!वचा%य: ल"णे व EmÉcÉ ÉU

डॉ ू"वण पाट$ल, !"याटोलॉ)जःट (संिधवात त")

एम. आर. सी. पी. (य ुके), सी सी ट" (लंडन)

सौुतु हॉःपीटल नािशक

फोन: ०२५३२५७७७१७ punerheumatologist.com

1. !वचा%य(Lupus/SLE) qW ûh ÉeÉ å Mü Ér É?

ःवतःला !कंवा कुटंुबातील सदःयाला होईपय&त बढयाच लोकांना !वचा%याची मा#हती नसते. !वचा%य WûÉ LMü UÉåaÉmÉëÌiÉMüÉU zÉ£üÏcÉÉ (Autoimmune disease) AÉeÉÉU AÉWåû. या आजारात zÉUÏUÉcÉÏ UÉåaÉmÉëÌiÉMüÉU xÉÇxjÉÉ xÉÉÇkrÉÉcrÉÉ आ"ण !वचे%या mÉåzÉÏÇuÉU WûssÉÉ MüUiÉå. LMüSÉ UÉåaÉÉcÉÏ xÉÔÃuÉÉiÉ fÉÉsÉÏ MüÐ सां$यांम$ये वेदना/जखडण स#ु होते AÉÍhÉ irÉÉuÉU EmÉcÉÉU lÉ MåüsrÉÉxÉ, सां$याम$ये कायमःव'पी नकुसान होऊ शकते. WûÉ AÉeÉÉU rÉÉåarÉ uÉåVåûiÉ ÌlÉrÉǧÉhÉÉiÉ न आण#यास !कडनी, !दय, फु#फुसे, र"वा%ह'या आ"ण म"द ूअशा शर#रा%या अनेक अवयवांवर !परणाम होऊ शकतो.

2. !वचा%याची ल"णे काय आहेत ?

बहुतेकदा,  !वचा%यचा  ऽास  काह$  काळासाठ&  अचानक  उमळून  येतो  (flares)    आ"ण  नंतर  काह$काळ    शांत  रहातो  (remission).  

 

!वचा%यcÉÏ इतर sɤÉhÉ å ZÉ ÉsÉ ÏsÉm É ë q É Éh É å AÉW å û i É -

• खोल !ास घेत$यावर छाती दखुणे ÌMÇüuÉÉ SqÉ  sÉÉaÉhÉå (Pleurisy/Pericarditis)

• पाय !कंवा डो#याखाली सजू (Kidney disease)

• सजुले&या  मंथी • डोकेदखुी, च"कर, उदासीनता !कंवा !फ#स यासारखी ल"णे

• U£ü¤ÉrÉ (Anemia) • uÉeÉlÉ MüqÉÏ WûÉåhÉå !वचेवर लाल च"टे छाती, हात व सयू$ उघड भागात येऊ शकतात. !वचा%य

असलेले अनेक !"ण सयू$ू काश संवेदनशील असतात. !वचेवर लाल च"टे

!वचा%यcÉÏ xÉ Ék É ÉUhÉm Éh É å ÌSxÉ Ñ l É r É åh É ÉU Ï sɤÉhÉ å ZÉ ÉsÉ ÏsÉm É ë q É Éh É å AÉW å û i É -

• LMüÉ ÌMÇüuÉÉ AÍkÉMü xÉÉÇkrÉÉÇqÉkÉå xÉiÉiÉ ÌMÇüuÉÉ mÉÑlÉ:mÉÑlWûÉ WûÉåhÉÉUÏ u É åSl É É ÌMÇüuÉÉ xÉ Ôe É

• SælÉÇÌSlÉ MüÉqÉå MüUhrÉÉiÉ xÉiÉiÉ jÉMüu É É uÉÉOûhÉå

• वारंवार ताप येणे (Unexplained  fever)

• !वचेवर लाल च"टे पडणे, खासक%न चेहढयावर

• ऊ"हात !वचा लाल होणे (Photosensitivity) • एक विैशं&यपणू+ लाल परुळ−फुलपाख'(या आकारात− दो#ह% गाल

आ"ण नाक ओलांडून.

• खपु केस गळणे

• वारंवार त"ड येणे (Mouth ulcers)

• गार वातावरणात हाताची !कंवा पायाची बोटे !फकट गुलाबी !कंवा जांभळ& पडणे ((Raynaud's phenomenon)

• त"ड !कवा डोळे कोरडे पडणे  

अनेकदा ूथम कडक उ"हात गे#यावर !वकिसत होतात. !वचा%यcÉÏ !व!वध ल"णे वेगवेग$या वेळ$ येऊ शकतात. काह$ !"णांम'ये फ" !वचा !कंवा सां$यांवर प"रणाम होतो.

3. !वचा%य MüzÉ Éq É ÑV å û W û É å i É É å?

!वचा%य WûÉ LMü UÉåaÉmÉëÌiÉMüÉU zÉ£üÏcÉÉ AÉeÉÉU AÉWå. eÉåuWûÉ ÂahÉÉcÉÏ UÉåaÉmÉëÌiÉMüÉU xÉÇxjÉÉ cÉÑMÔülÉ irÉÉcrÉÉcÉ zÉUÏUÉiÉÏsÉ ÌlÉUÉåaÉÏ mÉåzÉÏÇuÉU WûssÉÉ MüUiÉå iÉåuWûÉ UÉåaÉmÉëÌiÉMüÉU

zÉ£üÏcÉå AÉeÉÉU ÌlÉqÉÉïhÉ WûÉåiÉÉiÉ.   काह$ अनवुांिशक !बघाडासोबत बा# कारणांचा सम#वय होऊन आतं$रक ूितकार श"# !बघडते. LMüSÉ UÉåaÉÉcÉÏ xÉÔÃuÉÉiÉ fÉÉsÉÏ

MüÐ xÉÉÇkrÉÉÇlÉÉ xÉÑeÉ rÉåiÉå AÉÍhÉ irÉÉuÉU EmÉcÉÉU lÉ MåüsrÉÉxÉ इतर अवयवांनाह( WûÉlÉÏ mÉÉåWûcÉÔ zÉMüiÉå.

4. !वचा%य AlÉ Ñ u É É Ç Íz ÉMü AÉW å û Mü É?

eÉU AÉmÉsrÉÉ MÑüOÕÇûoÉÉmÉæMüÐ MüÉåhÉirÉÉWûÏ urÉ£üÏsÉÉ !वचा%य fÉÉsÉåsÉÉ AxÉåsÉ iÉU

xÉuÉïxÉÉqÉÉlrÉ sÉÉåMüÉÇmÉå¤ÉÉ AÉmÉsrÉÉsÉÉ !वचा%य WûÉåhrÉÉcÉÏ eÉÉåZÉÏqÉ eÉÉxiÉ AÉWåû. eÉU AÉmÉsrÉÉsÉÉ xÉÉÇkrÉÉÇcÉÉ §ÉÉxÉ WûÉåiÉ AxÉåsÉ iÉU AÉmÉhÉ xÉÇkÉÏuÉÉiÉ iÉ¥ÉÉÇcÉÏ pÉåOû bÉåiÉsÉÏ mÉÉÌWûeÉå.

5 . !वचा%य W û É u É ×® sÉÉ åMü É Ç l É É W û É åh É ÉU É U É å a É AÉW å û Mü É? lÉÉWûÏ. हा आजार साधारणतः १५ ते ४५  वयोगटातील !य#$ंना होतो. काह$वेळा या आजाराची स#ुवात बालपणी !कवां qÉkrÉuÉrÉÏlÉ mÉëÉæRûÉÇqÉkÉå !दसनू येते. mÉÑÃwÉÉÇmÉå¤ÉÉ Îx§ÉrÉÉÇqÉkÉå iÉÉå 10 mÉOû AÍkÉMü mÉëqÉÉhÉÉiÉ AÉRûVûiÉÉå.

6. !वचा%य qÉkr É å AÉW û ÉU Ìu É w Ér ÉMü Mü É åh ÉMü É åh É i É Ï m Éjr É å m É ÉV ûsÉ Ï m É ÉW û ÏeÉ å i É?

!वचा%य qÉkrÉå AÉWûÉUÌuÉwÉrÉMü काह$ खास mÉjrÉå पाळ$याने हा आजार बरा होतो असा गैरसमज आहे. AÉÇoÉOû A³ÉmÉSÉjÉï eÉxÉå MüÐ ÍsÉÇoÉÔ, OûÉåqÉäOûÉå AÉÍhÉ uÉÉÇarÉÉxÉÉUZrÉÉ pÉÉerÉÉ Wåû AÉuÉzrÉMü mÉÉåwÉhÉiÉiuÉÉÇcÉå AirÉÇiÉ qÉWûiuÉÉcÉå x§ÉÉåiÉ AÉWåûiÉ. ZÉÑmÉ xÉÉUÏ AÉWûÉUÉÌuÉwÉrÉÏ mÉjrÉå mÉÉVÕûlÉ xÉÉÇkÉå AÉÍhÉ xlÉÉrÉÑ MüqÉMÑüuÉiÉ oÉlÉÔ zÉMüiÉÉiÉ uÉ irÉÉqÉÑVåû

irÉÉcrÉÉuÉU EmÉcÉÉU MüUhÉå AeÉÔlÉ AuÉbÉQû oÉlÉÔ zÉMüiÉå. LMü xÉÇiÉÑsÉÏiÉ AÉWûÉU !"णांना zÉÉUÏUÏMü uÉeÉlÉ urÉuÉÎxjÉiÉ PåûuÉhrÉÉMüUÏiÉÉ AÉÍhÉ ÌlÉUÉåaÉÏ UÉWûhrÉÉMüUÏiÉÉ qÉSiÉ MüUiÉÉå.

7. !वचा%य cÉ å Ì l ÉSÉl É MüxÉ å M å üsÉ å eÉ É i É å?

!वचा%यचे िनदान कर#यासाठ( तमु$या डॉ#टर कडे यो#य !ान आ"ण याआजरा !वषयी जाग$कता असणे आवँयक आहे. !वचा%य crÉÉ ÌlÉSÉlÉÉxÉÉPûÏ MåüuÉVû LMücÉ AzÉÏ cÉÉcÉhÉÏ lÉÉWûÏ. xÉZÉÉåsÉ uÉæ±MüÐrÉ ÍcÉMüÐixÉÉ, zÉÉUÏUÏMü iÉmÉÉxÉhÉÏ,

ÌuÉÍzɹ U£ü cÉÉcÉhrÉÉ (ANA) AÉÍhÉ LYxÉ-Uå/Scans  Wåû !वचा%य cÉå ÌlÉSÉlÉ MüUhrÉÉxÉÉPûÏ qÉSiÉ MüUiÉÉiÉ.

8 . lÉ æx Éa É Ï ïM ü EmÉcÉ ÉU m É®iÉÏl É å !वचा%य oÉU É होऊ zÉMüi É É å Mü É?

MüÉWûÏ !"ण uÉlÉÉæwÉkÉÏ, iÉåsÉ, ÌuÉzÉåwÉ AÉWûÉU ÌMÇüuÉÉ MåüuÉVû urÉÉrÉqÉÉlÉå oÉUå fÉÉsrÉÉcÉÉ SÉuÉÉ

MüUiÉÉiÉ. iÉjÉÉmÉÏ, AxÉå EmÉcÉÉU !वचा%य oÉUÉ MüUiÉÉiÉ rÉÉxÉÉPûÏ MüÉåhÉiÉÉWûÏ uÉæ¥ÉÉÌlÉMü

mÉÑUÉuÉÉ EmÉsÉokÉ lÉÉWûÏ. xÉÇkÉÏuÉÉiÉ iÉ¥ÉÉÇlÉÏ (Rheumatologist) xÉÑcÉÌuÉsÉåsrÉÉ

EmÉcÉÉUÉÇlÉÉ ÌuÉsÉÇoÉ MåüsrÉÉqÉÑVåû श"रराला MüÉrÉqÉxuÉÃmÉÏ नकुसान होऊ शकते.

9. !वचा%य xÉ ÉP û Ï Mü É åh É i É å EmÉcÉ ÉU EmÉsÉok É AÉW å i É û?

अलीकड&या काळात ूभावी उपचार प"ती उपल$ध झा#याने !वचा%यचे

बहुतांश !"ण स"बय जीवन जग ूशकता. !वचा%यcrÉÉ xÉÑUuÉÉiÉÏcrÉÉ OûmmrÉÉÇqÉkÉåcÉ xÉÇkÉÏuÉÉiÉ iÉ¥ÉÉÇzÉÏ xÉssÉÉqÉxÉsÉiÉ MåüsÉÏ mÉÉWûÏeÉå. xÉÇkÉÏuÉÉiÉ iÉ¥ÉÉÇcrÉÉ (Rheumatologist) EmÉcÉÉU mÉ®iÉÏqÉÑVåû AÉeÉÉUÉcÉÏ iÉÏuÉëiÉÉ MüqÉÏ MüUiÉÉ rÉåiÉå.

mÉålÉ ÌMüsÉxÉï uÉåSlÉÉ MüqÉÏ MüUiÉÉiÉ mÉhÉ iÉå xÉÉÇkrÉÉÇlÉÉ WûÉåhÉÉUå lÉÑMüxÉÉlÉ jÉÉÇoÉuÉÔ zÉMüiÉ lÉÉWûÏiÉ. AäsÉÉåmÉjÉÏ (al lopathy) QûÊYOûxÉï Wåû Tü£ü mÉålÉ ÌMüsÉxÉï uÉ xOåûUÊDQèxÉ ÍsÉWÒûlÉ SåiÉÉiÉ WûÉ aÉæUxÉqÉeÉ AÉWåû. xÉÇkÉÏuÉÉiÉiÉ¥É ÌQûxÉÏeÉ qÉÊQûÏTüÉDÇaÉ (xÉÉÇkrÉÉqÉkrÉå WûÉåhÉÉUå

lÉÑMüxÉÉlÉ jÉÉÇoÉuÉनार$) AÉæwÉkÉå uÉÉmÉUiÉÉiÉ erÉÉqÉÑVåû !वचा%य cÉÏ sɤÉhÉå

uÉ आजाराची iÉÏuÉëiÉÉ MüqÉÏ WûÉåhrÉÉxÉ qÉSiÉ  WûÉåiÉå. Biologics हे ूभावी उपचार करणार% औषधे अलीकड&या काळात उपल$ध झाली आहे. या औषधांमळेु

आजाराची तीोता कमी होते आ"ण काह$ !"णांम'ये आजारामळेु होणारे नकुसान पणू$पणे थांबते.

10. मी ःवतः मा#या आजारासाठ' काय क" शकतो?

!"णाला डॉ#टर सोबत रोग िनदान आ"ण उपचार म"ये स"बय भिूमका घेणे मह#वाचे आहे.

• एक आधार ूणाली तयार करा. कुटंुब आ"ण िमऽांपासनू िमळाले ले समथ$न आपणस या आजारशी झुंज दे#यात मदत क" शकते .

• आप#या उपचाराम'ये सहभाग !या. डॉ#टरांनी संगीत&याूमाणे सव# औषधे !या आ"ण आप#या डॉ#टरांकडे िनयिमत भेट !ा. आपला आजार आ"ण औषधे ब"ल मा!हती वाचा.

• स"बय राहा. िनयिमत !यायामामळेु सांधे लविचक राहतात. !दयरोग आ"ण लखवा टाळ$यास मदत होते.

• जाःत वेळ सयु$ ूकाशात बसने टाळा. सयू$ू काशामळेु !वचेवर च"टे पडू शकता व आजार अचानक उमळू शकतो. उ"हात जाताना लांब बा#ांचे कपडे, डो#यावर टोपी !कवा छऽी अस ू!ा. !वचेवर sunscreen मलम वापरा.

 

 

अिधक मा#हतीसाठ) पहा www.punerheumatologist.com