1/6/20091/6/2009

Chương 3Loại hình sử dụng đất

A. Lựa chọn và mô tả LUT1. Định nghĩa về LUT

Là bức tranh mô tả thực trạng sử dụng đất của

một vùng đất với những phương thức sản xuất và

quản lý trong các điều kiện tự nhiên, KT-XH và kỹ

thuật xác định.

1/6/20091/6/2009

2. Đánh giá hiện trạng các loại hình sử dụng đấtQuá khứ - Hiện tại - Tương lai

Nội dung đánh giá :

- Các loại cây được sản xuất trong vùng nghiên cứu- Sự phân bố và diện tích

Theo bảng thống kê.Thể hiện trên bản đồ. Sơ đồ

Viễn thám - Kỹ thuật GISQua ảnh mô tả: - So sánh

- Quan sát trực tiếpVí dụ: Hiện trạng sử dụng đất của tỉnh Ninh Thuận

1/6/20091/6/2009

1 Rainfed agri

2 Irrigated agri

3 Forestry

4 Fisheries

5 Wildlife reserve

6 Urban development

7 Extensive grazing

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

Lùa chän c¸c LUT trong ®¸nh gi¸ ®Êt1. C¬ së lùa chän:- Môc tiªu vµ ph¹m vi nghiªn cøu - Nhu cÇu cña ®Þa ph−¬ng trong quy ho¹ch tæng thÓ: ph¸t triÓn hay thay ®æi sö dông ®Êt.- Kh¶ n¨ng thùc tÕ/tiÒm n¨ng s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng: Quü ®Êt, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, lao ®éng, tiÕn bé kü thuËt…VÝ dô: C¸c LUT ®−îc x¸c ®Þnh, lùa chän theo môc tiªu ®¸nh gi¸ ®Êt:

L−¬ng thùcS¶n xuÊt n«ng nghiÖp C«ng nghiÖp

Thuû s¶n- Phôc vô choquy ho¹ch tæng thÓ: Rõng ®Çu nguån

L©m nghiÖp Rõng ®Æc dôngRõng s¶n xuÊt

1/6/20091/6/2009

- Phục vụ cho quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh/huyện:Cơ cấu cây trồngTừng loại cây trồng cụ thể

Canh tác đất dốc- Phục vụ cho các dự án phát triển sản xuất: Đa dạng hoá cây trồng

Nông lâm kết hợpTrang trại/Nông trại

1/6/20091/6/2009

Lựa chọn các LUT từ các loại sử dụng đất có triển vọng1. Liệt kê các LUT hiện tại theo thứ tự đánh giá hiện trạng:

- Các LUT có ý nghĩa sản xuất của vùng- Các LUT có triển vọng của vùng và của các vùng lân cận cócùng điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội- Các LUT có triển vọng theo kinh nghiệm của các nông dân vàcác nhà khoa học, kỹ thuật trong vùng nghiên cứu.

- Các LUT có triển vọng theo các kết quả thử nghiệm từ nghiêncứu khoa học hay khuyến nông lâm.

2. Mô tả sơ bộ các thuộc tính của các LUTTheo các thông tin điều tra và phương pháp thu thập thông tin đểlựa chọn LUT.

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

3. Lựa chọn các LUT bằng quá trình chắt lọc:- Kiến thức- Trao đổi- Phỏng vấn- Nhà nghiên cứu - Nhà quản lý - Nông dân nhất trí các LUT cótriển vọng.- Lao động có phù hợp với các LUT?- Các LUT có đáp ứng thị trường ổn định- Các LUT có phù hợp với điều kiện canh tác hiện tại và tươnglai của nông hộ? Có được chính người nông dân chấp nhận?- Các LUT có phù hợp với điều kiện sản xuất: kinh tế, tín dụng, hạ tầng cơ sở, vật tư?

1/6/20091/6/2009

Mô tả các loại hình sử dụng đấtMục đích:

- Xác định yêu cầu sử dụng đất của mỗi LUT- Mức độ thích hợp của các yêu cầu sử dụng đấtNội dung mô tả:

+ Các đặc tính - tính chất của LMU+ Các thuộc tính của các LUT trên mỗi LMU+ Số LUT và mức độ chi tiết trong mô tả sẽ phụ thuộc vào mụcđích và tỷ lệ bản đồ của dự án đánh giá đất.

Mô tả các thuộc tính của LUT

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

1/6/20091/6/2009

Mô tMô tảả cây Cao su cây Cao su (Lê Anh T(Lê Anh Túú, 2006), 2006)

• Sản xuất, quản lý:Diễn biến diện tíchNăng suất, sản lượngĐối tượng QL: Nông trường:1000 – 2000 haTiểu điền: 4 ha/hộGiống: PB 235/260, VM 515, GT 1, RRim 600Tiêu thụ: nguyên liệu cho CN nội địa + XK

• Yêu cầu SDĐ: đất nâu đỏ, nâu vàng/bazan, nâu vàng/PSC; đất bằng hay ít dốc, tầng dày >100 cm, T0 23 -300 C.

• Đầu tư & hiệu quả sx:Đầu tư cơ bản cao, Thời kỳ KTCB dài 5-6 năm, TKKD 25-30 nămNS bq = 40-50 tạ/ha trên đất bazan, 30-40 tạ/ha trên đất PSCGỗ 140-220 m3/ha

1/6/20091/6/2009

Yêu cầu:• Xem kỹ các nộidung chi tiết mô tả13 thuộc tính củaLUT trong sách(Trang 43-49)• Xem kỹ thí dụminh hoạ về phântích, lựa chọn vàmô tả các LUTtrong sách (Trang49-50)

1/6/20091/6/2009

B. Yêu cầu sử dụng đất đai của các LUT.

1. Khái niệm:Yêu cầu sử dụng đất đai (LUR) là những đòi hỏi về đặc điểmvà tính chất đất đai đảm bảo cho LUT phát triển bền vững.

2. Mục đích:- Xác định những đặc tính/ tính chất đất cần có cho mỗi LUT- Xác định mức độ thích hợp của LUR cho sát đúng với sảnxuất thực tế của mỗi LUT để thuận lợi cho công tác phân hạngthích hợp đánh giá đất.

1/6/20091/6/2009

3. Yêu cầu và giới hạn trong việc xác định các yêu cầu sử dụngđất cho các LUT

- Bền vững về kinh tế.- Bền vững về môi trường.- Bền vững về xã hội.

Để xác định đúng các yêu cầu sử dụng đất cần so sánh những yêucầu trên với nhu cầu và điều kiện sản xuất của người sử dụng đất.

1/6/20091/6/2009

4. Nội dung: Có 3 nhóm yêu cầu sử dụng đất.(1). Yêu cầu sinh trưởng hoặc sinh thái

- Điều kiện sinh thái môi trường đối với từng loại cây- Đặc tính sinh lý- Yêu cầu đầu tư và quản lý đối với sinh trưởng và phát triển củamỗi loại cây.

(2). Yêu cầu quản lý (Chỉ tiêu kỹ thuật và phương thức quản lý)- Quy mô sản xuất của nông hộ - trang trại đối với các LUT- Các chính sách - thể chế quản lý và sở hữu đất đai- Điều kiện làm đất: Cơ giới hoá hay thủ công- Kỹ thuật trồng và chăm sóc các loại cây trồng khác trong LUT.- Cơ sở hạ tầng: giao thông - bảo quản - chế biến- Quản lý thị trường thu mua nông sản phẩm

1/6/20091/6/2009

(3). Yêu cầu bảo vệ: Nhằm đảm bảo tính bền vững của LUT- Chu kỳ sản xuất của các LUT: đảm bảo độ phì đất và sản lượngcây trồng- Bảo vệ tính chất lý hoá học của đất canh tác: Chống xói mòn, rửa trôi, bạc màu hoá, thoái hoá đất- Bảo vệ chất lượng và năng suất cây trồng không được suy giảm- Chống các nguy cơ thiên tai - ô nhiễm đất.- Bảo tồn động thực vật/ cây trồng/ vật nuôi bằng quỹ gien.

(Xem kỹ các thí dụ về LR cho các LUT từ trang 58 - 60)

1/6/20091/6/2009

Baûng 2.6: MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA CAÙC ÑÔN VÒ BAÛN ÑOÀ ÑAÁT VÔÙI CAÙC LUTs

Soá Teân ñaát Vieät nam Loaïi hình söû duïng ñaát (*) Thöù Noâng nghieäp Röøng Töï Chuyeân Chuyeân Cao Caø Tieâu Caây Ngaäp Traøm Khaùc

Luùa Mau su pheâ AQ Maën I C ÑAÁT CAÙT BIEÅN

1 Cc Ñaát coàn caùt traéng, vaøng - - - - - - - - ** 2 Cñ Ñaát coàn caùt ñoû - - - - - - - - ** 3 C Ñaát caùt bieån * * - - - * - - ** 4 Cb Ñaát caùt môùi bieán ñoåi * * - - - * - - ** 5 Cg Ñaát caùt gley * - - - - - - - **

II M ÑAÁT MAËN 6 Mm Ñaát maën suù veït ñöôùc - - - - - - *** - - 7 Mn Ñaát maën nhieàu - - - - - - * - - 8 M Ñaát maën trung bình vaø ít ** * - - - * - - -

III S ÑAÁT PHEØN 9 Sp Ñaát pheøn tieàm taøng

* Ñaát pheøn TT noâng * - - - - - - *** - * Ñaát pheøn TT saâu ** - - - - - - *** -

10 Sj Ñaát pheøn hoaït ñoäng * Ñaát pheøn HÑ noâng * * - - - - - *** - * Ñaát pheøn HÑ saâu ** * - - - - - *** -

IV P ÑAÁT PHUØ SA 11 P Ñaát PS trung tính ít chua *** *** - - * *** - - - 12 Pc Ñaát phuø sa chua *** ** - - - ** - - - 13 Pg Ñaát phuø sa gley *** - - - - * - - - 14 Pu Ñaát phuø sa muøn *** * - - - * - - - 15 Pb Ñaát phuø sa coù taàng ñoám ræ *** * - - - * - - -

(***) Raát phoå bieán; (**) Phoå bieán; (*) Ít phoå bieán; (-) Khoâng hieän dieän

1/6/20091/6/2009

Baûng 2.7 MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA MOÄT SOÁ CHÆ TIEÂU PHUÏ VÔÙI LUTs Loaïi hình söû duïng ñaát (*) CAÙC CHÆ TIEÂU Noâng nghieäp Röøng Chuyeân Chuyeân Cao Caø Tieâu Caây Ngaäp Traøm Khaùc Luùa Mau su pheâ AQ maën

I ÑOÄ DOÁC < 3o *** *** *** *** *** *** *** *** * 3-8o * *** *** ** ** *** _ _ ** 8-15o _ ** ** * _ ** _ _ *** 15-20o _ * * _ _ * _ _ *** 20-25o _ _ _ _ _ _ _ _ *** > 25o _ _ _ _ _ _ _ _ *** II TAÀNG DAÀY ÑAÁT >100 cm *** *** *** *** *** *** *** *** *** 70-100 cm *** *** ** ** ** ** _ _ *** 50-70 cm *** *** _ * * * _ _ ** 30-50 cm ** ** _ _ * * _ _ ** < 30 cm * * _ _ _ _ _ _ * III ÑAÙ LOÄ ÑAÀU Khoâng coù *** *** *** *** *** *** *** *** *** Ít _ ** _ ** ** ** _ _ ** Trung bình _ * _ * * * _ _ * Cuïm taäp trung _ _ _ _ _ _ _ * IV THAØNH PHAÀN CG Caùt * * _ _ _ _ _ _ Caùt pha, thòt nheï ** *** * * * * _ _ Trung bình ** ** ** ** ** ** ** ** Thòt naëng *** * *** *** *** *** *** *** Seùt *** * *** ** ** ** *** ***

(***) Raát phoå bieán; (**) Phoå bieán; (*) Ít phoå bieán; (-) Khoâng hieän dieän

1/6/20091/6/2009

LUR cho chuyên lLUR cho chuyên lúúaa• +Đất: đất thủy thành, đất đỏ vàng biến đổi do

trồng lúa nước, đất xám, đất đỏ vàng có địa hình bằng có khả năng giữ nước mùa mưa

• +Tầng đất: > 30cm• +TPCG: từ nhẹ đến nặng• +Ngập: không thường xuyên• +Nhiệt độ: TB và cao• +Tưới: có• +Lượng mưa: TB đến cao (>1500mm)

1/6/20091/6/2009

Baûng 5.3 Yeâu caàu söû duïng ñaát cuûa caùc loaïi hình söû duïng ñaát

Loaïi hình Yeáu toá Yeáu toá phaân caápSöû duïng ñaát chuaån ñoaùn S1 S2 S3 N1. Luùa nöôùc Loaïi ñaát Ñaát phuø sa Ñaát xaùm - Ñaát ñoû bazan

02 vu Ñoä doác < 3o - - > 3o

(ÑX + HT) Taàng daày ñaát > 50 cm < 50 cm - -TPCG - -

2. Luùa + maøu Loaïi ñaát Ñaát phuø sa Ñaát xaùm - Ñaát ñoû bazan(Maøu ÑX + Ñoä doác < 3o 3-8o - > 8o

Luùa HT) Taàng daày ñaát > 50 cm < 50 cm - -Ñieàu kieän töôùi Coù töôùi Khoâng töôùi - -

3. Cao su Loaïi ñaát Ñaát ñoû bazan Ñaát xaùm - Ñaát phuø saÑoä doác <8o >8o - -Taàng daày ñaát > 100 cm 70-100 cm 50-70 cm < 50 cm

4. Caây Ñieàu Loaïi ñaát Ñaát ñoû bazan Ñaát xaùm Ñaát phuøsa

-Ñoä doác < 8o >8o - -Taàng daày ñaát > 70 cm 50-70 cm 30-50 cm -

1/6/20091/6/2009

Chuyên mChuyên mààu vu vàà CCNNNCCNNN

• +Đất: đất phù sa, đất đỏ vàng, đất xám• +Tầng đất: > 30cm• +TPCG: từ TB đến nhẹ, đất tơi xốp thoát nước

tốt• +Ngập: Không và không phèn, mặn• +Nhiệt độ: cao• +Tưới: có• +Lượng mưa: TB đến cao (>1500 mm)• +Độ dốc: <150

1/6/20091/6/2009

Cây lâu nămCây lâu năm• +Đất: đất đỏ vàng, đất mùn vàng đỏ trên núi, đất

xám, đất phù sa địa hình cao, đất cát biển• +Tầng đất: > 50 cm• +TPCG: từ TB đến nhẹ, đất tơi xốp thoát nước

tốt• +Ngập: Không và không phèn, mặn• +Nhiệt độ: tùy theo loại cây• +Tưới: tùy lọai cây• +Lượng mưa: TB đến cao (>1500 mm)• +Độ dốc: 20-250

1/6/20091/6/2009

HHộội thi thảảo quo quốốc tc tếế 1991 Nairobi v1991 Nairobi vềề nnềền n ttảảng cho ving cho việệc SDĐ bc SDĐ bềền vn vữững:ng:

• Duy trì nâng cao sản lượng (Productivity)• Giảm tối thiểu mức rủi ro trong sản xuất

(Security)• Bảo vệ tiềm năng tài nguyên tự nhiên và

ngăn chặn sự thoái hoá đất (Protection)• Có thể tồn tại về mặt kinh tế (Viability)• Có thể chấp nhận được về mặt xã hội

(Acceptability)

1/6/20091/6/2009

Trong điTrong điềều kiu kiệện cn củủa Via Việệt nam:t nam:

– Bền vững về kinh tế : hiệu quả kinh tế cao, được thị trường chấp nhận (tổng thu nhập, thu nhập thuần)

– Bền vững về môi trường : bảo vệ được đất đai và môi trường tự nhiên, ngăn chặn sựthoái hóa đất, tăng độ che phủ.

– Bền vững về xã hội : thu hút được lao động, đảm bảo đời sống xã hội phát triển, tỷ lệ sản phẩm hàng hóa.

1/6/20091/6/2009

LUT bLUT bềền vn vữững vng vềề KTKT--XHXH--MTMT

• Lúa 2-3 vụ• Lúa màu : Đậu phụng+Thuốc lá+Lúa ĐX

hay thuốc lá+lúa mùa+hành tây, Đậu phụng ĐX+lúa mùa+bắp

• Cây CN lâu năm : cà phê, cao su, trà...• Cây ăn trái : cam quít, vải thiều, nhãn,

chôm chôm, sầu riêng• Rừng

1/6/20091/6/2009

• LUT không bền vững về KT: lúa 1 vụ

• LUT không bền vững về MT: cây trồng cạn trên đất dốc

• LUT không bền vững về KT-XH-MT: đất trống đồi trọc

Lưu ý về kết quả kiểm kê đai toàn quốc 2005

1/6/20091/6/2009

4.4.2 Löïa choïn caùc LUTs duøng cho ñaùnh giaù ñaát ñai:

Nhöõng caên cöù ñeå löïa choïn caùc heä thoáng söû duïng ñaát:Gia taêng lôïi ích cuûa ngöôøi noâng daân. (Hieäu quaû kinh teá)Quan heä caùc LUSs vôùi muïc tieâu phaùt trieån cuûa vuøng nghieân cöùu.Quan heä caùc LUSs vôùi tieàm naêng phaùt trieån NN vuøng nghieân cöùu.Taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa caùc LUSs.

4.5. YEÂU CAÀU SÖÛ DUÏNG ÑAÁT CUÛA CAÙC LOAÏI HÌNH SÖÛ DUÏNG ÑAÁT

3.5.1 Khaùi nieäm veà yeâu caàu söû duïng ñaát ñai:

Yeâu caàu söû duïng ñaát ñai (LR), laø nhöõng ñieàu kieän ñaát ñai caàn thieát vaøñoøi hoûi cho vieäc boá trí moät loaïi hình söû duïng ñaát cuï theå moät caùch oån ñònh vaø coù hieäu quaû. Bao goàm:

Caùc yeâu caàu cuûa caây troàng, vaät nuoâi, Caùc yeâu caàu veà quaûn trò vaøCaùc yeâu caàu baûo veä ñaát ñai.

1/6/20091/6/2009

Câu hCâu hỏỏi kii kiểểm tra 10 phm tra 10 ph

Hãy nêu một số yêu cầu sử dụng đất cho đất đô thị.