lumion ruimte voor lerenlumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij...
TRANSCRIPT
![Page 1: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/1.jpg)
LUMION
RuimtevoorLeren
ProcesbeschrijvingLeerling2020
April2017
![Page 2: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/2.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 2
Inleiding
‘Alsjevertrouwenhebt,hoefjenietdegeheletraptezienomdeeerstestaptezetten’.MartinLutherKing
Leerlingenvannugroeienopineenkennissamenleving.Eenmaatschappijdiesnelverandertrichtingnetwerksamenleving.Desnelleontwikkelingvantechnologie,mondialiseringendeexplosievegroeivanonlineinformatieversnellenditproces.Dezemaatschappijvandetoekomstvraagtvanleerlingengoedekennis,ophetgebiedvantalenenwiskunde.Maarzevraagtookanderevaardigheden,zoalssamenwerken,kritischdenken,socialevaardighedenenprobleemoplossendvermogen.Indezeprocesbeschrijvingwordtdelezermeegenomenindeboeiendewereldvanleren,lesgevenenonderwijsvanLumion,eenschoolvoorvoortgezetonderwijs(MAVO,HAVOenVWO)inhetstadsdeelNieuw-WestvanAmsterdam.Lumioniseenleergemeenschapmeteennogjongegeschiedenis,deschoolisdaadwerkelijkgestartin2012.Geïnitieerdengebouwdvanuiteenkrachtigevisiewaarinhetkindcentraalstaat.Eentoekomstgerichtevisieopkindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Metveeloogvoorhetontwikkelenvantalentenvankinderenengebaseerdopeigenaarschapenver-trouwen.Lumionheefteenonderwijsontwerpgerealiseerddataansluitbijmaatschappelijkeontwikkelingen,detoekomst,maarvooralruimtevoorlerengeeftaandeleerlingenvannu.Lerenenlesgevenwaarindeleerlingcentraalstaatengebaseerdopcoaching,vertrouwenenzelfverantwoordelijkheid.Vanuitdezevisieisdeonderwijsorganisatieingericht,datbiedtookvoordetoekomstvolopkansenvoorlestabellen,hetcurriculum,(online)leermateriaaleneendoordachteinzetvanICT.
Wekunnendanookmetrechtzeggen:‘Onderwijsvolgtonzeleerling’‘Organisatievolgtonzevisie’
Navijfjaarpionierenengroeiwordeneffectenvandeinspanningenzichtbaar.Resultatenvaneentoekomstgerichtevisie,vaninnovatieveambitiesenambitieuzedoelen,vanbevlogenpioniersenvooralvanhard(samen)werken.Wezienkernelementenzoalscoaching,thematiseringvanvakken,eengedeeldeverantwoordelijkheidtussendocent-leerling,eenLumion-academieeneenlessentabel
![Page 3: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/3.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 3
indevormvaneen‘blokkenrooster’.Wezienleerlingendiezelfstandigkeuzesmakenindeleerstof,weziendocentendieruimteenvertrouwenschenkenaanleerlingen,metnameinhet‘hoe’vanleren.Kortom,eentoekomstgerichteschooldieeruitstekendinslaagtomdeleerlingcentraaltestellen.Eenleergemeenschapdiegepersonaliseerdlerenrealiseertendaarmeeeen‘koploper’vormtvoorandereVO-scholeninNederland.Dezeprocesbeschrijvingbrengthetontwerpendeontwikkelingdaarvaninbeeldaandehandvandetweedelingonderwijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Dezeprocesbeschrijvingdientalseeninspiratiebronenalsgoodpractice.DezeprocesbeschrijvingismedetotstandgekomendoorondersteuningvandeVO-Raadenhetproject‘Leerling2020’inhetleerlab‘Docentalsdidactischecoach’.Wewensendelezerveelinspiratietoe.EwaldWeissSufayilDönmezHetteamvanLumion
![Page 4: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/4.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 4
InhoudsopgaveInleidingInhoudsopgave1.Eentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijs 1.1LumionenZo.Leer.Ik! 1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdleren2.DestartvanLumion
2.1Ontstaan2.2Inspiratievoorhetonderwijsontwerp
3.Visie
3.1Visiebouwstenenvoorlerenenonderwijs3.2Visiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteit3.3HetDNAvanLumion3.4Visieontwikkeling3.5Ondersteuningaanvisieontwikkeling
4.Coaching
4.1Watiscoaching,watishetdoel?4.2Hetcoachgesprek4.3Coachinginontwikkeling
5.Deinnovatie-expeditie
5.1Expeditiekaders5.2Kritischesuccesfactoren
6.DeervaringvanLumion
6.1Coaching6.2Digitaalleren&leermateriaal6.3WatonderscheidtLumion?
7.Hoeverder?
7.1Ontwikkelthema’senvragen8.Bronnen 8.1Internebronnen 8.2ExternebronnenColofon
![Page 5: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/5.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 5
1.EentoekomstgerichtekijkoplerenenonderwijsLumioniseenjongeschoolvoorvoortgezetonderwijsinAmsterdamNieuw-West.Eenschooldievan-afdestartdoor-en-doorgerichtisopdeleerling.Lumiondocentengevendeleerlingenveelvertrou-wenenvolopruimtevoorhetmakenvaneigenkeuzesinlerenenplanning.Deinrichtingvanhetleer-enonderwijsprocessluithieroptimaalopaan,denkaandegeavanceerdelesroosters(blokken),coachingenkeuzeworkshops.LeerlingenvanLumionvoelen,ervarendeze‘ruimtevoorleren’.Leer-lingenwaarderendezeruimteenautonomiezoalsblijktuitrecenteinterviewsentevredenheidson-derzoeken.VeelNederlandseVO-scholendenkennaoverenmakenstappenrichtinggepersonaliseerdleren.Lu-mioniseenvandeeerstescholendiegepersonaliseerdlereneeneigeninhoudenbetekenisheeftgegevenenditinpraktijkheeftgebracht.Deeerstemavo-eindexamenresultatenvan2016zijnvaneenuitstekendniveau.Ruimtevoortalent-ontwikkelingenzelfverantwoordelijklerenblijktprimasamentegaanmetgoedeleerresultaten.
DeonderwijsdoelenvanLumionsamengevat:• Gepersonaliseerdleren• Talentontwikkelingvanleerlingen• Leerlingenontwikkelenzelfsturing• Primaleerresultaten• Zelfverantwoordelijkleren
LeerlingenvanLumionwordenopdezewijzeuitstekendvoorbereidopdetoekomst.Meteenstevigfundamentvankernvakken:detalenenwiskunde.Lumiondenktdatdeleerlingenvannuindetoe-komstigemaatschappijbehalvekennisanderevaardighedennodighebben.Ditzijnbrede,persoonsgerichtevaardigheden,dievooralgerichtzijnpersoonsontwikkeling.Daarmeewordenvaardighedenbedoeldzoalszelfregulering(bewustekeuzeskunnenmaken),samenwerken,communicerenencreativiteit.Leerlingenwordengedurendehunschoolloopbaandirectenindirectdoordocentenencoachesaangemoedigdomdezevaardighedenteontwikkelen.Incoachgesprekkenlerenleerlingenomhaalbareleerdoelentestelleneneenplanningtemaken.Maarookombijpas-sendeleerstrategieëntebepalenentereflecterenophuneigenstudiegedrag.Deontwikkelingvandezebredevaardig-hedenwordtmedemogelijkgemaaktdoorhetteamvandocentenencoaches.Zijgevenleerlingenruimtevooreigenkeuzes.Bijvoorbeeldhoeleerlingenop-drachtengaanverwerken:alleenofsamenmetandereleerlingen,digitaalofanaloog,opzoekenofonderzoeken,presentatievormen.VoorLumionbetekent‘gepersonaliseerdleren’datdeleerling–metzijntalenten-wordtgezien,her-kendenerkend.Pasdankomendetalentenvanleerlingenoptimaaltotontwikkelingonderbegelei-dingvandedocentenencoaches.PasdankanhetteamvanLumiononderwijsopmaat,passendebegeleidingencoachingvandeleerlingrealiseren.GepersonaliseerdlerenisindevisievanLumion
![Page 6: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/6.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 6
sterkverbondenaanderegievandeleerlingvoorheteigenleerproces:zelfverantwoordelijklerenenkeuzeskunnenmaken.Doordezekrachtigefocusoptalentontwikkelingenzelfverantwoordelijkheidisbijdeleerlingenwaar-neembaareenhogemotivatieenbetrokkenheidwaartenemen.Uitrecentegesprekkenmetleer-lingen,docentenencoachesisafteleidendaterbijnaaltijdsprakeisgemotiveerdeleerlingen.Leer-lingendiebetrokkenzijnbijdeleertakenmaarookbetrokkenzijnbijmedeleerlingenendeschool.Lumionwilhetontwerpvanlerenenlesgevenindekomendejarenverderverdiepen,vernieuwenenverfijnen.Hetaankomendeschoolgebouwbiedtweervolopnieuwekansenenmogelijkhedenomderuimtezogoedalsmogelijktelatenaansluitenopeigentijdsengepersonaliseerdleren.Hetnieuweschoolgebouwwordtingerichtwordenvanuithetperspectiefvandeleerling.Bijvoorbeeldmetclus-ters-groepenvanlokalenenleerpleinen-diedooreenbegrensdeomvangdeleerlingenhetgevoelvanveiligheidenvertrouwengeven.Maarookzodanigruimenopenvankarakterzijndatalleleer-lingenerkunnenlerenenwerkenopwijzediehetbestebijhenpast.1.1LumionenZo.Leer.Ik!OmdevisieoplerenenpersoonsontwikkelingterealiserenwerktLumionsamenmethetnetwerkZo.Leer.Ik!DezegroepvanruimtwintigscholenvoorvoortgezetonderwijslaatzichinspirerendoorhetZweedseonderwijsmodel‘Kunskapsskolan’.
Zo.Leer.Ik!werktaantalentenbiedtonderwijswaarmeeelkeleerlinghetbesteuitzichzelfhaalt.Hogeleeropbrengsten,hetoptimaalbenuttenvanonderwijstijdenhettalentvanleer-lingenalsuitgangspuntzijndekernbegrippenvanZo.Leer.Ik!Zo.Leer.Ik!wileenschoolcreërenwaarleerlingenleren,waarzedagelijkswordengestimuleerdomtepresterenenwaarinverschillentussenmensenuitgangspuntzijninplaatsvaneenhin-dernis.Zo.Leer.Ik!zorgtervoordatleerlingengedurendedeopleidingsteedshundoelvoorogenhouden.
LumionwerktsamenmeteninhetnetwerkZo.Leer.Ik!enlaatzichdaarininspirerendoordeideeënvanhetZweedsemodel‘Kunskapsskolan’opgepersonaliseerdleren.Devolgendeonderwijskundigebouwstenen,zijninmeerofminderemategebaseerdophetconceptenideeënvanZo.Leer.Ik!:• Persoonlijke(didactische)coachingvormteenbelangrijkebasisvoordegewensteontwikkeling
vandeleerlingen.Doorcoachingontwikkelendevaardigheidtotzelfstandigenzelfverantwoorde-lijkleren.
• Digitaalleermateriaal.Lumionverkentin2016-2017hetdigitaleleermateriaalvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.Hetdigitaleleermateriaalisinontwikkelingals‘KED-Portal’,eenonlineportaalmetdigitaalleermateriaaldatleerlingeninstaatsteltomeigenleerdoelenenkeuzestebepalen.
• Variatieinonderwijsactiviteiten:eengevarieerdaanbodaanseminars(instructielessen),colleges,onderzoek,workshops,communicatiemomentenenpresentaties.Nadeinvoeringvancoachingis‘variatieinonderwijsactiviteiten’eenbelangrijkontwikkelingsthemavoordekomendejaren.
• Lereninsamenhang.Vakken,vakgebiedenenthema’swordenmetelkaarverbondenennietmeeralseenapartvakkengezien.
• Deinzetvan‘Stroom’,eenonlineplannings-envolgsysteemvoordocentenmaarvooralookvoordeleerlingen.
• Roosteringvanonderwijstijdinblokkeninplaatsvanklokuren.Dezeindelingvandeonderwijstijdbiedtruimtevoorclusteringvanleerinhoudenmaarookmeerruimtevoorzelfstandiglerenenwerkenvandeleerlingen.
![Page 7: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/7.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 7
1.2ICTalsacceleratorvangepersonaliseerdlerenElkeleerlingvanLumionbeschiktovereeniPad,datisvooralhetzichtbaredeelvanICTvooroudersenleerlingen.DeaanwezigheidvaneeniPadvoorelkeleerlingiseenvoorwaardeomdigitaleleermiddelenintekunnenzetten.Debredeinzetvandigitaleleermiddelenvormteenbelang-rijkeconditieomgepersonaliseerdlerentekunnenrealise-ren.LumionvindtdatICTentechnologieeenbelangrijkeonder-steuningisvoorlerenenlesgeven.ZelfstandiglerenenverantwoordelijklerenwordtinmedemogelijkgemaaktdoorICT.DenkdaarbijaandeinzetvandeiPadsmaarookdedigitaleleermaterialenenhetonlinesystemenals‘SOM-today’en‘Stroom’.
BehalveeenICT-infrastructuur,zoalsiPads,Wi-Fienglasve-zelinternet,heeftLumioneensterkebehoefteaangoeddigitaalleermateriaalomdeonderwijsdoelentebehalen.Delandelijkeontwikkelingenbeschikbaar-heidvanrijkenkrachtigdigitaalleermateriaalblijftechterintempoachterbijdeontwikkelingsgroeienbehoeftevanLumion.ICT,mediaentechnologiewordtingezetterondersteuningvanleren,lesgevenenindeondersteu-nendeprocessenzoalsadministratie.Inhetprimaireproces,lerenenlesgeven:• Digitaleeducatieveleermaterialendieonderdeelzijnvan
educatievemethodesdieingezetworden.Ditonlineleer-materiaalisveelalafkomstigvanlandelijkeeducatieveuit-geverszoalsNoordhoff,MalmbergenThiemeMeulenhoff.Opvallendisdaterbehoorlijkeverschillenzijninhetont-werp,deuitvoeringenkwaliteitvanhetonlineleermateri-aal.Van‘plat’gedigitaliseerdeleerlingenboekentoteenrij-keonlineleeromgevingmetveeluitdagingeninteractiemetdeleerling.
• ‘Showbie’wordtintoenemendemateingezetbinnendeschool.Showbieis‘app’voordeiPadwaarmeeleerlingenwerkkunneninleverenbijdedocent.DedocentvoorziethetwerkvanfeedbackeneenbeoordelingenplaatshetwerkweerteruginShowbiezodatdeleerlinghetterugziet.
• EenpilotmethetdigitaleleermateriaalvanKunskapsskolan,de‘KED-portal’.Ditiseenonlineleerportaal,noginontwikkeling,waarinvoorleerlingendemeesteinstructies,leermateriaalenopdrachtenvoorallevakkengereedstaat.Alshetleerportaalvergenoegisdoorontwikkeld,ver-vangthetoptermijndigitaleleermaterialenbijmethodesmetstappenplannen,routesenrijkeopdrachten.
• Officetoepassingenvoorhetuitwerkenvanopdrachtenenprojecten.LeerlingenzettenvooralOffice365in:Word,OneNoteenPowerPoint.
IndeondersteunendebedrijfsprocessenvanLumionwordeningezet:• SOMtodayvoorleerlingenadministratieenalsleerlingvolgsysteem.
![Page 8: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/8.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 8
• EenpilotmetStroom,hetleerlingplan-enleerlingvolgsysteemvanKunskapsskolanwordtover-wogen.
• Office365:Word,Excel,Outlook,OneNoteenPowerPoint.
![Page 9: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/9.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 9
2.DestartvanLumion2.1OntstaanDeontstaansgeschiedenisvanLumionissterkverbondenaandeonderwijsontwikkelinginhetstads-deelAmsterdamNieuw-West.In2008werdteneerstemaaldebehoeftegesignaleerdaaneennieuweschoolvoorvoortgezeton-derwijs.OpdatmomentwaserinAmsterdamsprakevan‘staandbeleid’opbestuurlijkeenstedelijkniveauzoalsdoordeverenigingOSVO(VerenigingvanschoolbestureninhetAmsterdamsevoortge-zet-enmiddelbaarberoepsonderwijs)endegemeentevastgelegdinhet‘RegionaalPlanOnderwijs-voorzieningen(RPO)’.BinnenAmsterdamZuidwesthaddenmeerderebesturendeambitievoorhetoprichtenvaneennieuweschoolvoorvoortgezetonderwijs(Amarantis,CEDERenProgresso).IneerstetermijnwashetdebedoelingdatdetweebesturenAmarantisenCEDERsameneennieuweschoolzoudenoprichten.DitinitiatiefstranddenahetfaillissementvanAmarantis.Innauwebestuurlijkeafstemmingisbeslo-tendathetbestuurProgressodenieuweschoolzouoprichten,onderdenaamCaland2,vanaf2016onderdenaamLumion.VoorProgressowasdebestuurlijkeverantwoordelijkvoordeleerlingeninAmsterdamNieuw-WesteenzwaarwegendedriveromLumioninhoogtempotestarten,erleekeenaanzienlijktekortaanlesplaatseninAmsterdamNieuw-Westteontstaan.DezebestuurlijkeverantwoordinggecombineerdmetdeambitiesvanProgressotenaanzienvanleerlingen(lerenenonderwijs)enmedewerkers(pro-fessioneleontwikkeling)werdgedeelddoordeRaadvanToezicht.DetijdsspannetussenhetdefinitievebesluitvoordeoprichtingvanCaland2enstartvandeschoolin2012wasslechtszesmaanden.Eenbijzonderefactorindezeperiodebleekhetloting-enmatchingsysteemVO-leerlingenAmsterdamtezijn.Ineerstetermijnwarenhonderdleer-lingenuitgelootvoordenieuwopterichtenschoolvanCE-DER/Amarantis.Progressoheeftdezeleerlingenactiefopnieuwuitge-nodigd,hetresultaatdaarvanwasdatheteerstecohortleerlingeneenfeitwas.Caland2gingvanstart!2.2InspiratievoorhetonderwijsontwerpIndevoorbereidingsfasehebbendeLumion-pioniersonderwijsinitiatieveneninnovatieprojectenbe-kekendiemogelijkkoppelvlakhaddenmethunideeënoverpersoonlijk,kind-entoekomstgerichtonderwijs.DeVO-sectorbevondzichin2012ineenovergangsfasevan(langdurig)opbrengstgerichtwerkennaardeeerste,nogprille,vernieuwingsprojectenrichtinggepersonaliseerdleren.Erwasopdatmomentnoggeensprakevaneenlandelijkesectorbredeimpulszoals‘Leerling2020’ende“DoorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoordachteinzetvanICT’.IndezelfdeperiodemaaktehetNederlandsevoortgezetonderwijsvoorheteerstkennismetheton-derwijsconceptgepersonaliseerdlerenKunskapsskolanuitZweden.EenZweedsescholengroepdieeenconceptvanlerenenonderwijsheeftontworpeneningerichtvanuithettoekomstperspectiefvandevanleerlingenvannu.Wathebbendeleerlingenvannuindetoekomstnodigaanbagage,zowelcognitiefalspersoonsgericht?HetonderwijskundigenorganisatieontwerpvanKunskapsskolanissterkgerichtopeenmaximaleta-lentontwikkelingvandeleerlingen,vooraldooreenkrachtigefocusopleerdoelenendiepeonder-steuningvanleerlingendoorpersoonlijkeendidactischecoaching.Dezeideeënslotenaanbijdepio-niersvanLumion.
![Page 10: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/10.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 10
MetondersteuningvandestichtingKennisnet(FransSchouwenburg)endeVO-Raad(Leerling2020)ishetNederlandsescholennetwerkZo.Leer.Ik!gestart.HieraannemenVO-scholendeeldieinspiratieputtenuitdeideeënvanKunskapsskolaneninmeerofminderematehunonderwijshieropinrichten.Lumionneemtdaarnavanaf2015deelaanhetLeerling2020leerlab‘Dedocentalsdidactischecoach:hoezietdeveranderenderolvandedocentalsdidactischcoacheruit?’.DeleerlabszijnonderdeelvanhetprojectLeerling2020(VO-Raad)enhet‘Doorbraakprojectgepersonaliseerdlerenmeteendoor-dachteinzetvanICT’(ministerievanEZenOCW).InditleerlabwerktLumionmeteenzestalanderescholensamendiezicheveneensbaserenophetonderwijsconceptvan‘Zo.Leer.Ik!’.Indeleerlabswordendescholenondersteundbijhetversnellenvangepersonaliseerdlerenindeschoolendelendeelnemendescholenervaringenengoodpracticesinhetveranderingsproces.
![Page 11: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/11.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 11
3.VisieDehuidigevisieoplerenenonderwijsvanLumionisvooralgebaseerdopvisionaireideeën,vooralafkomstigvandebestuurderendedirecteur.Indithoofdstukwordtdevisievanuithetformeleper-spectiefbeschreven,vooralgebaseerdopvisie-enplandocumenten.Deervaringenbelevingvandevisiewordtinhoofdstuk6beschreven,vooralgebaseerdopinterviewsopallelagen.
Hetprocesvanvisieontwikkeling.Hetformulerenenverderontwikkelenvandevi-sievandeschooliseeniteratiefprocesgebleken.IndevoorbereidingsfaseenpioniersfasefasevanLumionzijndeinitiatiefnemersenkwartierma-kersvanuiteensetinformeleideeënenconcep-tenvoorkindgerichtlerenengepersonaliseerdonderwijsaandeslaggegaan.Gaandewegdeeerstevierjarenisdezeconceptvisiealseenpro-cesverderherijkt,bijgestelden(tendele)vastge-legd.DevisievanLumionzalookkomendejarenalseenvoortdurendproceswordenverdieptenbijgesteld.
3.1VisiebouwstenenvoorlerenenonderwijsLumionheeftindevisieoplerenenonderwijseengerichtefocusoptweevisiebouwstenen:devisieopdeleerlingendevisieoplerenenpersoonsontwikkeling.
Visiebouwsteenleren
Lumionstreeftnaarleerprocessendiewordengekenmerktdoor‘zelfstandiglerenenwerken’.
Zelfstandiglerenindebetekenis:
• Deleerlingplantenorganiseertzelf;
• Deleerlingsteltzelfgroepensamen.
Zelfstandigwerkenindebetekenis:
• Eengoedeopdracht;
• Fasenvaneenles;
Visiebouwsteenleren
Lumionbrengtindevakken(hetformelecurriculum)zoveelalsmogelijksamenhangaan.
Visiebouwsteenleren
Lumionstreeftnaar‘adaptiefleren’metdeinhoud:
• Intoenemendematezelfstandiglerenenhandelen;
• Samenmetandereneninsamenhangleren;
• Reflecterenopdeinhoudenproces;
• Lerenindoorlopendeleerlijnen;
• Lereninreëlecontexten.
Visiebouwsteenleerlingprofiel
DeLumionleerling:
• Isonderzoekend;
• Voeltzichthuisenontplooitzijnvaardigheden;
• Wordtgekendengewaardeerd;
• Wilgraagleren;
• Wilgeïnspireerdenuitgedaagdworden;
![Page 12: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/12.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 12
• Wilsteedsmeerverantwoordelijkheiddragen;
• Staatopenvooranderen;
• Gaatsteedsbewusterkiezen.
KernwaardenvandeLumionleerling
• Onderzoekend;• Leerlingvoeltzichthuis;• Leerlingontplooitzijnvaardigheden.
Visiebouwsteenleergemeenschap
Lumionstaatvooreenlerendegemeenschapvanleerlingenendocenten,metdezetypischekenmerken:
• Creatiefenambitieus;• Grensverleggendenbetrokken;• Lerendenvrij.
3.2VisiebouwstenenvoormedewerkersenprofessionaliteitDedocentenenhetteamvormengezamenlijkhetsocialekapitaalvanLumion.HetsocialekapitaalisvoorLumionhetkrachtigsteinstrumentariumomdevisieoplerenenonderwijsendaarmeedeorga-nisatiedoelentekunnenrealiseren.Devisieademteenkrachtigefocusopdedocent,hetteamalskritischesuccesfactor.
VisieopdedocentDocentprofiel
Eendocent,medewerker:• Wordtgekendengewaardeerd;• Isgeïnspireerdengedreven;• Iskritischnaarzichzelfenanderen;• Wilonzedoelenbereiken;• Verantwoordelijkvoortakenenafspraken;• Jegaatuitvanhetteambelang;• Jebentbevlogen,trachtanderenenleerlingenteinspire-
ren;• Jegeeftjezelfenanderenruimteomfoutentemaken.
KernwaardenvandeLumion-docent
• Ontdekken;• Vertrouwen;• Ontplooien.
Visie:strategie Destrategieomdevisieopwerkenendedocentterealiseren:
• Alledocentennemenbinnendeschoolderolvanpersoon-lijkendidactischecoach;
• Alledocentenorganiserenenzettenwekelijkseendagdeelinvooroverlegenprofessioneleontwikkeling;
• Deteamscentraalengezamenlijkeverantwoordelijkheid.Docentenwerkeninteamssamen,indevormvangeza-menlijkeverantwoordelijkheid,geleiddooreengroepvanteamleidersdiegezamenlijkverantwoordelijkzijnvoordeteams;
• Professionaliseringwordtbijvoorkeurinterngerealiseerdopbasisvanhetprincipe‘train-de-trainer’.
3.3HetDNAvanLumion
![Page 13: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/13.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 13
HetDNAvanLumion(inopbouw) Leerling Docent Manage-ment
Vertrouwen X X X
Respect X X X Eigenaarschap X X X Leerlingen-docentevormeneenle-
rendegemeenschapX X X
Leerling-Docent-Ouders X X Eigenverantwoordelijkheid X X X Gezamenlijkverantwoordelijkheid X X Zelfbewustleraarschap X Werkeninteams X X Gedeeldleiderschap X X Visionaireninnovatiefleiderschap X X
3.4VisieontwikkelingLumiongaatnu(2017)overnaareenontwikkelingsfasewaarindeschoolalsorganisatiesterkgaatgroeien.Dezegroeivereisttenaanzienvandevisieenontwikkelingsdoelen:1. Samenhangenoverzichttenaanzienvandeontwikkelingsdoelen.2. Duidelijkheidentransparantie.Ditdraagtbijaaneencultuurvanwerkendiegebaseerdopeen
herkenbarestipaandehorizonenhelderebeeldenbijderoutedaarnaartoe.3. Voortdurendefocusoprichting,dooreenbeperktesetvanambitieuzedoelen.Omsamenhangen
coherentienuenvooralindetoekomstinhetteamterealiserenenbehoudenishetaanteradenomfocusaantebrengenindeontwikkelingsdoelen.
Dehuidigevisiekanoponderdelenwordenherijkt,uitgebreidenwordenaangescherpt.Ookditisgeengebeurtenismaareencontinuproces.Zoalsindeontwikkelingsvragenvanhoofdstuk7verderwordtuitgewerkt,kunnendevolgendevisiebouwstenenhierinaanbodkomen:
Gepersonaliseerdleren
Dehuidigevisieoplerenenlesgeveninbeddenineenbrederkader,bijvoorbeeldpersoonlijkofgepersonaliseerdleren.Ontwikkelenvandevisiebouwsteengepersonali-seerd/persoonlijkleren.MetdeverbindingennaarZo.Leer.Ik!
Persoonsvorming Ontwikkelenenexpliciterenvaneenvisiebouwsteenpersoons-vormingwaarindehuidigevisie-elemententenaanzienvandeleerlingwordengekaderdineenschooleigensetvanLumion21eeeuwsevaardigheden(hetDNAvandeleerlingenvanLumion).Verbindingmetcoachingalsdiepeondersteuningvandeper-soonsvormingvanleerlingen.
Leerstofaanbod Eenvisiebouwsteengerichtopdewijzewaaropthematiseringenclusteringvanleerinhoudenindetoekomsteruitgaatzien.InverbindingmetZo.Leer.Ik!endebalanstussenanaloogendigitaalleermateriaal.IndezevisiebouwsteenkanrichtingwordengegevenaandewijzewaaropLumiondedidactischeaanpaknaardetoekomstzietengaatontwikkelen:eenrijkevariatieaanlessen,leervor-menendidactischewerkvormen.
Toetsenenevalue-ren
Visieontwikkelingoptoetsenenevaluerenindecontextvandedoelentenaanzienvangepersonaliseerdleren.Dewaardevan
![Page 14: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/14.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 14
toetsenenevaluerenherbepalenenexpliciteren.
ICT&technologie OntwikkelenvaneenvisiebouwsteenopeendoordachteinzetvanICT,mediaentechnologie.Hierinkunnentweeelementeneenrolspelen:-ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid)-ICTalsmiddelomleer-enonderwijsprocessenteversterken.
Visieproces Devisievertalennaareensetvankernwaarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordengemaaktnaarhetladenvandevisie.Inhoudenbetekenisgeveninwaarneembaarge-drag.Ditleidttoteengezamenlijkestipaandehorizoneneengezamenlijketaalhierbij.
3.5OndersteuningaanvisieontwikkelingHetverderontwikkelenvandevisie,vooraldeaspectendiepersoonlijk/gepersonaliseerdrakenkanwordenondersteunddoordezevisiemodellen:1. PiramidevanDanielKim2. Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)3. Negennetwerkpuntennaargepersonaliseerdleren(DavidHargreaves)PiramidevanDanielKimDepiramidevanDanielKim,Amerikaansonder-wijsinspirator,maakthetbelangzichtbaarvaneendoelgerichteorganisatieendoelgerichteveranderingsprocessen(Lumion:groeienop-schaling).Indeontwikkelingvanonderwijsorganisatiesiseenonderscheidtemakentussenverschillendelagen:erissprakevaneenhiërarchievankeu-zes.DanielKimgeeftdezeweerineenpiramide.Eengroei-enveranderprocesnaargepersonali-seerdlerenwordtkansrijkeralsdeinnovatiegestoeldisopeengedeeldevisiedievervolgensweergebaseerdisopdedialoogbinnenhetteam.Dereikwijdtevandeveranderdoelenendeimpactopdeschoolorganisatiebepalenhoebreedendiephetfundamentmoetzijn.Matrixbetekenisgevinggepersonaliseerdleren(OMJS)Indematrixvanbetekenisgevingkomenzesbasisdimensiesvangepersonaliseerdlerenbijelkaar,alsmetelkaarverbondenbouwstenenvooreenschooleigenvisieopenbetekenisvangepersonaliseerdleren.Doordezesdimensiessamenmethetteamteonderzoekenenuittelijnenontstaateenkrach-tigegedeeldebetekenis,inhoudenreikwijdte.Hetspectrumaandimensiesiseenvloeiendmodelenkader.Desetkandoordeschoolaangevuldenuitgebreidwordenmetnieuwedimensiesenaspectendiepassenbijdeschooleigenvisieopgepersonaliseerdleren.
MATRIXVANBETEKENISGEVINGGEPERSONALISEERDLEREN
![Page 15: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/15.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 15
Leraarcentraal Leerlingcentraal Leerlinggestuurd
Regie Gepersonaliseerdleren Persoonlijkleren
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Eigenaarschap Volgtdeleraar Begrijpt Investeert Isautonoom
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Motivatie Extrinsiek Intrinsiek
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Betrokkenheid Passief Actief Verbindend Flow
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Evaluatieentoetsing Summatief Formatief
Waarstaatdeschoolnu?
Waarwildeschoolkomen?
Aandachtspunten
Houvastdoordieptes(DavidHargreaves)EenbetekenisvolenbelangrijkhouvastophetgeheelvangepersonaliseerdlerenisontwikkelddoorDavidHargreaves(2006).HetkadervanHargreavesopgepersonaliseerdlerenlevertconcreethouvastoptenaanzienvan:
• Hetcurriculumontwerpvangepersonaliseerdleren;• Hetorganisatieontwerpvangepersonaliseerdleren;• Leiderschapdatnodigisvoordeinnovatie.
Hargreavesidentificeertnegen,onderlingmetelkaarverbonden,toegangs-ennetwerkpunten.Denegen‘gateways’totgepersonaliseerdlerenmetalsdoelstellingomhetlerenteverbeteren.Denegennetwerkpunten(gateways)zijn:
![Page 16: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/16.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 16
• Curriculum;• ICTennieuwetechnologieën;• Lerenleren;• Toetsingenevaluatie;• Adviesensupport;• Mentoraatencoaching;• Deleerlinginhetontwerpenuitvoering
betrekken;• Herijkingteamencrew;• Ontwerpenorganisatie.DooreenkrachtigevisieenfocusopdezenegennetwerkpuntenteontwikkelenkanLumionvoldoen-de‘diepte’invierkernindicatorenvangepersonaliseerdlerenrealiseren.• Diepleren• Diepeervaringen• Diepleiderschap• DiepeondersteuningOmverbindingentussendenegennetwerkpuntenendevierdiepteszichtbaartemakenheeftDavidHargreavesdenetwerkpuntengeclusterdingroepen.Groepenvanfactoren(netwerkpunten)dieleidentotdevierdieptesvange-personaliseerdleren.Denegennetwerkpuntenenvierdiepteshelpendeschoolomdeschooleigenkritischesuccesfacto-renvangepersonaliseerdlerenteidentificerenenbepalen.Hetka-dergenereertbovendieneenver-dieptoverzichtvandesleutelfacto-renvangepersonaliseerdleren.
![Page 17: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/17.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 17
4.Coaching4.1Watiscoaching,watishetdoel?Coachingvormteenbelangrijkonderdeelvandeaanpakenontwikkelingvanleerlingennaarzelfver-antwoordelijkleren.DeinhoudenwijzevancoachingisgebaseerdophetmodeldidactischcoachenvanKunskapsskolan.Lumionkiestindehuidigeontwikkelingsfaseheelduidelijkvoorpersoonlijkecoa-chingvanleerlingen.Inhetgevalvanpersoonlijkecoachingvoertdecoachcoachgesprekkenmetleer-lingeneen-op-eenenmeestalbuitendelessituatie.Lumionverwachtdatleerlingenzichdoordezemaniervancoachenzichkunnenontwikkelentotautonomeenzelfstandigeleerlingen.Leerlingendiestap-voor-stapeigenaarwordtvanhuneigenleren.Coachingdraagtbijaan:• Deontwikkelingvanbredevaardighe-
denenpersoonlijkeontwikkeling,zoalsdoelenkunnenstellen,plannen,reflec-teren,onderzoeken;
• Hetbereikenvangoedeleerresultaten.
Leerlingenvanhettweedeleerjaar(2016)hebbeneenmaalpertweewekeneencoachgesprekenervarencoachingalseenvan‘tops’vanLumion.Decoachgesprekkenzijnaltijdeen-op-eenmetdecoach,zeldeningroepsverbandofineenles.Dezeleerlingenervarendegesprekkenals’eerlijk’en’oprecht’.Deleerlingwordtdoordecoachgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijknaarzichzelftezijn.Leerlingeninleerjaarviergevenaandatdebehoefteaancoachingafneemt,zowelindeloopvandeschoolloopbaanalsindeloopvanhetschooljaar.Zijvoerencoachgesprekkenineenva-riatievaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaanden.Opvallendisdatdeleer-lingeninhetvierdejaarkritischerzijnnaarkwaliteitvandecoaches.Zijervarendanverschillenindewijzeenkwaliteitvancoaching.
CoachingbetekentvoordeLumionleerlingmeerruimteomeigenkeuzestemakeninleren,doelstel-lingenvaststellenenstudieplanning.Ditleidttothogeremotivatievandeleerlingenenbevorderthetwelbevinden.Coachingbetekentdatdeleerlingen,onderbegeleidingvanhuncoach,huneigendoe-lenstellen.Vervolgensgaanzijhieraanwerkenmetalsdoelgoedeleerresultatentebehalen.DecoachesvanLumionbegeleidenditproces.Zijvolgenhetleerprocesendemanierwaaropdeleer-lingenhundoelenhalen.Dezerolisduidelijkandersdanderolvaneenmentor.Elkeleerlingheefteenregelmatigeencoachgesprekmetdevastecoach.Gemiddeldhebbencoachenleerlingeenmaalpertweetotdriewekeneencoachgesprek.Hetaantalcoachgesprekkenisperleer-jaarenperperiodeverschillend:• Indeleerjareneenentweeisdebehoefteaancoachinghoog,indehogereleerjarenneemtdeze
behoeftegeleidelijkaf.Hieruitkunnenweafleidendatleerlingenzichverderinhunschoolloop-baanontwikkelentotzelfstandigeenzelfverantwoordelijkeleerlingen.
• Alsderesultatenvandeleerlingachterblijvenleidtditmeestaltotmeercoachgesprekken.BinnenLumionzijnálledocentenopgeleidtotcoach.Elkedocentbegeleidt10tot15leerlingenalscoach.Hetmomentvancoachingisnietgeplandinhetlesroosterenisvrij.Meestalwordencoachge-
![Page 18: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/18.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 18
sprekkenbuitendelessengevoerd.DerolvaneenLumiondocentverandertdoorcoaching.Dedocentwordtmeereenbegeleiderinplaatsvankennisexpert.Coacheshebbendevolgendetaken:• Leerlingenhelpenomstructuurinhunleer-
procesaantebrengen.Vooraldoorteon-dersteunenbijhetbepalenvandoelen,leer-strategieëneneenstudieplanning;
• Leerlingenhelpenomterugtekijkenophunleren,eenreflectievehoudingontwikkelen.Bijvoorbeelddoorterugteblikkenopwerkdatdeafgelopenweekisgemaakt,hetresul-taat.Maarookopdemanierwaaropdeleer-lingditheeftaangepakt.Watheeftgewerkt?Watniet?
• Leerlingenhelpenzichbewusttewordenvanzijnsterkeenzwakkekanten;• Leerlingenhelpenomkritischteblijvenophuntaken;• Coachgesprekkenkunnenaanpassenopdebehoeftenvanenhetvermogenvandeleerling.
DocentenvanLumiongevenaandatdoorcoachingduidelijkeengroeiendeigenaarschapbijdeleerlingeniswaartenemen.Eigenaarschapvanleerlingentenaanzienvanleerresultaten,dewijzevanleren(leerstrategieënenleerstijlen)enstudieplanning.Eenandereopbrengstvancoachingisvolgenshendatdeleerlingenzichmeerenmeerbewustzijnhoezijhetbesteleren:studieplanning,leerdoelen,leerstrategieënenreflectie.Totslotgevendocentenaandatcoa-chingpositieveeffectenheeftopdepersoonlijkeontwikkelingvanleerlingen.Zijzijnsteedsbe-terinstaatomzelfstandigkeuzestekunnenmakenenbesluitentenemen.Totslotgevendo-centenaandatcoachingleidttothogerebetrokkenheidvandeleerlingen.
4.2HetcoachgesprekBinnenLumionpassenallecoacheseeneenduidigegespreksstructuurtoe.Eencoachgesprekzieterinopbouwalsvolgtuit:
Vijffasenvaneencoachgesprek
0. Voorbereiding Deleerlingbereidtzichophetcoachgesprekvoordoorterugteblikkenopdeafgelopenperiode,watginggoed,watniet?Hebikmijngesteldeleerdoelenbehaald?Deleerlingbliktvoorafookvooruitnaardeko-mendeperiode;watgaikleren?Hoegaikleren?Wanneergaikleren?Decoachbereidtzichvoordoordeleerresultateninleerlingvolgsys-teemnatelopenenfeedbackvananderedocententebekijken.
1. Introductie Voorbeeldvraag:‘Hoegaathetmetje?’‘Watvoorleukshebjegedaandeafgelopenweek?’Decoachscheptindestartvanhetcoachgesprekeenveiligesfeer.Devragenzijngerichtopzowelfeitenalspersoonlijkeaspecten.Ditkanbetekenendateencoachstartmetpratenover‘ditjesendatjes’omvervolgensverdertegaantotde‘ordevandedag’,hetlerenvandeleerling.
![Page 19: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/19.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 19
2. Huidigestatus Voorbeeldvraag:‘Hebjejouwdoelenbehaald?’‘Wathebjedezeweekgeleerd?’Decoachstarthetgesprekmeteenoverzichtvanmetdehuidigestandvanzaken,degesteldedoelenendebehaalderesultaten.Vervolgensgeeftdeleerlingzijn/haarmeninghierover.
3. Doelenstellen Voorbeeldvraag:‘Watzijnjouwdoelenvoordekomendeweek?’‘Watgajeleren(leerdoelen)?Hoegajedatleren(werkdoelen)?”’Decoachendeleerlinggaaninhetcoachgesprekdoelenstellen.BijLumiongaathetdanomconcreteleer-enwerkdoelenvoordekortetermijn.Decoachmaaktdaarbijwelaltijddeverbindingmetdelangetermijndoelenvandeleerling.
4. Strategieënkiezen Voorbeeldvraag:‘Hoeplanjejetijdomjeleerdoelentehalen?’‘Watvoorondersteuningofbegeleidingdenkjijnodigtehebben?”’Indezefasevanhetcoachgesprekbepaaltdeleerling,metondersteu-ningvandecoach,destudieplanningendewijzewaaropdeleerlingdegesteldedoelengaatbehalen.Hoepakikhetaan?Wiehebikdaarbijnodig?
5. Conclusie Voorbeeldvraag:“Watwarendemeestbelangrijkepuntenvanonsgesprek?”Indelaatstefasevanhetcoachgesprekwordendevervolgstappenvandeleerlingbesproken.Decoachendeleerlingkijkenallebeiterugophetverloopendekwaliteitvanhetcoachgesprek.
4.2CoachinginontwikkelingLumionheeftalineenkortetijdeenstevigeenschoolbredebasisvancoachinggerealiseerd.Coachingvooralleleerlingen,enmetelkedocentalscoach.Coachingiseenbelangrijkestapomleerlingenopwegnaarzelfstandiglerenenzelfstandigwerkentebrengen.Hetiseenbewustekeuzeomalledocentenopteleidentotcoach.Alledocentenpassendezelfdewijzevancoachentoe.Ditiseenbelangrijkevoorwaardeomcoachenteverdiepenenteverbreden.
Oudersgevenduidelijkaangeïnformeerdtewillenwordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.ZijzijnsterkgeïnteresseerdindewijzehoezijalsouderdecoachingvanLumionkunnenondersteunenenverdiepen.Almetalhebbenouderszeerpositieveverwachtingenvancoaching.Zeverwachtendatdepositievebenaderingvancoachinghetkind‘sterker’maakt.
Lumionzalcoachingindekomendejarenverderontwikkelenenverdiepen.Lumiongaateenwerkwij-zeonderzoekenenontwikkelenwaarmeeleerlingenzelfstandigcoachnotitiesencoachafsprakenkun-nenvastleggen.Ouderswordenindenabijetoekomstnogmeerbetrokkenbijcoaching,als‘educatiefpartner’.Nietalleendoorinformatietegevenmaarookdoorhenactiefinhetcoachprocestebetrek-ken,bijvoorbeeldineenlange-termijn-doelen-gesprektussencoach,leerlingenouder.
![Page 20: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/20.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 20
NuzetLumionpersoonlijkecoachingin.Lumiongaatonderzoekenofinalleleersituaties,dusookinstructielessenenworkshopsbijvakken,coachingingepastkanworden(didactischcoachen).Lumionverkentin2016-2017debruikbaarheidenmogelijkhedenvandeKED-Portal.Datiseenpor-taalmedigitaalleermateriaalinlosseblokken(steps)enmeerdereniveaus(rubrics).Ditleermateriaalbiedtdeleerlingruimteommeereigenkeuzestemakentenaanzienvanleren.Kortom,ruimtevoorleren!
![Page 21: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/21.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 21
5.Deinnovatie-expeditieLumionisgestartin2012alseennieuweschool.Datiseenuitgangspuntdatveelruimtegeeftvoornieuweideeëneninnovatiefonderwijs-enorganisatieontwerpinvergelijkingmethetuitgangspuntvoorveranderingenvanbestaandescholen.Indetijdgezienkunnenvijffasesvanorganisatieontwik-kelingvanLumionwordenonderscheiden:
5.1ExpeditiekadersOpbasisvaneenflinkaantalgesprekkenindeschoolenvisie-enplandocumentenzijneenaantalkritischesuccesfactorenteidentificeren.Kritischesuccesfac-torendieinzichtverschaffeninhetprocesvanont-wikkelingvanLumion.Welkebeleidskeuzesenstra-tegieënblekentotteleidentothetonderwijsendeorganisatievanLumion?WaardoorenopwelkewijzewerdhetteamhetsocialekapitaalvanLumion?Wel-kefundamentenvoorhetonderwijsontwerpblekenhetverschiltemaken,waarom?Indittabelhieronderwordendezegeïdentificeerdesuccesfactorenbeschreven.Dezesuccesfactorentegelijkwordengeplaatstinhetframework‘Cohe-rence’vanMichaelFullan.Hiermeewordendesuc-cesfactorenvanLumionverbondenaanresultatenvaninternationaalonderwijsonderzoekenontstaateenmeerdimensionaalinzicht.Inhoofdstuk8wordeneenaantalontwikkelvragenvoorLumionvoorde(nabije)toekomstaangereikt.Dezezijnmedegebaseerdopdekritischesuccesfac-torenenmogelijkeeffectendaarvanvooronderwijs-enorganisatieontwikkeling,voordenabijedetoekomst.InCoherentie-raamwerk,eendynamisch,aanpasbaaractie-framework,onderscheidtMichaelFullanalsvijfbouwstenenvooreensuccesvolleonderwijsorganisatieofveranderingsproces:1. Focusopdegoederichtingomeencollectiefdoeltebereiken;2. Samenwerkingsculturencreërenenindividuelerollenenteamrollenverduidelijken;3. Verdiependlerenomverbeteringenteversnelleneninnovatietecultiveren;4. Verzekerenvanverantwoordelijkheidvanbinnenuit.
• Verander- en verbeter-capaciteit vergroten
Verdiepend leren
Leiderschap
Focus op richting
Cultiveren van de samen-werking
Slim verant-woorden
• Collegiaal leren
• Doelgerichtheid• Doelen met impact• Duidelijke strategie• Leiderschap bij verandering
Als we een effectief verant-woordingsbeleid willen hanteren, dan moeten we voorwaarden ontwikkelen om een “intern verantwoordelijkheidsgevoel” te maximaliseren en interne verantwoording omkaderen en versterken met externe verantwoording.
Focus is niet slechts een kwestie van het formuleren van doelen. Het is een proces dat initiële en voortdurende betrokkenheid behoeft.
Samenwerken gaat niet slechts om het creëren van een plek waar mensen zich goed voelen, maar om het cultiveren van ieders deskundigheid ten behoeve van een collectief doel.
We moeten onze focus
verleggen naar een verdiepend begrip van
het leerproces en hoe we dit kunnen beïnvloeden. Dit
vraagt om kennisopbouwende partnerschappen voor alle betrokkenen.
• Interne verantwoordelijkheid• Externe verantwoording
• Duidelijkheid geven over leerdoelen• Precieze pedagogiek• Praktijk veranderen door het vergroten
van verbeter- en verandercapaciteit
Nooit eerder was het zo belangrijk om je eigen leider te zijn. Zorg voor coherentie in deze chaotische tijd.
Leiderschap• Beheers het Raamwerk • Leiderschapsontwikkeling op alle niveaus
• Groeicultuur• Lerend leiderschap
![Page 22: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/22.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 22
5. Dekernvanhetraamwerkwordtgevormddoor‘leiderschaptotcoherentie’,datallevierhoofd-componentenmetelkaarverbindt.Leidersdieinpartnerschappensamenwerken,bepalenhoedeviercomponentengecombineerdhorentewordenomtevoldoenaandeuiteenlopendebehoef-tenbinnendecontext.
5.2KritischesuccesfactorenKritischeSuccesFactoren(KSF) Coherence
Nieuweschool:geenverleden,weltoekomst.Lumionkenthetvoordeelvaneenstartup,eengloednieuweschool.Daarmeeisdeschool,deschoolleidingenhetteameenonbeschrevenboek,zonderhistorischopgebouwdedenk-enwerkcultuur.Maarwelmeteennieuwteamwaarinbewustgezochtisnaarenge-stuurdisopeengrondhoudingvanopenheideneenattitudevanveran-deringsbereidheidindecrewencrewmembers.Erishierstriktgenomengeensprakevaneenveranderings-entransitie-proces.Hetzelfdeontwerpvanonderwijsenorganisatierealiserenineenbestaandeschool,vraagteenveranderingsprocesmetveelimpact.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Bewustewervingendiepeondersteuningvannieuwedocenten.Lumionheeftdocentengeworvenopbasisvaneenprofieldatgebaseerdisopenverbondenisaandeonderwijs-enorganisatievisievanLumion.Gedurendedepioniersjarenishiervooreensoortvandocentprofielont-staan.Tegelijkertijdisvanmeetafaangerichteendiepepersoonsgerichtebe-geleidingvannieuwedocentengerealiseerd,metnamedoordeteamlei-ders.Dezediepeondersteuningisgebaseerdophetideedatdocentendievanuitandere‘bestaande’organisatiesinstromennogweinigervaringhebbenmetdeinnovatievemaniervanonderwijsenorganisatie.Indepraktijkistotnutoegeblekendaternognauwelijksdocentenopbasisvaneenmismatchzijnvertrokkennaareenanderewerkkring.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Bouwenaandeteamcultuur:hetteamalssociaalkapitaal.ZoweldeschoolleidingalshetbestuurProgressohebbengezamenlijkdoelgerichtvanafdestartfasetotenmetdepioniersfasevanLumiongerichtgebouwdaanengestuurdophetteamalssociaalkapitaal.Dezefocusgerealiseerddoorleiderschapheeftgeresulteerdineenteamcul-tuurvanopenheidenveranderingsbereidheid.ProgressoenLumionbenoemenditindevisievanals‘zelfbewustleraarschap’.
CultiverensamenwerkingLeiderschap
Gezamenlijkeverantwoordelijkheid.Hetbasisprincipevangezamenlijkeverantwoordelijkheidopallelagenvandeorganisatie.Drieteamleiderszijngezamenlijkverantwoordelijkvoordeteamsenzijnnietaanéénteamgekoppeld.Alleteamszijnvervolgensgezamenlijkverantwoordelijkvooralleleer-lingen.Hetgeheleteamisgezamenlijkverantwoordelijkvoordewerk-processen,deinhoudvandeLumionacademieendaarmeegezamenlijkverantwoordelijkvoorbelangrijkeaspectenvanonderwijsontwikkelingeninnovatie.
CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap
Communitygedachte.AlsfundamentvoordeschoolorganisatieheeftLumioneenlerendege-meenschapvandocentenenleerlingenvoorogen.Metnameindeeer-stetweeádriejarenisbewustenberedeneerdaandezegemeenschap
CultiverensamenwerkingSlimverantwoordenLeiderschap
![Page 23: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/23.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 23
gebouwd.Dekleineschaalvandeschoolheefthieraanbijgedragenenheefteenperceptievannabijheidgebracht.Voordetoekomstishetbehoudenvandezenabijheideneenflorerendeleercommunityeenuitdaginginhetgroeiscenario.Indeaankomendenieuwbouwsituatiewordtnabijheidvoorziendoorhetinrichtenvanleerunitsvanmaximaal175leerlingen.
Eenlerendeorganisatiealsaccelerator.Lerenvanenmetelkaariseenvandefundamentenvandewerkproces-senbinnenLumion.VooralgevatindeLumion-academie.Indezeaca-demieligthetaccentnunogopformelevormenvansamenleren,bij-voorbeelddoorkennis,ervaringenaanelkaartepresenteren.Indetoe-komstkaninformeellereneenduurzamedoorontwikkelingvanhetprin-cipelerenvanenmetelkaarvormen.Eentweedesuccesfactorisdatstructureel–wekelijks-eendagdeelwordtingeroosterdvoorteamoverlegendeLumion-academie.
Cultiverensamenwerking
Eigenaarschapengedeeldleiderschap.InhetontwerpvanLumionisvanuithetleiderschapendeorganisatieinrichtinggestreefdnaar’gedeeldleiderschap’opalleniveaus(inclusiefheteigenaarschap).Erisgebouwdaaneen‘plat’organisatieontwerpwaarindeteamleidersderuggengraatvormen.Tegelijkwasdeschoollei-dingenbestuurderzichervanbewustdatditnieuwerollenenvaardig-hedenvraagtvanhetmiddenkader,deteamleiders.Progressokenteenbredeendiepeopvattingovergedeeldleiderschapophetniveauvandedocenten:met,voorenvandocenten.Hierisge-deeldleiderschapindeteamcultuurgevatenwaarneembaar.Gedeeldleiderschapopdocentniveaukenttweedimensies:• Gedeeldleiderschaptenaanzienvanhetproces(organisatie).
Bijvoorbeeldinteamoverlegdatonderroulerendvoorzitterschapvandedocenteninhetteamwordtgevoerd.
• Gedeeldleiderschaptenaanzienvandeinhoud(vanlerenenon-derwijs).BijvoorbeeldindeLumion-academiewaardocentenkennisenerva-ringmetelkaardoordezebijvoorbeeldaanelkaartepresenteren.
Cultiverensamenwerking
Hetkindcentraal:kindgerichtengepersonaliseerdlerenenonderwijs.HetonderwijsontwerpvanLumionisvanafdevoorbereidinggebouwdophetperspectiefvankindgerichtonderwijsengepersonaliseerdleren.Deperiode2012-2013wasvoorhetNederlandseonderwijshetmomentum
Verdiependleren
![Page 24: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/24.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 24
vandeovergangvanopbrengstgerichtnaarkindgerichtengepersonali-seerdonderwijs.Lumionheeftopdatmomentdezeparadigmashiftuitstekendgeïdentifi-ceerd.DoorinspiratieoptedoeninZweden(Kunskapsskolan)enteZo.Leer.Ik!netwerkishetonderwijsontwerpperfectin‘sync’metveran-derendemaatschappelijkeopvattingenoverleren,onderwijs.Lumionheeftoogvoordecognitieveontwikkelingenvoordepersoons-ontwikkelingvandeleerlingen.Onderinvloedvandezevisieenpersoon-lijkecoachingblekenLumionleerlingenalinkortetijdwaarneembaarverantwoordelijkenverantwoordelijkheidvoorhuneigenleerprocesteverwervenentevertonen.Krachtigepersoonsontwikkelingmetalskerndevaardigheidzelfreguleringheefthieraanbijgedragen.
Coachingvooralleleerlingenalsaccelerator.Inhetleer-enonderwijsprocesvanLumionwordteenaanzienlijkdeelvandeverantwoordelijkheidbijdeleerlingenbelegd,hoeweleraltijdsprakeisvan‘shared-control’;dedocentendeschoolzijnaltijdeindver-antwoordelijk.Deschoolbredeinzetvanpersoonlijkeendidactischecoachingvanalleleerlingenheefthieraaninhogemateaanbijgedragen,datwordtonder-schrevendoorvelebetrokkenen.Coachingenhetverleggenvanverant-woordelijkheidrichtingleerlingheeftwaarneembaargeleidtoteensub-stantiëlegroeivanheteigenaarschapbijleerlingen.
Verdiependleren
Foutenmakenmag:iteratieveorganisatieontwikkeling.Hetgeheleprocesvanorganisatieontwikkelingkenmerktzichminofmeerdooreeniteratievemaniervanwerkenenontwikkelen.Verkennen,onderzoeken,testen,invoeren,bijstellen.Erisvoorafeenherkenbarefocusopdeinnovatieveonderwijsdoelenendeambitieuzedoelentenaanzienvanteamontwikkeling,hoewelnietaltijdgeëxpliciteerd.Dewegnaardezedoelenwordtniettevorenplanmatig-alseenblauw-druk-indetailuitgewerkt,maaralwerkendbereikt.Hiermeewordttege-lijkgebouwdaaneencultuurwaarineenonderzoeken,explorerenenverkennenaangemoedigdwordt,waarfoutenmakenmag.
FocusoprichtingCultiverensamenwerking
Vaksectieszijnnietvoorzien.Lumionheeftinhetonderwijs-enorganisatieontwerpvanafdestartervoorgekozenomgeenverticaleorganisatiestructuurindevormvanvaksectiestecreëren.Doorgaandelijnenenverticaleafstemmingwordtgevondenindegerea-liseerdewerkcultuurvanlerenenwerkenmetelkaar,metnameindegeroosterdetijdvooroverlegendeLumion-academie.DegroeivanLu-mionkanleidentotherijkingvandezebeleidskeuzes.
FocusoprichtingCultiverensamenwerkingSlimverantwoorden
Visionairleiderschap.DeschoolleidervanLumion,destijdsCaland2,heeftvandebestuurder(Progresso)eenopenopdrachtenverreikendmandaatgekregentenaanzienvanhetontwerpvanonderwijsenorganisatie.Beidebetrokke-nenwerktenalgeruimetijdmetelkaarsamenindehetCalandlyceum(1)waardoorwederzijdsvertrouweninsterkematevoorhandenwas.Ruimtevoordeschoolleidermeteenzorgvuldigemonitoringvandebestuurderheeftgeleidtoteigenaarschapenpositieveautonomieindeschoolleiding.Ruimtedieisgebaseerdopgezamenlijkevisieenopvattingen:gedeeldleiderschapeneigenaarschapineenteamcultuurvanopenheidenver-anderingsbereidheid.
SlimverantwoordenLeiderschap
![Page 25: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/25.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 25
Degoudendriehoek‘kind-docent-ouder’.
Lumionheeftdoormededoordebeperkteomvangindeeerstejarenbewustgebouwdaanderelatiekind-docent-ouder.Ditheeftgeleidtoteensterkeintensebandmetouders,dieookalszodanigdoorouderswordtervaren.Dedriehoek‘kind-docent-ouder’geeftaandatLumionernaarstreeftdatoudersendocentelkaarzienalsgelijkwaardigepartnersdieelkvanuiteeneigenverantwoordelijkheid,hunrolspeleninonderwijsenzorgvoorditkind.Oudersendocentengaansnelengemakkelijkhetgesprekmetelkaaraan,rondomditkind,dezeleerling.Ditheeftnietalleengeleidtoteffectievecommunicatiemaarvooraleenwarmesamenwerking.
CultiverensamenwerkingSlimverantwoorden
![Page 26: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/26.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 26
6.DeervaringvanLumionHoeervarenleerlingen,ouders,docenten,schoolleidingenbestuurderonderwijs,lerenenwerkenopLumion?Watenhoezienwedevisie,doelenenambitiesvanLumionterugindeperceptievandege-nendieleren,werkenenbetrokkenzijnbijdeschool?Opbasisvaneenaantalgesprekkeneninter-viewswordenstukjesvanhet‘Lumion-DNA’zichtbaar.Aandegevoerdegesprekkeneninterviewsliggeneensetvanindicatorentengrondslag.Opbasishiervanzijnpergeledingeenaantalgespreksvragenenstellingengeformuleerd.
Indicator
Leer-lin-gen
Ou-ders
Do-cen-ten
School-leiding
Be-stuurder
Coachen(didactischcoachen) X X X X Visie X X X X Digitaalleren&leermateriaal X X X X Lesrooster X X X X Clusteringvanvakken/thematisering X X X X WatonderscheidtLumion? X X X Communicatie X X X X Ruimtevoorleren(zelfstandig,eigenaarschap) X X X Schoolontwikkeling(vanafdestartvandeschool) X X Schoolontwikkeling:parelsenpuzzels X X Lumionendeomgeving(incl.descholengroep) X X Toekomstinhetgroeiperspectief X X
Deresultatenvandezegesprekkenwordenhieronderperophoofdlijnenenrelevantieweergeven.6.1CoachingOuders:zijnbeperkt(inallevariëteiten)opdehoogtevancoachingvankinderen.Afhankelijkvanhetkindendecoachzijnouderswel/nietenmeer/minderopdehoogte.Zijgevenduidelijkaanbehoeftetehebbengeïnformeerdtewordenoverdeaanpak,inhoudenprocesvancoaching.Zijzijngeïnteres-seerdindewijzehoezijalsouder(leerling)coachingkunnenondersteunen.Oudershebbenpositieveverwachtingenvancoaching,zeverwachtendatcoaching,metnamedepositievebenaderinghiervan,hetkind‘sterker’maakt.Leerlingen:gevenaanineenschaalvaneenmaalpertweewekentoteenmaalpertweemaandeneen-op-eencoachingteontvangenindevormvaneencoachgesprek,diealtijdbuitendelesengroepgevoerdworden.Zijervarendegesprekkenalseerlijkenoprecht,eensituatiewaarindeleerlingwordtgeprikkeldenuitgedaagdomoprechtpersoonlijkeeneerlijktezijnnaarzichzelf.Leerlingensignalerenduidelijkeverschilleninkwaliteitenaanpakvandecoaches.Ophoofdlijnenkennenallecoachinggesprekkendezelfdeopbouw,dekeuzevanenreflectieopleerstrategieënwordtniether-kenddoorleerlingen.Docenten:zienalsopbrengsteneenduidelijkgroeiendeigenaarschapvanleerlingenvoorhunleerpro-cesmaarzekerpositieveeffectenopdecognitieveontwikkelingvankinderen,leerstijlenstudieplan-ning.DaarmeeishetvoorheneenbelangrijkfundamentvanLumion.Docentengevenaandatdecoachbehoeftevanleerlingensterkvarieert,zowelinfrequentiealsindeonderwerpen.Aanheteindevanhetschooljaarvermindertdecoachbehoefte,indeloopvandeschoolloopbaanligthetaccentvooralopleerresultaatenveelminderopbetrokkenheidenwelbevin-den.Afstemminginteamisstructureelgewenst,zowelophetprocesmaarookopdeinhoudvancoa-ching:tijd,rooster,coachafspraken,coachingineenlessituatie.
![Page 27: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/27.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 27
6.2Digitaalleren&leermateriaalOuders:deinzetvaneen-op-eeniPadsindeschooliséénvandefactorenvooroudersomtekiezenvoorLumion(deervaringvaneeninnovatieveschoolenleerprocessen).Leerlingen:gevenaandatzijveeleigenkeu-zeruimtekrijgenindewijzewaaropzijlesstofverwerken,digitaal,analoogofanderszins.Verderzijnzijtevredenmetdemogelijkhe-denvanhethuidigedigitaleleermateriaal.ZijwaarderendatzedeiPadsnaareigeninzichtmogeninzetten,erzijngeenbeperkingen,leerlingenkrijgenhetvollevertrouwenvandeschoolenervarendatookalszodanig.LeerlingengevenaandatdeICT-vaardighedenvandelerarensterkeverschillenkent.Onlineofdigitaalsamenwerkenvanleerlingenisnognietaandeorde.Docentengevenaandatdekwaliteitendeinzetmogelijkhedenvanhetnubeschikbaredigitaleleer-materiaalzeerwisselendis.6.3WatonderscheidtLumion?Inallegesprekkenkomentelkenstweesleutelbegrippennaarvoren:vertrouwenenautonomieOudersgevenaanalsonderscheidendvermogenvanhetLumion:de(nog)beperkteschaalgrootte,hetblokkenrooster,hetkindervaartenheefteenvertrouwdgevoeldopdeschool,detoekomstge-richtevisievanLumion.Ouderssignalerenmetnamedatdoormiddelvancoachenenhetschenkenvanvertrouwenbereidtdeschoolhetkinduitstekendvoorbereidopdetoekomst.Leerlingengevenaandat(blokken)rooster,deinzetvaniPadsmaarvooralpersoonlijkecoachingbe-langrijkvoorhenzijnendaarmeeonderscheidend.Daarnaastzijnvoorhenhetvertrouwendatzijkrijgenendeautonomie(ruimtevoorzelfstandigheid)belangrijketopsvanLumion.Docentenervarenenduidendeprofessioneleruimtediezijkrijgenenervaren:autonomie,eencul-tuurwaarinjeideeënmaghebbenenuitdragen,eenroosterdatprofessioneleruimtebiedt.Inhetprocesvanonderwijs,lerenenontwikkelingvanleerlingenzienzijcoachingalsbelangrijkesleutelvoordepersoonsontwikkelingvandeleerlingen,metnametenaanzienvandeontwikkelingvanzelfregule-ringenhetreflectievevermogenvandekinderen.
![Page 28: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/28.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 28
7.Hoeverder?Lumionzalindekomendejarensnelgroeien.Hetaantalleerlingengroeit,maarookhetsocialekapitaalvandeschool,hetteamvandocenten.Tegelijkzaleennieuwehuisvestingwordenbetrokken.Datgeeftruimteenkansenmaarvraagteeninspanningvanhetteammaarvooralvanhetmanagement.Eencontinuenduurzamefocusoponderwijsontwik-keling,organisatieontwikkelingenleiderschap.Indithoofdstukzijneenflinkaantalvragen,thema’senonderwerpengeformuleerdwaarvanteverwach-tenisdathetprocesvanbewustwordinghiervanbijdraagtaandeprocessenvanopschaling,onder-wijsontwikkelingenorganisatieontwikkeling.Vragenenonderwerpendieopmeerderelagenvandeschoolorganisatierelevantenactueelkunnengaanworden.Dezevragenenthema’skunnendienenalsfocuspunteninhetprocesvanorganisatieontwikkelingenontwikkelendleiderschap.Bijelkeontwikkelingsthemawordeneenaantalsubvragengesteldenwor-deneenaantalbronnen,modellenenhandvatenvermelddiekunnenondersteunenenverhelderen.7.1Ontwikkelthema’senvragen
Domein Ontwikkelvraag,thema Bronnen Leren Visievorming&afstemming
• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneenvisieoplerenenonderwijsindecontextvankindge-richt/gepersonaliseerd/persoonlijkleren.Eenbreeddy-namischfundamentonderdevisieopleren,onderwijsenonderwijsontwikkeling.Tip:eendoorlopendeontwikkelingslijnrealiserentenaan-zienvandebalansvan‘sharedcontrol’tussenleerlingendocent.
• Vormen,aanscherpenenexpliciterenvaneendeelvisieoppersoonsontwikkelingvandeLumionleerlingen,alsdrivervoorkindgerichtengepersonaliseerdonderwijs.DitpastbijdeLumionvisiebouwsteen‘deleerlingont-plooitzijnvaardigheden’enhetLumion-visieparadigma‘vankennisviavaardighedennaarcompetenties’.Tip:identificeereensettoekomstgerichtebrede(21eeeuwse)vaardighedenenpersoonsgerichtevaardighedendieLumionleerlingenontwikkelenalsbagagevoordetoe-komst.Tip:integreerhetwaargenomenstukjeDNAvanLumion:behoudenversterkingvandematewaarindeleerlingver-trouweneneigenaarschapwordtgegund.
Visiealgemeen• PiramidevanDaniel
Kim.• ‘GoldenCircle’van
SimonSinek.• Kernwaardenmodel
(OMJS).• Model‘Inhoud-
Houding-Verhouding’(OMJS).
Visieeninhoud• Vaardigheden21e
eeuw,curriculumont-werpfunderendon-derwijs(SLO).
• Executievefuncties.• Metacognitie(leren
leren).• Hetmodel‘Diepleren
(NPDL)’vanMichaelFullan.
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• ModelgepersonaliseerdlerenKunskapsskolan.
![Page 29: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/29.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 29
• Duidelijkheidcreërenindevisieenleerplanontwerpten
aanzienvandehuidigeentoekomstigeverbindingmethetleerplangepersonaliseerdlerenvanZo.Leer.Ik!enKunskapsskolan.WelkeleerplanelementenhebbenmeerwaardevoorLu-mion,welkeelementen(nog)niet?Ditdraagtbijaaneenkrachtigefocusopdejuistedoelen,duidelijkheidentrans-parantienaarhetteam.
• Transfervandevisienaarbetekenisgevinginhetteam,intweefasen:ontwikkelenvankernwaardenenhetbeteke-nisgevenaandekernwaarden.Tip:vertaaldedoorontwikkeldevisieoplerenenonder-wijsmetdeteamledennaareencompactesetvankern-waarden.Opbasisvandekernwaardenkandetransferwordenge-maaktnaarhetladenvanenbetekenisgevenaandevisie,zoveelalsmogelijknaarwaarneembaargedragvandeleerlingen,docentenenschoolleiding.
• Hoelangblijftdevisieactueelenhoudbaarnaardetoe-komst?Hoevaakgaanwevisieherijkenombijvoorbeeldaansluitingtehoudenopmaatschappelijkeentechnolo-gischeontwikkelingen?
• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘21eeeuwsevaardigheden’.
Leren Coaching:afstemming,verbredingenverdieping.
• AfstemmingrealisereninhetteamoverdeinhoudenreikwijdtevanpersoonlijkeendidactischecoachingbinnenLumion:ontwikkelenvaneendoorgaandelijncoachingwaarindifferentiatieindeverschillendeleerjarenkanwordenaangebracht.Indezecontextwellichtdetheorieensystematiekvan‘feedback,feedupenforward’alskern,katalysatoren/ofvoorwaardevoorcoaching.Tip:steleenstuurteam(tijdelijk)indiezichrichtopde(door)ontwikkelingvancoaching(incl.portefeuillehoudermanagement).
• Verdiepingtenaanzienvancoachingistebezienals‘laag-hangendfruit’eneenlogischevervolgstap:vanpersoonlij-kecoaching(nu)naardidactischcoacheninallelessen.
• Roosteringentijdvanpersoonlijkecoachingperiodiekherijken.Hetvoerenvandepersoonlijkecoachingge-sprekkenbuitenhetroosterwordtdoordecoachesenleerlingennietervarenalsgemakkelijk(organisatieenplaats)enduurzaam.
• ‘Evaluatiewijzerdidac-tischcoachen’.VanLeer-ling2020/SchoolInfo.
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• DidactischCoachen(hogeverwachtingenconcreetmakenmetbehulpvanfeedback,vragenenaanwijzingen)volgensFransFaberenLiaVoerman.
• Systematiekentheorieoverfeedback,feedupenfeedforwardvanDy-lanWiliam.
• Vanleerpleinnaarleer-
![Page 30: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/30.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 30
• HoegaatLumionoudersdiepencontinuinformerenovercoachingenbetrekkenbijdeprocessenvancoaching?
• Eenvisieopdebeoogdeimpactvanpersoonlijkeendidac-tischecoachingontwikkelen.Defocusligtnuvooraloppersoonsontwikkelingenleerstrategieënmaarkanikdetoekomstverlegdwordennaarleerdoelen.HoezietLumiondeverbindingvancoachingmetleerdoe-leneneendoelgerichteorganisatie?WelkebouwstenenvanhetconceptZo.Leer.Ik!zijnhiervoornodig?
• Verdereverdiepingvandeinhoudenambitiestenaanzienvandebeoogdeleerpleinenenunitsindenieuw-bouwsituatie.Tip:deontwikkelingvanleerpleinennaarleergemeen-schappen(‘learningcommunities’)waarleerlingenendo-centensamenlerenensamenwerken.
unit:SlimFit(innovatie-impulsOnderwijs,IIO).
Leren Toetsenenevalueren.
• HoezietLumiondeinhoud,rolenimpactvantoetsenenevaluereninhetvisieperspectiefopkindgerichtengeper-sonaliseerdleren?
• WatzijnvoorLumiondriversvoortoetsenenevalueren?Leerdeleerlingenkennen.Hoekantoetsingenevaluatiebijdragenaananderendiepinzichtvandeleerlingzodatdedocentmaatwerkinlerenkanontwikkelenenaanbie-den.
• Tip:verkenjeideeënvanBarbaraBrayenKathleenMcClaskeyoverderol,inhoudenresultatenvandeinzetvanpersoonsgerichteleerprofieleninleersituatiesvange-personaliseerdleren.
• Systematiekentheorieoverformatieveevalua-tievanDylanWiliam.
• VijfminutenformatiefvanHansvanLeeuwen.
• Werkenmetleerprofie-len.BarbaraBrayenKa-thleenMcClaskey.
Leren
ICT,mediaentechnologie.AlleLumionleerlingenbeschikkenovereeneigentablet(iPad).Erwordtopgroteschaaldigitaalleermateriaalingezet,be-staandeleermaterialenennogbeperktuitdeKED-portal.• OntwikkelenvaneenvisieopdedoordachteinzetvanICT,
mediaentechnologieinlerenenonderwijsvanLumion.Dezekanbestaanuittweesubrubrieken:1.ICTalsleerdoel(ICT-geletterdheid).2.ICTalsondersteuningvandeleerprocessen.Binnendevisieoppersoonsvorming(waarondereenaan-talbredepersoonsgerichtevaardigheden)ishetteover-wegenomeendeelvisieopICT-geletterdheidteontwikke-len,daarwaarICT,technologieenmediaeenleerdoelis.Hierkomenmediawijsheid,informatievaardigheden,ba-sisvaardighedenICTencomputationalthinkingaandeor-de.
• WatisvoornuenindetoekomstvoorLumioneenge-wenstebalanstussendigitaalen‘analoogleren’,waaris‘live’lerengewenst,waarisonlinelerenmogelijk(blendedlearning)?
• Deinhoudenconcept-leerlijnenvanhetSLOtenaanzienvanICT-geletterdheid.
• Hetmodel‘Vierinba-lans’(Kennisnet).
• Modelvandocentvaar-dighedeninICT,mediaentechnologie(Kennis-netenMediawijzer).
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Digitaledidactiek’.
![Page 31: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/31.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 31
Leren Leerstofaanbod.Indevisieenhetleerplanontwerptenaanzienvanhetleer-stofaanbodkunnendevolgendeontwikkelvragenrichtingge-ven:• Verderontwikkelenenaanscherpenvande(deel)visieop
thematiseringenclusteringvanleerinhoudennuenindetoekomst.Indezeoverwegingpasthetinrichtenenorga-nisatievanleergebiedenendeintegratietussenhetcurri-culumenpersoonsvorming.
• Opwelkewijzeisereenvisieop(online)leermateriaalindecontextvanhetcurriculum?Isdezegewenstofnood-zakelijk?
• DeinvoeringvandebouwsteenKED-portallijkteenexpe-ditiemetveelimpact:vraagtveelenergieenafstemmingbinnendegeheleschool.Tip:betrekdocenten(stuurteam)inditproces,temeeromdaterbijdeinzetvandeKED-portalingroterberoepwordtgedaanopdidactischevaardighedenvanelkedo-cent.Ishierafstemmingovergewenst?Zijndocentenvoldoen-dedidactischtoegerust?OntwikkelenwealsLumioneensoortvandidactischont-wikkelprofielbijdedigitalecontentvandeKED-portal?
• Onderwijs2032:the-matiserenenleerge-bieden.
• CurriculairspinnenwebSLO(v.d.Akker).
• Matrixontwerpvragengepersonaliseerdleren(OMJS).
• Modelevaluatiestandvanzakenimplementa-tieZo.Leer.Ik!concept(2016).
• PrincipesvanLesson-study.
• ResultatenvandeLeer-ling2020leerlabs:‘Cur-riculumbewustzijn’en‘Verbindingcurriculum,content,platform’en‘Arrangerendigitalecontent’.
Samen-werken
Collegiaalleren.• Vanuitdesterkontwikkeldelerendehoudingenhetprin-
cipevangezamenlijkeverantwoordelijkheid,eendyna-mischroutenaardetoekomstontwikkelenmethetoogopdegroeivandeorganisatieenbehoudvanditstukjeDNA.DitsluitaanbijdeLumionvisiebouwsteentenaanzienvanmedewerkers:ontdekken.
• KandeLumionacademiezichzelfherontwerpen(metbehouddeeigenendegezamenlijkeverantwoordelijk-heid).Mogelijkeingrediënten:informeelleren,leerteams,colle-gialeconsultatie((Evaluatiewijzerdidactischecoaching),intervisie,ontwikkelkringen,netwerkenmetanderekop-loperscholen.
• Kanhetprincipevanlerendleiderschap(MichaelFullan)alsgrondhoudingenrolmodelvoorhetmanagementbij-dragenaandeprincipesvansamenwerkenensamenle-ren?
• Kunnenorganisatie-ensturingsmodellenzoalsontwikkeld
• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.
• Gedachtengoedvandeuitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.
• NetwerkengeïnitieerddoordeVO-Raad.
• NetwerkZo.Leer.Ik!• Resultatenvanhet
Leerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
![Page 32: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/32.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 32
doordeStichtingLeerkrachtbijdragenaaninhoudelijkeverdiepingvancollegiaallerenineendoelgerichteschool-organisatie?Onderandere:bordsessies,sprints,eigenwerkdoeleninbeeld,frequentkortencollegiaalafstemmingsoverleg.
• Hoekannetwerkvormingopalleniveausbijdragenaancollegiaalleren:netwerkvormingindeschool(leerteams,ontwikkelteams,stuurteamsetc.)maarookinterscholairbinnendescholengroepvanProgresso.Deelnameaanstedelijkeenlandelijkenetwerken.
Doelge-richteorganisa-tie
Focusopdoelenenhetontwerpvandoelen• Eenoverweginginorganisatie-enonderwijsontwikkeling
ishetontwikkelenvaneendoelgerichtemindsetenbe-wustzijntenaanzieneenfocusopdoelen.Aangevuldmeteenslimdesignvandoelen(simplexiteit)enhetselecterenvaneenkleinaantalambitieuzedoelendiesamenhetverschilmaken.Eenvoortdurendesterkefocusopeenbeperktaantalam-bitieuzeorganisatiedoelen,zowelvoororganisatieontwik-kelingalsvooronderwijsontwikkeling.
• ‘Coherence’.Actiefra-meworkMichaelFullan.
• KernwaardenmodelOMJS.
• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS).
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Leider-schap
Leiderschapineengroeiendeorganisatie.Organisatiegroeivraagtvoordelangetermijneenserieuzeinspanningvandeschoolleiding,directeurenteamleiders.Hoekanleiderschaphierinfaciliteren,initiëreneninspireren?• Kangedeeld/gespreidleiderschapbijdragenaaneenorga-
nisatieontwerpgebaseerdopeenlerendehoudingenge-deeldeverantwoordelijkheid,ookbijopschalingvanLu-mion?Tip:ookbinnendeschoolleidingdeonderwijskundigeenorganisatorischehoofdthema’sverdelennaartalentenmetdoelomonderwijs-enorganisatieontwikkelingteprikkelen.Daarbijeengoedebalanstussengezamenlijkeverant-woordelijkheiden(portefeuille)focus.
• Kanhetprincipevanlerendleiderschapbijdragenaanhetverduurzamenvandelerendeattitudevanhetteam?
• Duidelijkfunctie-enwervingsprofielvoorallelagenvanhetmanagement(schooleider,teamleider,..)gebaseerdophetschooleigenDNA.
• Verbindenvandeschoolleider,maarookdeteamleidersvaneen’koploperschool’alsLumionmetsparringpartnersdiezichin(bijna)gelijkeontwikkelingsfaseverkeren.
• Watwerkt?LeiderschapopschoolvanRobertMarzano(21takenvanleiderschap).
• Uitgave‘Deverbinden-deschoolleider’,Mi-chaelFullan.
• Uitgave‘Upliftinglead-ership’,AndyHar-greaves.
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Verant-woording
Kwaliteitsbewustzijnenorganisatieontwikkeling.• Ontwikkelenvaneenschooleigenprocesontwerpkwali-
teitszorgenkwaliteitsbewustzijn.AansluitendopdeLu-mionambitie‘kwaliteitsdenken’.Tip:ditkaderkangebaseerdwordenopeenschooleigensetvanindicatorenvooronderwijskwaliteitenonderwijs-ontwikkeling.Hetkaderkangebaseerdwordenoptweepijlers,dataendialoog.Opbasishiervankunnende(kwali-
• Actieframework‘Cohe-rence’(MichaelFullan).
• Werkwijzeenaanpakvandestichting‘Leer-KRACHT’.
• Hetonderzoekskader2017vandeInspectievanhetOnderwijs.
![Page 33: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/33.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 33
teits)metersbepaaldwordenomdekwaliteittemeten.• BalancedScorecard(BSC)blijveninzettenalskwaliteitsme-
ter,metnamehetperspectief‘groeienleren’.• Kande‘stemvandeleerling’inhetkaderwordenopge-
nomenenzichtbaarwordengemaakt?Hoedraagtditbijaaneen(lerende)gemeenschapvanleerlingenendocen-ten?Kunnenweonzeleerlingenandersenmeerbetrekkeninhetgroeiprocesvandeschool,metnamebijalleproces-sengerichtoponderwijsontwerpenonderwijsvernieu-wing,bijvoorbeeldgepersonaliseerdleren,lessentabel,verwerkingvanleren,coaching.
• Lemniscaatvankwali-teitsbewustzijn.Uitgave‘VanEilandnaarWijland’vanJanHeij-mans&MartineCree-mers.
• ResultatenvanhetLeerling2020leerlab:‘Schoolorganisatie.
Teams Teams,teamcultuurenteamontwikkeling• Hetlopendeprocesvangroeivraagtcontinueenkrachtige
focusopdeomvangendesamenstellingvandeteams.Hoeveelteamszijnernodig,watisdeidealeomvangensamenstellingvandeteams.Blijfthetprincipevangeza-menlijkeverantwoordelijktussendeteamshoudbaarbijeengroeivanhetaantalteams?
• Hoerealiserenenbehoudenwevanuitleiderschapeendoelgerichteteam-enwerkcultuur?
• Biedthetprincipevanzelfsturendeteams(bijvoorbeeldSlimFit)ruimteinhetprocesvanopschalingvanLumion?
• Kunnenwedementaletransferindemindsetmakenvangepersonaliseerdlerennaargepersonaliseerdwerken?Bijvoorbeelddoormetdeteamsteonderzoekenwelkekernelementenvankindgericht,gepersonaliseerdlerenpassenindeteam-enwerkcultuurvanLumion.
• HoekaneensterkHR-beleidtenaanzienvandewervingenselectievannieuweteamledenbedragenaanhetbe-houdvanhetLumion-DNAbinnenhetteam?
• Teamontwikkelingvol-gensTicaPeeman.
• Samenstellingvanteams:teamrollenvol-gensMeredithR.Bel-bin.
• HumanDynamics:in-teractietussengedach-te,gevoelenhandeling.
• Werkenmet‘Onder-wijsteams’.(Innovatie-impulsOnderwijs,IIO).
• ModelInhoud-Houding-Verhouding(OMJS)
• Gepersonaliseerdlerenineennotendop.OMJS.
•
![Page 34: LUMION Ruimte voor LerenLumion heeft een onderwijsontwerp gerealiseerd dat aansluit bij maatschappelijke ontwikkelingen, de toekomst, maar vooral ruimte voor leren geeft aan de leerlingen](https://reader034.vdocuments.mx/reader034/viewer/2022052519/5f2bc9fd93adbc51637c8743/html5/thumbnails/34.jpg)
Procesbeschrijving ‘Lumion -Ruimte voor Leren’ - 34
8.Bronnen8.1Internebronnen• ModelevaluatiestandvanzakenimplementatieZo.Leer.Ik!concept(2016).NetwerkZo.Leer.Ik!• PDCASOVOP2016-2017.Amsterdam:Progresso.• RegionaalPlanOnderwijsvoorzieningen(RPO)Amsterdam.• Teamplanteamfase2:Jaarplan2015-2016.Amsterdam:Caland2.• VisieopCaland22016-2017.Amsterdam:Progresso.• Weiss,Ewald.Visieopleren.Amsterdam:Progresso.8.2Externebronnen• Bray,BarbaraenKathleenMcClaskey(2015).MakeLearningPersonal:theWhat,Who,WOW,
Where,andWhy.ThousandOaks:Corwin.• Evaluatiewijzerdidactischcoachen(2016).Utrecht:Schoolinfo.• Fullan,Michael.(2016).Deverbindendeschoolleider:factorenvoorsamenhanginaanpak.Hel-
mond:OnderwijsMaakJeSamen.• Hargreaves,DavidH.(2008).ANewShapeforSchooling.London:SpecialistSchoolsTrust.• Kim,DanielH.IntroductiontoSystemsThinking.PegasusCommunications.• Klaarvoordetoekomst:samenwerkenaandeonderwijskwaliteit:sectorakkoordVO2014-2017
(2014).Utrecht:VO-Raad.• Marquenie,Estheretal(2014).Elktalenteenkans,verkenningvangepersonaliseerdlerenmet
ICT:onderzoeksnotitietenbehoevevanprojectLeerling2020InopdrachtvanSchoolinfovoordeVO-raad.Utrecht:Schoolinfo.
• Ven,Michelvande(2017).Gepersonaliseerdlerenineennotendop.Helmond:OnderwijsMaakJeSamen.
• Leeuwen,Hansvan.Vijfminutenformatief(2016).Helmond:OMJS.• Wiliam,Dylan(2011).Embeddedformativeassessment.Bloomington:SolutionTreePressColofonProcesbeschrijving‘Lumion:ruimtevoorleren’Auteur:MichelvandeVen,leerlabcoach(OnderwijsMaakJeSamen)©Lumion-Progresso-2017