LOJİSTİK TERMİNOLOJİSİ

İTHALAT SÜRECİ (Doğalgaz İthalatı)

Doğalgaz nedir? Doğalgaz ihtiyacı neden doğmuştur? Doğalgaz kullanımın tarihsel süreci nasıldır? Türkiye’de doğalgaz piyasasının ithalat

açısından durumu nedir? Doğalgaz Türkiye’ye nasıl geliyor? Özel sektörde doğalgaz ithalatı nasıl

yapılıyor? Doğalgaz ithalatıyla ilgili bir örnek çalışma…

İÇİNDEKİLER

Doğalgaz havadan hafif, renksiz ve kokusuz bir gazdır.

Yerkabuğu içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcıdır.

Bir petrol türevidir. Yakıt olarak önem sıralamasında ham

petrolden sonra ikinci sırayı alır.

DOĞALGAZ

Doğalgazın dünyadaki en büyük rezervi Bağımsız Devletler Topluluğu’na aittir.

İran, ABD, Kanada ve Hollanda diğer önemli doğalgaz üreticisi ülkelerdir.

Konutlarda ısınma ve soğutma amaçlı Konut ve ticarethanelerde büyük ocak ve

fırınlarda pişirme amaçlı Ticari sektörde ısınma amaçlı Endüstriyel sektörde yakıt ve proses girdisi olarak Elektrik ve ısı üretiminde Ulaşım sektöründe yakıt olarak Radyal ısıtma ve doğalgazlı ev aletlerinin

çalıştırılmasında kullanılmaktadır.

İNSANOĞLUNUN DOĞALGAZ İHTİYACI NEDEN DOĞDU?

Tarihsel kaynaklarda doğalgazın ilk kez M. Ö. 900’lü yıllarda Çin’de kullanıldığı görülür. II. Dünya Savaşı’ndan sonra enerji sektöründe ilk kez Amerika’da kullanılmıştır.

DOĞALGAZ KULLANIMININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Türkiye’de doğalgaz kullanımı, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından 1970 yılında Kırklareli’nde bulunan Doğalgaz Sahalarında keşfedilen doğalgazın 1976 yılında Pınarhisar Çimento fabrikasında kullanılmasıyla başlamıştır.

1984 yılında Türkiye ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği arasında doğalgaz sevkiyatına ilişkin olarak imzalanan anlaşmanın ardından, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) ile SSCB’nin doğalgaz ticareti konusunda yetkili kuruluşu SOYUZGAZ EXPORT arasında 1986 yılında 25 yıl süreli ve plato değeri yıllık 6 milyar m3 olan bir doğalgaz alım-satım anlaşması imzalanmıştır.

1970’lerde kullanımına başlanan ve enerji talebindeki artışa paralel olarak sahip olduğu avantajlar nedeniyle kullanım oranı ve alanları gittikçe artan doğalgazın mevcut ve potansiyel kullanımının karşılanmasında yurt içi rezerv ve üretim miktarlarının oldukça sınırlı düzeylerde kalması Türkiye için doğalgaz ithalatını zorunlu hale getirmiştir.

TÜRKİYE’DE İTHALAT AÇISINDAN DOĞALGAZ PİYASASININ MEVCUT

DURUMU

TÜRKİYE’NİN DOĞALGAZ İTHALAT ANLAŞMALARI

Mevcut AnlaşmalarMiktar (m3/yıl

)İmzalanma Tarihi

Süre (Yıl) Durumu

Rusya Fed. (Batı) 6 14.02.1986 25 DevredeCezayir (LNG) 4 14.04.1988 20 DevredeNijerya (LNG) 1,2 09.11.1995 22 Devredeİran 10 08.08.1996 25 DevredeRusya Fed. (Karadeniz)

16 15.12.1997 25 Devrede

Rusya Fed. (Batı) 8 18.02.1998 23 DevredeTürkmenistan 16 21.05.1999 30 Devre dışıAzerbaycan 6,6 12.03.2001 15 Devrede

Ülkemize şu anda üç ayrı noktadan boru hatları ile doğalgaz gelmektedir:

Trakya ve Karadeniz üzerinden gelen hatlarla Rusya’dan alınan gaz Türkiye’ye ulaşmaktadır.

Doğu Anadolu Hattı ile İran ve Azerbaycan’dan alınan gaz Türkiye’ye ulaşmaktadır.

Nijerya ve Cezayir’den denizyoluyla LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) Türkiye’ye ulaşmaktadır.

TÜRKİYE’YE DOĞALGAZ NASIL GELİYOR?

YIL RUSYA İRAN AZERBAYCAN

CEZAYİR

NİJERYA

SPOT LNG

TOPLAM

2005 17.524 4.248 0 3.786 1.013 0 26.571

2006 19.316 5.594 0 4.132 1.100 79 30.221

2007 22.762 6.054 1.258 4.205 1.396 167 35.842

2008 23.159 4.113 4.580 4.148 1.017 333 37.350

2009 19.473 5.252 4.960 4.487 903 781 35.856

2010 17.576 7.765 4.521 3.906 1.189 3.079 38.036

2011 25.476 8.190 3.806 4.156 1.248 1.069 43.874

2005-2011 Yılları Doğalgaz İthalat Miktarları (milyon m3)

2007 öncesi doğalgaz piyasa faaliyetleri BOTAŞ kurumunun tekelinde yürütülüyordu. 2007 yılından itibaren giderek artan bir eğilim içinde özel sektör de doğalgaz piyasasında faaliyet göstermeye başlamıştır.

Doğalgaz Piyasası Kanunu’na göre doğalgaz piyasasında faaliyet gösterebilmek için bu piyasaya girmek isteyen tüzel kişilerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan gerekli lisansları alması gerekmektedir.

ÖZEL SEKTÖRDE DOĞALGAZ İTHALATI

Doğalgaz ithalatı, Maliye ve Gümrük-Ticaret Bakanlıklarınca çıkarılan Akaryakıt Tüketim Vergisi adındaki kanuna göre yapılır.

1. İthalat yapacak teknik ve ekonomik güce sahip olunması,

2. İthal edilecek doğalgazın kaynağı, rezervleri, üretim tesisleri ve iletim sistemi hakkında kesin bilgi ve garantinin bulunması,

3. Her sene ithal edilecek doğalgazın yüzde 10’u kadar depolama imkanına sahip olunması hususunda depolama faaliyeti yapacak tüzel kişilerden kurumca belirlenen taahhüt ve garantilerin alınması,

4. Ulusal iletim sisteminin gelişmesine ve güvenliğine katkıda bulunabilme yeterliliğine sahip olması, bu amaçla sistemin gelişmesini gerçekleştirecek tüzel kişilerin yatırımlarına ekonomik destek sağlayabilmesi.

DOĞALGAZ İTHALAT LİSANSI ALMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR

Akfel Group Sanayi ve Ticaret A.Ş. doğalgaz ithalatı ve iletimi faaliyetlerinde Türkiye Cumhuriyeti’nin belirlediği esaslara göre gerekli lisanslara sahip bir şirkettir.

Akfel Group doğalgaz piyasasında faaliyet göstermek üzere şirketi içerisinde Enerco Enerji, Gastrans Enerji ve Akfel Gaz firmalarını kurmuştur.

AKFEL GROUP SAN. ve TİC. A. Ş. (Örnek)

Akfel Group ile Gazprom Şirketi (Rusya) 26.11.2012 tarihinde süresi 30 yılı kapsayan kapsayan bir doğalgaz alım sözleşmesi yapmıştır. Bu anlaşmayla Türkiye Cumhuriyeti’nden gerekli lisansları alan Akfel Group, BOTAŞ’ın Gazprom EXPORT ile 1988 yılında yaptığı 6 milyar m3’lük doğalgaz ithalatının 2,5 milyar m3’lük kısmı Akfel Group San. ve Tic. A.Ş.’ye devredilmiştir.

Akfel Group, Gazprom Şirketi ile yaptığı sözleşmede ithal ettiği her 1 m3’lük doğalgazın fiyatını 0,95 TL’den kabul etmiştir. Sözleşmeye göre Akfel Group ithalat bedelini her yılsonu geçmiş yılda aldığı m3 hesabına göre Gazprom Şirketi’ne ödeyecektir. Ödeme sözleşme uyarınca yapıldığı taktirde sözleşme kuralları gelecek yıl için aynen geçerlidir ancak ödemedeki sorunlarda Gazprom Şirketi doğalgaz ithalatını duraklatmak ve sözleşmeyi iptal etme haklarına sahiptir.

Ücretlendirme

Sözleşmenin konusu mal 2005 yılında Rusya’dan Türkiye’ye doğalgaz nakletmek için kurulan Karadeniz geçişli Mavi Akım Boru Hattı ile taşınacaktır. Doğalgaz Rusya’nın Novosibirsk Limanı’ndan Türkiye’nin Samsun Limanı’na iletilecektir.

Doğalgazın İthal Aşaması

Gazprom Şirketi’nin Mavi Akım ile birlikte Türkiye’ye naklettiği doğalgaz Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın Silivri Sahası’nda Akfel Group ile TPAO arasındaki anlaşmaya göre TPAO’nun depolama lisansı uyarınca depolanacaktır. İthalatı tamamlanan doğalgaz, Akfel Group’un iletim lisansına göre son kullanıcıya aktarılarak satımı yapılacaktır.

TPAO’nun Silivri Depolama Sahası

www.epdk.gov.tr www.botas.gov.tr www.tpao.gov.tr www.mevzuatdergisi.com www.gurselguracar.com www.akfelgroup.com

KAYNAKÇA