loja me lajme të rremepresscouncil-ks.org/wp-content/uploads/2019/11/... · jon roozenbeek &...

Jon Roozenbeek & Sander van der Linden 1

Loja me lajme të rreme:Mbrojtja aktive kundër rrezikut të keqinfromimit

Jon RoozenbeekUniversiteti i Cambrige-it

Sander van der LindenUniversiteti i Cambrige-itPrishtine, 2019

2 Loja me lajme të rreme: Mbrojtja aktive kundër rrezikut të keqinfromimit


Loja me lajme të rreme:Mbrojtja aktive kundër rrezikut të keqinfromimit

Jon RoozenbeekUniversiteti i Cambrige-it

Sander van der LindenUniversiteti i Cambrige-itPrishtinë, 2019


Jon Roozenbeek, Departamenti i Gjuhëve Sllave, Sidgwick Avenue, Universiteti i Cambridge-it, Cambridge, UK CB3 9DA. E-mail: [email protected]

Dr. Sander van der Linden, Departamenti i Psikologjisë, Downing Street, Universiteti i Cambridge-it, Cambridge, UK CB2 3EB. E-mail: [email protected]


AbstraktiShpërndarja e shpejtë e keqinformimeve online përbën një rrezik në rritje ndaj shoqërisë në gjithë botën. Si kundërpërgjigje ndaj kësaj, ne krijuam “lojën e lajmeve të rreme” në të cilën pjesëmarrësit në mënyrë aktive u janë dhënë detyra që të krijojnë lajme për një çështje tejet të politizuar (kriza e refugjatëve në Europë) duke përdorur taktika ç’orientuese, nga perspektiva e llojeve të ndryshme të prodhuesve të lajmeve të rreme. Në mënyrë që të pilot testojmë efikasitetin e lojës, ne mbajtëm një studim të rastësishëm në terren (N=95) në ambientet e një shkolle të mesme publike. Rezultatet siguruan disa evidence të parakohshme se duke luajtur lojën me lajme të rreme uli bindjen në besueshmërinë e përceptuar të lajmeve të rreme. Mbi të gjitha, këto gjetje sugjerojnë se lojërat edukative mund të jenë mjet i premtuar për të

mbrojtur publikun kundër lajmit të rremë.

Fjalët Kyçelajm i rremë, teoria e inokulimit, keqinformimi, pas e vërteta, ndikimi


Hyrje

Në epokën kur pothuajse gjysma e konsumoatorëve marrin dhe shpërndajnë lajmet e tyre nga burimet online (Mitchel et al. 2016), lajmet e pavërteta mund të arrijnë audienca të mëdha duke u shpërndarë shpejt nga një individ tek tjetri (van der Linden et al.,2017a). Duke ndjekur epokën e “pas besimit” (Lwfstedt, 2005), disa nga observuesit pretendojnë se kemi hyrë në epokën e “pas të vërtetës” (Higgins, 2016). Në fakt, fjalorët e Oxfordit e kanë shpallur fjalën e vitit 2016 “pas e vërteta”, duke reflektuar “rrethanat në të cilat faktet objektive ndikojnë më pak në krijimin e opinionit publik, se sa emocionet dhe besimet personale” (Fjalorët e Oxfordit, 2016). Edhe pse jo diçka e re (Cooke 2017), shpërndarja e informacioneve të pavërteta është sinonim i termit “lajme të rreme”. Një analizë e trendeve të Google zbulon se ky term gjeti rëndësinë në kërkimet e Google në USA përafërsisht në kohën e zgjedhjeve elektorale për president të USA në vitin 2016, dhe vazhdon të jetë i përhapur qysh atëherë.

Rreziku që lajmet e rreme shfaqin te vendimmarrja e bazuar në fakte është duke u njohur vazhdimisht nga qeveritë. Për shembull, parlamenti i Britanisë së Bashkuar së fundi ka


lansuar një hulumtim i cili tregon se si “lajmet e rreme” kërcënojnë demokracinë moderne (Harris & Raymer, 2017) dhe Forumi Ekonomik Botëror (2013) e rankoi shpërndarjen e informacionit si një ndër rreziqet më të mëdha me të cilën përballet bota e sotme. Studimi i shpërndarjes së informacioneve të pavërteta në veçanti përmes medias sociale dhe rrjeteve online është bërë një subjekt i rëndësishëm për kërkimet shkencore (Boididou et al., 2017; Mustafaraj & Metaxas, 2017; Shao et al., 2017; van der Linden et al., 2017a). Hulumtuesit kanë teorizuar se lajmet e rreme mund të ushtrojnë ndikim në kampanjat dhe diskutimet politike. (e.g., Allcott & Gentzkow, 2017; Groshek & Koc-Michalska, 2017; Gu, Kropotov, & Yarochkin, 2017; Jacobson, Myung, & Johnson, 2016). Edhe pse ekziston hulumtim i gjerë në keqinformimin politik (për një pasqyrë të kohëve të fundit, shiko Flynn, Nyhan, & Reifler, 2017), ekzistojnë debate rreth përhapjes së lajmeve të rreme në opinionin publik (Shao et al., 2017; van der Linden, 2017), duke përfshirë median sociale “echo chambers” dhe “filter bubbles” (Bakshy, Messing, & Adamic, 2015; Flaxman, Goel, & Rao, 2016;

Fletcher & Nielsen, 2017; Guess et al., 2018). Megjithatë, shumica (64%) e amerikanëve raportojnë se lajmet e rreme i kanë bërë konfuz ata për faktet bazike (Barthel, Mitchell, & Holcomb, 2016), dhe një studim i bërë nga YouGov (2017) gjeti se derisa shumë njerëz besojnë se mund të tregojnë dallimin mes lajmit të vërtetë dhe të rremë, vetëm 4% e atyre që ishin pjesë e studimit mund të vërenin dallimin. Ngjashëm, një studim i bërë nga Ipsos MORI gjeti se 75% e amerikanëve të cilët kishin njohuri për titujt e lajmeve të rreme e vlerësuan storien si të saktë (Silverman & Singer-Vine, 2016). Kjo është shqetësuese sepse funksionimin i demokracisë mbështetet në popullatën e arsimuar dhe të informuar (Kuklinski et al., 2000) dhe si e tillë, shpërndarja e keqinformimit ka fuqinë të nënvlerësojë si shkencën ashtu edhe shoqërinë (Lewandowsky et al., 2017; van der Linden et al., 2017a). Për shembull, shpërndarja virale e keqinformit në çështjet si ngrohja globale dhe vaksinat mund të minojë gjykimet e rrezikut publik jo vetëm për gjendjen e marrëveshjes shkencore, por edhe seriozitetin e perceptuar të këtyre çështjeve (Lewandowsky et al., 2017; van der Linden et al ., 2017b). Nisur nga


këto gjetje, një linjë hetimi më e fundit shikon sesi mund të zgjidhet dilema e lajmeve të rreme (Bakir & McStay, 2017; Lazer et al., 2017; van der Linden, 2017). Për shembull, iniciativat e fundit për menaxhimin e rrezikut kanë përfshirë shpalljen e ligjeve të diskutueshme “të rreme” (Bremner, 2018). Zgjidhje të tjera të propozuara variojnë nga bërja e shkrim-leximit të mediave dixhitale një shtyllë kryesore e arsimit (Zgjidh Komisionin për Komunikime, 2017), për të parandaluar që informacioni i rremë të mos bëhet viral në radhë të parë ose të kundërveprojë atë në kohë reale (Bode & Vraga, 2015; Sethi, 2017 ; Vosoughi, Mohsenvand, & Roy, 2017). Leëandoësky et al. (2017) bëjnë thirrje për zgjidhje teknologjike që përfshijnë parime psikologjike, të cilat ata i referohen si ‘teknokonjimi’. Në mënyrë të ngjashme, në një botim të fundit të Science, van der Linden et al. (2017a) bën thirrje për një zgjidhje parandaluese të bazuar në teorinë e “mbrojtjes”, të cilën ne e shqyrtojmë më tej këtu.


Teoria e Mbrojtjes

Shpërndarja e lajmit të rremë mund të modelohet si përhapja e një infeksioni viral (Budak, Agraëal, & El Abbadi, 2011; Kucharski, 2016). Teoria e mbrojtjes ofron zgjidhje intuitive të problemit duke ofruar mundësinë e ”vaksinimit” kundër lajmit të rreme (van der Linden 2017). Nismëtar i teorisë së inokulimit fillimisht ishte Ulliam MekGuajër (1964) në një përpjekje për të nxitur rezistencën kundër bindjeve dhe propagandës, në një mënyrë analoge për imunizimin biologjik. Sa për ilustrim: injeksionet të cilat përmbajnë një dozë të dobët të virusit mund të japin rezistencë kundër injektimit të ardhshëm duke aktivizuar prodhimin e antitrupave. Teoria e mbrojtjes postulon se e njëjta mund të arrihet me ”antitrupat mendor” dhe informatat. Me fjalë të tjera, me qëllim të ekspozimit të njerëzve ndaj versionit të dobët të (kundër) argumentit, dhe duke hedhur poshtë më pas atë argument, rezistenca e qëndrimit këshillojë kundër përpjekjeve të ardhshme të bindjes (Papageorgis & McGuire, 1961). Procesi i mborjtjes ka një përbërës emocional dhe kognitiv, shpesh i referuar si ”kërcënimi” dhe ”paragjykimi përcmues” (McGuire, 1964; McGuire & Papageorgis, 1962). Roli i rrezikut të perceptuar


apo ”rrezikut” është kryesisht motivues dhe i referohet njohjes se qëndrimi i një personi mbi një çështje është i cenueshëm për ta sulmuar, ndërsa “refuzimi paraprak” ka të bëjë me sigurimin e njerëzve me argumente speifike që t’i ndihmojë t’u rezistojnë përpjekjeve të bindjes. (Compton, 2013; McGuire, 1964; McGuire & Papageorgis, 1962). Teoria e mbrojtjes ka një histori të pasur në komunikim (shiko Compton 213 për referenca) dhe qasja është aplikuar në kontekste të ndryshme, më së shumti ’’Kërcënimi’’ jo çdo herë është i manipuluar dhe ka disa mospajtime rreth rëndësisë së saj (see Banas & Rains, 2010)në kampanja të veçanta politike (Pfau & Burgoon, 1988; Pfau et al., 1990) dhe të kujdesit shëndetësor (Compton, Jackson, & Dimmock, 2016; Niederdeppe, Gollust, & Barry, 2014; Pfau, 1995). Një analizë statistike zbuloi se mbrojtja është efektive në dhënien e rezistencës (Banas & Rains, 2010). Megjithatë, hulumtimi i mbrojtjes tradicionalisht është përqendruar kryesisht rreth mbrojtjes së tipeve të besimeve se të gjithë në mënyrë intuitive e dinë se është e vërtetë (e vërteta kulturore), ndërsa shumë pak dihet se si inokulimi vepron në lidhje me çështje kontraverse/

diskutueshme (McGuire, 1964; Wood, 2007; van der Linden et al., 2017b). E rëndësishme, në dy hulumtimet e fundit van der Linden et al. (2017b) dhe Cook, Lewandowsky, dhe Ecker (2017) zbuluan se mbrojtja e njerëzve me fakte kundër keqinformimit ishte efektive në kontekstin e një çështjeje shumë të politizuar (ngrohja globale) pavarësisht nga qëndrimet e mëparshme. Ngjashëm, Banas and Miller (2013) ishin në gjendje të mbronin njerëz me fakte në kontekst të ’’sticky’’ teorive konspirative të 9/11. Edhe pse premtuese, shumica ekëtyre studimeve janë me bazë laboratorike dhe bazohen në ’’pasive’’ se sa në ‘’përgënjështrime aktive’’ që do të thotë se pjesëmarrësit janë të pajisur me të dyja kundërargumentet dhe përgënjeshtrimet në vend që të gjenerojnë vetë në mënyrë aktive argumentet pro dhe kundër (Banas & Rains, 2010). McGuire thekson se përgënjeshtrimi aktiv do të ishtë me efektiv (McGuire & Papageorgis, 1961) sepse kundër argumentimi i brendshëm është një proces njohës më i përfshirë dhe disa hulumtime të hershme e kanë mbështetur këtë (p.sh Pfau et al., 1997). Përveç kësaj, shumë studime përdorin të ashtëquajturin mesazh “përgënjeshtrim-i njëjtë”, p.sh duke i mbrojtur njerëzit ndaj


një informacioni specifik ndaj të cilit do të ekspozohen më vonë, se sa ndaj formatit “përgënjeshtrim´- ndryshe” ku mesazhi përgënjeshtron sfidat të cilat jo specifikisht janë të paraqitura në një sulm të mëvonshëm. Edhe pse hulumtimi deri më tani ka gjetur kryesisht ndryshime delikate midis procedurave të ndryshme të mbrojtjes (Banas & Rains, 2010), hipoteza se mbrojtja mund të sigurojë “mbrojtjen ombrellë” kundër rrezikut të lajmeve të rreme është intrigues sepse ky imunitet i përgjithshëm shmang nevojën për përmbajtje të përshtatur. Dëshmi për mbrojtjen e qëndrimeve të kryqëzuara kanë dalë gjithashtu në sipërfaqe në kontekste të tjera (p.sh. Parker, Rains, & Ivanov, 2016) dhe van der Linden et al. (2017b) gjeti se përderisa një paralajmërim i përgjithshëm ishte më pak i efektshëm se një mesazh i përshtatur, ajo prap dha rezistencë të konsiderueshme kundër përpjekjeve për të politizuar shkencën (shiko poashtu edhe Bolsen & Druckman, 2015; Cook et al., 2017). Prandaj, ne mbështesim metaforën e inokulimit dhe qasjen në këtë studim të tanishëm.

Hulumtimet e tanishme

Ne kemi vazhduar punën tone duke ndërtuar e zgjeruar “mbrojtjen aktive” dhe duke dhënë një drejtim praktik me vlerë të qartë edukative: “loja me lajme të rreme”. Në bashkëpunim me DROG1, ‘një grup i specialistëve të cilët ofrojnë edukim rreth keqinformimit’ me qendër në Holandë, ne kemi zhvilluar një lojë me shumë lojtarë me qëllimin e krijimit të një artikulli të rremë për një temë të caktuar. Loja kërkon që pjesëmarrësit të angazhohen në krijimin e një informate ç’orientuese, dhe të mendojnë për teknika dhe metoda të ndryshme se si ta bëjnë këtë. Ne kemi teorizuar se duke vendosur konsumatorët e ri në këpucët e prodhuesve të lajmeve të (rreme), ata nuk janë vetëm të ekspozuar në pjesë të vogla të keqinformimit (siç është rasti me mbrojtjen pasive), por në fakt stimulohen që të mendojnë në mënyrë proaktive se si njerëzit mund të ç’orientohen për të arritur qëllimin (për të fituar lojën). Ne parashtrojmë se ky proces i mbrojtjes

1 https://aboutbadnews.com/


do të ketë efekt pozitiv te aftësia e studentëve për të njohur dhe rezistuar lajmet e rreme dhe propagandën. Veçanërisht, ne propozojmë katër hipotezat në vijim: Mbrojtja aktive nxitur nga loja me lajme të rreme do të zvogëlojë besueshmërinë e përceptuar dhe bindjen për artikujt e rreme të cilët nuk i kanë vërejtur më herët (H1/H2). Veç kësaj, ne gjithashtu propozojmë një hipotezë medidative ku loja zvogëlon bindjen e lajmit të rremë përmes gjykimit të rënies së besueshmërisë (H3). Kështu që, duke qenë konsistent me teorinë e mbrojtjes, ne supozojmë se loja do të jep përfshirje më të madhe emocionale krahasuar me një grup kontrolli (H4).


Loja me lajme të rreme

Metoda

Struktura bazike e lajmeve të rreme është si në vijim: së pari, lojtarët ndahen në dy grupe me nga 2 deri në 4 persona. Këtyre grupeve pastaj u caktohet një nga katër karakteret kyçe. Karakteret janë zhvilluar për të pasqyruar mënyrat e zakonshme në të cilat informacioni prezantohet në një mënyrë ç’orientuese (Marwick & Lewis, 2017). Qëllimi i secilit grup është të prodhojë një artikull të lajmeve i cili pasqyron motivimet dhe qëllimet unike të karakterit. Në këtë mënyrë, secili grup i qaset çështjes së njëjtë nga një kënd i ndryshëm. Shkurtimisht, katër karakteret janë: “mohuesi”, i cili do ta bëjë një temë sa më të vogël dhe të parëndësishme, 2) “alarmuesi”, i cili do ta bëjë një temë sa më të madhe dhe problematike qe mundet, 3) the “clickbait monger”, qëllimi i të cilit është të merr sa më shumë klikime (dhe të hyra) që mundet, dhe së fundi 4) “konspiratori”, icili nuk i beson asnjë narracioni zyrtar të popullarizuar dhe dëshiron që publiku të ndjekë padi. Secilit grup i është dhënë e ashtëquajtura “kartë burimore” e cila shpjegon sfondin e artikullit të cilin lojtarët do ta


f ) paragrafi 3: shkaku i problemit, g) paragrafi 4: pasojat e problemit, h) paragrafi 5: mendimi i ekspertit, dhe i) përfundimi. Për secilën pjesë, grupeve u është dhënë një set me karta me 4 alternativa, secila prej tyre paraqet dhe interpreton letrën me fakte në një mënyrë specifike konsistente me një karakter tjetër specifik. Lojëtarët pastaj zgjedhin një nga këto alternativa për secilën pjesë të artikullit, bazuar në vlerësimin se çka do të zgjidhte karakteri i tyre. Pastaj i vendosin zgjidhjet së bashku në një renditje të rregullt në mënyrë që të formojnë artikullin përfundimtar. Grupi me përgjigje më të sakta, i.e. grupi që zgjodhi më shumë karta që shkojnë me karakterin e tyre, fiton. Ju lutem shihni fotografitë nga fusha

prodhojnë. Gjithashtu, secilit grup i është dhënë një “letër me fakte” në të cilën i është shpjeguar në detaje çështja. Në eksperimentin tonë, tema gjithëpërfshirëse ishte migrimi, dhe çështja specifike e rrezikut të dukshëm të një raporti nga Agjensia Qendrore Holandeze për Pritjen e Azilkërkuesve (COA) nga 2016 (COA, 2016), i cili konstatoi se numri i incidenteve në dhe rreth qendrave të azilkërkuesve u rrit në mes viteve 2015 dhe 2016. Letra e fakteve tregon numrin e incidenteve në të dy vitetet, si dhe jep informata shtesë si numrin e raportimeve policore dhe rastet që kanë shkuar në gjykata. 4 https://www.coa.nl/en/ 9

Veç kësaj, letra e fakteve përmban një listë me arsye të ndryshme që tregojnë rritjen e këtyre incidenteve. Bazuar në qëllimet specifike dhe motivimeve të këtyre karaktereve, pjesëmarrësve u jepen udhëzime për përdorimin e informacionit prej listës me fakte në krijimin e një artikulli të rremë.

Vetë artikulli ka një strukturë sistematike. Sipas radhitjes: a) një imazh, b) titulli, c) kryetitulli, d) paragrafi 1: numrat dhe faktet, e) paragrafi 2: interpretimi dhe prezantimi i numrave dhe fakteve,

Mostra dhe pjesëmarrësit

Ne kemi testuar lojën në një shkollë te mesme publike në pjesën qendrore-lindore të Holandës. Në ditën e eksperimentimit, 4 klasa në total të “HAVO” dhe “VWO”, nxënës (N = 95) ndërmjet 16 dhe 19 vjeç morën pjesë në lojë. Nxënësit e


Ne udhëhoqëm një detyrë leximi si dhe një pyetësor për të vlerësuar hipotezën tonë dhe efikasitetin e lojës me lajme të rreme. Detyra e leximit përfshinte leximin e një nga dy (rastësisht të zgjedhur) artikujve me lajme të rreme në lidhje me një çështje e cila ndërlidhej me temën e lojës. Të gjitha faktet dhe figurat në këta artikuj, përveç emrave të përveçëm dhe emrave të institucioneve, ishin të trilluara. Dy

Dizjani i ekperimentit dhe procedura

artikuj ishin të ngjashëm (aq sa kjo është e mundur) në temën e tyre të përgjithshme, sfondin, strukturën, gjatësinë, përdorimin e gjuhës, dhe teknikën që është përdorur për të ç’orientuar publikun (Marëick & Lewis, 2017; Hansen, 2017). Të dy artikujt kishin të bëjnë me polarizime dhe çështje kundër rrezikut për migrimin dhe krizën me refugjatë në Holandë, dhe i jepnin fajin organizatës së njëjtë (Bashkimit Europian). Veç kësaj, u zbatuan një numër i strukturuar dhe i caktuar i taktikave të popullarizuara dhe të zakonshme të “lajmeve të rreme”. Në të dy artikujt, hiberbola (ekzagjerimi me stil, shih McCarthy & Carter, 5 në sistemin holandez, Hoger Algemeen Voortgezet Onderëijs (HAVO) dhe Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs (VWO)) janë divizione të edukimit të lartë të cilat përgadisin nxënësit e shkollave të mesme për arsimin universitar. Kishte dy grupe të kontrollit dhe të trajtimit që ishin përafërsisht në numër të njëjtë në letër, mirëpo në ditën e eksperimetimit kishte me shumë që mungonin ne grupin e kontrollit, duke rezultuar kështu në një mosbalansim 11 2004) është përdorur 4 herë, apeli ‘njeri i zakonshëm’ (përpjekja për të bindur lexuesit duke apeluar ndaj ‘kuptimit të zakonshëm’ të perceptuar, shih

këtyre klasave rastësisht caktoheshin për grup në eksperiment (n=57) apo kontrollë (n=38). Mosha mesatare në mostër ishte 16.2 vjeç (M = 16, SD = 0.81). Në total, 59% e studentëve ishin meshkuj dhe 41% ishin femra. Gupet ishin disi jo të balancuara kështu që pjesëmarrësit në grupin e trajtimit ishin më të ri (p < 0.01) dhe femra (74% vs. 53%, p = 0.08)


Hansen, 2017) është përdorur 4 herë, argumente nga autoriteti (pohimi i një argumenti është i vërtetë bazuar në kredencialet e personit që e bën atë, po aty.) u përdorën dy herë, për arsyetimin konspirativ (teorizimin se grupe të vogla po punojnë në fshehtësi kundër së mirës së përbashkët, shiko Hofstadter, 1964; van der Linden, 2015) dy herë, demonizim i grupit jashtë ( Atkinson, 2005) një herë, ‘ëhataboutism’ (diskreditimi përmes akuzave të hipokrizisë ose ‘tu quoque’-falsiteti, shiko Hansen, 2017) një herë dhe sulmin ‘ad hominem’ (Ëalton, 1998) gjithashtu një herë.Dallimi ndërmjet dy artikujve qëndron në kornizën e tyre (D’Angelo & Kuypers, 2009; Entman, 1993). Artikulli 1 fokusohet në rritjen e numrit të njerëzve që vijnë nga Libia në Europë. Korniza e çështjes së migrimit ishte e tillë që krijonte një qëndrim negativ rreth migrantëve: ”Bashkimi Europian ka dështuar të mbrojë kufijtë e tij nga ‘hordhitë’ e ‘migrantëve’. Kjo ka ‘krijuar një situatë të pamenaxhueshme’ e cila ka shkaktuar që qytetarët holandezë të ‘humbasin besimin në Europë’”. Artikulli 2 gjithashtu ka kornizuar çështjen e migrimit në aspektin negativ, por është fokusuar në gjendjen në të cilën gjenden

kampet europiane të refugjatëve: këtu, “njerëzit jetojnë në ‘kushte jonjerëzore’, për shkak të dështimit të BE-së për të krijuar kushte të mira për refugjatëtë, gjë që ka ‘shkatërruar besimin e qytetarëve ne Europë’”. Si të tillë, të dy artikujt prezantojnë dy ideologji dominuese por të kundërta për krizën europiane të refugjatëve (Greussing & Boomgaarden, 2017; Rodríguez Pérez, 2017; Zeitel-Bank, 2017). Vendosëm këtë variacion për të kontrolluar anshmërinë politike potenciale. Artikujt (e plotë) të përkthyer mund të gjenden në shtojcë. Para se të fillonte loja, pjesëmarrësit kanë plotësuar një pyetësor të shkurtër për të matur njohuritë e përgjithshme me temën, ideologjinë politike, dhe sfondin demografik. Pas kësaj, pjesëmarrësit në gjendjen e trajtimit (n=57) janë ndarë në grupe, u është dhënë materiali, u është caktuar karakteri, dhe, pas një shpjegimi të shkurtër nga asistentët hulumtues, u është kërkuar të fillojnë lojën. Ata luajtën lojën për rreth 30 minuta. Menjëherë pas kësaj (pa përaktuar fituesin apo se për çfarë ishte loja), pjesëmarrësve u kërkua të lexojnë artikullin me lajme të rreme dhe të plotësojnë një pyetësorë të dytë për të matur gjykimin e tyre rreth artikullit. Pjesëmarrësve u janë dhënë 10 minuta kohë për të lexuar


Ne vlerësuam njohuritë e pjesëmarrësve (M =4.15 SD=1.37) për temën me 1 pikë deri në 7 duke pyetur sa ishin të njohur me temën në përgjithësi (1 = aspak njohuri, 7 = shumë njohuri). Gjithashtu pyetëm pjesëmarrësit sa bindës u dukej artikulli (1 = aspak, 7 = shumë), sa shumë u pajtuan me artikullin (1 = aspak, 7 = plotësisht, M = 4.0, SD = 1.38) dhe sa i besueshëm (M = 3.28, SD = 1.55) u dukej artikulli (1 = aspak, 7 = shumë). Veç kësaj, përfshimë disa pyetje të hapura që të inkurajojmë pjesëmarrësit të gjenerojnë përgjigjet e tyre (p.sh. për çka po mundohet të të bind autori i shkrimit? Cilat argumete të duken bindëse dhe cilat jo? Cilat argumente

Masa

artikullin, dhe 10 minuta kohë për pyetësorin. Grupi i kontrollit (n=38) kaloi nëpër procedurën e njëjtë sikur grupi i trajtimit, por në vend se të luajnë lojën, shikuan një prezantim jokoherent për rreth 30 minuta, i cili ishte pjesë e planit mësimor të rregullt.

të duken të besueshme? Krejt në fund, kemi vlerësuar moshën e pjesëmarrësve (M = 16, SD = 0.81) dhe ideologjinë e tyre politike në shkallën 7 (1 = të majtë ekstrem, 7 = të djathtë ekstrem, M = 4.06, SD = 1.43).


Rezultatet

Për të konfirmuar balancën, nuk kishte dallime në njohuritë e mëparshme me temat e përgjithshme ndërmjet grupeve (M = 4.63, SE = 0.21 vs. M = 4.43, SE = 0.20, t(92) = 0.67, p = 0.50). Kishte një dallim të theksueshëm në gjykimin rreth besueshmërisë së artikullit me lajme te rreme. Grupi i trajtimit vlerësoi besueshmërinë e artikullit me (lajm të pavërtetë) shumë më poshtë se grupi i kontrollit (M = 3.06, SE = 0.20 vs. M = 3.60, SE = 0.27, t(90) = 1.69, p < 0.05, one-tailed7 , Cohen’s d = 0.36). Efekti i bindjes së përceptuar (H12) ishte në drejtimin e pritshëm [më i ultë për grupin e trajtimit] por jo statistikisht i rëndësishëm (M = 3.67, SE = 0.21 vs. M = 3.97, SE = 0.21, t(93) = 1.00, p = 0.16, Cohen’s d = 0.21). Njëjtë, marrëveshja personale me artikullin e lajmeve të rreme ishte në mënyrë përshkruese më e ulët në grupin e trajtimit (M = 3.91, SE = 0.18 vs. M = 4.14, SE = 0.23, t(91) = 0.77, p = 0.22, Cohen’s d = 0.16). Ne kemi bërë një analizë të ndërmjetësimit për të vlerësuar nëse duke luajtur lojën e lajmeve false kanë ndikuar në bindjen e perceptuar të artikullit të lajmeve të rreme përmes gjykimeve të besueshmërisë. Ne vlerësuam modelin e ndërmjetësimit (shtegut) në STATA.


Mosha, gjinia, ideologjia politike dhe familjariteti u përfshinë pasi bashkëfshatarët dhe gabimet standarde u korrigjuan me paragjykime dhe u kapën me 1.000 herë. Siç pritej, sa më e lartë besueshmëria e gjykuar, aq më bindës e gjejnë artikullin e lajmeve të rreme (β = 0.64, SE = 0,08, f <0.001). Alokimi në grupin e trajtimit zvogëloi gjykimet e besueshmërisë së artikullit të lajmeve të rreme (β = - 0.60, SE = 0,32, p = 0,028) por jo të perceptuar bindshëm direkt (β = 0.08, SE = 0.23, p = 0.37). Sidoqoftë, si të hipotezuar (H3), duke luajtur të gjitha hipotezat tona të kërkimit ishin të drejtuara (shiko f.7) dhe u vlerësuan si të tilla duke përdorur vlera p me një bisht (për udhëzime, shiko Cho & Abe, 2013 dhe Jones, 1952). Prania e një efekti domethënës kryesor nuk është një parakusht që media të ndodhë, veçanërisht kur fuqia për të zbuluar një efekt është relativisht e ulët (Rucker et al., 2011). Loja e lajmeve të rreme pati një efekt të rëndësishëm indirekt në bindjen e perceptuar përmes gjykimeve të besueshmërisë së zvogëluar (β = -0.38, SE = 0.22, p = 0.034).

Shënim: Koeficientët janë të jostandardizuar. Koeficientët përfshijnë gjininë, moshën dhe ideologjinë. Së fundmi, ne kemi bërë një analizë sentimentale mbi përgjigjet e hapura me Fjalorin Linguistic Inquiry and Word Count (Pennebaker et al., 2015), për të parë nëse vlerësimi aktiv i (kundër)argumenteve nxiti përgjigje emocionale (H4). Në përgjithësi, përgjigjet e grupeve të trajtimit shfaqnin përmbajtje më të madhe afektive sesa grupi i kontrollit (M = 13.01, SE = 2.13> M = 8.09, SE = 1.43, t (83) = 1.82, p <0.05, Cohens d = 0.37), posaçërisht ndikojnë më shumë negativisht (M = 5.66, SE = 2.09> M = 2.02, SE = 1.11, t (78) = 1.54, p = 0.06, të pabarabartë, Cohen-s d= 0.31).

Modeli i ndërmjetësimit


Diskutime dhe përmbyllje

Pilot ekperimenti ynë gjeti se procesi i mbrojtjes aktive nëpërmjet lojës me lajme të rreme zvogëloi besueshmërinë e përceptuar dhe bindjen për artikujt që përmbjanë lajme të rreme lidhur me krizën e refugjatëve. Në të njëjtën kohë, ne theksojmë natyrën preliminare të këtyre të gjeturave dhe vlerësojmë se rezultatet e këtij studimi kanë mungesë të precizitetit të statistikave. Në fakt, ne inkurajojmë lexuesin t’i interpretojë këto rezultate si risi por “zbuluese” (Mattheës, Wasserstein, & Spiegelhalter, 2017). Fatkeqësisht, grupe të mëdha mostrash nuk ishin të realizueshme gjatë pilot projektit. Përkundër këtyre kufizimeve, është inkurajuese se shumica e rezultateve ishin në drejtim të hipotezës dhe grupet e vogla e vëzhguara janë në linjë të drejtë me literaturën e mbrojtjes (inokulimit) (Banas & Rains, 2010). Në fakt, në kontekstin

rezistencës së qëndrimit në hulumtim, “efekti i grupeve të vogla janë të zakonshme dhe kuptimplotë” (Pfau, Haigh, Sims, & Wigley, 2007, f. 212). Kjo veçanërisht qëndron për zgjedhjet elektorale (e.g., Brexit, 51.9% vs. 48.1%). Për më shumë, mund të themi se ekziston diçka për këtë ambient të “zhurmshëm” në të cilin zhvillohen studimet si dhe veçanërisht për të rejat e këtij studimi. Me të vërtetë, për aq sa kemi njohuri, jemi të parët që jemi angazhuar për të ndihmuar në zhvillimin dhe vlerësimin e një loje me “lajme të rreme” me shumë lojëtarë e cila mund të vlerësohet në shkolla, vende pune, si dhe në shumë vende të tjera arsimore për të ndihmuar kundërshtimin dhe për të menaxhuar rrezikun që vie nga lajmet e rreme. Në këtë kuptim, risitë praktike dhe aplikimet potenciale të këtij hulumtimi janë premtuese. Rezultati se gjenerimi aktiv i argumenteve kundër që dha efekt më të madh në grupin e trajtimit është në vijë të drejtë me literaturën e mbrojtjes (inokuimit) dhe tregon angazhim më të lartë, që është një komponent kyç i rezistencës. (Pfau et al., 1997, Pfau et al., 2001, 2009). Veç kësaj, prej një perspektive teorike, është e rëndësishme të theksojmë se përveç mostrës së vogël në numër, ky ishte


një test i vështirë. Para së gjithash, për shkak se mesazhet tradicionale të inokulimit shpesh dorëzohen në mënyrë pasive në formatin “refutacional-njëjtë”, d.m.th. pjesëmarrësit mbrohen kundër të njëjtit informacion, ndaj të cilit do të ekspozohen më vonë, ndërsa ky studim posaçërisht testoi një format “refuzues-të ndryshëm”, ku studentët e artikullit janë “trajnuar” jo për të njëjtin me artikullin “miratim”.

Ne e pranojmë që formimi negativ i artikujve në përgjithësi mund të ketë kontribuar në zgjedhjen e ndikimit negativ, por kjo në vetvete nuk shpjegon ndryshime të rëndësishme midis grupeve në nivelet e raportuara të ndikimit. 16 të njohin taktikat e rreme të lajmeve në një nivel më të përgjithshëm duke përsëritur në mënyrë aktive role/palë të ndryshme të argumentit, në mënyrë që vaksinimi të ketë më shumë të ngjarë të ofrojë një rezistencë të gjerë. Për shembull, Bolsen & Druckman (2015), Cook et al. (2017), dhe van der Linden et al. (2017b) të gjithë zbuluan se një paralajmërim i përgjithshëm ishte efektiv në imunizimin e pjesëmarrësve kundër politizimit të mesazheve. Së dyti, krahasuar me leximin pasiv, mbrojtja aktiv kërkon më shumë përpjekje

njohëse dhe angazhim nga njerëzit (Banas & Rains, 2010). Së fundmi, për shkak të madhësisë së kampionit dhe faktit që ne ekuilibruam rastësisht kornizën politike të artikujve, nuk mund të zbulonim me kuptim rolet e ideologjisë (politike) ose personazhet e caktuar në këtë studim. Sidoqoftë, ne e kuptojmë se mbrojtja mund të jetë efektive në të gjithë spektrin politik (p.sh. shih Cook et al., 2017; van der Linden et al., 2017b). Për më tepër, megjithëse ideologjitë me rrënjë të thella ndryshojnë pak me kalimin e kohës (Sears & Funk, 1999), një faktor i anashkaluar në debatin mbi arsyetimin e motivuar është se studentët e ri janë akoma duke zhvilluar besimet e tyre për botën dhe kanë qëndrime dhe mendime më pak të kristalizuara (Sears, 1986). Kështu, në një farë kuptimi, edukimi i hershëm për median mund të jetë pra mbrojtja përfundimtare për të ndihmuar fuqizimin e njerëzve kundër rrezikut të dezinformimit. Ne i ftojmë studiuesit të eksplorojnë potencialin e kësaj dhe lojërash të tjera të rreme lajme, me madhësi më të madhe të mostrave, duke përdorur shfaqje të përsëritura, dhe ndoshta në një mjedis online më interaktiv.


Falenderimet

Do të dëshironimë të falenderonim Ruurd Oosterwoud dhe Bob de Reus at DROG, si dhe Dr. Wim Hilberdink, për koordinimin e eksperimentit në Holandë. Gjithashtu, falenderojmë Cambridge Social Decision-Making Lab and the Dutch Journalism Fund (Stimuleringsfonds voor de Journalistiek,

SvdJ), për financim të DROG, për mbështetjen e tyre zemerëgjerë.


Referencat

Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). Social Media and Fake News in the 2016 Election. Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211–236. https://doi.org/10.1257/jep.31.2.211

Atkinson, J. (2005). Metaspin: Demonisation of Media Manipulation. Political Science, 57(2), 17–27. https://doi.org/10.1177/003231870505700203

Bakir, V., & McStay, A. (2017). Fake News and The Economy of Emotions: Problems, causes, solutions. Digital Journalism, 1–22. https://doi.org/10.1080/21670811.2017.1345645

Bakshy, E., Messing, S., & Adamic, L. (2015). Exposure to ideologically diverse news and opinion on Facebook. Science. https://doi.org/10.1126/science.aaa1160

Banas, J. A., & Miller, G. (2013). Inducing Resistance to Conspiracy Theory Propaganda: Testing Inoculation and Metainoculation Strategies. Human Communication Research, 39(2), 184–207. https://doi.org/10.1111/hcre.12000

Banas, J. A., & Rains, S. A.


(2010). A Meta-Analysis of Research on Inoculation Theory. Communication Monographs, 77(3), 281–311. https://doi.org/10.1080/03637751003758193

Barthel, M., Mitchell, A., & Holcomb, J. (2016, December). Many Americans Believe Fake News Is Sowing Confusion. Pew Research Center. Retrieved from http://www.journalism.org/2016/12/15/many-americans-believe-fake-neës-is-soëingconfusion/

Bode, L., & Vraga, E. K. (2015). In Related News, That Was Wrong: The Correction of Misinformation Through Related Stories Functionality in Social Media. Journal of Communication, 65(4), 619–638. https://doi.org/10.1111/jcom.12166 19

Boididou, C., Papadopoulos, S., Apostolidis, L., & Kompatsiaris, Y. (2017). Learning to detect misleading content on Twitter. In ICMR 2017 - Proceedings of the 2017 ACM International Conference on Multimedia Retrieval (pp. 278–286). https://doi.org/10.1145/3078971.3078979

Bolsen, T., & Druckman, J. N. (2015). Counteracting the Politicization of Science. Journal of Communication, 65(5), 745–769. https://doi.org/10.1111/jcom.12171

Bremner, C. (2018). France aims to ban fake neës at election time. The Times. Retrieved on February 12th from https://www.thetimes.co.uk/article/france-aims-to-ban-fake-news-atelection-time-jëspzjx83

Budak, C., Agrawal, D., & El Abbadi, A. (2011). Limiting the Spread of Misinformation in Social Netëorks. In Proceedings of the 20th International Conference on World Wide Web (pp. 665–674). New York, NY, USA: ACM. https://doi.org/10.1145/1963405.1963499

Cho, H.-C., & Abe, S. (2013). Is tëo-tailed testing for directional research hypotheses tests legitimate? Journal of Business Research, 66(9), 1261–1266. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1016/j.jbusres.2012.02.023 COA. (2016). Incidentenmeldingen COA eerste helft 2016. Retrieved August 30, 2017, from https://www.coa.nl/nl/actueel/nieuws/incidentenmeldingen-coa-eerste-


helft-2016

Compton, J. (2013). Inoculation Theory. In J. P. Dillard & L. Shen (Eds.), The SAGE Handbook of Persuasion: Developments in Theory and Practice (2nd ed., pp. 220–236). Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc. https://doi.org/10.4135/9781452218410

Compton, J., Jackson, B., & Dimmock, J. A. (2016). Persuading Others to Avoid Persuasion: Inoculation Theory and Resistant Health Attitudes. Frontiers in Psychology, 7:122. 20

Cook, J., Lewandowsky, S., & Ecker, U. K. H. (2017). Neutralizing misinformation through inoculation: Exposing misleading argumentation techniques reduces their influence. PLOS ONE, 12(5), 1–21. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0175799

Cooke, N. A. (2017). Posttruth, truthiness, and alternative facts: Information behavior and critical information consumption for a new age. Library Quarterly, 87(3), 211–221. https://doi.org/10.1086/692297

D’Angelo, P., & Kuypers, J. A. (2009). Doing News Framing Analysis: Empirical and Theoretical Perspectives. Routledge (pp. 1–13). https://doi.org/10.4324/9780203864463

Entman, R. M. (1993). Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm. Journal of Communication, 43(4), 51–58. https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1993.tb01304.x

Flaxman, S., Goel, S., & Rao, J. M. (2016). Filter bubbles, echo chambers, and online news consumption. Public Opinion Quarterly, 80(1), 298–320. https://doi.org/10.1093/poq/nfw006

Fletcher, R., & Nielsen, R. K. (2017). Are News Audiences Increasingly Fragmented? A CrossNational Comparative Analysis of Cross-Platform News Audience Fragmentation and Duplication. Journal of Communication, 67(4), 476–498. https://doi.org/10.1111/jcom.12315

Flynn, D. J., Nyhan, B., & Reifler, J. (2017). The Nature and Origins of Misperceptions: Understanding


False and Unsupported Beliefs About Politics. Political Psychology, 38, 127–150. https://doi.org/10.1111/pops.12394 Greussing, E., & Boomgaarden, H. G. (2017). Shifting the refugee narrative? An automated frame analysis of Europe’s 2015 refugee crisis. Journal of Ethnic and Migration Studies, 1– 26. https://doi.org/10.1080/1369183X.2017.1282813 21

Groshek, J., & Koc-Michalska, K. (2017). Helping populism win? Social media use, filter bubbles, and support for populist presidential candidates in the 2016 US election campaign. Information Communication and Society, 20(9), 1389-1407.

Gu, L., Kropotov, V., & Yarochkin, F. (2017). The Fake News Machine: How Propagandists Abuse the Internet and Manipulate the Public. TrendLabs Research Paper. Retrieved from https://documents.trendmicro.com/assets/white_papers/wp-fake-news-machine-howpropagandists-abuse-the-internet.pdf Hansen, H. (2017).

Fallacies. In E. N. Zalta (Ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2017).

Metaphysics Research Lab, Stanford University.

Harriss, L., & Raymer, K. (2017). Online Information and Fake Neës (PostNotes). PostNote. Retrieved from http://researchbriefings.parliament.uk/ResearchBriefing/Summary/POSTPN-0559#fullreport

Higgins, K. (2016). Post-truth: a guide for the perplexed. Nature, 540(7631), 9. https://doi.org/10.1038/540009a

Hofstadter, R. (1964). The Paranoid Style in American Politics. New York, NY: Random House.

Jacobson, S., Myung, E., & Johnson, S. L. (2016). Open media or echo chamber: the use of links in audience discussions on the Facebook Pages of partisan news organizations. Information, Communication & Society, 19(7), 875–891. https://doi.org/10.1080/1369118X.2015.1064461

Jones, L. (1952). Tests of Hypotheses: One-sided vs. Two-sided Alternatives. Psychological Bulletin 49 (1), 43-46. https://doi.org/10.1037/h0056832


Kucharski, A. (2016). Post-truth: Study epidemiology of fake news. Nature, 540(7634), 525. 22

Kuklinski, J. H., Quirk, P. J., Jerit, J., Schwieder, D., & Rich, R. F. (2000). Misinformation and the Currency of Democratic Citizenship. Journal of Politics, 62(3), 790–816.

Lazer, D., Baum, M., Grinberg, N., Friedland, L., Joseph, K., Hobbs, W., & Mattsson, C. (2017). Combating Fake News: An Agenda for Research and Action. Retrieved from https://shorensteincenter.org/wp-content/uploads/2017/05/Combating-Fake-News-Agendafor-Research-1.pdf

Lewandowsky, S., Ecker, U. K., & Cook, J. (2017). Beyond Misinformation: Understanding and Coping with the “Post-Truth” Era. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 6(4), 353-369.

Lwfstedt, R. (2005). Risk management in post-trust societies. Neë York: Palgrave Macmillan.

Marwick, A., & Leëis, R. (2017). Media manipulation and disinformation online. Data

& Society Research Institute. Retrieved December 23, 2017 from: https://datasociety.net/pubs/oh/DataAndSociety_MipulationAndDisinformationOnl ine.pdf Matthews, R., Wasserstein, R., & Spiegelhalter, D. (2017). The ASA’s p‐value statement, one year on. Significance, 14(2), 38-41.

McCarthy, M., & Carter, R. (2004). “There’s millions of them”: hyperbole in everyday conversation. Journal of Pragmatics, 36(2), 149–184.

McGuire, W. J. (1964). Some contemporary approaches. Advances in Experimental Social Psychology, 1, 191–229. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60052-0

McGuire, W. J., & Papageorgis, D. (1961). The relative efficacy of various types of prior belief defense in producing immunity against persuasion. Journal of Abnormal and Social Psychology, 62, 327–337. 23

McGuire, W. J., & Papageorgis, D. (1962). Effectiveness of Forewarning in Developing


Resistance to Persuasion. Public Opinion Quarterly, 26(1), 24–34.

Mitchell, A., Gottfried, J., Barthel, M., & Shearer, E. (2016). Pathways to News. Retrieved from http://www.journalism.org/2016/07/07/pathëays-to-neës/

Mustafaraj, E., & Metaxas, P. T. (2017). The fake neës spreading plague: Was it preventable? In WebSci 2017 - Proceedings of the 2017 ACM Web Science Conference (pp. 235–239). https://doi.org/10.1145/3091478.3091523

Niederdeppe, J., Gollust, S. E., & Barry, C. L. (2014). Inoculation in competitive framing examining message effects on policy preferences. Public Opinion Quarterly, 78(3), 634– 655. https://doi.org/10.1093/poq/nfu026

Oxford Dictionaries. (2016). Word of the Year 2016 is... Retrieved August 30, 2017, from https://en.oxforddictionaries.com/word-of-the-year/word-of-the-year-2016

Papageorgis, D., & McGuire, W. J. (1961). The generality of immunity to persuasion produced by pre-exposure to weakened

counterarguments. Journal of Abnormal and Social Psychology, 62, 475–481.

Parker, K. A., Rains, S. A., & Ivanov, B. (2016). Examining the “blanket of protection” conferred by inoculation: The effects of inoculation messages on the cross-protection of related attitudes. Communication Monographs, 83(1), 49-68.

Pennebaker, J.W., Boyd, R.L., Jordan, K., & Blackburn, K. (2015). The development and psychometric properties of LIWC2015. Austin, TX: University of Texas at Austin.

Pfau, M. (1995). Designing Messages for Behavioral Inoculation. In E. Maybach & R. Louiselle Parrott (Eds.), Designing Health Messages: Approaches from Communication Theory and Public Health Practice (pp. 99–113). Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc. 24

Pfau, M., & Burgoon, M. (1988). Inoculation in Political Campaign Communication. Human Communication Research, 15(1), 91–111. https://doi.org/10.1111/j.1468- 2958.1988.


tb00172.x

Pfau, M., Haigh, M. M., Sims, J., & Wigley, S. (2007). The Influence of Corporate Front-Group Stealth Campaigns. Communication Research, 34(1), 73–99. https://doi.org/10.1177/0093650206296083

Pfau, M., Kenski, H. C., Nitz, M., & Sorenson, J. (1990). Efficacy of inoculation strategies in promoting resistance to political attack messages: Application to direct mail. Communication Monographs, 57(1), 25–43. https://doi.org/10.1080/03637759009376183

Pfau, M., Szabo, A., Anderson, J., Morrill, J., Zubric, J., & H-Wan, H.-H. (2001). The role and impact of affect in the process of resistance to persuasion. Human Communication Research, 27(2), 216–252. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.2001.tb00781.x

Pfau, M., Tusing, J., Koerner, A. F., Lee, W., Godbold, L. C., Penaloza, L. J., … Hong, Y. Y.-H. (1997). Enriching the Inoculation Construct: The Role of Critical Components in the Process of Resistance. Human Communication

Research, 24(2), 187–215. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.1997.tb00413.x

Pfau, M., Semmler, S. M., Deatrick, L., Mason, A., Nisbett, G., Lane, L., ... & Banas, J. (2009). Nuances about the role and impact of affect in inoculation. Communication Monographs, 76(1), 73-98.

Rodríguez Pérez, C. (2017). Neës framing and media legitimacy: An exploratory study of the media coverage of the refugee crisis in the European Union. Communication and Society, 30(3), 169–184. https://doi.org/10.15581/003.30.3.169-184 25

Rucker, D. D., Preacher, K. J., Tormala, Z. L., & Petty, R. E. (2011). Mediation Analysis in Social Psychology: Current Practices and New Recommendations. Social and Personality Psychology Compass, 5(6), 359–371. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2011.00355.x

Sears, D. O. (1986). College sophomores in the laboratory: Influences of a narrow data base on social psychology’s view of human


nature. Journal of Personality and Social Psychology, 51(3), 515. Sears, D. O., & Funk, C. L. (1999). Evidence of the Long-Term Persistence of Adults’ Political Predispositions. The Journal of Politics, 61(1), 1–28. https://doi.org/10.2307/2647773

Select Committee on Communications. (2017). Growing up with the Internet (HL Paper No. 130). Retrieved from https://publications.parliament.uk/pa/ld201617/ldselect/ldcomuni/130/13002.htm

Sethi, R. J. (2017). Crowdsourcing the Verification of Fake News and Alternative Facts. In Proceedings of the 28th ACM Conference on Hypertext and Social Media (pp. 315–316). New York, NY, USA: ACM. https://doi.org/10.1145/3078714.3078746

Shao, C., Luca Ciampaglia, G., Varol, O., Flammini, A., & Menczer, F. (2017). The spread of fake news by social bots. arXiv:1707.07592

Silverman, C., & Singer-Vine, J. (2016). Most Americans Ëho See Fake Neës Believe It, New Survey

Says. Retrieved from: https://www.buzzfeed.com/craigsilverman/fake-newssurvey?utm_term=.crb9mRqA8#.xuXlQbZLg

van der Linden, S. (2015). The conspiracy-effect: Exposure to conspiracy theories (about global warming) decreases pro-social behavior and science acceptance. Personality and Individual Differences, 87, 171-173. 26

van der Linden, S. (2017). Beating the hell out of fake news. Ethical Record: The Proceedings of the Conway Hall Ethical Society 122(6), 4-7.

van der Linden, S., Maibach, E., Cook, J., Leiserowitz, A., & Lewandowsky, S. (2017a). Inoculating against misinformation. Science, 358(6367), 1141-1142.

van der Linden, S., Leiseroëitz, A., Rosenthal, S., & Maibach, E. (2017b). Inoculating the Public against Misinformation about Climate Change. Global Challenges, 1(2), 1600008. https://doi.org/10.1002/gch2.201600008.

Vosoughi, S., Mohsenvand, M., & Roy, D. (2017). Rumor gauge:


Predicting the veracity of rumors on tëitter. ACM Transactions on Knowledge Discovery from Data, 11(4). https://doi.org/10.1145/3070644

Walton, D. (1998). Ad Hominem Arguments. Tuscaloosa: The University of Alabama Press.

Wood, M. L. M. (2007). Rethinking the Inoculation Analogy: Effects on Subjects With Differing Preexisting Attitudes. Human Communication Research, 33(3), 357–378. https://doi.org/10.1111/j.1468-2958.2007.00303.x

World Economic Forum (2013). Outlook on the global agenda 2014. Retrieved from http://reports.weforum.org/outlook-14/

YouGov (2017). C4 study reveals only 4% surveyed can identify true or fake news. Retrieved August 29, 2017, from http://www.channel4.com/info/press/news/c4-study-reveals-only-4- surveyed-can-identify-true-or-fake-news Zeitel-Bank,

N. (2017). Dimensions of polity, politics and policy in the Austrian media system: Media coverage of

the “refugee/asylum seeker crisis.” International Journal of Media and Cultural Politics, 13(1–2), 91–109. https://doi.org/10.1386/macp.13.1-2.91_1 27


Shtojca

Fakte shokuese: “Mbi 100,000” migratë nisen drejt Holandës. Hordhi të migrantëve në Libi po vuajnë për të kaluar në Evropë. Bashkimi Evorpian po injoron problemin dhe me kokëfortësi vazhdon të thotë se krejt është në rregull. Holandezët po brengosen. Sipas një hulumtimi të ri të Qendrës për Analiza Politike, një fluks i madh, mbi 100.000 kërkues të fatit po presin në Libi me shqetësim për t’u nisur drejt Evropës.

Kjo është një rritje shokuese krahasuar me vitin e kaluar, kur fluksi s’ishte veçse i lartë. Evropa pretendon se Bashkimi Evropian nuk e ka pranuar raportin. Jean-Claude Juncker, presidenti i Kosimionit Evropian, e ka quajtur “krejtësisht të pakuptimtë” edhe pse secili e di se numri i imigrantëve në dyert e Evropës është rritur shpejt. Juncker e ka arsyetuar deklaratën e tij duke thënë se të gjithë refugjatët meritojnë një strehë të sigurtë. Por në të njëjtën kohë ai nuk bënë asgjë për të burgosurit Evropian: për vite

Artikulli 1: Migrantët


me radhë, ata janë ndjerë çdoherë e më të pasigurtë në situatën e tyre financiare dhe të frikësuar se do t’i humbin të ardhurat e tyre, dhe Evropa nuk bënë asgjë për këtë. Ekziston mundësia që Juncker të ketë marrë një më shumë derisa e lexonte raportin. A po fshihet diçka nën qilim? Secili qytetar holandez e di shumë mirë se numri i atyre që kërkojnë pasuri është shumë i madh për të qenë i qëndrueshëm.Kjo gjithashtu vlerësohet nga ekspertët e pavarur. “Juncker ka interes të fuqishëm në fshehjen e numrit të vërtetë të imigrantëve nën qilim”, thotë Jan van Zwanenburg, një ekspert i respektuar për imigrim. Kështu që ai pretendon se nuk ekziston diçka e gabuar”. Dhe në të njëjtën kohë, Holanda po e humb besimin e saj në Evropë çdo herë e më shumë.

Raport: kampet e refugjatëve “sikur në Luftën e II Botërore” Situata në kampet e refugjatëve në Evropën Lindore është një katastrofë, thotë një raport. Bashkimi Evropian nuk bënë asgjë për të shpëtuar refugjatët nga një fat i trishtë. Populli holandez dhe Evropianët po e ndjekin këtë me shqetësim. Concentration camps Researchers at the Centre for Reliable Statistics publikuan një raport javën e kaluar në të cilën shpërfaqën situatën shokuese në kampet e refugjatëve në Evropën Lindore. Mbi një milion njerëz janë të mbyllur në kafaze të përlyera e të vogla pa ujë të pijshëm e pa ushqim të bollshëm. Kjo është veçanërisht e përhapur në vendet si Hungaria, Greqia, Serbia dhe Sllovakia. Çfarë bënë BE-ja? Bashkimi Evropian thotë se situata “kërkon vëmendje” por “është nën kontrollë”. Dmitris Avramopoulos, komisioneri për Migrim, çështje të brendshme dhe shtetësi, tha se nuk u befasua nga numrat e ri. Sidoqoftë, pamjet flasin vetë: çdonjëri e kupton se

Artikulli 2: Refugjatët


kjo nuk mund të vazhdojë kështu. Avramopoulos mbron veten duke theksuar se çdo shtet Evropian është përgjegjës për politikat e tij për refugjatë. Por në të njëjtën kohë ai mendon se BE-ja duhet të vendosë sa shumë pushim mund të marrin prindërit baba të ri. Kjo është, pa dyshim, shkallë hipokrizie. Avramopoulos (i cili përndryshe ngjanë me djallin Emperor Palpatine nga Star Wars) është nga Greqia, i cili është një nga vendet ku kampet e refugjatëve qëndrojnë. Nuk duhet të përjashtohet mundësia që ai po provon të mbrojë qeverinë e vet duke fshehur të vërtetën nën qilim. Ekspertët: situata është e pashpresë. Çdo evropian i shëndoshë do ta kuptojë se Evropa nuk mundet thjeshtë t’i braktisë këta njerëz. Shumë ekspertë serioz pajtohen me këtë. “Situata është e pashpresë. Nën presionin e politikave të djathta, Evropa nuk po bënë asgjë. Po duket sikur Evropa ka bërë një marrëveshje me liderët e Evropës Lindore të cilët janë kundër imigrimit, siç është Viktor Viktor Órban. Sigurisht, kjo po mbahet fshehurazi nga opinioni publik”, thotë Henk Oostra, një shkenctarë i famshëm botëror.


Ky grant është �nancuar nga projekti ‘Përkrahja e Luksemburgut për shoqërinë civile në Kosovë’, �nancuar nga Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut dhe menaxhuar nga Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF). Përmbajtja dhe rekomandimet e paraqitura nuk përfaqësojnë qëndrimin zyrtar të Qeverisë së Dukatit të Madh të Luksemburgut dhe Fondacionit Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF).

loja me lajme të rremepresscouncil-ks.org/wp-content/uploads/2019/11/... · jon roozenbeek &...

Documents