download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_books/bh_ttp.pdftuir loloos , saidamak b ibliahanorin?...

Tuir Loloos,SAIDA MAK

B´IBLIA HANORIN?

B´IB

LIAH

AN

OR

INbh

-TT

P

Tuir Loloos,SAIDAMAK

B´IBLIAHANORIN?

Photo Credits: ˛ Page 7: Courtesy American Bible Society˛ Page 19: Earth: NASA photo ˛ Pages 24-5: WHO photo by Edouard Boubat

˛ Pages 88-9: Explosion: Based on USAF photo; child: Based on WHO photo by W. Cutting

� 2007Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

Direitu hotu rezervaduEDITORA SIRA

Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.Brooklyn, New York, U.S.A.

Halo iha 2012

Livru ne’e la fa’an. Livru ne’e parte husi serbisu edukasaun nian kona-ba Bıbliane’ebe hala’o iha mundu tomak. Serbisu ida-ne’e hetan apoiu

husi kontribuisaun voluntariu.

Se la iha indikasaun seluk, sitasaun Bıblia nian iha livru ne’e husi tradusaunLiafuan diak ba imi—segunda edisaun (Eskritura lia-gregu ou Testamentu Foun),

no husi Tradusaun Mundu Foun husi Eskritura Sagrada ho Referensiaiha lia-ingles (Eskritura lia-ebraiku ou Testamentu Tuan).

What Does the Bible Really Teach?Tetum ( bh-TTP)

Made in JapanHalo iha Japaun

LIVRU NE’E

NIAN

KAPÍTULU P

ÁJINA

Ida-ne’e mak Maromak nia hakarak ka lae? � � � � � � � � � � � � � � � 3

1. Saida mak lia-loos kona-ba Maromak? � � � � � � � � � � � � � � � � � 8

2. B´ıblia — livru husi Maromak � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 18

3. Saida mak Maromak nia hakarak ba mundu ne’e? � � � � � � � 27

4. Sé mak Jesus Kristu? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37

5. Sakrif´ısiu ida ne’eb

é salva ita

— Maromak nia prezente boot liu hotu � � � � � � � � � � � � � � 47

6. Ema ne’ebé mate ona iha ne’eb

é? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 57

7. Esperansa ba ema ne’ebé mate ona � � � � � � � � � � � � � � � � � � 66

8. Saida mak Maromak nia Reinu? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76

9. Ita moris iha “loron ikus sira” ka lae? � � � � � � � � � � � � � � � � 86

10. Anju sira kona ita-nia moris iha dalan saida de’it? � � � � � � � 96

11. Tanbasá mak Maromak husik terus? � � � � � � � � � � � � � � � � 106

12. Hili moris ne’ebé halo Maromak kontente � � � � � � � � � � � 115

13. Maromak nia haree kona-ba moris � � � � � � � � � � � � � � � � � 125

14. Matadalan atu hala’o moris kontente nu’udar fam´ılia � � � 134

15. Adorasaun ne’ebé Maromak simu � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144

16. Hamriik metin iha adorasaun ne’ebé loos � � � � � � � � � � � � 154

17. Hakbesik ba Maromak liuhusi orasaun � � � � � � � � � � � � � � 164

18. Batizmu no Ita-nia relasaun ho Maromak � � � � � � � � � � � � 174

19. Hela nafatin iha Maromak nia domin � � � � � � � � � � � � � � � 184

Apéndise � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 194

LISTA

LEE jornál, haree televizaun, ka rona

rádiu, sira-ne’e konta beibeik kona-ba

krime, funu, no terrorizmu! Hanoinkona-ba Ita rasik nia problema sira.Karik Ita laran-triste tanba moras kaIta-nia fam

´ılia ida mate. Dala ruma Ita

sente hanesan ema di’ak ida naran Job,nia hatete katak nia “mout iha terusboot nia laran”. — J

ó 10:15.

Husu Ita-nia an:

ˇ Maromak hakarak ha’u no emaseluk atu moris hanesan ne’e ka lae?

ˇ Husi ne’ebé mak ha’u bele hetan

ajuda atu rezolve ha’u-nia problemasira?

ˇ Iha esperansa katak loron ida ita seihetan dame iha mundu ne’e ka lae?

Ita bele hetan resposta ne’ebé halo

ita sente kmaan iha B´ıblia laran.

Ida-ne’e mak Maromak niahakarak ka lae?

BÍBLIA HANORIN KATAK MAROMAK

SEI HADI’A MUNDU HANESANTUIRMAI NE’E.

‘Nia sei hamaran sira-nia matabeen husisira-nia matan; mate la iha ona, no ema sei latanis tan eh laran-susar, bas

á sas

án raiklaran

uluk nian liu tiha ona.’ — Apokalipse 21:4

“Ema kude’ik sei la’ohanesan bibi-rusa.”

— Isa´ıas 35:6;

Mateus 11:5

“Ema matan-deleksira-nia matan

sei loke.”— Isa

´ıas 35:5;

Mateus 21:14

4

‘Sira hotu ne’eb´

e iha ratelaran sei . . . sa’e ba moris.’

— Joao 5:28, 29

“La iha ema ne’eb´

ehela iha rai sei dehan:

‘Ha’u moras.’ ”— Isa

´ıas 33:24;

Apokalipse 22:2

“Sei iha hah´

an barak iha rai.”— Salmo 72:16

BENSAUN HUSI BÍBLIA NIA HANORIN

La hanoin katak buat ne’ebé Ita

foin lee hanesan mehi de’it. Ma-romak promete duni atu halo buathirak-ne’e, no B

´ıblia esplika oins

á

Nia sei halo buat hirak-ne’e.Maib

é B

´ıblia esplika buat se-

luk tan. B´ıblia m

ós esplika

oinsá Ita bele hetan mo-

ris ne’ebé haksolok ohin

loron. Hanoin to’ok kona-ba Ita-nia problemasira. Karik osan la iha,problema iha fam

´ılia

laran, moras, ka emaruma mate. B

´ıblia bele

ajuda ita hasoru proble-ma ohin loron nian, no m

ós

halo Ita sente kmaan tanba ha-t

án pergunta sira hanesan tuirmai

ne’e:

ˇ Tans´

a mak ita iha terus?

ˇ Oins´

a mak ita bele hasoru susar loron-loron nian?

ˇ Oins´

a mak ita bele halo ita-nia moris fam´ılia nian

kontente liu?

ˇ Saida mak akontese kuandu ita mate?

ˇ Loron ida ita bele hasoru fali ita-nia fam´ılia no belun

ne’eb´

e mate ona ka lae?

ˇ Oins´

a mak ita bele fiar katak Maromak sei kumpre ni-nia promesa sira ba futuru?

6 Tuir Loloos, Saida mak B´ıblia Hanorin?

Tanba Ita lee daudaun livru ne’e hatudu katak Ita ha-karak hatene saida mak B

´ıblia hanorin. Livru ida-ne’e sei

ajuda Ita. Haree katak parágrafu ida-idak iha m

ós pergun-

ta iha pájina nia kraik. Ema rihun ba rihun ne’eb

é estuda

B´ıblia ho Testemu

ña ba Jeov

á gosta atu uza dalan pergun-

ta ho resposta. Ami hein katak Ita m´

os sei gosta. Ami m´

oshein katak Ita sei simu Maromak nia bensaun nu’udar Itaaprende ho laran-kontente saida mak B

´ıblia loloos hano-

rin!

HATENE OINS´

A ATU UZA BÍBLIA

IHA B´ıblia laran, iha livru no surat hamutuk 66. Livru no su-

rat sira-ne’e fahe tiha ba kap´ıtulu no vers

´ıkulu atu bele buka

hetan eskritura ruma. Kuandu livru ida-ne’e hatudu eskrituraida, n

úmeru primeiru ne’eb

é mosu depois livru ka surat nia

naran mak kap´ıtulu, no n

úmeru tuirmai mak vers

´ıkulu. Por-

ezemplu, eskritura “2 Timoteo 3:16” katak surat segundu baTim

óteo, kap

´ıtulu 3, vers

´ıkulu 16.

Ita sei hatene lalais oinsá atu uza B

´ıblia hodi buka hetan

eskritura sira ne’ebé livru ida-ne’e hatudu. Liut

án ne’e, oin-

sá se Ita komesa programa ida atu lee B

´ıblia loron-loron? Se

Ita lee kap´ıtulu tolu ka lima loron-loron, Ita sei lee B

´ıblia to-

mak iha tinan ida nia laran.

Ida-ne’e mak Maromak nia hakarak ka lae? 7

ITA haree ona ka lae, katak labarik sira gosta atu husu pergun-ta barak? Kuandu sira foin bele ko’alia labarik barak komesaatu husu kona-ba buat barak. Ho laran-manas, sira husu per-gunta hanesan: Tanbas

á mak lalehan k

ór-az

úl? Tanbas

á fitun

nabilan? Sé mak hanorin manu-fuik sira atu kanta? Karik Ita

koko atu f´

o resposta di’ak, maibé dala ruma ida-ne’e kusta. Ita-

nia resposta di’ak liu bele m´

os halo labarik ne’e husupergunta ida tan. Sira husu: “Tanbas

á?”

2 La’´

os labarik de’it mak husu pergunta.Nu’udar ita sai ema boot, ita kontinua atuhusu pergunta. Ita halo hanesan ne’e atuhatene dalan ba ita-nia moris, atu hatenekona-ba perigu ruma hodi bele sees husiperigu hirak-ne’e, no m

ós tanba ita iha in-

terese, ita hakarak hatene buat ruma. Maibé

ema barak la kontinua atu husu pergunta,maski pergunta ne’e importanteliu. Sira la husu, se sira husukarik, la buka-hatene resposta.

3 Hanoin to’ok kona-ba per-

1, 2. Tansá mak dala barak di’ak atu

husu pergunta?3. Tanbas

á mak ema barak lakohi tan atu buka

resposta ba pergunta sira ne’ebé importante liu?

KAPÍTULU IDA

Saida mak lia-looskona-ba Maromak?

Maromak loloos iha interese ba Ita ka lae?

Maromak hanesan saida? Nia iha naran ka lae?

Ita bele hakbesik ba Maromak ka lae?

gunta ne’ebe temi tiha ona iha livru ne’e nia oin, iha pajinatolu no neen, ka iha kapıtulu ne’e nia leten. Pergunta sira-ne’emak pergunta balu ne’ebe importante liu. Maibe, ema baraklakohi tan atu buka resposta ba pergunta sira-ne’e. Tansa? Belehetan resposta iha Bıblia laran ka lae? Ema balu sente katak Bı-blia nia resposta sira kusta liu atu hatene. Ema seluk hanoinkatak husu pergunta hanesan ne’e sei halo sira sente moe. Noema seluk tan hanoin katak di’ak liu atu husik relijiaun niaulun-boot sira atu buka-hatene resposta ba pergunta sira-ne’e.Oinsa ho Ita?

4 Karik, Ita mos hakarak buka-hatene resposta ba perguntasira ne’ebe importante liu. Dala ruma Ita hanoin kona-ba per-gunta hanesan: ‘Tansa ita moris? Ita-nia moris hanesan ne’ede’it ka lae? Tuir loloos, Maromak hanesan saida?’ Di’ak atuhusu pergunta hanesan ne’e, no importante katak Ita bukanafatin resposta sira ne’ebe Ita bele simu no fiar. Jesus Kristu,mestre ida ne’ebe ema barak konese, hatete: ‘Husu ba, imi seisimu; buka ba, imi sei hetan; tuku odamatan ba, odamatan seinakloke.’ — Mateus 7:7.

5 Ita sei sente kontente kuandu “buka nafatin” resposta bapergunta importante sira. (Proverbios 2:1-5) No maski ema se-luk dehan ba Ita katak la iha resposta, resposta iha duni, no Itabele hetan resposta sira-ne’e iha Bıblia laran. Resposta sira-ne’ela kusta liu atu hatene. Liutan ne’e, resposta sira-ne’e fo maiita ksolok no esperansa kapas ba aban-bainrua. No mos, sirabele ajuda Ita atu moris kontente ohin loron. Atu hahu, maiita buka resposta ba pergunta ida ne’ebe halo ema barak ha-noin demais.

MAROMAK HADOMI NOHANOIN ITA KA LAE?

6 Ema barak sente katak resposta ba pergunta ne’e mak lae.

4, 5. Ita bele husu pergunta importante saida de’it? Tansa mak impor-tante atu buka-hatene resposta ba pergunta sira-ne’e?6. Tanbasa mak ema barak hanoin katak Maromak la iha interese baema nia terus?

Saida mak lia-loos kona-ba Maromak? 9

Sira hanoin: ‘Se Maromak iha interese karik, mundu ne’e lahanesan agora?’ Kuandu haree ba situasaun iha mundu ne’eita haree funu, odi no terus mosu iha fatin hotu. Ita ida-idakbele sai moras, hetan terus, no lakon ema ne’eb

é ita hadomi

tan mate. Nune’e, ema barak hatete: ‘Se Maromak iha interesemai ita no ita-nia problema sira, nia sei la husik buat aat sira-ne’e akontese, loos ka lae?’

7 Buat ne’ebé aat liu tan mak dala ruma ulun-na’in relijiaun

halo ema hanoin katak Maromak la iha sentimentu. Oinsá?

Kuandu dezastre ida mosu, sira dehan katak ida-ne’e mak Ma-romak nia hakarak. Hanesan ne’e, sira duun Maromak, hodidehan katak nia mak hamosu dezastre sira. Ida-ne’e lia-looskona-ba Maromak ka lae? Tuir loloos, saida mak B

´ıblia hano-

rin? Tiago 1:13 hatán: ‘Ema ida la bele hateten wainhira nia

hetan tentasaun, “Maromak koko ha’u”; basá ema ida la bele

babeur Maromak no Nia m´

os la koko ema.’ Tan ne’e, buataat ne’eb

é mosu nunka mai husi Maromak. (Roma 9:14) Loos,

Maromak husik buat aat akontese, maibé husik buat ruma

akontese la hanesan ho halo ida-ne’e akontese.8 Porezemplu, hanoin to’ok kona-ba aman ida ne’eb

é mate-

nek no hadomi nia oan-mane. Oan ne’e boot ona no sei helahamutuk ho inan-aman. Bainhira oan ne’e lakohi halo tuirtan nia aman no deside atu sai husi uma hodi hela mesak, niaaman husik nia sai. Oan ne’e hili atu tuir moris ne’eb

é aat no

hetan susar. Aman mak halo oan ne’e hetan susar sira-ne’e kalae? Lae. (Lucas 15:11-13) Hanesan ne’e m

ós, Maromak la ha-

para ema kuandu sira hili rasik atu tuir moris ne’ebé ladi’ak.

Nune’e, la’´

os Maromak mak halo susar ne’ebé mosu daudauk,

no sala atu duun Maromak ba susar ne’ebé ema hasoru.

9 Maromak iha razaun atu husik ema tuir moris ne’ebé la-

7. (a) Oinsá mak ulun-na’in relijiaun halo ema barak hanoin katak Ma-

romak la iha sentimentu? (b) Tuir loloos, saida mak B´ıblia hanorin

kona-ba tentasaun no terus ne’ebé ita hasoru?

8, 9. (a) Ilustrasaun saida mak Ita bele f´

o atu esplika katak husik buataat akontese la hanesan ho halo ida-ne’e akontese? (b) Maromak husikema hili rasik atu tuir moris ne’eb

é ladi’ak. Tans

á ida-ne’e la sala?


di’ak. Nu’udar ita-nia Kriad´

or ne’ebé iha matenek no forsa

boot, nia la presiza atu esplika ninia razaun mai ita. Maibé,

tanba Maromak hadomi ita, nia esplika razaun sira-ne’e. Itasei aprende liut

án kona-ba ninia razaun iha Kap

´ıtulu 11. Mai-

bé, Ita bele fiar katak la’

ós Maromak mak halo problema sira

ne’ebé ita hasoru. Tuir loloos, ita iha esperansa katak Maro-

mak sei rezolve problema hotu! — Roma 15:13.10 Liut

án ida-ne’e, Maromak mak santu. (Apokalipse 4:8)

Ne’e katak nia moos, la iha buat fo’er ida, no la iha buataat ida. Tan ne’e, ita bele fiar nia ho laran tomak. Maib

é ita

la bele fiar ema, tanba ema bele sai bosok-teen. Maski ulun-na’in ida laran-moos, nia la iha kbiit no forsa atu rezolve nohadi’a problema sira ne’eb

é ema aat halo. Maib

é Maromak

iha forsa boot liu hotu. Nia bele rezolve no hadi’a pro-blema hotu ne’eb

é mosu tanba ema nia laran-aat, no nia sei

halo nune’e. Bainhira Maromak halo ida-ne’e, nia sei hala-kon buat aat hotu ba nafatin! — Salmo 37:9-11; 2 Pedro3:7.

OINS´

A MAK MAROMAK SENTEKONA-BA BUAT NE’EB

É LALOOS?

11 Maibé agora, Maromak sente oins

á kona-ba buat ne’e-

bé akontese daudauk iha mundu no iha Ita-nia moris? B

´ıblia

hanorin katak Maromak “hadomi justisa”. (Salmo 37:28) Nu-ne’e, nia iha interese tebes kona-ba buat ne’eb

é loos no laloos.

Nia odi buat hotu ne’ebé laloos. B

´ıblia hatete katak kuandu

mundu nakonu ho buat aat iha tempu uluk, Maromak “sentelaran-kanek”. (G

ênesis 6:5, 6) Maromak sente hanesan ne’e

nafatin. (Tiago 1:17) Nia la gosta haree terus ne’ebé akontese

daudauk iha mundu tomak. B´ıblia hatete: “Nia hanoin imi.”

— 1 Pedro 5:7.

10. Tanbasá mak ita bele fiar katak Maromak sei rezolve no hadi’a pro-

blema hotu ne’ebé mosu tanba ema nia laran-aat?

11. (a) Oinsá mak Maromak sente kona-ba buat ne’eb

é laloos?

(b) Oinsá mak Maromak sente kona-ba Ita-nia terus?


12 Tansá mak Ita bele fiar loos katak Maromak la gosta ha-

ree ema nia terus? Iha buat seluk tan ne’ebé hatudu ida-ne’e.

B´ıblia hanorin katak Maromak kria ema tuir nia ilas. (Tiago

3:9) Nune’e, ita laran-di’ak tanba Maromak laran-di’ak. Por-ezemplu, kuandu haree ema hetan terus maski la halo sala, Itahanoin sira ka lae? Se Ita hanoin kona-ba buat ne’eb

é laloos

hanesan ne’e, bele fiar katak Maromak m´

os hanoin liután

kona-ba buat ne’ebé laloos.

13 Buat furak tebes kona-ba ema mak sira bele hatudu do-min. Ida-ne’e m

ós tuir Maromak. B

´ıblia hanorin katak

“Maromak mak domin”. (1 Joao 4:8) Ita hatudu domin tanbaMaromak hatudu domin. Tanba domin Ita hakarak atu hapara

terus no buat ne’ebé laloos iha mundu

ka lae? Se karik Ita iha forsa atu halo nu-ne’e, Ita halo ka lae? Halo duni! Nune’em

ós, Ita bele fiar katak Maromak sei

halakon terus no buat hotu ne’ebé la-

loos. Promesa sira ne’ebé temi tiha ona

iha pájina haat no lima la’

ós mehi de’it.

Buat hotu ne’ebé Maromak promete sei

sai loos! Maibé, hodi fiar promesa sira-

ne’e, Ita tenke hatene buat seluk tankona-ba Maromak.

MAROMAK HAKARAK ATU ITAKO

ÑESE NIA

14 Se Ita hakarak ko˜

nese malu ho emaseluk, saida mak Ita halo? Ita f

ó-hate-

ne Ita-nia naran, loos ka lae? Maromak

12, 13. (a) Tansá mak ita hatudu hahalok

di’ak, hanesan domin? Domin halo ita senteoins

á kona-ba buat ne’eb

é akontese iha mundu

ne’e? (b) Tanbasá mak Ita bele fiar katak Maro-

mak sei hapara duni terus iha mundu ne’e?14. Maromak nia naran saida, no tans

á mak ita

tenke temi nia naran?

Bainhira Ita hakarakko

ñese malu ho ema

seluk, Ita f´

o-hateneIta-nia naran, loos kalae? Maromakf

ó-hatene nia naran

mai ita iha B´ıblia


iha naran ka lae? Relijiaun barak dehan katak ninia naran mak

“Maromak” ka “Na’i”, maibé liafuan sira-ne’e la’

ós naran. Lia-

fuan sira-ne’e mak t´ıtulu, hanesan m

ós liafuan “liurai” no

“prezidente”. B´ıblia hanorin duni katak Maromak iha t

´ıtulu

hanesan “Maromak” no “Na’i”, no m´

os t´ıtulu barak tan. Mai-

bé, B

´ıblia m

ós hanorin katak Maromak iha naran rasik: Jeov

á.

Salmo 83:18 dehan: “Ita, ne’ebé naran Jeov

á, Ita mesak de’it

mak Maromak Aas Liu Hotu iha mundu tomak.” Iha B´ıblia

iha lia-tetun Maromak nia naran ne’ebé habadak ona mosu

iha Apokalipse 19:6 iha liafuan Aleluia. Aleluia katak hahi’i Ia.

Ita bele lee Apéndise iha livru ne’e iha p

ájina 195-7 atu hatene

B´ıblia hanorin katak

Maromak Jeov´

a makKriad

ór domin nian

tansá B

´ıblia barak la hakerek naran ne’e. Tuir loloos, kuandu

ema hakerek B´ıblia iha tempu uluk liu, Maromak nia naran

mosu dala rihun ba rihun. Ida-ne’e hatudu katak MaromakJeov

á hakarak Ita atu hatene no temi ninia naran. Ita bele de-

han katak nia uza B´ıblia hodi ita bele ko

ñese nia.

15 Maromak hanaran nia an ho naran ne’ebé hatudu buat

ne’ebé importante kona-ba nia an. Nia naran, Jeov

á, katak Ma-

romak bele kumpre buat hotu ne’ebé nia promete no bele

halo buat hotu ne’ebé nia hakarak atu halo.�Maromak nia na-

ran´

uniku, la iha naran ida ne’ebé hanesan. Nia de’it mak iha

naran ne’e. Maromak Jeová

úniku iha dalan barak. Ezemplu

saida de’it mak hatudu ida-ne’e?

� Bele hetan informasaun liután kona-ba Maromak nia naran katak s

á

no oinsá atu temi nia naran, iha Ap

éndise, p

ájina 195-7.

15. Jeová nia naran hatudu buat importante saida kona-ba nia an?

Domin ne’eb´

eaman di’ak ida sente

ba nia oan sirahaleno domin boot liu

ne’eb´

e ita-niaAman iha lalehan

sente mai ita


16 Iha Salmo 83:18 ita lee katak Jeová “mesak de’it mak Ma-

romak Aas Liu Hotu”. Nune’e m´

os, iha B´ıblia Jeov

á de’it mak

bolu nu’udar ‘Maromak Kbiit Wa’in’, ka “Maromak Forsa BootLiu Hotu”. Apokalipse 15:3 dehan: ‘Na’i Maromak Kbiit Wa’in[“Maromak Forsa Boot Liu Hotu”, MF ], Ita-Boot nia hahaloksira boot no furak. Liurai nasaun sira-nian, Ita-Boot nia da-lan sira loos tebetebes.’ T

´ıtulu ‘Maromak Kbiit Wa’in’ hatudu

mai ita katak la iha ida ne’ebé iha forsa boot liu fali Maromak

Jeová. Maromak Jeov

á nia forsa mak maka’as liu hotu. Iha

1 Timoteo 1:17, B´ıblia bolu Maromak nu’udar ‘Liurai Rohan-

Laek’, ida-ne’e hatudu katak Maromak Jeová

úniku iha dalan

seluk tan. Nia de’it mak sempre iha, la iha hun no rohan. Sal-mo 90:2 dehan: “Husi tempu sura la bele to’o tempu sura labele [ka, ba nafatin] Ita mak Maromak.” Hanoin ida-ne’e haloita hamta’uk Maromak, loos ka lae?

17 Maromak Jeová m

ós

úniku tanba nia de’it mak Kriad

ór.

Iha Apokalipse 4:11 ita lee: ‘Ita-Boot mak ami-nia Na’i no ami-nia Maromak. Ita-Boot so’i atu simu gl

ória, hana’i no kbiit,

basá Ita-Boot hakiak buat hotu no tan de’it Ita-Boot nia haka-

rak mak buat hotu mosu no iha.’ Saida de’it mak iha — anjusira iha lalehan, fitun sira ne’eb

é nabilan kalan-kalan, ai-hun

ho fuan, ikan ne’ebé nani iha mota no tasi — buat hotu iha

tanba Maromak Jeová mak Kriad

ór!

ITA BELE HAKBESIK BA MAROMAK KA LAE?18 Kuandu ema lee kona-ba Maromak Jeov

á, balu sente ta’uk

uitoan. Sira sente ta’uk tanba Maromak boot tebes, no sirahanoin la bele hakbesik ba Maromak aas hanesan ne’e tan-ba nia la iha interese ba sira. Maib

é, ida-ne’e loos ka lae?

Lae, buat ne’ebé B

´ıblia hanorin oin-seluk fali. Kona-ba Maro-

mak Jeová B

´ıblia hatete: ‘Loloos nia la dook husi ita ida-ida.’

16, 17. Husi t´ıtulu tuirmai ne’e, ita bele aprende saida kona-ba Ma-

romak Jeová: (a) “Maromak Kbiit Wa’in”? (b) “Liurai Rohan-Laek”?

(c) “Kriad´

or”?18. Tans

á mak ema balu sente katak sira la bele hakbesik ba Maromak?

Maibé, saida mak B

´ıblia hanorin kona-ba ida-ne’e?


(Apostolu 17:27) B´ıblia m

ós dehan: “Hakbesik ba Maromak,

no nia sei hakbesik imi.” — Tiago 4:8.19 Oins

á mak Ita bele hakbesik ba Maromak? Uluk hotu,

kontinua atu halo buat ne’ebé Ita halo daudauk, ne’e mak

aprende kona-ba Maromak. Jesus hatete: ‘Ne’e mak morisrohan-laek: hatene Ita nu’udar Maromak loos mesak de’it,no Jesus Kristu ne’eb

é Ita haruka mai.’ (Joao 17:3) Loos, B

´ı-

blia hanorin katak aprende kona-ba Maromak Jeová no Jesus

mak lori ita ba ‘moris rohan-laek’! Hanesan temi tiha ona,“Maromak mak domin”. (1 Joao 4:16) Iha m

ós buat barak

tan ne’ebé furak tebes kona-ba Maromak Jeov

á. Porezemplu,

B´ıblia hatete katak Jeov

á mak “Maromak ne’eb

é hatudu la-

ran-sadi’a no grasa, la hirus lalais, hatudu laran-di’ak bootne’eb

é nakonu ho domin, no nakonu ho lia-loos”. (

Êxo-

do 34:6) B´ıblia m

ós dehan katak nia ‘di’ak no prontu atu

f´

o perdua’. (Salmo 86:5; Ebreu 8:12) Maromak iha pasiénsia.

(1 Pedro 3:20) Nia laran-metin. (Ebreu 6:17) Kuandu Ita leeB

´ıblia beibeik, Ita sei hatene oins

á Maromak Jeov

á hatudu

hahalok furak ne’e no m´

os hahalok furak seluk tan.20 Loos, Ita la bele haree Maromak tanba nia la’

ós ema.

(Joao 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Maibé hodi lee B

´ıblia, Ita

bele ko˜

nese nia. Hanesan ema ne’ebé hakerek Salmo 27:4 ha-

tete, Ita bele “haree Maromak Jeová nia laran-di’ak”. (Roma

1:20) Kuandu Ita aprende barak liután kona-ba Maromak

Jeová, Ita iha razaun barak tan atu hadomi nia no sente besik

ba nia.21 Neineik-neineik Ita sei hatene tans

á B

´ıblia hanorin ita

atu hanoin kona-ba Maromak Jeová nu’udar ita-nia Aman.

(Mateus 6:9) La’´

os de’it katak ita-nia moris mai husi nia, mai-b

é nia m

ós hakarak atu ita moris kontente — hanesan ho

19. (a) Oinsá mak ita bele hakbesik ba Maromak? Tans

á mak ida-ne’e

di’ak mai ita? (b) Hahalok furak saida mak Ita gosta liu kona-ba Maro-mak?20-22. (a) Maski ita la bele haree Maromak, oins

á mak ita bele hakbe-

sik ba nia? (b) Karik ema balu sei haka’as Ita atu halo saida? Maibé, saida

mak Ita tenke halo?


aman ida ne’ebé hadomi nia oan sira. (Apostolu 17:24, 25)

B´ıblia m

ós hanorin katak ema bele sai Maromak nia belun.

(Tiago 2:23) Hanoin to’ok — Ita bele sai belun ho Maromakne’eb

é kria buat hotu iha lalehan no rai!

22 Kuandu Ita aprende liután husi B

´ıblia, karik ema balu sei

haka’as Ita atu la estuda tan, tanba sira hanoin katak ida-ne’ela’

ós dalan di’ak liu. Karik sira hanoin Ita sei troka relijiaun.

Maibé labele husik ema ida atu hapara Ita sai belun ho Ma-

romak, belun ne’ebé di’ak liu hotu.

23 Foufoun, sei iha buat ruma ne’ebé Ita seidauk kompren-

de. Maski Ita tenke haraik an atu husu ajuda, lalika sentemoe. Jesus gaba ema ne’eb

é haraik-an hanesan labarik ki’ik.

(Mateus 18:2-4) Ita hatene ona katak labarik sira husu per-gunta barak. Maromak hakarak Ita atu hetan resposta sira.B

´ıblia m

ós gaba ema ne’eb

é hakarak tebes atu apren-

de kona-ba Maromak. Sira lee beibeik eskritura iha B´ıblia

atu buka-hatene buat ne’ebé sira aprende mak loos ka lae.

— Apostolu 17:11.24 Dalan di’ak liu hotu atu aprende kona-ba Maromak Jeo-

vá mak lee no estuda B

´ıblia. B

´ıblia la hanesan livru sira seluk.

Oinsá? Kap

´ıtulu tuirmai sei ko’alia kona-ba ida-ne’e.

23, 24. (a) Tanbasá mak Ita tenke husu pergunta beibeik kona-ba buat

ne’ebé Ita aprende? (b) Kap

´ıtulu tuirmai sei ko’alia kona-ba saida?

SAIDA MAK BÍBLIA HANORIN

ˇ Maromak iha interese ba Ita rasik. — 1 Pedro 5:7.

ˇ Maromak nia naran rasik mak Jeová. — Salmo

83:18; Apokalipse 19:6.

ˇ Maromak Jeová konvida Ita atu hakbesik ba nia.

— Tiago 4:8.

ˇ Maromak Jeová hatudu domin, laran-di’ak, no

laran-sadi’a. —ˆ

Exodo 34:6; 1 Joao 4:8, 16.


HANOIN to’ok se Ita simu prezente espesiál husi belun di’ak.

Karik, prezente ne’e book Ita-nia fuan no halo Ita sentekontente. Tuir loloos, prezente ida hatudu buat ruma kona-ba ema ne’eb

é f

ó prezente ne’e — katak nia hafolin duni Ita

nu’udar belun ida. Ita m´

os hato’o obrigadu ba belun ne’ebé

f´

o prezente ho laran-di’ak, loos ka lae?2 B

´ıblia mak prezente ida husi Maromak, prezente ne’eb

é

book ita atu hato’o obrigadu barak. Livru ida-ne’e esplika buatbarak ne’eb

é livru seluk la esplika. Porezemplu, B

´ıblia f

ó-ha-

tene katak Maromak kria lalehan, mundu, no mane ho fetoprimeiru. B

´ıblia m

ós f

ó matadalan loos ne’eb

é ajuda ita haso-

ru problema no susar sira. B´ıblia esplika oins

á mak Maromak

sei hala’o nia hakarak atu halo mundu ne’e sai di’ak tebes. B´ı-

blia mak prezente espesiál tebes!

3 B´ıblia m

ós halo ita sente kontente, tanba B

´ıblia hatudu

buat ruma kona-ba Maromak Jeová ne’eb

é f

ó prezente ne’e.

Hodi f´

o livru di’ak hanesan ne’e, nia hatudu katak nia haka-rak atu ita ko

ñese didi’ak nia. Loos, B

´ıblia bele ajuda Ita

hakbesik ba Maromak Jeová.

1, 2. Tanbasá mak B

´ıblia hanesan prezente espesi

ál husi Maromak?

3. Hodi f´

o B´ıblia, Maromak Jeov

á hatudu saida? Tanbas

á mak ida-ne’e

halo ita sente kontente?

KAPÍTULU RUA

B´ıblia — livru husi Maromak

Tanbasá mak B

´ıblia

la hanesan ho livru seluk?

Oinsá mak B

´ıblia bele ajuda Ita hasoru

Ita-nia problema sira?

Tansá mak Ita bele fiar ba profeta sira-nialiafuan iha B

´ıblia kona-ba futuru?

4 Karik Ita mos iha Bıblia. Ema halo tiha Bıblia komple-tu, mos Bıblia la kompletu iha lıngua hamutuk 2.300, nune’eporsentu 90 liu husi ema hotu iha mundu — ida-ne’e katakbesik ema hotu — bele lee Bıblia iha sira-nia lıngua rasik. Se-mana-semana ema fahe Bıblia maizumenus 1.000.000! Emahalo tiha Bıblia kompletu ho la kompletu hamutuk 2.500.-000.000 liu. Tebes duni, la iha livru ida seluk ne’ebe hanesanBıblia.

5 Importante liu, Maromak mak “leno” Bıblia. (2 Timoteo3:16) Oinsa? Bıblia rasik hatan: ‘Ema sira ne’ebe espıritu santuleno daudaun fo sai [liafuan] husi Maromak.’ (2 Pedro 1:21)Bele esplika ida-ne’e ho ilustrasaun ida: Avo katuas ida haru-ka nia bei-oan atu hakerek karta ida. Karta ne’e kona-ba avonia hakarak no hanoin. Tan ne’e, karta ne’e avo nian, la’osbei-oan nian. Hanesan ne’e mos, Bıblia mak Maromak niamensajen, la’os ema nian. Ne’e duni, Bıblia tomak mak “Ma-romak nia liafuan”. — 1 Tesalonika 2:13.

4. Ohin loron, ema halo ka fahe Bıblia hira? Tanbasa ne’e di’ak?5. Oinsa mak Maromak “leno” Bıblia?

“Tradusaun Mundu Foun” iha lia-ingles makuza atu tradus Bıblia ba lıngua barak

19

BÍBLIA LOOS NO NIA LIAFUAN LA KONTRA MALU

6 Maromak haruka ema balu hakerek B´ıblia durante tinan

1.600. Ema ne’ebé hakerek B

´ıblia moris iha tempu ne’eb

é la

hanesan, balu riku no balu kiak. Balu to’os-na’in, peskad´

or,no bibi-atan. Seluk profeta, tesi-lia na’in, no liurai. Lucas ne’e-b

é hakerek evanjellu mak dout

ór ida. Maski sira iha pozisaun

no serbisu oioin, B´ıblia nia liafuan husi primeiru to’o ikus la

kontra malu.�7 Livru primeiru iha B

´ıblia esplika oins

á mak ema nia pro-

blema komesa. Livru ikus hatudu katak mundu tomak sei saipara

´ızu, ka jard

´ın ida. Husi primeiru to’o ikus, B

´ıblia konta

ist´

oria kona-ba ema nia moris iha mundu durante tinan mai-zumenus 4.000 no ajuda ita hatene kona-ba Maromak niahakarak. Buat hirak-ne’e interese mai ita tanba liafuan hotuiha B

´ıblia la kontra malu. Tuir loloos, livru husi Maromak ten-

kesér hanesan ne’e.

8 B´ıblia sempre loos kuandu ko’alia kona-ba si

énsia. Kuan-

du ema foin hakerek B´ıblia, sira hakerek kona-ba buat ne’eb

é

ema matenek iha tempu ne’ebá seidauk hatene. Porezemplu,

livru Lev´ıtico hato’o ukun-fuan sira ba nasaun Izra

él antigu

kona-ba kuarentena, ka haketak ema moras ba tempu balu,no mantein sira-nia isin moos, maski nasaun seluk la ha-tene kona-ba buat hirak-ne’e. Iha tempu ne’eb

é ema hanoin

sala katak mundu ne’e tetuk, B´ıblia dehan katak mundu ne’e

kabuar, hanesan bola ida. (Isa´ıas 40:22) B

´ıblia m

ós hatete ho

loos katak mundu la tara, ka la tau iha buat ida. (J´

o 26:7) Mas-ki B

´ıblia la’

ós livru si

énsia nian, B

´ıblia sempre loos kuandu

ko’alia kona-ba siénsia. Livru husi Maromak tenkes

ér hanesan

ne’e, loos ka lae?

� Maski ema balu dehan katak livru sira iha B´ıblia kontra malu, sira

la bele hatudu, ka f´

o prova katak ne’e loos. Haree livru iha lia-indoné-

zia Alkitab — Firman dari Allah atau dari Manusia? iha kap´ıtulu 7. Livru

ne’e husi Testemu˜

na ba Jeová, no iha m

ós iha lia-portug

és.

6, 7. Liafuan iha B´ıblia la kontra malu. Tanbas

á ida-ne’e interese mai ita?

8. Ezemplu saida de’it mak hatudu katak B´ıblia sempre loos kuandu ko’a-

lia kona-ba siénsia?


9 B´ıblia m

ós sempre loos kuandu konta ist

ória. B

´ıblia ha-

to’o informasaun barak ho klaru kuandu konta ist´

oria ruma,hanesan ema nia naran no ema nia bei’ala sira-nia naran.�Kuandu nasaun sira konta sira-nia ist

ória rasik, dala barak,

sira la temi kona-ba funu ne’ebé sira lakon, maib

é ema ne’e-

bé hakerek B

´ıblia hakerek buat ne’eb

é loos, hanesan m

ós

sira-nia sala no sira-nia nasaun nia sala. Porezemplu, Moisés

ne’ebé hakerek livru N

úmeros iha B

´ıblia, hakerek m

ós kona-

ba sala boot ne’ebé nia rasik halo, no m

ós kona-ba dixiplina

boot ne’ebé Maromak f

ó ba nia. (N

úmeros 20:2-12) Ita lad

ún

hetan ist´

oria loos hanesan ne’e iha livru seluk, maibé B

´ıblia

ko’alia loos tanba B´ıblia mak livru husi Maromak.

MATENEK NE’EBÉ AJUDA ITA

IHA ITA-NIA MORIS10 Tanba Maromak leno B

´ıblia, B

´ıblia ne’e ‘di’ak atu ha-

norin, atu halakon hanorin ne’ebé laloos, atu sai matadalan

ba ema nia moris’. (2 Timoteo 3:16) Loos, B´ıblia ajuda ita

iha ita-nia moris loron-loron nian. B´ıblia esplika buat kle’an

kona-ba ema nia hahalok. Ida-ne’e la halo ita hakfodak, tanbaMaromak Jeov

á, ita-nia Kriad

ór, mak haruka ema atu hake-

rek B´ıblia. Nia hatene di’ak liu fali ita, kona-ba ita rasik nia

hanoin no oinsá ita sente. Liut

án ne’e, Maromak Jeov

á hate-

ne saida mak ita presiza atu moris kontente. Nia m´

os hatenekona-ba dalan ne’eb

é ita tenke sees.

11 Hanoin kona-ba diskursu ne’ebé Jesus hato’o iha foho

� Porezemplu, haree lista kona-ba Jesus nia bei’ala sira ne’ebé hakerek

iha Lucas 3:23-38.

9. (a) Iha dalan saida de’it mak B´ıblia loos kuandu konta ist

ória? (b) Ema

ne’ebé hakerek B

´ıblia hakerek buat ne’eb

é loos. Ida-ne’e hatudu saida

kona-ba B´ıblia?

10. Tanbasá mak ita la hakfodak katak B

´ıblia ajuda ita iha ita-nia moris lo-

ron-loron nian?11, 12. (a) Iha diskursu ne’eb

é Jesus hato’o iha foho ida, nia ko’alia

kona-ba saida de’it? (b) B´ıblia hanorin kona-ba buat saida tan, ne’eb

é ita

bele uza iha ita-nia moris? Tanbasá mak konsellu ne’e di’ak ba tempu uluk

to’o agora?

B´ıblia — livru husi Maromak 21

ida, ne’ebé ita bele lee iha Mateus kap

´ıtulu 5 to’o 7. Iha dis-

kursu ne’e, Jesus hanorin iha dalan ne’ebé matenek kona-ba

buat oioin, hanesan oinsá atu sai kontente loos, oins

á atu re-

zolve problema istori-malu, oinsá atu halo orasaun, no oins

á

atu hanoin loos kona-ba rikusoin. Jesus nia liafuan iha forsano matenek ne’eb

é ema bele uza m

ós iha tempu agora, hane-

san iha tempu uluk.12 B

´ıblia hanorin kona-ba moris fam

´ılia nian, hahalok di’ak

Iha B´ıblia, Isa

´ıas

f´

o-hatene naniskatak Babil

ónia

sei monu

iha serbisu, no relasaun ho ema seluk. Buat ne’ebé B

´ıblia ha-

norin di’ak ba ema hotu, no B´ıblia nia konsellu sempre ajuda

ema ne’ebé halo tuir. Maromak ko’alia loos kona-ba matenek

iha B´ıblia kuandu nia hatete liuhusi profeta Isa

´ıas: “Ha’u, Jeo-

vá, mak

ó-nia Maromak, Ida ne’eb

é hanorin

ó atu hetan buat

di’ak.” — Isa´ıas 48:17.

LIVRU NE’EBÉ F

Ó-HATENE

NANIS KONA-BA FUTURU13 Profesia mak liafuan ne’eb

é konta nanis kona-ba buat

ne’ebé sei akontese iha futuru, no B

´ıblia iha profesia barak.

Profesia balu sai loos tiha ona. Haree ezemplu ida. Liuhusiprofeta Isa

´ıas, ne’eb

é moris iha tempu antigu, Maromak Jeo-

vá f

ó-hatene nanis katak sidade naran Babil

ónia sei naksobu.

(Isa´ıas 13:19; 14:22, 23) Isa

´ıas hakerek informasaun ne’eb

é ha-

tudu oins´

a loos mak ida-ne’e sei akontese. Tropa ne’ebé ataka

sei hamaran mota iha Babil´

onia, no tama sidade ne’e lah´

ofunu. La’

ós ne’e de’it. Isa

´ıas nia profesia m

ós f

ó-hatene na-

nis katak liurai ne’ebé sei man

án Babil

ónia mak naran Ciro.

— Isa´ıas 44:27–45:2.

14 Depois maizumenus tinan 200 liu tiha — iha kalan, lo-ron 5 Outubru, tinan 539 molok Kristu — tropa sira hakbesikBabil

ónia. S

é mak sira-nia xefe? Liurai husi P

érsia naran Ciro.

Nune’e, situasaunprontu ona ba Isa´ıas nia liafuan atu sai loos.

Maibé Ciro nia tropa bele ka lae, tama iha Babil

ónia lah

ó

funu, hanesan profesia hatete nanis?15 Ema Babil

ónia halo festa iha kalan ne’e, no sira sente

seguru iha sidade laran tanba moru ne’ebé boot tebetebes.

Maibé, Ciro ho matenek halo bee husi mota Babil

ónia tama

iha bee-dalan foun. Lakleur, bee sai badak hodi ninia solda-du bele hakur mota ne’e no hakbesik moru Babil

ónia. Maib

é

13. Maromak Jeová leno profeta Isa

´ıas atu hakerek informasaun saida

de’it kona-ba Babil´

onia?14, 15. Oins

á mak profeta Isa

´ıas nia liafuan kona-ba Babil

ónia sai loos?


oinsá mak Ciro nia tropa bele tama moru boot ne’e? La

hatene tanbasá, maib

é iha kalan ne’e, ema husik moru nia

odamatan boot nakloke hela!16 Profeta Isa

´ıas m

ós hatete nanis kona-ba Babil

ónia: “Ema

sei nunka hela iha ne’ebá, no sidade ne’e sei la iha tan husi

jerasaun ba jerasaun. No iha ne’ebá ema arabi sei la harii nia

tenda, no bibi-atan sei la husik sira-nia bibi-lubun toba ihane’eb

á.” (Isa

´ıas 13:20) Liafuan ne’e la hatete nanis de’it ka-

tak sidade ne’e sei monu, maibé hatudu m

ós kona-ba buat

seluk tan. Hatudu m´

os katak Babil´

onia sei sai fuik no mamukba nafatin. Ohin loron Ita bele haree katak liafuan ne’e sailoos tiha ona. Babil

ónia antigu nia fatin ne’eb

é mamuk ona

— maizumenus kil´

ometru 80 husi Bagdade iha rai-Irake — ha-tudu loos katak buat ne’eb

é Maromak Jeov

á dehan liuhusi

Isa´ıas sai loos ona. Maromak Jeov

á hatete: “Ha’u sei dasa sida-

de ne’e ho ai-saar halakon nian.” — Isa´ıas 14:22, 23.�

� Atu hetan informasaun liután kona-ba profesia husi B

´ıblia, lee bro-

xura iha lia-indonézia Buku bagi Semua Orang iha p

ájina 27-9. Broxura

ne’e husi Testemu˜

na ba Jeová, no iha m

ós iha lia-portug

és.

16. (a) Saida mak Isa´ıas f

ó-hatene nanis kona-ba Babil

ónia nia rohan?

(b) Oinsá mak liafuan ne’e sai loos?


17 Kuandu B´ıblia f

ó-hatene nanis kona-ba futuru, liafuan

ne’e sempre loos. Ida-ne’e hametin ita-nia fiar, loos ka lae?Tuir loloos, se Maromak Jeov

á kumpre buat hotu ne’eb

é nia

promete ba tempu uluk, ita bele fiar-metin katak nia m´

ossei kumpre buat ne’eb

é nia promete kona-ba mundu para

´ızu.

(Ebreu 6:18) Loos duni, ita iha ‘esperansa moris rohan-laeknian ne’eb

é Maromak hakotu ona horiuluk kedas. Nia la bo-

sok.’ — Tito 1:2.�

“MAROMAK NIA LIAFUAN MORIS”18 Informasaun ne’eb

é Ita foin lee hatudu loos katak B

´ıblia

mak livru´

uniku, tanba ninia liafuan la kontra malu, sempre

� Profesia ida husi B´ıblia ne’eb

é sai loos tiha ona mak Babil

ónia nak-

sobu. Ezemplu seluk tan mak profesia kona-ba sidade Tiro no N´ınive

naksobu. (Ezequiel 26:1-5; Sofonias 2:13-15) No m´

os, profeta Daniel f´

o-hatene nanis kona-ba nasaun sira ne’eb

é sei troka malu atu ukun mun-

du depois nasaun Babil´

onia monu tiha. Sira balu mak Média ho P

érsia,

no Grésia. (Daniel 8:5-7, 20-22) Haree Ap

éndise iha p

ájina 199-201, atu

hatene profesia balu kona-ba Mesias ne’ebé sai loos iha Jesus Kristu.

17. Profesia husi B´ıblia sempre sai loos. Oins

á mak ida-ne’e hametin ita-

nia fiar?18. Ap

óstolu kristaun Paulo hakerek liafuan importante saida kona-ba

“Maromak nia liafuan”?

Babil´

onia ne’eb´

e rahun tiha ona


hatudu buat loos kuandu ko’alia kona-ba siénsia no ist

ória,

ajuda ita iha ita-nia moris loron-loron nian, no kuandu f´

o-ha-tene nanis kona-ba futuru, liafuan ne’e sempre sai loos. Maib

é,

la’´

os tan ne’e de’it mak B´ıblia iha folin boot. Ap

óstolu kristaun

Paulo hakerek: ‘Maromak nia liafuan moris no book maka’as,kro’at liu fali surik ida ho kro’at rua, ne’eb

é bele tesi ketak kla-

mar no esp´ıritu, ruin no bokur, no bele hatene loloos buat

ne’ebé ema hanoin no hakarak iha nia fuan.’ — Ebreu 4:12.

19 Hodi lee nafatin Maromak nia “liafuan”, ka mensajen, ihaB

´ıblia bele troka ita-nia moris. Maromak nia liafuan ajuda ita

atu hatene di’ak liu kona-ba ita-nia an rasik. Karik ita dehankatak ‘ha’u hadomi Maromak’, maib

é dalan ne’eb

é ita halo

tuir hanorin husi B´ıblia sei hatudu buat ne’eb

é ita loloos ha-

noin, no m´

os buat ne’ebé ita loloos hakarak iha ita-nia fuan.

20 B´ıblia loloos livru husi Maromak. Tan ne’e, ita tenke lee,

estuda no hafolin B´ıblia. Ita bele hatudu katak Ita agradese Ma-

romak ba prezente ne’e hodi estuda nafatin liafuan iha B´ıblia.

Kuandu Ita halo nune’e, Ita sei komprende didi’ak kona-baMaromak nia hakarak ba ema iha mundu. Kap

´ıtulu tuirmai sei

esplika kona-ba hakarak ne’e no oinsá Maromak sei hala’o ha-

karak ne’e.

19, 20. (a) Oinsá mak B

´ıblia bele ajuda Ita atu hatene di’ak liu kona-ba

Ita-nia an rasik? (b) Oinsá mak Ita bele agradese Maromak ba B

´ıblia ne’e-

bé f

ó mai Ita nu’udar prezente espesi

ál?


ˇ Maromak mak leno B´ıblia, tan ne’e B

´ıblia

sempre loos. — 2 Timoteo 3:16.

ˇ Informasaun iha Maromak nia Liafuan ajudaita iha ita-nia moris loron-loron nian.— Isa

´ıas 48:17.

ˇ Buat ne’ebé Maromak promete iha B

´ıblia

sempre sai loos. — Ebreu 6:18.


MAROMAK nia hakarak ba mundu ne’e kapás tebetebes.

Maromak Jeová hakarak mundu ne’e atu nakonu ho ema

ne’ebé kontente no isin-di’ak. B

´ıblia hatete katak Maro-

mak “halo jard´ın iha Eden”, no nia “hamoris . . . ai-hun

oioin ne’ebé di’ak atu haree no di’ak atu han”. Depois Ma-

romak kria mane no feto primeiru, Adão ho Eva, Nia f

ó

sira hela iha fatin kapás no hatete ba sira: “Iha oan no bei-

oan bá no sai barak, no halo mundu nakonu, no haburas

mundu tomak.” (Gênesis 1:28; 2:8, 9, 15) Nune’e Maro-

mak hakarak katak ema iha oan sira, haluan jard´ın to’o

mundu tomak sai para´ızu, no tau matan ba anim

ál hotu.

2 Tuir Ita-nia hanoin, Maromak Jeová nia hakarak ba

ema hotu atu moris iha mundu para´ızu sei sai loos ka lae?

Maromak hatete: “Ha’u rasik ko’alia ona . . . Ha’u sei halonune’e.” (Isa

´ıas 46:9-11; 55:11) Sin, buat ne’eb

é Maro-

mak hakarak halo, nia sei halo duni! Nia hatete katak nia“la kria [mundu] ho saugati de’it”, maib

é “halo mundu

1. Saida mak Maromak nia hakarak ba mundu ne’e?2. (a) Oins

á mak ita hatene katak Maromak nia hakarak ba mundu sei

sai loos? (b) Tuir B´ıblia, ema hanesan saida mak Maromak hakarak atu

moris iha mundu?

KAPÍTULU TOLU

Saida mak Maromak nia hakarakba mundu ne’e?

Saida mak Maromak nia hakarak ba ema?

Oinsá mak Satan

ás

hasa’e lia kona-ba Maromak?

Iha aban-bainrua, moris iha mundusei sai hanesan saida?

hodi ema hela iha mundu ne’e”. (Isa´ıas 45:18) Maromak

hakarak ema hanesan saida atu moris iha mundu? Maro-mak hakarak ema atu moris iha mundu to’o tinan hira?B

´ıblia hat

án: “Ema ne’eb

é loos rasik sei simu rai, no sira

sei moris ba nafatin iha ne’eb´

a.” — Salmo 37:29; Apokali-pse 21:3, 4.

3 Klaru katak ida-ne’e seidauk akontese, tanba ago-ra ema sai moras no mate; sira m

ós funu no oho malu.

Maibé, Maromak la hakarak katak mundu sai aat hanesan

agora! Nune’e, tanbasá mak problema sira mosu? Tanba-

sá mak Maromak nia hakarak la sai loos? Ita la bele hetan

resposta iha livru ist´

oria ne’ebé ema hakerek, tanba pro-

blema nia hun mosu iha lalehan.

INIMIGU IDA MOSU MAI4 B

´ıblia nia livru primeiru f

ó-hatene kona-ba inimigu

ida ne’ebé mosu iha jard

´ın Eden. B

´ıblia bolu nia “samea”,

maibé nia la’

ós anim

ál ida. B

´ıblia nia livru ikus ‘hana-

ran nia Diabu eh Satanás, ne’eb

é bosok raiklaran tomak’.

B´ıblia m

ós bolu nia “samea uluk nian”. (G

ênesis 3:1; Apo-

kalipse 12:9) Anju forte ne’e uza samea atu ko’alia ba Eva,hanesan ema matenek bele lohi ema atu fiar katak ninialian sai husi boneka ida. Klaru katak anju ne’e iha onakuandu Maromak prepara mundu nu’udar ema nia uma.— J

ó 38:4, 7.

5 Maibé, se Maromak halo kriatura hotu perfeitu, s

é

mak halo “Diabu” ka “Satanás” ne’e? Loloos, Maromak

nia anju forte ida halo nia an sai Diabu. Oinsá mak ida-

ne’e bele akontese? Ida-ne’e hanesan ho ema ne’ebé uluk

di’ak no laran-moos bele sai na’ok-teen. Oinsá mak ema

3. Situasaun aat saida de’it mak mosu iha mundu? Tan ne’e, ita belehusu pergunta saida de’it?4, 5. (a) Tuir loloos, s

é mak uza samea atu ko’alia ba Eva? (b) Oins

á

mak ema ne’ebé uluk di’ak no laran-moos bele sai na’ok-teen?


di’ak bele sai aat? Ema ne’e husik hakarak aat atu mosuiha ninia laran. Se nia hanoin nafatin kona-ba hakarakne’e, ninia hakarak sei sai maka’as tebes. Tuirmai, se ihaoportunidade, nia sei halo buat ruma atu hetan ninia ha-karak ne’eb

é laloos. — Tiago 1:13-15.

6 Ida-ne’e m´

os akontese ho Diabu Satanás. Klaru ka-

tak nia rona kuandu Maromak f´

o-hatene Adão no Eva

atu iha fam´ılia hodi halo mundu sai nakonu ho sira-nia

oan no bei-oan sira. (Gênesis 1:27, 28) Karik Satan

ás ha-

noin: ‘Di’ak liu se ema hotu adora ha’u, la’´

os Maromak!’Entaun, hanoin aat sai buras iha ninia laran. Ikusmai, nialohi Eva hodi ko’alia bosok kona-ba Maromak. (G

ênesis 3:

1-5) Hanesan ne’e, nia sai “Diabu”, naran ne’e katak “Bo-sok-Teen”. Nia m

ós sai “Satan

ás”, naran ne’e katak “Ida

ne’ebé Kontra Hasoru”.

7 Hodi bosok no lohi Adão ho Eva, Diabu Satan

ás book

sira atu la halo tuir Maromak. (Gênesis 2:17; 3:6) Maromak

hatete nanis ona katak se Adão ho Eva la halo tuir, sira sei

mate, no ikusmai ida-ne’e mak akontese. (Gênesis 3:17-19)

Depois Adão halo sala, nia la perfeitu tan. Tan ne’e, nia

bei-oan hotu m´

os halo sala, sira la perfeitu. (Roma 5:12)Situasaun ne’e hanesan ho forma atu halo bolu, ka bolufatin. Se forma ne’e kabetak, bolu sai hanesan saida? Boluida-ida sei sai kabetak, bolu sira-ne’e la perfeitu. Hanesanne’e, ema ida-ida hetan “kabetak” husi Ad

ão, dehan katak

sira la perfeitu. Tanba ema hotu la perfeitu mak sira sai ka-tuas no mate. — Roma 3:23.

8 Kuandu Satanás lori Ad

ão no Eva atu halo sala hodi

kontra Maromak nia ukun-fuan, Satanás loloos halo sira

6. Oinsá mak Maromak nia anju forte ida sai Diabu Satan

ás?

7. (a) Tanbasá mak Ad

ão ho Eva mate? (b) Tanbas

á mak Ad

ão nia bei-

oan hotu sai katuas no mate?8, 9. (a) Satan

ás hasa’e lia kona-ba saida? (b) Tanbas

á mak Maromak

la oho kedas sira ne’ebé kontra hasoru nia?

Saida mak Maromak nia hakarak ba mundu ne’e? 29

kontra hasoru Maromak. Satanás hasa’e lia kona-ba dalan

ne’ebé Maromak Jeov

á ukun. Ida-ne’e hanesan Satan

ás

hatete: ‘Maromak ukun-na’in ne’ebé ladi’ak. Maromak

bosok-teen, no la f´

o buat di’ak ba ninia povu. Ema la pre-siza Maromak atu ukun sira. Sira rasik bele foti desizaunkona-ba buat ne’eb

é di’ak no ladi’ak. Sira sei kontente liu

Oins´

a mak Satan´

as bele hatete katak nia sei f´

oreinu hotu mundu raiklaran nian ba Jesus,

se sira-ne’e la’´

os Satan´

as nian?


se sira husik ha’u atu ukun sira.’ Tanba Satanás hasa’e lia

kona-ba Maromak nia ukun no duun Maromak rasik, sai-da mak Maromak sei halo? Ema balu hanoin katak di’akliu se Maromak oho kedas sira hotu ne’eb

é kontra hasoru

nia. Maibé, halo nune’e rezolve d

úvida kona-ba Maromak

nia ukun ka lae? Se Maromak oho sira hotu, ida-ne’e hatu-du katak ninia ukun mak loos ka lae?

9 Tanba Maromak Jeová nia justisa sempre loos, nia la

bele oho kedas sira ne’ebé kontra hasoru nia. Nia deside

atu f´

o tempu hodi hatudu katak lia ne’ebé Satan

ás hasa’e

laloos, no m´

os atu hatudu katak Diabu bosok-teen. Nu-ne’e Maromak f

ó tempu atu husik ema ukun an rasik

iha Satanás nia okos. Kap

´ıtulu 11 iha livru ne’e sei ko’a-

lia kona-ba tansá mak Maromak Jeov

á halo ida-ne’e, no

tansá mak nia husik tempu naruk atu rezolve lia sira-ne’e.

Maibé agora di’ak se ita hanoin kona-ba buat tuirmai ne’e:

Tanbasá Ad

ão ho Eva fiar Satan

ás ne’eb

é nunka halo buat

di’ak ba sira? Tanbasá sira fiar katak Maromak Jeov

á mak

bosok-teen ne’ebé laran-aat maski nia f

ó sira buat hotu

ne’ebé sira iha? Se Ita iha Ad

ão ka Eva nia fatin, Ita sei fiar

ba sé?

10 Di’ak atu hanoin kona-ba pergunta sira-ne’e tanbaita ida-ida m

ós hasoru situasaun ne’eb

é hanesan. Sin, Ita

m´

os iha oportunidade atu apoia Maromak Jeová atu hatu-

du katak lia ne’ebé Satan

ás hasa’e mak sala. Ita bele simu

Maromak Jeová nu’udar Ita-nia Ukun-Na’in, no bele ajuda

atu hatudu katak Satanás mak bosok-teen. (Salmo 73:28;

Provérbios 27:11) Triste tanba maski iha ema barak tebes

iha mundu ne’e, ema uitoan de’it mak apoia MaromakJeov

á. Ida-ne’e lori ita ba pergunta importante ida tan:

Tuir loloos, B´ıblia hanorin katak Satan

ás mak ukun mun-

du ne’e ka lae?

10. Oinsá mak Ita bele apoia Maromak Jeov

á atu hatudu katak lia ne’e-

bé Satan

ás hasa’e mak sala?


S´

E MAK UKUN MUNDU NE’E?11 Jesus la duvida katak Satan

ás mak ukun mundu ne’e.

Hodi uza milagre Satanás hatudu ‘mundu nia reinu hotu-

hotu ho sira-nia gl´

oria’ ba Jesus. Tuirmai, Satanás promete

ba Jesus: ‘Buat sira-ne’e hotu ha’u sei f´

o ba´

o, naran´

ohakne’ak hodi adora ha’u.’ (Mateus 4:8, 9; Lucas 4:5, 6)Hanoin kona-ba ida-ne’e. Oins

á mak Satan

ás bele tenta

Jesus hodi f´

o reinu sira-ne’e ba Jesus, se sira-ne’e la’´

os Sa-tan

ás nian? Jesus la nega katak governu mundu nian mak

Satanás nian, tanba tuir loloos, Satan

ás mak forsa iha go-

vernu sira-ne’e nia kotuk.12 Klaru katak Jeov

á mak Maromak forsa boot liu hotu,

Kriad´

or ne’ebé halo buat hotu-hotu iha rai no lalehan.

(Apokalipse 4:11) Maibé, Jesus hatete katak Satan

ás mak

‘ukun-na’in mundu ne’e nian’. (Joao 12:30; 14:30; 16:11)B

´ıblia m

ós bolu Diabu Satan

ás nu’udar “maromak mundu

ne’e nian”. (2 Korinto 4:3, 4) Kona-ba Satanás, anju ne’eb

é

kontra hasoru Maromak, ap´

ostolu kristaun João hakerek:

‘Mundu tomak sei iha aat-na’in nia ukun.’ — 1 Joao 5:19.

OINS´

A SATAN´

ASNIA MUNDU SEI LAKON

13 Tinan ba tinan, perigu aumenta ba beibeik iha mun-du ne’e. Mundu nakonu ho funu no krime, no ulun-na’inpol

´ıtiku no ulun-na’in relijiaun ne’eb

é laran-makerek.

Ema la bele hadi’a buat hotu iha mundu ne’e. B´ıblia ha-

tete katak lakleur tan Maromak sei halakon mundu aatne’e iha ninia funu naran Armajed

ón. Ida-ne’e sei loke da-

lan ba mundu foun ne’ebé iha justisa. — Apokalipse

16:14-16.

11, 12. (a) Oinsá mak tentasaun ne’eb

é Satan

ás f

ó ba Jesus hatudu ka-

tak Satanás mak ukun mundu ne’e? (b) Saida tan mak hatudu katak

Satanás mak ukun mundu ne’e?

13. Tanbasá mak ita presiza mundu foun?


14 Maromak Jeová hili Jesus Kristu atu sai Ukun-Na’in

ba Ninia Reinu, ka governu, iha lalehan. Tempu ulukliu,B

´ıblia f

ó-hatene nanis: “Moris tiha ona oan ida mai ita, f

ó

tiha ona oan-mane ida mai ita: no governu ne’e iha niniakabaas: no nia sei iha naran . . . Liurai-Oan Dame nian. Ni-nia governu sei aumenta ba beibeik, no dame sei la iharohan.” (Isa

´ıas 9:6, 7, Versaun Almeida, Rev. Korr.) Kona-ba

governu ida-ne’e duni mak Jesus hanorin ninia dix´ıpu-

lu sira atu halo orasaun: ‘Halo Ita-nia reinu to’o mai ami;halo tuir Ita-nia hakarak ba iha rai nu’udar iha lalehan.’(Mateus 6:10) Hanesan ita sei haree iha kap

´ıtulu seluk iha

livru ne’e, lakleur Maromak nia Reinu sei hasobu mun-du ne’e nia governu hotu, no Reinu ne’e sei hah

ú ninia

ukun. (Daniel 2:44) Iha tempu ne’ebá Maromak nia Rei-

nu sei halo mundu tomak sai para´ızu ida.

MUNDU FOUN BESIK ONA!15 B

´ıblia promete mai ita: ‘Tuir Na’i nia promesa, ita

hein lalehan foun no rai foun, iha ne’ebé justisa sei hela

ba nafatin.’ (2 Pedro 3:13; Isa´ıas 65:17) Bainhira B

´ıblia ha-

tete ‘rai’, dala ruma ne’e katak ema ne’ebé hela iha rai.

(Gênesis 11:1) Nune’e, ‘rai foun’ ne’eb

é iha justisa mak

ema ne’ebé Maromak simu.

16 Jesus promete katak iha mundu foun ne’ebé besik

atu mai, ema ne’ebé Maromak simu sei hetan prezente

‘moris rohan-laek’. (Marcos 10:30) Jesus hatudu buatne’eb

é ita tenke halo atu simu moris rohan-laek. Fav

ór

ida loke Ita-nia B´ıblia ba Joao 3:16 no 17:3, no lee Jesus

nia liafuan. Agora mai ita hanoin didi’ak saida mak B´ıblia

14. Maromak hili sé atu sai Ukun-Na’in ba Ninia Reinu? Oins

á mak

eskritura f´

o-hatene nanis kona-ba ida-ne’e?15. Saida mak ‘rai foun’?16. Prezente folin-boot saida mak Maromak sei haraik ba ema ne’eb

é

nia simu? Ita tenke halo saida de’it atu simu prezente ne’e?


hatete kona-ba prezente kapás ne’e, no bensaun sira ne’e-

bé Maromak sei haraik ba ema ne’eb

é halo tuir kuandu

mundu sai Para´ızu.

17 Hahalok aat, funu, krime, no viol´

ensia sei la iha tan.“Ema laran-aat sei la iha . . . Maib

é ema laran-maus sei

simu rai.” (Salmo 37:10, 11; Mateus 5:5) Sei iha dame tan-ba ‘Maromak sei hapara funu to’o mundu nia rohan’.(Salmo 46:9; Isa

´ıas 2:4) Iha tempu ne’eb

á “ema ne’eb

é

loos sei sai barak, no dame sei sai barak to’o fulan la ihatan” — ne’e katak dame sei iha ba nafatin! — Salmo 72:7.

18 Ema ne’eb´

e adora Maromak Jeov´

a sei moris hakmatek.Iha B

´ıblia nia tempu, kuandu ema Izra

él halo tuir Ma-

romak, sira moris hakmatek. (Lev´ıtico 25:18, 19) Sei sai

kapás tebetebes atu moris ho dame hanesan ne’e iha Pa-

ra´ızu! — Isa

´ıas 32:18; Miqu

éias 4:4.

19 Hamlaha sei la iha. Ema ida ne’ebé hakerek B

´ıblia

kanta: “Sei iha hahán barak iha rai; iha foho-tutun sei iha

barak liután.” (Salmo 72:16; Apokalipse 7:16) Maromak

Jeová sei f

ó bensaun ba ema ne’eb

é loos, no “rai rasik sei

f´

o duni modo ho ai-fuan”. — Salmo 67:6.20 Mundu tomak sei sai para

´ızu. Iha fatin sira ne’eb

é

uluk ema sala-na’in estraga, sei harii uma no jard´ın kap

ás.

(Isa´ıas 65:21-24; Apokalipse 11:18) Neineik-neineik, ema

sei halo jard´ın kap

ás sira-ne’e sai luan liu to’o mundu to-

mak haree furak no f´

o ai-han kapás hanesan jard

´ın Eden

iha tempu uluk. No Maromak sei nafatin ‘loke nia limanno halo kontente buat hotu ne’eb

é moris nia hakarak’.

— Salmo 145:16.

17, 18. Tanbasá mak ita bele fiar katak sei iha dame iha mundu tomak?

19. Oinsá mak ita hatene katak sei iha ai-han barak iha Maromak nia

mundu foun?20. Tanbas

á mak ita bele fiar katak mundu tomak sei sai para

´ızu?


21 Sei iha dame entre ema no anim´

al sira. Animál fuik

no animál maus sei han hamutuk. Labarik ki’ik m

ós sei la

ta’uk animál ne’eb

é agora si’ak. — Isa

´ıas 11:6-9; 65:25.

22 Moras sei lakon. Nu’udar Ukun-Na’in ba Maromaknia Reinu iha lalehan, Jesus sei f

ó isin-di’ak ba ema ba-

rak liu duké tempu ne’eb

é nia hela iha mundu. (Mateus 9:

35; Marcos 1:40-42; Joao 5:5-9) Iha tempu ne’ebá: “La iha

ema ne’ebé hela iha rai sei dehan: ‘Ha’u moras.’” — Isa

´ıas

33:24; 35:5, 6.23 Fam

´ılia no belun ne’eb

é mate ona sei moris fali. Se sira

halo tuir Maromak, sira sei la mate tan. Ema mate ne’e-b

é Maromak hanoin hela sei moris fali. Tuir loloos, ‘ema

di’ak no ema aat sei moris hi’as’. — Apostolu 24:15; Joao 5:28, 29.

24 Ema ne’ebé hili atu aprende kona-ba ita-nia Kriad

ór

Boot, Maromak Jeová, no serb

´ı nia, sei hetan futuru ida

ne’ebé kap

ás tebetebes! Nune’e, importante tebes atu kon-

tinua estuda kona-ba Jesus Kristu, tanba liuhusi nia makMaromak sei haraik bensaun hirak-ne’e hotu.

21. Saida mak hatudu katak sei iha dame entre ema no animál sira?

22. Saida mak sei akontese ho moras?23. Tanbas

á mak moris-hi’as sei halo ita haksolok?

24. Ita sente oinsá kona-ba moris iha Para

´ızu iha mundu?


ˇ Maromak sei hala’o nia hakarak atu halomundu sai para

´ızu. — Isa

´ıas 45:18; 55:11.

ˇ Agora Satanás mak ukun mundu ne’e.

— Joao 12:30; 1 Joao 5:19.

ˇ Iha mundu foun ne’ebé atu mai, Maromak sei

haraik bensaun barak ba ema. — Salmo 37:10,11, 29; Apokalipse 21:4.


IHA ema barak ho naran-boot iha mundu ne’e. Ema baluiha naran-boot iha sira-nia suku, sidade, ka rai. Ema se-luk iha naran-boot iha mundu tomak. Maibe, hatene de’itema-boot nia naran la hanesan ho ko

ñese loos ema ne’e.

Ita la hatene informasaun barak hanesan ninia esperiensia,hahalok, konesimentu no ema ne’e loloos hanesan saida.

2 Maski Jesus Kristu moris iha mundu maizumenus tinan2.000 liuba, ema barak iha mundu tomak rona tiha onakona-ba nia. Maibe, sei iha konfuzaun kona-ba Jesus. Emabalu sente katak Jesus mak ema di’ak de’it. Ema seluk ha-tete katak nia mak profeta baibain de’it. Ema seluk tan fiarkatak Jesus mak Maromak no katak ita tenkeser adora nia.Ne’e loos ka lae?

3 Importante atu Ita hatene lia-loos kona-ba Jesus. Tan-basa? Tanba Bıblia dehan: ‘Ne’e mak moris rohan-laek:hatene Ita nu’udar Maromak loos mesak de’it, no JesusKristu ne’eb

é Ita haruka mai.’ (Joao 17:3) Sin, hatene lia-

loos kona-ba Maromak Jeova no kona-ba Jesus Kristu belelori ita ba moris rohan-laek iha paraızu iha mundu. (Joao14:6) Liutan ne’e, Jesus hatudu ezemplu di’ak liu hotukona-ba moris kontente no hatudu domin ba ema seluk.

1, 2. (a) Tanbasá mak hatene ema-boot nia naran la hanesan ho ko

ñe-

se loos ema ne’e? (b) Ema hanoin saida de’it kona-ba Jesus?3. Tanbas

á mak importante ba Ita atu hatene lia-loos kona-ba Jesus?

KAPÍTULU HAAT

Sé mak Jesus Kristu?

Saida mak Jesus nia knaar espesiál?

Nia mai husi ne’eb´

e?

Nia ema hanesan saida?

(Joao 13:34, 35) Kapıtulu primeiruhusi livru ne’e esplika lia-loos kona-ba

Maromak. Agora mai ita estuda kona-ba saidamak Bıblia loloos hanorin kona-ba Jesus Kristu.

MESIAS NE’EB´E PROMETE NANIS ONA

4 Kleur antes Jesus moris, Bıblia fo-hatene nanis katakMaromak sei haruka ema ida nu’udar Mesias, ka Kristu. Tı-tulu “Mesias” (husi liafuan ebraiku) no mos “Kristu” (husiliafuan gregu) dehan katak “Ema ne’ebe simu Kose Mina”.Nune’e Maromak sei kose mina ho espıritu santu baema ida no ema ne’e sei sai Mesias. Ida-ne’e katakMaromak sei fo pozisaun espesial ba nia. Iha kapıtu-

4. T´ıtulu “Mesias” no “Kristu” katak s

´a?

Kuandu Jesus hetan batizmu,nia sai Mesias, ka Kristu

Tuir Loloos, Saida mak B´ıblia Hanorin?

lu sira seluk husi livru ne’e, ita sei aprende kona-ba knaarespesial ne’ebe Maromak fo ba Mesias atu kumpre Niniapromesa sira. Ita sei aprende mos kona-ba bensaun sirane’ebe Jesus haraik mai ita agora kedas. Maibe, antes Jesusmoris, ema barak karik husu: ‘Se loos mak atu sai Mesiasne’e?’

5 Iha tempu ne’ebe Jesus husi Nazare hela iha rai, niniadixıpulu sira fiar-metin katak nia mak Mesias. (Joao 1:41)Dixıpulu ida naran Simao Pedro laho duvida hatete ba Je-sus: ‘Ita-Boot mak Kristu.’ (Mateus 16:16) Maibe, oinsa makdixıpulu sira-ne’e, ho ita hotu, bele fiar-metin katak Jesusloloos mak Mesias?

6 Maromak nia profeta sira, ne’ebe moris kleur antes Je-sus, fo-hatene nanis informasaun barak kona-ba Mesias.Informasaun ne’e ajuda ema atu hatene Mesias mak seloos. Karik ilustrasaun tuirmai bele ajuda Ita komprendekona-ba ida-ne’e: Hanoin to’ok ema husu Ita atu ba haso-ru ema seluk ne’ebe Ita seidauk konese iha terminal bıs, kaaeroportu. Se fo-hatene nanis informasaun ruma kona-baema ne’ebe Ita atu hasoru, ida-ne’e sei ajuda ka lae? Ha-nesan ne’e mos, liuhusi profeta sira ne’ebe hakerek Bıblia,Maromak Jeova fo-hatene informasaun barak kona-ba buatne’ebe Mesias sei halo no saida mak nia sei hasoru. Kuan-du ema haree informasaun ne’e sai loos, sira bele hateneMesias mak se.

7 Hanoin to’ok kona-ba ezemplu rua. Primeiru, tinan700 liu antes Mesias moris, profeta Miqueias fo-hate-ne nanis katak Nia sei moris iha Belein, sidade ki’ik idaiha rai-Judeia. (Miqueias 5:2) Tuir loloos, Jesus moris ihane’ebe? Afinal loos, iha sidade ne’e duni! (Mateus 2:1, 3-9)

5. Jesus nia dix´ıpulu sira fiar saida kona-ba nia?

6. Hato’o ilustrasaun kona-ba oinsá mak Maromak Jeov

á ajuda fiar-

na’in sira atu komprende Mesias mak sé.

7. Profeta rua hakerek saida kona-ba Mesias? Oinsá mak liafuan ne’eb

é

sira hakerek sai loos?

S´

e mak Jesus Kristu? 39

Segundu, tinan atus ba atus molok Mesias mosu, liafuanne’ebe hakerek iha Daniel 9:25 hatudu tinan loos ne’ebenia sei mosu mai, tinan ne’e mak 29.� Liafuan ne’ebe pro-feta rua ne’e hakerek nanis, no liafuan ne’ebe profeta siraseluk hakerek nanis hatudu katak Jesus mak Mesias ne’e-be promete nanis ona.

8 Besik tinan 29 nia rohan, iha buat seluk tan ne’ebeakontese hodi hatudu katak Jesus mak Mesias. Iha tinanne’e mak Jesus ba hasoru Joao Baptista atu hetan batizmu,ka sarani, iha Mota Jordaun. Maromak Jeova promete tihakatak nia sei fo sinal ida ba Joao atubele hatene Mesiasmak se. Joao haree sinal ne’e mosu bainhira Jesus hetanbatizmu. Bıblia hatete: ‘Jesus sai husi bee; lalehan nakloke,nia haree Maromak nia espıritu tun hanesan manu-falurida iha nia leten. Husi lalehan lia ida dehan: “Ida-ne’e makHa’u-nia Oan doben, ne’ebe fo ksolok mai Ha’u.” ’ (Mateus3:16, 17) Kuandu haree no rona tiha buat sira-ne’e, Joaola duvida katak Maromak mak haruka Jesus mai. (Joao 1:32-34) Kuandu Maromak fakar ninia espıritu, ka forsa, baJesus, iha tempu ne’eba kedas mak Jesus sai Mesias, ka Kris-tu, ida ne’ebe hetan knaar atu sai Ulun-Na’in no Liurai.— Isaıas 55:4.

9 Liafuan iha Bıblia kona-ba Mesias ne’ebe sai loos onano sasin husi Maromak Jeova rasik, hatudu katak Jesus makMesias ne’ebe promete nanis ona. Maibe Bıblia fo respos-ta ba pergunta importante rua tan kona-ba Jesus Kristu: Niamai husi ne’ebe? Nia ema hanesan saida?

JESUS MAI HUSI NE’EBÉ?

10 Bıblia hanorin katak Jesus moris iha lalehan antes nia

� Atu hatene liután kona-ba oins

á mak Daniel 9:25 sai loos, lee Ap

én-

dise iha pájina 197-9.

8, 9. Kuandu Jesus hetan batizmu, saida mak akontese hodi hatudu ka-tak nia mak Mesias?10. Saida mak B

´ıblia hanorin kona-ba Jesus antes nia mai to’o mundu?


mai to’o mundu. Profeta Miqueias fo-hatene nanis katakMesias sei moris iha Belein, no mos katak iha “tempu ulukkedas” nia moris ona. (Miqueias 5:2) Jesus rasik hatete dalabarak katak nia moris iha lalehan antes nia moris nu’udarema iha mundu. (Joao 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Nu’udar kria-tura espıritu ida iha lalehan, Jesus iha relasaun espesial hoMaromak Jeova.

11 Jesus mak Oan ne’ebe Maromak Jeova hadomiliu — no iha razaun loos kona-ba ida-ne’e. Bıblia bolu Je-sus nu’udar ‘Oan boot liu sasan hotu-hotu nian’, tanbaMaromak kria Jesus ulukliu.� (Koloso 1:15) Iha buat seluktan ne’ebe halo Jesus espesial. Nia mak ‘Oan-Mane me-sak’. (Joao 3:16) Ida-ne’e dehan katak Maromak rasik makkria Jesus, maibe Maromak kria buat hotu seluk hamutukho Jesus. Maromak uza Jesus de’it atu kria buat sira seluk.(Koloso 1:16) Bıblia mos bolu Jesus “Liafuan”. (Joao 1:14)Ida-ne’e hatudu katak nia dehan sai Maromak nia liafuanba oan sira seluk, katak ema no anju sira.

12 Ema balu hanoin katak Oan-Boot ne’e hanesan Maro-mak. Ida-ne’e loos ka lae? Bıblia la hanorin ida-ne’e. Tuirbuat ne’ebe ita foin lee, Maromak mak kria Oan ne’e. Nu-ne’e, klaru katak Oan iha hun, maibe Maromak Jeova laiha hun no rohan. (Salmo 90:2) Oan-Mane mesak nunkahanoin atu iha pozisaun hanesan ninia Aman. Tuir loloos,Bıblia hanorin katak Aman mak boot liu Oan. (Joao 14:28;1 Korinto 11:3) Maromak Jeova mesak mak “Maromak

� B´ıblia bolu Maromak Jeov

á nu’udar Aman tanba nia mak Kriad

ór.

(Isa´ıas 64:8) Tanba Maromak kria Jesus, B

´ıblia bolu Jesus Maromak nia

Oan. Hanesan ne’e, B´ıblia bolu kriatura sira seluk iha lalehan no m

ós

ema primeiru, Adão, nu’udar Maromak nia oan sira. — J

ó 1:6; Lucas

3:38.

11. Tuir B´ıblia, tanbas

á Jesus mak Oan ne’eb

é Maromak Jeov

á hadomi

liu?12. Tans

á mak ita bele hatene katak Oan-Boot ne’e la hanesan Maro-

mak?

S´


Forsa Boot Liu Hotu”. (Genesis 17:1; Apokalipse 16:7) Tanne’e, la iha ida ne’ebe hanesan Maromak Jeova.�

13 Kleur antes Maromak Jeova kria mundu ka fitun siraiha lalehan, nia no ninia Oan-Boot hela hamutuk ho kso-lok ba tinan rihun ba rihun. Sira hadomi malu tebes!(Joao 3:35; 14:31) Oan doben ne’e halo tuir ninia Amannia ezemplu iha buat hotu. Tanba ida-ne’e, Bıblia hatetekatak Oan mak ‘ilas Maromak nian ne’ebe matan la ha-ree’. (Koloso 1:15) Sin, hanesan de’it ema nia oan ne’ebehatudu hahalok ne’ebe hanesan ho ninia aman, Oan-Bootiha lalehan mos haleno ninia Aman nia hahalok sira.

14 Maromak Jeova nia Oan-Mane mesak halo tuir ho la-ran hodi husik lalehan no tun ba rai nu’udar ema ida.Maibe, karik Ita hanoin: ‘Oinsa mak kriatura iha lalehanbele moris iha rai nu’udar ema?’ Hodi halo ida-ne’e, Ma-romak Jeova halo milagre ida. Nia muda ninia Oan-Bootnia moris husi lalehan ba virjen ida nia kabun. Feto ne’emak ema judeu naran Maria. Nune’e Maria sai isin-ruamaski nia seidauk hamutuk ho mane ida, no ninia oanla iha aman ida iha rai. Hanesan ne’e mak Maria tuur ahioan-mane ne’ebe perfeitu, no hanaran nia Jesus. — Lucas1:30-35.

JESUS MAK EMA HANESAN SAIDA?15 Ita bele konese Jesus di’ak liu hodi estuda kona-ba

ninia hahalok kuandu nia iha mundu. Buat importanteliu mak liuhusi Jesus, ita sei konese Maromak Jeova di’ak

� Hodi hetan informasaun liután ne’eb

é hatudu katak Oan-Boot ne’e

la hanesan Maromak, haree Apéndise iha p

ájina 201-4.

13. Kuandu B´ıblia hatete katak Oan mak ‘ilas Maromak nian ne’eb

é ma-

tan la haree’, ida-ne’e katak sá?

14. Oinsá mak Maromak Jeov

á nia Oan-Mane mesak bele moris iha rai

nu’udar ema?15. Tanbas

á mak ita bele dehan katak ita bele hatene buat barak kona-

ba Maromak Jeová liuhusi Jesus?


liutan. Tanbasa? Hanoin-hetan katak Oan ne’e mak ilasperfeitu ninia Aman nian. Tanba ida-ne’e Jesus hatete baninia dixıpulu ida: ‘Ema ne’ebe haree ona ha’u, haree onamos ha’u Aman.’ (Joao 14:9) Livru haat iha Bıblia ne’ebeema hatene nu’udar Evanjellu — Mateus, Marcos, Lucas,no Joao — konta buat barak kona-ba Jesus Kristu nia mo-ris, atividade, atitude no hahalok sira.

16 Ema barak bolu Jesus “Mestre”. (Joao 1:38; 13:13)Nia hanorin saida? Ninia mensajen ne’ebe importante liumak ‘lia-foun di’ak reinu nian’ — ne’e mak Maromak niaReinu, governu iha lalehan ne’ebe sei ukun mundu to-mak no sei lori bensaun barak tebes ba ema ne’ebe halotuir. (Mateus 9:35) Mensajen ne’e, se-nian? Jesus rasik ha-tete, ‘Ha’u-nia doutrina la’os ha’u-nian, maibe mai husiIda ne’ebe haruka ha’u mai’, ne’e mak Maromak Jeova.(Joao 7:16) Jesus hatene katak ninia Aman hakarak emaatu rona lia-foun di’ak Reinu nian. Iha Kapıtulu 8, ita seiaprende liutan kona-ba Maromak nia Reinu no saida makReinu ne’e sei halo.

17 Jesus hanorin iha fatin ne’ebe? Nia hanorin iha fatinhotu ne’ebe ema iha — iha foho, iha sidade, iha knua,iha merkadu, no iha ema nia uma. Jesus la hein de’itema atu hakbesik nia. Nia ba buka sira. (Marcos 6:56; Lu-cas 19:5, 6) Tanbasa mak Jesus haka’as an no gasta tempubarak atu haklaken no hanorin? Tanba ida-ne’e mak Ma-romak nia hakarak ba nia. Jesus sempre halo ninia Amannia hakarak. (Joao 8:28, 29) Maibe iha mos razaun seluk.Nia hanoin ba ema-lubun ne’ebe mai hasoru nia. (Ma-teus 9:35, 36) Tuir loloos, ulun-na’in relijiaun nian tenkehanorin sira lia-loos kona-ba Maromak no Ninia hakarak,maibe ulun-na’in sira-ne’e la tau matan di’ak ba sira. Jesus

16. Saida mak Jesus nia mensajen ne’ebé importante liu? Mensajen ne’e

mai husi sé?

17. Jesus hanorin iha fatin ne’ebé? Tanbas

á mak nia haka’as an no gas-

ta tempu barak atu hanorin ema seluk?

S´


hatene katak ema presiza duni atu rona mensajen kona-ba Reinu.

18 Jesus hatudu domin no laran-di’ak ba ema seluk. Nu-ne’e, ema la ta’uk atu hakbesik nia. Labarik mos gosta atuhamutuk ho nia. (Marcos 10:13-16) Jesus la hili ema. Niaodi korrupsaun no hahalok laloos. (Mateus 21:12, 13) IhaJesus nia tempu ema barak trata feto sira ladi’ak, maibe Je-sus sempre hatudu respeitu ba sira. (Joao 4:9, 27) Jesus emaharaik-an loos. Loron ida, nia fase ninia apostolu sira-niaain, serbisu ne’ebe baibain atan mak halo.

19 Jesus hanoin kona-ba buat ne’ebe ema seluk presiza.Ita haree ida-ne’e, liuliu, kuandu nia uza Maromak nia es-pıritu hodi halo milagre atu fo isin-di’ak. (Mateus 14:14)Porezemplu, ema moras-lepra hakbesik Jesus hodi hatete:‘Ita hakarak karik, Ita bele hamoos ha’u.’ Jesus hatene

18. Saida mak Ita gosta kona-ba Jesus?19. Ezemplu saida mak hatudu katak Jesus hanoin kona-ba buat ne’e-b

´e ema seluk presiza?

Jesus haklaken iha fatin hotu ne’eb´

e ema iha

loos kona-ba ema ne’e nia moras no terus. Tanba Jesushanoin nia, nia lolo liman no kaer ema ne’e, hodi dehan:‘Ha’u hakarak; sai moos ba!’ No ema moras ne’e hetanisin-di’ak duni! (Marcos 1:40-42) Hanoin to’ok oinsa emamoras ne’e sente!

LARAN-METIN TO’O ROHAN20 Jesus fo ezemplu di’ak liu hotu kona-ba halo tuir Ma-

romak ho laran-metin. Nia hatudu laran-metin ba niniaAman iha lalehan, maski hasoru problema no terus oioin,no ema barak kontra hasoru nia. Jesus la laran-rua kuan-du hasoru tentasaun husi Satanas. (Mateus 4:1-11) Loronida, Jesus nia famılia balu la hatudu fiar ba nia, sira moshatete katak nia “bulak ona”. (Marcos 3:21) Maibe Jesusla husik sira atu hapara nia serbı Maromak, nia halo na-fatin Maromak nia hakarak. Maski ema hasara no fo-terus

20, 21. Jesus f´

o ezemplu saida de’it kona-ba halo tuir Maromak ho la-ran-metin?

45

ba nia, Jesus sempre kontrola nia an, no nunka koko atuhalo aat ba ema ne’ebe kontra hasoru nia. — 1 Pedro 2:21-23.

21 Ikusmai, Jesus nia inimigu sira haterus no oho Jesus.Maibe Jesus laran-metin to’o mate. (Filipe 2:8) Hanointo’ok kona-ba terus ne’ebe nia hetan iha ninia loron ikus.Ema kaer nia, testemuna falsu sira duun matak nia, tesi-lia na’in balu ne’ebe laran-dodok fo kastigu-mate ba nia,ema-lubun hamnasa no goza nia, no soldadu sira haterusnia. Ema prega nia ba ai-riin, nia hakilar: ‘Buat hotu tuirloos ona!’ Hafoin nia iis kotu. (Joao 19:30) Maibe, iha lo-ron tolu depois Jesus mate, ninia Aman iha lalehan halonia moris filafali nu’udar espıritu ida. (1 Pedro 3:18) Lo-ron 40 tuirmai, nia ba fali lalehan. Iha ne’eba, nia ‘tuuriha Maromak nia kuana’ hodi hein tempu ne’ebe nia seisimu kbiit atu ukun nu’udar Liurai. — Ebreu 10:12, 13.

22 Tanba Jesus laran-metin to’o mate, ita bele hetan opor-tunidade kapas saida? Jesus nia mate loke dalan ba itaatu moris ba nafatin iha paraızu iha mundu, hanesan Ma-romak nia hakarak horiuluk kedas. Kapıtulu tuirmai seiko’alia kona-ba ida-ne’e.

22. Tanba Jesus laran-metin to’o mate, ita bele hetan oportunidadesaida?


ˇ Liafuan kona-ba Mesias ne’ebé sai loos ona no

sasin husi Maromak Jeová rasik, hatudu katak

Jesus mak Mesias, ka Kristu. — Mateus 16:16.

ˇ Jesus moris iha lalehan kleur antes nia maito’o mundu. — Joao 3:13.

ˇ Jesus mak mestre ida, nia hatudu domin nohanoin kona-ba ema seluk, no nia f

ó ezemplu

perfeitu kona-ba halo tuir Maromak.— Mateus 9:35, 36.


PREZENTE saida mak di’ak liu hotu ne’ebé Ita simu? Pre-

zente ne’ebé di’ak la presiza karun. Tuir loloos, prezente

ida la haree husi nia folin — maski baratu, bele iha folin-boot. Se prezente ida halo Ita kontente, ka bele uza ihaIta-nia moris, prezente ne’e iha folin-boot.

2 Husi prezente hotu ne’ebé Ita bele simu, iha ida ne’eb

é

di’ak liu hotu. Prezente ne’e mak prezente husi Maromakba ema hotu. Maromak Jeov

á f

ó buat barak mai ita, maib

é

prezente boot liu hotu mak nia Oan Jesus Kristu nia mo-ris nu’udar sakrif

´ısiu atu selu ita-nia sala. (Mateus 20:28)

Hanesan ita sei haree iha kap´ıtulu ne’e, sakrif

´ısiu ne’e mak

prezente folin-boot liu hotu tanba prezente ne’e bele haloIta haksolok tebes, no f

ó buat importante liu ne’eb

é Ita

presiza. Tuir loloos, dalan boot liu ne’ebé Maromak Jeov

á

hatudu nia domin ba Ita mak hodi f´

o Jesus nia moris nu’u-dar sakrif

´ısiu.

1, 2. (a) Prezente hanesan saida mak iha folin-boot ba Ita? (b) Jesus niasakrif

´ısiu mak prezente folin-boot liu hotu ba Ita. Tanbas

á?

KAPÍTULU LIMA

Sakrif´ısiu ida ne’eb

é salva ita

— Maromak nia prezenteboot liu hotu

Tansá mak ita presiza Jesus nia sakrif

´ısiu?

Oinsá mak Maromak Jeov

á

arranja atu sosa fali ita?

Jesus nia sakrif´ısiu lori mai

ita bensaun saida de’it?

Ita bele hafolin Jesus nia sakrif´ısiu iha

dalan saida de’it?

TANS´

A MAK ITA PRESIZA JESUS NIA SAKRIFÍSIU?

3 Esplikasaun simples mak Maromak Jeová f

ó Jesus nia

moris nu’udar sakrif´ısiu hodi salva ema husi sala no mate.

(Efeso 1:7) Atu komprende kona-ba hanorin ne’e husi B´ı-

blia, ita tenke hanoin fali ba buat ne’ebé akontese iha

jard´ın Eden. Se ita komprende uluk buat ne’eb

é Ad

ão ha-

lakon kuandu nia halo sala, ita bele komprende tansá mak

Jesus nia sakrif´ısiu hanesan prezente folin-boot mai ita.

4 Kuandu Maromak Jeová kria Ad

ão, Nia f

ó buat ne’eb

é

folin-boot — moris nu’udar ema perfeitu. Moris perfeitukatak s

á? Ad

ão iha isin ho neon ne’eb

é perfeitu, tan ne’e

nia nunka moras, katuas, ka mate. Tanba nia ema perfeitu,nia iha relasaun espesi

ál ho Maromak Jeov

á. B

´ıblia hatete

katak Adão “Maromak nia oan”. (Lucas 3:38) Nune’e, Ad

ão

haksolok ho relasaun ne’ebé besik tebes ho Maromak Jeo-

vá, hanesan oan nia relasaun ho aman ne’eb

é hadomi

malu. Maromak Jeová ko’alia beibeik ho nia oan iha mun-

du. Maromak Jeová f

ó serbisu ne’eb

é halo Ad

ão kontente,

no f´

o-hatene buat ne’ebé Nia hakarak Ad

ão atu halo. — G

ê-

nesis 1:28-30; 2:16, 17.5 Maromak kria Ad

ão “tuir Nia ilas”. (G

ênesis 1:27; Tiago

3:9) Ida-ne’e la dehan katak Adão iha oin hanesan Ma-

romak. Hanesan ita aprende ona iha Kap´ıtulu 1 iha livru

ne’e, ita la bele haree Maromak Jeová tanba nia la’

ós ema.

(Joao 4:24) Tan ne’e, Maromak Jeová la iha isin ho raan

hanesan ema. Maromak kria Adão tuir Nia ilas dehan ka-

tak Adão hatudu hahalok hanesan Maromak nian, hanesan

domin, matenek, justisa, no kbiit. Adão m

ós tuir nia Aman

nia ilas iha dalan importante seluk, ne’e mak nia livre atuhili atu halo di’ak ka aat. Ho nune’e, Ad

ão la hanesan bo-

3. Tanbasá mak ita presiza Jesus nia moris nu’udar sakrif

´ısiu? Saida mak

ita tenke komprende atubele hatene tansá Jesus nia sakrif

´ısiu iha folin-

boot?4. Tanba Ad

ão mak ema perfeitu, ninia moris hanesan saida?

5. Kuandu B´ıblia hatete katak Maromak kria Ad

ão “tuir Nia ilas”, ne’e

katak sá loos?


neka ne’ebé la iha hanoin. Ad

ão bele foti desizaun ba nia

an rasik hodi hili atu halo buat ne’ebé loos ka sala. Se nia

hili atu halo tuir Maromak, nia sei moris ba nafatin ihaPara

´ızu iha mundu.

6 Nune’e klaru, kuandu Adão la halo tuir Maromak,

Adão simu kastigu-mate, no halakon buat ne’eb

é fo-

lin-boot tebes — moris perfeitu, no m´

os bensaun hotunu’udar ema perfeitu. (G

ênesis 3:17-19) Triste tebes, Ad

ão

halakon moris di’ak ne’e ba nia an no m´

os ba ninia bei-oan ne’eb

é seidauk moris. Maromak nia Liafuan hatete:

‘Husi ema ida de’it mak sala tama iha mundu, no tan sala,mate; nune’e mate to’o ba ema hotu, bas

á ema hotu sala.’

(Roma 5:12) Sin, ita hotu simu sala husi Adão. Tan ne’e,

B´ıblia hatete katak Ad

ão ‘fa’an’ nia an no nia bei-oan sai

atan ba sala no mate. (Roma 7:14) La iha esperansa tan baAd

ão no Eva tanba sira hili ho sira-nia hakarak rasik atu

la halo tuir Maromak. Maibé oins

á ho sira-nia bei-oan, ho

ita hotu?7 Maromak Jeov

á salva ema hodi f

ó prezente ida, ne’e

mak Jesus nia moris nu’udar sakrif´ısiu. Prezente ne’e kum-

pre buat rua. Primeiru, prezente ne’e sosa ita fali. Prezentene’e hanesan ho osan ne’eb

é inan-aman tenke f

ó ba ema

ne’ebé na’ok sira-nia oan, atu hetan fali sira-nia oan. Se-

gundu, prezente ne’e selu buat ida ne’ebé lakon. Ida-ne’e

hanesan ho osan ne’ebé ema f

ó atu selu buat ne’eb

é lakon

ka estraga. Porezemplu, se ema nia animál estraga ema se-

luk nia to’os, tenke selu osan ne’ebé iha folin hanesan ho

buat ne’ebé anim

ál estraga iha to’os laran.

8 Oinsá mak bele selu folin karun tebes atu sosa fali

buat ne’ebé Ad

ão halakon, no salva ita husi sala no mate?

Mai ita ko’alia kona-ba Jesus nia sakrif´ısiu ne’eb

é Maro-

mak Jeová f

ó no bensaun ne’eb

é ita bele hetan.

6. Kuandu Adão la halo tuir Maromak, nia halakon saida de’it? Oins

á

mak ida-ne’e kona Adão nia bei-oan hotu?

7, 8. Prezente ne’ebé Maromak f

ó, selu buat rua saida?


é salva ita — Maromak nia prezente boot liu hotu 49

MAROMAK JEOV´

A ARRANJA ATU SOSA FALIAD

ÃO NIA BEI-OAN SIRA

9 Tanba Adão halakon moris perfeitu, la bele sosa fali

buat ne’ebé lakon ho moris ne’eb

é la perfeitu. (Salmo

49:7, 8; Mateus 16:26) Buat ne’ebé lakon tenke selu fali

ho folin hanesan. Ida-ne’e tuir Maromak nia justisa ne’e-b

é perfeitu, ne’eb

é temi tiha iha Maromak nia Liafuan.

Porezemplu, B´ıblia hatete: “Moris troka moris.” (Deutero-

nˆ

omio 19:21; Mateus 5:38) Nune’e, saida mak bele selufolin moris perfeitu nian ne’eb

é Ad

ão halakon? Presiza

moris perfeitu ida seluk. — 1 Timoteo 2:6.10 Oins

á mak Maromak Jeov

á arranja atu selu buat ne’e-

bé Ad

ão halakon? Nia haruka anju ida to’o mundu. Nia

haruka anju ne’ebé nia hadomi liu, ninia Oan-Mane me-

sak. (1 Joao 4:9, 10) Oan-Mane ne’e simu ho laran knaaratu husik nia hela-fatin iha lalehan no tun ba rai. (Filipe2:7) Hanesan ita aprende tiha ona iha Kap

´ıtulu 4 husi li-

vru ne’e, Maromak Jeová halo milagre hodi muda ninia

Oan nia moris husi lalehan ba Maria nia kabun. LiuhusiMaromak nia esp

´ıritu santu, Jesus moris mai nu’udar ema

perfeitu ne’ebé la presiza mate tanba sala. — Lucas 1:35.

11 Oinsá mak Maromak Jeov

á bele uza ema ida de’it atu

sosa fali ema barak, katak ema rihun ba rihun? Entaun,oins

á mak ema rihun ba rihun sai atan ba sala? Hanoin-

hetan katak hodi halo sala, Adão halakon buat folin-boot,

moris nu’udar ema perfeitu. Nune’e, nia la bele iha oanne’eb

é iha moris nu’udar ema perfeitu. Nia bele iha oan

ne’ebé halo sala no ikusmai, mate. Jesus, ne’eb

é B

´ıblia

hanaran ‘Adão ikus’, iha moris nu’udar ema perfeitu, no

nia nunka halo sala. (1 Korinto 15:45) Tan ne’e, Jesus bele

9. Tanbasá mak presiza moris perfeitu atu sosa fali buat ne’eb

é Ad

ão ha-

lakon?10. Oins


á arranja atu selu buat ne’eb

é Ad

ão hala-

kon?11. Tanbas

á mak Jesus nia moris bele sosa fali ema rihun ba rihun?


troka Adão hodi salva ita. Tanba Jesus halo tuir Maromak

iha buat hotu, nia loloos bele moris ba nafatin, nia la pre-siza mate. Maib

é, nia saran nia moris perfeitu hodi selu

buat ne’ebé Ad

ão halakon tanba Ad

ão nia sala. Ho da-

lan ida-ne’e, Jesus f´

o esperansa ba Adão nia bei-oan hotu.

— Roma 5:19; 1 Korinto 15:21, 22.12 B

´ıblia konta buat barak kona-ba Jesus nia terus antes

nia mate. Ema baku nia ho xikote ne’ebé hakanek kulit,

ema prega nia ba ai-riin no husik nia terus to’o mate. (Joao19:1, 16-18, 30; Ap

éndise, p

ájina 204-6) Tanbas

á mak Je-

sus presiza terus barak hanesan ne’e? Iha kap´ıtulu seluk

iha livru ne’e, ita sei haree katak Satanás hasa’e lia kona-

ba Maromak Jeová nia atan sira. Tuir Satan

ás, Maromak

Jeová la iha atan sira iha mundu ne’eb

é sei fiar-metin ba

Maromak Jeová kuandu sira hetan susar. Hodi tahan ho la-

ran-metin, maski hasoru terus boot, Jesus hatudu katak liane’eb

é Satan

ás hasa’e laloos. Jesus hatudu iha dalan kom-

pletu katak ema perfeitu, ne’ebé livre atu hili, bele halo

tuir Maromak maski Satanás halo saida de’it. Klaru katak

Maromak Jeová kontente tebes tanba ninia Oan doben la-

ran-metin nafatin! — Provérbios 27:11.

13 Saida mak Maromak Jeová halo atu sosa fali Ad

ão nia

bei-oan husi sala? Iha loron 14, fulan-Nisan tuir ema ju-deu sira-nia kalend

áriu, iha tinan 33, Maromak husik ema

oho nia Oan perfeitu ne’ebé nunka halo sala. Ne’e duni,

Jesus saran nia moris nu’udar ema perfeitu ‘dala ida de’itba nafatin’. (Ebreu 10:10) Iha loron tolu tuirmai, MaromakJeov

á halo Jesus moris hi’as fali, la’

ós nu’udar ema mai-

bé nu’udar kriatura esp

´ıritu. Tanba Jesus sei iha direitu atu

moris nu’udar ema perfeitu iha mundu, kuandu nia filafali ba lalehan, nia bele saran direitu ne’e ba Maromak. NoMaromak bele uza folin ne’e atu sosa fali Ad

ão nia bei-oan

sira. (Ebreu 9:24) Maromak Jeová simu Jesus nia sakrif

´ısiu

12. Jesus nia terus hatudu saida?13. Saida mak Jesus halo atu sosa fali Ad

ão nia bei-oan husi sala?



Maromak Jeov´

a f´

oninia Oan-Manemesak atu selu

ita-nia sala

nu’udar folin atu salva ema husi sala no mate. — Roma 3:23, 24.

JESUS NIA SAKRIFÍSIU LORI BENSAUN SIRA

14 Maski ita hotu atan ba sala, ita bele hetan bensaunkap

ás tebes tanba Jesus nia moris nu’udar sakrif

´ısiu ne’e-

bé selu ita-nia sala. Mai ita hanoin kona-ba bensaun balu

ne’ebé ita hetan agora no iha futuru liuhusi Maromak nia

prezente ne’ebé folin-boot liu hotu.

15 Hetan perdua ba ita-nia sala. Tanba sala ne’ebé ita

simu husi Adão, ita tenke haka’as an atu halo buat ne’eb

é

loos. Ita hotu halo sala liuhusi ita-nia liafuan ka hahalok.Maib

é liuhusi Jesus nia sakrif

´ısiu, ita bele hetan ‘perdua

ba ita-nia sala’. (Koloso 1:13, 14) Maski nune’e, atu hetanperdua ne’e, ita tenke hakribi, ka arrepende loloos, salane’eb

é ita halo. Ita m

ós tenke husu ho haraik-an ba Ma-

romak Jeová atu f

ó perdua liuhusi nia Oan Jesus nia

sakrif´ısiu. — 1 Joao 1:8, 9.

16 Sente katak Maromak simu ita. Se ita hanoin katak Ma-romak la simu ita, ita bele lakon esperansa no sente katakita la iha folin. Maib

é, tanba ita bele hetan perdua liuhu-

si Jesus nia sakrif´ısiu, Maromak Jeov

á ho laran-di’ak loke

dalan atu ita bele adora nia, no ita sente katak nia simuita maski ita sala-na’in. (Ebreu 9:13, 14) Hodi nune’e, itabele hakbesik ba Maromak iha orasaun, no sente katak niarona ita-nia orasaun hotu. (Ebreu 4:14-16) Se ita haburasita-nia relasaun ho Maromak Jeov

á, ita bele hetan dame

iha laran, hafolin ita-nia an, no sai kontente liu.17 Esperansa atu moris ba nafatin iha para

´ızu iha mundu.

Roma 6:23 dehan: “Sala nia kolen mak mate.” Vers´ıku-

lu ne’e hatutan: ‘Maibé Maromak nia prezente mak moris

14, 15. Atu hetan ‘perdua ba ita-nia sala’, ita tenke halo saida?16. Tanbas

á mak ita bele sente katak Maromak simu ita-nia adorasaun?

Tanbasá mak di’ak atu iha relasaun di’ak ho Maromak?

17. Ita bele simu bensaun saida de’it tanba Jesus mate atu salva ita?



rohan-laek iha Kristu Jesus, ita Na’i.’ Iha Kap´ıtulu 3 husi

livru ne’e, ita estuda ona kona-ba bensaun sira ne’ebé atu

mai iha Para´ızu iha mundu. (Apokalipse 21:3, 4) Ita bele

simu bensaun hotu ne’ebé atu mai iha futuru, hanesan

moris ba nafatin ho sa´

ude perfeitu, tanba Jesus mate atusalva ita. Hodi simu bensaun sira-ne’e, ita tenke hatudu ka-tak ita hafolin Jesus nia sakrif

´ısiu.

ITA BELE HAFOLIN JESUS NIA SAKRIFÍSIU

IHA DALAN SAIDA DE’IT?18 Tanbas

á mak ita tenke f

ó-agradese ba Maromak Jeov

á

kona-ba Jesus nia moris nu’udar sakrif´ısiu ne’eb

é selu ita-

nia sala? Hanoin to’ok, kuandu ema gasta tempu, haka’asan, ka gasta osan hodi f

ó prezente ba ita, prezente ne’e

iha folin-boot liu. Prezente ne’e book ita-nia laran tanbaita hatene katak ema ne’eb

é f

ó prezente hadomi tebes ita.

Joao 3:16 hatete: ‘Maromak hadomi tebes mundu to’o f´

oNia Oan-Mane mesak.’ Jesus nia sakrif

´ısiu mak prezente

ne’ebé iha folin-boot liu hotu, tanba Maromak saran nia

Oan doben hodi f´

o prezente ne’e mai ita. Ida-ne’e hatu-du katak Maromak Jeov

á iha duni domin boot tebes mai

18. Tanbasá mak ita tenke agradese ba Maromak Jeov

á ba Jesus nia sak-

rif´ısiu?

Haka’as an atuhatene liut

án

kona-ba MaromakJeov

á mak dalan ida

atu hatudu katak Itahafolin Jesus nia

sakrif´ısiu

ita. Sakrif´ısiu ne’e m

ós hatudu katak Jesus hadomi ita, tan-

ba nia ho laran, saran nia moris. (Joao 15:13) Tan ne’e,Jesus nia sakrif

´ısiu mak prezente ida ne’eb

é halo ita fiar

katak Maromak Jeová no ninia Oan hadomi duni ita ida-

ida. — Galasia 2:20.19 Nune’e, oins

á mak ita bele hatudu katak ita hafo-

lin prezente ne’e? Primeiru, haka’as an atu hatene liut´

ankona-ba Maromak Jeov

á, Ida ne’eb

é f

ó nia Oan tan ita.

(Joao 17:3) Estuda B´ıblia hodi uza livru ida-ne’e sei ajuda

Ita atu hatene liután kona-ba Maromak Jeov

á. Kuandu Ita

halo nune’e, Ita-nia domin ba nia sei sai boot liu. Tuirmai,Ita-nia domin sei book Ita atu halo kontente Maromak Jeo-v

á. — 1 Joao 5:3.

20 Hatudu fiar ba Jesus nia sakrif´ısiu. Jesus rasik hatete:

‘Ema ne’ebé fiar iha Oan-Mane hetan moris rohan-laek.’

(Joao 3:36) Oinsá mak ita bele hatudu fiar ba Jesus? Ita la

hatudu fiar ne’e ho liafuan de’it. Tiago 2:26 dehan: ‘Fiarne’eb

é haketak an husi hahalok mate.’ Sin, ita hatudu fiar

ne’ebé loos ho “hahalok”. Dalan ida atu hatudu katak ita

fiar ba Jesus mak haka’as an atu halo tuir nia ezemplu,la’

ós de’it ho buat ne’eb

é ita ko’alia maib

é m

ós ho ita-nia

hahalok. — Joao 13:15.21 Tuir selebrasaun tinan-tinan atu komemora Na’i nia

Han-Kalan. Iha kalan, loron 14, fulan-Nisan, tinan 33, Je-sus hah

ú selebrasaun espesi

ál ne’eb

é B

´ıblia hanaran ‘Na’i

nia han-kalan’. (1 Korinto 11:20; Mateus 26:26-28) Sele-brasaun ne’e m

ós iha naran Memori

ál ba Jesus nia mate.

Jesus hah´

u selebrasaun ne’e atu ajuda ninia ap´

ostolu sira,no m

ós ema hotu ne’eb

é sai kristaun loos, atu hanoin-

19, 20. Oinsá mak Ita bele hatudu katak ita hafolin Jesus nia sakrif

´ısiu

nu’udar prezente husi Maromak?21, 22. (a) Tanbas

á mak ita tenke tuir selebrasaun tinan-tinan atu ko-

memora Na’i nia Han-Kalan? (b) Saida mak sei esplika iha Kap´ıtulu 6

no 7?



hetan katak liuhusi ninia mate nu’udar ema perfeitu, niasaran nia moris atu selu ema nia sala. Jesus f

ó mandamen-

tu kona-ba selebrasaun ne’e hodi dehan: ‘Halo ida-ne’ehodi hanoin ha’u.’ (Lucas 22:19) Kuandu ita tuir Na’i niaHan-Kalan ne’e, ita hanoin fali kona-ba domin boot tebesne’eb

é Maromak Jeov

á ho Jesus hatudu mai ita hodi saran

Jesus nia moris nu’udar sakrif´ısiu. Nune’e, ita bele hatudu

katak ita hafolin Jesus nia sakrif´ısiu bainhira ita tuir sele-

brasaun tinan-tinan atu komemora Jesus nia mate.�22 Loos duni, hodi f

ó Jesus nia moris nu’udar sakrif

´ısiu

atu selu ita-nia sala, Maromak Jeová f

ó prezente folin-boot

liu hotu. (2 Korinto 9:14, 15) Prezente ne’e m´

os bele ajudaema ne’eb

é mate ona. Kap

´ıtulu 6 no 7 sei esplika kona-ba

ida-ne’e.

� Atu hetan informasaun liután kona-ba Na’i nia Han-Kalan, haree

Apéndise iha p

ájina 206-8.


ˇ Ita presiza Jesus nia sakrif´ısiu atu sosa ita fali

husi sala no mate. — Efeso 1:7.

ˇ Maromak Jeová haruka ninia Oan-Mane

mesak to’o mundu atu mate nu’udar sakrif´ısiu

atu salva ita. — 1 Joao 4:9, 10.

ˇ Liuhusi Jesus nia sakrif´ısiu, ita hetan perdua ba

ita-nia sala, sente katak Maromak simu ita, noiha esperansa atu moris ba nafatin. — 1 Joao 1:8, 9.

ˇ Ita hatudu katak ita hafolin Jesus nia sakrif´ısiu

hodi haka’as an atu hatene liután kona-ba

Maromak Jeová, hatudu fiar ba Jesus nia sakri-

f´ısiu, no tuir selebrasaun atu komemora Na’i

nia Han-Kalan. — Joao 3:16.


PERGUNTA sira-ne’e iha ema nia neon durante tinan rihunba rihun. Resposta ba pergunta hirak-ne’e importante, tan-ba ita hotu sei mate no ema ne’eb

é ita hadomi m

ós mate.

2 Iha kap´ıtulu uluk, ita ko’alia tiha ona kona-ba oins

á

mak Jesus Kristu nia moris nu’udar sakrif´ısiu loke dalan ba

ita atu hetan moris rohan-laek. Hanesan ita m´

os aprendetiha ona, B

´ıblia f

ó-hatene nanis katak ‘mate sei la iha ona’.

(Apokalipse 21:4) Maibé, agora ita hotu-hotu sei mate. Liu-

rai Salomão ne’eb

é matenek hatete: “Ema ne’eb

é moris

hatene katak sira sei mate.” (Eclesiastes 9:5) Ita hakaraktebes atu moris tempu kleur liu. Maib

é ita sei husu nafa-

tin kona-ba saida mak sei akontese ba ita bainhira ita mateona.

3 Bainhira ita-nia fam´ılia ka belun mate, ita triste. Karik

ita husu: ‘Nia bá ne’eb

é? Nia terus ka lae? Nia tau matan

mai ita ka lae? Ita bele ajuda nia ka lae? Ita sei hasoru malutan ho nia ka lae?’ Relijiaun ida-idak f

ó resposta oioin ba

pergunta hirak-ne’e. Relijiaun balu hanorin katak se Itahalo buat ne’eb

é di’ak, kuandu Ita mate Ita b

á lalehan;

1-3. Ema husu pergunta saida de’it kona-ba mate? Relijiaun balu f´

o res-posta saida de’it?

KAPÍTULU NEEN

Ema ne’ebé mate ona

iha ne’ebé?

Saida mak akonteseba ema ne’eb

é mate ona?

Tansá mak ita mate?

Hatene lia-loos kona-ba matehalo ita sente di’ak, loos ka lae?

maibé se Ita halo buat ne’eb

é aat, kuandu Ita mate Ita

sei tama fatin terus no ahi. Relijiaun seluk hanorin ka-tak kuandu ema mate, nia b

á mundu esp

´ıritu nian hodi

hamutuk ho ninia bei’ala. No relijiaun seluk tan hanorinkatak ema ne’eb

é mate b

á mundu seluk, simu tesi-lia, de-

pois moris fali mai iha mundu ho isin foun.4 Relijiaun nia hanorin sira-ne’e hotu iha ideia ida

de’it — kuandu ema mate, iha parte ida ne’ebé la mate.

Besik relijiaun hotu, relijiaun uluk nian to’o relijiaun agoranian, hanorin katak maski ema mate nia bele haree, rona,no hanoin. Ida-ne’e dehan katak ita moris ba nafatin. Mai-b

é, oins

á loos? Ita uza kakutak atu haree, rona, no hanoin.

Maibé, kuandu ita mate, ita-nia kakutak para, la bele uza

tan. Se kakutak la iha ona, Ita la bele tan atu hanoin, sente,haree, ka rona.

TUIR LOLOOS, SAIDA MAK AKONTESEBA EMA NE’EB

É MATE ONA?

5 Maromak Jeová, Ida ne’eb

é kria kakutak, nia hatene

loos saida mak akontese kuandu ema mate. Nia mak ha-tene lia-loos, no liuhusi ninia Liafuan, B

´ıblia, nia f

ó-hatene

kona-ba saida mak akontese ba ema ne’ebé mate ona. B

´ı-

blia hanorin ho klaru: Kuandu ema ida mate ona, ema ne’ela iha tan. Mate katak la iha moris tan. Ema mate la ha-ree ka rona ka hanoin. La iha parte ida ne’eb

é moris hela

kuandu ita mate. Ita la iha klamar ne’ebé la bele mate.�

6 Kuandu Salomão hakerek kona-ba ema ne’eb

é moris

hatene katak sira sei mate, nia hatutan tan: “Ema ne’e-b

é mate ona, sira la hatene buat ida.” Depois, nia esplika

liután kona-ba lia-loos ne’e hodi dehan katak ema ne’e-

bé mate ona la bele hatudu domin ka odi; no m

ós

� Atu hetan informasaun liután kona-ba klamar, haree Ap

éndise, p

á-

jina 208-11.

4. Relijiaun barak iha ideia saida?5, 6. Tuir B

´ıblia, saida mak akontese ba ema ne’eb

é mate ona?


“la iha serbisu, ka planu, ka ko˜

nesimen-tu ka matenek iha rate”. (Eclesiastes 9:5,6, 10) Salmo 146:4 m

ós hatete katak kuan-

du ema ida mate, “ninia hanoin hotu seilakon”. Ita la bele moris nafatin kuanduita-nia isin mate ona. Ita-nia moris hane-san lilin nia ahi. Bainhira ahi ne’e mate,ahi ne’e la b

á fatin seluk. Ahi ne’e lakon

de’it.

SAIDA MAK JESUSHATETE KONA-BA MATE

7 Jesus Kristu m´

os ko’alia kona-ba emane’eb

é mate ona nia kondisaun. Por-

ezemplu, Jesus ko’alia kona-ba ninia belunnaran L

ázaro, ne’eb

é mate. Jesus f

ó-hatene

ninia dix´ıpulu sira: ‘Ita-nia belun L

ázaro

toba.’ Dix´ıpulu sira hanoin Jesus hatete

katak Lázaro toba tanba moras. Maib

é sira

hanoin sala. Jesus esplika: ‘Lázaro mate tiha ona.’ (Joao

11:11-14) Haree, Jesus kompara mate hanesan toba. Láza-

ro la bá lalehan ka infernu. Nia la hasoru anju sira ka ninia

bei’ala sira. Lázaro la moris dala ida tan ho isin ida se-

luk. Mate hanesan toba-dukur la mehi. Eskritura seluk m´

oskompara mate hanesan toba. Porezemplu, bainhira ematuda mate dix

´ıpulu Estev

ão, B

´ıblia hatete katak “nia toba”.

(Apostolu 7:60, 61) Nune’e m´

os, ap´

ostolu Paulo hakerekkona-ba ema balu iha ninia tempu ne’eb

é “toba tiha” iha

mate. — 1 Korinto 15:6.8 Horiuluk kedas, Maromak hakarak ema atu mate ka lae?

Lae duni! Maromak Jeová kria ema atu moris ba nafatin

iha mundu ne’e. Hanesan ita aprende ona iha livru ne’e,Maromak tau ema primeiru, Ad

ão ho Eva, iha para

´ızu furak

7. Jesus kompara mate hanesan saida?8. Oins

á mak ita hatene katak Maromak lakohi ema atu mate?

Lilin nia ahib

á ne’eb

é?

Ema ne’eb´

e mate ona iha ne’eb´

e?

ida. Nia f´

o sira sa´

ude perfeitu. Maromak Jeová hakarak sira

atu moris kontente ba nafatin. Inan-aman ne’ebé hado-

mi sira-nia oan hakarak ka lae, oan sira atu sai katuas nomate? Lakohi! Maromak Jeov

á hadomi ninia oan no haka-

rak sira atu moris haksolok ba nafatin iha mundu. B´ıblia

esplika kona-ba ema: “Maromak Jeová tau tempu ne’eb

é la

bele sura iha sira-nia fuan-laran.” (Eclesiastes 3:11) Maro-mak kria ita ho hakarak atu moris ba nafatin. No nia lokedalan ba ita atu hetan hakarak ne’e.

Maromak Jeov´

a halo ema atumoris ba nafatin iha mundu


TANS´

A EMA MATE9 Se nune’e, tans

á mak ema mate? Atu hetan resposta

ne’e, ita tenke hanoin kona-ba saida mak akontese bain-hira iha de’it mane ida no feto ida iha mundu. B

´ıblia

esplika: “Maromak Jeová hamoris ai-hun oioin ne’eb

é

di’ak atu haree no di’ak atu han.” (Gênesis 2:9) Maib

é, Ma-

romak m´

os bandu buat ida. Nia f´

o-hatene Adão: “Ai-fuan

husi ai-hun hotu iha jard´ın ne’e

ó bele han to’o bosu. Mai-

bé kona-ba ai-fuan husi ai-hun ko

ñesimentu nian kona-ba

di’ak no aat,´

o labele han, tanba iha loron ne’ebé

ó han

ai-fuan ne’e,´

o sei mate.” (Gênesis 2:16, 17) La susar atu

halo tuir lei ida-ne’e. Adão no Eva bele han ai-fuan husi

ai-hun seluseluk. Maibé lei ne’e f

ó oportunidade espesi

ál

ba sira atu hatudu katak sira agradese Maromak tanba Niaf

ó moris perfeitu no buat hotu-hotu ba sira. Hodi halo tuir,

sira hatudu katak sira respeitu sira-nia Aman iha lalehannu’udar ukun-na’in, no katak sira simu buat ne’eb

é nia ha-

karak sira atu halo.10 Triste loos, Ad

ão no Eva hili atu la halo tuir Maromak

Jeová. Satan

ás ko’alia ba Eva liuhusi samea ida, hodi husu:

“Maromak hatete katak imi labele han ai-fuan husi ai-hunhotu-hotu iha jard

´ın laran, loos ka lae?” Eva hat

án: “Ai-

fuan husi ai-hun iha jard´ın ami bele han. Maib

é kona-ba

han ai-fuan husi ai-hun ne’ebé iha jard

´ın klaran, Maromak

hatete, ‘Imi labele han ai-fuan husi ai-hun ne’e, labele, imilabele book ai-hun ne’e hodi imi la mate.’ ” — G

ênesis 3:

1-3.11 Satan

ás hatete: “Imi sei la mate. Maromak hatene ka-

tak iha loron ne’ebé imi han ai-fuan husi ai-hun ida-ne’e,

imi-nia matan sei nakloke no imi sei sai hanesan Maromakhodi hatene di’ak no aat.” (G

ênesis 3:4, 5) Satan

ás hakarak

9. Maromak Jeová bandu Ad

ão atu labele halo saida? Tanbas

á mak la

susar atu halo tuir lei ida-ne’e?10, 11. (a) Tanbas

á mak Ad

ão no Eva la halo tuir Maromak? (b) Tan-

basá mak sira-nia hahalok la bele hetan perdua?

Ema ne’eb´


e? 61

Eva atu fiar katak sei di’ak liu ba Eva nia an atu han ai-fuanne’eb

é bandu ne’e. Tuir Satan

ás, Eva bele foti desizaun ba

nia an kona-ba buat ne’ebé loos no buat ne’eb

é sala; nia

iha direitu atu halo buat naran de’it ne’ebé nia hakarak.

Satanás m

ós duun katak Maromak ko’alia lia-bosok hodi

hatete sira sei mate se han ai-fuan bandu ne’e. Eva fiarSatan

ás. Tan ne’e nia ku’u ai-fuan ne’eb

é bandu no han.

Depois, nia f´

o ba ninia la’en, no nia m´

os han. Sira hateneloos katak sira-nia hahalok kontra buat ne’eb

é Maromak

bandu tiha ona. Hodi han ai-fuan ne’e, sira rasik mak hiliatu la halo tuir lei ne’eb

é simples, maski lei ne’e la susar

atu halo tuir. Sira la respeitu duni sira-nia Aman iha lale-han no ninia direitu atu ukun. Sira-nia hahalok ne’eb

é la

Ad˜

ao mai husi rai-rahun, nonia fila fali ba rai-rahun


hatudu respeitu ba Kriad´

or ne’ebé hadomi sira, la bele he-

tan perdua!12 Hanoin to’ok: Ita sente oins

á se Ita ho domin ha-

boot oan ida, maibé ikusmai oan ne’e la hatudu respeitu

no domin hodi la halo tuir? Se hanesan ne’e, Ita sentelaran-kanek duni. Nune’e m

ós, Maromak Jeov

á sente la-

ran-kanek bainhira Adão ho Eva kontra hasoru nia, loos

ka lae?13 Ad

ão no Eva la bele tan moris ba nafatin. Maromak

Jeová la iha razaun atu tau matan ba sira, tanba sira la

halo tuir nia. Hanesan nia hatete nanis, sira mate. Bain-hira Ad

ão no Eva mate, sira la iha tan. Sira la b

á mundu

esp´ıritu nian. Ita hatene ida-ne’e tanba kuandu Jeov

á ko’a-

lia ba Adão, Maromak m

ós dehan: “

Ó [sei] fila fali ba rai,

tan husi rai mak ha’u foti´

o. Tan´

o rai-rahun no´

o sei filafali ba rai-rahun.” (G

ênesis 3:19) Antes Maromak kria Ad

ão

husi rai-rahun, Adão la iha. (G

ênesis 2:7) Tan ne’e, kuandu

Maromak Jeová hatete katak Ad

ão sei fila fali ba rai-rahun,

Nia dehan katak Adão sei la iha tan. Ad

ão sei la iha moris

hanesan rai-rahun la iha moris.14 Ad

ão no Eva bele moris hela to’o ohin loron, maib

é

sira mate tanba sira hili atu halo sala hodi la halo tuirMaromak. Ita mate tanba Ad

ão nia sala kona nia bei-oan

hotu — ita simu sala no m´

os mate husi Adão. (Roma 5:

12) Sala ne’e hanesan moras aat ne’ebé la bele kura ne’e-

bé kona inan-aman. Moras aat ne’e m

ós hada’et ba sira-nia

oan hotu, no ikusliu sira hotu mate. Sala lori ita ba mali-san mate. Mate mak inimigu, la’

ós belun. (1 Korinto 15:26)

Ita agradese tebes ba Maromak Jeová tanba nia f

ó ninia

Oan nia moris nu’udar sakrif´ısiu atu salva ita husi inimi-

gu aat ne’e, loos ka lae?

12. Saida mak bele ajuda ita komprende kona-ba oinsá Maromak Jeov

á

sente bainhira Adão ho Eva kontra hasoru nia?

13. Tuir Maromak Jeová, saida mak sei akontese ba Ad

ão bainhira nia

mate? Maromak nia liafuan sira-ne’e katak sá?

14. Tansá mak ita mate?

Ema ne’eb´


e? 63

DI’AK ATU HATENE LIA-LOOS KONA-BA MATE15 B

´ıblia nia hanorin kona-ba saida mak akontese ba ema

ne’ebé mate ona halo ita sente kmaan. Hanesan ita apren-

de ona, ema mate la sente laran-susar ka terus. Lalika ta’ukba ema mate, tanba sira la bele halo aat mai ita. Sira lapresiza ita atu ajuda sira, no sira la bele ajuda ita. Ita labele ko’alia ho sira, no sira la bele ko’alia ho ita. Ema-bootiha relijiaun barak bosok katak sira bele ajuda ema ne’eb

é

mate ona, no ema ne’ebé fiar ba bosok ne’e f

ó osan ba

sira. Maibé tanba ita hatene lia-loos, ema ne’eb

é hanorin

lia-bosok sira-ne’e la bele lohi ita.16 Ita-nia relijiaun apoia B

´ıblia nia hanorin kona-ba sai-

da mak akontese ba ema ne’ebé mate ona ka lae? Relijiaun

barak liu la apoia. Tanbasá? Tanba sira-nia hanorin balu

mai husi Satanás. Nia uza relijiaun falsu atu lohi ema hodi

sira fiar katak maski sira-nia isin mate, sira moris hela ihamundu esp

´ıritu nian. Satan

ás uza lia-bosok ida-ne’e, no

lia-bosok seluseluk, atu hadook ema husi Maromak Jeová.

Oinsá?

17 Hanesan parágrafu tolu hatete ona, relijiaun balu ha-

norin katak se ema halo buat ne’ebé aat, kuandu nia mate

nia sei terus ba nafatin iha ahi. Hanorin ne’e la hatudurespeitu ba Maromak. Jeov

á mak Maromak domin nian

no nia nunka haterus ema hanesan ne’e. (1 Joao 4:8) Itasente oins

á kona-ba ema ne’eb

é kastigu ninia oan hodi ha-

tama oan-nia liman ba ahi? Ita respeitu ema hanesan ne’eka lae? Ita hakarak sai kolega ho ema hanesan ne’e ka lae?Lae duni! Tuir loloos, Ita hanoin katak ema ne’e laran-aat.Maib

é, Satan

ás hakarak ita atu fiar katak Maromak Jeov

á

haterus ema iha ahi laran ba nafatin!

15. Tanbasá mak lia-loos kona-ba ema mate halo ita sente kmaan?

16. Relijiaun barak nia hanorin balu mai husi sé? Nia uza relijiaun fal-

su atu halo saida?17. Tanbas

á mak hanorin kona-ba haterus ema iha infernu ba nafatin

la hatudu respeitu ba Maromak?


18 Satanás m

ós uza relijiaun balu atu hanorin katak ema

ne’ebé mate tiha ona sai esp

´ıritu, ka mate-klamar, no

ema ne’ebé moris tenkes

ér hatudu respeitu ba mate-kla-

mar sira-ne’e. Tuir hanorin ida-ne’e, mate-klamar bele saibelun ne’eb

é forte, ka inimigu ne’eb

é halo ta’uk. Ema ba-

rak fiar lia-bosok ida-ne’e. Sira ta’uk ba ema mate no f´

orespeitu no adorasaun ba sira. Maib

é, B

´ıblia la hanorin ha-

nesan ne’e. B´ıblia hatete katak ema mate toba de’it, no ita

tenke adora de’it Maromak Jeová, Kriad

ór ne’eb

é f

ó buat

hotu mai ita. — Apokalipse 4:11.19 Kuandu Ita hatene lia-loos kona-ba ema ne’ebe mate

tiha ona, Ita la fiar tan relijiaun nia lia-bosok. Lia-loosne’e mos ajuda Ita atu komprende buat seluk tan ne’e-be Bıblia hanorin. Porezemplu, kuandu Ita hatene katakema mate la ba mundu espıritu nian, ne’e halo Ita-niafiar kona-ba promesa moris rohan-laek iha paraızu ihamundu sai metin liu.

20 Iha tempu ulukliu, ema loos naran Job husu: “Semane ida mate nia bele moris fali ka lae?” (Jo 14:14) Emane’ebe mate ona bele moris hi’as ka lae? Bıblia nia ha-norin kona-ba ida-ne’e halo ita sente kmaan. Kapıtulutuirmai sei ko’alia kona-ba ida-ne’e.

18. Ema ne’ebé adora ema mate fiar lia-bosok saida?

19. Hatene lia-loos kona-ba ema mate ajuda ita atu komprende hanorinsaida tan husi B

´ıblia?

20. Ita sei ko’alia kona-ba saida iha kap´ıtulu tuirmai?


ˇ Ema ne’ebé mate ona la bele haree ka rona ka

hanoin. — Eclesiastes 9:5.

ˇ Ema mate toba de’it; sira la terus.— Joao 11:11.

ˇ Ita mate tanba Adão nia sala kona nia bei-oan

hotu. — Roma 5:12.

Ema ne’eb´


e? 65

HANOIN to’ok, Ita halai husi inimigu ne’ebé aat tebetebes.

Nia forte liu no halai lalais liu Ita. Ita hatene katak nia sem-pre oho ninia v

´ıtima tanba nia oho tiha ema balun ne’eb

é

Ita ko˜

nese. Maski Ita koko maka’as atu sees husi nia, niahakbesik nafatin. Ita atu rende an de’it ona. Maib

é, derre-

pente de’it, ema ne’ebé bele salva Ita mosu mai. Ema ne’e

forte liu fali Ita-nia inimigu ne’e, no nia promete atu aju-da Ita. Ita sente kmaan tebes!

2 Tuir loloos, inimigu hanesan ne’e duni ita hotu. Ha-nesan ita aprende ona iha kap

´ıtulu uluk, B

´ıblia bolu mate

nu’udar ita-nia funu-balun, ka inimigu. Ita hotu la bele ha-lai husi mate. Ita la bele kontra hasoru inimigu ne’e. Karik,inimigu ne’e man

án tiha Ita-nia belun ka fam

´ılia ruma.

Maibé Maromak Jeov

á mak Ida ne’eb

é forte liu fali mate.

Nia mak ita-nia Salvad´

or ne’ebé hadomi ita, ne’eb

é hatu-

du tiha ona katak nia bele manán hasoru inimigu ne’e.

No m´

os, Maromak Jeová promete ona atu halakon mate ba

nafatin. B´ıblia hanorin: ‘Funu-balun ikus ne’eb

é Nia sei ha-

rahun mak mate.’ (1 Korinto 15:26) Ida-ne’e mak lia-foundi’ak duni!

1-3. Inimigu saida mak duni ita hotu? Tanbasá mak B

´ıblia nia hanorin

halo ita sente kmaan?

KAPÍTULU HITU

Esperansa ba ema ne’ebé

mate ona

Tanbasá mak ita bele fiar katak moris-hi’as

sei akontese duni?

Maromak Jeová sente oins

á kona-ba f

ó

moris-hi’as ba ema ne’eb´

e mate ona?

S´

e de’it mak sei hetan moris-hi’as?

3 Mai ita haree uluk kona-ba oinsá mak ita sente kuan-

du ita-nia fam´ılia ka belun mate. Hodi hanoin kona-ba

ida-ne’e ita sei hafolin liu promesa ida-ne’ebé halo ita kon-

tente. Maromak Jeová promete katak ema ne’eb

é mate ona

sei moris filafali. (Isa´ıas 26:19) Ida-ne’e mak esperansa mo-

ris-hi’as nian.

KUANDU EMA NE’EBÉ ITA HADOMI MAK MATE

4 Iha belun ruma ka fam´ılia ruma ne’eb

é mate tiha

ona ka lae? Se nune’e, ita sente triste loos no laran-mo-ras, loos ka lae? Kuandu ita sente hanesan ne’e, presiza leeMaromak nia Liafuan atu hetan ksolok. (2 Korinto 1:3, 4)B

´ıblia ajuda ita hatene oins


á no Jesus

sente kona-ba mate. Jesus haleno Aman nia hahalok ihadalan perfeitu, no B

´ıblia konta ist

ória ida kona-ba oins

á Je-

sus sente triste loos bainhira ninia belun mate. (Joao 14:9)Bainhira Jesus b

á Jeruzalein, baibain nia b

á vizita L

ázaro,

Maria no Marta, ne’ebé hela besik Jeruzalein iha sidade

Betánia. Sira sai belun di’ak. B

´ıblia hatete: ‘Jesus hadomi

Marta, nia alin-feto no Lázaro.’ (Joao 11:5) Maib

é, hanesan

ita aprende ona iha kap´ıtulu uluk, L

ázaro mate.

5 Kuandu Jesus nia belun mate, Jesus sente oinsá? B

´ıblia

f´

o-hatene katak Jesus bá haree L

ázaro nia fam

´ılia no kolega

sira ne’ebé tanis. Bainhira Jesus haree sira, nia sente laran-

taridu tebes. Nia “neon susar, tan hanoin”. B´ıblia hatutan

tan: “Jesus tanis.” (Joao 11:33, 35) Jesus tanis tanba nia laiha esperansa kona-ba moris-hi’as ka lae? Lae. Tuir loloos,Jesus hatene katak buat furak tebes besik ona atu mosu.(Joao 11:3, 4) Maib

é, nia sei sente laran-moras no laran-

triste tanba ninia belun mate.6 Ist

ória kona-ba Jesus nia laran-triste ajuda ita. Ist

ória

4. (a) Tanbasá mak aprende kona-ba Jesus nia sentimentu bainhira nia

belun mate, bele ajuda ita hatene kona-ba Maromak Jeová nia sentimen-

tu? (b) Sé mak Jesus nia belun di’ak?

5, 6. (a) Kuandu Jesus haree Lázaro nia fam

´ılia no belun ne’eb

é tanis,

nia sente oinsá? (b) Oins

á mak ist

ória kona-ba Jesus nia laran-triste bele

ajuda ita?

Esperansa ba ema ne’eb´

e mate ona 67

ne’e hanorin katak Jesus, no m´

os nia Aman Jeová, odi

mate. Maibé Maromak Jeov

á bele man

án hasoru inimigu

ne’e! Mai ita haree saida mak Jesus halo ho Maromak niaforsa.

‘L´

AZARO, SAI MAI LI’UR!’7 L

ázaro hakoi iha fatuk-kuak, no Jesus hakarak ema ha-

sai fatuk boot ne’ebé taka fatuk-kuak ne’e. Marta lakohi

tanba Lázaro mate loron haat ona no nia isin atu dodok.

(Joao 11:39) Tuir ema nia hanoin, la iha esperansa tan.8 Maski nune’e, sira hasai fatuk ne’e, no Jesus hakilar ho

lian maka’as: ‘Lázaro, sai mai li’ur!’ Saida mak akontese?

Ema mate ne’e “sai mai”. (Joao 11:43, 44) Hanoin to’ok,ema iha fatin ne’e kontente la halimar! Sira mak L

ázaro

nia alin, ka sobri˜

nu, ka vizi˜

nu, no sira hatene katak Láza-

ro mate ona. Maibé agora, ema ne’eb

é sira hadomi ne’e,

hamriik iha sira-nia leet. Karik susar ba sira atu fiar buatne’eb

é sira haree ho sira-nia matan rasik. Karik sira balun,

ho oin-midar loos, hako’ak Lázaro. Tebes, Maromak man

án

hasoru mate!9 Jesus la hatete katak nia halo milagre liuhusi nia for-

sa rasik. Antes nia haruka Lázaro sai husi rate, nia halo

orasaun ho lian maka’as hodi hatudu ho klaru katak Ma-romak Jeov

á mak halo L

ázaro moris filafali. (Joao 11:41,

42) Ida-ne’e la’´

os dala primeiru ne’ebé Maromak Jeov

á uza

ninia forsa atu f´

o moris-hi’as. Maromak nia Liafuan kon-ta kona-ba ema na’in-sia ne’eb

é moris hi’as tiha ona.� Ita

sente kontente kuandu lee ist´

oria kona-ba moris-hi’as sira-ne’e. Ist

ória sira-ne’e hanorin ita katak Maromak la fihir

� Ist´

oria seluk kona-ba moris-hi’as mak 1 Reis 17:17-24; 2 Reis 4:32-37; 13:20, 21; Mateus 28:5-7; Lucas 7:11-17; 8:40-56; Apostolu 9:36-42;no 20:7-12.

7, 8. Tanbasá mak L

ázaro nia maluk sira lakon esperansa kona-ba L

áza-

ro? Maibé, saida mak Jesus halo?

9, 10. (a) Oinsá mak Jesus hatudu katak forsa atu halo L

ázaro moris

hi’as mai husi Maromak? (b) Tanbasá mak di’ak atu lee B

´ıblia nia ist

ó-

ria sira kona-ba moris-hi’as?


Elias f´

o moris-hi’as ba feto-faluknia oan. — 1 Reis 17:17-24

Ap´

ostolu Pedro f´

omoris-hi’as ba ema

kristaun naran Dorcas.— Apostolu 9:36-42

Ema hotu kontente tebesbainhira L

´azaro moris hi’as.

— Joao 11:38-44

ema, tanba ema ne’ebé moris hi’as mak labarik no ema

boot, mane no feto, ema Izraél no ema husi nasaun se-

luk. Ist´

oria sira-ne’e konta kona-ba ema ne’ebé haksolok

tebes! Porezemplu, bainhira Jesus halo feto-klosan ida mo-ris hi’as, feto ne’e nia inan-aman “hakfodak”. (Marcos 5:42) Sin, Maromak Jeov

á halo sira kontente tebes, no sira

sei hanoin-hetan akontesimentu ne’e ba nafatin.10 Ikusmai, sira ne’eb

é Jesus halo moris hi’as mate fali. Se

nune’e moris-hi’as ne’ebé sira hetan, saugati de’it ka lae?

Lae. B´ıblia nia ist

ória kona-ba moris-hi’as hatudu katak Ma-

romak nia promesa sira mak loos no f´

o esperansa mai ita.

HANORIN HUSI IST´

ORIA KONA-BA MORIS-HI’AS11 B

´ıblia hanorin katak ema ne’eb

é mate ona “la hatene

buat ida”. Sira la halo buat ida iha fatin seluk tanba sira lamoris. Ist

ória kona-ba L

ázaro hatudu katak ida-ne’e mak

loos. Bainhira Lázaro moris hi’as, nia halo ema hakfodak

hodi konta kona-ba moris iha lalehan ka lae? Nia halo emata’uk hodi konta kona-ba terus iha infernu ka lae? Lae. B

´ı-

blia la hatete katak Lázaro ko’alia hanesan ne’e. Durante

loron haat ne’ebé L

ázaro mate, nia “la hatene buat ida”.

(Eclesiastes 9:5) Tuir loloos, Lázaro toba de’it, nia mate.

— Joao 11:11.12 Ist

ória kona-ba L

ázaro m

ós hanorin ita katak moris

hi’as mak akontesimentu ne’ebé loos, la’

ós ist

ória de’it.

Ema barak haree ho matan rasik Jesus halo Lázaro mo-

ris hi’as. Na’i-ulun relijiaun sira, ne’ebé odi Jesus, la nega

kona-ba Jesus nia milagre ne’e. Maibé sira dehan: ‘Ita atu

halo sá loos tan ema ne’e halo milagre barak?’ (Joao 11:47)

Ema barak bá hasoru ema ne’eb

é moris hi’as ne’e. Tan ha-

ree katak Lázaro loloos moris fali, sira tau fiar ba Jesus,

katak Maromak mak haruka Jesus. Maibé, tanba na’i-ulun

relijiaun sira la bele nega milagre ne’e, sira balun ne’ebé

11. Oinsá mak ist

ória kona-ba L

ázaro nia moris-hi’as hatudu katak Ecle-

siastes 9:5 mak loos?12. Tanbas

á mak ita bele fiar katak L

ázaro nia moris-hi’as loloos akon-

tese?


laran-aat halo planu atu oho Jesus no Lázaro. — Joao 11:53;

12:9-11.13 Ita bele fiar katak moris-hi’as bele akontese ka lae?

Bele, tan Jesus hanorin katak iha aban-bainrua ema mate‘sira hotu ne’eb

é iha rate laran’ sei moris hi’as. (Joao 5:28)

Maromak Jeová mak Kriad

ór, moris hotu mai husi nia. Nu-

ne’e, nia bele kria fali moris ida, loos ka lae? Bele, maibé

atu halo nune’e nia tenke hanoin-hetan buat hotu kona-ba ema ne’eb

é mate ona. Nia bele hanoin-hetan buat hotu

kona-ba ita-nia fam´ılia no belun sira ne’eb

é mate ona ka

lae? Hanoin to’ok, fitun iha lalehan barak tebetebes to’oema la bele sura sira hotu, maib

é Maromak f

ó naran ba fi-

tun ida-ida. (Isa´ıas 40:26) Entaun Maromak Jeov

á m

ós bele

hanoin-hetan buat hotu-hotu kona-ba ita-nia fam´ılia ka be-

lun ruma ne’ebé mate ona, no nia bele halo sira moris fali.

14 Maibé, Maromak Jeov

á sente oins

á kona-ba f

ó moris-

hi’as ba ema ne’ebé mate ona? B

´ıblia hanorin katak nia

hakarak duni halo ema mate moris fali. Ema fiar-na’in na-ran Job husu: “Se mane ida mate nia bele moris fali kalae?” Job ko’alia kona-ba hein iha rate to’o tempu ne’eb

é

Maromak hanoin fali nia. Nia hatete ba Maromak Jeová:

“Ita sei bolu, no ha’u rasik sei hatán ba Ita. Ita sei hanoin

ba buat ne’ebé Ita halo ho Ita-nia liman.” — J

ó 14:13-15.

15 Hanoin to’ok! Maromak Jeová hakarak duni atu f

ó mo-

ris fali ba ema ne’ebé mate. Ita sente kontente ka lae, atu

hatene katak Maromak Jeová sente hanesan ne’e? Maib

é

iha futuru, sé de’it mak sei moris hi’as, no iha ne’eb

é?

‘SIRA HOTU NE’EBÉ IHA RATE LARAN’

16 Ist´

oria husi B´ıblia kona-ba moris-hi’as hatudu buat ba-

rak mai ita kona-ba moris-hi’as aban-bainrua nian. Emane’eb

é moris hi’as iha tempu uluk moris fali iha ne’e,

13. Tanbasá mak ita bele fiar katak Maromak Jeov

á bele halo ema mate

moris hi’as?14, 15. Hanesan buat ne’eb

é Job hatete, Maromak Jeov

á sente oins

á

kona-ba f´

o moris-hi’as ba ema ne’ebé mate ona?

16. Ema mate sei moris hi’as iha mundu ne’ebé hanesan saida?


e mate ona 71

iha mundu, atu hasoru malu fali ho sira-nia belun no fa-mılia sira. Moris-hi’as aban-bainrua nian sei sai hanesanne’e — maibe di’ak liu fali. Hanesan ita aprende ona iha Ka-pıtulu 3, Maromak hakarak mundu tomak sai paraızu ida.Nune’e, ema mate la moris hi’as iha mundu ne’ebe nako-nu ho funu, krime, no moras. Sira sei iha oportunidade atumoris kontente ba nafatin iha mundu ne’ebe nakonu hodame.

17 Se mak sei moris hi’as? Jesus hatete katak ‘sira hotune’ebe iha rate laran sei rona Jesus nia lia, no . . . seisa’e’. (Joao 5:28, 29) No mos, Apokalipse 20:13, 14 hatete:‘Sira hotu ne’ebe mate iha tasi laran mosu fali; matebiansira husi Mate no matebian sira-nia fatin sai husi ne’eba.’Liafuan ‘matebian sira-nia fatin’ husi Bıblia iha lia-tetunmak hanesan liafuan gregu Hades. ‘Matebian sira-nia fatin’ka Hades reprezenta ema rihun ba rihun ne’ebe mate niakondisaun. (Haree Apendise, pajina 212-13.) Nune’e, emarihun ba rihun ne’ebe mate sei sa’e, sira sei moris fali.Apostolu Paulo hatete: ‘Ema di’ak no ema aat sei morishi’as.’ (Apostolu 24:15) Ida-ne’e katak sa?

18 ‘Ema di’ak’ mak hanesan ema iha Bıblia laran ne’ebemoris antes Jesus mai to’o mundu. Karik Ita hanoin-he-tan Noe, Abraao, Sara, Moises, Rute, Ester no ema baraktan. Ebreu kapıtulu 11 ko’alia kona-ba ema hanesan ne’e,mane no feto ne’ebe fiar-metin ba Maromak. Maibe ‘emadi’ak’ mos hanesan Maromak Jeova nia atan sira ne’ebemate ohin loron. Tanba ita-nia esperansa kona-ba moris-hi’as, ita la ta’uk demais kona-ba mate. — Ebreu 2:15.

19 Oinsa ho “ema aat”, katak sira ne’ebe la iha oportu-nidade atu halo tuir Maromak Jeova tanba sira la hatenekona-ba nia? Maromak sei la haluha ema rihun ba rihunne’e. Sira mos sei moris hi’as no sira sei iha oportunidade

17. Se mak sei moris hi’as?18. Se mak ‘ema di’ak’ ne’ebe sei moris hi’as? Tanbasa mak esperansane’e importante mai ita ida-ida?19. Se mak “ema aat”? Maromak Jeova, ho laran-di’ak, fo sira oportu-nidade saida?

72 Tuir Loloos, Saida mak Bıblia Hanorin?

atu aprende kona-ba Maromak ne’ebe loos no serbı nia.Durante tinan rihun ida, ema mate sira sei moris hi’as ihamundu no simu oportunidade atu serbı Maromak Jeovahamutuk ho fiar-na’in sira. Iha tempu ne’eba mak furaktebes. Bıblia bolu tempu ne’e Loron Tesi-Lia nian.�

20 Ida-ne’e dehan katak ema hotu-hotu ne’ebe mate tihaona sei moris hi’as ka lae? Lae. Bıblia hatete katak emabalu ne’ebe mate ona ba “infernu”. (Lucas 12:5) Liafuaninfernu mai husi liafuan gregu Gehena. Gehena mak fo’er-fatin besik Jeruzalein antigu. Ema Jeruzalein sunu fo’er nomos mate-isin iha Gehena. Sira soe ema aat nia mate-isinba Gehena tanba sente katak ema aat sira-ne’e la mereseatu hakoi no simu moris-hi’as. Tan ne’e, Gehena repre-zenta mate ba nafatin. Maski Jesus simu knaar atu tesi liaba ema moris no ema mate, Maromak Jeova mak Tesi-LiaNa’in boot liu. (Apostolu 10:42) Maromak Jeova sei nunkafo moris-hi’as ba ema ne’ebe aat tebes, ne’ebe lakohi tro-ka sira-nia hahalok.

MORIS-HI’AS B´

A LALEHAN21 Bıblia mos ko’alia kona-ba moris-hi’as oin seluk tan.

Moris-hi’as nu’udar kriatura iha lalehan. Bıblia iha ezem-plu ida de’it kona-ba moris-hi’as ida-ne’e. Ezemplu ne’emak Jesus Kristu, kuandu nia moris fali no sa’e ba lalehan.

22 Kuandu Jesus mai to’o mundu nu’udar ema ida noema oho nia, Maromak Jeova la husik Ninia Oan ne’ebefiar-metin ba Nia atu hela nafatin iha rate laran. (Salmo16:10; Apostolu 13:34, 35) Maromak halo Jesus moris hi’as,maibe la’os nu’udar ema ida. Apostolu Pedro esplika katakKristu ‘mate iha isin maibe Maromak halo nia moris iha

� Atu hetan informasaun liutan kona-ba Loron Tesi-Lia nian, hareeApendise, pajina 213-15.

20. Saida mak Gehena? Se mak ba Gehena?21, 22. (a) Bıblia ko’alia kona-ba moris-hi’as oin seluk. Saida mak mo-ris-hi’as ida-ne’e? (b) Se mak ema primeiru ne’ebe simu moris-hi’asnu’udar kriatura iha lalehan?

Esperansa ba ema ne’ebe mate ona 73

esp´ıritu’. (1 Pedro 3:18) Ida-ne’e mak milagre boot loos.

Jesus moris fali nu’udar kriatura ne’ebé iha forsa boot!

(1 Korinto 15:3-6) Jesus mak ema primeiru atu simu mo-ris-hi’as ne’eb

é furak ne’e. (Joao 3:13) Maib

é ema seluk tan

sei simu moris-hi’as ne’ebé hanesan.

23 Antes Jesus sa’e ba lalehan, nia f´

o-hatene ninia di-x

´ıpulu sira ne’eb

é fiar-metin ba nia katak nia sei ‘hadi’a

fatin’ ba sira iha lalehan. (Joao 14:2) Jesus bolu sira-ne’e-b

é atu sa’e ba lalehan nu’udar bibi iha ‘luhan ki’ik’. (Lucas

12:32) Grupu ki’ik ne’e, husi ema kristaun ne’ebé fiar-me-

tin ba Maromak, hamutuk ema na’in-hira? Tuir Apokalipse14:1, ap

óstolu Jo

ão hatete: ‘Ha’u haree iha ha’u-nia vizaun

Foho Siaun. Bibi-Oan [Jesus Kristu] hamriik iha nia letenhamutuk ho ema rihun atus ida haatnulu-resin-haat; hake-rek tiha iha sira hotu nia reen-toos Bibi-Oan no nia Amannia naran.’

24 Ema kristaun na’in-144.000, ne’ebé inklui m

ós Jesus

nia ap´

ostolu sira ne’ebé fiar-metin ba nia, mak moris hi’as

atu bá lalehan. Bainhira mak sira moris hi’as? Ap

ósto-

lu Paulo hakerek katak sira sei moris hi’as atu bá lalehan

bainhira Kristu hi’it an mai atu tuur iha nia kadunan noukun iha lalehan. (1 Korinto 15:23) Hanesan ita sei apren-de iha Kap

´ıtulu 9, agora ita moris iha tempu ne’e. Tan ne’e,

ema restu husi ema na’in-144.000 ne’ebé mate ohin loron,

moris hi’as no sa’e kedas ba lalehan. (1 Korinto 15:51-55)Maib

é, ema barak liu ne’eb

é mate ona sei moris hi’as iha

futuru, no moris iha mundu Para´ızu.

25 Sin, ita-nia inimigu mak mate. Maibé Maromak Jeov

á

sei manán no halakon ba nafatin inimigu ne’e! (Apokali-

pse 21:4) Maibé, karik Ita hanoin: ‘Ema ne’eb

é b

á lalehan

halo saida iha ne’ebá?’ Sira sei sai parte husi Reinu kma-

nek ida ne’ebé sei ukun husi lalehan. Ita sei aprende tan

kona-ba governu ida-ne’e iha kap´ıtulu tuirmai.

23, 24. Sé mak Jesus nia bibi iha ‘luhan ki’ik’? Sira hamutuk na’in-

hira?25. Ita sei aprende kona-ba saida iha kap

´ıtulu tuirmai?



ˇ B´ıblia nia ist

ória sira kona-ba moris-hi’as ha-

metin ita-nia esperansa. — Joao 11:39-44.

ˇ Maromak Jeová hakarak duni atu f

ó moris-

hi’as ba ema ne’ebé mate ona. — J

ó 14:13-15.

ˇ Ema hotu ne’ebé iha rate laran sei moris hi’as.

— Joao 5:28, 29.

Iha Para´ızu, ema ne’eb

é mate ona sei moris fali atu

hamutuk ho sira-nia fam´ılia no belun sira


e mate ona 75

EMA rihun ba rihun iha mundu tomak hatene orasaunne’eb

é sira bolu Ami Aman. Jesus rasik mak f

ó orasaun

ne’e nu’udar ezemplu ida. Orasaun ne’e iha hanorin im-portante, no kuandu ita aprende kona-ba buat ne’eb

é Jesus

husu Maromak iha orasaun ne’e, ita sei aprende liután

kona-ba saida mak B´ıblia loloos hanorin.

2 Hodi komesa orasaun ne’e Jesus husu buat tolu. Niahanorin ema ne’eb

é rona nia: ‘Harohan nune’e b

á: “Ami

Aman iha lalehan, halo Ita-nia naran sai santu. Halo Ita-nia reinu to’o mai ami; halo tuir Ita-nia hakarak ba iha rainu’udar iha lalehan.” ’ (Mateus 6:9-13) Buat tolu ne’e ka-tak saida?

3 Ita aprende tiha ona buat barak kona-ba Maromak nianaran, Jeov

á. No m

ós, ita ko’alia uitoan tiha ona kona-ba

Maromak nia hakarak, kona-ba saida mak nia halo tihaona ba ema, no saida mak nia sei halo ba ema iha aban-bainrua. Maib

é, kuandu Jesus hanorin ita atu harohan:

‘Halo Ita-nia reinu to’o mai ami’ — liafuan ne’e katak sá

loos? Saida mak Maromak nia Reinu? Kuandu Maromaknia Reinu mai, oins

á mak Reinu ne’e sei halo Maromak

1. Ita sei aprende kona-ba orasaun saida?2. Iha orasaun ne’e, Jesus hanorin ninia dix

´ıpulu sira atu husu buat tolu

saida?3. Saida mak ita tenke aprende kona-ba Maromak nia Reinu?

KAPÍTULU UALU

Saida mak Maromak nia Reinu?

Saida mak B´ıblia hanorin ita kona-ba

Maromak nia Reinu?

Maromak nia Reinu sei halo saida de’it?

Bainhira mak Reinu ne’e sei halo Maromaknia hakarak iha mundu?

nia naran sai santu? No m´

os, saida mak relasaun entre Ma-romak nia Reinu mai no Maromak nia hakarak hala’o iharai no lalehan?

SAIDA MAK MAROMAK NIA REINU NE’E4 Maromak nia Reinu mak governu ida-ne’eb

é Maromak

Jeová rasik mak harii. Maromak hili Liurai ida ba governu,

ka reinu ne’e. Sé mak Liurai ba Maromak nia Reinu? Jesus

Kristu. Nu’udar Liurai ida, Jesus mak boot liu fali ukun-na’in sira iha mundu, tan ne’e B

´ıblia bolu nia ‘Na’i na’i

sira-nian no Liurai liurai sira-nian’. (Apokalipse 17:14) Niaiha kbiit atu halo di’ak liu duk

é ema naran de’it ne’eb

é

ukun iha mundu, maski ema ne’e matenek tebetebes.5 Maromak nia Reinu sei ukun husi fatin ida-ne’eb

é? En-

taun, Jesus iha ne’ebé? Ita hanoin-hetan karik, nia mate

iha ai-riin terus nian, no liutiha ne’e nia moris hi’as nosa’e ba lalehan. (Apostolu 2:33) Tan ne’e, Maromak niaReinu m

ós iha lalehan, no B

´ıblia bolu Reinu ne’e “reinu

lalehan”. (2 Timoteo 4:18) Maski Maromak nia Reinu ihalalehan, Reinu ne’e sei ukun ema iha mundu. — Apoka-lipse 11:15.

6 Tanbasá Jesus mak Liurai di’ak tebes? Razaun ida mak

Jesus sei nunka mate. Kuandu ita kompara Jesus ho liuraisira iha mundu, B

´ıblia hatete katak Jesus iha ‘moris ne’e-

bé la bele estraga’. (Ebreu 7:16) Ida-ne’e dehan katak buat

di’ak hotu ne’ebé Jesus halo sei iha ba nafatin. No nia sei

halo buat barak ne’ebé di’ak ba ninia povu.

7 Hanoin to’ok buat ne’ebé B

´ıblia f

ó-hatene nanis kona-

ba Jesus: “Maromak Jeová nia esp

´ıritu sei hela ho nia,

esp´ıritu matenek no esp

´ıritu atu hatene, esp

´ıritu konsellu

no esp´ıritu kbiit, esp

´ıritu ko

ñesimentu no esp

´ıritu ta’uk ba

Jeová; no nia sei haksolok tan ta’uk ba Jeov

á. Nia sei la

4. Saida mak Maromak nia Reinu? Sé mak Liurai ba Reinu ne’e?

5. Maromak nia Reinu sei ukun husi fatin ida-ne’ebé? Reinu ne’e sei

ukun sé?

6, 7. Tanbasá Jesus mak Liurai di’ak tebes?

Saida mak Maromak nia Reinu? 77

tesi lia tuir buat ne’ebé matan haree de’it, no nia sei la f

ó

dixiplina tuir de’it buat ne’ebé nia tilun rona. Nia sei tesi

lia ba ema ki’ik iha dalan ne’ebé loos, no nia sei f

ó dixi-

plina ho laran-loos ba ema ne’ebé laran-maus.” (Isa

´ıas 11:

2-4) Liafuan sira-ne’e hatudu katak Jesus mak Liurai ne’e-b

é ukun iha dalan ne’eb

é loos no hanoin ninia povu iha

mundu. Ita hakarak Liurai hanesan ne’e atu ukun Ita kalae?

8 Lia-loos ida tan kona-ba Maromak nia Reinu mak Je-sus sei la ukun mesak de’it. Ukun-na’in sira seluk sei ukunhamutuk ho Jesus. Porezemplu, ap

óstolu Paulo f

ó-hatene

Tim´

oteo: ‘Ita metin ba nia, ita sei ukun hamutuk ho nia.’(2 Timoteo 2:12) Loos, Paulo, Tim

óteo, no fiar-na’in sira

seluk ne’ebé Maromak hili sei ukun hamutuk ho Jesus iha

ninia Reinu iha lalehan. Ema na’in-hira mak simu oportu-nidade espesi

ál ne’e?

9 Hanesan Kap´ıtulu 7 hatete tiha ona, ap

óstolu Jo

ão he-

tan vizaun, ka mehi ida. João hatete: ‘Ha’u haree iha

ha’u-nia vizaun Foho Siaun. Bibi-Oan [Jesus Kristu] ham-riik iha nia leten [Jesus nia pozisaun nu’udar liurai ihalalehan] hamutuk ho ema rihun atus ida haatnulu-resin-haat; hakerek tiha iha sira hotu nia reen-toos Bibi-Oan nonia Aman nia naran.’ S

é mak ema na’in-144.000 ne’e? Jo

ão

rasik f´

o-hatene ita: ‘Sira ne’e mak sira ne’ebé . . . la’o tuir

Bibi-Oan ba fatin hotu ne’ebé nia b

á; sira-ne’e hetan mak-

soin iha ema sira leet atu sai ai-fuan uluk ba Maromak noba Bibi-Oan.’ (Apokalipse 14:1, 4) Sin, Maromak hili emane’eb

é halo tuir no tau fiar ba Jesus Kristu, atu b

á lalehan

hodi ukun hamutuk ho Jesus. Depois sira mate, sira morishi’as no sa’e ba lalehan atu “ukun raiklaran tomak” ha-mutuk ho Jesus. (Apokalipse 5:10) Iha ap

óstolu nia tempu,

Maromak komesa atu hili ema kristaun ne’ebé fiar-metin.

Nia kontinua atu hili to’o iha ema na’in-144.000.

8. Sé mak sei ukun hamutuk ho Jesus?

9. Ema na’in-hira mak sei ukun hamutuk ho Jesus? Horibainhira makMaromak komesa atu hili sira?


10 Hodi f´

o knaar ba Jesus no ema na’in-144.000 atu ukunema iha mundu, Maromak hatudu domin mai ita. Ita belehatete hanesan ne’e, tanba uluk Jesus moris nu’udar ema,nune’e nia hatene loos kona-ba ita-nia terus. Paulo hatetekatak Jesus la’

ós hanesan ema ne’eb

é ‘la hatene hanoin ita-

nia kbiit-laek. Maibé nia rasik hetan m

ós babeur iha buat

hotu, maibé la sala’. (Ebreu 4:15; 5:8) Sira ne’eb

é ukun ha-

mutuk ho nia m´

os hetan terus kuandu sira moris nu’udarema. Sira luta hasoru problema hanesan sira rasik nia salano moras oioin. Sin, sira hatene loos kona-ba problemasira ne’eb

é ita ema hasoru!

SAIDA MAK MAROMAK NIA REINU SEI HALO?11 Kuandu Jesus haruka ninia dix

´ıpulu atu halo orasaun

hodi husu Maromak nia Reinu mai, nia hatete m´

os ka-tak sira tenke harohan kona-ba Maromak nia hakarak halo‘iha rai nu’udar iha lalehan’. Maromak iha lalehan, no ni-nia anju sira ne’eb

é laran-metin halo nafatin Maromak nia

hakarak iha ne’ebá. Maib

é iha Kap

´ıtulu 3 husi livru ne’e,

ita aprende katak anju aat ida la halo tan Maromak nia ha-karak no halo Ad

ão no Eva monu ba sala. Iha Kap

´ıtulu 10,

ita sei aprende buat barak tan kona-ba saida mak B´ıblia

hanorin kona-ba anju aat ne’e, ne’ebé ho naran Diabu Sa-

tanás. Satan

ás, hamutuk ho ninia dem

óniu sira — katak

anju seluseluk ne’ebé hili atu tuir nia — hela iha lalehan ba

tempu naruk uitoan. Nune’e iha tempu ne’ebá, anju balu

iha lalehan la halo tuir Maromak nia hakarak. Problemane’e sei la iha tan kuandu Maromak nia Reinu komesa atuukun. Kuandu Jesus Kristu foin sai Liurai, nia halo funuhasoru Satan

ás. — Apokalipse 12:7-9.

12 B´ıblia f

ó-hatene nanis rezultadu husi funu ne’e ho

10. Tanbasá mak ita bele hatete katak Maromak hatudu domin hodi f

ó

knaar ba Jesus no ema na’in-144.000 atu ukun ema iha mundu?11. Tanbas

á mak Jesus haruka ninia dix

´ıpulu atu harohan kona-ba Ma-

romak nia hakarak hala’o iha lalehan?12. Apokalipse 12:10 f

ó-hatene kona-ba akontesimentu importante rua

saida?


liafuan tuirmai ne’e: ‘Ha’u rona lia ida husi lalehan ha-kilar, “Maksoin, kbiit no reinu Maromak nian no Kristunia ukun mai tiha ona, tanba nia funu-balun ne’eb

é ke-

sar ita-nia maun-alin kalan loron iha Maromak futaroin lakon tiha.” ’ (Apokalipse 12:10) Haree akontesimen-tu importante rua ne’eb

é mosu iha vers

´ıkulu ne’e ka lae?

Primeiru, Maromak nia Reinu, ho Jesus Kristu nu’udar Liu-rai, komesa atu ukun. Segundu, Jesus duni sai tiha Satan

ás

husi lalehan to’o mundu.13 Ita sei aprende iha par

ágrafu tuirmai katak akontesi-

mentu rua ne’e loloos akontese tiha ona. Rezultadu maksaida? Kona-ba saida mak akontese iha lalehan, ita lee:‘Ne’e duni, lalehan haksolok b

á, no sira hotu ne’eb

é horik

iha nia.’ (Apokalipse 12:12) Sin, anju sira-ne’ebé laran-me-

tin sente haksolok tanba Satanás no ninia dem

óniu sira la

iha tan, katak lalehan nakonu ho anju ne’ebé fiar-metin

ba Maromak. Nune’e, lalehan nafatin iha dame no unida-de ne’eb

é kompletu. Agora, Maromak nia hakarak hala’o

daudaun iha lalehan.14 Maib

é, oins

á ho mundu? B

´ıblia dehan: ‘Susar ba imi,

rai no tasi; basá Diabu tun tiha ba imi ho laran-naka-

li, tanba nia hatene katak nia loron sira to’o ona rohan.’(Apokalipse 12:12) Satan

ás laran-nakali tanba Jesus duni

tun nia husi lalehan no nia iha tempu badak de’it. Tannia laran-nakali nia halo “susar” iha mundu. Ita sei apren-de tan kona-ba “susar” ne’e iha kap

´ıtulu tuirmai. Maib

é,

tanba Satanás halo susar agora, karik ita husu: Oins

á mak

Maromak nia Reinu bele hala’o Maromak nia hakarak ihamundu?

15 Di’ak, hanoin-hetan saida mak Maromak nia hakarakba mundu. Ita aprende ona kona-ba ida-ne’e iha Kap

´ıtu-

13. Rezultadu saida mak mosu iha lalehan tanba Jesus duni sai Satanás

husi lalehan?14. Tanba Jesus duni sai Satan

ás husi lalehan, saida mak akontese iha

mundu?15. Saida mak Maromak nia hakarak ba mundu?


lu 3. Iha Eden Maromak dehan sai ninia hakarak, katakmundu sai para

´ızu nakonu ho ema di’ak ne’eb

é moris ba

nafatin. Satanás halo Ad

ão no Eva monu ba sala, no tan

ne’e Maromak nia hakarak ba mundu seidauk akontese.Maib

é Maromak nia hakarak ne’e la troka. Maromak Jeo-

vá hakarak nafatin katak ‘sira ne’eb

é laran-maus . . . sei

simu rai nu’udar liman-rohan’. (Mateus 5:5) Maromak niaReinu de’it mak sei halo ida-ne’e. Maib

é oins

á?

16 Hanoin to’ok kona-ba buat ida tan ne’ebé B

´ıblia f

ó-

hatene nanis. Daniel 2:44 dehan: “Iha liurai sira-ne’e nialoron Maromak lalehan nian sei harii reinu ida ne’eb

é sei

nunka lakon. Reinu ne’e rasik sei la entrega ba ema seluk.Reinu ne’e sei harahun no halakon reinu sira-ne’e hotu,no reinu ne’e rasik sei hamriik ba tempu ne’eb

é la bele

sura.” Ida-ne’e hatudu saida mai ita kona-ba Maromak niaReinu?

17 Primeiru, eskritura ne’e hatudu katak Maromak niaReinu sei hah

ú ukun “iha liurai sira-ne’e nia loron”, ka

durante reinu sira seluk m´

os sei ukun. Segundu, eskritu-ra ne’e hatudu katak Reinu ne’e sei hamriik ba nafatin.Governu ida seluk sei nunka man

án ka troka Reinu ne’e.

Terseiru, ita haree katak sei iha funu entre Maromak niaReinu iha lalehan no reinu, ka governu sira iha mundune’e. Maromak nia Reinu sei man

án. Ikusmai, Reinu ne’e

sei sai governu mesak ida de’it ne’ebé ukun mundu ne’e.

Iha tempu ne’ebá ema hotu sei sai kontente tanba gover-

nu ne’ebé di’ak liu mak ukun sira.

18 B´ıblia esplika buat barak kona-ba funu entre Maromak

nia Reinu ho mundu ne’e nia governu sira. Porezemplu,B

´ıblia hanorin katak bainhira funu ne’e besik atu kome-

sa, esp´ıritu aat sira sei habelar lia-bosok atu lohi “liurai

sira hotu rai ne’e nian”. Tanbasá? Hodi halibur liurai

sira ‘atu halo funu iha loron boot Maromak kbiit-wa’in

16, 17. Daniel 2:44 hatete saida kona-ba Maromak nia Reinu?18. Funu entre Maromak nia Reinu ho mundu ne’e nia governu sira na-ran saida?


nian’. Liurai mundu nian sei halibur ‘iha fatin ida naranArmajed

ón iha lia ema Ebreu sira-nian’. (Apokalipse 16:14,

16) Tuir vers´ıkulu rua ne’e, funu entre ema nia governu

sira ho Maromak nia Reinu iha naran Armajed´

on.19 Liuhusi Armajed

ón Maromak nia Reinu sei halo sa-

ida de’it? Hanoin to’ok dala ida tan kona-ba saida makMaromak nia hakarak ba mundu. Maromak Jeov

á haka-

rak mundu atu nakonu ho ema perfeitu ne’ebé halo di’ak

de’it iha Para´ızu. Tanbas

á mak mundu la bele sai hanesan

ne’e agora kedas? Problema ida mak ita hotu sala-na’in,no ita sai moras no mate. Maib

é, ita aprende tiha ona iha

Kap´ıtulu 5 katak Jesus mate hodi ita bele moris ba na-

fatin. Karik Ita hanoin-hetan liafuan ne’ebé hakerek tiha

iha evanjellu Joao: ‘Maromak hadomi tebes mundu to’o f´

oNia Oan-Mane mesak, atu ema hotu ne’eb

é fiar iha nia la

bele lakon, maibé hetan moris rohan-laek.’ — Joao 3:16.

20 Problema seluk tan mak ema barak halo aat. Sirabosok no halo hahalok fo’er. Sira lakohi atu halo tuir Ma-romak nia hakarak. Iha Maromak nia funu, Armajed

ón,

nia sei halakon ema aat sira-ne’e hotu. (2 Tesalonika 1:8, 9)Razaun ida tan tans

á Maromak nia hakarak la hala’o iha

mundu mak governu sira la ajuda ema atu halo tuir Maro-mak. Governu barak la iha kbiit, balu ukun hodi hanehansira-nia povu, no seluk tan nakonu ho korrupsaun. Ho kla-ru, B

´ıblia hatete: “Ema ukun ema to’o nia hetan susar.”

— Eclesiastes 8:9.21 Depois Armajed

ón, governu ida de’it mak sei ukun

ema. Governu ne’e mak Maromak nia Reinu. Reinu ne’esei hala’o Maromak nia hakarak no lori bensaun furak ba-rak. Porezemplu, Reinu ne’e sei hasai Satan

ás ho ninia

anju aat sira husi mundu ne’e. (Apokalipse 20:1-3) TanbaJesus nia sakrif

´ısiu, Maromak sei halo ema ne’eb

é fiar-me-

tin la sai moras no mate tan. Sin, povu husi Maromak nia

19, 20. Tanbasá mak Maromak nia hakarak seidauk bele hala’o iha

mundu agora?21. Oins

á mak Reinu ne’e sei hala’o Maromak nia hakarak iha mundu?


Tanba Jesus duni tun Satan´

as noninia anju aat sira husi lalehan,

mundu hetan susar barak.Lakleur, susar sira-ne’e sei la iha tan

Reinu ne’e sei moris ba nafatin. (Apokalipse 22:1-3) Mun-du tomak sei sai para

´ızu ida. Nune’e, Reinu ne’e sei hala’o

Maromak nia hakarak iha mundu no halo Maromak nianaran sai santu. Oins

á? Ema hotu ne’eb

é moris sei sai

povu husi Maromak nia Reinu, no sira hotu sei hahi’i Jeo-v

á nia naran.

BAINHIRA MAK REINU NE’E SEI HALA’OMAROMAK NIA HAKARAK?

22 Kuandu Jesus haruka ema ne’ebé tuir nia atu harohan,

‘Halo Ita-nia Reinu to’o mai ami’, klaru katak Reinu ne’eseidauk to’o iha tempu ne’eb

á. Reinu ne’e to’o kuandu Je-

sus sa’e ba lalehan ka lae? Lae, tanba Pedro no Paulo hatetekatak kuandu Jesus foin moris hi’as buat ne’eb

é B

´ıblia f

ó-

hatene nanis iha Salmo 110:1 kona-ba Jesus sai loos ona.Pedro hatete: ‘Na’i [Maromak Jeov

á] dehan ba ha’u na’i,

“tuur tiha iha Ha’u-nia liman kuana to’o Ha’u halo´

o-niafunu-balun sira sai

ó-nia ain nia tuur-fatin.” ’ (Apostolu 2:

32-35; Ebreu 10:12, 13) Jesus la sai liurai kedas, nia hein.23 Nia hein tinan hira? Durante besik tinan 100 antes ti-

nan 1914, ema ne’ebé estuda B

´ıblia ho laran buka-hatene

kona-ba tinan ne’e, no sura katak Jesus sei hein to’o ti-nan 1914. (Atu komprende liut

án kona-ba tinan ne’e, haree

22. Tanbasá mak ita hatene katak Maromak nia Reinu la to’o iha tem-

pu ne’ebé Jesus iha mundu ka kuandu nia foin moris hi’as?

23. (a) Horibainhira mak Maromak nia Reinu komesa atu ukun?(b) Kap

´ıtulu tuirmai sei ko’alia kona-ba saida?

Reinu ne’e sei hala’o Maromak nia hakarakiha rai nu’udar iha lalehan


Apéndise, p

ájina 215-18.) Akontesimentu sira ne’eb

é ko-

mesa mosu iha tinan 1914 hatudu katak estudante B´ıblia

sira-ne’e sura ho loos. B´ıblia nia liafuan ne’eb

é sai loos

ona hatudu katak iha tinan 1914, Kristu sai Liurai iha Ma-romak nia Reinu no komesa atu ukun iha lalehan. B

´ıblia

m´

os dehan kona-ba Satanás, “nia loron sira to’o ona ro-

han”, ita fiar katak ita moris daudaun iha loron sira-ne’e.(Apokalipse 12:12; Salmo 110:2) No m

ós, ita fiar duni ka-

tak lakleur Maromak nia Reinu sei hala’o Maromak niahakarak iha mundu. Ita sente katak ida-ne’e mak lia-founfurak tebes ka lae? Ita fiar katak ida-ne’e loos ka lae? Ka-p

´ıtulu tuirmai sei ajuda Ita atu haree katak B

´ıblia loloos

hanorin buat sira-ne’e.


ˇ Maromak nia Reinu mak governu ida ihalalehan ho Jesus nu’udar Liurai, no emana’in-144.000 sa’e ba lalehan atu ukunhamutuk ho nia. — Apokalipse 14:1, 4.

ˇ Reinu ne’e komesa atu ukun iha tinan 1914,no iha tempu ne’eb

á Jesus duni sai Satan

ás

husi lalehan to’o mundu. — Apokalipse 12:9.

ˇ Lakleur, Maromak nia Reinu sei halakon emania governu hotu, no mundu sei sai para

´ızu.

— Apokalipse 16:14, 16.


KUANDU Ita haree not´ısias iha televizaun ka rona not

´ısias

iha rádiu, Ita hanoin ka lae, kona-ba problema sira ne’eb

é

mosu daudaun? Dezastre sira mosu derrepente de’it, noema ida la bele hatene loos saida mak sei mosu iha lorontuirmai. (Tiago 4:13, 14) Maib

é, Maromak Jeov

á hatene

saida mak sei akontese iha futuru. (Isa´ıas 46:10) Iha tem-

pu uluk kedas ninia Liafuan, B´ıblia, f

ó-hatene nanis la’

ós

kona-ba buat aat ne’ebé akontese daudaun iha ita-nia tem-

pu de’it, maibé m

ós kona-ba buat di’ak ne’eb

é sei akontese

iha futuru ne’ebé besik ona.

2 Kuandu Jesus Kristu iha mundu nia ko’alia kona-baMaromak nia Reinu, governu ne’eb

é sei halakon buat aat

hotu no halo mundu tomak sai para´ızu ida. (Lucas 4:43)

Ema ne’ebé rona Jesus hakarak hatene bainhira mak Rei-

nu ne’e sei to’o mai. Tuir loloos, Jesus nia dix´ıpulu balu

husu nia: ‘Wainhira buat ne’e hotu sei mosu, sinál ida-

ne’ebé mak sei hatudu Ita-nia hi’it an mai, no mundu ne’e

atu hotu?’ (Mateus 24:3) Jesus hatán hodi dehan katak

Maromak Jeová de’it mak hatene loron ida-ne’eb

é mundu

1. Ita bele hetan informasaun kona-ba futuru iha ne’ebé?

2, 3. Jesus nia dix´ıpulu balu husu saida? Jesus hat

án saida?

KAPÍTULU SIA

Ita moris iha“loron ikus sira” ka lae?

Tuir B´ıblia, akontesimentu saida de’it mak sei

mosu iha ita-nia tempu?

Tuir B´ıblia, iha “loron ikus sira” ema sei sai

hanesan saida?

B´ıblia f

ó-hatene nanis katak buat di’ak saida mak

sei mosu iha “loron ikus sira”?

aat ne’e sei lakon. (Mateus 24:36) Maski nune’e, Jesus f´

o-hatene ninia dix

´ıpulu sira kona-ba saida mak sei akontese

iha mundu antes Reinu ne’e sei lori dame ba ema hotuiha mundu. Liafuan ne’eb

é nia ko’alia nanis mak akontese

agora daudaun!3 Antes ita ko’alia kona-ba buat sira-ne’eb

é hatudu katak

ita agora moris iha tempu ne’ebé “mundu ne’e atu hotu”,

mai ita ko’alia uitoan kona-ba funu ida-ne’ebé ema ida iha

mundu la bele haree. Funu ne’e akontese tiha ona iha lale-han, no rezultadu husi funu ne’e kona ita ida-ida.

FUNU IHA LALEHAN4 Kap

´ıtulu 8 iha livru ne’e esplika katak Jesus Kristu sai

Liurai iha lalehan iha tinan 1914. (Daniel 7:13, 14; Apo-kalipse 11:15) Kuandu Jesus foin sai Liurai, nia halo buatruma. B

´ıblia hatete: ‘Funu hah

ú iha lalehan, wainhira Mi-

guel [naran seluk ba Jesus] ho nia anju sira asalta samea[Diabu Satan

ás]. Samea ne’e hafunu fali hamutuk ho nia

anju sira.’� Satanás ho ninia anju aat sira, ka dem

óniu

sira, lakon iha funu ne’e, no Jesus duni tun sira to’o mun-du. Iha lalehan, anju sira-ne’eb

é laran-metin ba Maromak

sente kontente loos tanba Satanás ho ninia anju aat sira la

iha tan. Maibé, ema iha mundu la sente haksolok hanesan

anju sira-ne’e. Tanba B´ıblia f

ó-hatene nanis kona-ba ema

iha mundu: ‘Susar ba imi, rai no tasi; basá Diabu tun tiha

ba imi ho laran-nakali, tanba nia hatene katak nia loronsira to’o ona rohan.’ — Apokalipse 12:7, 9, 12.

5 Fav´

or ida haree ba rezultadu husi funu iha lalehanne’e. Tanba laran-nakali, Satan

ás sei halo ema iha mun-

du hetan susar. Nu’udar Ita sei aprende, agora ita moris

� Atu hetan informasaun liután ne’eb

é hatudu katak Miguel mak na-

ran seluk ba Jesus, haree Apéndise, p

ájina 218-19.

4, 5. (a) Kuandu Jesus foin sai Liurai, saida mak akontese iha lalehan?(b) Tuir Apokalipse 12:12, saida mak rezultadu husi funu iha lalehanne’e?

Ita moris iha “loron ikus sira” ka lae? 87

iha tempu susar ne’e. Maibé tempu

susar ne’e la naruk, Satanás nia “loron

sira to’o ona rohan”. Satanás m

ós ha-

tene ida-ne’e. B´ıblia bolu tempu ne’e

“loron ikus sira”. (2 Timoteo 3:1) Itasente kontente tebes tanba Maromaksei halakon buat aat hotu ne’eb

é Sa-

tanás halo iha mundu! Mai ita hanoin

kona-ba buat balu ne’ebé hakerek

nanis iha B´ıblia ne’eb

é akontese agora

daudaun. Buat sira-ne’e hatudu katakita agora moris iha loron ikus sira.No m

ós, lakleur Maromak nia Reinu

sei haraik bensaun ne’ebé sei iha ba

nafatin ba ema ne’ebé hadomi Maro-

mak Jeová. Primeiru, mai ita ko’alia

kona-ba akontesimentu haat husi si-n

ál ne’eb

é, tuir Jesus nia liafuan, sei

akontese iha ita-nia tempu.

AKONTESIMENTU BOOT IHALORON IKUS SIRA

6 ‘Povu sei hamriik hasoru povu,reinu hasoru reinu.’ (Mateus 24:7) Du-rante tinan 100 liub

á ema rihun ba

rihun mate tanba funu. Ema matenekhusi rai-Breta

ña hakerek: “Durante

tinan 1901 to’o tinan 2000, ema barakliu mate tanba ema seluk oho sira. . . .Durante tinan 100 ne’e iha funu ba-rak, iha tempu badak de’it ne’eb

é

funu la iha.” Relat´

oriu husi organiza-saun ida ne’eb

é estuda akontesimentu

mundu nian hakerek: “Ema barak liu

6, 7. Oinsá mak Jesus nia liafuan kona-ba

funu no hamlaha sai loos ohin loron?

88

dala tolu sai vıtima funu nian husitinan 1900 to’o tinan 2000, duke vıti-ma funu hotu husi tinan 1 to’o tinan1899.” Husi tinan 1914 to’o agoraema na’in-100.000.000 liu mate tanbafunu. Ema rihun ba rihun triste tebestanba sira-nia belun ka famılia mateiha funu nia laran. Karik Ita mos he-tan terus hanesan ne’e.

7 “Rai sei hamlaha.” (Mateus 24:7)Ema matenek hatete katak durantetinan 30 liuba, ema iha mundu haloto’os atu halo ai-han barak liu. Maskiiha ai-han barak liu, hamlaha konti-nua tanba ema la iha osan atu holahahan, ka la iha rai atu halo to’os. Iharai kiak sira, ema rihun ba rihun terustanba hamlaha. Organizacao Mundialda Saude hatete katak kuran vitaminamak razaun ida, ne’ebe labarikna’in-5.000.000 liu mate tinan-tinan.

8 “Rai sei nakdoko maka’as.” (Lu-cas 21:11) Tuir grupu ema matenekida, rai-nakdoko maka’as bele mosumaizumenus dala 19 tinan-tinan. Rai-nakdoko sira-ne’e maka’as tebes to’obele estraga uma no halo rai nak-fera. No mos rai-nakdoko maka’as liune’ebe sobu hotu uma akontese tinan-tinan. Informasaun balu hatudu katakhusi tinan 1900 ema na’in-2.000.000liu mate tanba rai-nakdoko. Relatoriu

8, 9. Saida mak hatudu katak buat ne’ebe Je-sus fo-hatene nanis kona-ba rai-nakdoko nomoras-peste sai loos tiha ona?

89

seluk hatete: “Teknolojia ne’ebe baoin konsege salva ema uitoan de’it.”

9 ‘Moras-peste sei mosu.’ (Lucas21:11) Maski ema matenek halo ai-moruk no tratamentu foun, maibemoras uluk nian no mos moras founkontinua atu haterus ema. Relatoriuida hatete katak moras 20 ne’ebe emahatene ona — hanesan me’ar-raan,malaria, no kolera — kona ba ema ba-rak liu iha tinan balu liuba, no morasbalu ne’ebe uluk bele kura sai kus-ta liu atu kura. No mos, moras foun30 liu mosu tiha ona. Moras founbalu bele halo ema mate no la iha ai-moruk.

EMA IHA LORON IKUS SIRA10 Bıblia la fo-hatene de’it kona-ba

buat boot ne’ebe sei akontese ihamundu iha loron ikus sira, maibeBıblia mos fo-hatene nanis katak emasei sai lahanesan ema iha tempu uluk.Apostolu Paulo hakerek kona-ba emabarak nia hahalok iha 2 Timoteo 3:1-5. Eskritura ne’e dehan: “Iha loronikus sira, susar barak sei mosu mai.”Buat balu ne’ebe Paulo hakerek kona-ba ema-nia hahalok mak ema sei

ˇ hanoin de’it sira anˇ hadomi osanˇ refila sira-nia inan-aman sira

10. Tuir Ita-nia hanoin, ohin loron ema ha-tudu hahalok saida de’it ne’ebe hakerek iha2 Timoteo 3:1-5?

90

ˇ la hatene fo-agradeseˇ la hatene sadi’a malukˇ sai fuikˇ hakarak de’it buka sira rasik nia

ksolok liu fali hadomi Maromakˇ halo hahalok di’ak relijiaun nian

iha li’ur, maibe iha laran sira seihewai relijiaun nia kbiit loloos

11 Iha ema iha Ita-nia fatin hanesanne’e ka lae? Iha duni. Ema iha fa-tin hotu hatudu hahalok sira ne’ebeladi’ak. Ida-ne’e hatudu katak lakleurMaromak sei halo buat ruma, tanbaBıblia hatete: “Kuandu ema aat sira saiburas hanesan ai-moris no ema ne’ebehalo nafatin hahalok aat sai barak, ida-ne’e hodi sira bele lakon ba nafatin.”— Salmo 92:7; Mateus 7:13, 14.

BUAT NE’EB´E DI’AK!

12 Hanesan Bıblia fo-hatene nanis,loron ikus sira-ne’e nakonu ho su-sar. Maski nune’e, buat di’ak akonteseema ne’ebe adora Maromak Jeova.

13 Livru Daniel husi Bıblia fo-hatene nanis katak “konesimentu loossei sai barak”. Bainhira mak ida-ne’esei akontese? Durante “tempu nia ro-han”. (Daniel 12:4) Liuliu husi tinan1914 ba oin, Maromak Jeova ajuda

11. Tuir Salmo 92:7 saida mak sei akontese baema aat?12, 13. Tanbasa mak ita bele dehan katak“konesimentu loos” sai barak iha “tempu niarohan”?

91

ema ne’ebé hakarak loos atu serb

´ı nia hodi sira bele kom-

prende di’ak liu B´ıblia. Sira-nia ko

ñesimentu ba lia-loos

ne’ebé iha folin-boot aumenta ba beibeik. Porezemplu sira

hatene lia-loos kona-ba Maromak nia naran, ninia haka-rak, Jesus nia moris nu’udar sakrif

´ısiu ne’eb

é selu ita-nia

sala, ema mate nia kondisaun, no moris-hi’as. Buat seluktan ne’eb

é sira aprende mak atu moris tuir dalan ne’eb

é

halo sira kontente no f´

o gl´

oria ba Maromak. No m´

os, sirahatene ho klaru liu kona-ba oins

á mak Maromak nia Rei-

nu sei hadi’a problema hotu iha mundu ne’e. Saida maksira halo ho ko

ñesimentu ne’e? Pergunta ne’e lori ita ba

buat seluk tan ne’ebé B

´ıblia f

ó-hatene nanis kona-ba loron

ikus sira-ne’e.14 Kuandu Jesus Kristu f

ó-hatene kona-ba tempu “mundu

ne’e atu hotu”, nia hatete katak ‘lia-foun reinu nian ne’e,ema sei haklaken iha mundu tomak’. (Mateus 24:3, 14) Tes-temu

ña ba Jeov

á haklaken daudaun lia-foun di’ak kona-ba

Reinu ne’e iha rai 230 no iha l´ıngua 400 liu, katak iha

mundu tomak. Sira hanorin kona-ba Reinu ne’e katak sá,

sei halo saida, no oinsá mak ema bele hetan bensaun husi

Reinu ne’e. Testemu˜

na ba Jeová ne’eb

é hala’o haklaken

ne’e hamutuk ema rihun ba rihun. Sira mai husi ‘nasaun,rasa, umakain no lia hotu-hotu’. (Apokalipse 7:9) Teste-mu

ña sira estuda B

´ıblia iha uma ho ema rihun ba rihun

ne’ebé hakarak hatene saida mak B

´ıblia loloos hanorin.

Ema ne’ebé estuda lalika selu. Buat sira-ne’e hotu hatudu

katak Jesus nia liafuan sai loos ona. Ida-ne’e halo ita hak-fodak, liuliu tanba Jesus m

ós dehan katak “ema hotu sei

odi” ema kristaun loos! — Mateus 10:22.

SAIDA MAK ITA SEI HALO?15 Ita hatene duni katak buat barak ne’eb

é B

´ıblia f

ó-

14. Lia-foun di’ak kona-ba Reinu ne’e haklaken tiha ona to’o ne’ebé? S

é

mak hala’o serbisu haklaken ne’e?15. (a) Ita fiar katak agora ita moris iha loron ikus sira ka lae? Tanba-s

á? (b) “Buat hotu nia rohan” katak s

á: ba ema ne’eb

é kontra hasoru

Maromak Jeová? ba sira ne’eb

é hakru’uk ba Maromak nia Reinu?


‘Lia-foun reinu nian ne’e,ema sei haklaken ihamundu tomak.’— Mateus 24:14

hatene nanis akontese daudaun. Tan ne’e, Ita sente katakagora ita moris iha loron ikus sira, loos ka lae? Ema seihaklaken lia-foun di’ak to’o Maromak Jeov

á deside katak

tempu to’o ona, tuirmai “buat hotu nia rohan” sei to’omai. (Mateus 24:14) “Buat hotu nia rohan” dehan kataktempu ne’eb

é Maromak Jeov

á sei halakon buat aat hotu

husi mundu ne’e. Maromak Jeová sei uza Jesus no ninia

anju sira, ne’ebé iha forsa maka’as, atu halakon sira hotu

ne’ebé kontra hasoru nia. (2 Tesalonika 1:6-9) Satan

ás no

ninia anju aat sira sei la lohi tan nasaun sira. Tuirmai, Ma-romak nia Reinu sei haraik bensaun barak ba ema hotune’eb

é hakru’uk ba Reinu nia ukun. — Apokalipse 20:1-3;

21:3-5.16 Tanba Satan

ás nia mundu besik atu ramata, impor-

tante katak ita husu ita-nia an: ‘Ha’u tenke halo saida?’Dalan matenek mak kontinua atu aprende kona-ba buatne’eb

é Maromak Jeov

á hakarak ita atu halo. (Joao 17:3) Sai

badinas atu estuda B´ıblia. Sai toman hodi halibur hamu-

tuk ho ema seluk ne’ebé buka atu halo tuir Maromak Jeov

á

nia hakarak. (Ebreu 10:24, 25) Aumenta ba beibeik Ita-niako

ñesimentu ne’eb

é Maromak Jeov

á f

ó liuhusi ninia povu

iha mundu tomak, no troka Ita-nia hahalok hodi tuir buatne’eb

é Ita estuda. Hanesan ne’e, Ita sei fiar metin katak

Maromak simu Ita. — Tiago 4:8.17 Jesus f

ó-hatene nanis katak ema barak liu sei la iha in-

terese kona-ba sinál ne’eb

é hatudu katak agora daudaun

ita moris iha loron ikus sira. Derrepente de’it, iha tem-pu ne’eb

é ema la hatene, Maromak Jeov

á sei halakon ema

aat hotu. Ema barak liu la hanoin kona-ba akontesimen-tu ne’e, ne’eb

é sei to’o mai hanesan na’ok-teen iha kalan.

(1 Tesalonika 5:2) Jesus hatete katak tempu ne’ebé nia sei

to’o mai nu’udar Liurai iha lalehan sei sai hanesan Noé nia

16. Dalan matenek saida mak di’ak atu halo?17. Derrepente de’it, Maromak Jeov

á sei halakon ema aat hotu. Tanba-

sá mak ema barak liu la hatene kona-ba ida-ne’e?


loron, no nia f´

o avizu ida hodi dehan: ‘Nu’udar iha loronhirak ne’eb

á, molok rai-nabeen, ema sira han, hemu, ka-

ben no f´

o-kaben, to’o loron ne’ebé No

é tama ba r

ó; sira

la hatene buat ida to’o rai-nabeen mai no sira hotu mate,nune’e m

ós sei mosu wainhira Oan-Mane hi’it an mai.’

— Mateus 24:37-39.18 Tan ne’e, Jesus f

ó-hatene ema ne’eb

é rona ba nia:

‘Imi matan-moris neon-na’in bá; keta laran-todan tan ha-

halok aat sira, tan lanu, tan f´

o neon resin ba moris ne’eatu loron ne’e keta to’o tekiteki de’it hanesan lasu; bas

á

nia sei monu hanesan lasu ida ba ema hotu ne’ebé tuur

iha raiklaran tomak. Ne’e duni, matan-moris hodi hamu-lak nafatin b

á, atu imi bele hetan kbiit hodi hadook an

husi buat hotu ne’ebé sei mosu no bele hamriik metin

iha Oan-Mane nia oin.’ (Lucas 21:34-36) Di’ak se ita ha-noin didi’ak kona-ba Jesus nia liafuan hirak-ne’e. Tanbas

á?

Tanba ema ne’ebé Maromak Jeov

á no nia ‘Oan-Mane me-

sak’ Jesus Kristu simu, iha esperansa atu moris liu tempune’eb

é Satan

ás nia mundu aat ne’e sei lakon. Tuirmai sira

bele moris ba nafatin iha mundu foun ne’ebé kap

ás tebe-

tebes, ne’ebé besik atu mai! — Joao 3:16; 2 Pedro 3:13.

18. Ita tenke hanoin didi’ak kona-ba Jesus nia avizu saida?


ˇ Iha loron ikus sira, akontesimentu hanesanfunu, hamlaha, rai-nakdoko, no moras-pestesei mosu. — Mateus 24:7; Lucas 21:11.

ˇ Iha loron ikus sira, ema barak hadomi sira-niaan, hadomi osan, no hakarak de’it buka sirarasik nia ksolok liu fali hadomi Maromak.— 2 Timoteo 3:1-5.

ˇ Durante loron ikus sira-ne’e, ema haklakenlia-foun di’ak Reinu nian iha mundu tomak.— Mateus 24:14.

Ita moris iha “loron ikus sira” ka lae? 95

ATU ko˜

nese didi’ak ema ida, ita hakarak hatene kona-baema ne’e nia fam

´ılia. Nune’e m

ós, atu ko

ñese didi’ak Ma-

romak Jeová, ita hakarak hatene kona-ba ninia fam

´ılia iha

lalehan, katak anju sira. B´ıblia bolu anju sira hanesan “Ma-

romak nia oan sira”. (J´

o 38:7) Nune’e, Maromak f´

o knaarsaida de’it ba anju sira? Sira envolve an iha ema nia ist

ó-

ria ka lae? Anju sira kona ita-nia moris ka lae? Se nune’e,oins

á?

2 B´ıblia temi liafuan anju dala atus ba atus. Mai ita ko’a-

lia kona-ba ezemplu balu atu hatene kona-ba sira. Sé mak

kria anju sira? Koloso 1:16 hatete: ‘Iha nia [Jesus Kristu]mak Maromak hakiak buat hotu-hotu; buat ne’eb

é matan

haree no buat ne’ebé matan la haree.’ Nune’e, Maromak

Jeová kria anju hotu, katak kriatura esp

´ıritu ida-idak, liuhu-

si Ninia Oan-Boot. Iha anju na’in-hira? B´ıblia dehan katak

Maromak Jeová kria anju rihun ba rihun, no sira hotu iha

forsa maka’as tebes. — Salmo 103:20; Apokalipse 5:11.3 Maromak nia Liafuan, B

´ıblia, hatete katak bainhira Ma-

romak komesa atu kria mundu, “Maromak nia oan sirahotu hakilar hodi hahi’i nia”. (J

ó 38:4-7) Ida-ne’e hatudu

1. Tanbasa mak ita hakarak hatene kona-ba anju sira?2. Se mak kria anju sira? Iha anju na’in-hira?3. Jo 38:4-7 esplika saida de’it kona-ba anju sira?

KAPÍTULU SANULU

Anju sira kona ita-nia morisiha dalan saida de’it?

Anju di’ak sira ajuda ema ka lae?

Oinsá mak anju aat sira kona ema nia moris?

Ita sente ta’uk ba anju aat sira ka lae?

katak anju sira iha tiha ona antes mundu no ema iha. Eskri-tura ne’e m

ós hatudu katak anju sira iha sentimentu, tanba

vers´ıkulu ne’e hatete katak sira “hakilar hamutuk ho hakso-

lok”. Haree katak eskritura ne’e hatete, “Maromak nia oanhotu” haksolok hamutuk. Iha tempu ne’eb

á, anju hotu-

hotu hanesan fam´ılia ida ne’eb

é hamutuk serb

´ı Maromak

Jeová.

AJUDA HUSI ANJU SIRA4 Husi tempu ne’eb

é anju sira haree Maromak kria ema

primeiru, anju sira ne’ebé fiar-metin ba Maromak Jeov

á iha

interese ba ema ne’ebé sai barak iha mundu, no m

ós kona-

ba oinsá mak Maromak nia hakarak ba ema sei la’o ba oin.

(Provérbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12) Maib

é, nu’udar ema

sai barak, anju sira komesa haree katak ema barak liu lahalo tuir tan sira-nia Kriad

ór. Klaru katak ida-ne’e halo anju

ne’ebé laran-metin sente triste loos. Iha parte seluk, kuandu

ema ida fila atu serb´ı Maromak Jeov

á ‘anju sira m

ós sei hak-

solok’. (Lucas 15:10) Tanba anju sira hakarak ema ne’ebé

serb´ı Maromak Jeov

á atu laran-metin nafatin, Maromak uza

beibeik anju sira atu hametin no ajuda Ninia atan ne’ebé

fiar-metin iha mundu. (Ebreu 1:7, 14) Mai ita ko’alia kona-ba ezemplu balu.

5 Anju na’in-rua ajuda ema ne’ebé fiar-metin naran Lot

ho nia oan-feto sira atu hetan salvasaun bainhira Maromaksobu sidade aat sira naran Sodoma no Gomorra, hodi lorisira sai husi Sodoma. (G

ênesis 19:15, 16) Tinan barak tuir-

mai, profeta Daniel nia inimigu sira hatama nia ba leaunnia kuak, maib

é nia la hetan kanek ida no nia dehan: “Ha’u

rasik nia Maromak haruka Ninia anju no taka leaun sira-nia ibun.” (Daniel 6:22) Iha ap

óstolu nia loron, anju ida

4. Lee versıkulu husi Bıblia iha paragrafu ne’e, no esplika oinsa makanju di’ak sira iha interese ba buat ne’ebe ema halo.5. Bıblia konta istoria saida de’it ne’ebe hatudu katak anju sira ajudaema?

Anju sira kona ita-nia moris iha dalan saida de’it? 97

lori ap´

ostolu Pedro halai sai husi kadeia. (Apostolu 12:6-11) Anju sira hametin Jesus bainhira nia komesa ninia ser-bisu iha mundu nu’udar Maromak nia atan. (Marcos 1:13)No m

ós, antes Jesus mate, anju ida mosu atu ‘haksolok ne-

tik nia’. (Lucas 22:43) Klaru katak Jesus hafolin ajuda ne’ebé

nia simu husi anju sira-ne’e!6 Ohin loron, anju sira la mosu tan ba Maromak nia povu

iha mundu. Maski ema la bele haree anju, maibé Maromak

nia anju sira uza sira-nia forsa maka’as atu ajuda ema. Liu-liu, sira ajuda Maromak nia povu atu iha nafatin relasaundi’ak ho nia. B

´ıblia hatete: “Jeov

á nia anju hela hale’u sira

ne’ebé ta’uk ba nia, no nia salva sira.” (Salmo 34:7) Tanbas

á

mak liafuan sira-ne’e halo ita sente kmaan? Tanba iha m´

osanju sira ne’eb

é aat, no sira hakarak halo ita lakon! S

é mak

sira? Sira mai husi ne’ebé? Sira koko atu halo aat mai ita iha

dalan saida de’it? Atu hatán ba pergunta sira-ne’e, mai ita

hanoin kona-ba buat ne’ebé akontese horiuluk kedas.

ANJU SIRA NE’EBÉ SAI

ITA-NIA INIMIGU7 Hanesan ita aprende ona iha Kap

´ıtulu 3 husi livru ne’e,

anju ida hakarak atu ukun kriatura seluk, tan ne’e nia kon-tra hasoru Maromak. Tuirmai, anju ne’e simu naran DiabuSatan

ás. (Apokalipse 12:9) Satan

ás lohi Eva, no iha tinan

1.600 nia laran tuirmai, Satanás m

ós halo ema barak liu atu

la serb´ı Maromak. Ema balu de’it, hanesan Abel, Enoc, no

Noé, mak fiar-metin ba Maromak. — Ebreu 11:4, 5, 7.

8 Iha Noé nia loron, anju seluk m

ós kontra hasoru Ma-

romak Jeová. Sira husik Maromak nia fam

´ılia iha lalehan

no tun mai mundu, depois sira uza isin-lolon hanesan ema

6. (a) Ohin loron, oinsa mak anju sira ajuda Maromak nia povu ihamundu? (b) Ita sei ko’alia kona-ba pergunta saida de’it?7. Satanas halo ema na’in-hira atu la serbı Maromak?8. (a) Tanbasa mak anju balu sai aat? (b) Hodi la mate iha Rai-Nabeeniha tempu Noe, anju aat sira tenke halo saida?


nian. Tanbasá? Ita lee iha G

ênesis 6:2: “Maromak loos nia

oan sira komesa atu haree ema nia oan-feto sira, sira hareekatak feto sira-ne’e bonita; no sira hola feto sira nu’udarfeen, katak feto hotu ne’eb

é sira hili.” Maib

é Maromak Jeo-

vá la husik anju sira-ne’e nia hahalok, ne’eb

é estraga m

ós

ema nia hahalok, atu kontinua ba nafatin. Nia halo rai-nabeen iha mundu tomak atu halakon ema aat hotu, nonia salva de’it ema di’ak. (G

ênesis 7:17, 23) Tan ne’e, anju

sira ne’ebé kontra hasoru Maromak, ka dem

óniu sira, tenke

husik sira-nia isin-lolon no fila fali ba lalehan. Sira apoiaSatan

ás, no tan ne’e, Satan

ás sai sira-nia “ulun”, ka ukun-

na’in. — Mateus 9:34.

“Ha’u rasik nia Maromak harukaNinia anju no taka leaun sira-nia

ibun.” — Daniel 6:22


9 Bainhira anju sira ne’ebé la halo tuir fila fali ba lalehan,

Maromak nia fam´ılia la simu tan sira, hanesan ho sira-nia

ukun-na’in, Satanás. (2 Pedro 2:4) Maski agora sira la bele

uza isin-lolon hanesan ema nian, maibé sira bele book no

obriga ema atu halo buat ne’ebé aat. Tuir loloos, Satan

ás

uza ninia anju aat sira atu “bosok raiklaran tomak”. (Apoka-lipse 12:9; 1 Joao 5:19) Oins

á? Mai ita ko’alia kona-ba dalan

balu ne’ebé sira uza atu lohi ema. — 2 Korinto 2:11.

OINS´

A MAK ANJU AATSIRA LOHI EMA

10 Anju aat sira lohi ema liuhusi matan-dook nia ativ-idade. Matan-dook nia atividade mak hanesan envolve anho anju aat sira. Ema balu envolve an kedas ho anju aat sira,no ema seluk b

á hasoru matan-dook ida. B

´ıblia f

ó avizu

mai ita atu hadook an husi matan-dook nia atividade hotu.(Galasia 5:19-21) Anju aat sira uza matan-dook nia atividadehanesan peskad

ór uza iska atu kail ikan. Peskad

ór uza iska

oioin atu kail ikan oioin. Hanesan ne’e, anju aat sira m´

osuza matan-dook nia atividade oioin atu kona ema oioin.

11 Iska oin ida ne’ebé anju aat sira uza mak buka-hatene

futuru ka buat seluk ne’ebé ema la hatene. Ema buka-

hatene futuru ka buat seluk liuhusi astrolojia, haree manunia aten, haree manu-tolun, haree ema nia liman-laran,buka sin

ál iha mehi, no buat seluk tan. Maski ema barak

hanoin katak envolve ho buat hanesan ne’e la iha perigu,maib

é B

´ıblia hatudu katak ema ne’eb

é halo nune’e serbi-

su hamutuk ho anju aat sira. Porezemplu, Apostolu 16:16-18 hatete katak ‘esp

´ıritu atu f

ó-hatene buat sira ne’eb

é sei-

9. (a) Saida mak akontese kuandu anju aat sira fila fali ba lalehan?(b) Ita sei ko’alia kona-ba anju aat nia hahalok saida?10. Matan-dook nia atividade katak envolve an ho se?11. Saida mak iska ida ne’ebe anju aat sira uza? Tanbasa mak ita tenkesees husi ida-ne’e?


dauk mosu’ ajuda feto ida atu “si’ik”. Maibé feto ne’e la bele

si’ik tan kuandu ap´

ostolu Paulo haruka anju aat atu sai husifeto ne’e.

12 Dalan ida tan ne’ebé anju aat uza atu lohi ema mak

anima sira atu husu matadalan husi ema ne’ebé mate ona.

Dala ruma ema ne’ebé triste tanba sira-nia belun ka fam

´ılia

ida mate ona, fiar ba lia-bosok kona-ba ema mate nia kondi-saun. Karik, matan-dook ida konta informasaun espesi

ál ka

uza lian hanesan ema mate nian. Tan ne’e, ema barak fiarkatak ema ne’eb

é mate ona moris hela, no ema sei lad

ún

triste kuandu ko’alia ho ema mate ne’e. Maibé “konsola”

hanesan ne’e perigu no tuir lia-bosok. Tanbasá? Tanba anju

aat sira bele hasara ema mate nia lian no f´

o-hatene infor-masaun kona-ba ema mate ba matan-dook sira. (1 Samuel28:3-19) Sat

án, hanesan ita aprende ona iha Kap

´ıtulu 6,

ema mate la iha tan. (Salmo 115:17; Joao 11:11-13) Nune’e,“ema hotu ne’eb

é husu matadalan husi ema mate” monu

12. Tanbasa mak perigu atu koko ko’alia ho ema ne’ebe mate ona?

Anju aat sira uza dalan oioin atu lohi ema

OINS´

A ATUKONTRA HASORU

ANJU AAT SIRA

ˇ Soe sas´an ne’eb

´e

envolve ho matan-dook nia atividade

ˇ Estuda B´ıblia

ˇ Halo orasaun baMaromak

ba anju aat sira-nia lia-bosok — ema hanesan ne’e kontraMaromak nia hakarak. (Deuteron

ômio 18:10, 11; Isa

´ıas 8:

19; Apokalipse 21:8) Tan ne’e, matan-moris bá atu la simu

anju aat sira-nia iska perigu ne’e.13 Anju aat sira la lohi ema de’it, sira m

ós halo ta’uk ema.

Ohin loron, Satanás no ninia anju aat sira hatene katak sira-

nia “loron sira to’o ona rohan”, katak lakleur sira la beleenvolve an tan iha mundu. Tan ne’e sira sai si’ak liu. (Apo-kalipse 12:12, 17) Maski nune’e, ema rihun ba rihun ne’eb

é

uluk ta’uk ba anju aat sira, agora la ta’uk tan. Tanbasá? Oin-

sá mak ema bele sees husi matan-dook nia atividade?

OINS´

A ATU KONTRA HASORUANJU AAT SIRA

14 B´ıblia f

ó-hatene dalan atu kontra hasoru anju aat sira,

no m´

os dalan atu sees husi sira. Hanoin to’ok kona-ba ezemplu husi ema kristaun iha ap

óstolu nia tempu iha

sidade´

Efezu. Antes sira sai kristaun, sira balu halo matan-dook nia atividade. Kuandu sira hakarak sees, saida maksira halo? B

´ıblia dehan: ‘Ema barak ne’eb

é uluk halo ha-

halok sira-ne’e halibur sira-nia livru hamutuk no sunutiha sira iha ema hotu nia oin.’ (Apostolu 19:19) Hodisunu sira-nia livru kona-ba matan-dook nia atividade, sirane’eb

é foin sai kristaun f

ó ezemplu di’ak ba ema iha ohin

loron ne’ebé hakarak kontra hasoru anju aat. Ema ne’eb

é

hakarak serb´ı Maromak Jeov

á tenkes

ér soe buat hotu-hotu

ne’ebé envolve ho matan-dook nia atividade. Sas

án ne’e

mak hanesan livru, filme, poster, no m´

uzika ne’ebé hatudu

katak matan-dook nia atividade di’ak. Sasán ne’e m

ós hane-

san hena, kelu no buat seluk ne’ebé ema tau ka tara hodi

buat aat la kona sira. — 1 Korinto 10:21.

13. Ema barak ne’ebe uluk ta’uk ba anju aat sira, agora sente oinsa?14. Hanesan ema kristaun iha apostolu nia tempu, ita bele halo saidaatu sees husi anju aat sira?


15 Tinan balu depois ema kristaun iha´

Efezu sunu sira-nia livru kona-ba matan-dook nia atividade, ap

óstolu Paulo

hakerek karta ba sira hodi dehan: ‘Ita . . . halo funu . . . ha-soru babeur Diabu nian.’ (Efeso 6:12) Diabu ho ninia anjuaat sira seidauk rende an. Sira koko nafatin atu domina emakristaun. Tan ne’e, ema kristaun tenke halo s

á tan? Paulo

hatete: ‘Lori fiar nu’udar imi-nia eskudu ba nafatin, basá ho

nia, imi bele bá hasoru rama ho ahi ne’eb

é mai husi Dia-

bu.’ (Efeso 6:16) Kuandu ita-nia eskudu fiar nian mak forteliu, ita bele hamriik metin atu kontra hasoru anju aat sira.— Mateus 17:20.

16 Entaun, oinsá mak ita bele hametin ita-nia fiar? Hodi

estuda B´ıblia. Moru ida metin liu se iha hun, ka fundasaun,

ne’ebé forte. Hanesan ne’e m

ós, ita-nia fiar sei sai metin liu

se fiar ne’e nia hun metin liu — fiar nia hun mak ko˜

nesi-mentu ne’eb

é loos husi Maromak nia Liafuan, B

´ıblia. Se ita

lee no estuda B´ıblia loron-loron, ita-nia fiar sei sai metin liu.

Hanesan moru ne’ebé metin, fiar ne’eb

é metin bele proteje

ita husi anju aat sira. — 1 Joao 5:5.17 Buat seluk saida tan mak ema kristaun iha

Éfezu tenke

halo? Sira presiza buat seluk tan atu proteje sira, tanba sirahela iha sidade ne’eb

é nakonu ho anju aat sira-nia haha-

lok. Tan ne’e Paulo hatete ba sira: ‘Halo buat hotu ne’ehodi harohan, no husu Maromak nia tulun. Hamulak nafa-tin b

á, nu’udar esp

´ıritu lori imi.’ (Efeso 6:18) Tanba ita m

ós

hela iha mundu ne’ebé nakonu ho anju aat sira-nia ha-

halok, ita tenke harohan ba Maromak Jeová hodi husu nia

ajuda atu kontra hasoru anju aat sira. Klaru katak itatenke temi Maromak Jeov

á nia naran kuandu ita halo ora-

saun. (Provérbios 18:10) Nune’e, ita tenke harohan nafatin,

husu Maromak atu ‘hadook ita husi Aat-Na’in’, Diabu Sa-

15. Saida mak ita tenke halo atu kontra hasoru anju aat sira?16. Oinsa mak ita bele hametin ita-nia fiar?17. Saida tan mak ita tenke halo atu kontra hasoru anju aat sira?


tanás. (Joao 17:15) Maromak Jeov

á sei hat

án ita-nia orasaun

ne’ebé ita hato’o ho laran. — 1 Joao 5:14, 15.

18 Anju aat sira mak perigu, maibé kuandu ita kontra

hasoru Diabu no hakbesik ba Maromak hodi halo tuir Ma-romak nia hakarak, ita lalika ta’uk. (Tiago 4:7, 8) Anju aatsira la livre atu halo buat naran de’it. Iha No

é nia tempu,

Maromak kastigu sira, no iha futuru sira sei hasoru sira-niakastigu ikus nian. (Judas 6) No hanoin-hetan katak Maro-mak Jeov

á nia anju sira ne’eb

é forte tebes m

ós ajuda ita.

(2 Reis 6:15-17) Maromak nia anju sira-ne’e hakarak tebeskatak ita man

án hasoru anju aat sira. Anju di’ak sira-ne’e

laran-manas atu apoia ita. Tan ne’e, mai ita hakbesik na-fatin ba Maromak Jeov

á no ninia fam

´ılia, anju sira ne’eb

é

laran-metin ba nia. No m´

os, mai ita sees husi matan-dooknia atividade oioin no sempre halo tuir avizu husi Maromaknia Liafuan. (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9) Hanesan ne’e itasei sempre man

án kuandu ita funu hasoru anju aat sira.

19 Maibé tanbas

á mak Maromak husik anju aat ne’e atu

halo aat barak iha mundu? Kap´ıtulu tuirmai sei f

ó resposta

ba pergunta ida-ne’e.

18, 19. (a) Tanbasa mak ita bele fiar metin katak ita sei manan kuan-du ita halo funu hasoru anju aat sira? (b) Kapıtulu tuirmai sei ko’aliakona-ba pergunta saida?


ˇ Anju sira ne’ebé fiar-metin ajuda ema ne’eb

é

serb´ı Maromak Jeov

á. — Ebreu 1:7, 14.

ˇ Satanás ho ninia anju aat sira lohi ema no

halo sira la serb´ı Maromak. — Apokalipse 12:9.

ˇ Kuandu Ita halo tuir Maromak nia hakarak nokontra hasoru Diabu, Satan

ás sei halai husi Ita.

— Tiago 4:7, 8.


IHA rai ida feto no labarik barak mate tanba funu. Ema ha-koi vıtima feto no labarik sira-ne’e iha rate boot, no hale’uho krus ne’ebe hakerek ho liafuan ida. Liafuan ne’e mak:“Tanbasa?” Dala ruma ema husu pergunta ne’e tanba sirasente triste, hirus ka bilan. Karik sira-nia belun ka famıliamate tanba funu, dezastre, moras ka krime. Karik sira lakonsira-nia uma ka rikusoin, ka hasoru terus seluk. Sira hakarakhatene tanbasa mak terus ne’e kona sira.

2 Tanbasa mak Maromak husik terus? Se Jeova mak Ma-romak ne’ebe iha forsa, domin, no matenek boot liu hotu,no se nia iha justisa ne’ebe perfeitu, tanbasa mak nia hu-sik mundu ne’e nakonu ho odi no buat ne’ebe laloos? Dalaruma Ita mos husu pergunta hanesan ne’e ka lae?

3 Sala ka lae atu husu tanbasa mak Maromak husikterus? Ema balu hanoin katak se husu pergunta hanesanne’e hatudu katak sira ladun fiar no la respeitu ba Maro-mak. Maibe, kuandu Ita lee Bıblia Ita haree katak fiar-na’inne’ebe hamta’uk Maromak mos husu pergunta hanesan

1, 2. Ohin loron ema hasoru terus hanesan saida de’it? Tan ne’e, emabarak husu pergunta hanesan saida de’it?3, 4. (a) Saida mak hatudu katak la sala atu husu tanbas

á mak Maro-

mak husik terus? (b) Oinsá mak Maromak Jeov

á sente kona-ba buat aat

no terus?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-IDA

Tanbasá mak Maromak

husik terus?

Terus mai husi Maromak ka lae?

Satanás hasa’e lia saida iha jard

´ın Eden?

Oinsá mak Maromak sei hadi’a problema hotu

ne’eb´

e haterus ema?

ne’e. Porezemplu, profeta Habacuc husu Maromak Jeova:“Tanbasa mak Ita hatudu buat ne’ebe halo aat mai ha’u, nohalo ha’u haree nafatin susar? Tanbasa mak na’ok no violen-sia mosu iha ha’u-nia oin, no tanbasa mak ema haksesukmalu, no tanbasa mak diskute-malu mosu nafatin?” — Ha-bacuque 1:3.

4 Maromak Jeova hirus Habacuc tan husu pergunta sira-ne’e ka lae? Lae, nia la hirus. Maibe nia rai Habacuc niapergunta sira iha Bıblia laran. No Maromak ajuda Habacucatu hatene loloos kona-ba situasaun ne’e, no hametin niafiar. Maromak Jeova mos hakarak ajuda Ita. Hanoin-hetankatak Bıblia hatete: ‘Nia hanoin Ita.’ (1 Pedro 5:7) Maromakodi buat aat no terus ne’ebe mosu tanba hahalok aat. Emamos odi buat hirak-ne’e, maibe Maromak odi liu. (Isaıas 55:8, 9) Se nune’e, tanbasa mak iha terus barak iha mundune’e?

TANBAS´

A MAK IHA TERUS BARAK?5 Ema husi relijiaun oioin husu sira-nia na’i-ulun kona-ba

tanbasa mak iha terus barak. Dala barak, na’i-ulun sira ha-tete katak terus ne’ebe mosu daudaun mak Maromak nia

5. Oinsá mak relijiaun balu esplika kona-ba tanbas

á mak iha terus ba-

rak? Maibé, saida mak B

´ıblia hanorin?

Maromak Jeov´

a sei hapara terus hotu

107

hakarak, no buat hotu tuir Maromak nia planu ne’ebe niahalo horiuluk kedas. Dala ruma sira dehan katak tuir loloosema la bele hatene Maromak nia dalan, ka ema mate tanMaromak bolu sira — ema boot ho mos labarik — hodi sirabele hamutuk ho Maromak iha lalehan. Maibe, Ita hatenetiha ona katak Maromak nunka halo aat. Bıblia hatete: “Ma-romak nunka halo hahalok aat, no Maromak Forsa Boot LiuHotu nunka halo hahalok laloos!” — Jo 34:10.

6 Hatene tanbasa ema duun katak terus hotu iha mun-du mai husi Maromak? Dala barak, sira duun sala MaromakForsa Boot Liu Hotu tanba sira hanoin katak Nia mak ukunmundu ne’e. Sira la hatene lia-loos ne’ebe simples no im-portante. Ita aprende tiha lia-loos ne’e iha Kapıtulu 3 husilivru ne’e. Bıblia hanorin katak, tuir loloos, Diabu Satanasmak ukun mundu ne’e.

7 Ho klaru Bıblia hatete: ‘Mundu tomak sei iha aat-na’innia ukun.’ (1 Joao 5:19) Ida-ne’e fasil atu komprende. Tan-basa? Tanba hahalok aat iha mundu ne’e haleno Diabu niahahalok. Nia “bosok raiklaran tomak”. (Apokalipse 12:9) Sa-tanas nia hahalok hanesan odi, bosok, no haterus ema. Tanne’e mundu, ne’ebe Satanas ukun, mos nakonu ho odi nobosok, no ema haterus ema seluk. Ida-ne’e mak razaun idatansa mak iha terus barak.

8 Razaun segundu tansa iha terus barak mak ema hotusala-na’in. Hanesan ita aprende ona iha Kapıtulu 3, husitempu ne’ebe ema primeiru kontra hasoru Maromak ihajardın Eden to’o agora, la iha ema ne’ebe perfeitu. Baibain,ita ema sala-na’in hakarak ukun ema seluk. Tan ne’e funu,buat laloos, no terus mosu daudaun. (Eclesiastes 8:9; Roma

6. Tanbasá mak ema barak duun katak terus hotu iha mundu mai husi

Maromak?7, 8. (a) Oins

á mak ema iha mundu nia hahalok aat haleno mundu nia

ukun-na’in nia hahalok? (b) Ema hotu la perfeitu. Oinsá mak ida-ne’e

halo mundu iha terus barak? “Tempu no akontesimentu ne’ebé mosu

derrepente de’it” kona ema hotu. Oinsá mak ida-ne’e halo mundu iha

terus barak?


8:22) Razaun terseiru tansa iha terus mak “tempu no akon-tesimentu ne’ebe mosu derrepente de’it”. (Eclesiastes 9:11)Tanba Maromak Jeova la ukun mundu ne’e, ema hetanterus tanba sira iha tempu ne’ebe sala iha fatin ne’ebe salade’it.

9 Ita sente kmaan tanba hatene katak Maromak la fo terus.Ida-ne’e dehan katak funu, krime, dezastre hanesan rai-nakdoko no anin-boot, no terus seluseluk tan la mai husiMaromak. Maibe, ita presiza buka-hatene resposta ba per-gunta tuirmai ne’e: Tanbasa mak Maromak Jeova la haparaterus? Se Nia mak Maromak Forsa Boot Liu Hotu, nia ihaforsa atu hapara terus hotu. Nune’e, tanbasa mak nia heinde’it? Ita hotu hatene katak Maromak mak domin, tan ne’eklaru katak nia iha razaun di’ak. — 1 Joao 4:8.

HASA’E LIA KONA-BA MAROMAK10 Atu hatene tansa mak Maromak husik terus, ita tenke

hanoin fali kona-ba tempu ne’ebe terus komesa. KuanduSatanas halo Adao no Eva atu la halo tuir Maromak Jeova,Satanas mos hasa’e lia ida. Satanas la ko’alia kona-ba Maro-mak Jeova nia forsa, tanba nia hatene katak Maromak Jeovania forsa la iha rohan. Maibe, Satanas hasa’e lia kona-baMaromak Jeova nia direitu atu ukun. Satanas hatete katakMaromak Jeova mak bosok-teen ne’ebe lakohi fo buatne’ebe di’ak ba ninia povu, hodi nune’e Satanas duun katakMaromak Jeova mak ukun-na’in aat. (Genesis 3:2-5) Satanasdehan katak ema sei kontente liu se sira la simu Maromaknia ukun. Hanesan ne’e Satanas ataka Maromak Jeova niadireitu ne’ebe loos atu ukun.

11 Adao ho Eva kontra hasoru Maromak Jeova. Hodi nu-ne’e sira hanoin: ‘Ami la presiza simu Jeova nu’udar

9. Tanbasá mak ita bele fiar katak Maromak Jeov

á iha razaun di’ak atu

la hapara terus to’o agora?10. Satan

ás hasa’e lia kona-ba saida? Saida mak Satan

ás dehan kona-ba

Maromak nia ukun?11. Tanbas


á la oho kedas Ad

ão ho Eva iha jard

´ın

Eden?

Tanbas´

a mak Maromak husik terus? 109

Ukun-Na’in. Ami rasik bele foti desizaun kona-ba buatne’ebe loos no buat ne’ebe sala.’ Oinsa mak Maromak Jeovabele rezolve problema ida-ne’e? Oinsa mak Maromak belehatudu ba kriatura hotu ne’ebe matenek katak Adao ho Evamak sala, no Maromak mak loos? Dala ruma ema bele ha-tete katak di’ak liu se Maromak oho kedas Adao ho Eva nokria ema foun. Maibe Maromak Jeova dehan sai tiha ona ni-nia hakarak ba Adao ho Eva, katak sira-nia bei-oan sira seimoris iha paraızu iha mundu tomak. (Genesis 1:28) Maro-mak Jeova sempre hala’o ninia hakarak. (Isaıas 55:10,11; Tito1:2) La’os ne’e de’it, se Maromak oho Adao ho Eva iha jardınEden, lia ne’ebe mosu kona-ba Jeova nia direitu atu ukun seila rezolve.

12 Mai ita ko’alia kona-ba ai-knanoik ida. Hanoin to’okmestre ida hanorin daudaun oinsa atu sura pergunta mate-matika nian. Alunu ida, ne’ebe matenek no foti-an, kontramestre ne’e hodi dehan katak mestre nia dalan atu sura per-gunta ne’e mak sala. Alunu ne’e dehan katak nia hatene

12, 13. Konta to’ok ai-knanoik ne’ebé hatudu tans

á mak Maromak Jeo-

vá husik Satan

ás atu ukun mundu no tans

á mak Maromak husik ema

atu ukun an.

S´

e mak matenek liu, alunu ka mestre?

dalan di’ak liu atu sura duke mestre ne’e. Alunu balu ha-noin katak alunu ne’ebe kontra mestre mak loos, no siramos kontra mestre. Saida mak mestre ne’e tenke halo? Senia duni sai alunu ida-ne’ebe kontra nia, ho mos sira ne’ebeapoia alunu ne’e, alunu seluk sei sente oinsa? Karik sira seihanoin katak sira ne’ebe mestre duni sai ne’e mak loos, nomestre mak sala. Karik alunu hotu iha klase ne’e sei la res-peitu tan mestre. Maibe oinsa se mestre ne’e husik alunuida-ne’ebe kontra nia atu hatudu dalan ne’ebe nia sei surapergunta matematika ne’e?

13 Maromak Jeova halo buat ne’ebe hanesan ho mestreiha ai-knanoik ne’e. Hanoin-hetan katak anju na’in rihun barihun haree Adao ho Eva kontra hasoru Maromak. (Jo 38:7;Apokalipse 5:11) Dalan ne’ebe Maromak Jeova rezolve prob-lema ne’ebe mosu iha Eden sei kona anju sira-ne’e hotu noikusmai, kriatura matenek hotu-hotu. Tan ne’e, saida makMaromak Jeova halo? Nia husik Satanas atu hatudu oinsamak Satanas sei ukun ema iha mundu. Maromak mos husikema atu tuir Satanas no ukun an.

14 Iha ai-knanoik ne’e, mestre hatene loos katak alunune’ebe kontra nia no sira ne’ebe apoia nia mak sala. Maibenia mos hatene, se fo oportunidade ba sira atu hatudu kataksira mak loos, ida-ne’e sei ajuda alunu hotu iha klase ne’e.Kuandu sira la bele sura pergunta matematika nian, alu-nu sira ne’ebe laran-moos sei hatene katak mestre de’it belehanorin klase iha dalan ne’ebe loos no matenek. Sira mossei komprende tansa tuirmai mestre hasai alunu sira ne’ebekontra nia. Hanesan ne’e, ema no anju ne’ebe laran-moosharee katak Satanas ho anju sira ne’ebe tuir nia la bele ukunmundu, no ema la bele ukun an. Maromak Jeova hatene lo-loos katak ida-ne’e ajuda sira ne’ebe laran-moos. Hanesanho Jeremias husi tempu antigu, sira hatene lia-loos impor-tante tuirmai ne’e: “Ha’u hatene loos, oh Maromak Jeova,


´a nia desizaun atu husik ema ukun an aju-

da sira ne’eb´e laran-moos?

Tanbas´


katak ema iha mundu la iha kbiit atu hili nia dalan. Emane’ebe la’o mos la iha kbiit atu hili ninia hakat.” — Jeremias10:23.

TANBAS´

A MAK TERUS NE’E KLEUR?15 Maibe, tanbasa mak Maromak Jeova husik terus ne’e

kleur? Tanbasa mak nia la hapara buat aat ne’ebe mosu?Di’ak atu hanoin fali kona-ba buat rua ne’ebe mestre ihaai-knanoik ne’e la halo. Primeiru, nia la hapara alunu atuhatudu oinsa atu sura pergunta matematika nian. Segun-du, nia la ajuda alunu atu hatudu oinsa atu sura perguntane’e. Ho nune’e mos, hanoin to’ok kona-ba buat rua ne’ebeMaromak Jeova deside atu la halo. Primeiru, nia la ha-para Satanas no sira ne’ebe apoia Satanas atu hatudu kataksira mak loos. Hodi halo nune’e, Maromak presiza fo tem-pu ba sira. Tanba ema ukun an tiha ona ba tinan rihun barihun, la iha ukun ne’ebe ema seidauk koko. Matenek kona-ba siensia no buat seluk aumenta ba beibeik, maibe krimeno funu sai aat liu, iha ema kiak sai barak liu, no sai susar liuatu hetan justisa. Buat hirak-ne’e hatudu tiha ona katak emala bele ukun an.

16 Segundu, Maromak Jeova la ajuda Satanas atu ukunmundu ne’e. Porezemplu, se Maromak hanetik krime, niaapoia sira ne’ebe kontra nia. Se Maromak halo nune’e emahanoin katak ema bele ukun an, no se sira ukun an buat aatsei la mosu. Loos ka lae? Tuir loloos, se Maromak Jeova apoiasira, nia mos apoia sira-nia lia-bosok. Maibe, “Maromak labele bosok”. — Ebreu 6:18.

17 Maibe, durante tinan barak ema kontinua atu kon-tra hasoru Maromak, no problema oioin kontinua nafatin.Maromak bele hadi’a problema sira-ne’e ka lae? Di’ak atuhanoin-hetan katak Maromak Jeova iha forsa boot liu hotu.

15, 16. (a) Tanbasá mak Maromak Jeov

á husik terus ne’e kleur?

(b) Tanbasá mak Maromak Jeov

á la hapara buat aat, hanesan krime?

17, 18. Saida mak Maromak Jeová sei halo atu hadi’a problema sira

ne’ebé mosu tanba ema tuir Satan

ás no ukun an?


Tan ne’e, nia bele hadi’a problema hotu ne’ebe haterusema, no nia sei halo nune’e. Hanesan ita aprende tiha ona,Maromak sei halo mundu sai Paraızu hodi hadi’a buat aathotu ne’ebe ema halo iha mundu. Ema ne’ebe hatudu fiarba Jesus nia sakrifısiu sei haksolok tebes tanba Maromak seihalakon buat aat hotu ne’ebe mosu tanba sala. No mos,terus tanba mate sei la iha tan basa moris-hi’as. Maromak seiuza Jesus ‘atu halakon buat ne’ebe diabu halo tiha’. (1 Joao3:8) Maromak Jeova sei halo ne’e hotu iha tempu ne’ebeloos. Ita bele sente kontente katak Maromak seidauk hala-kon mundu aat ne’e, tanba ninia pasiensia fo tempu mai itaatu aprende lia-loos no serbı nia. (2 Pedro 3:9,10) Antes tem-pu ne’e to’o, Maromak buka nafatin ema ne’ebe laran-moosatu adora Nia. No nia mos ajuda sira atu tahan hasoru terushotu ne’ebe mosu iha mundu aat ne’e. — Joao 4:23; 1 Korin-to 10:13.

18 Ema balu hanoin: “Karik di’ak liu se Maromak kriaAdao ho Eva iha dalan ne’ebe sira la bele kontra hasoru Nia.Se hanesan ne’e terus hotu sei la mosu, loos ka lae?” Atuhatan pergunta ne’e, Ita tenke hanoin-hetan prezente kapasne’ebe Maromak Jeova fo ba ita ida-ida.

OINS´

A MAK ITA UZA PREZENTEHUSI MAROMAK?

19 Hanesan ita estuda ona iha Kapıtulu 5,Maromak fo liberdade ba ema atu hili. Ha-tene ka lae katak liberdade ne’e mak prezentefolin-boot? Maromak kria animal barak tebes,maibe sira hotu la hanoin kona-ba Maromak.

19. Maromak f´

o prezente kap´as

saida? Tanbas´a mak ita tenke

hafolin prezente ne’e?

Maromak sei ajuda ita ida-idaatu tahan hasoru terus

Tanbas´


(Proverbios 30:24) Hanesan mos boneka ne’ebe la bele ha-noin. Ita kontente se ita hanesan ne’e ka lae? Lae, itakontente tanba ita livre atu hili kona-ba moris, serbisu,kolega sira, no buat barak tan. Ita kontente tanba livrehanesan ne’e, no Maromak mos hakarak hanesan ne’e.

20 Maromak Jeova lakohi obriga ema atu serbı nia. (2 Ko-rinto 9:7) Porezemplu, saida mak di’ak liu: Se oan ida hateteba nia aman “Ha’u hadomi Ita”, tanba aman obriga nia atuko’alia nune’e? Ka oan ne’ebe ko’alia nune’e husi laran? Tanne’e, buat ne’ebe importante mak oinsa Ita sei uza prezentene’ebe Maromak fo, katak liberdade atu hili. Satanas, Adao,no Eva mos livre atu hili, maibe sira hili sala. Sira hili atu laserbı Maromak Jeova. Ita sei hili saida?

21 Ita iha oportunidade atu uza prezente kapas ne’e ho di-di’ak. Ita bele hili atu apoia Jeova nu’udar Maromak loos.Ema rihun ba rihun hili hanesan ne’e tiha ona. Sira haloMaromak kontente tanba liuhusi sira-nia hahalok, sira ha-tudu katak Satanas mak bosok-teen ne’ebe la bele ukun hodi’ak. (Proverbios 27:11) Ita mos bele hili ho matenek. Ka-pıtulu tuirmai sei ko’alia tan kona-ba ne’e.

20, 21. Oinsá mak ita bele uza ho didi’ak ita-nia liberdade atu hili? Sa-

ida mak razaun di’ak atu halo nune’e?


ˇ Terus ne’ebé mosu iha mundu ne’e la mai

husi Maromak. — J´

o 34:10.

ˇ Satanás hatete katak Maromak mak bosok-teen

lakohi f´

o buat ne’ebé di’ak ba ninia povu,

hodi nune’e Satanás duun katak Maromak

Jeová la iha direitu atu ukun. — G

ênesis 3:2-5.

ˇ Maromak Jeová sei uza Jesus atu halakon terus

iha mundu no hadi’a problema hotu ne’ebé

mosu tanba ema ukun an. — 1 Joao 3:8.


ITA hakarak hili ema hanesan saida atu sai Ita-nia belun?Karik, Ita hili ema ne’eb

é iha hanoin hanesan Ita-nian.

No m´

os Ita gosta ema ne’ebé iha hahalok di’ak, hanesan

laran-moos no laran-di’ak.2 Iha ema nia ist

ória, Maromak hili ema balu atu sai

ninia belun. Porezemplu, Maromak Jeová bolu Abra

ão

nu’udar nia belun. (Isa´ıas 41:8; Tiago 2:23) Maromak m

ós

bolu David ‘nu’udar ema ida-ne’ebé tuir loos Ha’u-nia lar-

an’. (Apostolu 13:22) No Maromak Jeová haree profeta

Daniel nu’udar “ema ne’ebé Maromak hadomi”. — Daniel

9:23.3 Tanbas


á haree Abra

ão, David, no

Daniel nu’udar ninia belun? Nia hatete ba Abraão: “

Ó rona

tiha mai ha’u-nia lian.” (Gênesis 22:18) Ida-ne’e hatudu

katak Maromak Jeová hakbesik ba ema haraik-an ne’eb

é

halo tuir Nia hakarak. Nia hatete ba ema Izraél: “Halo tuir

ha’u-nia liafuan, no ha’u sei sai imi-nia Maromak, no imirasik sei sai ha’u-nia povu.” (Jeremias 7:23) Se Ita halo tuirMaromak Jeov

á, Ita m

ós bele sai nia belun!

1, 2. Hato’o ezemplu balu kona-ba ema ne’ebé sai Maromak Jeov

á nia

belun.3. Tanbas


á hili ema balu atu sai ninia belun?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-RUA

Hili moris ne’ebé

halo Maromak kontente

Oinsá mak Ita bele sai Maromak nia belun?

Oinsá mak lia ne’eb

é Satan

ás hasa’e kona Ita?

Maromak Jeová la simu hahalok saida de’it?

Oinsá mak Ita bele hili moris ne’eb

é halo

Maromak kontente?

MAROMAK JEOV´

A AJUDA NINIA BELUN SIRA4 Hanoin to’ok kona-ba bensaun balu ne’ebe Maromak

nia belun sira simu. Bıblia hatete katak Maromak Jeovabuka atu “hatudu ninia forsa atu ajuda sira ne’ebe serbı niaho laran tomak”. (2 Cronicas 16:9) Oinsa mak MaromakJeova hatudu nia forsa atu ajuda Ita? Dalan ida esplika ihaSalmo 32:8, ne’ebe dehan: “Ha’u [Jeova] sei halo o hatenerazaun sira, no ha’u sei hanorin o kona-ba dalan ne’ebe otenke tuir. Ha’u sei fo avizu hodi tau matan ba o.”

5 Liafuan ne’e, ne’ebe hatudu Maromak Jeova nia sen-timentu, book ita-nia fuan, loos ka lae? Nia sei hatudumatadalan ba Ita no tau matan ba Ita nu’udar Ita halo tuir.Maromak hakarak ajuda Ita kuandu Ita hasoru tentasaunka susar. (1 Pedro 5:7) Nune’e, se Ita halo tuir MaromakJeova ho laran tomak, Ita bele iha fiar hanesan fiar-na’inida ne’ebe hatete: ‘Ha’u haree nafatin Na’i [Jeova] ihaha’u-nia oin; ho Nia iha ha’u-nia sorin kuana, ha’u laranla taridu.’ (Apostolu 2:25; Salmo 63:8) Sin, Maromak Jeovabele ajuda Ita atu moris tuir ninia hakarak. Maibe, hanesanIta hatene tiha ona, Maromak nia inimigu hakarak haparaIta atu halo nune’e.

SATAN´

AS HASA’E LIA6 Kapıtulu 11 iha livru ne’e, esplika tiha ona kona-ba

lia ne’ebe Satanas hasa’e kona-ba Maromak nia direitu atuukun. Satanas duun katak Maromak mak bosok-teen, nodi’ak liu Adao ho Eva rasik mak foti desizaun kona-ba buatne’ebe loos no sala, la’os Maromak. Depois Adao ho Evahalo sala no sira-nia oan no bei-oan sai barak iha mundu,Satanas mos hasa’e lia kona-ba ema hotu. Satanas hanoin:“Dala ruma ema halo tuir Maromak, maibe ne’e la’os tan-ba sira hadomi nia. Se ha’u iha oportunidade, ha’u belehalo ema hotu kontra hasoru Maromak.” Ita hatene katakSatanas hanoin hanesan ne’e tanba istoria kona-ba ema

4, 5. Oinsa mak Maromak Jeova hatudu nia forsa atu ajuda ninia povu?6. Saida mak Satanas hanoin kona-ba ema?


naran Job. Sé mak Job? Oins

á mak Satan

ás hasa’e lia kona-

ba nia?7 Job moris maizumenus tinan 3.600 liub

á. Nia mak ema

di’ak, tanba Maromak Jeová hatete: “La iha ema hanesan

nia iha mundu, ema ne’ebé hamriik metin no laran-moos,

ta’uk ba Maromak no sees husi buat aat.” (J´

o 1:8) Job haloMaromak kontente.

8 Satanás hanoin katak Job la hatudu domin ne’eb

é loos

ba Maromak. Diabu hatete ba Maromak Jeová: ‘Ita rasik

mak tau lutu hodi hale’u Job no hale’u ninia uma no buathotu ne’eb

é nia iha, loos ka lae? Ita f

ó bensaun ba serbi-

su ne’ebé nia halo ho ninia liman, no ninia anim

ál sira sai

barak iha fatin luan iha mundu. Maibé, ba dala ida, halo

fav´

or lolo Ita-nia liman no kona ninia sasán hotu, no haree

to’ok, nia sei hatete aat ba Ita-nia oin.’ — J´

o 1:10, 11.9 Satan

ás duun katak Job halo tuir Maromak tan de’it

Maromak ajuda nia. Diabu hasa’e lia katak se Job hetan ba-beur, Job sei kontra Maromak. Oins


á

hatán ba lia ne’e? Maromak Jeov

á husik Satan

ás atu koko

Job, tanba Satanás hasa’e lia kona-ba Job nia domin ba

Maromak. Hanesan ne’e, Job bele hatudu ho klaru, se niahadomi duni Maromak ka lae.

SATAN´

AS KOKO JOB10 Lakleur, Satan

ás komesa koko Job iha dalan oioin.

Ema na’ok Job nia animál balu, no Satan

ás oho anim

ál

seluk. Satanás m

ós oho Job nia atan barak. Tan ne’e, Job

triste tebes no hasoru problema ekonomia. Nia triste liu-t

án bainhira ninia oan na’in-sanulu mate tanba anin-fuik.

Maski Job hasoru terus barak hanesan ne’e, “Job la halosala no la duun buat naran de’it ne’eb

é laloos ba Maro-

mak”. — J´

o 1:22.

7, 8. (a) Tanbasá mak Job ema espesi

ál? (b) Satan

ás hatete saida hodi

duun katak Job la hadomi Maromak Jeová?


á hat

án ba lia ne’eb

é Satan

ás hasa’e? Tan-

basá?

10. Job hasoru babeur saida de’it? Saida mak Job la halo?

Hili moris ne’eb´

e halo Maromak kontente 117

Job simu bensaun barak tanba niafiar-metin nafatin ba Maromak

11 Satanás la rende an. Karik Satan

ás hanoin Job bele ta-

han babeur hanesan lakon ninia rikusoin, atan sira, nooan sira, maib

é se nia hetan moras nia sei kontra Maro-

mak. Jeová husik Satan

ás halo Job hetan moras aat. Maib

é

babeur ne’e m´

os la halo Job lakon ninia fiar ba Maromak.Job hatete: “To’o ha’u mate, ha’u sei nunka lakon ha’u-niahahalok loos!” — J

ó 27:5.

12 Job la hatene katak babeur sira-ne’e mai husi Sata-n

ás. Job hanoin katak babeur sira-ne’e mai husi Maromak,

tanba nia la hatene lia ne’ebé Satan

ás hasa’e kona-ba Ma-

romak Jeová nia direitu atu ukun. (J

ó 6:4; 16:11-14) Maski

nune’e, nia hamriik metin no halo tuir Maromak Jeová na-

fatin. Satanás hatete katak Job la hadomi Maromak, no Job

halo tuir tan de’it Maromak ajuda nia. Maibé hodi ham-

riik metin Job hatudu katak ida-ne’e laloos!13 Tanba Job laran-metin ba Maromak Jeov

á, Maromak

bele hatudu ho klaru katak lia ne’ebé Satan

ás hasa’e mak

sala duni. Tebes, Job mak Maromak Jeová nia belun, no

Maromak f´

o bensaun ba Job tanba nia hamriik metin na-fatin. — J

ó 42:12-17.

IDA-NE’E M´

OS KONA ITA14 Lia ne’eb

é Satan

ás hasa’e la’

ós kona Job de’it, maib

é

kona m´

os Ita. Nia hasa’e lia katak ita hotu sei la halo tuirMaromak. Prov

érbios 27:11 hatudu ho klaru kona-ba ida-

ne’e, Maromak Jeová nia Liafuan hatete iha vers

´ıkulu ne’e:

“Sai matenek, ha’u-nia oan, no halo ha’u-nia fuan sai kon-tente, hodi ha’u bele f

ó resposta ba nia ne’eb

é dehan aat

mai ha’u.” Liafuan sira-ne’e hakerek tinan atus ba atus de-pois Job mate, ida-ne’e hatudu katak Satan

ás kontinua atu

ko’alia aat Maromak no duun sala Ninia atan sira. Kuandu

11. (a) Satanás hasa’e lia saida tan kona-ba Job? Oins

á mak Maromak

Jeová hat

án? (b) Maski Job hetan moras aat, saida mak nia hatete?

12. Oinsá mak Job hatudu katak Diabu nia hanoin mak sala?

13. Saida mak akontese tanba Job fiar-metin nafatin ba Maromak Jeová?

14, 15. Tanbasá mak ita bele dehan katak lia ne’eb

é Satan

ás hasa’e

kona-ba Job m´

os kona ema hotu?



ita halo tuir Maromak Jeová, ita ajuda Maromak atu hatu-

du katak lia ne’ebé Satan

ás hasa’e mak sala, no ita halo

Maromak kontente. Oinsá mak Ita sente kona-ba ida-ne’e?

Hamutuk ho ema seluk, Ita hakarak tebes atu hatudu kataklia ne’eb

é Satan

ás hasa’e mak sala, maski Ita tenke hadi’a

Ita rasik nia moris, loos ka lae?15 Haree, Satan

ás hatete: “Buat hotu ne’eb

é ema iha, nia

sei f´

o atu salva nia moris.” (J´

o 2:4) Hodi hatete “ema”,Satan

ás hasa’e lia la’

ós kona-ba Job de’it, maib

é kona-ba

ema hotu. Ida-ne’e importante tebes tanba hatudu katakSatan

ás m

ós hasa’e lia kona-ba Ita-nia domin ba Maro-

mak. Bainhira problema sira mosu, Diabu hakarak Ita atula halo tuir Maromak, maib

é atu kontra Maromak. Hodi

halo nune’e, saida de’it mak Satanás halo?

16 Hanesan Kap´ıtulu 10 hatete ona, Satan

ás uza dalan

oioin atu ema la serb´ı Maromak. Iha parte ida, nia ataka

“hanesan leaun ida, hodi buka atu han ema ruma”. (1 Pe-dro 5:8) Nune’e, Satan

ás bele book Ita-nia kolega, fam

´ılia,

ka ema seluk atu kontra hasoru Ita kuandu Ita estudaB

´ıblia no halo tuir buat ne’eb

é Ita estuda.� (Joao 15:19, 20)

Iha parte seluk, Satanás “hatudu an hanesan anju naroman

nian ida”. (2 Korinto 11:14) Diabu bele lohi Ita no dadaIta atu la moris tuir Maromak nia hakarak. No m

ós, kuan-

du Ita sente triste, nia koko atu halo Ita sente katak Ita emaaat ne’eb

é la bele halo Maromak kontente. (Prov

érbios 24:

10) Maski dala ruma Satanás nia hahalok hanesan “leaun”

no dala ruma hanesan “anju naroman nian”, nia duun na-fatin katak bainhira Ita hasoru tentasaun ka susar, Ita seila serb

´ı tan Maromak. Oins

á mak Ita bele sai hanesan Job

� Ida-ne’e la dehan katak Satanás mak kontrola ema ida-idak ne’eb

é

kontra hasoru Ita. Maibé Satan

ás mak maromak mundu ne’e nian, no

nia mak aat-na’in ne’ebé ukun mundu tomak. (2 Korinto 4:4; 1 Joao 5:

19) Tan ne’e ita hatene katak ema barak sei la kontente kuandu Ita mor-is tuir Maromak nia hakarak, no sira balu sei kontra hasoru Ita.

16. (a) Satanás uza dalan saida de’it atu ema la serb

´ı Maromak? (b) Oin-

sá mak Satan

ás bele uza dalan sira-ne’e atu hasoru Ita?


hodi hamriik metin ba Maromak no hatudu katak Satanás

mak sala?

HALO TUIR MAROMAK JEOV´

A NIAUKUN-FUAN SIRA

17 Hodi moris tuir Maromak nia hakarak, Ita bele hatu-du katak Satan

ás mak sala. Maib

é ida-ne’e katak s

á loos?

B´ıblia hat

án: ‘

Ó sei hadomi Na’i [Jeov

á] ho

ó-nia fuan

tomak, ho´

o-nia klamar tomak, ho´

o-nia hanoin tomakno ho

ó-nia kbiit tomak.’ (Marcos 12:30) Nu’udar Ita-nia

domin ba Maromak sai boot liu, Ita-nia hakarak atu halotuir Maromak m

ós sei sai boot. Ap

óstolu Jo

ão hakerek:

‘Basá ita-nia domin ba Maromak mak ne’e: katak ita halo

tuir nia ukun-fuan sira.’ Se Ita hadomi Maromak Jeová ho

Ita-nia fuan tomak, Ita sei sente katak ninia ‘ukun-fuan lasusar mai ita’. — 1 Joao 5:3.

18 Maromak Jeová nia ukun-fuan sira kona-ba saida? Balu

kona-ba sees husi hahalok aat. Porezemplu, haree ba kaixaiha p

ájina 122, ho t

´ıtulu “Hadook an husi buat ne’eb

é Ma-

romak Jeová odi”. Iha ne’eb

á Ita bele lee buat balu ne’eb

é

B´ıblia bandu. Se haree liu de’it, Ita sente katak hahalok

balu ne’ebé hakerek iha ne’eb

á lad

ún aat. Maib

é bain-

hira Ita hanoin kle’an kona-ba eskritura ne’ebé hakerek

iha kaixa, karik Ita sei hatene katak Maromak Jeová nia

ukun-fuan sira mak loos no di’ak. Karik susar tebetebesatu troka Ita-nia hahalok balu. Maib

é, moris tuir Maromak

nia hakarak sei halo Ita kontente loos. (Isa´ıas 48:17, 18) No

ida-ne’e la kusta demais ba Ita. Oinsá mak ita hatene ka-

tak Ita bele duni serb´ı Maromak?

19 Maromak Jeová hatene kona-ba ita-nia kbiit no ma-

tenek, no m´

os kona-ba ita-nia fraku. (Salmo 103:14) No

17. Saida mak razaun importante liu atu halo tuir Maromak Jeová nia

ukun-fuan sira?18, 19. (a) Saida mak Maromak Jeov

á nia ukun-fuan balu? (Haree

kaixa iha pájina 122.) (b) Tanbas

á mak ita hatene katak Maromak nun-

ka husu buat ne’ebé susar liu mai ita atu halo?



nia nunka husu buat ne’ebé susar liu mai ita atu halo.

(Deuteronˆ

omio 30:11-14) Liután ne’e, Maromak Jeov

á bele

f´

o forsa mai ita hodi ita bele halo tuir nia. Ap´

ostolu Paulohakerek: ‘Maromak nia laran la bosok, no Nia sei la husikimi hetan babeur ne’eb

é boot liu fali imi-nia kbiit; maib

é

. . . Nia sei f´

o m´

os dalan atu imi bele lori nia.’ (1 Korin-to 10:13) No m

ós Maromak Jeov

á bele f

ó forsa atu nune’e

‘kbiit maka’as bele mosu nu’udar Maromak nian, la’´

os ita-nian’, atu ajuda Ita tahan. (2 Korinto 4:7) Paulo tahanhasoru babeur barak, no nia dehan: ‘Ha’u bele halo buathotu iha Nia ne’eb

é f

ó kbiit mai ha’u.’ — Filipe 4:13.

HADOOK AN HUSI BUAT NE’EB´

E MAROMAK JEOV´

A ODI

Oho ema. —Êxodo 20:13; 21:

22, 23.

Sala-fo’er. — Lev´ıtico 20:10, 13,

15, 16; Roma 1:24, 26, 27, 32;

1 Korinto 6:9, 10.

Matan-dook nia atividade.— Deuteron

ômio 18:9-13; 1 Ko-

rinto 10:21, 22; Galasia 5:20, 21.

Adora imajen no estátua.

— 1 Korinto 10:14.

Lanu. — 1 Korinto 5:11.

Na’ok. — Lev´ıtico 6:2, 4;

Efeso 4:28.

Bosok. — Provérbios 6:16, 19;

Koloso 3:9; Apokalipse 22:15.

Kaan-teen. — 1 Korinto 5:11.

Violénsia. — Salmo 11:5;

Provérbios 22:24, 25; Malaquias

2:16; Galasia 5:20, 21.

Ko’alia naranaran de’it.— Lev

´ıtico 19:16; Efeso 5:4;

Koloso 3:8.

Uza sala raan. — Gênesis 9:4;

Apostolu 15:20, 28, 29.

Lakohi tau matan bafam

´ılia rasik. — 1 Timoteo 5:8.

Hola parte iha mundu ne’enia funu ka lia pol

´ıtiku

nian. — Isa´ıas 2:4;

Joao 6:15; 17:16.

Uza tabaku ka droga.— Marcos 15:23; 2 Korinto 7:1.


HABURAS HAHALOK SIRA NE’EBÉ MAROMAK SIMU

20 Klaru katak atu halo tuir Maromak Jeová nia haka-

rak, ita tenke halo buat seluk tan duké sees de’it husi

buat ne’ebé nia odi. Ita m

ós tenke hadomi buat ne’eb

é

nia hadomi. (Roma 12:9) Ita gosta ema ne’ebé iha hanoin

hanesan Ita-nian ka lae? Maromak Jeová m

ós gosta ema

ne’ebé iha hanoin hanesan ninian. Tan ne’e, treinu Ita-

nia an atu hadomi buat ne’ebé Maromak Jeov

á hadomi.

Iha Salmo 15:1-5 ita bele lee kona-ba Maromak nia belun

20. Ita tenke haburas hahalok saida de’it? Tanbasá?



nia hahalok sira. Maromak Jeová nia belun sira m

ós hatu-

du hahalok ne’ebé ‘esp

´ıritu lori mai’. B

´ıblia hatete katak

hahalok ne’e hanesan ‘domin, ksolok, dame, pasiénsia,

laran-di’ak, laran-luak, fiar malu [“fiar”, MF], laran-kmausno ukun an [“kontrola an”, MF].’ — Galasia 5:22, 23.

21 Ita bele haburas hahalok sira ne’ebé Maromak simu

hodi kontinua atu lee no estuda B´ıblia. No m

ós, kuandu

Ita aprende saida mak Maromak hakarak ita atu halo, Itabele iha hanoin hanesan Maromak nian. (Isa

´ıas 30:20, 21)

Nu’udar Ita hametin Ita-nia domin ba Maromak, Ita-niahakarak atu halo tuir Maromak sei sai boot liu.

22 Atu moris tuir Maromak Jeová nia hakarak, ita tenke

haka’as ita-nia an. B´ıblia dehan katak troka Ita-nia mor-

is mak hanesan hasai husi Ita an rasik ema tuan, no taufali ema foun. (Koloso 3:9, 10) Maski dala ruma la fas-il atu halo tuir Maromak Jeov

á nia ukun-fuan sira, B

´ıblia

hatete: “Hodi hala’o tuir sira-ne’e, iha bensaun boot.” (Sal-mo 19:11) Ita sei sai kontente tebes hodi moris tuir nafatinMaromak nia hakarak. Hanesan ne’e, Ita m

ós sei hatudu

katak lia ne’ebé Satan

ás hasa’e mak sala, no Ita sei halo

Maromak Jeová nia fuan kontente!

21. Oinsá mak Ita bele haburas hahalok sira ne’eb

é Maromak simu?

22. Tanbasá mak di’ak atu moris tuir Maromak nia hakarak?


ˇ Ita bele sai Maromak nia belun hodi halo tuirnia. — Tiago 2:23.

ˇ Satanás hasa’e lia katak ema hotu sei la halo tuir

Maromak. — J´

o 1:8, 10, 11; 2:4; Provérbios 27:11.

ˇ Ita tenke hadook an husi hahalok ne’ebé Maro-

mak la simu. — 1 Korinto 6:9, 10.

ˇ Ita bele halo Maromak Jeová kontente hodi odi

buat ne’ebé nia odi no hadomi buat ne’eb

é nia

hadomi. — Roma 12:9.


“JEOV´

A loloos Maromak.” Profeta Jeremias hatete liafuanne’e no hatutan: “Nia mak Maromak ne’eb

é moris.” (Jer-

emias 10:10) Liután ne’e, Maromak Jeov

á mak kria buat

hotu ne’ebé moris iha lalehan no iha mundu. Kriatura

sira iha lalehan hatete ba nia: “Ita-Boot hakiak buat hotuno tan de’it Ita-Boot nia hakarak mak buat hotu mosu noiha.” (Apokalipse 4:11) Liurai David kanta knanuk ida atuhahi’i Maromak hodi dehan: “Iha Ita mak moris nia hun.”(Salmo 36:9) Tanba ne’e, ita bele dehan, moris mak pre-zente husi Maromak.

2 Maromak Jeová m

ós f

ó buat ne’eb

é ita presiza atu kon-

tinua moris nafatin. (Apostolu 17:28) Nia f´

o ai-han, bee noanin hodi ita bele moris, no nia kria mundu nu’udar ita-nia hela-fatin. (Apostolu 14:15-17) Maromak Jeov

á f

ó buat

ne’ebé di’ak tebes, hodi ita-nia moris haksolok. Maib

é atu

moris kontente, ita tenke aprende kona-ba Maromak niaukun-fuan sira, no halo tuir ukun-fuan sira-ne’e. — Isa

´ıas

48:17, 18.

HATUDU RESPEITU BA MORIS3 Maromak hakarak ita atu respeitu ba moris — ita-nia

moris, no ema seluk nia moris. Porezemplu, iha Adão ho

1. Sé mak kria buat hotu-hotu?

2. Maromak f´

o saida de’it atu ita bele kontinua moris?3. Oins


á nia hanoin kona-ba Caim oho Abel?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-TOLU

Maromak nia hareekona-ba moris

Oinsá mak Maromak nia haree kona-ba moris?

Oinsá mak Maromak nia haree kona-ba oho

labarik ne’eb´

e seidauk moris?

Oinsá mak ita hatudu respeitu ba moris?

ITA HATUDU RESPEITU BA MORIS

ˇ hodi la halo mate labarikiha inan nia kabun

ˇ hodi husiktoman ne’eb

´e

fo’er

ˇ hodi hasaihusi ita-niafuan odi baema seluk

Eva nia tempu, sira-nia oan Caim sai hirus tebes ba niniaalin Abel. Maromak Jeov

á f

ó avizu ba Caim katak Caim nia

hirus sei lori nia ba sala boot. Caim la simu avizu ne’e. Nia“ataka ninia alin no oho nia”. (G

ênesis 4:3-8) Maromak

Jeová f

ó kastigu ba Caim tanba oho ninia alin. — G

ênesis

4:9-11.4 Liutiha tinan rihun ba rihun, Maromak Jeov

á f

ó ukun-

fuan ba ninia povu Izraél atu ajuda sira serb

´ı nia. Maromak

f´

o ukun-fuan sira-ne’e liuhusi profeta Moisés, tan ne’e

ita bolu ukun-fuan sira-ne’e Moisés nia Ukun-Fuan. Parte

husi Moisés nia Ukun-Fuan hatete: “

Ó labele oho ema.”

(Deuteronˆ

omio 5:17) Ida-ne’e hatudu ba ema Izraél katak

Maromak hafolin ema nia moris, no ita ema m´

os tenkehafolin ema seluk nia moris.

5 Oinsá ho labarik ne’eb

é seidauk moris? Tuir Mois

és nia

Ukun-Fuan, se ema ida halo mate labarik iha inan nia ka-bun, ema ne’e halo sala. Sin, tanba moris hanesan ne’em

ós iha folin boot ba Maromak Jeov

á. (

Êxodo 21:22, 23;

Salmo 127:3) Tanba ne’e, oho labarik ne’ebé seidauk mor-

is m´

os sala.6 Se ita respeitu moris ita sei hatudu respeitu ba ema se-

luk. B´ıblia hatete: ‘Ema ne’eb

é hirus nia maluk, ema ne’e

oho ema. Imi hatene katak ema ne’ebé oho ema seluk la

iha moris rohan-laek iha nia.’ (1 Joao 3:15) Se ita haka-rak moris rohan-laek, ita tenke hasai husi ita-nia fuan odiba ema seluk, tanba viol

énsia barak mosu tan odi. (1 Joao

3:11, 12) Importante tebes katak ita aprende atu hadomimalu.

7 Oinsá ho hatudu respeitu ba ita rasik nia moris? Klaru

katak ema lakohi mate, maibé dala ruma ema tau sira-

nia moris iha perigu maski la iha razaun ne’ebé loos.

Porezemplu, ema barak uza tabaku, mama malus, ka uza

4. Maromak f´

o ukun-fuan saida atu hatudu nia haree kona-ba moris?5. Oins

á mak ita haree kona-ba oho labarik ne’eb

é seidauk moris?

6. Tanbasá mak sala atu odi ema?

7. Hahalok saida de’it mak la hatudu respeitu ba moris?

Maromak nia haree kona-ba moris 127

droga tanba sira gosta de’it. Maibé, hahalok hanesan ne’e

halo aat ema nia isin no ikusmai bele halo ema mate. Emane’eb

é halo beibeik hahalok hanesan ne’e la respeitu mor-

is nu’udar buat ne’ebé sagradu. Tuir Maromak nia hanoin,

hahalok hanesan ne’e mak fo’er. (Roma 6:19; 12:1; 2 Ko-rinto 7:1) Atu serb

´ı Maromak iha dalan ne’eb

é loos, ita

tenke husik hahalok hanesan ne’e. Maski susar tebes atuhusik toman hanesan ne’e, Maromak Jeov

á bele ajuda ita.

No m´

os, Maromak sente kontente kuandu ita haka’as anatu hatudu katak ita hafolin ita-nia moris nu’udar prezentefurak husi nia.

8 Se ita respeitu moris, ita sei kuidadu atu la tau ita-niamoris iha perigu. Ita sei kuidadu kuandu ita hodi karre-ta ka mot

ór, no kuandu ita halimar ka joga. Ita sei sees

an husi desportu ne’ebé perigu. (Salmo 11:5) Maromak nia

ukun-fuan ba Izraél antigu hatete: “Se

ó harii uma foun

[ho kakuluk tetuk],´

o tenke halo m´

os moru ne’ebé badak

iha uma-kakuluk leten, hodi la simu sala kona-ba ema niaraan kuandu ema monu.” (Deuteron

ômio 22:8) Lei ne’e

hatudu mai ita katak ita tenke kuidadu atu ita-nia uma laiha perigu ruma, hanesan varanda nia eskada la bele nam-doras tanba ema bele monu no sai kanek. Se Ita iha karretaka mot

ór ida, kuidadu katak la iha problema ruma ho kar-

reta ka mot´

or ne’e. Labele husik Ita-nia uma, karreta, kamot

ór sai perigu ba Ita-nia an rasik, ka ba ema seluk.

9 Oinsá ho anim

ál sira-nia moris? Anim

ál sira-nia moris

m´

os buat ne’ebé sagradu ba ita-nia Kriad

ór. Maromak f

ó

lisensa ba ema atu oho animál ida, se anim

ál ne’e atu han

ka uza atu halo roupa. Sira m´

os bele oho animál fuik atu

proteje ema. (Gênesis 3:21; 9:3;

Êxodo 21:28) Maib

é, ema

ne’ebé haterus anim

ál ka oho anim

ál ho razaun laloos, ha-

tudu katak nia la respeitu duni moris nu’udar buat ne’ebé

sagradu. — Provérbios 12:10.

8. Tanbasá mak ita tenke kuidadu atu la tau ita-nia moris, ka ema se-

luk nia moris iha perigu?9. Se ita hatudu respeitu ba moris, oins

á mak ita sei trata anim

ál sira?


HATUDU RESPEITU BA RAAN10 Depois Caim oho ninia alin Abel, Maromak Jeov

á ha-

tete ba Caim: “´

O-nia alin nia raan hakilar mai ha’u husirai.” (G

ênesis 4:10) Kuandu Maromak ko’alia kona-ba Abel

nia raan, nia ko’alia kona-ba Abel nia moris. Tanba Caimoho Abel, Caim tenke hetan kastigu. Situasaun ne’e hane-san Abel nia raan, ka moris, hakilar ba Maromak Jeov

á

atu husu justisa. Liutiha Rai-Nabeen iha Noé nia tempu,

Maromak hatudu tan katak raan reprezenta moris. MolokRai-Nabeen, ema han de’it modo, ai-fuan, fore oioin, nofini oioin. Depois Rai-Nabeen, Maromak Jeov

á hatete ba

Noé no nia oan-mane sira: “Anim

ál ne’eb

é book an hotu,

ne’ebé moris, imi bele han. Hanesan ho ai-moris, ha’u

f´

o animál hotu ba imi.” Maib

é, Maromak hatutan: “Na’an

ne’ebé mak iha moris, ka raan, imi labele han.” (G

ênesis

1:29; 9:3, 4) Klaru katak ba Maromak Jeová, kriatura nia

raan reprezenta kriatura ne’e nia moris.11 Ita hatudu respeitu ba raan hodi la han raan. Tuir

ukun-fuan ne’ebé Maromak Jeov

á f

ó ba ema Izra

él, nia

manda: “Ema hotu . . . ne’ebé kasa no kaer anim

ál fuik

ka manu ne’ebé bele han, nia tenkes

ér fakar anim

ál ka

manu nia raan, no taka raan ne’e ho rai. . . . Ha’u ha-tete ba Izra

él nia oan sira: ‘Imi labele han raan husi na’an

hotu-hotu.’” (Lev´ıtico 17:13, 14) Maromak f

ó ukun-fuan ba

Noé atu labele han raan, no liutiha tinan 800 nia hatudu

katak ukun-fuan ne’e importante nafatin. Maromak Jeo-v

á nia haree kona-ba raan klaru tebes: Ninia atan sira bele

han na’an, maibé labele han raan. Sira tenke fakar anim

ál

nia raan ba rai — hanesan ne’e, sira f´

o fali animál nia mor-

is ba Maromak.12 Maromak m

ós f

ó ukun-fuan ne’eb

é hanesan ba ema

10. Oinsá mak Maromak hatudu katak raan reprezenta moris?

11. Komesa iha Noé nia tempu, Maromak f

ó ukun-fuan saida kona-ba

raan?12. Iha ap

óstolu nia tempu, esp

´ıritu santu book katuas sira atu dehan

sai ukun-fuan saida kona-ba raan? Ema kristaun ohin loron tenke halotuir ukun-fuan ne’e ka lae?


kristaun. Iha ap´

ostolu nia tempu, katuas sira ne’ebé simu

knaar atu hanorin ema kristaun halibur hamutuk atufoti desizaun kona-ba ukun-fuan sira-ne’eb

é ema kristaun

tenke halo tuir. Sira halo desizaun tuirmai ne’e: ‘Ne’e es-p

´ıritu santu no ami-nia hakarak atu labele f

ó todan tan ba

imi liu fali buat ne’ebé presiza, katak labele han [“hadook

an husi”, MF] na’an husi balada ne’ebé hasa’e ona ba lulik,

husi raan, husi na’an ne’ebé mai husi balada ne’eb

é ema

buti mate [tanba raan iha hela iha na’an ne’e], no husisala-fo’er.’ (Apostolu 15:28, 29; 21:25) Nune’e, ita tenkes

ér

‘hadook an husi raan’. Tuir Maromak, atu hadook an husiraan importante hanesan sees husi sala-fo’er.

13 Ukun-fuan atu hadook an husi raan dehan katak la-bele simu raan iha ospit

ál, ka transfuzaun raan, loos ka

lae? Loos. Ita bele kompara ida-ne’e ho ilustrasaun tuir-mai: Hanoin to’ok dout

ór ida hatete katak Ita tenkes

ér

hadook an husi tua. Ida-ne’e dehan katak Ita labele hemutua maib

é Ita bele hatama tua liuhusi Ita-nia uat ka lae?

Lae duni! Hanesan ne’e m´

os, hadook an husi raan dehankatak la hatama raan ba ita-nia isin liuhusi dalan saidade’it. Entaun klaru, hodi halo tuir lei atu hadook an husiraan, ita sei nunka simu raan iha ospit

ál ka fatin seluk.

14 Maibé, oins

á se ema kristaun ida hetan kanek to-

dan ka presiza operasaun? Oinsá se dout

ór dehan katak

tenke simu raan, selae ema kristaun ne’e sei mate? Klarukatak ema ne’e lakohi mate. Tanba nia hafolin moris nu’u-dar prezente husi Maromak, nia sei simu ai-moruk selukne’eb

é la uza raan. Nune’e, duk

é simu raan nia sei simu

tratamentu seluk husi dout´

or, no m´

os ai-moruk oioinne’eb

é bele aumenta ninia raan.

15 Atu hanaruk moris iha mundu aat ne’e, ema kristaunbele kontra Maromak nia lei ka lae? Jesus hatete: ‘Ema

13. Hato’o ilustrasaun atu esplika katak hadook an husi raan dehan ka-tak labele simu transfuzaun raan.14, 15. Se dout

ór sira hatete katak ema kristaun ida tenkes

ér simu raan,

ema kristaun ne’e sei halo saida? Tanbasá?


ne’ebé hakarak soi nia moris sei lakon

moris ne’e; maibé ema ne’eb

é lakon

nia moris tanba ha’u sei hetan falinia.’ (Mateus 16:25) Ita lakohi mate.Maib

é se ita la halo tuir Maromak nia

ukun-fuan sira tanba koko atu salvaita-nia moris agora nian, karik ita seilakon ita-nia moris rohan-laek nian.Tan ne’e, di’ak liu atu fiar katak Maro-mak nia ukun-fuan sira mak loos. Itam

ós fiar ba Maromak ne’eb

é f

ó moris

ba kriatura hotu, ne’ebé promete atu

f´

o moris-hi’as ba ema hotu iha ratelaran. Tan ne’e, maski buat ruma haloita mate, ita bele fiar katak Maromaksei halo ita moris hi’as fali. — Joao 5:28, 29; Ebreu 11:6.

16 Ohin loron, fiar-na’in sira foti de-sizaun atu sempre halo tuir Maromaknia haree kona-ba raan. Sira la hanka hemu raan. Sira m

ós la simu raan

nu’udar tratamentu.� Sira fiar-metinkatak Maromak ne’eb

é kria raan ha-

tene buat ne’ebé loos no di’ak ba sira.

Ita m´

os fiar hanesan ne’e ka lae?

BELE UZA RAAN BA BUAT IDA DE’IT17 Mois

és nia Ukun-Fuan m

ós hatudu dalan loos ida de’it

atu uza raan. Kona-ba ema Izraél nia adorasaun, Maromak

Jeová hatete: “Raan mak reprezenta kriatura nia moris, no

� Atu hetan informasaun kona-ba tratamentu ne’ebé la uza raan, lee

broxura iha lia-indonézia Bagaimana Darah Dapat Menyelamatkan Ke-

hidupan Anda? iha pájina 13-17. Broxura ne’e husi Testemu

ña ba Jeov

á,

no iha m´

os iha lia-portugés.

16. Maromak nia atan sira foti desizaun saida kona-ba raan?17. Maromak Jeov

á hakarak ema Izra

él antigu atu uza raan ba saida?

Se Ita-nia dout´

orhatete katak Ita

tenkes´

er hadook anhusi tua, Ita sei

hatama tua liuhusiIta-nia uat ka lae?

Maromak nia haree kona-ba moris

ha’u rasik tau ona raan iha altár leten atu imi bele halo

dame no hetan perdua ba imi-nia moris, tanba raan makhalo dame.” (Lev

´ıtico 17:11) Bainhira ema Izra

él halo sala,

sira bele hetan perdua hodi ko’a animál ida, no husu am-

lulik atu tau animál nia raan uitoan iha alt

ár leten iha

Maromak nia tabernákulu. Sira uza tabern

ákulu ne’e tinan

atus ba atus no ikusmai harii templu ne’ebé troka ta-

bernákulu ne’e. Nune’e, sira bele uza de’it raan atu halo

sakrif´ısiu sira-ne’e, iha tabern

ákulu ka templu.

18 Ema kristaun loos la presiza halo tuir Moisés nia

Ukun-Fuan, no tan ne’e sira la presiza ko’a animál ruma

atu tau raan iha altár leten. (Ebreu 10:1) Maib

é, raan

ne’ebé ema Izra

él antigu tau iha alt

ár leten reprezenta Ma-

romak nia Oan, Jesus Kristu, nia sakrif´ısiu ne’eb

é iha folin

18. Tanba Jesus saran ninia moris hodi fakar nia raan nu’udar sakrif´ısiu,

ita bele hetan bensaun saida de’it?

Oins´

a mak Ita bele hatudu katak Ita respeitu moris no raan?


boot tebes. Hanesan ita aprende tiha ona iha Kap´ıtulu 5

husi livru ne’e, Jesus saran ninia moris hodi fakar nia raannu’udar sakrif

´ısiu. Depois, nia sa’e ba lalehan no saran ni-

nia raan nia folin ba Maromak, dala ida de’it ba nafatin.(Ebreu 9:11, 12) Liuhusi Jesus nia sakrif

´ısiu ne’e ita bele

hetan perdua no ikusmai moris rohan-laek. (Mateus 20:28;Joao 3:16) Nune’e, Jesus nia raan importante tebetebes maiita! (1 Pedro 1:18, 19) Se ita la hatudu fiar ba Jesus nia raanne’eb

é fakar tiha ona nia folin, ita la bele hetan salvasaun.

19 Ita bele agradese Maromak Jeová tanba nia f

ó moris

ba kriatura hotu! Ida-ne’e m´

os book ita-nia fuan atu f´

o-hatene ema seluk kona-ba moris rohan-laek liuhusi fiar baJesus nia sakrif

´ısiu, loos ka lae? Maromak hakarak ema atu

hetan salvasaun, tan ne’e ita m´

os hakarak duni haklakenlia-foun di’ak ne’e. (Ezequiel 3:17-21) Se ita haka’as an atuhala’o knaar ne’e, ita bele ko’alia hanesan ap

óstolu Paulo,

ne’ebé dehan: ‘Ha’u fase liman kona-ba imi-nia raan, bas

á

ha’u la ta’uk atu haklaken ba imi Maromak nia hakaraktomak.’ (Apostolu 20:26, 27) F

ó-hatene ema seluk kona-ba

Maromak nia hakarak mak dalan di’ak tebes atu hatudukatak ita respeitu ba moris no raan.

19. Atubele ‘fase liman kona-ba ema nia raan’, ita tenke halo saida?


ˇ Moris mak prezente husi Maromak. — Salmo 36:9;Apokalipse 4:11.

ˇ Sala atu oho labarik ne’ebé seidauk moris, tanba mor-

is hanesan ne’e m´

os iha folin boot ba Maromak.—

Êxodo 21:22, 23; Salmo 127:3.

ˇ Ita hatudu respeitu ba moris hodi la tau ita-nia moris,ka ema seluk nia moris iha perigu, no m

ós hodi la

han raan. — Deuteronˆ

omio 5:17; Apostolu 15:28, 29.


MAROMAK JEOV´

A hakarak Ita hala’o moris famılia ne’ebekontente. Nia Liafuan, Bıblia, fo matadalan ba ema ida-idakiha famılia laran, no esplika kona-ba knaar ne’ebe Maromakfo ba sira. Kuandu sira ida-idak hala’o sira-nia knaar tuir kon-sellu husi Maromak, famılia sei sai kontente. Jesus hatete:‘Ksolok . . . ba sira ne’ebe rona Maromak futar-lia hodi raihela nia!’ — Lucas 11:28.

2 Atu hala’o moris famılia ne’ebe kontente, importante atuhatene katak famılia nia hun mak Maromak Jeova, ida ne’ebeJesus bolu “Aman”. (Mateus 6:9) Famılia hotu iha mundune’e iha tanba ita-nia Aman iha lalehan, no nia hatene dunisaida mak halo famılia kontente. (Efeso 3:14, 15) Se nune’e,saida mak Bıblia hanorin kona-ba ema ida-idak nia knaar ihafamılia laran?

MAROMAK MAK FAMÍLIA NIA HUN

3 Maromak Jeova kria ema primeiru, Adao no Eva, no halosira sai feen no la’en. Maromak fo sira hela-fatin ne’ebe fu-

1. Saida mak importante atu ajuda fam´ılia sai kontente?

2. Atu hala’o moris fam´ılia ne’eb

é kontente, ita tenke hatene saida?

3. B´ıblia esplika saida kona-ba oins

á mak fam

´ılia komesa? Tanbas

á mak

ita bele fiar katak ist´

oria ne’e loos?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-HAAT

Matadalan atu hala’o moriskontente nu’udar fam

´ılia

Mane presiza halo saida atu sai la’en ne’eb´

e di’ak?

Oinsá mak feto bele hala’o didi’aknia knaar nu’udar feen?

Inan-aman ne’eb´

e di’ak halo saida ba oan sira?

Oinsá mak oan bele ajuda atu halo

nia fam´ılia kontente?

rak, jardın Eden, no haruka sira atu iha oan. Maromak Jeovahatete: “Iha oan no bei-oan ba no sai barak, no halo mundunakonu.” (Genesis 1:26-28; 2:18, 21-24) Ida-ne’e la’os istoriane’ebe ema inventa de’it, tanba Jesus hatudu katak istoriakona-ba famılia primeiru ne’ebe hakerek iha livru Genesismak loos. (Mateus 19:4, 5) Maski ita hasoru problema barakno ita-nia moris ohin loron la’os hanesan buat ne’ebe Ma-romak hakarak uluk, mai ita haree tansa mak ita bele hariifamılia ne’ebe kontente.

4 Ema ida-idak iha famılia laran bele hola parte atu halofamılia sai kontente hodi tuir Maromak nia ezemplu kona-ba hatudu domin. (Efeso 5:1, 2) Maibe, oinsa mak ita belehalo tuir ezemplu husi Maromak ne’ebe ita la haree? Itabele aprende kona-ba Maromak Jeova nia hahalok, tanbania haruka ninia Oan-Mane primeiru husi lalehan atu morisiha rai. (Joao 1:14, 18) Kuandu iha rai, Oan-Mane ne’e, Je-sus Kristu, halo tuir nia Aman iha lalehan nia ezemplu, tanne’e ema ne’ebe haree no rona Jesus hanesan haree no ronaMaromak Jeova. (Joao 14:9) Tan ne’e, hodi aprende kona-badomin ne’ebe Jesus hatudu no halo tuir ninia ezemplu, itaida-idak bele hola parte atu halo moris famılia sai kontenteliu.

EZEMPLU BA LA’EN5 Bıblia hatete katak la’en sira tenke hatudu laran-di’ak ba

sira-nia feen hanesan Jesus hatudu laran-di’ak ba ninia dixı-pulu sira. Hanoin to’ok saida mak Bıblia haruka: ‘Mane sira,hadomi imi-nia kaben nu’udar Kristu hadomi Kreda no sarannia moris tanba nia . . . Mane sira sei hadomi sira-nia kabenhanesan sira hadomi sira rasik nia isin-lolon. Mane ne’ebehadomi nia kaben hadomi nia an rasik. Ema ida la hirus niaisin-lolon, maibe nia fo-han no tau matan ba nia nu’udarKristu tau matan ba Kreda.’ — Efeso 5:23, 25-29.

4. (a) Oinsá mak ema ida-idak iha fam

´ılia laran bele halo fam

´ılia sai

kontente? (b) Atu iha fam´ılia ne’eb

é kontente, tanbas

á mak importante

atu estuda kona-ba Jesus nia moris?5, 6. (a) Oins

á mak la’en bele halo tuir Jesus nia ezemplu? (b) Saida

mak ema tenke halo atu hetan perdua husi Maromak?

Matadalan atu hala’o moris kontente nu’udar fam´ılia 135

6 Jesus nia domin ba ninia dixıpulu sira iha kreda, ka kon-gregasaun, hatudu ezemplu ne’ebe perfeitu ba la’en sira.Jesus “hadomi sira to’o rohan”, hodi entrega ninia morisnu’udar sakrifısiu ba sira, maski sira la perfeitu. (Joao 13:1;15:13) Hanesan ne’e, Bıblia hatete ba la’en sira: ‘Hadomiimi-nia kaben no haree nia ho laran-kmaus.’ (Koloso 3:19)Saida mak bele ajuda la’en atu halo tuir konsellu ne’e, liuliukuandu feen hatudu hahalok ne’ebe ladun di’ak? Nia tenkehanoin-hetan kona-ba ninia sala rasik, no mos buat ne’ebenia tenke halo atu hetan perdua husi Maromak. Ne’e maksaida? Nia tenke fo perdua ba ema ne’ebe sala hasoru nia,ne’e katak perdua mos nia feen. Klaru, feen mos tenke halohanesan ne’e ba nia la’en. (Mateus 6:12, 14, 15) Agora, Ita ha-tene tansa mak ema hatete katak kaben ne’ebe di’ak mak emana’in-rua ne’ebe prontu atu perdua malu, loos ka lae?

7 No mos, di’ak se la’en sira la haluha katak Jesus sempretau matan ba dixıpulu sira-nia presiza. Porezemplu, kuan-du sira kole tiha ona, Jesus hatete: ‘Mai mesak ba fatin fuikida atu tuur halimar uitoan.’ (Marcos 6:30-32) La’en mostenke halo hanesan ne’e ba nia feen. Bıblia hatete katak feenhanesan ‘ema kbiit-laek’ no haruka la’en atu ‘hamta’uk’ nia.Tanbasa? Tanba feen no la’en hotu sei simu ‘liman-rohangrasa moris nian’. (1 Pedro 3:7) La’en tenke hanoin-hetan ka-tak fiar-metin ba Maromak mak halo ema sai folin-boot ihaMaromak nia oin, la’os feto ka mane. — Salmo 101:6.

8 Bıblia hatete katak la’en ‘ne’ebe hadomi nia kaben ha-domi nia an rasik’. Ida-ne’e loos tanba la’en no feen ‘la’osna’in-rua tan, maibe isin ida de’it ona’, hanesan Jesus hatete.(Mateus 19:6) Nune’e, sira labele halo relasaun seksual hoema seluk. (Proverbios 5:15-21; Ebreu 13:4) Tan ne’e impor-tante katak sira na’in-rua la hanoin kona-ba sira-nia an de’it,maibe hanoin kona-ba kaben nia presiza. (1 Korinto 7:3-5)Ita hanoin nafatin konsellu ne’ebe hatete: ‘Ema ida la hirus

7. Jesus sempre halo saida? Oinsá mak la’en sira bele halo tuir Jesus nia

ezemplu ne’e?8. (a) La’en ‘ne’eb

é hadomi nia kaben hadomi nia an rasik’, ne’e katak

saida? (b) Ba la’en no feen, sai “isin ida de’it” katak sá?


nia isin-lolon, maib´

e nia f´

o-han no tau matan ba nia.’ La’enpresiza hadomi nia feen hanesan ninia an rasik, hodi hanoinnafatin katak sira tenke hatan ba sira rasik nia ulun-na’in, Je-sus Kristu. — Efeso 5:29; 1 Korinto 11:3.

9 Apostolu Paulo ko’alia kona-ba “Kristu Jesus rasik niadomin”. (Filipe 1:8) Jesus hadomi ho laran no ida-ne’e fokmaan ba ema, no feto sira-ne’ebe sai ninia dixıpulu sentekontente kuandu hamutuk ho nia. (Joao 20:1, 11-13, 16) Nofeen hakarak duni la’en atu hatudu domin ho laran.

EZEMPLU BA FEEN10 Famılia mak hanesan organizasaun ida, no atu hala’o di-

di’ak organizasaun ne’e, presiza iha ulun-na’in ida. Jesus mosiha ulun-na’in ida. ‘Maromak mak Kristu nia ulun’ hanesan‘la’en mak nia feen nia ulun’. (1 Korinto 11:3) Jesus hatuduezemplu di’ak hodi hakru’uk no halo tuir ba Maromak nu’u-dar ninia ulun-na’in. Nune’e mos, ita hotu tenke hakru’ukno halo tuir ba ulun-na’in ida.

11 Nu’udar ema ne’ebe la perfeitu, la’en mos halo sala nodala barak hatudu hahalok ne’ebe laloos nu’udar ulun-na’in.Se nune’e, feen tenke halo saida? Feen labele hatun la’ennia hahalok, liuliu iha ema seluk nia oin, no mos labelehanoin atu sai ulun-na’in fali. Feen tenke hanoin-hetan ka-tak laran-maus no laran-di’ak mak folin-boot iha Maromaknia oin. (1 Pedro 3:4) Kuandu hatudu hahalok hanesan ne’e,sai fasil liu atu rona nia la’en hodi tuir Maromak nia ha-karak maski iha susar. Liutan ne’e, Bıblia hatete: ‘Feto mossei hamta’uk [“hatudu respeitu ne’ebe kle’an ba”, MF] niala’en.’ (Efeso 5:33) Maibe oinsa se la’en lakohi simu Kristunu’udar nia Ulun-Na’in? Bıblia hatete ba feen sira: ‘Imi ronaimi-nia kaben ba; atu imi bele lori sira balun mai ne’ebe lahalo tuir liafuan, la’os tanba liafuan ruma, maibe ho sira feen

9. Jesus nia hahalok saida mak temi iha Filipe 1:8? Tanbas´a mak la’en

tenke hatudu hahalok ne’e ba ninia feen?10. Oins

´a mak Jesus hatudu ezemplu ba feen?

11. Feen tenke hatudu hahalok saida ba nia la’en? Rezultadu di’ak sa-ida mak bele mosu kuandu feen hatudu hahalok di’ak?


nia hahalok, wainhira sira haree imi-nia hahalok santu nomomoos.’ — 1 Pedro 3:1, 2.

12 Maski la’en fiar-na’in ka la’os fiar-na’in, feen bele fo sainia hanoin ne’ebe lahanesan ho nia la’en. Se feen ko’alia holaran-di’ak, ida-ne’e la’os katak nia la respeitu nia la’en. Ka-rik feen nia hanoin mak loos no kuandu la’en rona nia feen,sei iha rezultadu di’ak ba famılia tomak. Maski Abraao lagosta simu buat ne’ebe ninia feen Sara hatete kona-ba oinsamak atu rezolve problema iha famılia laran, Maromak hateteba Abraao: “Rona ninia lia.” (Genesis 21:9-12) Klaru katakkuandu la’en foti ona desizaun ne’ebe la kontra Maromaknia ukun-fuan, feen halo tuir la’en hodi apoia desizaun ne’e.— Apostolu 5:29; Efeso 5:24.

13 Feen bele halo buat barak atu hala’o nia knaar hodi taumatan ba famılia. Porezemplu, Bıblia hatete katak feen siratenke ‘hadomi sira-nia kaben no sira-nia oan sira, atu sai ma-tenek no laran-loos, hatene serbisu, laran-di’ak, halo tuir sirala’en nia hakarak’. (Tito 2:4, 5) Sira ne’ebe halo nune’e seisimu domin no respeitu husi nia famılia. (Proverbios 31:10,28) Maibe, tanba la’en no feen hotu sala-na’in, dala ruma sirahasoru problema boot tebes, no sira karik haketak malu kasoe malu. Bıblia fo duni razaun balu atu ema bele haketakmalu. Maski nune’e, labele hanoin katak haketak-malu makdalan atu rezolve problema lalais, tanba Bıblia fo konsellu bakaben-na’in: ‘Feen ida labele haketak an husi nia la’en; . . .no la’en ida labele soe nia feen.’ (1 Korinto 7:10, 11) No tuirBıblia, kuandu feen ka la’en halo sala-fo’er, ka relasaun sek-sual ho ema seluk, ne’e mak razaun ida de’it atu sira bele soemalu. — Mateus 19:9.

EZEMPLU PERFEITU BA INAN-AMAN14 Jesus fo ezemplu perfeitu ba inan-aman sira hodi hatu-

12. Tanbasá mak la sala kuandu feen f

ó sai ninia hanoin ho respeitu?

13. (a) Tito 2:4, 5 hatete saida kona-ba feen sira? (b) Saida mak B´ıblia

hatete kona-ba haketak-malu no soe-malu?14. Oins

á mak Jesus hatudu laran-di’ak ba labarik sira? Inan-aman pre-

siza atu halo saida ba sira-nia oan?


du laran-di’ak ba labarik sira. Kuandu ema hakarak haparalabarik sira atu hakbesik ba Jesus, nia hatete: ‘Husik labariksira mai hakbesik ha’u; keta taka dalan ba sira.’ Bıblia ha-tutan katak nia ‘hako’ak labarik sira, tau liman ba sira hodifo-bensa ba sira’. (Marcos 10:13-16) Hanesan Jesus fo tempuba labarik ki’ikoan sira, Ita mos bele fo tempu ba Ita-nia oanrasik, loos ka lae? Ema balu hanoin katak se sira hamutukho sira-nia oan ba tempu uitoan de’it maibe halo ida-ne’eloron-loron, ne’e to’o ona. Maibe, oan presiza hamutuk hoinan-aman ba tempu barak. Ita presiza gasta tempu barakatu hanorin sira, tanba Maromak Jeova haruka inan-amanatu halo nune’e. — Deuteronomio 6:4-9.

15 Tanba mundu ne’e sai aat liutan, oan sira presiza inan-aman ne’ebe proteje sira husi ema ne’ebe koko atu halo aat,hanesan ema ne’ebe abuza labarik iha dalan seksual. Ha-noin to’ok oinsa mak Jesus proteje nia dixıpulu sira, ne’ebenia bolu hanesan ‘kosok-oan sira’. Kuandu ema kaer Jesus noatu oho nia, nia buka dalan atu hasees nia dixıpulu sira husiperigu. (Joao 13:33; 18:7-9) Nu’udar inan-aman, Ita presizamatan-moris ba Diabu nia lasu ne’ebe halo aat ba Ita-nia oan

15. Saida mak inan-aman bele halo atu proteje sira-nia oan?

Sara f´

o ezemplu di’ak saida ba feen sira?

sira. Ita presiza fo avizu ba sira antes problema ruma mosu.�(1 Pedro 5:8) Ohin loron labarik sira hasoru perigu aat liufali tempu uluk. Perigu sira-ne’e hanesan violensia no buatne’ebe bele hapara sira atu adora Maromak, no buat ne’ebeestraga sira iha dalan moral.

16 Kalan antes Jesus mate, nia dixıpulu sira haksesuk malukona-ba se mak boot liu iha sira-nia leet. Duke si’ak sira,

� Ita bele hetan informasaun iha lia-indonézia kona-ba oins

á mak

inan-aman bele proteje oan sira husi livru Belajarlah dari sang GuruAgung, kap

´ıtulu 32. Livru ne’e husi Testemu

ña ba Jeov

á, no iha m

ós iha

lia-portugés.

16. Saida mak inan-aman bele aprende husi dalan ne’ebé Jesus korrije

dix´ıpulu sira-nia sala?

Saida mak inan-aman bele aprendehusi Jesus nia hahalok ba labarik sira?


Jesus kontinua hanorin ho domin hodi ko’alia ba sira no ha-tudu ezemplu ne’ebe di’ak. (Lucas 22:24-27; Joao 13:3-8) SeIta mak inan ka aman, Ita bele komprende oinsa mak Itabele halo tuir Jesus nia ezemplu kona-ba korrije oan nia sala?Loos, sira presiza duni dixiplina, maibe inan-aman tenke fodixiplina ne’ebe loos, la’os ho hirus. Ita lakohi atu ko’aliaarbiru de’it hodi hakanek oan nia fuan “hanesan sona ho su-rik”. (Proverbios 12:18; Jeremias 30:11) Ita tenke fo dixiplinaiha dalan ne’ebe oan sira sei komprende katak dixiplina ne’edi’ak ba sira. — Efeso 6:4; Ebreu 12:9-11.

EZEMPLU BA OAN SIRA17 Oan sira mos bele aprende husi Jesus ka lae? Sin, bele!

Jesus rasik hatudu ezemplu kona-ba oinsa mak oan bele halotuir inan-aman. Nia hatete: ‘Ha’u ko’alia buat hirak-ne’enu’udar Aman hanorin ha’u.’ Nia hatutan tan: ‘Ha’u halonafatin buat ne’ebe fo ksolok ba Nia.’ (Joao 8:28, 29) Jesushalo tuir nia Aman iha lalehan, no Bıblia haruka oan sira atuhalo tuir sira-nia inan-aman. (Efeso 6:1-3) Maski Jesus morisnu’udar oan ne’ebe perfeitu, nia halo tuir mos Jose no Maria,inan-aman ne’ebe la perfeitu. Jesus nia hahalok ne’e ajudaninia famılia tomak sai kontente tebes! — Lucas 2:4, 5, 51, 52.

18 Labarik sira bele hatene oinsa atu sai hanesan Jesus nohalo inan-aman kontente? Loos, dala ruma labarik no jovensira sente susar atu halo tuir inan-aman, maibe Maromakhakarak oan sira atu halo nune’e. (Proverbios 1:8; 6:20) Jesussempre halo tuir ninia Aman iha lalehan nia hakarak, maskinia hasoru situasaun ne’ebe susar. Dala ida, kuandu Maro-mak hakarak Jesus atu halo buat ida-ne’ebe susar tebes, Jesushusu: ‘Aman, Ita hakarak karik hadook tiha kalis ne’e [buatida-ne’ebe Maromak hakarak] husi ha’u.’ Maski nune’e, Je-sus halo tuir Maromak nia hakarak, tanba nia hatene kataknia Aman hatene saida mak di’ak liu ba nia. (Lucas 22:42)

17. Jesus hatudu ezemplu perfeitu ba oan sira iha dalan saida de’it?18. Tanbas

´a mak Jesus sempre halo tuir nia Aman iha lalehan? Kuandu

oan sira ohin loron halo tuir inan-aman, sira bele f´

o ksolok ba s´e?


Hodi aprende atu halo tuir, oan sira bele fo ksolok ba inan-aman no mos ba Aman iha lalehan.� — Proverbios 23:22-25.

19 Hanesan Diabu intenta Jesus, nia sei intenta mos laba-rik no joven sira atu monu ba sala. (Mateus 4:1-10) DiabuSatanas intenta labarik sira liuhusi sira-nia kolega, tanba niahatene katak susar ba labarik atu tahan hasoru situasaunhanesan ne’e. Tan ne’e, importante tebes ba labarik atu la ha-belun ho sira ne’ebe iha hahalok ladi’ak! (1 Korinto 15:33)Jacob nia oan-feto naran Dina halimar beibeik ho ema ne’ebela adora Maromak Jeova, no ida-ne’e lori problema barak bania famılia. (Genesis 34:1, 2) Hanoin to’ok, se ema ida husifamılia monu ba hahalok aat hanesan sala-fo’er, famılia hotusei sai laran-triste tebes! — Proverbios 17:21, 25.

MATADALAN BA MORIS KONTENTENU’UDAR FAM

ÍLIA

20 Kuandu ita halo tuir matadalan husi Bıblia, sai fa-sil liu atu hasoru problema iha famılia laran. Loos, halo tuir

� Kuandu inan-aman haruka oan atu halo buat ruma ne’ebé kontra

Maromak nia ukun-fuan, ida-ne’e de’it mak razaunne’eb

é loos atu oan la halo tuir

inan-aman. — Apostolu 5:29.

19. (a) Oinsá mak Satan

ás in-

tenta oan sira? (b) Inan-amansente oins

á kuandu oan halo ha-

halok aat?20. Atu hala’o moris kontentenu’udar fam

´ılia, ema ida-idak

tenke halo saida?

Labarik no jovensira tenke hanoin

kona-ba saidakuandu hasoru

tentasaun?


matadalan sira-ne’e mak importante liu atu hala’o moriskontente nu’udar famılia. Tan ne’e, la’en sira, hadomi imi-nia feen, no hatudu laran-di’ak ba nia hanesan Jesus hatudularan-di’ak ba nia dixıpulu sira. Feen sira, hakru’uk ba imi-nia la’en nu’udar ulun-na’in, no banati-tuir feen ida ne’ebematenek iha Proverbios 31:10-31. Inan-aman sira, fo trei-nu ba imi-nia oan. (Proverbios 22:6) Aman sira, ‘tau matandidi’ak ba imi-nia famılia hodi hanorin oan sira’. (1 Timo-teo 3:4, 5; 5:8) No oan sira, halo tuir imi-nia inan-amanba. (Koloso 3:20) Iha famılia laran, la iha ema ida ne’ebela halo sala. Tan ne’e haraik an ba, hodi husu perdua bamalu.

21 Loos duni, Bıblia iha matadalan ne’ebe furak tebeskona-ba moris nu’udar famılia. Liutan ne’e, Bıblia hanorinita kona-ba mundu foun no paraızu ne’ebe sei nakonu hoema ne’ebe adora Maromak Jeova ho laran-haksolok.(Apokalipse 21:3, 4) Ita iha esperansa kapas tebes! Ohinloron mos, ita bele hala’o moris kontente nu’udar famıliahodi halo tuir matadalan husi Maromak nia Liafuan,Bıblia.

21. Esperansa saida mak ita iha kona-ba futuru? Oinsá mak ita bele ha-

la’o fam´ılia ne’eb

é kontente agora?


ˇ La’en sira tenke hadomi sira-nia feen hanesansira-nia isin-lolon rasik. — Efeso 5:25-29.

ˇ Feen sira sei hadomi sira-nia fam´ılia no

hamta’uk sira-nia la’en. — Tito 2:4, 5.

ˇ Inan-aman sira presiza atu hadomi, hanorin,no proteje sira-nia oan. — Deuteron

ômio 6:4-9.

ˇ Oan sira tenke halo tuir sira-nia inan-aman.— Efeso 6:1-3.


MAROMAK JEOV´

A hanoin tebes ita no hakarak atu ita mor-is ho di’ak hodi tuir ninia matadalan. Se ita adora nia ihadalan ne’eb

é loos, ita sei sai kontente no bele hasees an

husi problema barak. No m´

os ita sei simu ajuda no ben-saun husi nia. (Isa

´ıas 48:17) Maib

é, iha relijiaun atus ba atus

ne’ebé dehan katak sira hanorin lia-loos kona-ba Maromak.

No sira-nia hanorin kona-ba sé mak Maromak no saida mak

nia hakarak la hanesan.2 Oins

á mak Ita bele hatene dalan ne’eb

é loos atu adora

Maromak Jeová? Ita la presiza estuda no kompara buat

ne’ebé relijiaun hotu hanorin. Ita presiza de’it aprende sa-

ida mak B´ıblia loloos hanorin kona-ba adorasaun ne’eb

é

loos. Porezemplu: Iha rai barak, iha problema kona-ba osanfalsu. Se Ita-nia serbisu mak haketak osan falsu husi osanloos, oins

á mak Ita bele halo nune’e? Tanba iha osan falsu

oioin, Ita tenke hanoin-hetan osan falsu sira-ne’e hotu kalae? Lae. Di’ak liu gasta tempu atu hatene didi’ak osan loosde’it. Kuandu Ita hatene ona osan loos nia oin, Ita bele ha-tene m

ós osan falsu. Hanesan ne’e m

ós, kuandu ita aprende

1. Tanbasá mak di’ak mai ita atu adora Maromak iha dalan ne’eb

é loos?

2. Oinsá mak ita bele hatene dalan ne’eb

é loos atu adora Maromak Jeo-

vá? Ezemplu saida mak ajuda ita atu komprende kona-ba ida-ne’e?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-LIMA

Adorasaun ne’ebé

Maromak simu

Relijiaun hotu halo Maromak kontente ka lae?

Oinsá mak ita bele hetan relijiaun ne’eb

é loos?

Ohin loron, s´

e mak hala’o adorasaunne’eb

é loos iha mundu?

oinsá mak hetan relijiaun ne’eb

é loos, ita bele hatene m

ós

relijiaun falsu sira.3 Importante mak ita adora Maromak Jeov

á iha dalan

ne’ebé nia simu. Ema barak fiar katak relijiaun hotu halo

Maromak kontente, maibé B

´ıblia la hanorin hanesan ne’e.

Hatete de’it katak Ita mak ema kristaun ida, ne’e m´

os lato’o.Jesus hatete: ‘La’

ós ema hotu ne’eb

é dehan mai ha’u: “Na’i,

Na’i!” sei tama iha reinu lalehan, maibé nia de’it ne’eb

é

halo tuir ha’u Aman iha lalehan nia hakarak.’ Nune’e, atuMaromak bele simu ita, ita tenke aprende buat ne’eb

é Ma-

romak hakarak no tenke halo tuir. Jesus bolu sira ne’ebé la

halo tuir Maromak nia hakarak nu’udar ema ne’ebé “halo

aat”. (Mateus 7:21-23) Hanesan osan falsu, relijiaun falsu laiha folin. Aat liut

án mak relijiaun falsu sira-ne’e halo susar

mai ita.4 Maromak Jeov

á f

ó oportunidade ba ema atu moris ba

nafatin. Maibé, atu bele moris ba nafatin iha Para

´ızu, agora

ita tenke adora Maromak iha dalan ne’ebé loos no moris

tuir ninia hakarak. Triste katak ema barak lakohi halo nu-ne’e. Tan ne’e, Jesus hatete: ‘Tama husi odamatan kloot b

á;

basá odamatan boot no dalan luan mak lori ema atu lakon

an, no ema barak liu husi nia. Maibé odamatan kloot tebes

no dalan ki’ik duni mak lori ema ba moris, no ema uitoande’it mak hetan nia.’ (Mateus 7:13, 14) Relijiaun loos loriema ba moris rohan-laek. Relijiaun falsu lori ema ba lakonan, ka mate. Maromak Jeov

á lakohi ema atu mate, tan ne’e

mak nia f´

o oportunidade ba ema iha rai hotu atu aprendekona-ba nia. (2 Pedro 3:9) Nune’e, dalan ne’eb

é ita hili atu

adora Maromak bele lori ita ba moris, ka mate.

OINS´

A MAK BELE HETAN RELIJIAUN NE’EBÉ LOOS

5 Oinsá mak ita bele hetan ‘dalan atu lori ba moris’? Jesus

3. Tuir Jesus nia liafuan, ita tenke halo saida atu Maromak bele simu ita?4. Jesus nia liafuan kona-ba dalan rua katak s

á? Dalan ida-ida lori ema

ba ne’ebé?

5. Oinsá mak ita bele hatene ema ne’eb

é hala’o relijiaun loos?

Adorasaun ne’eb´

e Maromak simu 145

hatete katak ita bele hatene relijiaun ne’ebé loos husi haha-

lok ne’ebé ema hatudu, hodi dehan: ‘Imi sei hatene sira husi

sira-nia fuan. . . . Ai hotu ne’ebé di’ak f

ó fuan di’ak.’ (Mateus

7:16, 17) Liafuan ne’e katak, hanesan ita bele hatene ai husinia fuan, ita bele hatene ema ne’eb

é hala’o relijiaun loos liu-

husi buat ne’ebé sira fiar no sira-nia hahalok. Maski sira la

perfeitu no halo sala, sira nu’udar grupu, koko maka’as atuhalo tuir Maromak nia hakarak. Mai ita haree dalan neenatu hatene ema ne’eb

é hala’o relijiaun loos.

6 Maromak nia atan uza B´ıblia nu’udar sira-nia hanorin

nia hun. B´ıblia rasik hatete: ‘Maromak leno Eskritura hotu;

nia di’ak atu hanorin, atu halakon hanorin ne’ebé laloos,

atu sai matadalan ba ema nia moris, no atu hanorin sira saisantu. Nune’e mak ema Maromak nian bele hetan kbiit nohadi’a an ba hahalok di’ak sira.’ (2 Timoteo 3:16, 17) Ap

ós-

tolu Paulo hakerek ba nia maluk kristaun: ‘Wainhira amihato’o liafuan di’ak ba imi, imi rona no simu nia, la’

ós nu’u-

dar ema nia liafuan, maibé nu’udar Maromak nia liafuan,

ne’ebé serbisu iha ema sira-ne’eb

é fiar.’ (1 Tesalonika 2:13)

Tan ne’e, sira-nia fiar no hahalok la’´

os husi ema nia hanoinka tradisaun. Sira-nia fiar mai husi Maromak nia Liafuan,B

´ıblia.

7 Jesus Kristu f´

o ezemplu hodi hanorin husi Maromak niaLiafuan. Iha orasaun ba ninia Aman iha lalehan, nia hatete:‘Ita-nia liafuan mak lia-loos.’ (Joao 17:17) Jesus fiar Maro-mak nia Liafuan, no buat hotu ne’eb

é nia hanorin mai husi

Eskritura. Dala barak Jesus hatete: “Hakerek tiha ona.” (Ma-teus 4:4, 7, 10) Depois, nia repete tuir eskritura ida. Hanesanne’e m

ós, Maromak nia povu ohin loron la hanorin sira ra-

sik nia hanoin. Sira fiar B´ıblia mak Maromak nia Liafuan,

no buat hotu ne’ebé sira hanorin mai husi B

´ıblia.

8 Ema ne’eb´

e hala’o relijiaun loos adora Maromak Jeov´

a

6, 7. Saida mak Maromak nia atan sira-nia hanoin kona-ba B´ıblia? Oin-

sá mak Jesus f

ó ezemplu kona-ba ida-ne’e?

8. Ema ne’ebé adora Maromak Jeov

á sei halo saida?


EMA NE’EB´

E ADORA MAROMAK LOOS

ˇ uza B´ıblia nu’udar sira-nia hanorin nia hun

ˇ adora Maromak Jeová mesak de’it no haklaken nia naran

ˇ hatudu domin ne’ebé loos ba malu

ˇ simu Jesus nu’udar dalan ne’ebé Maromak f

ó atu hetan

salvasaun

ˇ la’ós parte husi mundu aat ne’e

ˇ dehan sai katak Maromak nia Reinu de’it mak fó

esperansa ba ema

mesak de’it no haklaken nia naran. Jesus hatete: ‘´

O sei adora´

o-nia Na’i,´

o-nia Maromak; Nia de’it mak´

o sei hana’i.’ (Ma-teus 4:10) Jesus repete tuir eskritura iha Deuteron

ômio 6:13

iha lia-ebraiku, ne’ebé hakerek Maromak nia naran. Tan

ne’e, Maromak nia atan m´

os adora Maromak Jeová mesak

de’it. No m´

os, sira f´

o-hatene ema seluk kona-ba Maromaknia naran no nia hanesan saida. Salmo 83:18 hatete: “Ita,ne’eb

é naran Jeov

á, Ita mesak de’it mak Maromak Aas Liu

Hotu iha mundu tomak.” Jesus hatudu ezemplu kona-baajuda ema atu ko

ñese Maromak, hanesan nia hatete iha ora-

saun: ‘Ha’u haklaken tiha Ita naran ba ema sira-ne’ebé Ita

haraik mai ha’u husi mundu.’ (Joao 17:6) Hanesan ne’e m´

osohin loron, ema ne’eb

é adora Maromak iha dalan ne’eb

é

loos hanorin ema seluk kona-ba Maromak nia naran, niahakarak, no m

ós ninia hahalok.

9 Maromak nia povu hatudu domin ne’eb´

e loos iha sira-nialeet. Jesus hatete: ‘Nune’e mak ema hotu sei hatene katakimi ha’u-nia eskolante sira: wainhira imi hadomi malu.’(Joao 13:35) Ema kristaun sira iha ap

óstolu sira-nia tem-

pu iha domin hanesan ne’e. Domin ne’ebé loos la haree

ema nia k´

or, rasa, no nasaun, no m´

os la husik buat ida atuhaketak sira. (Koloso 3:14) Ema ne’eb

é tuir relijiaun falsu la

iha domin hanesan ne’e ba sira-nia maluk. Oinsá mak ita

hatene ida-ne’e? Maski sira-nia relijiaun hanesan, sira ohomalu tanba rai ka rasa lahanesan. Ema kristaun ne’eb

é loos

la kaer surik ka kilat atu oho sira-nia maluk kristaun ka emaseluk. B

´ıblia hatete: ‘Nune’e mak bele haree Maromak nia

oan sira sé loos no Diabu nia oan sira s

é loos: Ema ne’eb

é

la halo buat ne’ebé loos, ka la hadomi nia maluk la’

ós Maro-

mak nia oan. . . . Ita sei hadomi malu. Imi labele sai hanesanCaim; nia ida ne’eb

é aat-na’in ninian; nia oho nia alin ra-

sik, Abel.’ — 1 Joao 3:10-12; 4:20, 21.10 Klaru, domin ne’eb

é loos la’

ós katak la oho ema de’it.

Ema kristaun loos uza sira-nia tempu, forsa, no osan atu

9, 10. Ema kristaun loos hatudu domin ba malu iha dalan saida de’it?


ajuda no anima malu, hodi la hanoin ba sira-nia an de’it.(Ebreu 10:24, 25) Sira ajuda malu iha tempu ne’eb

é susar,

no sira la bosok ema seluk. Tuir loloos, sira halo tuir kon-sellu husi B

´ıblia ne’eb

é haruka atu ‘halo di’ak ba ema hotu’.

— Galasia 6:10.11 Ema kristaun loos simu Jesus Kristu nu’udar dalan ne’eb

é

Maromak f´

o atu hetan salvasaun. B´ıblia hatete: ‘La iha mak-

soin husi ema seluk, no la iha naran seluk iha lalehan niaokos atu f

ó ba ema atu hodi nia, ita hetan maksoin.’ (Apos-

tolu 4:12) Hanesan ita aprende iha Kap´ıtulu 5, Jesus f

ó ninia

moris nu’udar sakrif´ısiu atu salva ema ne’eb

é halo tuir. (Ma-

teus 20:28) Liután ne’e, Maromak hili Jesus nu’udar Liurai

ba ninia Reinu iha lalehan atu ukun mundu tomak. Nom

ós Maromak hatete katak se ita hakarak moris ba nafatin,

ita tenke halo tuir Jesus no ninia hanorin. Tan ne’e, B´ıblia

hatete: ‘Ema ne’ebé fiar iha Oan-Mane hetan moris rohan-

laek; maibé ema ne’eb

é lakohi rona Oan-Mane sei la haree

moris.’ — Joao 3:36.12 Ema ne’eb

é adora Maromak iha dalan ne’eb

é loos la’

ós

parte husi mundu ne’e. Iha tribunál Jesus hatete ba ukun-

na’in husi rai-Roma naran Pilatos: ‘Ha’u-nia reinu la’´

osraiklaran ne’e nian.’ (Joao 18:36) Ema ne’eb

é halo tuir Jesus,

maski hela iha nasaun ne’ebé de’it, hili ona atu sai povu ba

Jesus nia Reinu ne’ebé ukun iha lalehan. Tan ne’e, sira nun-

ka envolve iha problema pol´ıtiku naran de’it ne’eb

é mosu

iha raiklaran ka mundu, no nunka apoia partidu pol´ıtiku

ruma. Maibé, sira m

ós la mete ema seluk ne’eb

é hakarak

atu tuir partidu pol´ıtiku, sai kandidatu, ka halo votasaun.

Maski Maromak nia povu la envolve iha pol´ıtika, sira nafatin

halo tuir lei. Tanbasá? Tanba Maromak nia Liafuan haru-

ka sira atu ‘hamta’uk ukun-na’in sira’ governu nian. (Roma13:1) Kuandu buat ne’eb

é ukun-na’in sira haruka la hanesan

11. Tanbasá mak importante atu simu Jesus Kristu nu’udar dalan ne’eb

é

Maromak f´

o atu hetan salvasaun?12. La’

ós parte husi mundu ne’e katak s

á?

Adorasaun ne’eb´

e Maromak simu 149

ho buat ne’ebé Maromak haruka, ema ne’eb

é adora Maro-

mak sei halo tuir ezemplu ne’ebé ap

óstolu sira hatudu. Sira

hatete: “Ami sei halo tuir Maromak nia hakarak liu ema sira-nian.” — Apostolu 5:29; Marcos 12:17.

13 Ema ne’eb´

e tuir Jesus haklaken katak Maromak nia Rei-nu de’it mak bele f

ó esperansa ba ema. Jesus hatete nanis:

13. Saida mak Jesus nia dix´ıpulu sira-nia hanoin kona-ba Maromak nia

Reinu? Ida-ne’e book sira atu halo saida?

Hodi serb´ı Maromak Jeov

á hamutuk ho ninia povu,

Ita sei hetan buat barak liu duk´

e buat ne’eb´

e Ita lakon


‘Lia-foun reinu nian ne’e, ema sei haklaken iha mundu to-mak hodi f

ó sasin ba povu hotu. Iha oras ne’eb

á, buat hotu

nia rohan sei to’o mai.’ (Mateus 24:14) Duké anima ema tau

fiar ba ema nia ukun atu rezolve problema, Jesus Kristu niadix

´ıpulu sira ne’eb

é loos dehan sai katak Maromak nia Rei-

nu de’it mak bele f´

o esperansa ba ema. (Salmo 146:3) Jesushanorin ita atu harohan ba Maromak atu haraik governuperfeitu ne’e mai ita, hodi hatete: ‘Halo Ita-nia reinu to’omai ami. Halo tuir Ita-nia hakarak ba iha rai nu’udar ihalalehan.’ (Mateus 6:10) Maromak nia Liafuan hatete naniskatak Reinu ne’e sei “harahun no halakon reinu sira-ne’ehotu [ne’eb

é agora iha], no reinu ne’e rasik sei hamriik ba

tempu ne’ebé la bele sura”. — Daniel 2:44.

14 Haree tiha buat hirak-ne’e, husu ba Ita-nia an: ‘Relijiaunsaida mak uza B

´ıblia nu’udar sira-nia hanorin nia hun no

haklaken Maromak Jeová nia naran? Grupu saida mak halo

tuir Maromak kona-ba hatudu domin ne’ebé loos, fiar Jesus,

la hola parte iha mundu ne’e, no dehan sai katak Maromaknia Reinu de’it mak esperansa ne’eb

é loos ba ema? Husi

relijiaun hotu iha mundu, ida ne’ebé mak halo tuir buat

hirak-ne’e hotu?’ Ita bele haree ho klaru katak grupu ne’emak Testemu

ña ba Jeov

á. — Isa

´ıas 43:10-12.

ITA SEI HALO SAIDA?15 Fiar Maromak de’it lato’o atu halo nia kontente. Tuir

loloos, B´ıblia hatete katak anju aat sira m

ós fiar katak Ma-

romak iha. (Tiago 2:19) Maibé, anju aat sira la halo tuir

Maromak nia hakarak no Maromak la simu sira. Atu Maro-mak bele simu ita, ita tenke halo tuir ninia hakarak. No m

ós

ita tenke haketak an husi relijiaun falsu no kaer metin adora-saun ne’eb

é loos.

14. Tuir Ita-nia hanoin, relijiaun ida-ne’ebé mak hala’o adorasaun

ne’ebé loos?

15. Fiar de’it katak Maromak iha, ne’e lato’o. Saida tan mak Maromakhakarak ita atu halo?

Adorasaun ne’eb´

e Maromak simu 151

16 Ap´

ostolu Paulo hatudu katak ita la bele hola parte ihaadorasaun ne’eb

é laloos. Nia hakerek: ‘“Mai besik b

á husi

sira leet no haketak an husi sira,” Na’i dehan, “no keta konabuat ne’eb

é fo’er; hafoin Ha’u sei simu imi.” ’ (2 Korinto 6:

17; Isa´ıas 52:11) Tan ne’e, ema kristaun ne’eb

é loos hadook

an husi buat hotu ne’ebé iha relasaun ho adorasaun ne’eb

é

laloos.17 B

´ıblia hatudu katak relijiaun falsu hotu mak parte husi

‘Babil´

onia Boot’.� (Apokalipse 17:5) Ida-ne’e halo itahanoin-hetan sidade antigu ida naran Babil

ónia. Liutiha

Rai-Nabeen iha Noé nia tempu, husi sidade ne’e mak hah

ú

relijiaun falsu nia hanorin no lisan ne’ebé ema hala’o to’o

agora. Porezemplu, ema Babil´

onia adora maromak trindadesira, katak maromak na’in-tolu ne’eb

é hamutuk ida de’it.

Ohin loron, relijiaun barak fiar doutrina Trindade nu’udarhanorin ne’eb

é importante tebes. Maib

é B

´ıblia hanorin ho

klaru katak iha Maromak loos mesak de’it, naran Jeová, no

Jesus Kristu mak ninia Oan. (Joao 17:3) Ema Babil´

onia fiarm

ós katak ema mate nia klamar moris hela no bele hetan

terus iha infernu. Ohin loron m´

os relijiaun barak hanorinhanesan ne’e.

18 Tanba ema Babil´

onia nia adorasaun habelar tiha onaiha mundu tomak, ita bele hatete katak Babil

ónia Boot re-

prezenta relijiaun hotu ne’ebé kontra hasoru Maromak

Jeová. No Maromak f

ó-hatene nanis katak relijiaun falsu

sira-ne’e sei lakon derrepente de’it. (Apokalipse 18:8) Itabele komprende ka lae, tans

á mak importante duni atu Ita

haketak an husi buat hotu ne’ebé iha relasaun ho Babil

ó-

nia Boot? Maromak Jeová hakarak atu Ita ‘hadook’ an husi

� Atu hetan informasaun kona-ba tanbasá Babil

ónia Boot reprezenta

relijiaun falsu hotu iha mundu ne’e, haree Apéndise iha p

ájina 219-20.

16. Saida mak ita tenke halo atu la hola parte iha relijiaun falsu?17, 18. Saida mak ‘Babilonia Boot’? Tanbasa mak ita tenke ‘hadook’an husi Babilonia Boot agora kedas?


Babil´

onia Boot agora kedas, molok nia sei lakon. — Apoka-lipse 18:4.

19 Kuandu Ita deside atu haketak an husi relijiaun falsu,karik ema balu sei hadook an husi Ita. Maib

é, hodi serb

´ı

Maromak Jeová hamutuk ho ninia povu, Ita sei hetan buat

barak liu duké buat ne’eb

é Ita lakon. Hanesan Jesus nia dix

´ı-

pulu sira iha tempu uluk ne’ebé husik buat barak atu tuir

nia, Ita m´

os sei hetan fali maluk kristaun barak hanesanmaun no alin. Ita sei sai parte iha fam

´ılia boot ema kristaun

loos nian iha mundu tomak, ne’ebé hatudu domin ne’eb

é

loos ba malu. No m´

os Ita sei iha esperansa kapás kona-ba

moris rohan-laek ‘iha tempu ne’ebé atu mai’. (Marcos 10:28-

30) Karik sira ne’ebé hadook an husi Ita sei buka-hatene sa-

ida mak B´ıblia hanorin no ikusmai sei adora Maromak Jeov

á

hamutuk ho Ita.20 B

´ıblia hanorin katak Maromak sei halakon buat aat

hotu iha mundu ne’e, no ninia Reinu sei ukun mundu hodalan ne’eb

é loos. (2 Pedro 3:9, 13) Mundu foun ne’e sei fu-

rak tebetebes! No iha ne’ebá sei iha relijiaun ida de’it, katak

adorasaun ne’ebé loos. Di’ak atu foti desizaun agora kedas

hodi halibur an ho sira ne’ebé adora Maromak iha dalan

ne’ebé loos, loos ka lae?

19. Ita sei hetan saida de’it kuandu serb´ı Maromak Jeov

á?

20. Maromak sei f´

o futuru kapás saida ba ema ne’eb

é hala’o relijiaun

loos?


ˇ Relijiaun ida de’it mak loos. — Mateus 7:13, 14.

ˇ Ita bele hatene ema ne’ebé hala’o relijiaun

ne’ebé loos liuhusi buat ne’eb

é sira fiar no

sira-nia hahalok. — Mateus 7:16, 17.

ˇ Testemu˜

na ba Jeová hala’o adorasaun ne’eb

é

Maromak simu. — Isa´ıas 43:10.

Adorasaun ne’eb´

e Maromak simu 153

HANOIN to’ok, Ita hatene katak ema ruma tau venenuiha Ita-nia bee-matan. Venenu ne’e bele halo Ita mate. Itasei halo saida? Ita buka fali kedas bee ne’ebe moos. Maskinune’e, Ita hanoin nafatin: ‘Venenu ne’e kona ha’u kalae?’

2 Ita iha situasaun hanesan ne’e ho relijiaun falsu. Bıbliahanorin katak adorasaun husi relijiaun falsu hanesanvenenu, tanba sira-nia hanorin no hahalok ne’ebe fo’er.(2 Korinto 6:17) Tan ne’e importante tebes ba Ita atu saihusi ‘Babilonia Boot’, relijiaun falsu hotu ne’ebe kontrahasoru Maromak Jeova. (Apokalipse 18:2, 4) Ita sai tihaona husi relijiaun falsu ka lae? Se sai tiha ona, Ita halobuat ne’ebe di’ak tebes. Maibe, hadook an ka sai husi re-lijiaun falsu de’it lato’o. Depois ne’e, Ita tenke husu baIta-nia an rasik: ‘Ha’u sei fiar ka halo buat ruma ne’ebeiha relasaun ho adorasaun ne’ebe falsu ka lae?’ Mai itaharee ezemplu balu.

1, 2. Kuandu sai tiha husi relijiaun falsu, pergunta saida mak Ita tenkehusu ba Ita-nia an? Tanbas

á mak importante atu halo nune’e?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-NEEN

Hamriik metin ihaadorasaun ne’eb

é loos

Saida mak B´ıblia hanorin kona-ba uza imajen ka

estátua no hamulak ba bei’ala sira?

Oinsá mak ema kristaun nia hanoin kona-ba

loron-boot relijiaun nian?

Oinsá mak Ita bele esplika Ita-nia fiar ba ema

maib´

e la halo sira hirus?

ADORA IMAJEN KA EST´

ATUANO HAMULAK BA BEI’ALA SIRA

3 Ema balu iha imajen, estatua ka buat lulik kleur ona.Ita mos hanesan ne’e ka lae? Se nune’e, karik Ita sentesala ka oin-seluk fali atu la uza buat hanesan ne’e kuan-du halo orasaun ba Maromak. Dala ruma Ita-nia larangosta nafatin buat hirak-ne’e. Maibe Maromak mak beledeside dalan atu hala’o adorasaun ne’ebe nia simu, noBıblia hanorin katak Maromak lakohi ita uza imajen ka es-tatua. (

Êxodo 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaıas 42:8; 1 Joao 5:

21) Tan ne’e, Ita bele hamriik metin iha adorasaun ne’ebeloos hodi halakon Ita-nia sasan ruma ne’ebe iha rela-saun ho adorasaun ne’ebe laloos. Loos duni, haka’as anatu hanoin ba buat hirak-ne’e hanesan Jeova hanoin. Ma-romak Jeova “hakribi” buat sira-ne’e. — Deuteronomio27:15.

3. (a) Saida mak B´ıblia hatete kona-ba uza imajen ka est

átua iha adora-

saun? Tanbasá mak ema balu sente susar atu simu Maromak nia hanoin?

(b) Saida mak Ita tenke halo ho Ita-nia sasán ruma ne’eb

é iha relasaun

ho adorasaun ne’ebé laloos?

155

4 No m´

os, ema barak ne’ebé tuir relijiaun falsu hamulak ba

sira-nia bei’ala sira. Antes aprende lia-loos husi B´ıblia, balu

fiar katak ema mate nia klamar sei moris hela no bele ajudaka halo aat ba ema ne’eb

é moris. Karik, uluk Ita halo buat

barak atu halo kontente Ita-nia bei’ala sira-nia klamar. Maibé

hanesan Ita aprende ona iha Kap´ıtulu 6 iha livru ne’e, ema

ne’ebé mate ona la moris iha fatin ruma no m

ós la hanoin

buat ida. Se nune’e, maski Ita koko atu ko’alia ho sira, ne’esaugati de’it. Ema fiar katak sira simu mensajen husi emamate, maib

é tuir loloos, mensajen sira-ne’e mai husi anju aat

sira. Tan ne’e, Maromak Jeová bandu ema Izra

él la ko’alia ho

matebian sira no m´

os la halo buat ruma ho matan-dook sira.— Deuteron

ômio 18:10-12.

5 Se uluk Ita m´

os adora imajen ka estátua, ka hamulak ba

bei’ala sira, Ita bele halo saida? Lee no hanoin didi’ak eskri-tura husi B

´ıblia ne’eb

é hatudu Maromak nia hanoin kona-ba

buat hirak-ne’e. Halo orasaun ba Maromak Jeová loroloron

atu f´

o-hatene Ita-nia hakarak atu hamriik metin iha adora-saun ne’eb

é loos, no husu ajuda atu Ita m

ós bele hanoin tuir

Maromak nia hanoin. — Isa´ıas 55:9.

NAT´

AL — JESUS NIA DIXÍPULU

SIRA ULUK LA SELEBRA6 Karik adorasaun bele sai lamoos tanba loron-boot sira

husi relijiaun falsu. Porezemplu, hanoin to’ok kona-ba Na-tal. Ema hatete katak sira selebra Natal atu komemoraJesus nia loron-moris, no relijiaun kristaun barak sele-bra loron ida-ne’e. Maibe, la iha buat ida ne’ebe hatudukatak Jesus nia dixıpulu sira iha tempu uluk selebra loron

4. (a) Oinsá mak ita bele hatene katak hamulak ba bei’ala sira saugati

de’it? (b) Tanbasá mak Maromak Jeov

á bandu ninia povu atu labele halo

buat ruma ho matan-dook sira?5. Se uluk Ita adora imajen ka est

átua, ka hamulak ba bei’ala sira, saida

mak Ita bele halo?6, 7. (a) Ema selebra Nat

ál atu komemora saida? Jesus nia dix

´ıpulu sira

iha tempu uluk halo ida-ne’e ka lae? (b) Iha Jesus nia dix´ıpulu sira-nia

tempu, selebrasaun loron-moris iha relasaun ho saida?


ne’e. Livru Sacred Origins of Profound Things (Buat kle’annia hun ne’ebe sagradu) hatete: “Durante tinan atus ruahusi tempu ne’ebe Kristu moris, la iha ema ida ne’ebe ha-tene bainhira loos mak Kristu moris, no ema barak la ihainterese kona-ba ne’e.”

7 Maski Jesus nia dixıpulu balu karik hatene loos Jesusnia loron-moris, sira la selebra loron ne’e. Tanbasa? Tan-ba hanesan livru The World Book Encyclopedia hakerek,ema kristaun iha tempu uluk “hanoin festa halo-tinannu’udar kostume ne’ebe mai husi relijiaun falsu”. Bıbliatemi festa halo-tinan dala rua de’it, no festa rua ne’e hotukona-ba ulun-na’in sira ne’ebe la adora Maromak Jeova.(Genesis 40:20; Marcos 6:21) Iha tempu uluk, ema sele-bra maromak falsu sira-nia loron-moris hodi hana’i sira.Porezemplu, loron 24 iha fulan-Maiu, ema Roma selebramaromak-feto Diana nia loron-moris. Loron tuirmai, siramos selebra Apolo, maromak loro-matan, nia loron-moris.Tan ne’e, selebrasaun kona-ba loron-moris mai husi reli-jiaun falsu, la’os mai husi relijiaun kristaun ne’ebe loos.

8 Iha razaun ida tan ne’ebé hatudu katak ema kristaun

sira iha tempu uluk la selebra Jesus nia loron-moris. Kla-ru katak sira hatene selebrasaun loron-moris iha relasaunho ema nia fiar ne’eb

é laloos. Porezemplu, iha tempu anti-

gu ema Grésia no ema Roma barak fiar katak, kuandu ema

ida foin moris, esp´ıritu ida m

ós akompa

ña no proteje ema

ne’e durante tempu ne’ebé nia sei moris. Livru The Lore of

Birthdays (Tradisaun kona-ba loron-moris) hatete: “Esp´ıritu

ne’e iha relasaun espesiál ho maromak ne’eb

é moris iha data

ne’ebé hanesan ho ema ida-idak.” Loos, Maromak Jeov

á la

gosta selebrasaun ne’ebé liga Jesus ho ema nia fiar ne’eb

é la-

loos hanesan ne’e. (Isa´ıas 65:11, 12) Se nune’e, tanbas

á mak

ema barak ohin loron selebra Natál?

8. Esplika to’ok relasaun entre selebrasaun loron-moris ho ema nia fiarne’eb

é laloos.

Hamriik metin iha adorasaun ne’eb´

e loos 157

NAT´

AL NIA HUN9 Liutiha tinan atus tolu husi tempu Jesus, ema foin ko-

mesa atu selebra ninia loron-moris iha loron 25fulan-Dezembru. Maib

é data ne’e la’

ós data ne’eb

é Jesus

moris.� Se nune’e, tansá mak ema hili 25 Dezembru nu’udar

Jesus nia loron-moris? Karik ema balu ne’ebé temi sira-nia an

nu’udar ema kristaun “hakarak halo data [Natál] kaer metin

ho data ne’ebé ema Roma selebra ‘loro-matan nia moris’”.

(The New Encyclopædia Britannica) Iha tempu malirin iha raiRoma, ema jentiu fiar katak loro-matan sai fraku liu, nune’esira halo festa atu bolu fali loro-matan ne’eb

é la’o-rai dook,

hodi nune’e sira bele hetan naroman no manas. Sira hanoinkatak 25 Dezembru mak data ne’eb

é loro-matan komesa

atu fila fali. Tanba ulun-na’in relijiaun kristaun sira hakarakema jentiu sira sai fali ema kristaun, sira simu festa ida-ne’eno koko atu halo selebrasaun ne’e saihanesan selebrasaun “kristaun” nian.�

10 Husi tempu uluk, ema barak ha-tene ona katak Nat

ál mai husi

jentiu sira-nia festa, la’´

os husi B´ıblia.

Tan ne’e, maizumenus tinan 350 liu-b

á, ulun-na’in sira iha rai-Inglaterra

no kol´

onia iha rai-Amérika bandu ema

atu labele selebra Natál. Iha loron Na-

� Haree Apéndise iha p

ájina 221-2.

� Festa Saturnalia m´

os razaun ida tan atuhili 25 Dezembru nu’udar loron Nat

ál. Ema

Roma sira selebra festa ne’e iha loron 17 to’o24 iha fulan-Dezembru atu hahi’i sira-nia ma-romak ne’eb

é tau matan ba to’os. Durante fes-

ta ne’e, sira han, hemu, dansa, no m´

os trokaprezente ba malu.

9. Oinsá mak data 25 Dezembru sai data

ne’ebé ema selebra Jesus nia moris?

10. Iha tempu uluk, tanbasá mak ema balu la

selebra Natál?

Ita hakarak hanrebusadu ne’eb

é

foti husi baletaka lae?


tál, ema ne’eb

é la b

á serbisu m

ós tenke selu multa. Maib

é,

lakleur, ema hah´

u fali kostume uluk nian, no tau tan kos-tume foun oioin. Ikusmai, Nat

ál sai fali loron-boot ne’eb

é

importante, no ohin loron ema iha rai barak selebra loronne’e. Maski nune’e, tanba Nat

ál nia hun mak relijiaun falsu,

ema ne’ebé hakarak halo Maromak kontente la selebra lo-

ron ne’e, no la selebra m´

os loron-boot sira seluk ne’ebé mai

husi adorasaun ne’ebé laloos.�

LORON-BOOT NIA HUN IMPORTANTE KA LAE?11 Ema balu hatene ona katak loron-boot hanesan Nat

ál

mai husi relijiaun falsu, maibé sira hanoin katak la sala atu

selebra loron sira-ne’e. Tuir loloos, kuandu selebra loron-boot sira-ne’e, ema barak la hanoin kona-ba adorasaunne’eb

é laloos. Sira selebra loron ne’e tanba tempu di’ak atu

halibur fam´ılia no hatudu domin ba malu. Ita m

ós sente

hanesan ne’e ka lae? Se nune’e, Ita sente susar atu hamriikmetin iha adorasaun ne’eb

é loos, karik la’

ós tanba hakarak

tuir relijiaun falsu maibé tanba hadomi fam

´ılia. La halu-

ha katak Maromak Jeová, ne’eb

é harii fam

´ılia, hakarak Ita

atu iha relasaun di’ak ho Ita-nia fam´ılia sira. (Efeso 3:14, 15)

Maibé Ita bele hametin relasaun ne’e iha dalan ne’eb

é Ma-

romak simu. Ap´

ostolu Paulo hakerek kona-ba buat ne’ebé

importante liu: ‘Buka-hatene buat ne’ebé Na’i hakarak husi

imi.’ — Efeso 5:10.12 Karik Ita sente katak iha tempu agora loron-boot ida nia

hun la iha relasaun ho loron-boot ne’e. Importante atu buka-hatene loron-boot sira-nia hun ka lae? Sin! Hanoin to’ok: Itahetan rebusadu ida iha baleta. Ita hakarak foti no han re-busadu ne’e ka lae? Lae duni! Rebusadu ne’e lamoos ona.

� Atu hatene ema kristaun loos sira-nia hanoin kona-ba loron-bootsira seluk, lee Ap

éndise iha p

ájina 222-3.

11. Tanbasá mak ema balu selebra loron-boot sira? Maib

é saida mak im-

portante liu?12. Tans

á mak ita tenke hasees an husi kostume ka selebrasaun ne’eb

é

mai husi adorasaun ne’ebé laloos? Esplika to’ok.


e loos 159

Hanesan ne’e, maski loron-boot m´

os haree hanesan buatne’eb

é di’ak, karik loron-boot ne’e mai husi hun ne’eb

é la-

moos. Atu hamriik metin iha adorasaun loos, ita presizahanoin hanesan profeta Isa

´ıas. Nia hatete ba povu ne’eb

é

hala’o adorasaun ne’ebé loos: “Keta kona buat ida ne’eb

é la-

moos.” — Isa´ıas 52:11.

UZA MATENEK ATU HASORU EMA SELUK13 Kuandu Ita deside atu la hola parte iha loron-boot ruma,

karik Ita sei hasoru problema balu. Porezemplu, karik Ita-niamaluk iha serbisu-fatin hanoin tans

á mak Ita la tuir ativi-

dade ne’ebé sira hotu halo. No se ema f

ó prezente ruma iha

loron Natál, saida mak Ita sei halo? Sala atu simu prezente

ne’e ka lae? Se Ita-nia kaben nia fiar lahanesan ho Ita-nian,Ita sei halo saida? Ita bele halo saida atu Ita-nia oan la belesente laran-moras tanba la selebra loron-boot ida?

14 Ita presiza uza matenek atu hatene oinsá mak Ita bele

hasoru situasaun hanesan ne’e. Se ema ruma f´

o boas-festasde’it, Ita bele dehan obrigadu ba nia. Maib

é, se vizi

ñu ka ma-

luk ne’ebé Ita hasoru beibeik mak f

ó boas-festas ba Ita, saida

mak Ita bele halo? Karik, Ita hakarak atu esplika uitoan. Ihasituasaun hotu, uza matenek. B

´ıblia hatete: ‘Ko’alia ho laran-

di’ak bá, hodi tau masin uitoan, atu imi bele hatene oins

á

imi sei hatán ba ema ida-ida.’ (Koloso 4:6) Kuidadu atu la

hat´

un ema seluk, maibé esplika didi’ak kona-ba Ita-nia fiar.

Esplika ho klaru katak Ita la kontra kona-ba f´

o prezente kahan hamutuk maib

é hakarak halo nune’e iha tempu seluk.

15 Se ema hakarak f´

o prezente ruma ba Ita, Ita sei halo sa-ida? Ne’e m

ós depende ba situasaun. Karik ema hatete: “Ha’u

hatene ona katak Ita la selebra loron-boot ne’e. Maibé ha’u

hakarak f´

o prezente ba Ita.” Ita bele hanoin katak simu pre-zente ne’e la’

ós katak hola parte iha selebrasaun. Se ema ne’e

13. Kuandu Ita la hola parte iha loron-boot ruma, problema saida de’itmak bele mosu?14, 15. Se ema f

ó boas-festas ka prezente ruma tanba loron-boot, saida

mak Ita bele halo?


la hatene kona-ba Ita-nia fiar, Ita bele f´

o-hatene nia katak Itala selebra loron-boot ne’e. Se ko’alia nune’e, sai fasil liu atuesplika tans

á Ita simu prezente maib

é la f

ó prezente ba sira

iha loron ne’e. Maibé, dala ruma ema f

ó prezente atu koko

Ita, hodi Ita la kaer metin ba Ita-nia fiar tanba hakarak sa-s

án. Se nune’e, di’ak liu atu la simu prezente ne’e.

OINS´

A KONA-BA ITA-NIA FAMÍLIA?

16 Se Ita-nia fam´ılia nia fiar la hanesan ho Ita-nian, saida

mak Ita bele halo? Dala ida tan, uza matenek. Ita la presizadiskute kona-ba kostume no selebrasaun ida-idak ne’eb

é Ita-

nia fam´ılia halo. Maib

é, hatudu respeitu ba sira-nia direitu

atu fiar tuir sira-nia hakarak, hanesan m´

os Ita hakarak sirahatudu respeitu ba Ita-nia direitu atu fiar tuir Ita-nia hakarak.(Mateus 7:12) Hasees an husi atividade hotu ne’eb

é apoia

selebrasaun ne’e. Maibé, kona-ba atividade ruma ne’eb

é la

halo Ita hola parte iha selebrasaun ne’e rasik, tetu didi’ak.Halo buat hotu hodi la husik Ita-nia laran sai makerek.— 1 Timoteo 1:18, 19.

17 Saida mak Ita bele halo atu Ita-nia oan la sente laran-moras tanba la selebra festa ne’eb

é la tuir B

´ıblia? Importante

mak buat ne’ebé Ita halo iha loron baibain. Inan-aman balu

buka oportunidade atu f´

o prezente ba sira-nia oan. Hanoinnafatin katak Ita bele f

ó Ita-nia tempu no domin ba Ita-nia

oan nu’udar prezente ne’ebé furak tebetebes.

HALA’O ADORASAUN NE’EBÉ LOOS

18 Atu halo Maromak kontente, Ita labele simu adorasaunne’eb

é laloos no tenke hamriik metin iha adorasaun ne’eb

é

loos. Oinsá mak Ita bele hamriik metin iha adorasaun ne’eb

é

loos? B´ıblia hatete: ‘Ita hanoin oins

á ita bele haka’as malu

16. Oinsá mak Ita bele uza matenek hodi hasoru situasaun ne’eb

é iha

relasaun ho loron-boot?17. Oins

á mak Ita bele ajuda Ita-nia oan atu la sente laran-moras kuan-

du haree ema seluk selebra loron-boot?18. Oins

á mak tuir reuniaun kristaun bele ajuda Ita atu hamriik metin

iha adorasaun ne’ebé loos?


e loos 161

atu hadomi no halo hahalok di’ak, hodi la haluha atuhalibur an, nu’udar balun halo daudaun ona, maib

é f

ó laran-

manas ba malu; liuliu tan imi haree katak loron ne’e besikona mai.’ (Ebreu 10:24, 25) Ita sente haksolok atu adora Ma-romak iha dalan ne’eb

é nia simu hodi tuir reuniaun kristaun

sira. (Salmo 22:22; 122:1) Iha reuniaun hanesan ne’e, emakristaun ne’eb

é laran-metin “hamutuk bele hametin malu”.

— Roma 1:12.19 Dalan seluk atu ajuda Ita hamriik metin iha adorasaun

ne’ebé loos mak f

ó-hatene ema kona-ba buat ne’eb

é Ita

aprende husi B´ıblia ho Testemu

ña ba Jeov

á. Ema barak “ha-

kilar tanis” tanba buat aat ne’ebé akontese daudaun iha

mundu ne’e. (Roma 8:22) Karik Ita hatene ema ruma ne’ebé

sente hanesan ne’e. Ita bele f´

o-hatene sira kona-ba esperan-sa husi B

´ıblia, loos ka lae? Kuandu Ita halibur an ho maluk

kristaun ne’ebé loos no ko’alia kona-ba lia-loos ne’eb

é furak

tebes husi B´ıblia, neineik-neineik Ita sei halakon sentimen-

tu ruma ne’ebé uluk Ita iha kona-ba adorasaun ne’eb

é laloos.

Se Ita hamriik metin iha adorasaun ne’ebé loos, Ita sei sai

kontente liu no sei simu bensaun barak husi Maromak Jeo-v

á. — Malaquias 3:10.

19. Tanbasá mak importante atu f

ó-hatene ema seluk kona-ba buat

ne’ebé Ita aprende husi B

´ıblia?


ˇ Adorasaun ne’ebé loos la uza imajen ka est

átua

no m´

os la hamulak ba bei’ala sira. —ˆ

Exodo20:4, 5; Deuteron

ômio 18:10-12.

ˇ Sala atu hola parte iha selebrasaun ne’ebé mai

husi relijiaun falsu. — Efeso 5:10.

ˇ Ema kristaun ne’ebé loos uza matenek kuandu

esplika sira-nia fiar ba ema seluk. — Koloso 4:6.


Hala’o adorasaun ne’eb´

e looshalo ita-nia moris kontente duni

MUNDU ki’ik liu se kompara ho lalehan ne’ebé nakonu ho

fitun. Tuir loloos, Maromak Jeová ne’eb

é “kria lalehan no

rai”, haree nasaun sira iha mundu ne’e hanesan bee-turukki’ik ne’eb

é monu husi balde. (Salmo 115:15; Isa

´ıas 40:15)

Maibé, B

´ıblia hatete: “Maromak Jeov

á besik ba ema ne’eb

é

bolu nia, ba sira ne’ebé bolu nia ho laran loos. Ema ne’eb

é

ta’uk nia, Nia sei kumpre sira-nia hakarak, no Nia sei ronaba sira-nia hakilar atu husu ajuda.” (Salmo 145:18, 19) Ha-noin to’ok, ida-ne’e katak s

á? Kriad

ór ne’eb

é boot liu sei

besik ho ita no rona ita, se ita bolu nia “ho laran loos”. Ne’eduni, atu bele ko’alia ba Maromak liuhusi orasaun makoportunidade furak tebes!

2 Maibé, se ita hakarak Maromak Jeov

á rona ba ita-nia

orasaun, ita tenke halo orasaun tuir nia hakarak. Oinsá mak

ita bele halo ida-ne’e se ita la hatene saida mak B´ıblia ha-

norin kona-ba orasaun? Tan ne’e, importante atu ita hatenesaida mak eskritura hatete kona-ba orasaun, tanba ida-ne’esei ajuda ita atu hakbesik liu ba Maromak Jeov

á.

1, 2. Tanbasá orasaun mak oportunidade ida ne’eb

é furak? Tanbas

á

mak ita tenke hatene saida mak B´ıblia hanorin kona-ba ida-ne’e?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-HITU

Hakbesik ba Maromakliuhusi orasaun

Tanbasá mak ita tenke halo

orasaun ba Maromak?

Ita tenke halo saida atu Maromak ronaba ita-nia orasaun?

Oinsá mak Maromak hat

án ita-nia orasaun?

TANBAS´

A MAK HALO ORASAUNBA MAROMAK JEOV

Á?

3 Tanbasá mak halo orasaun ba Maromak? Razaun im-

portante ida mak Maromak Jeová konvida ita atu halo

ida-ne’e. Maromak nia Liafuan hatete mai ita: ‘Imi keta la-ran-taridu kona-ba buat ruma. Iha buat hotu, harohan nohamulak b

á hodi f

ó-agradese; hato’o imi-nia harohan ba

Maromak. Nune’e, Maromak dame nian sei rai hela imi-niafuan no laran iha Kristu Jesus.’ (Filipe 4:6, 7) Nune’e, ita ha-karak duni simu konvite furak husi Ukun-Na’in ne’eb

é Aas

Liu iha lalehan no raiklaran tomak!4 Razaun importante seluk atu halo orasaun beibeik ba

Maromak Jeová mak atu hametin liu ita-nia relasaun ho

nia. Belun ne’ebé di’ak la ko’alia ba malu de’it bainhira sira

ida presiza buat ruma. Maibé, belun ne’eb

é di’ak hanoin

kona-ba ninia belun nia hakarak, hanoin no sentimentu.Hodi halo ida-ne’e, sira-nia relasaun sai metin liu tanba sirako’alia ho livre ba malu kona-ba buat hotu-hotu. Hanesan

3. Tanbasá mak ita tenke halo orasaun ba Maromak Jeov

á?

4. Oinsá mak halo orasaun beibeik ba Maromak Jeov

á bele hametin ita-

nia relasaun ho nia?

Maromak ne’eb´

e “krialalehan no rai” hakarakduni atu rona ba ita-niaorasaun

165

ne’e m´

os ita-nia relasaun ho Maromak Jeová. Hodi uza

livru ne’e, Ita aprende barak ona saida mak B´ıblia hanorin

kona-ba Maromak Jeová nia hahalok no ninia hakarak. Ita

reko˜

nese katak Maromak iha duni. Orasaun mak oportuni-dade ida atu f

ó-hatene buat ne’eb

é iha Ita-nia hanoin no

laran ba Aman iha lalehan. Bainhira Ita halo ida-ne’e, Ita saibesik liu ba Maromak Jeov

á. — Tiago 4:8.

ITA TENKE HALO SAIDA ATU MAROMAK RONABA ITA-NIA ORASAUN?

5 Maromak Jeová rona ba orasaun hotu ka lae? Hanoin

to’ok kona-ba saida mak Maromak hatete ba ema Izraél

ne’ebé sempre kontra Maromak iha tempu profeta Isa

´ıas.

Nia hatete: “Maski imi halo orasaun beibeik, Ha’u la rona;imi-nia liman nakonu ho raan.” (Isa

´ıas 1:15) Entaun, atu

Maromak rona ba ita-nia orasaun, depende ba ita-nia haha-lok. Tan ne’e, ita tenke halo tuir buat ne’eb

é Maromak husu

ita atu halo kona-ba orasaun.6 Bainhira halo orasaun, importante tebes atu ita hatudu

fiar. (Marcos 11:24) Ap´

ostolu Paulo hakerek: ‘Fiar la iha ka-rik, ema ida la bele monu loos ba Maromak nia laran, bas

á

ema hotu-hotu ne’ebé hakbesik ba Nia tenke fiar katak Nia

iha duni no katak Nia f´

o kolen ba sira ne’ebé buka Nia.’

(Ebreu 11:6) Fiar ne’ebé loos, la’

ós katak ita fiar de’it Ma-

romak iha no nia sei rona no hatán ita-nia orasaun. Maib

é

ita hatudu fiar ne’ebé loos liuhusi ita-nia hahalok iha ita-

nia moris loron-loron. — Tiago 2:26.7 Bainhira ita hakbesik Maromak Jeov

á liuhusi orasaun,

nia hakarak ita atu halo ida-ne’e ho haraik-an no laran-

5. Oinsá mak ita hatene katak Maromak la rona ba orasaun hotu?

6. Buat importante saida mak ita tenke hatudu atu Maromak rona baita-nia orasaun? Oins

á mak ita bele halo ida-ne’e?

7. (a) Tanbasá mak ita tenke hatudu respeitu ba Maromak Jeov

á kuan-

du halo orasaun? (b) Oinsá mak ita hatudu haraik-an no laran-moos

kuandu halo orasaun ba Maromak?


moos. Iha razaun di’ak atu haraik an bainhira ita ko’a-lia ba Maromak Jeov

á, loos ka lae? Bainhira ema ko’alia ba

liurai ka prezidente ida, sira ko’alia ho respeitu tan sira re-ko

ñese ninia pozisaun ne’eb

é aas. Nune’e m

ós, bainhira ita

halo orasaun ba Maromak Jeová, ita tenke hatudu respeitu

liután. (Tiago 4:6) Tuir loloos, nia mak “Maromak Aas Liu

Hotu”. (Gênesis 17:1) Bainhira halo orasaun ba Maromak,

ita tenke haraik an hodi reko˜

nese ita-nia pozisaun iha niaoin. Halo hanesan ne’e, sei book ita atu halo orasaun husiita-nia laran, no la dek

ór ka repete de’it ita-nia orasaun.

— Mateus 6:7, 8.8 Maromak m

ós sei rona ba ita-nia orasaun se ita-nia ha-

halok tuir buat ne’ebé ita husu ba nia. Maromak Jeov

á

hakarak ita atu haka’as an atu halo buat ne’ebé ita husu

ba nia. Porezemplu, se ita husu, ‘Haraik ai-han loron-loronnian mai ami’, ita tenke haka’as an atu halo serbisu saidade’it ne’eb

é ita bele halo atu hetan ai-han ne’e. (Mateus 6:

11; 2 Tesalonika 3:10) Se ita harohan ba Maromak atu ajudaita atu man

án hasoru hakarak isin nian, ita tenkes

ér kuida-

du no sees husi situasaun hotu ne’ebé bele halo ita monu

ba tentasaun. (Koloso 3:5) La’´

os buat hirak-ne’e de’it makita tenke halo, maib

é ita tenke buka-hatene resposta ba per-

gunta balu kona-ba orasaun.

HAT´

AN PERGUNTA BALU KONA-BA ORASAUN9 Ita halo orasaun ba s

é? Jesus hanorin nia dix

´ıpulu sira

atu harohan ba “Ami Aman iha lalehan”. (Mateus 6:9) En-taun, ita halo orasaun ba Maromak Jeov

á de’it. Maib

é,

Maromak Jeová hakarak atu ita reko

ñese nia Oan-Mane me-

sak, Jesus Kristu, nia pozisaun. Iha Kap´ıtulu 5, ita aprende

ona katak Maromak haruka Jesus to’o mundu atu f´

o nia

8. Oinsá mak ita-nia hahalok tuir buat ne’eb

é ita harohan?

9. Ita halo orasaun ba sé? No liuhusi s

é?

Hakbesik ba Maromak liuhusi orasaun 167

moris nu’udar sakrif´ısiu atu salva ita husi sala no mate.

(Joao 3:16; Roma 5:12) Maromak hili tiha nia nu’udar Am-lulik Boot noTesi-Lia Na’in. (Joao 5:22; Ebreu 6:20) Nune’e,B

´ıblia hatudu katak bainhira ita hato’o orasaun, ita halo

ida-ne’e liuhusi Jesus. Jesus rasik hatete: ‘Ha’u ne’e dalan,lia-loos no moris. Ema ida la liu karik husi ha’u, nia la belehakbesik ha’u Aman.’ (Joao 14:6) Atu Maromak hat

án ita-

nia orasaun, ita tenke harohan ba Maromak Jeová liuhusi

nia Oan-Mane nia naran.10 Bainhira ita halo orasaun, ita tenkes

ér hakru’uk, ka

hakne’ak de’it ka lae? B´ıblia hanorin katak ita bele halo ora-

saun ba Maromak Jeová hodi tuur, hakru’uk, hakne’ak, no

hamriik. (1 Crˆ

onicas 17:16; Neemias 8:6; Daniel 6:10; Lu-cas 18:13) Buat ne’eb

é importante liu mak ita harohan ho

laran ne’ebé loos, la’

ós atu ema haree ita hanesan ema san-

tu ne’ebé sempre hakne’ak atu reza. Tuir loloos, iha ita-nia

moris loron-loron ka bainhira ita hasoru perigu ruma, itabele halo orasaun iha ita-nia laran iha fatin ne’eb

é de’it.

Maski ema ida la haree ita halo orasaun, Maromak Jeová

rona ba ita-nia orasaun sira-ne’e. — Neemias 2:1-6.11 Ita bele halo orasaun kona-ba saida de’it? B

´ıblia esplika:

‘Wainhira ita husu buat ruma tuir Nia hakarak, Nia [Ma-romak Jeov

á] rona ita.’ (1 Joao 5:14) Nune’e ita bele halo

orasaun kona-ba saida de’it ne’ebé tuir Maromak nia haka-

rak. Maromak hakarak ita atu harohan kona-ba ita rasik niaproblema ka lae? Sin! Ita bele halo ida-ne’e ba MaromakJeov

á hanesan ita ko’alia ho belun ne’eb

é di’ak. Ita bele

ko’alia hodi “fakar buat hotu ne’ebé iha ita-nia laran” ba

Maromak. (Salmo 62:8) Ita m´

os bele husu nia esp´ıritu san-

tu atu ajuda ita halo buat ne’ebé loos. (Lucas 11:13) Ita

m´

os bele husu matadalan atu halo desizaun ne’ebé loos no

f´

o ita kbiit atu tahan hasoru susar ruma. (Tiago 1:5) Bain-

10. Saida mak importante liu bainhira hato’o orasaun?11. Ita bele halo orasaun kona-ba buat saida de’it?


hira halo sala, ita tenkesér husu perdua ba Maromak liuhusi

Kristu nia sakrif´ısiu. (Efeso 1:3, 7) Maib

é, ita la hato’o de’it

orasaun kona-ba ita rasik nia presiza. Ita bele halo orasaunkona-ba ema seluk — fam

´ılia no maluk kristaun. — Aposto-

lu 12:5; Koloso 4:12.12 Iha ita-nia orasaun, ulukliu mak harohan kona-ba buat

ne’ebé importante ba Maromak Jeov

á. Ita iha razaun barak

atu f´

o hahi’i no agradese ba buat di’ak hotu ne’ebé nia halo

mai ita. (1 Crˆ

onicas 29:10-13; Filipe 4:19, 20) Iha Mateus6:9-13, Jesus hatudu ezemplu atu halo orasaun. Nia hano-rin ita atu harohan katak Maromak nia naran sai santu, kamoos. Tuirmai, nia husu katak Maromak nia Reinu to’o maino Maromak nia hakarak akontese iha rai hanesan iha lale-han. Jesus hanorin ita atu harohan kona-ba Maromak Jeov

á

nia hakarak no depois mak ita husu kona-ba ita rasik niahakarak ka presiza. Bainhira ita halo tuir buat sira-ne’e, itahatudu katak ita la hanoin liu kona-ba ita rasik nia hakarak.

13 Ita-nia orasaun tenkes´

er naruk ka lae? B´ıblia la dehan

katak orasaun ne’ebé ita hato’o iha ema nia oin ka ita rasik

nia orasaun tenkesér naruk. Ita bele hato’o orasaun badak

de’it bainhira atu han ka bele hato’o orasaun ne’ebé naruk

atu f´

o-hatene Maromak Jeová buat ne’eb

é iha ita-nia laran.

(1 Samuel 1:12, 15) Maibé, Jesus la gosta ema ne’eb

é hodi

gaba-an halo orasaun naruk atu ema seluk haree sira haloida-ne’e. (Lucas 20:46, 47) Maromak Jeov

á la simu orasaun

hanesan ne’e. Importante liu mak atu hato’o orasaun husiita-nia laran. Nune’e, ita-nia orasaun bele naruk ka badakde’it, depende ba ita-nia presiza no situasaun.

14 Ita tenke halo orasaun beibeik ka lae? B´ıblia f

ó konsel-

lu atu “harohan nafatin”, “la kole atu harohan”, ‘hamulak

12. Iha orasaun, oinsá mak ita hatudu katak ita tau uluk ita-nia Aman

iha lalehan nia hakarak?13. Tuir B

´ıblia, ita-nia orasaun tenkes

ér naruk ka lae?

14. Bainhira B´ıblia hatete ita atu “harohan nafatin”, ida-ne’e katak s

á?

Tanbasá mak ita sente kontente kona-ba ida-ne’e?


beibeik’. (Lucas 18:1; Roma 12:12; 1 Tesalonika 5:17) Tuirloos, eskritura sira-ne’e la hatudu katak ita tenkes

ér hato’o

orasaun ba Maromak Jeová iha loron tomak. Maib

é, B

´ıblia

f´

o konsellu atu halo orasaun beibeik, hodi f´

o-agradese baMaromak Jeov

á tan ninia laran-di’ak no atu buka nafatin

nia matadalan, ajuda no forsa. Ita sente kontente ka lae, atuhatene katak Maromak Jeov

á rona ba ita-nia orasaun hotu,

maski naruk ka badak? Se ita hafolin ida-ne’e, ita sei bukaoportunidade atu hato’o orasaun ba ita-nia Aman iha lale-han.

15 Iha orasaun nia rohan, tanbas´

a mak ita tenke dehan“Amen”? Liafuan “Amen” katak “loos duni” ka “sai akon-tese duni”. Tuir ezemplu balu iha B

´ıblia, bainhira ita halo

orasaun mesak ka iha ema barak nia oin, di’ak atu dehan“Amen” iha orasaun nia rohan. (1 Cr

ônicas 16:36; 1 Ti-

moteo 1:17) Bainhira ita halo orasaun mesak no ita dehan“Amen” iha orasaun nia rohan, ita hatudu katak buat ne’e-b

é ita dehan ba Maromak, nune’e duni. Bainhira ema ida

hato’o orasaun no ita dehan “Amen” iha laran ka ho lianiha orasaun nia rohan, ita hatudu katak ita apoia buat ne’e-b

é nia hato’o iha orasaun. — 1 Korinto 14:16.

OINS´

A MAROMAK HAT´

AN ITA-NIA ORASAUN?16 Maromak Jeov

á hat

án duni ema nia orasaun ka lae?

Sin, nia hatán duni! Ita bele fiar duni katak Maromak Jeov

á

“rona” no hatán orasaun ne’eb

é ema rihun ba rihun hato’o

ba nia. (Salmo 65:2; 1 Joao 5:14) Maromak Jeová hat

án ita-

nia orasaun iha dalan oioin.17 Atu hat

án ema nia orasaun, Maromak Jeov

á uza anju

sira no ninia atan sira iha mundu. (Ebreu 1:13, 14) Por-

15. Tanbasá mak ita tenke dehan “Amen” iha ita rasik nia orasaun no

orasaun ne’ebé hato’o iha ema barak nia oin?

16. Ita bele fiar katak Maromak sei rona ba ita-nia orasaun ka lae?17. Oins

á mak Maromak uza nia anju no ninia atan sira iha mundu atu

hatán ita-nia orasaun?


ezemplu, iha ema barak ne’ebé harohan ba Maromak atu

ajuda sira komprende B´ıblia no lakleur de’it Maromak Jeov

á

nia atan ida hasoru sira. Ist´

oria hanesan ne’e hatudu katakanju sira hola parte iha serbisu haklaken Reinu nian. (Apo-kalipse 14:6) Hodi hat

án ita-nia orasaun bainhira ita presiza

loos Maromak nia ajuda, karik nia sei uza ema kristaun idaatu ajuda ita. — Prov

érbios 12:25; Tiago 2:16.

18 Maromak Jeová m

ós uza nia esp

´ıritu santu no ninia


á uza nia esp

´ıritu santu no ninia Liafuan

atu hatán nia atan sira-nia orasaun?

Maromak rona ba Ita-niaorasaun iha tempunaran de’it


Liafuan, B´ıblia, atu hat

án

nia atan sira-nia ora-saun. Bainhira ita hasoruproblema ruma no husuajuda no matadalan, ka-rik nia sei hat

án ita-nia

orasaun hodi haraik ni-nia esp

´ıritu santu atu f

ó

kbiit mai ita. (2 Korin-to 4:7) Baibain MaromakJeov

á hat

án ita-nia ora-

saun hodi f´

o matadalan mai ita liuhusi B´ıblia, atu bele

ajuda ita foti desizaun ne’ebé loos. Ita bele hetan eskritura

sira-ne’e liuhusi estuda B´ıblia rasik no lee livru sira-ne’e-

bé esplika kona-ba Maromak nia Liafuan, hanesan livru

ida-ne’e. Karik ita rona eskritura ne’ebé sei ajuda ita foti

desizaun iha reuniaun kristaun ka husi katuas iha kongre-gasaun. — Galasia 6:1.

19 Dala ruma ita sente katak Maromak Jeová seidauk ha-

tán ita-nia orasaun. Maib

é ida-ne’e la’

ós katak nia la iha

kbiit atu hatán. Ita tenke hanoin-hetan katak Maromak Jeo-

vá hat

án ita-nia orasaun tuir ninia hakarak no tempu

ne’ebé loos ba nia. Nia hatene di’ak liu kona-ba buat ne’e-

bé ita presiza no dalan atu kumpre ida-ne’e. Dala ruma nia

hakarak ita atu ‘husu fila-fila, buka bá no tuku odamatan

bá’, katak kontinua atu husu. (Lucas 11:5-10) Harohan bei-

beik ba Maromak hatudu katak ita hakarak duni nia ajudano hatudu katak ita iha fiar ne’eb

é maka’as ba nia. Liut

án

19. Tanbasá mak dala ruma ita sente katak Maromak seidauk hat

án ita-

nia orasaun?

Atu hat´

an ita-nia orasaun,Maromak Jeov

á bele uza ema

kristaun ida atu ajuda ita

ne’e, karik Maromak Jeová hat

án ita-nia

orasaun iha dalan ne’ebé ita la hate-

ne. Porezemplu, atu hatán ita-nia orasaun

kona-ba problema ruma, nia karik la hala-kon susar ne’e, maib

é f

ó de’it kbiit mai ita

atu tahan hasoru susar ida-ne’e. — Filipe4:13.

20 Ita agradese tebes ba Kriad´

or ne’e-b

é halo buat hotu tanba nia besik ho sira

ne’ebé harohan ba nia iha dalan ne’e-

bé loos! (Salmo 145:18) Ita tenke aproveita

oportunidade furak ne’e hodi halo ora-saun beibeik ba Maromak Jeov

á. Se ita

halo ida-ne’e, ita iha oportunidade fu-rak atu hakbesik liut

án ba Maromak Jeov

á,

ne’ebé rona ba orasaun.

20. Tanbasá mak ita tenke aproveita oportunidade furak atu halo ora-

saun?


ˇ Halo orasaun beibeik ba Maromak Jeová ajuda

ita atu hakbesik liután ba nia. — Tiago 4:8.

ˇ Atu Maromak rona ba ita-nia orasaun ita tenkehatudu fiar, haraik-an no laran-moos.— Marcos 11:24.

ˇ Ita tenke harohan ba Maromak Jeová de’it, liu-

husi nia Oan-Mane. — Mateus 6:9; Joao 14:6.

ˇ Maromak Jeová “rona” no hat

án orasaun hodi

uza nia anju sira, nia atan sira iha mundu,nia esp

´ıritu santu, no nia Liafuan.

— Salmo 65:2.

173

‘BEE mak ne’eba! Saida tan mak taka dalan mai ha’u atuha’u bele hetan batizmu?’ Iha apostolu sira-nia tempu,ema-boot ida husi rai-Etiopia mak husu pergunta ne’e.Ema kristaun ida naran Filipe uza eskritura atu hatudu ba

1. Tanbasá mak ema-boot husi rai-Eti

ó-

pia husu atu hetan batizmu?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-UALU

Batizmu no Ita-nia relasaunho Maromak

Ema kristaun nia batizmu halo oinsá?

Saida de’it mak Ita tenke haloantes hetan batizmu?

Oinsá mak ema dedika nia an

ba Maromak?

Tansá mak ita hakarak hetan batizmu?

nia katak Jesus mak Mesias ne’ebe Maromak promete na-nis. Buat ne’ebe nia aprende husi Eskritura sira kona loosnia laran to’o nia hakarak atu halo buat ruma. Nia husu atuhetan batizmu! — Apostolu 8:26-36.

2 Se Ita estuda ona kapıtulu balu husi livru ne’e ho Tes-temuna ba Jeova ida, karik agora Ita hakarak husu Ita-niaan, ‘Saida mak hapara ha’u atu hetan batizmu?’ Ita apren-de ona husi Bıblia kona-ba Maromak nia promesa atu itamoris ba nafatin iha Paraızu. (Salmo 37:29; Apokalipse 21:3, 4) Ita mos aprende lia-loos kona-ba saida mak akontese baita kuandu ita mate no mos kona-ba esperansa moris-hi’as.(Eclesiastes 9:5; Joao 5:28, 29) Karik Ita tuir ona reuniaun hoTestemuna ba Jeova no Ita rasik haree oinsa mak sira hala’oadorasaun ne’ebe loos. (Joao 13:35) Buat ne’ebe importanteliu mak Ita rasik komesa ona atu harii relasaun ho Maro-mak Jeova.

3 Oinsa mak Ita bele hatudu katak Ita hakarak serbı Ma-romak? Jesus haruka nia dixıpulu sira atu ‘hanorin nasaunhotu-hotu; sarani sira’. (Mateus 28:19) Ne’e katak atu serbıMaromak ema tenke hetan batizmu, ka sarani. Jesus rasikmos hetan batizmu. Kuandu nia hetan batizmu ema la hisikka fakar bee de’it ba nia ulun, maibe hatama nia isin-lolontomak iha bee laran. (Mateus 3:16) Liafuan “batizmu” ihalia-gregu katak “hatama”. Nune’e, batizmu kristaun niankatak tenke hatama ema nia isin-lolon tomak iha bee laran.

4 Importante tebes atu hetan batizmu iha bee laran se Itahakarak atu iha relasaun ho Maromak. Hetan batizmu ihaema seluk nia oin hatudu katak Ita hakarak atu serbı Maro-mak. No hatudu mos katak Ita kontente atu halo MaromakJeova nia hakarak. (Ebreu 10:7) Maibe antes Ita bele hetanbatizmu, iha hakat balu ne’ebe Ita tenkeser halo.

2. Tanbas´a mak Ita tenke hanoin didi’ak kona-ba batizmu?

3. (a) Jesus haruka nia dix´ıpulu sira atu halo saida? (b) Oins

´a mak ema

kristaun hala’o batizmu?4. Batizmu iha bee laran hatudu saida?

Batizmu no Ita-nia relasaun ho Maromak 175

TENKE IHA KO˜

NESIMENTU NO FIAR5 Ita komesa ona hakat primeiru. Ne’e mak saida? Ita kon-

tinua atu hetan ko˜

nesimentu kona-ba Maromak Jeova noJesus Kristu, hodi estuda Bıblia beibeik. (Joao 17:3) Maibesei iha buat barak tan ne’ebe Ita tenke aprende. Ema kris-taun hakarak atu ‘hatene loloos buat ne’ebe Nia [Maromak]hakarak’. (Koloso 1:9) Reuniaun sira husi Testemuna ba Jeo-va ajuda tebes Ita atu halo ida-ne’e. Entaun importante tebesatu tuir reuniaun sira-ne’e. (Ebreu 10:24, 25) Tuir reuniaunbeibeik sei ajuda atu aumenta Ita-nia konesimentu kona-baMaromak.

6 Maibe, ida-ne’e la’os katak antes hetan batizmu Ita ten-keser hatene buat hotu iha Bıblia laran. Maski ema-boothusi rai-Etiopia iha konesimentu balu kona-ba Bıblia, niapresiza hetan ajuda tan atu bele komprende parte seluk husiEskritura sira. (Apostolu 8:30, 31) Hanesan ne’e Ita mos ihabuat barak tan ne’ebe Ita tenke aprende kona-ba Maromak.Tuir loloos, Ita sei kontinua nafatin atu halo ida-ne’e. (Ecle-siastes 3:11) Maibe antes Ita bele hetan batizmu, Ita presizahatene no simu hanorin husi Bıblia ne’ebe importante liu.(Ebreu 5:12) Hanorin ne’ebe importante liu mak hanesanlia-loos kona-ba saida mak akontese kuandu ita mate nomos kona-ba Maromak nia naran no nia Reinu.

7 Maibe iha konesimentu de’it lato’o, tanba ‘fiar la ihakarik, ema ida la bele monu loos ba Maromak nia laran’.(Ebreu 11:6) Bıblia fo-hatene ita kona-ba ema balu husi si-dade Korintu iha tempu uluk. Bainhira Jesus nia dixıpuluhaklaken ba sira, sira rona mensajen ne’e hodi fiar no hetanbatizmu. (Apostolu 18:8) Hanesan mos bainhira Ita estu-da Bıblia, ida-ne’e halo Ita fiar duni katak Maromak makleno ninia Liafuan. Estuda Bıblia sei ajuda Ita atu tau fiar ba

5. (a) Antes Ita bele hetan batizmu, hakat importante saida mak Ita ten-ke halo uluk? (b) Tanbas

´a mak importante atu tuir reuniaun kristaun?

6. Antes Ita bele hetan batizmu, hanorin husi B´ıblia saida de’it mak Ita

tenke hatene?7. Estuda B

´ıblia bele ajuda Ita atu halo saida?


Maromak nia promesa sira no fiar katak liuhusi Jesus niasakrifısiu mak ita bele hetan salvasaun. — Josue 23:14; Apos-tolu 4:12; 2 Timoteo 3:16, 17.

KO’ALIA BA EMA SELUK KONA-BALIA-LOOS HUSI B

´IBLIA

8 Bainhira Ita-nia fiar sai buras iha Ita-nia laran, Ita seisente laran-manas no hakarak fo-hatene ba ema seluk kona-ba buat ne’ebe Ita aprende. (Apostolu 4:20) Porezemplu,Ita-nia fiar sei book Ita atu ko’alia ba ema seluk kona-ba Ma-romak no nia hakarak. — 2 Korinto 4:13.

9 Ita bele komesa fo-hatene lia-loos husi Bıblia ba famılia,belun, vizinu no mos kolega sira iha serbisu-fatin. Ko’aliaba sira ho laran-di’ak. Bainhira Ita halo ida-ne’e ona, karikIta hakarak atu haklaken hamutuk ho Testemuna ba Jeova.Se nune’e, Ita bele fo-hatene ba Testemuna ne’ebe estu-da Bıblia ho Ita. Se karik Ita prontu ona atu ba haklaken,Ita hamutuk ho Ita-nia mestre ka mestra sei hasoru katuasna’in-rua iha Ita-nia kongregasaun.

10 Bainhira Ita halo ida-ne’e, Ita sei konese liutan katuaskristaun sira ne’ebe tau matan ba Maromak nia kongrega-saun. (1 Pedro 5:2, 3) Se katuas sira haree katak Itakomprende no fiar ba hanorin importante husi Bıblia, nomoris tuir Maromak nia hakarak, no hakarak duni atu saiTestemuna ba Jeova ida, sira sei fo-hatene katak Ita bele holaparte iha serbisu haklaken nu’udar haklaken-na’in ne’ebeseidauk hetan batizmu.

11 Karik, antes Ita bele hola parte iha serbisu haklaken, Itasei presiza tan atu troka ka hadi’a Ita-nia moris no haha-lok sira. Karik Ita tenke para no la halo tan hahalok sala

8. Saida mak sei book Ita atu ko’alia ba ema seluk kona-ba buat ne’ebeIta aprende?9, 10. (a) Ita bele komesa ko’alia kona-ba lia-loos husi Bıblia ba se de’it?(b) Ita tenke halo saida antes Ita bele haklaken hamutuk ho Testemunaba Jeova?11. Antes atu bele hola parte iha serbisu haklaken, Ita tenke halo saida?


ne’ebe Ita subar husi ema seluk. Nune’e, antes Ita husu atusai haklaken-na’in, Ita tenkeser husik tiha hahalok sala ha-nesan sala-fo’er, hemu-lanu, no uza droga. — 1 Korinto 6:9,10; Galasia 5:19-21.

HAKRIBI SALA NO FILA BA DALAN NE’EBÉ LOOS

12 Iha tan hakat balu ne’ebe Ita tenke halo antes hetan ba-tizmu. Apostolu Pedro hatete: ‘Hakribi imi sala ba hodi filahikas ba Na’i atu imi-nia sala bele hetan perdua.’ (Aposto-lu 3:19) Atu hakribi Ita-nia sala, ka arrepende an, katak Italoloos sente triste kona-ba buat ne’ebe uluk Ita halo. Impor-tante duni atu ema ida hakribi moris-ladi’ak ne’ebe uluk niahala’o. Maibe, sira ne’ebe hala’o moris loos mos tenkeserhakribi sira-nia sala. Tanbasa? Tanba ita hotu sala-na’in nopresiza duni atu Maromak fo perdua ba ita-nia sala. (Roma3:23; 5:12) No mos, antes estuda Bıblia, Ita la hatene sa-ida mak Maromak nia hakarak. Nune’e, oinsa mak Ita belemoris tuir ninia hakarak? Ne’e duni, importante atu hakri-bi Ita-nia sala.

13 Ita hatudu katak Ita hakribi duni Ita-nia sala hodi ‘filahikas’ ba dalan ne’eb

é loos. Sente triste ba hahalok aat de’it

lato’o. Ita tenkeser sees husi hahalok aat uluk nian no desi-de ho laran-metin katak agora kedas Ita sei halo buat ne’ebeloos. Hakribi sala no fila hikas ba dalan ne’ebe loos makhakat importante ne’ebe Ita tenkeser halo antes hetan ba-tizmu.

DEDIKA ITA-NIA AN BA MAROMAK14 Iha hakat importante ida tan ne’ebe Ita halo antes he-

tan batizmu. Ita tenke halo dedikasaun, ka dedika Ita-nia anba Maromak Jeova.

15 Kuandu Ita dedika Ita-nia an ba Maromak Jeova liuhusi

12. Tanbasá mak importante atu hakribi Ita-nia sala?

13. Fila hikas ba dalan ne’ebé loos katak s

á?

14. Hakat importante saida mak Ita tenke halo antes hetan batizmu?15, 16. Dedikasaun, ka dedika Ita-nia an ba Maromak, katak s

á? Tanba-

sá mak ita hakarak halo ida-ne’e?


orasaun, Ita promete ho laran tomak ba Maromak katak Itasei adora nia mesak de’it ba nafatin. (Deuteronomio 6:15)Maibe, tanbasa mak ema ida hakarak sai Maromak nia atan?Porezemplu, mane ida foin namora ho feto ida. Kuandumane ne’e konese di’ak liu feto ne’e hodi haree nia haha-lok sira ne’ebe furak, nia sei gosta liu feto ne’e. Karik, niasei husu atu kaben ho feto ne’e. Loos duni, se nia kaben hofeto ne’e nia sei hetan responsabilidade boot liu. Maibe tandomin nia sei simu responsabilidade ne’e.

16 Bainhira Ita konese didi’ak Maromak Jeova, Ita-nia do-min sei book Ita atu serbı nia, no Ita sei la husik buat ida atuhapara Ita adora nia. Ema ne’ebe hakarak tuir Maromak niaOan, Jesus Kristu, tenke “hewai nia an rasik”. (Mateus 16:24)Hewai ka nega Ita-nia an katak la husik Ita-nia hanoin ka ha-karak sai importante liu iha Ita-nia moris, maibe iha Ita-niamoris tomak Ita sei halo tuir Maromak nia hakarak. Nune’eantes Ita bele hetan batizmu, buat ne’ebe importante liu ihaIta-nia moris mak halo Maromak nia hakarak. — 1 Pedro 4:2.

ITA BELE HALO KONTENTE MAROMAK17 Ema balu ta’uk atu dedika sira-nia an ba Maromak Jeo-

va. Sira hanoin katak sira la bele halo buat hotu ne’ebeMaromak hakarak sira atu halo. Tanba sira sente ta’uk nohanoin katak sira la bele halo kontente Maromak Jeova, sirahanoin di’ak liu atu la dedika sira-nia an ba Maromak.

18 Nu’udar Ita-nia domin ba Maromak Jeova sai buras, ida-ne’e sei book Ita atu dedika Ita-nia an ba nia nohaka’as an atu kumpre buat ne’ebe Ita promete ba nia. (Ma-teus 5:33) Depois dedika Ita-nia an ba Maromak, Ita hakarakduni atu Ita-nia ‘moris iha Maromak futar oin monu lo-loos ba nia laran’. (Koloso 1:10) Tanba Ita-nia domin baMaromak, Ita sei la hanoin katak susar tebes atu halo nia ha-karak. Ita sei sente hanesan ho apostolu Joao ne’ebe hatete:

17. Tanbas´a mak ema balu ta’uk atu dedika sira-nia an ba Maromak?

18. Saida mak bele book Ita atu dedika Ita-nia an ba Maromak?


‘Ita-nia domin ba Maromakmak ne’e: katak ita halo tuirnia ukun-fuan sira. Nia ukun-fuan la susar mai ita.’ — 1 Joao5:3.

19 Maromak la hanoin katak Ita sai perfeitu mak foin belededika Ita-nia an ba nia. Maromak Jeova hatene katak Itamak ema ne’ebe fraku, no nia nunka husu atu Ita halo buatne’ebe ita la bele halo. (Salmo 103:14) Nia hakarak Ita atuserbı nia, no nia sei apoia no ajuda Ita. (Isaıas 41:10) Ita belesente laran-metin katak se Ita tau fiar ba Maromak Jeova hoIta-nia fuan tomak, nia “sei halo o-nia dalan sai loos”. — Pro-verbios 3:5, 6.

19. Tanbas´a mak Ita la presiza ta’uk atu dedika Ita-nia an ba Maromak?

Antes atu hetanbatizmu, importante atu

hetan ko˜

nesimentu kona-baMaromak nia Liafuan

Ita-nia fiar sei bookIta atu ko’alia kona-balia-loos husi B

´ıblia ba

ema seluk

DEDIKASAUN NO BATIZMU20 Hanoin didi’ak kona-ba buat ne’ebe ita foin ko’alia. Ida-

ne’e bele ajuda Ita atu dedika Ita-nia an ba Maromak Jeovaiha orasaun. Ema hotu ne’ebe hadomi loos Maromak tenke‘haklaken ho ibun no nune’e mak hetan maksoin’. (Roma10:10) Oinsa mak Ita hatudu ba ema seluk katak Ita dedikatiha Ita-nia an ba Maromak?

21 Ita bele fo-hatene koordenador ba grupu katuas nian

20. Tanbasá mak ita tenkes

ér hatudu ba ema seluk katak ita dedika tiha

ona ita-nia an ba Maromak?21, 22. Oins

á mak Ita bele “haklaken” Ita-nia fiar iha ema nia oin?

Ita dedika tihaona Ita-nia an baMaromak liuhusiorasaun ka lae?

Batizmu katak ita mate bamoris uluk nian no morisfali atu halo Maromak

nia hakarak


iha Ita-nia kongregasaun katak Ita hakarak hetan batizmu.Nia sei konvida katuas balu atu hasoru Ita hodi husu per-gunta balu kona-ba hanorin importante husi Bıblia. Sekatuas sira-ne’e haree katak Ita bele hetan batizmu, sira seifo-hatene katak Ita bele hetan batizmu iha asembleia tuir-mai.� Iha loron ne’ebe atu hala’o batizmu, katuas ida seihato’o diskursu atu esplika kona-ba batizmu. Katuas ne’esei konvida sira ne’ebe atu hetan batizmu atu hatan per-gunta rua. Hatan pergunta sira-ne’e mak dalan ida atu“haklaken” sira-nia fiar iha ema nia oin.

22 Batizmu mak hatudu katak Ita dedika tiha ona Ita-niaan ba Maromak no agora Ita mak Testemuna ba Jeova ida.Ema ne’ebe hetan batizmu halo nune’e iha ema seluk niaoin. Atu hatudu katak sira dedika an tiha ona ba MaromakJeova, sira-nia isin-lolon tomak sei hatama iha bee laran.

BATIZMU KATAK S´

A?23 Jesus hatete katak nia dixıpulu sira sei hetan batizmu

hodi ‘Aman, Oan no espıritu santu nia naran’. (Ma-teus 28:19) Ida-ne’e katak ema ne’ebe atu hetan batizmurekonese Maromak Jeova no Jesus Kristu nia pozisaun. (Sal-mo 83:18; Mateus 28:18) Nia mos rekonese katak liuhusiespıritu santu, ka forsa, mak Maromak kumpre nia haka-rak no ajuda nia povu iha rai. — Galasia 5:22, 23; 2 Pedro1:21.

24 Maibe, batizmu la’os de’it katak hatama isin-lolon to-mak iha bee laran. Batizmu hatudu buat ne’ebe importanteloos. Bainhira isin-lolon tomak hatama iha bee laran, ne’e

� Iha asembleia husi Testemu˜

na ba Jeová ne’eb

é hala’o tinan-tinan,

baibain iha programa batizmu nian.

23. Hetan batizmu hodi ‘Aman, Oan no esp´ıritu santu nia naran’, ka-

tak sá?

24, 25. (a) Isin-lolon tomak hatama iha bee laran reprezenta saida?(b) Ita tenke buka-hatene pergunta saida?


hatudu katak Ita mate ba moris uluk nian. Bainhira Ita saihusi bee laran hatudu katak agora Ita moris fali atu halo Ma-romak nia hakarak. Hanoin-hetan mos katak Ita dedika onaIta-nia an ba Maromak Jeova de’it. Ita la dedika Ita-nia morisatu halo serbisu ruma, ka ba ema ruma ka ba organizasaunruma. Bainhira Ita dedika Ita-nia an no hetan batizmu, Itahahu relasaun nu’udar belun ne’ebe besik loos ba Maro-mak. — Salmo 25:14.

25 Hodi hetan batizmu la’os dehan katak Ita sei hetan sal-vasaun. Apostolu Paulo hatete: ‘Haka’as an liutan atu bukaimi-nia maksoin ho laran-ta’uk no laran nakdedar.’ (Filipe2:12) Batizmu katak ita foin komesa atu serbı Maromak. Per-gunta ne’ebe Ita hakarak husu ba Ita-nia an mak: Oinsa makha’u bele hela nafatin iha Maromak nia domin? Iha kapı-tulu ikus husi livru ne’e sei hatan pergunta ida-ne’e.


ˇ Kuandu batizmu, isin-lolon tomak hatamaiha bee laran, la’os hisik ho bee. — Mateus3:16.

ˇ Hakat sira atu hetan batizmu mak hetankonesimentu no hatudu fiar, tuirmai hakribiIta-nia sala, fila hikas no dedika Ita-nia anba Maromak. — Joao 17:3; Apostolu 3:19;18:8.

ˇ Atu halo dedikasaun ba Maromak Jeova, Itatenke nega, ka hewai Ita-nia an, hanesanema sira ne’ebe nega sira-nia an atu tuir Je-sus. — Mateus 16:24.

ˇ Batizmu hatudu katak mate ba dalan morisuluk nian no moris fali atu halo Maromaknia hakarak. — 1 Pedro 4:2.


HANOIN to’ok Ita la’o iha dalan. Anin huumaka’as. Kalohan sai nakukun liu. Rai lakanno tarutu, no ikusmai udan tau maka’as. Itala’o lalais atu buka mahon. Derrepente, be-sik dalan ninin Ita haree mahon ida ne’ebebele tama. Fatin ne’e seguru no bele pro-teje Ita husi anin no udan. Ita sente kontentetebetebes, loos ka lae?

2 Ohin loron ita moris iha tempu hanesanne’e, ne’ebe nakonu ho susar. Iha mundune’e, buat aat ne’ebe akontese sai aat liutan.Maibe iha mahon ne’ebe bele proteje ita. Sa-ida mak ne’e? Haree to’ok saida mak Bıbliahatete: “Ha’u sei dehan ba Maromak Jeova:‘Ita mak ha’u-nia mahon no ha’u-nia abrigu,ha’u-nia Maromak ne’ebe ha’u fiar.’ ” — Sal-mo 91:2.

3 Loos duni! Maromak Jeova, ita-nia Kria-dor no Ukun-Na’in ne’ebe boot liu, nia mak

1, 2. Ohin loron, iha ne’ebé mak ita bele hetan ma-

hon?3. Oins

á mak ita bele halo Maromak Jeov

á sai ita-nia

mahon?

KAPÍTULU SANULU-RESIN-SIA

Hela nafatin iha Maromaknia domin

Hadomi Maromak katak sá?

Oinsá mak ita bele hela nafatin iha

Maromak nia domin?

Bensaun saida mak Maromak Jeová sei f

ó ba sira

ne’eb´

e hela nafatin iha nia domin?

Ita sei haloMaromak Jeov

á

nu’udar Ita-niamahon iha

tempu susarne’e ka lae?

bele sai ita-nia mahon ne’ebe seguru. Maromak Jeova iha for-sa boot liu hotu, tan ne’e nia bele proteje ita husi buat aathotu ne’ebe akontese ba ita. Maski agora buat aat akontesemai ita, nia sei halakon buat sira-ne’e iha futuru. Oinsa makita bele halo Maromak Jeova sai ita-nia mahon? Ita tenke taufiar ba nia. No mos, Maromak nia Liafuan anima ita: “Helanafatin iha Maromak nia domin.” (Judas 21) Tan ne’e, itapresiza atu hela nafatin iha Maromak nia domin hodi habu-ras ita-nia domin ba ita-nia Aman iha lalehan. Hanesan ne’eita bele fiar katak Maromak mak ita-nia mahon. Maibe oin-sa mak ita bele haburas ita-nia domin ba Maromak?

HATENE NO HAFOLIN MAROMAK NIA DOMIN4 Atu hela nafatin iha Maromak nia domin, ita tenke kom-

prende oinsa mak Maromak Jeova hatudu ona nia dominmai ita. Hanoin kona-ba Bıblia nia hanorin ne’ebe ita apren-de ona husi livru ida-ne’e. Maromak Jeova, ita-nia Kriadorhalo mundu sai ita-nia hela-fatin ne’ebe furak. Mundu ne’enakonu ho hahan barak no bee, animal oioin, rikusoin ha-nesan mina-rai, osan-mean, osan-mutin, no buat seluseluktan. No mos liuhusi Bıblia, Maromak fo-hatene ita kona-bania naran no nia hahalok. Bıblia mos fo-hatene katak Ma-romak haruka nia Oan-Mane Jesus ne’ebe nia hadomi to’omundu, no husik nia hetan terus no mate tan ita. (Joao 3:16) Prezente ida-ne’e katak sa mai ita? Ida-ne’e katak ita ihaesperansa kmanek kona-ba futuru.

5 Atu ita bele iha esperansa ne’e Maromak mos halo buatida tan. Maromak Jeova harii ona governu ida iha lalehan,ne’e mak Mesias nia Reinu. Lakleur tan, Reinu ne’e sei hala-kon terus hotu no halo mundu tomak sai paraızu. Hanointo’ok! Ita bele moris iha paraızu ho dame no haksolok banafatin. (Salmo 37:29) Maibe molok buat hirak-ne’e mosu,ohin loron mos ita bele moris haksolok tanba Maromak fo

4, 5. Iha dalan saida de’it mak Maromak Jeov´a hatudu ona nia domin

ba ita?

Hela nafatin iha Maromak nia domin 185

matadalan mai ita. Prezente se-luk tan ne’ebe Maromak fo maiita mak oportunidade atu ko’a-lia ho livre ba nia iha orasaun.Ne’e mak buat balu de’it ne’ebeMaromak Jeova halo ona atu ha-tudu nia domin ba Ita ida-idak

no mos ba ema hotu.6 Pergunta importante ne’ebe Ita tenke husu Ita-nia an

mak ne’e: Saida mak ha’u sei halo atu hafolin Maromak Jeo-va nia domin? Ema barak dehan: ‘Sin, ha’u tenke hadomifali Maromak Jeova.’ Ita mos sente hanesan ne’e ka lae? Jesushatete katak ukun-fuan ne’ebe boot liu hotu mak: ‘

Ó sei ha-

domi Na’i, o-nia Maromak, ho neon ho laran tomak, ho o-niakbiit tomak, ho o-nia hanoin tomak.’ (Lucas 10:27) Loos, Itaiha duni razaun barak atu hadomi Maromak Jeova. Maibesente de’it Ita iha domin ba Maromak Jeova to’o ona ka lae,atu hatudu katak Ita hadomi nia ho neon, laran, kbiit no ha-noin tomak?

7 Tuir Bıblia, domin ba Maromak la’os buat ne’ebe Ita sentede’it. Maski importante duni atu sente katak Ita iha dominba Maromak Jeova, tuir loloos Ita foin hahu atu iha dominne’ebe loos ba nia. Ita hatene katak masan nia fini mak im-portante duni atu iha ai-hun masan ne’ebe buras ho fuanbarak. Maibe se Ita hakarak han masan, Ita sente kontente kalae kuandu ema ida fo de’it masan nia fini ba Ita? Lae duni!Nune’e mos sente domin ba Maromak Jeova, ida-ne’e katakIta foin hahu atu iha domin ne’ebe loos ba nia. Bıblia hatete:‘Ita-nia domin ba Maromak mak ne’e: katak ita halo tuir niaukun-fuan sira. Nia ukun-fuan la susar mai ita.’ (1 Joao 5:3)Ita-nia domin ne’ebe loos ba Maromak sei fo fuan di’ak hodihatudu husi ita-nia hahalok. — Mateus 7:16-20.

6. Oinsá mak Ita hafolin Maromak Jeov

á nia domin?

7. Sente de’it katak iha domin ba Maromak, ida-ne’e to’o ona ka lae?Esplika to’ok.

Tuir Loloos, Saida mak B´ıblia Hanorin?

8 Ita hatudu ita-nia domin ba Maromak hodi halo tuirninia ukun-fuan no matadalan. La susar atu halo nune’e.Maromak Jeov

á nia ukun-fuan sira la’

ós atu hatodan ita,

maibé ajuda ita atubele moris kontente. (Isa

´ıas 48:17, 18)

Hodi moris tuir Maromak Jeová nia matadalan, ita bele

hatudu katak ita hafolin duni buat hotu ne’ebé ita-nia

Aman iha lalehan halo tiha ona mai ita. Maibé triste

tebes tanba ohin loron ema barak la hatudu hahalok ha-nesan ne’e. Ita lakohi sai hanesan ema balu iha tempuJesus ne’eb

é la hatene f

ó-agradese. Jesus f

ó isin-di’ak ba

ema na’in-sanulu ne’ebé moras-lepra, maib

é ema ida de’it

mak fila fali atu f´

o-agradese ba Jesus. (Lucas 17:12-17)Loos, ita hakarak sai hanesan ema ida-ne’eb

é hatene f

ó-

agradese, la’´

os hanesan ema na’in-sia ne’ebé la hatene

f´

o-agradese!9 Entaun, Maromak Jeov

á nia ukun-fuan saida de’it mak

ita tenke halo tuir? Iha livru ne’e ita ko’alia tiha ona kona-ba ukun-fuan oioin, maib

é mai ita hanoin

8, 9. Oinsá mak ita hatudu domin ba Maromak no

hafolin buat ne’ebé nia halo tiha ona mai ita?

Ko˜

nesimentu kona-ba Maromak Jeov´

a haloita-nia domin lakan nafatin hanesan ahi


filafali balun de’it. Halo tuir ukun-fuan sira-ne’e sei ajudaita atu hela nafatin iha Maromak nia domin.

HAKBESIK LIUT´

AN BA MAROMAK JEOV´

A10 Atu hakbesik liutan ba Maromak Jeova, importante liu

atu aprende kona-ba nia no kontinua halo ida-ne’e. SeIta haneruk ahi iha rai ne’ebe malirin tebes iha kalan,Ita sei husik de’it ahi ne’e mate ka lae? Lae. Ita sei au-menta ai atu ahi lakan nafatin. Selae, malirin bele halo Itamate. Hanesan ai ne’ebe halo ahi lakan nafatin, nune’e mos“konesimentu kona-ba Maromak” sei haburas nafatin ita-nia domin ba Maromak Jeova. — Proverbios 2:1-5.

11 Jesus hakarak atu ninia dixıpulu sira-nia domin ba Maro-mak Jeova no Maromak nia Liafuan moris no buras nafatin.Bainhira Jesus moris fali, nia hanorin ninia dixıpulu na’in-rua kona-ba profeta sira-nia liafuan balu ne’ebe sai loos ihania. Dixıpulu sira sente oinsa? Sira hatete katak sira-nia laransai ‘manas wainhira nia ko’alia tuir dalan hodi hanorin Esk-ritura’. — Lucas 24:32.

12 Bainhira Ita foin aprende kona-ba saida mak Bıblia lolooshanorin, Ita sai laran-manas, kontente, no hadomi Maromak,loos ka lae? Ita hotu sente hanesan ne’e duni. Maibe, la fa-sil atu hametin no haburas nafatin domin ba Maromak. Italakohi sai hanesan ema barak iha mundu ne’e, ne’ebe Jesusfo-hatene nanis: “Ema barak nia domin sei namlaek.” (Ma-teus 24:12) Saida mak Ita tenke halo atu domin ba MaromakJeova no lia-loos husi Bıblia la sai namlaek?

13 Kontinua atu buka konesimentu kona-ba Maromak Jeo-va no Jesus Kristu. (Joao 17:3) Hanoin kle’an kona-ba buatne’ebe ita aprende husi Maromak nia Liafuan. Husu Ita-niaan: ‘Husi eskritura ida-ne’e, saida mak ha’u aprende kona-ba

10. Tansá mak importante atu aprende nafatin kona-ba Maromak

Jeová?

11. Dix´ıpulu sira sente oins

á kona-ba Jesus nia hanorin?

12, 13. (a) Ohin loron, saida mak akontese ba ema barak nia dominba Maromak no nia Liafuan? (b) Saida mak ita tenke halo atu ita-nia do-min la sai namlaek?


Maromak Jeova? Oinsa mak eskritura ida-ne’e ajuda ha’u atuhadomi nia ho neon no laran?’ (Salmo 77:12) Kuandu Ita ha-noin kle’an hanesan ne’e, Ita-nia domin ba Maromak Jeovasei buras nafatin.

14 Buat ida tan atu haburas nafatin Ita-nia domin ba Ma-romak Jeova mak halo orasaun beibeik. (1 Tesalonika 5:17)Iha Kapıtulu 17 iha livru ne’e, ita aprende katak orasaun makprezente ne’ebe folin-boot husi Maromak. Atu iha nafatin re-lasaun ne’ebe besik ho ema ida, ita presiza ko’alia beibeik honia. Nune’e mos atu iha relasaun ne’ebe besik nafatin ho Ma-romak Jeova, ita presiza ko’alia beibeik ho nia iha orasaun.Ne’e la’os katak ita dekor, ka repete de’it ita-nia orasaun, mai-be halo orasaun ho laran tomak. Ita bele ko’alia ba MaromakJeova hanesan oan ida ko’alia ba nia aman ne’ebe nia hado-mi. Maski ita hakarak hatudu respeitu, ita mos bele fo-hatenenia saida de’it mak iha ita-nia hanoin no ita-nia laran. (Sal-mo 62:8) Sin, estuda Bıblia rasik no halo orasaun mak parteimportante iha ita-nia adorasaun ba Maromak no hodi nu-ne’e ita bele hela nafatin iha Maromak nia domin.

HAKSOLOK IHA ITA-NIA ADORASAUN15 Estuda Bıblia rasik no halo orasaun mak parte iha ita-

nia adorasaun ne’ebe ita bele halo mesak. Maibe, parte idatan husi ita-nia adorasaun ba Maromak mak atu ko’alia kona-ba ita-nia fiar ba ema seluk. Ita halo ona ida-ne’e ka lae? Sehalo ona, Ita hala’o knaar espesial ne’ebe Maromak haraik baita. (Lucas 1:74) Bainhira ita ko’alia lia-loos kona-ba MaromakJeova, ita hala’o knaar importante tebes ne’ebe nia haraik baema kristaun hotu ne’ebe loos, katak haklaken lia-foun di’akkona-ba Maromak nia Reinu. — Mateus 24:14; 28:19, 20.

16 Apostolu Paulo hafolin loos nia knaar no bolu ida-ne’ehanesan rikusoin. (2 Korinto 4:7) Ko’alia ba ema seluk kona-ba Maromak Jeova no buat ne’ebe nia sei halo mak knaar

14. Oinsá mak orasaun bele ajuda ita-nia domin ba Maromak Jeov

á me-

tin nafatin?15, 16. Tanbas

á serbisu haklaken kona-ba Reinu mak knaar ne’eb

é im-

portante tebes no hanesan buat ne’ebé folin-boot?


ne’ebe di’ak liu. Ita serbı ba Patraun ne’ebe di’ak liu, no simukolen ne’ebe di’ak liu. Hodi hola parte iha serbisu ne’e, itaajuda ema ne’ebe laran-moos atu hakbesik ba ita-nia Amaniha lalehan no atu la’o iha dalan ne’ebe lori sira ba moris ro-han-laek! Iha tan serbisu ne’ebe di’ak liu fali ida-ne’e ka lae?

Maromak Jeov´

a hakarak atu Itahaksolok ho ‘moris ne’eb

´e loloos’. Ita

sei simu ne’e ka lae?


No mos, fo sasin kona-ba Maromak Jeova no nia Liafuan seiaumenta liutan Ita-nia fiar no hametin Ita-nia domin ba nia.Maromak Jeova mos hafolin serbisu ne’ebe Ita halo ba nia.(Ebreu 6:10) Hodi hala’o serbisu ne’e ho laran badinas sei aju-da Ita atu hela nafatin iha Maromak nia domin. — 1 Korinto15:58.

17 Importante tebes atu hanoin-hetan katak agora kedasmak tempu atu haklaken Maromak nia Reinu. Tanbasa? Ma-romak nia Liafuan hatete: “Maromak Jeova nia loron bootbesik ona. Loron ne’e besik ona, no mai lalais loos.” (Sofo-nias 1:14) Sin, tempu besik ona atu Maromak Jeova halakonmundu aat ne’e. Ita tenke fo avizu ba ema! Sira presiza atu ha-tene katak agora mak tempu atu hili Maromak Jeova nu’udarsira-nia Ukun-Na’in. Mundu aat ne’e nia rohan “sei la tarde”.— Habacuque 2:3.

18 Maromak Jeova hakarak ita atu adora nia hodi haliburhamutuk ho maluk kristaun sira ne’ebe loos. Tan ne’e makninia Liafuan hatete: ‘Ita hanoin oinsa ita bele haka’as maluatu hadomi no halo hahalok di’ak, hodi la haluha atu haliburan, nu’udar balun halo daudaun ona, maibe fo laran-manasba malu; liuliu tan imi haree katak Loron ne’e besik ona mai.’(Ebreu 10:24, 25) Bainhira ita tuir reuniaun hamutuk ho ma-luk kristaun sira, ita iha oportunidade ne’ebe furak atu hahi’ino adora Maromak ne’ebe ita hadomi. Ita mos bele hametinita-nia maluk nia fiar no fo laran-manas ba malu.

19 Bainhira ita halibur hamutuk iha kongregasaun atu ado-ra Maromak Jeova, ita sei hametin ita-nia domin no ita-niarelasaun ho maluk kristaun. Importante atu hanoin de’it ha-halok di’ak husi ita-nia maluk kristaun sira, hanesan mosMaromak Jeova haree ita-nia hahalok di’ak. Ita labele ha-noin katak ita-nia maluk mak ema ne’ebe perfeitu. Ita hotu

17. Tanbasá mak ema kristaun sira tenke hala’o serbisu haklaken agora

kedas?18. Tanbas

á mak ita tenke halibur hamutuk ho maluk kristaun sira ne’e-

bé loos atu adora Maromak Jeov

á?

19. Oinsá mak ita bele hametin ita-nia domin ba maluk kristaun iha

kongregasaun?


sala-na’in. Iha kongregasaun ita hotu la hanesan, tanba balunkleur ona, no balun foin komesa atu serbı Maromak Jeova.(Koloso 3:13) Haka’as an atu habelun ho sira ne’ebe hadomitebes Maromak Jeova, hodi bele la’o ba oin iha lia-loos. Sin,adora Maromak Jeova hamutuk ho irmaun no irman sira ihakongregasaun sei ajuda Ita atu hela nafatin iha Maromak niadomin. Bensaun saida de’it mak Maromak Jeova sei haraikba sira ne’ebe ho laran-metin adora nia no hela nafatin ihania domin?

HAKA’AS AN ATU HETAN ‘MORIS NE’EBÉ LOLOOS’

20 Iha futuru, Maromak Jeova sei fo prezente ba nia atansira ne’ebe laran-metin ba nia. Prezente ne’e mak moris.Maibe moris hanesan saida? Agora Ita moris daudaun, looska lae? Ema barak hatete: “Loos tanba ita dada-iis, han, nohemu.” No mos bainhira ita laran-kontente tebes, karik itahatete: “Ne’e mak dehan moris!” Maibe tuir Bıblia, ohin lo-ron la iha ema ida ne’ebe loloos moris.

21 Maromak nia liafuan anima ita haka’as an atu hetan‘moris ne’ebe . . . loloos’. (1 Timoteo 6:19) Ida-ne’e hatudukatak moris ne’ebe loloos mak buat ne’ebe ita hakarak atuhetan iha futuru. Sin, bainhira ita sai perfeitu ona mak itahetan moris ne’ebe loloos, katak moris ne’ebe tuir Maromaknia hakarak ba Adao no Eva. Kuandu iha saude di’ak, morisho dame no haksolok iha mundu paraızu mak ita foin gozamoris ne’ebe loloos, ne’e katak moris rohan-laek. (1 Timo-teo 6:12) Ida-ne’e esperansa ne’ebe furak tebes, loos ka lae?

22 Oinsa mak ita bele haka’as an atu hetan moris ne’ebeloloos? Apostolu Paulo hatete ba ema kristaun sira atu ‘halohahalok di’ak’ no ‘sai riku ho hahalok di’ak’. (1 Timoteo6:18) Ida-ne’e hatudu katak ita tenke hala’o moris tuir lia-loosne’ebe ita aprende husi Bıblia. Maibe apostolu Paulo dehankatak hatudu hahalok di’ak bele man

án moris ne’ebe loloos

20, 21. Saida mak ‘moris ne’ebé . . . loloos’? Tanbas

á mak ida-ne’e es-

peransa ne’ebé furak tebes?

22. Oinsá mak ita bele haka’as an atu hetan moris ne’eb

é loloos?


ka lae? Lae, tanba esperansa ne’e mak “grasa” ne’ebe Maro-mak haraik mai ita. (Roma 5:15) Maski nune’e, MaromakJeova hakarak duni fo bensaun ba sira ne’ebe serbı nia ho la-ran-metin. Nia hakarak haree Ita hala’o moris ne’ebe loloos.Sira ne’ebe hela nafatin iha Maromak nia domin sei iha mo-ris rohan-laek iha futuru ne’ebe nakonu ho dame no ksolok.

23 Ita ida-idak tenke husu ita-nia an: ‘Ha’u adora Maromaktuir dalan ne’ebe nia hatete iha Bıblia laran ka lae?’ Se loro-loron ita hatan sin, ita la’o iha dalan ne’ebe loos. Ita bele fiarkatak Maromak Jeova mak ita-nia mahon. Maromak protejenia atan sira ne’ebe serbı nia ho laran-metin durante tem-pu susar iha mundu aat ne’e. Maromak Jeova mos sei lori itatama iha mundu foun ne’ebe besik ona atu mai. Ita sei hakso-lok tebes bainhira ida-ne’e akontese duni! Iha tempu ne’ebaita sei kontente loos tanba ita hili ona atu adora nia iha lo-ron ikus sira-ne’e. Se Ita hili agora atu adora Maromak Jeova,ita sei goza ba nafatin ‘moris ne’ebe loloos’, tuir buat ne’ebeMaromak hakarak nanis ba ema!

23. Tansá mak importante atu ita hela nafatin iha Maromak nia domin?


ˇ Ita hatudu katak ita loloos hadomi Maromakhodi halo tuir nia ukun-fuan no matadalan.— 1 Joao 5:3.

ˇ Estuda Maromak nia Liafuan, halo orasaun baMaromak Jeov

á ho laran tomak, hanorin ema

seluk kona-ba nia, no adora nia iha reuniaunkristaun sei ajuda ita atu hela nafatin iha Ma-romak nia domin. — Mateus 24:14; 28:19, 20;Joao 17:3; 1 Tesalonika 5:17; Ebreu 10:24, 25.

ˇ Sira ne’ebé hela nafatin iha Maromak nia do-

min iha esperansa atu haksolok ho ‘morisne’eb

é loloos’. — 1 Timoteo 6:12, 19; Judas 21.


TEMA P´

AJINA

Maromak nia naran — katak sa, no bele temi ka lae? � � � � � � � 195

Daniel nia profesia kona-ba Mesias ne’ebe sei mosu � � � � � � � 197

Jesus Kristu — Mesias ne’ebe promete nanis ona � � � � � � � � � � 199

Lia-loos kona-ba Aman, Oan, no espıritu santu � � � � � � � � � � � 201

Tansa mak ema kristaunne’ebe loos la uza krus iha adorasaun � � � � � � � � � � � � � � � � � � 204

Na’i nia Han-Kalan— selebrasaun ne’ebe fo gloria ba Maromak � � � � � � � � � � � � � 206

Tuir loloos, ema iha duniklamar ne’ebe moris ba nafatin ka lae? � � � � � � � � � � � � � � � � � 208

Saida mak Siol no Hades? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 212

Saida mak LoronTesi-Lia nian? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 213

1914 — tinan importante tuir Bıblia � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 215

Se mak arkanju Miguel? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 218

Saida mak ‘Babilonia Boot’? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 219

Jesus moris iha fulan-Dezembru ka lae? � � � � � � � � � � � � � � � � � 221

Ita bele selebra loron-boot sira ka lae? � � � � � � � � � � � � � � � � � � 222

AP´

ENDISE

IHA Ita-nia B´ıblia, Salmo 83:18 (19 iha B

´ıblia balu) hakerek

oinsá? Tradusaun Mundu Foun husi Eskritura Sagrada iha lia-in-

glés hakerek: “Atu sira hatene katak Ita, ne’eb

é naran Jeov

á, Ita

mesak de’it mak Maromak Aas Liu Hotu iha mundu tomak.” Tra-dusaun seluk m

ós temi Maromak nia naran iha vers

´ıkulu ne’e.

Maibé, tradusaun B

´ıblia barak hasai tiha naran Jeov

á, hodi troka

ho t´ıtulu ruma hanesan “Na’i” ka “Maromak”. Ida ne’eb

é mak

tenkesér uza iha vers

´ıkulu ne’e? T

´ıtulu ruma ka naran Jeov

á?

Vers´ıkulu ne’e ko’alia kona-ba naran. Iha lia-ebraiku antigu,

ne’ebé ema uza atu hakerek parte barak

husi B´ıblia, Maromak nia naran mosu iha

vers´ıkulu ne’e ho letra ˘˙˘˝ (YHWH). Lia-

tetun hakerek naran ne’e “Jeová”, hodi

tuir lia-portugés. Naran ne’e mosu iha

vers´ıkulu ida-ne’e de’it ka lae? Lae. Iha

eskritura lia-ebraiku antigu, naran ida-ne’e mosu atu besik dala 7.000!

Maromak nia naran ne’e importante ka lae? Hanoin to’okkona-ba orasaun Ami Aman ne’eb

é Jesus Kristu hanorin mai

ita. Hah´

u hanesan ne’e: ‘Ami Aman iha lalehan, halo Ita na-ran sai santu.’ (Mateus 6:9) Tempu balu liu tiha, Jesus harohanba Maromak, dehan: ‘Aman, hahi’i Ita-nia naran!’ Husi lalehan,Maromak hatete katak nia hahi’i tiha ona no sei hahi’i tan ninianaran. (Joao 12:28) Klaru katak Maromak nia naran importantetebetebes. Entaun, tanbas

á mak ema hasai tiha naran ida-ne’e

husi B´ıblia no troka fali ho t

´ıtulu?

Iha razaun rua ne’ebé importante liu. Primeiru, ema barak

hatete katak agora la bele uza naran ida-ne’e tanba ohin loronla hatene oins

á loos mak ema iha tempu uluk temi naran ne’e.

Kuandu hakerek lia-ebraiku antigu, sira la uza letra hanesan a,e, i, o, u. Tan ne’e, la iha ema ida ohin loron ne’eb

é hatene

loloos oinsá mak ema iha tempu B

´ıblia temi YHWH. Maib

é, ida-

ne’e hapara ita atu uza Maromak nia naran ka lae? Iha tempu

Maromak nia naran— katak s

á, no bele temi ka lae?

˘˙˘˝Maromak nia naranne’eb

é hakerek ho

letra ebraiku

195

B´ıblia, ema temi Jesus nia naran karik hanesan Iesua ka Iehosua

— ema ida la bele hatene loos. Maibé, ema iha mundu tomak

ohin loron temi Jesus nia naran, ho dalan oioin ne’ebé tuir sira-

nia l´ıngua rasik. Maski la hatene loos oins

á mak ema temi Jesus

nia naran iha tempu uluk, sira la para atu temi naran ne’e. Ha-nesan m

ós, se Ita la’o ba rai ne’eb

é uza l

´ıngua seluk, karik Ita

rona Ita-nia naran rasik m´

os oin-seluk. Entaun, maski ita la ha-tene loos oins

á mak ema temi Maromak nia naran iha tempu

uluk, ne’e la’´

os razaun loos atu la temi naran ne’e.

Razaun segundu ne’ebé ema hasai Maromak nia naran husi

B´ıblia mak tanba ema judeu sira-nia tradisaun ne’eb

é sira kaer

ba tempu kleur. Ema judeu barak fiar katak sira nunka bele temiMaromak nia naran. Klaru katak sira fiar hanesan ne’e tanbasira komprende sala ukun-fuan husi B

´ıblia ne’eb

é dehan: “Labe-

le temi leet´

o-nia Maromak Jeová nia naran, tanba Jeov

á sei la

husik ema ne’ebé temi leet nia naran livre husi kastigu.” —

Êxo-

do 20:7.

Ukun-fuan ida-ne’e bandu atu labele temi leet Maromak nianaran. Maib

é, ida-ne’e m

ós bandu atu temi naran ne’e ho

respeitu ka lae? Lae. Ema hotu ne’ebé hakerek B

´ıblia iha lia-

ebraiku (“Testamentu Tuan”) mak fiar-na’in ne’ebé moris tuir

Maromak nia Ukun-Fuan, maibé sira temi nafatin Maromak

nia naran. Porezemplu, sira hakerek naran ne’e dala barak ihasalmu atu kanta hamutuk hodi adora Maromak. No m

ós, Maro-

mak Jeová haruka nia povu atu bolu nia naran, no sira ne’eb

é

fiar halo tuir. (Joel 2:32; Apostolu 2:21) Tan ne’e, hanesan Jesus,ema kristaun ohin loron m

ós la moe atu temi ho respeitu Maro-

mak nia naran. — Joao 17:26.

Sira ne’ebé trad

ús B

´ıblia halo sala ne’eb

é todan, tanba ha-

sai tiha Maromak nia naran no troka ho t´ıtulu. Sira halo ema

sente dook husi Maromak, maski B´ıblia hanorin ema atu ha-

buras “relasaun ho Maromak Jeová nu’udar belun ne’eb

é besik

liu”. (Salmo 25:14; Tiago 4:8) Hanoin to’ok kona-ba Ita-nia be-lun ne’eb

é besik liu. Se Ita la hatene belun ne’e nia naran, Ita

sente besik ho nia ka lae? Hanesan ne’e m´

os, kuandu ema la ha-tene Maromak nia naran, Jeov

á, oins

á mak bele sai belun ne’eb

é

besik loos ho Maromak? La’´

os ne’e de’it, sira ne’ebé la uza Ma-


romak nia naran la hatene loos katak naran ne’e signifika buatne’eb

é furak. Maromak nia naran katak saida?

Maromak esplika rasik kona-ba naran ne’e ba nia atan ida,naran Mois

és. Kuandu Mois

és husu kona-ba Maromak nia na-

ran, Maromak Jeová hat

án: “Ha’u sei sai saida de’it ne’eb

é ha’u

hakarak.” (ˆ

Exodo 3:14) Tan ne’e, Maromak Jeová bele sai buat

saida de’it atu hala’o nia hakarak.

Hanoin to’ok, se Ita bele sai buat saida de’it, Ita hakarak halosaida atu ajuda Ita-nia kolega sira? Se kolega ida moras todan,Ita bele sai dout

ór ne’eb

é matenek no kura nia moras. Se ida se-

luk hetan susar tanba nia osan lakon hotu, Ita bele sai ema rikutebes no ajuda nia. Maib

é, tuir loos, Ita la iha forsa atu sai buat

saida de’it ne’ebé Ita hakarak. Nune’e m

ós ema hotu. Kuandu

estuda B´ıblia, Ita sei hakfodak hodi haree oins

á mak Maro-

mak Jeová sai buat saida de’it atu hala’o tuir buat ne’eb

é nia

promete. No nia kontente atu uza ninia forsa atu ajuda emane’eb

é hadomi nia. (2 Cr

ônicas 16:9) Ema ne’eb

é la hatene Ma-

romak nia naran la bele komprende kona-ba buat furak hanesanne’e.

Agora, Ita hatene ho klaru katak Maromak nia naran Jeová

tenkesér iha B

´ıblia laran. Hodi hatene naran ne’e katak saida no

temi beibeik naran ne’e iha ita-nia adorasaun, sei ajuda ita atuhakbesik liut

án ba ita-nia Aman iha lalehan, Maromak Jeov

á.�

� Atu hetan informasaun liutan kona-ba Maromak nia naran, no naranne’e katak saida, no tanbasa mak tenke uza iha adorasaun, lee broxura ihalia-indonezia Nama Ilahi yang Akan Kekal Selama-lamanya. Broxura ne’ehusi Testemuna ba Jeova, no iha mos iha lia-portuges.

Ap´

endise 197

PROFETA Daniel moris tinan 500 resin antes Jesus moris. Mai-b

é, Maromak Jeov

á f

ó informasaun ba Daniel hodi ajuda ema

atu hatene bainhira mak Maromak sei haraik esp´ıritu santu ba

Jesus atu sai Mesias, ka Kristu. Maromak Jeová hatete ba Daniel:

“´

O tenke hatene no tenke iha matenek atu haree, katak husi

Daniel nia profesia kona-baMesias ne’eb

é sei mosu

tempu ne’ebé f

ó sai liafuan atu hadi’a no harii fali Jeruzalein

to’o Mesias, Ulun-Na’in, sei iha semana hitu, no m´

os semananeenulu-resin-rua.” — Daniel 9:25.

Atu hatene tempu ne’ebé Mesias mosu mai, ulukliu, ita pre-

siza hatene bainhira loos mak Daniel nia liafuan ne’e komesaatu sai loos. Tuir profesia ne’e, Daniel nia liafuan komesa atusai loos “husi tempu ne’eb

é f

ó sai liafuan atu hadi’a no harii

fali Jeruzalein”. Bainhira loos mak liafuan ne’e f´

o sai? Tuir li-vru Neemias iha B

´ıblia, liafuan atu harii fali moru ne’eb

é hale’u

Jeruzalein f´

o sai “iha liurai Artaxerxes nia tinan ruanulu”. (Nee-mias 2:1, 5-8) Matenek-na’in kona-ba ist

ória apoia katak liurai


“SEMANA HITUNULU”

tinan 490

semana 7(tinan 49)

semana 62(tinan 434)

semana 1(tinan 7)

455 406 & molok Kristu liutiha Kristu ) 29 33 36

“F´

o sai liafuanatu hadi’a

. . . Jeruzalein”

Jeruzaleinharii fali

Mesiasmosu

“Halakon”Mesias

“Semanahitunulu”ramata

Artaxerxes komesa nia ukun iha tinan 475 molok Kristu. Tanne’e, ninia ukun ba tinan 20 mak iha tinan 455 molok Kristu.Agora, ita hatene ona katak tinan 455 molok Kristu mak tinanne’eb

é Daniel nia profesia kona-ba Mesias komesa atu sai loos.

Daniel hatudu tempu hira mak tenke liu to’o tempu ne’e-b

é “Mesias, Ulun-Na’in” sei mosu. Profesia ne’e hatete “semana

hitu, no m´

os semana neenulu-resin-rua” — hamutuk sema-na 69. Ne’e katak tempu hira? Tradusaun B

´ıblia balu hatudu

katak tempu ne’e la’´

os semana ne’ebé iha loron hitu, maib

é se-

mana tinan nian. Katak, semana ida mak tinan hitu. Ema judeusira iha tempu uluk sura semana ida nu’udar tinan hitu. Por-ezemplu, kada tinan hitu sira selebra tinan S

ábadu, hanesan

kada loron hitu sira selebra loron Sábadu. (

Êxodo 23:10, 11) Tan

ne’e, semana 69 iha profesia ne’e mak tinan 7 dala 69 (7 � 69),hamutuk tinan 483.

Agora, ita bele sura. Se ita sura tinan 483 husi tinan 455 mo-lok Kristu, sei to’o tinan 29 liutiha Kristu. Iha tinan ne’e makJesus hetan batizmu no sai Mesias!� (Lucas 3:1, 2, 21, 22) Itahakfodak katak buat hotu sai loos tuir Daniel nia liafuan, looska lae?

� Husi tinan 455 molok Kristu to’o tinan 1 molok Kristu mak hamutuktinan 454. Husi tinan 1 molok Kristu to’o tinan 1 liutiha Kristu mak tinan1 (tanba la iha tinan zero). No husi tinan 1 to’o tinan 29 mak hamutuk ti-nan 28. Sura hamutuk (454 � 1 � 28) sai tinan 483. Iha tinan 33, katakdurante semana tinan 70 nian, ema “halakon” ka oho Jesus. (Daniel 9:24,26) Atu hetan informasaun liutan iha lia-indonezia, lee livru PerhatikanlahNubuat Daniel! iha kapıtulu 11, no mos Pemahaman Alkitab, Jilid 2, paji-na 1085-88. Livru rua ne’e husi Testemuna ba Jeova, no iha mos iha lia-portuges.

ATU hatene loloos Mesias mak se, Maromak Jeova haraik infor-masaun barak liuhusi profeta sira atu fo-hatene nanis kona-baoinsa mak Salvador ne’e sei moris, hala’o knaar, no mate. Pro-fesia sira-ne’e hotu iha Bıblia laran sai loos iha Jesus Kristu.

Jesus Kristu— Mesias ne’eb

é promete nanis ona

Ap´

endise 199

Ita sei hakfodak kuandu aprende oinsa mak informasaun ba-rak ne’e sai loos hotu. Porezemplu, mai ita haree profesia balune’ebe sai loos kuandu nia moris no kuandu nia sei ki’ik.

Profeta Isaıas fo-hatene nanis katak Mesias mak Liurai Davidnia bei-oan. (Isaıas 9:7) Loos duni, Jesus moris husi David niaumakain. — Mateus 1:1, 6-17.

LIAFUAN NE’EB´

E HATETE NANIS KONA-BA MESIAS

AKONTESIMENTU PROFESIA SAI LOOS

Moris husi suku Judá G

ênesis 49:10 Lucas 3:23-33

Moris husi feto-raan ida Isa´ıas 7:14 Mateus 1:18-25

Mai husi Liurai David nia umakain Isa´ıas 9:7 Mateus 1:1, 6-17

Maromak Jeová dehan sai katak Mesias

mak ninia Oan-Mane Salmo 2:7 Mateus 3:17

Ema barak liu la fiar nia Isa´ıas 53:1 Joao 12:37, 38

Tama iha Jeruzalein hodi sa’e kuda-burru oan Zacarias 9:9 Mateus 21:1-9

Maluk ida ne’ebé besik mak saran nia Salmo 41:9 Joao 13:18, 21-30

Fa’an nia ho osan-mutin 30 Zacarias 11:12 Mateus 26:14-16

La hatán ba ema ne’eb

é foti lia hasoru nia Isa

´ıas 53:7 Mateus 27:11-14

Fahe nia hatais hodi koko sorte Salmo 22:18 Mateus 27:35

Ema ko’alia aat ba nia iha ai-riin Salmo 22:7, 8 Mateus 27:39-43

Ruin ida mós la tohar Salmo 34:20 Joao 19:33, 36

Tau nia iha ema riku nia rate Isa´ıas 53:9 Mateus 27:57-60

Moris filafali antes sai dodok Salmo 16:10 Apostolu 2:24, 27

Foti nia iha Maromak nia liman-loos Salmo 110:1 Apostolu 7:56


Miqueias, Maromak nia profeta ida seluk, fo-hatene naniskatak labarik ne’e sei moris iha “Belein Efrata”, no ikusmai seisai ukun-na’in. (Miqueias 5:2) Iha tempu Jesus moris, iha sida-de rua mak naran Belein iha rai Izrael. Ida iha parte norte, besikNazare, no ida seluk, besik Jeruzalein iha parte Judeia. Beleinne’ebe besik Jeruzalein uluk bolu Efrata. Jesus moris duni ihasidade ne’e, tuir liafuan ne’ebe hakerek nanis ona! — Mateus2:1.

Bıblia fo-hatene nanis katak Maromak sei bolu nia Oan-Mane sai “husi Ejitu”. Kuandu Jesus sei ki’ikoan, niainan-aman lori nia ba rai Ejitu. Maibe bainhira Liurai Herodesmate tiha, sira lori Jesus sai husi Ejitu atu fila fali ba rai Izrael,nune’e, liafuan ne’ebe Bıblia fo-hatene nanis sai loos duni.— Oseias 11:1; Mateus 2:15.

Iha pajina 200, hatudu eskritura sira ne’ebe fo sai informa-saun oioin kona-ba Mesias iha parte “Profesia”. Halo favor,kompara eskritura hirak-ne’e ho eskritura sira iha parte “Sailoos”. Hodi halo nune’e, Ita bele hametin liutan Ita-nia fiar ka-tak Maromak nia Liafuan mak loos.

Kuandu Ita lee didi’ak eskritura sira-ne’e, hanoin hela katakliafuan hirak-ne’e hakerek tiha tinan atus ba atus antes Jesusmoris. Jesus hatete: ‘Sei sai tuir loos lia hotu ne’ebe Moises,profeta no salmu sira hakerek kona-ba ha’u iha Eskritura.’ (Lu-cas 24:44) Bıblia hatudu ho klaru, katak buat hotu-hotu ne’esai loos duni!

EMA ne’ebe fiar Trindade hatete katak Maromak ida de’it mai-be iha na’in-tolu ketaketak — Aman, Oan, no Espıritu Santu.Sira na’in-tolu iha forsa hanesan, no boot liu hotu, no sirana’in-tolu la iha hun. Entaun, tuir doutrina Trindade, Amanmak Maromak, Oan mos Maromak, no Espıritu Santu mos Ma-romak, maibe iha Maromak mesak ida de’it.

Lia-loos kona-ba Aman, Oan,no esp

´ıritu santu

Ap´

endise 201


Maski ema barak ne’ebe fiar Trindade hatete katak sira la ha-tene esplika kona-ba doutrina ne’e, sira hanoin katak hanorinne’e karik husi Bıblia. Tuir loloos, liafuan “Trindade” nunkamosu iha Bıblia laran. Maski nune’e, Bıblia hatudu duni buatruma kona-ba Trindade ka lae? Atu hatene kona-ba ida-ne’e,mai ita haree eskritura ida ne’ebe ema uza dala barak atu espli-ka Trindade.

“LIAFUAN MAK MAROMAK”

Joao 1:1 hatete: ‘Horiuluk kedas Liafuan iha nanis; Liafuanhorik nanis ho Maromak; Liafuan mak Maromak.’ Tuirmai, ihakapıtulu hanesan, apostolu Joao hatete ho klaru katak “Lia-fuan” ne’e mak Jesus. (Joao 1:14) Tanba hatete katak Liafuanne’e mak Maromak, ema balu hanoin katak Oan no Aman makMaromak ida de’it.

Hanoin-hetan katak Joao hakerek evanjellu ne’e iha lia-gre-gu. Tuirmai, ema tradus fali lia-gregu ba lia seluseluk. Maibe,kuandu sira balu tradus eskritura ida-ne’e, sira la dehan “Lia-fuan mak Maromak”. Tanbasa? Tanba sira estuda lia-gregune’ebe uluk uza atu hakerek Bıblia, no komprende katak “Lia-fuan mak Maromak” tenkeser tradus oin-seluk fali. Oinsa?Ezemplu balu mak tuirmai ne’e: “Liafuan mak maromak ida.”(The New Testament in an Improved Version) “Liafuan hamutukho Maromak no iha hahalok hanesan ho Nia.” (The Transla-tor’s New Testament) Tuir tradusaun hirak-ne’e, la dehan katakLiafuan mak Maromak rasik.� Maibe, tanba nia iha pozisaunaas iha Maromak Jeova nia kriatura sira-nia leet, Bıblia boluLiafuan ne’e nu’udar “maromak ida”. Kuandu temi “maro-mak”, ne’e katak “ida ne’ebe iha forsa”.

BUKA INFORMASAUN LIUT´

AN

Ema barak la komprende lia-gregu ne’ebe uza atu hakerek Bı-blia. Entaun, oinsa mak Ita hatene apostolu Joao nia liafuankatak sa loos? Hanoin to’ok ezemplu ida-ne’e: Mestre ida es-plika buat ruma ba alunu sira. Maibe, alunu sira komprende

� Atu hetan informasaun liutan kona-ba Joao 1:1, haree Menara Penga-wal husi 1 Novembru, 2008, iha pajina 24-5. Livru ne�e husi Testemunaba Jeova, no iha mos iha lia-portuges.

Ap´

endise 203

iha dalan ne’ebe la hanesan. Oinsa mak alunu sira-ne’e bele re-zolve problema ne’e? Sira bele husu fali mestre ne’e atu bukainformasaun liutan. Hodi halo nune’e, sira sei komprendedi’ak liu. Hanesan ne’e mos, atu hatene loloos Joao 1:1 ka-tak sa, Ita bele buka informasaun liutan iha Evanjellu Joao nialaran. Hodi halo nune’e, Ita sei komprende ho klaru kona-baJesus nia pozisaun.

Porezemplu, haree saida mak Joao hakerek tan iha kapıtu-lu 1, versıkulu 18: ‘Ema ida seidauk haree Maromak [Boot LiuHotu].’ Maibe, ema haree tiha ona Jesus, Maromak nia Oan,tanba Joao hakerek: ‘Liafuan ne’e [Jesus] halo an ba ema,no horik iha ita leet. Ami haree nia gloria.’ (Joao 1:14) En-taun, oinsa mak Oan bele sai Maromak ne’ebe Boot Liu Hotu?No mos, Joao hatete katak Liafuan horik, ka hela nanis “hoMaromak”. Oinsa mak Liafuan ne’e hela ho Maromak kuan-du Liafuan ne’e rasik mak Maromak? La’os ne’e de’it, tuirJoao 17:3, Jesus rasik mos hatudu ho klaru katak nia la hane-san ho nia Aman iha lalehan. Jesus bolu nia Aman ‘Maromakloos mesak de’it’. Ikusmai, iha evanjellu nia rohan, Joao hateteho klaru: ‘Sira-ne’e hakerek atu imi fiar katak Jesus mak Me-sias, Maromak nia Oan-Mane.’ (Joao 20:31) Haree katak Joaobolu Jesus la’os Maromak, maibe, Maromak nia Oan-Mane. In-formasaun hirak-ne’e, ne’ebe ita hetan iha Evanjellu Joao nialaran, ajuda ita atu komprende loloos Joao 1:1. Jesus, nu’udarLiafuan, mak “maromak ida”, katak iha pozisaun aas, maibela’os nu’udar Maromak Boot Liu Hotu.

KONTINUA ATU BUKA INFORMASAUN

Hanoin filafali ezemplu kona-ba mestre no alunu sira. Maskirona esplikasaun liutan husi mestre, sira balu seidauk kom-prende no laran-rua hela. Sira bele halo saida? Sira belehusu ba mestre ida seluk atu buka informasaun liutan kona-ba ida-ne’e. Se mestre ne’e nia esplikasaun mos hanesan de’itho mestre ida uluk, alunu sira nia duvida sei lakon. Hanesanne’e mos, se Ita ladun komprende saida loos mak Joao hake-rek kona-ba relasaun entre Jesus no Maromak Boot Liu Hotu,Ita bele buka informasaun liutan husi ema seluk ne’ebe mos


hakerek Bıblia. Porezemplu, haree lai eskritura husi EvanjelluMateus, ne’ebe hakerek tuir Jesus nia liafuan kona-ba mundune’e nia rohan: ‘Kona-ba loron no oras ne’e, ema ida la hatene,anju sira iha lalehan mos la hatene, Oan-Mane mos lae; Amande’it mak hatene.’ (Mateus 24:36) Oinsa mak eskritura ida-ne’ehatudu katak Jesus la’os Maromak Boot Liu Hotu?

Jesus hatete katak Aman hatene barak liu fali Oan-Mane.Maibe, se Jesus mak parte iha Maromak Boot Liu Hotu karik,nia sei hatene buat hotu ne’ebe Aman hatene. Tan ne’e, Oan-Mane la hanesan ho Aman. Maski nune’e, balu karik hatete:‘Jesus nia moris iha oin rua. Iha eskritura ne’e, nia ko’alianu’udar ema.’ Maski ida-ne’e loos karik, oinsa kona-ba espıri-tu santu? Se espıritu santu mos Maromak hanesan Aman, tansamak Jesus la hatete katak espıritu santu hatene buat ne’ebeAman hatene?

Kuandu Ita kontinua estuda Bıblia, Ita sei hatene eskriturabarak liutan ne’ebe esplika kona-ba ida-ne’e. Eskritura sira-ne’e sei hatudu ho klaru lia-loos kona-ba Aman, Oan, noespıritu santu. — Salmo 90:2; Apostolu 7:55; Koloso 1:15.

EMA barak tebes adora no respeitu ba krus. The EncyclopædiaBritannica bolu krus nu’udar “sımbolu importante atu repre-zenta relijiaun kristaun”. Maibe, ema kristaun ne’ebe loos lauza krus iha sira-nia adorasaun. Tanbasa?

Razaun ida ne’ebe importante mak Jesus la mate iha krus.Liafuan gregu ne’ebe ema tradus nu’udar “krus” mak stau-r

ós. Liafuan staur

ós katak “ai-riin ka ai-lolon ne’ebe hamriik

loos”. The Companion Bible esplika: “[Staur´

os] nunka dehankatak ai-lolon rua ne’ebe tula malu . . . Lia-gregu [iha Testa-mentu Foun] la hatudu kona-ba ai pedasuk rua.”

Tansá mak ema kristaun ne’eb

é loos

la uza kr´

us iha adorasaun

Ap´

endise 205

Iha eskritura balu iha Bıblia, uza mos lia-gregu ida selukba buat ne’ebe ema uza hodi kastigu Jesus. Sira prega Jesusba ksilon. (Apostolu 5:30; 10:39; 13:29; Galasia 3:13; 1 Pedro2:24) Liafuan ne’e katak “ai” ka “ai-tonka, ai-lolon, ka ai-hun”de’it.

Atu esplika tansa mak ema dala barak uza ai-riin hodi fokastigu-mate, livru Das Kreuz und die Kreuzigung (Krus noKrusifiksu), husi Hermann Fulda, dehan: “La fasil atu hetanai-hun iha fatin atu fo kastigu. Tan ne’e, sira harii ai-lolon hoema aat ne’ebe sira kesi ka prega tiha ninia liman iha leten, nodala barak mos kesi ka prega tiha ninia ain.”

Maibe, razaun ne’ebe importante liu mai husi Maromaknia Liafuan. Apostolu Paulo hatete: ‘Kristu hasai ita husi ma-lisan ne’ebe ukun-fuan lori mai; basa Eskritura dehan: “Idane’ebe ema hedi ona iha ai-moris [“ai-hun”, King James Ver-sion], ema ne’e simu Maromak nia malisan ba nia an.”’(Galasia 3:13) Iha versıkulu ne’e, Paulo ko’alia tuir lia-fuan husi Deuteronomio 21:22, 23, ne’ebe iha lia-ebraikutemi kona-ba ai-hun ka ai-moris, la’os kona-ba krus. Kastiguhanesan ne’e hatudu katak ema ne’e “simu Maromak nia ma-lisan”. Tan ne’e, laloos ba ema kristaun atu rai iha sira-niauma-laran estatua ka imajen kona-ba Kristu ne’ebe hedi ihakrus ka ai-riin.

La iha prova ida ne’ebe hatudu katak ema ne’ebe temi sira-nia an nu’udar kristaun uza krus iha adorasaun durante tinan300 nia laran depois Kristu mate. Liutiha ne’e, liurai jentiuida naran Constantino simu relijiaun “kristaun” ne’ebe la tuirona lia-loos, no liuhusi nia mak krus sai nu’udar sımbolu baema kristaun. Maski ita ladun hatene saida mak nia hakarak,la iha relasaun ida entre krus ho Jesus Kristu. Tuir loos, krusmai husi jentiu sira. New Catholic Encyclopedia hatete: “Emauza krus iha kultura antes kristaun no kultura jentiu nian.”Matenek-na’in sira seluk ne’ebe estuda kona-ba ida-ne’e moshatete katak iha tempu uluk ema uza krus atu adora loro-matan no mos atu hala’o festa jentiu nian ne’ebe envolvesala-fo’er.

Entaun, tansa mak sımbolu jentiu nian ida-ne’e sai nu’udarsımbolu kristaun nian? Atu halo fasil ba ema jentiu sai “kris-taun”. Maibe, Bıblia hatete ho klaru labele fo laran ka adora basımbolu jentiu nian. (2 Korinto 6:14-18) Bıblia bandu duni atulabele adora buat saida de’it ne’ebe ema halo ho liman ka buatsaida de’it ne’ebe lulik. (

Êxodo 20:4, 5; 1 Korinto 10:14) Tan

ne’e, ema kristaun ne’ebe loos la uza krus iha adorasaun.�

� Atu hetan informasaun liutan kona-ba krus, haree livru iha lia-indo-nezia Bertukar Pikiran mengenai Ayat-Ayat Alkitab (edisaun 2003) iha pa-jina 338-342. Livru ne’e husi Testemuna ba Jeova, no iha mos iha lia-por-tuges.


JESUS Kristu fo mandamentu ba ema kristaun sira atu selebraloron ne’ebe nia mate. Selebrasaun ne’e bolu ‘Na’inia han-kalan’. (1 Korinto 11:20) Tansa mak sele-brasaun ne’e importante tebetebes? Bainhira makita selebra ida-ne’e, no oinsa?

Jesus Kristu halo selebrasaun ne’e ba dala pri-meiru iha kalan Paskua ema judeu nian iha tinan33. Paskua mak selebrasaun ne’ebe sira halo ti-nan ida dala ida de’it, iha 14 Nisan tuir ema judeusira-nia kalendariu. Fulan-Nisan komesa kuandusira foin haree fulan lotuk depois semana primeiru ihafulan-Marsu. Liutiha loron 14, kuandu loro-matan tuntiha, sira selebra Paskua.

Jesus selebra Paskua honia apostolu sira, no hotutiha ne’e, haruka Judas Is-cariotes sai. Depois, Jesushahu Na’i nia Han-Kalan. Han-

Na’i nia Han-Kalan— selebrasaun ne’eb

é f

ó gl

ória

ba Maromak

Apendise 207

kalan ida-ne’e mak troka Paskua ema judeu nian, tan ne’e, itamos selebra Na’i nia Han-Kalan tinan ida dala ida.

Evanjellu Marcos hakerek: ‘Jesus kaer paun, fo-bensa hodisilu no fo ba nia eskolante sira dehan: “Simu ba. Ne’e ha’u-niaisin.” Tuirmai, nia foti kalis, fo-agradese no fo ba sira. . . . Jesusdehan ba sira: “Ne’e ha’u-nia raan, raan aliansa nian, ne’ebesei nakfakar tanba ema barak.”’ — Marcos 14:22-24.

Ema balu hanoin katak Jesus halo paun sai ninia isin ra-sik no halo tua-uvas nakfila ba nia raan. Maibe, kuandu Jesusfahe paun ne’e, Jesus nia isin sei tomak. Jesus nia apostolusira han duni Jesus nia isin rasik no hemu duni nia raan kalae? Lae. Se sira han duni Jesus nia isin karik, ne’e katak sirahan ema, no ida-ne’e kontra Maromak nia ukun-fuan. (Gene-sis 9:3, 4; Levıtico 17:10) Tuir 1 Korinto 11:25, Jesus hatete:‘Kalis ne’e mak aliansa foun iha ha’u-nia raan.’ Kalis ne’e sai“aliansa foun” duni ka lae? Lae, tanba aliansa mak hanesanpromesa, la’os buat ida ne’ebe ita-nia liman bele kaer.

Tan ne’e, paun no tua-uvas mak nu’udar sımbolu de’it.Paun reprezenta Kristu nia isin ne’ebe sala la iha. Jesus uzapaun ne’ebe resin husi han Paskua nian. Paun ne’e la ihafermentu. (

ˆExodo 12:8) Iha Bıblia laran, dala barak fermen-

tu reprezenta sala ka buat ne’ebe aat. Tan ne’e, paun ne’ebela iha fermentu reprezenta isin perfeitu ne’ebe Jesus entre-ga nu’udar sakrifısiu. Jesus nia isin la iha sala ida. — Mateus16:11, 12; 1 Korinto 5:6, 7; 1 Pedro 2:22; 1 Joao 2:1, 2.

Tua-uvas mean ne’e reprezenta Jesus nia raan. Hodi fakarraan ne’e mak bele hala’o aliansa foun. Jesus hatete kataknia raan sei nakfakar atu “kasu sala”. Ida-ne’e loke dalan baema atu sai moos iha Maromak nia oin no tama iha aliansafoun ho Maromak Jeova. (Mateus 26:28; Ebreu 9:14; 10:16, 17)Aliansa, ka juramentu ne’e halo ema kristaun na’in-144.000bele ba lalehan. Iha ne’eba, sira sei hala’o knaar nu’udar liuraino amlulik atu haraik bensaun ba ema hotu. — Genesis 22:18;Jeremias 31:31-33; 1 Pedro 2:9; Apokalipse 5:9, 10; 14:1-3.

Se de’it mak sei han paun no hemu tua-uvas iha Han-Kalan


ne’e? Ema ne’ebe tama iha aliansa foun — katak, sira ne’e-be iha esperansa atu ba lalehan — sira de’it mak sei han paunno hemu tua-uvas. Maromak nia espıritu santu mak fo sa-sin ba sira katak Maromak hili tiha ona sira atu sai liurai ihalalehan. (Roma 8:16) Sira mos halo aliansa ho Jesus, aliansaReinu nian. — Lucas 22:29.

Oinsa kona-ba ema ne’ebe iha esperansa atu moris banafatin iha mundu Paraızu? Sira mos halo tuir Jesus nia man-damentu no selebra Na’i nia Han-Kalan, maibe sira la hanpaun no mos la hemu tua-uvas ne’e. Tinan ida dala ida ihaloron 14 Nisan, depois loro-matan tun, Testemuna ba Jeo-va selebra Na’i nia Han-Kalan iha mundu tomak. Maski emauitoan de’it mak dehan sai katak sira iha esperansa atu ba la-lehan, selebrasaun ne’e importante tebes ba ema hotu ne’ebehalo tuir Kristu. Selebrasaun ne’e halo ita hotu hanoin filafa-li kona-ba domin boot ne’ebe Maromak Jeova no Jesus Kristuhatudu mai ita. — Joao 3:16.

EMA barak fiar katak ita iha klamar ne’ebé la bele mate.

Tuir sira-nia fiar, kuandu mate, klamar ne’e sai husi isinno moris ba nafatin. Tan ne’e, ema barak hakfodak kuan-du aprende katak B

´ıblia la hanorin hanesan ne’e. Se nune’e,

tuir Maromak nia Liafuan, saida loos mak akontese kuanduita mate?

OINS´

A BÍBLIA UZA LIAFUAN NEFES NO PSIK

É

Karik Ita hatene katak ema hakerek B´ıblia liuliu iha lia-

ebraiku no lia-gregu. Dala barak ema trad´

us liafuan ebraikunefes no liafuan gregu psik

é nu’udar “klamar”, hanesan m

ós

iha B´ıblia iha lia-tetun. Liafuan sira-ne’e mosu iha B

´ıblia la-

Tuir loloos, ema iha duni klamarne’eb

é moris ba nafatin ka lae?

Ap´

endise 209

ran dala 800 liu, no signifika (1) ema, (2) animál, (3) ema

nia moris ka animál nia moris. Mai ita haree eskritura balu

ne’ebé f

ó ezemplu kona-ba buat tolu ne’e.

Ema. ‘Iha Noé nia loron . . . Sira uitoan de’it, katak ema

[psik´

e] na’in-ualu, mak hetan maksoin husi bee.’ (1 Pedro3:20) Vers

´ıkulu ne’e uza liafuan gregu psik

é nu’udar ema,

katak Noé no nia feen, ho nia oan-mane na’in-tolu no

sira-nia feen. Ezemplu ida tan mak iha Roma 13:1. Ap´

os-tolu Paulo hakerek ba ema kristaun sira hodi hatete: ‘Ema[psik

é ] ida-ida hamta’uk ukun-na’in sira b

á.’ Iha B

´ıblia, ita

hetan ezemplu seluk tan ne’ebé trad

ús liafuan nefes no psik

é

nu’udar ema, hanesan iha Gênesis 46:18;

Êxodo 16:16; Jo-

sué 11:11; no Apostolu 2:41; 27:37.

Anim´

al. Apokalipse 16:3 hatudu katak animál m

ós psik

é,

tanba hatete: ‘Buat [psik´

e] ne’ebé moris iha tasi laran mate

hotu.’ Eskritura ida-ne’e hatudu katak liafuan psik´

e katakikan no anim

ál ne’eb

é moris iha tasi laran. Ita bele he-

tan ezemplu seluk tan ne’ebé hatudu katak nefes mak ikan,

manu, no animál oioin iha G

ênesis 1:20, 24; 9:10; Lev

´ıtico

11:46; no N´

umeros 31:28.

Ema nia moris. Dala ruma, liafuan nefes no psik´

e m´

os ka-tak ita-nia moris nu’udar ema. Porezemplu, Jesus hatete:‘Ha’u mak bibi-atan di’ak. Bibi-atan di’ak saran nia moris[psik

é] ba nia bibi sira.’ (Joao 10:11) Jesus saran nia psik

é, ka

moris ba ema hotu. Eskritura ida-ne’e hatudu ho klaru ka-tak liafuan psik

é mak ema nia moris. Ita bele hetan ezemplu

seluk tan ne’ebé uza nefes no psik

é nu’udar ema nia moris

iha Gênesis 35:16-19;

Êxodo 4:19; 1 Reis 17:17-23; Mateus

10:39; no Joao 15:13.

Hodi estuda liután Maromak nia Liafuan, Ita sei hatene

katak B´ıblia nunka uza liafuan nefes no psik

é atu hatudu

buat ruma ne’ebé sai husi ita-nia isin, hanesan klamar ne’e-

bé la bele mate. Tuir loloos, B

´ıblia hanorin katak nefes ka

psik´

e bele mate. Porezemplu, Jesus hatete: ‘Ema ida manán

loos sá wainhira nia man

án mundu tomak, maib

é lakon nia


moris [psik´

e]?’ (Mateus 16:26; Ezequiel 18:4, 20) Tan ne’e,tuir B

´ıblia, bainhira ema mate, nefes, ka psik

é mak mate, la

iha buat ruma ne’ebé sai husi ema nia isin no moris ba na-

fatin. — Eclesiastes 9:5, 10.

OINS´

A BÍBLIA UZA LIAFUAN RUAH NO PNEUMA

B´ıblia balu m

ós trad

ús liafuan ebraiku ruah no liafuan

gregu pneuma nu’udar “klamar”, hanesan m´

os B´ıblia iha

lia-tetun. Maibé, tuir loloos, eskritura sira iha B

´ıblia hatudu

katak liafuan ruah no pneuma mak forsa ne’ebé f

ó moris ba

kriatura iha mundu. Porezemplu, Salmo 104:29 hatete: “SeIta [Maromak Jeov

á] hasai sira-nia forsa moris nian [ruah],

sira mate, no fila fali ba rai-rahun.” No m´

os, Tiago 2:26hatete katak ‘isin ne’eb

é haketak an husi klamar [pneuma]

mate’. Iha eskritura sira-ne’e, ruah, ka pneuma, mak buatne’eb

é f

ó moris ba isin. Nune’e, isin ne’eb

é la iha ruah

ka pneuma mate. Tan ne’e, B´ıblia iha lia-tetun m

ós trad

ús

liafuan pneuma nu’udar “iis” no “iis hanesan moris nian”.Porezemplu, iha ap

óstolu Jo

ão nia vizaun, kuandu Maro-

mak huu “iis [pneuma] moris nian” ba nia profeta na’in-ruania mate-isin, profeta sira-ne’e hamriik fali, ka moris fali.(Apokalipse 11:9-11; 13:15) Nune’e, ruah no pneuma katakforsa ne’eb

é f

ó moris ba kriatura hotu.

Ita-nia isin-lolon presiza ruah ka pneuma hanesan rádiu

m´

os presiza pilla ka eletrisidade atu halo moris. Por-ezemplu, hanoin to’ok kona-ba r

ádiu ida ne’eb

é ita hatama

pilla. Kuandu loke, forsa husi pilla halo moris rádiu ne’e.

Maibé, se hasai tiha pilla, r

ádiu ne’e mate. Nune’e m

ós ho

rádiu ne’eb

é uza eletrisidade, kuandu ita losu fiu, r

ádiu ne’e

la moris tan. Hanesan ne’e m´

os, ruah ka pneuma mak for-sa ne’eb

é f

ó moris ba ita-nia isin. Hanesan ho eletrisidade,

ruah ka pneuma la iha sentimentu no hanoin. Nune’e, lia-fuan sira-ne’e la’

ós katak “klamar”, maib

é forsa de’it. Se la

iha ruah ka pneuma nu’udar forsa ne’ebé f

ó moris ba ita, ita

sei “mate, no fila fali ba rai-rahun”. — Salmo 104:29.

Ap´

endise 211

Kona-ba ema nia mate, Eclesiastes 12:7 hatete: “Rai-rahun[isin-lolon nian] fila fali ba rai hanesan uluk no forsa morisnian [ruah] fila fali ba Maromak loos ne’eb

é f

ó ida-ne’e.”

Kuandu ruah, ka forsa ne’ebé f

ó moris sai husi ema nia isin,

isin ne’e mate no fila fali ba fatin ne’ebé uluk nia mai, ne’e

mak rai. Hanesan ne’e m´

os, forsa ne’ebé f

ó moris sei fila

fali ba fatin ne’ebé uluk nia mai, ne’e mak Maromak. (J

ó

34:14, 15; Salmo 36:9) Ne’e la’´

os katak forsa ne’e semo faliba lalehan. Maib

é, ida-ne’e katak, kuandu ema mate,

esperansa atu moris fali depende de’it ba Maromak Jeová.

Ema mate ne’e nia moris hanesan iha Maromak nia liman.Maromak mesak de’it mak iha forsa atu f

ó ruah, ka pneuma

hodi halo ema mate moris fali. Tan ne’e, kuandu Jesusbesik atu mate, nia dehan: ‘Aman, iha Ita liman, ha’u saranha’u-nia klamar [pneuma]!’ — Lucas 23:46.

Ita kontente tebes tanba hatene katak ida-ne’e mak buatne’eb

é Maromak sei halo ba ema hotu ne’eb

é “iha rate la-

ran”! (Joao 5:28, 29) Tempu sei to’o mai kuandu MaromakJeov

á halo fali isin foun ba ema ne’eb

é mate, no huu ruah

ka pneuma, forsa ne’ebé f

ó moris, ba isin ne’e hodi halo

ema moris filafali. Iha tempu ne’ebá, ita sei haksolok no

kontente tebes!

Se Ita hakarak hatene liután kona-ba liafuan nefes, psik

é,

ruah, no pneuma ne’ebé uza iha B

´ıblia laran, Ita bele hetan

informasaun importante tebes husi broxura iha lia-indoné-

zia Apa yang Terjadi Dengan Kita Bila Kita Meninggal?, nom

ós livru Bertukar Pikiran

mengenai Ayat-Ayat Alkitabiha p

ájina 151-5 no 308-12.

Livru rua ne’e husi Teste-mu

ña ba Jeov

á, no iha m

ós

iha lia-portugés.

B´IBLIA uza liafuan ebraiku Siol no liafuan gregu Hades ba dala

70 liu. Dala barak liafuan rua ne’e temi kona-ba mate, no Bı-blia balu tradus liafuan sira-ne’e nu’udar “rate” no “infernu”.Bıblia iha lia-tetun tradus liafuan gregu Hades nu’udar ‘ma-tebian sira-nia fatin’, ‘matebian sira-nia horik-fatin’, no mos“infernu”. Maibe, lıngua barak liu la iha liafuan loos atu tra-dus liafuan ebraiku no gregu sira-ne’e. Se nune’e, liafuan Siolno Hades loloos katak sa? Mai ita haree oinsa mak Bıblia uzaliafuan sira-ne’e iha eskritura balu.

Eclesiastes 9:10 hatete: “La iha serbisu, ka planu, ka konesi-mentu ka matenek iha rate [Siol], fatin ida ne’ebe imi seiba.” Siol ne’e katak ema ida nia rate ka lae? Lae. Kuandu ko’a-lia kona-ba fatin ida atu hakoi ema mate, ka rate ida, Bıbliauza liafuan seluk, la’os Siol no Hades. (Genesis 23:7-9; Mateus28:1) No mos, Bıblia la uza liafuan Siol atu ko’alia kona-ba ha-koi-fatin ne’ebe tau ema mate barak hamutuk, hanesan ratefamılia nian, ka vıtima funu nian. — Genesis 49:30, 31.

Se nune’e, Siol mak hanesan saida? Maromak nia Lia-fuan hatudu katak Siol no Hades mak buat ida ne’ebe bootliu fali hakoi-fatin ne’ebe tau ema mate barak hamutuk. Por-ezemplu, Isaıas 5:14 hatete katak Siol ne’e “luan no loke niaibun to’o la iha rohan”. Maski Siol hanesan tolan tiha onaema mate barak ne’ebe la bele sura, sei hakarak barak liutan.(Proverbios 30:15, 16) Siol lahanesan fatin ne’ebe hakoi emamate to’o nakonu, tanba Siol “la bosu”. (Proverbios 27:20) Siolnunka sai nakonu, tanba la iha rohan. Tan ne’e, Siol no Hadesla’os fatin loos ida, maibe reprezenta de’it ema rihun ba rihunne’ebe mate ona nia kondisaun.

B´ıblia nia hanorin kona-ba moris-hi’as sei ajuda ita atu kom-

prende di’ak liut´an saida mak Siol no Hades. B

´ıblia uza liafuan

ebraiku Siol no liafuan gregu Hades bainhira ko’alia kona-ba

Saida makSiol no Hades?

212

Ap´

endise 213

ema mate ne’ebé sei moris fali.� (J

ó 14:13; Apostolu 2:31) Ma-

romak nia Liafuan hatudu m´

os katak ema mate ne’ebé iha Siol

ka Hades, la’´

os de’it sira ne’ebé serb

´ı Maromak Jeov

á, maib

é

m´

os sira ne’ebé la serb

´ı Maromak Jeov

á. (G

ênesis 37:35; Sal-

mo 55:15; Apokalipse 20:13, 14) Tan ne’e, B´ıblia hanorin katak

‘ema di’ak no ema aat sei moris hi’as’. — Apostolu 24:15.

� Kuandu ko’alia kona-ba ema mate ne’ebe sei la moris fali, Bıblia hatete ka-tak sira ba Gehena, la’os ba Siol, ka Hades. Bıblia iha lia-tetun tradus liafuanGehena mos nu’udar “infernu”. Liafuan gregu Gehena mosu iha Bıblia larandala 12, iha Mateus 5:22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Marcos 9:43, 45, 47;Lucas 12:5; Tiago 3:6. Gehena la’os fatin loos ida, hanesan Siol no Hades la’osfatin loos ida.

KUANDU Ita rona Loron Tesi-Lia nian, ka Loron Justisa nian,saida mak Ita hanoin? Ema barak hanoin katak ema rihun barihun hamriik iha Maromak nia kadunan oin, no Maromaktesi lia ba ema ida-idak. Balu sei simu bensaun atu moris hak-solok iha lalehan, no balu sei simu kastigu atu terus ba nafatin.Maibe, tuir Bıblia, Loron Tesi-Lia nian la’os hanesan ne’e. Ma-romak nia Liafuan esplika Loron Tesi-Lia nian nu’udar tempukmanek nian, la’os tempu ne’ebe halo ita ta’uk.

Iha Apokalipse 20:11, 12 [MF], ita lee apostolu Joao nia lia-fuan kona-ba Loron Tesi-Lia nian: “Ha’u haree kadunan mutinboot ida no nia ne’ebe tuur iha kadunan ne’e. Iha nia oin, raino lalehan halai lakon tiha, no la iha ona fatin ba sira. No ha’uharee ema mate sira, boot no ki’ik, hamriik iha kadunan ne’enia oin, no livru sira nakloke. Maibe, livru ida seluk mos nak-loke; ne’e mak livru moris nian. No ema mate sira simu tesi-liahusi buat ne’ebe hakerek tiha ona iha livru sira-ne’e, tuir sira-nia hahalok.” Se mak Tesi-Lia Na’in iha eskritura ne’e?

Maromak Jeova mak Tesi-Lia Na’in ne’ebe boot liu. Maibe,nia hili kriatura ida iha lalehan atu tesi lia ba ema ida-idak. TuirApostolu 17:31, apostolu Paulo hatete katak Maromak ‘marka

Saida mak Loron Tesi-Lia nian?


tiha loron iha ne’ebe Nia sei tesi lia ba mundu ho justisa husiema ida ne’ebe Nia foti’. Tesi-Lia Na’in ne’ebe Maromak hiliiha lalehan mak Jesus Kristu ne’ebe moris fali tiha ona. (Joao 5:22) Maibe, bainhira loos mak Loron Tesi-Lia nian komesa? NoLoron Tesi-Lia nian ne’e mak tempu hira?

Livru Apokalipse hatudu katak depois Armajedon, kuanduSatanas nia mundu naksobu ona, Loron Tesi-Lia nian sei ko-mesa.� (Apokalipse 16:14, 16; 19:19–20:3) Liutiha Armajedon,Jesus sei kesi metin Satanas no nia anju aat sira hodi la belelohi tan ema durante tinan rihun ida nia laran. Iha tempu ne’e-ba, ema na’in-144.000 sei sai tesi-lia na’in no liurai iha lalehanhodi “ukun hamutuk ho Kristu ba tinan rihun ida”. (Apoka-lipse 14:1-3; 20:1-4; Roma 8:17) Loron Tesi-Lia nian la’osakontesimentu ne’ebe mosu lalais iha loron ida de’it, maibe batinan rihun ida.

Durante tinan rihun ida nia laran, Jesus Kristu sei “tesi lia baema moris no ema mate”. (2 Timoteo 4:1) “Ema moris” katak‘ema-lubun boot’ ne’ebe moris liu Armajedon. (Apokalipse 7:9-17) Apostolu Joao mos haree “ema mate sira . . . hamriik ihakadunan nia oin” atu simu tesi-lia. Nu’udar Jesus promete na-nis ona, ema mate sira ne’ebe ‘iha rate laran sei rona [Kristunia] lia’ no moris fali. (Joao 5:28, 29; Apostolu 24:15) Maibe,oinsa mak Kristu sei tesi lia ba ema hotu?

Tuir apostolu Joao nia vizaun, “livru sira nakloke”, no “emamate sira simu tesi-lia husi buat ne’ebe hakerek tiha ona ihalivru sira-ne’e, tuir sira-nia hahalok”. Livru sira-ne’e hakerekkona-ba sira-nia hahalok uluk nian ka lae? Lae, ema sei la simutesi-lia tuir sira-nia hahalok antes sira mate. Tansa mak ita ha-tene hanesan ne’e? Bıblia hatete: “Ema mate ida hetan onaperdua ba nia sala.” (Roma 6:7) Entaun, sira ne’ebe hetan mo-ris-hi’as bele komesa sira-nia moris foun, tanba Maromak lasura tan sala hotu ne’ebe sira uluk halo. Tan ne’e, ita bele fiarkatak livru sira-ne’e hakerek kona-ba buat seluk tan ne’ebe Ma-romak haruka ba ema atu halo. Se hakarak moris ba nafatin,

� Atu hetan informasaun liutan iha lia-indonezia kona-ba Armajedon,favor ida haree livru Pemahaman Alkitab, Jilid 1, pajina 874-6, 878-80,no mos kapıtulu 20 iha livru Sembahlah Satu-satunya Allah yang Benar.Livru sira-ne’e husi Testemuna ba Jeova, no iha mos iha lia-portuges.

Ap´

endise 215

ema ne’ebe moris liu Armajedon no mos ema ne’ebe morishi’as ona, sira hotu tenke halo tuir Maromak nia ukun-fuansira-ne’e. Ukun-fuan ne’e inklui buat saida de’it ne’ebe Ma-romak Jeova fo sai durante tinan rihun ida nia laran. Entaun,Kristu sei tesi lia ba ema ida-idak tuir buat ne’ebe sira halo du-rante Loron Tesi-Lia nian.

Iha Loron Tesi-Lia nian ema rihun ba rihun sei hetan opor-tunidade ba dala primeiru atu aprende no halo tuir Maromaknia hakarak. Ida-ne’e katak iha mundu tomak sei hala’o serbisuatu hanorin ema. Tuir loloos, “ema ne’ebe hela iha rai ne’ebeburas sei aprende duni buat ne’ebe loos”. (Isaıas 26:9) Maibe,la’os katak ema hotu sei gosta atu halo tuir Maromak nia haka-rak. Isaıas 26:10 hatete: “Maski simu laran-sadi’a, ema aat sei laaprende buat ne’ebe loos. Iha rai nakonu ho buat ne’ebe loos,nia sei hatudu hahalok ne’ebe laloos no sei la haree MaromakJeova nia kmanek.” Durante Loron Tesi-Lia nian ema aat sira-ne’e sei simu kastigu, katak sira sei mate ba nafatin. — Isaıas65:20.

Antes Loron Tesi-Lia nian atu ramata, ema ne’ebe moris seisai perfeitu. Nune’e, durante Loron Tesi-Lia nian, ema nia mo-ris neineik-neineik sei sai fali perfeitu hanesan tempu ulukkuandu Maromak kria ema primeiru. (1 Korinto 15:24-28) De-pois, Maromak Jeova sei halo Satanas livre no husik nia atukoko no lohi fali ema ba dala ikus. (Apokalipse 20:3, 7-10) Emane’ebe tahan hasoru Satanas sei simu ksolok hodi haree oinsamak promesa husi Bıblia sai loos: “Ema loos rasik sei simu rai,no sira sei moris ba nafatin iha ne’eba.” (Salmo 37:29; Mateus5:5) Loos duni, Loron Tesi-Lia nian sei lori bensaun furak baema hotu ne’ebe fiar-metin ba Maromak Jeova!

BESIK tinan haatnulu nia laran antes tinan 1914, estudante B´ıblia

balu dehan sai katak iha tinan 1914, akontesimentu importan-te sei mosu. Akontesimentu saida mak mosu iha tinan ne’e? No

1914 — tinan importante tuir B´ıblia


sinál saida mak hatudu katak tinan 1914 mak tinan ne’eb

é impor-

tante duni?

Iha Lucas 21:24, Jesus hatete: ‘Jentiu sira sei sama rahun Je-ruzalein to’o jentiu sira-nia otas sei hotu ona.’ Iha tempu uluk,Jeruzalein mak sidade kapit

ál ba nasaun ema judeu nian, no

husi sidade ne’e mak liurai sira husi David nia umakain tuur ihakadunan atu ukun. (Salmo 48:1, 2) Maib

é, liurai sira-ne’e la hane-

san ho ukun-na’in sira iha nasaun seluk. Sira tuur iha “MaromakJeov

á nia kadunan” nu’udar Maromak rasik nia reprezentante.

(1 Crˆ

onicas 29:23) Tan ne’e, Jeruzalein mak reprezenta MaromakJeov

á nia governu.

Maibé, oins

á no horibainhira mak jentiu sira “sama rahun”

Maromak nia governu? Ida-ne’e akontese iha tinan 607 molokKristu, kuandu ema Babil

ónia ataka no man

án Jeruzalein. “Maro-

mak Jeová nia kadunan” sai mamuk, no la iha tan liurai ida husi

David nia umakain ne’ebé tuur iha kadunan ne’e. (2 Reis 25:1-26)

Maibé, jentiu sira sei “sama rahun” Jeruzalein ba nafatin ka lae?

“TEMPU HITU”

tinan 2.520

tinan 606 fulan 3Outubru 607 mK to’o31 Dezembru, 1 mK

tinan 1.913 fulan 91 Janeiru, 1 lK to’o

Outubru 1914

607 & molok Kristu (mK) liutiha Kristu (lK) ) 1914

‘Jentiu sira seisama rahunJeruzalein’

‘Maromak sei haraikba nia, nia aman

David nia kadunan’

Ap´

endise 217

Lae. Tanba anju Gabriel hatete ba Maria kona-ba Jesus, dehan:‘Na’i Maromak sei haraik ba nia, nia aman David nia kadunan.’(Lucas 1:32, 33) Tan ne’e, tempu ne’eb

é jentiu sira “sama rahun”

Jeruzalein sei ramata kuandu Jesus sai Liurai.

Bainhira loos mak akontesimentu importante ne’e mosu? Jesushatete katak jentiu sira sei sama rahun Jeruzalein durante ‘jentiusira-nia otas’. Daniel kap

´ıtulu 4 hatudu dalan mai ita atu hate-

ne ‘jentiu sira-nia otas’ mak tempu hira. Daniel haktuir mehi idane’eb

é Maromak f

ó ba liurai Babil

ónia, naran Nabucodonosor.

Liurai ne’e haree ai-hun boot tebetebes ne’ebé tesi tiha. Nia hun

ne’e la bele sai boot fali tanba futu metin ho besi no riti. Anju idahatete atu husik ai-hun ne’e ba “tempu hitu”. — Daniel 4:10-16.

Dala ruma, B´ıblia uza ai-hun atu reprezenta governu. (Ezequiel

17:22-24; 31:2-5) Tan ne’e, ai-hun ne’ebé tesi tiha ona hatudu ka-

tak Maromak nia governu, ne’ebé liurai sira iha Jeruzalein mak

reprezenta, sei kotu. Maibé, mehi ne’e m

ós hatudu katak jentiu

sira sei la ‘sama rahun Jeruzalein’ ba nafatin — sira sei sama ba“tempu hitu” de’it. “Tempu hitu” ne’e katak tempu hira?

Apokalipse 12:6, 14 hatudu katak tinan ka tempu tolu ho balunmak ‘loron rihun ida atus rua neenulu’. Tan ne’e tinan hitu ka“tempu hitu” sei sai loron 2.520 (1.260 � 2). Maib

é, liutiha loron

2.520 depois Jeruzalein monu, jentiu sira “sama rahun” nafatinMaromak nia governu. Tan ne’e, ita komprende ho klaru katakpresiza tempu kleur liu fali loron 2.520 de’it atu liafuan ne’e sailoos. Kuandu sura “loron ida ba tinan ida” tuir N

úmeros 14:34 no

Ezequiel 4:6, “tempu hitu” ne’e sai tinan 2.520.

Ita komesa sura tinan 2.520 ne’e husi fulan-Outubru ti-nan 607 molok Kristu, kuandu Jeruzalein monu ba Babil

ónia no

liurai husi David nia umakain lakon nia kadunan. Tinan 2.520ne’e ramata iha fulan-Outubru tinan 1914. Iha momentu ne’e,‘jentiu sira-nia otas’ ramata, tanba Maromak halo Jesus Kristu saiLiurai iha lalehan.� — Salmo 2:1-6; Daniel 7:13, 14.

� Husi fulan-Outubru tinan 607 molok Kristu to’o fulan-Outubru ti-nan 1 molok Kristu hamutuk tinan 606. Tanba la iha tinan zero, entaunhusi fulan-Outubru iha tinan 1 molok Kristu to’o fulan-Outubru iha ti-nan 1914 liutiha Kristu, hamutuk tinan 1.914. Kuandu aumenta tinan606 ba tinan 1.914 (606 � 1.914), sai tinan 2.520. Atu hatene liutan kona-ba tinan 607 molok Kristu kuandu Jeruzalein monu, buka informasauniha lia-indonezia husi livru Pemahaman Alkitab, iha “Kronologi”. Livrune’e husi Testemuna ba Jeova no iha mos iha lia-portuges.


Kuandu Jesus komesa atu ukun nu’udar Liurai iha lale-han, sinal ne’ebe nia hatete nanis akontese — funu, hamlaha,rai-nakdoko, no moras-peste. (Mateus 24:3-8; Lucas 21:11) Akon-tesimentu hirak-ne’e fo sasin maka’as katak iha tinan 1914 dunimak Maromak nia Reinu harii iha lalehan, no iha tinan ne’e makkomesa “loron ikus sira” ba mundu aat ne’e. — 2 Timoteo 3:1-5.

B´IBLIA la ko’alia dala barak kona-ba anju ida naran Miguel.

Maibe, kuandu Bıblia temi kona-ba nia, nia sempre halo buatruma. Iha livru Daniel, Miguel funu hasoru anju sira ne’e-be aat; iha surat Judas, nia haksesuk malu ho Satanas; no ihaApokalipse, nia halo funu hasoru Diabu no anju aat sira. Hodidefende Maromak Jeova nia pozisaun nu’udar ukun-na’in noluta hasoru Maromak nia inimigu sira, Miguel moris tuir nianaran rasik. Miguel katak: “Se mak hanesan Maromak?” Mai-be, se mak Miguel ne’e?

Dala ruma, ema iha naran rua. Porezemplu, Jacob iha naranseluk Israel, no apostolu Pedro mos ema bolu Simao. (Genesis49:1, 2; Mateus 10:2) Hanesan ne’e mos, Bıblia hatudu katakMiguel mak naran ida seluk ba Jesus Kristu, antes no depoisnia moris iha mundu. Mai ita haree razaun balu husi Bıblia atukomprende loloos kona-ba ida-ne’e.

Arkanju. Maromak nia Liafuan bolu Miguel nu’udar “arkan-ju”. (Judas 9) Liafuan ida-ne’e katak “anju sira-nia ulun-na’in”.Liafuan “arkanju” nunka mosu iha Bıblia laran nu’udar “ar-kanju sira”. Ida-ne’e hatudu katak iha arkanju ida de’it, naranMiguel. No Bıblia ajuda ita atu hatene katak Jesus mak ha-la’o knaar nu’udar arkanju. Iha 1 Tesalonika 4:16 [MF], hatetekona-ba Na’i Jesus Kristu ne’ebe moris hi’as ona, dehan: “Na’irasik sei tun husi lalehan ho nia lian maka’as, ho arkanju nialian.” Iha ne’e hatudu katak Jesus nia lian mak arkanju nian.

Se makarkanju Miguel?

Eskritura ida-ne’e ajuda ita atu hatene katak Jesus rasik makarkanju Miguel.

Tropa nia ulun-na’in. Bıblia hatete katak “Miguel ho niaanju sira asalta samea . . . ho nia anju sira”. (Apokalipse 12:7)Ne’e katak Miguel iha knaar nu’udar Ulun-Na’in ba tropa husianju sira ne’ebe laran-metin ba Maromak. Apokalipse esplikamos Jesus nu’udar Ulun-Na’in ba tropa anju sira nian. (Apoka-lipse 19:14-16) Apostolu Paulo mos hakerek kona-ba “Na’iJesus” ho “nia anju sira”. (2 Tesalonika 1:7) Nune’e, Bıbliahatete kona-ba Miguel ho “nia anju sira” no mos kona-ba Je-sus ho “nia anju sira”. (Mateus 13:41; 16:27; 24:31; 1 Pedro 3:22) Maibe, Maromak nia Liafuan nunka hatudu katak iha troparua husi anju sira ne’ebe serbı Maromak iha lalehan, katak idatuir Miguel nu’udar ulun-na’in no ida seluk tuir Jesus nu’udarulun-na’in. Tan ne’e, ita bele hatene katak Miguel mak JesusKristu.�

� Ita bele hetan informasaun liutan ne’ebe hatudu katak Miguel makMaromak nia Oan nia naran iha livru iha lia-indonezia Pemahaman Al-kitab, Jilid 2, pajina 126-7. Livru ne’e husi Testemuna ba Jeova, no ihamos iha lia-portuges.

IHA livru Apokalipse laran, Maromak hato’o mensajen maiita liuhusi vizaun barak. Porezemplu, livru ne’e temi kona-bafeto-aat ida, no iha nia reen-toos hakerek nia naran ‘Babi-lonia Boot’. Feto ida-ne’e tuur hela iha ‘ema-lubun boot’ no“nasaun” sira-nia leten. (Apokalipse 17:1, 5, 15) Tanba la ihaema ida ne’ebe bele tuur hanesan ne’e, ita hatene katak Babilo-nia Boot ne’e la’os feto tebes ida, maibe nia reprezenta de’it babuat ruma. Entaun, feto ne’e reprezenta saida?

Tuir Apokalipse 17:18, feto ne’e mos hanesan ‘sidade bootne’ebe iha kbiit atu ukun liurai sira hotu raiklaran nian’.

Saida mak‘Babil

´onia Boot’?

Ap´

endise 219


Liafuan “sidade” katak organizasaun ruma ne’ebe ema haliburmalu. Tan “sidade boot” ne’e ukun “liurai sira hotu raiklarannian”, ita hatene katak feto ne’e ho naran ‘Babilonia Boot’ makorganizasaun ne’ebe iha forsa boot to’o mundu tomak. Orga-nizasaun saida mak ne’e? Organizasaun relijiaun nian. Mai itaharee eskritura balu iha Apokalipse laran atu hatene ho klarukona-ba ida-ne’e.

Organizasaun ida bele harii husi polıtiku, komersiu oukontratu, ka relijiaun. Feto ho naran Babilonia Boot la’os or-ganizasaun polıtiku nian, tanba Maromak nia Liafuan hatetekatak feto ne’e ‘halo sala-fo’er’ ho “liurai sira hotu raiklarannian”, ka grupu polıtiku sira iha mundu ne’e. Nia halosala-fo’er hodi halo ligasaun ho ulun-na’in sira iha munduraiklaran, no tan ne’e Bıblia bolu nia ‘feto-aat boot’. — Apoka-lipse 17:1, 2; Tiago 4:4.

No mos, Babilonia Boot la’os organizasaun kontratu nian,tanba kuandu nia hetan susar no mate, ‘kontratu-na’in siraraiklaran nian’, ka organizasaun kontratu nian, sei tanis no la-ran-susar ba nia. Tuir loloos, liurai sira no kontratu-na’in sirahotu haree Babilonia Boot husi “dook”. (Apokalipse 18:3, 9-11,15-17) Tan ne’e, ita hatene katak Babilonia Boot la’os organiza-saun polıtiku ka kontratu nian, maibe relijiaun nian.

Babilonia Boot mak organizasaun relijiaun falsu nian. Tan-basa? Tanba Bıblia bolu Babilonia Boot nu’udar ‘diabu sira-niauma, espıritu aat sira hotu nia fatin’. Ninia fiar no hahalok maihusi anju aat sira. (Apokalipse 18:2; Deuteronomio 18:10-12)Bıblia hatete katak “nia hahalok sira lohi nasaun sira hotu”.(Apokalipse 18:23) Bıblia mos hatete katak organizasaun ida-ne’e kontra nafatin hasoru relijiaun loos, hodi fo-terus ba“profeta no santu sira”. (Apokalipse 18:24) Tuir loloos, Babi-lonia Boot hakribi duni relijiaun loos to’o ‘lanu ho . . . Jesusnia martir sira-nia raan’, katak oho ema ne’ebe fo sasin kona-ba Jesus. (Apokalipse 17:6) Tan ne’e, ita hatene ho klaru katakfeto-aat ne’e ho naran Babilonia Boot reprezenta organizasaunrelijiaun falsu nian iha mundu ne’e, katak relijiaun hotu ne’e-be kontra hasoru Maromak Jeova.

B´IBLIA la fo-hatene kona-ba bainhira loos mak Jesus moris.

Maibe, Bıblia fo informasaun ne’ebe klaru atu ita bele hatenekatak nia la moris iha fulan-Dezembru.

Hanoin to’ok kona-ba tempu iha fulan-Dezembru ka besikfulan-Dezembru iha Belein, fatin ne’ebe Jesus moris. Fulan-Kislev (fulan-Novembru/Dezembru) tuir ema judeu sira-niakalendariu mak tempu malirin no udan. Fulan tuirmai makfulan-Tebet (fulan-Dezembru/Janeiru). Tempu ne’e malirin liuno dala ruma jelu-rahun mos tun iha fatin ne’ebe aas. Mai itaharee saida mak Bıblia hatete kona-ba tempu iha fatin besik Be-lein.

Iha Bıblia, livru Esdras hatudu katak fulan-Kislev mak tempuudan no malirin. Esdras hakerek katak ema-lubun halibur ihaJeruzalein “iha fulan-Sia [Kislev], iha loron ruanulu iha fulanne’e”, no nia hatete katak ema sira “nakdedar . . . tanba udantau”. Kona-ba tempu iha ne’eba, ema-lubun ne’e rasik mos

Jesus moris iha fulan-Dezembru ka lae?

Kuandu Jesus moris,bibi-atan no sira-nia bibi

iha rai-luan iha kalan

221


hatete: “Agora tempu-udan, no ami la bele hamriik iha li’ur.”(Esdras 10:9, 13; Jeremias 36:22) Se hanesan ne’e, iha fulan-De-zembru, bibi-atan sira la bele duni atu hein bibi iha rai-luanbesik Belein iha kalan!

Maibe, Bıblia hatete katak iha kalan ne’ebe Jesus moris bibi-atan sira sei hein bibi iha rai-luan. Lucas haktuir katak iha fatinbesik Belein, ‘iha bibi-atan balun, ne’ebe kalan-kalan hein sira-nia bibi iha rai-luan’. (Lucas 2:8-12) Loos duni, bibi-atan sirahein bibi iha rai-luan kalan-kalan. Sira bele halo hanesan ne’eka lae, kuandu rai-malirin no udan iha fulan-Dezembru iha Be-lein? Lae, la bele. Liuhusi informasaun iha Evanjellu Lucas, itabele hatene ho klaru katak Jesus la moris iha fulan-Dezembru.�

Maromak nia Liafuan fo-hatene ita kona-ba bainhira loosmak Jesus mate, maibe ladun fo informasaun atu hatudu bain-hira loos mak nia moris. Ida-ne’e halo ita hanoin-hetan LiuraiSalomao nia liafuan, ne’ebe dehan: “Naran ida di’ak liu falimina ne’ebe di’ak, no loron mate di’ak liu fali loron moris.”(Eclesiastes 7:1) Tan ne’e mak Bıblia hakerek barak kona-baknaar ne’ebe Jesus hala’o no mos kona-ba nia mate, maibe lahakerek barak kona-ba nia moris.

� Atu hetan informasaun liutan, haree livru iha lia-indonezia BertukarPikiran mengenai Ayat-Ayat Alkitab, pajina 129-32. Livru ne’e husi Teste-muna ba Jeova, no iha mos iha lia-portuges.

LORON-BOOT ka loron santu ne’ebe ohin loron ema selebraiha rai barak la mai husi Bıblia. Se nune’e, saida mak loron-boot sira-ne’e nia hun? Iha livru barak ne’ebe esplika kona-baloron-boot sira ne’ebe ema selebra iha mundu. Mai ita hareeezemplu balu.

P´

askua. Uluk ema Izrael selebra Paskua atu komemora tem-

Ita bele selebraloron-boot sira ka lae?

pu ne’ebe Moises lori sira sai husi rai-Ejitu. Ikusmai, emaselebra Paskua atu komemora Jesus nia mate no moris-hi’as.Neineik-neineik, sira kahur selebrasaun Paskua ho kostumejentiu sira nian hanesan la han na’an, la halo serbisu todan nokostume seluseluk tan.

Selebrasaun Tinan Foun nian. Data no kostume kona-ba se-lebrasaun Tinan Foun nian iha rai oioin lahanesan. Kona-baTinan Foun, The World Book Encyclopedia hatete: “Iha tinan 46molok Kristu, ukun-na’in iha rai-Roma naran Julio Sezar fo saikatak loron 1 iha fulan-Janeiru mak Loron Tinan Foun. EmaRoma sira dedika loron ne’e ba Jano nu’udar maromak por-taun no odamatan nian, maromak hun nian. Sira hanaranfulan-Janeiru husi Jano, maromak ho oin rua — ida hateke baoin, no ida seluk hateke ba kotuk.” Nune’e, selebrasaun TinanFoun nian mai husi jentiu sira-nia tradisaun.

Halloween. Kona-ba selebrasaun ida-ne’e, ne’ebe atu besikhanesan ho selebrasaun Loron Matebian nian, The Encyclope-dia Americana hatete: “Kostume sira ne’ebe iha relasaun hoHalloween mai husi serimonia druida [ema selta ka ema Euro-pa klaran sira-nia amlulik iha tempu antigu] nian iha tempumolok kristaun. Ema selta sira selebra festa ba maromak ruane’ebe boot liu — maromak loro-matan nian no maromak ma-tebian nian . . . , no sira selebra festa ba maromak sira-ne’e ihaloron 1 iha fulan-Novembru, ema selta sira-nia Tinan Foun.Neineik-neineik, festa matebian nian sai parte iha serimoniakristaun nian.”

Loron-boot seluseluk. Iha ne’e, la temi hotu loron-boot ne’e-be ema selebra iha mundu tomak. Maibe, Maromak Jeovala simu selebrasaun atu hahi’i ema ka ema nia organiza-saun. (Jeremias 17:5-7; Apostolu 10:25, 26) No mos, atu hateneMaromak nia haree kona-ba selebrasaun relijiaun nian ruma,importante mak buka-hatene selebrasaun sira-ne’e nia hun.(Isaıas 52:11; Apokalipse 18:4) Kapıtulu 16 iha livru ida-ne’emos hatudu matadalan husi Bıblia hodi ajuda Ita atu hate-ne Maromak nia hanoin kuandu ita hola parte iha loron-bootne’ebe la’os relijiaun nian.

Ap´

endise 223

Ita hakarak informasaun liutan?Ita bele kontakta Testemuna ba Jeova iha sıtiu www.jw.org/tdt.

download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_books/bh_ttp.pdftuir loloos , saidamak b ibliahanorin?...

Documents