
(Tp A-hm, Quyn 11, Kinh Th Thanh D, s 273)
97. CU CNH KH BIN
T-kheo bit hu thn, on tp khi ca hu thn,
chng dit ca hu thn, tu tp con ng a n s dit
tn ca hu thn.
l T-kheo on tr cc kt s, trin phc ca i
dc, tu v gin ng, cu cnh kh bin.
(Tp A-hm, Quyn 3, Kinh Hu Thn, s 71)
-
65
98. CU LA CHY TRN U
Th Tn ni vi cc T-kheo: Nh c ngi b la t
u v o, phi lm sao cu?
Cc T-kheo bch Pht: Bch Th Tn, phi gp rt,
nhanh chng, n lc tm cch dp tt n.
Pht bo cc T-kheo: u v o b t chy cn c
th tm qun i c, cn la v thng m hng hc th
cn phi on tr tn dit. V mun on tr la v
thng, th nn cn cu bc i s. V mun on tr
nhng php v thng no nn cn cu bc i s? V
mun on tr sc v thng, nn cn cu bc i s; v
mun on tr th, tng, hnh, thc v thng, nn cn
cu bc i s.
(Tp A-hm, Quyn 7, Kinh Cu u Nhin Th, s 175)
99. I HI
Ni bin ln, l li ni ca ngi ngu ni, ch
khng phi l li ni ca bc Thnh. Bin ln ny ch l
mt t nc thi. Bin m Thnh ni l ci g? l, sc
c nhn thc bi mt, ng mong mun, ng yu
thch, chm m tham lc lin h nghip thn, khu, ;
gi l bin. Tt c th gian bao gm chng A-tu-la, cho
n tri, ngi tham lc chm m trong . Nh trong
rut ch, nh ng c lon; i ny v i khc c ni
kt chng cht li cng nh vy. i vi ting c nhn
thc bi tai, mi c nhn thc bi mi, v c nhn
-
66
thc bi li, xc c nhn thc bi thn, i ny v i
khc c ni kt chng cht li cng nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 8, Kinh i Hi, s 216)
100. I TH
Th nh gc cy ln, c r, c cnh, nhnh, l, hoa,
qu; r n c trng su, bn chc, c vun p phn
tro, dng nc ti, th cy y vng chc, trn i
khng b mc h.
Cng vy, ny cc T-kheo, i vi php b chp th
m ty thun nm v, tham luyn, tm h ly, tm dong
rui, ui theo danh sc; danh sc duyn lc nhp, lc
nhp duyn xc, xc duyn th, th duyn i, i duyn th,
th duyn hu, hu duyn sanh, sanh duyn lo, bnh, t,
u, bi, kh, no v t tp thnh mt khi kh ln nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 12, Kinh i Th, s 284)
101. I TRNG PHU
Nu T-kheo no an tr chnh nim qun thn trn
thn; tm t n ly dc, tm t n gii thot c, dt
sch cc lu, Ta ni ngi ny l i trng phu. V sao?
V tm gii thot.
Nu an tr chnh nim qun th, tm, php trn php
v khi an tr chnh nim qun th, tm, php trn php
ri, m tm t n ly dc, tm t n gii thot c,
-
67
dt sch cc lu, Ta ni ngi ny l i trng phu. V
sao? V tm gii thot.
(Tp A-hm, Quyn 24, Kinh i Trng Phu, s 614)
102. M NHIM SC SANH SC V LAI
Cng vy T-kheo, chng sanh phm phu ngu si,
khng bit nh tht v sc, v s tp khi ca sc, v s
dit tn ca sc, v v ngt ca sc, v s tai hi ca sc,
v s xut ly ca sc. Khng bit nh tht v sc nn thch
th m nhim sc. V thch th m nhim sc, nn li
sanh ra cc sc v lai. Cng vy, phm phu ngu si, khng
bit nh tht v th, tng, hnh, thc; v s tp khi ca
thc, v s dit tn ca thc, v v ngt ca thc, v s tai
hi ca thc, v s xut ly ca thc. Khng bit nh tht
nn thch th m nhim thc. Thch th m nhim thc,
nn li sanh ra cc thc v lai. V sc, th, tng, hnh,
thc v lai s sanh nn i vi sc khng gii thot; i vi
th, tng, hnh, thc cng khng gii thot. Ta ni ngi
ny khng gii thot khi sanh, gi, bnh, cht, u, bi,
kh, no.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh V Tri, s 266)
103. NG CHNH GIC L NHT
trong cc l hi
Th la l hn ht
Trong kinh in Vi-
B-t- trn ht.
-
68
Con ngi, vua l nht
Cc sng, bin l hn
Cc sao, trng l nht
nh sng, mt tri nht.
Trong mi phng tri ngi
ng Chnh Gic l nht.
(Tp A-hm, Quyn 5, Kinh Tt-gi, s 110)
104. NG GIC GI L PHT
Nhiu kip tm la chn
Thun kh khng cht vui
C sanh t c dit
Xa la dt bi nh
Nh gc gai kt s
ng gic gi l Pht.
(Tp A-hm, Quyn 4, Kinh Pht, s 100)
105. DNG NM S T
Khng nhn ngi nn ng
Khng phi v i sau
Cng khng nhiu tin ca
Ch gom bu v u.
V thng xt th gian
Nn nm nghing hng phi
Thc cng khng nghi hoc
Ng cng khng s hi.
-
69
Hoc ngy, hoc li m
Khng tng cng khng gim
V thng chng sanh ng
Nn khng c tn gim.
D dng trm mi nhn
Xuyn thn, lun khuy ng
Vn c ng an n
V la gm bn trong.
(Tp A-hm, Quyn 39, Kinh Ng Yn, s 1090)
106. O L DT BA TH
Bch Th Tn, c o l, c hnh tr no tu tp, khi
tu tp nhiu, s dn n on tr ba th lc th, kh th,
khng lc khng kh th ny khng?
Pht bo cc T-kheo: l tm Thnh o: Chnh
kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng,
chnh tinh tn, chnh nim, chnh nh.
(Tp A-hm, Quyn 28, Kinh o L Dt Ba Th,
s 759)
107. T BT NIT BN KHI B B
Pht bo A-chi-la Ca-dip: Nu th tc l t cm th,
th Ta mi c th ni ni kh do t to. Nu ngi khc
th ngi khc tc l th gi, th Ta ni l tha to. Nhng
nu ni th, va t th va ci khc cm th ri mang li
kh, nh th th t lm va do ngi khc lm, nhng Ta
-
70
cng chng ni nh vy. Hoc chng phi nhn t, tha, m
l v nhn sanh ra kh, Ta cng chng ni nh vy. Nh
Lai thuyt php la hai bn ny m ni Trung o; tc l
Ci ny c nn ci kia c, ci ny khi nn ci kia khi,
ngha l duyn v minh nn c hnh, cho n thun mt
khi kh ln. Nu v minh dit th hnh dit, cho n
thun mt khi kh ln b dit.
Pht ni kinh ny xong, A-chi-la Ca-dip lin la trn
cu, c mt php thanh tnh. By gi, A-chi-la Ca-dip
thy php, c php, bit php, thm nhp php, vt qua
mi h nghi, khng do ngi khc m bit, chng do
ngi khc thot, i vi Chnh php lut, tm c
khng s hi.
A-chi-la Ca-dip chp tay bch Pht: Th Tn, nay con
c Pht ha , t hm nay con xin quy y Pht, quy
y Php, quy y Tng, sut i lm u-b-tc, xin Ngi
chng tri cho con.
A-chi-la Ca-dip sau khi t gi Pht i khng lu, th
b mt con ngh c hc cht. Lc mng chung, cc cn
thanh tnh, sc mt ti sng.
Cc T-kheo nghe tin A-chi-la Ca-dip b mt con
ngh c hc cht nn ln bch Pht:
Bch Th Tn, sng sm nay nhiu T-kheo vo thnh
kht thc, nghe chuyn A-chi-la Ca-dip, sau khi c
nghe php lut, ra v chng bao lu b tai nn mt con
ngh c hc cht. Lc t trn cc cn thanh tnh, sc mt
-
71
ti sng. Bch Th Tn, A-chi-la Ca-dip sanh vo loi
no, th sanh ni u v c s c g?
Pht bo cc T-kheo: ng y thy php, bit php
v th php, khng cn chp th ni php, t n
Bt-nit-bn. Cc ng nn n cng dng thn A-chi-la
Ca-dip.
By gi, c Th Tn th k A-chi-la Ca-dip bc nht.
(Tp A-hm, Quyn 12, Kinh A-chi-la, s 306)
108. T TRN MNG TAY
By gi, Th Tn dng mng tay qut mt t t ri
bo thn trng ao S Th rng: Th no thn trng,
t trong mng tay Ta l nhiu hay t i a nhiu?
Thn trng bch Pht rng: Bch Th Tn, t trong
mng tay rt l t so vi t i a v lng v s.
Pht bo thn trng: Nh t qut trn l qu t
so vi s t i a v lng. Cng vy, i vi ngi tu
tp tm cu hu vi T, tu tp nhiu, cc nghip c s
lng nh t qut trn, khng th mang i, khng
th khin tr. Cng vy, nu dng tm Bi i tr vi
trm cp, dng tm H i tr vi t dm, dng tm X
i tr vi ni di, th s khng so snh c!
(Tp A-hm, Quyn 32, Kinh o S Th III, s 916)
-
72
109. DU CHN VOI
Ging nh trong tt c du chn ca chng sanh, du
chn voi l ln hn, v n c th cha nhiu du chn khc.
Cng vy, tu tp tng v thng, tu tp nhiu, c th dt
tr tt c dc i, sc i, v sc i, iu mn, v minh.
(Tp A-hm, Quyn 10, Kinh K Lm, s 269)
110. Y DA THT CA THN TH
Thn ny t chn n nh u, b xng c trt
bi tht, c che y bi mt lp da mng, trong cha
dy y nhng th bt tnh. Qun st tt c: tc, lng,
mng, rng, bi d, nc di, da, tht, xng trng, gn,
mch, tim, gan, phi, l lch, thn, rut, d dy, rut non,
rut gi, bo, nc mt, m hi, nc mi, nc bt, m,
ty, m m, m, mu, dch no, phn, nc tiu.
(Tp A-hm, Quyn 43, Kinh Tn-u-L, s 1165)
111. DY LEO RNG RM
i sanh, ln t thn
Nh cy Ni-cu-lut
Chng cht cu mc nhau
Nh dy leo rng rm.
-
73
Nu bit nhng nhn kia
S khin qu gic ng
Vt dng bin sanh t
Khng cn ti sanh na.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Chm Mao Qu, s 1324)
112. NHT NGHA KHNG
Th no l kinh nht ngha khng? Ny cc T-
kheo, khi mt sanh th n khng c ch n; lc dit th n
khng c ch i. Nh vy mt chng tht sanh, sanh ri
dit mt; c nghip bo m khng tc gi. m ny dit ri,
m khc tng tc, tr php tc s. i vi tai, mi, li,
thn, cng ni nh vy, tr php tc s.
Php tc s, tc l ni, ci ny c th ci kia c, ci
ny khi th ci kia khi, nh v minh duyn hnh, hnh
duyn thc, ni chi tit y cho n thun mt khi kh
ln tp khi. Li na, ci ny khng th ci kia khng, ci
ny dit th ci kia dit, v minh dit nn hnh dit, hnh
dit nn thc dit. Nh vy, ni rng cho n thun mt
khi kh ln t dit.
(Tp A-hm, Quyn 13, Kinh Nht Ngha Khng,
s 335)
113. T CA NGI T
Tn gi i Mc-kin-lin tr li Tn gi Lc-xoa-na:
Gia ng ti thy mt chng sanh, gn vi xng lin
nhau, ton thn nh bn, hi hm ng tm, b qu, diu,
-
74
kt, kn kn, d can, ch i theo m n, hoc moi ni
tng t xng sn ra n; cc k au n, ku la, go tht.
Ti thy vy tm lin ngh: Chng sanh mang ci thn
nh vy, li cn chu s thng kh v ch nh vy?
By gi, c Th Tn bo cc T-kheo: Lnh thay!
Lnh thay! trong chng Thanh vn ca Ta, ngi c tht
nhn, tht tr, tht ngha, tht php, th s thy chng sanh
ny nht nh khng tr ngi. Ta cng thy chng sanh ny
nhng khng ni, s ngi khng tin. V sao? Nhng iu
Nh Lai ni, c k khng tin. K ngu si y phi chu kh
lu di.
Ny cc T-kheo, chng sanh kia, thi qu kh, ti
thnh Vng x ny, l t ca ngi t git tru b.
V ti git tru b nn a vo a ngc, tri qua trm ngn
nm chu v lng kh. V d bo ti git tru b, nn
ngy nay phi chu ci thn ny v phi tip tc chu au
kh v ch nh vy.
(Tp A-hm, Quyn 19, Kinh Ngu Gi, s 509)
114. M DI KHNG LO LNG
Nu git hi sn nhu
Gic ng c an n
S git hi sn nhu
Khin ngi c h lc.
-
75
Sn nhu l gc c
Ta khen ngi git c
Git sn nhu kia ri
m di khng lo lng.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Ma-gi, s 1309)
115. N B KIA
Kia s n b kia
Nh c cn rch li
Tr thin nh y
Tm thng t h lc.
(Tp A-hm, Quyn 49, Kinh Nguyt T Ti, s 1303)
116. A NGC SU