ÖlÇme ve deĞerlendİrme - sosyal bilgiler · 2020. 12. 20. · 10 programlardaki Ölçme ve...
TRANSCRIPT
2
Sununun İçeriği• Eğitimde Değerlendirmenin Yeri• Neden Ölçme ve Değerlendirme?• Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı• Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan Bazı Araç ve
YöntemlerPerformans Değerlendirme
Performans ÖdevleriProjeler
Öz Değerlendirme/ Akran DeğerlendirmeÜrün Dosyaları
(Dereceli Puanlama Anahtarları)
3
Eğitimde Değerlendirmenin Yeri
Eğitim Sistemi
Girdiler Süreç Çıktılar
(Eğitim Etkinlikleri)
Değerlendirme
4
Neden Ölçme ve Değerlendirme?
Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini belirlemek
Öğrencilerin gelişimlerini izlemek Öğrencilerin gelişimlerine yönelik geri
bildirimde bulunmak Öğrenme güçlüklerini belirlemek Öğretimin ve öğretim materyallerinin
etkinliğini belirlemek
5
Neden Ölçme ve Değerlendirme?
Gelecekteki öğrenme süreçleriniplanlamaya veri sağlamak
Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmak
Öğretim programlarının yeterliliğini belirlemeye bilgi sağlamak
6
Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak görülür.
Öğrencilerin ezber bilgileri değil, üst düzey becerilerinin değerlendirilmesi hedeflenir.
Sadece öğrenme ürünü değil, öğrenme süreçleri de değerlendirilir.
Değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini görmeye yarayan bir araçtır.
Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı-I
7
Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı-II
Not vermenin yanı sıra etkili ve zamanında geribildirime ağırlık vermeyi önemsemektedir.
Öğrencinin gerçek yaşam durumlarını yansıtmasını, gerçek yaşamla kendi bilgileri arasında ilişki kurmasını gerektirir.
Öğrencilerin karşılaştığı problemlere farklı çözüm yolları üretebilmesini önemser.
8
Programların Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımı-III
Ne kadar öğrenildiğini tespit etmenin yanı sıra nasıl öğrenildiğini de belirlemeyi vurgular.
Değerlendirme sürecine öğrenciyi de katar.
Öğrencileri değerlendirmek için farklı ölçme tekniklerinden yararlanmayı önerir.
Klasik ölçme ve değerlendirmenin yanında yeni ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının kullanımını da önerir.
9
Geleneksel Yaklaşıma Göre Ölçme ve Değerlendirmede Öne Çıkan Beceriler
Derinliği olmadan çok sayıda kavram ve ilkeyi öğrenme
Rutin problemleri çözebilme Bilgi ezberleme Yazılı materyallerden bilgiyi aynen
aktarma
10
Programlardaki Ölçme ve Değerlendirme Sürecinde Önem Kazanan Beceriler
Okuduğunu anlama, kritik etme, yorumlama
Bilgi toplama, analiz etme ve bir sonuca ulaşma
Grafik ya da tablo halinde verilen bilgilerden sonuç çıkarma
Gözlem yapma, gözlemlerden sonuca ulaşma
Günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözebilme
Sahip olduğu bilgileri yeni durumlarda kullanabilme
Araştırma yapma
Öğrendikleri ile gerçek yaşam arasında ilişki kurma
11
Ölçme ve Değerlendirme Araç ve Yöntemleri
Değerlendirme Yaklaşımı
Araçları
Geleneksel Araç ve Yöntemler
Çoktan seçmeli, eşleştirmeli, doğru yanlış testler; yazılı yoklamalar vb.
Ölçme ve Değerlendirmede Yeni
Yaklaşımlar
(Alternatif -Authentic)
Performans görevleri, ürün dosyaları, projeler, öz değerlendirme vb.
12
Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan Bazı Araç ve Yöntemler
Performans Değerlendirme
Performans Ödevleri
Projeler
Öz Değerlendirme/ Akran Değerlendirme
Ürün Dosyaları
Dereceli Puanlama Anahtarları
13
Performans Değerlendirme-I
Öğrencilerin bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluşturduğu cevap ve ürünlerin değerlendirilmesidir.
Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.
Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.
Öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve becerileri nasıl kullanacağını göstermesini ister.
14
Performans Değerlendirme-II
Öğrencilerin becerilerini “gerçek yaşam” ortamında değerlendirmeyi hedefler.
Gözlenebilen bir performans veya somut bir ürünle sonuçlanır.
Performans görevlerinde, tek bir cevap yoktur. Görevi tamamlamak için değişik yollar bulunmaktadır. Bu nedenle iyi tanımlanmış bir ölçütle değerlendirmelidir.
Başarılı bir değerlendirme yapmak için her performans görevi bir dereceli puanlama anahtarı (rubric) ile eşleştirilmelidir.
Performans değerlendirmek için en çok kullanılan araçlar; performans ödevleri, projeler, öğrenci ürün dosyaları, posterler vb.dir.
15
Yapılacak Değerlendirmenin Performansa Dayalı Değerlendirme Olabilmesi İçin;
Ürün: yazılı bir makale, kompozisyon, grafik çizme, deney düzeneği oluşturma, proje hazırlama, inceleme yazısı yazma vb.
Gözlenebilir performans:Ürünün ortaya konmasında geçen süreç (bir ders veya bir dönem) takip edilerek geri bildirim verilmesi, değerlendirilmesi.
Üst düzey düşünme becerileri: Öğrencilerin bilgiyi aynen aktarmalarından çok bilgiyi edinme, düzenleme, kullanma, kritik etme, yaratıcılığı kullanma vb. üst zihinsel süreçlere dönük olmalıdır.
Grup çalışması ve sosyal beceriler: Grup çalışmasına yatkınlık, başkalarının fikirlerine önem verme, kendini ifade etme, sunum yapabilme vb. becerilerin gelişmesi beklenir.
Disiplinler arası geçişin ve bilgi alış verişinin sağlanmış olması gereklidir.
16
Performans Değerlendirme Sürecini Planlarken ve Uygularken Atılacak Adımlar
Amacı açıkça ifade etme, neyi ölçeceğine karar verme
Uygun görev tanımlama
Performansın ölçütlerini açıkça belirleme
Belirlenmiş ölçütlere göre dereceli puanlama anahtarını geliştirme
17
Performans ödevi, öğrencinin gerçekleştirdiği ya da tamamladığı ve belirli performans ölçütlerine göre öğretmen, öğrenci ya da arkadaşları tarafından değerlendirilen etkinlik ya da ödevden oluşur. Performans görevi öğrencilerin bilgi ve becerilerini gerçek yaşam durumları bağlamında kullanmalarını gerektirir.
18
Neler Performans Ödevi Örnekleri Olabilir?
Bir gazeteye makale yazma,
Bir oyun düzenleme / planlama
Bir tiyatro oyununa eleştiri yazma,
Bir oyun için sahne ve kostüm hazırlama,
Bir ev planı çizme,
Bir müzik parçası çalma,
Bir dans sergileme,
Yörelerini tanıtan bir turistik broşür hazırlama,
Mahallelerinin bir haritasını, krokisini çizme vb.
21
Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak istedikleri bir alan veya konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunmaları amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalarıdır.
Proje
22
Proje
Proje geliştirme süreci uzun, karmaşık ve zorlu bir süreçtir.
Bu ödevler, öğrencilerin yaratıcılık, araştırma, iletişim gibi üst düzey zihinsel becerilerini geliştirir.
Projenin tasarımından ortaya konulmasına kadar geçen süreç, bilimsel süreç basamaklarını içereceğinden bilimsel süreç becerilerinin gelişmesine yardımcı olur.
24
Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric)
Öğrenci performansını tanımlayan ölçütleri içeren ve bu ölçütlerle birlikte farklı seviyedeki performansı puanlamaya yarayan bir araçtır.
Dereceli puanlama anahtarı, öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını, ödevlerini veya performanslarını değerlendirmek için geliştirilmiş ölçütleri içerir.
25
Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları I
Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin belirlenmesi,
Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına karar verilmesi
Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik düzeylerini tanımlamak ve düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir.
26
Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları II
Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlanması,
Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılması için öğrenci ve öğretmen görüşlerinin alınması
Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin belirlenmesi
27
Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler
Dereceli puanlama Anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır.
İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir. Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir. Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır. Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır. Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir. Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir. Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır. Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin
belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.
28
Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye, anlatma, münazara vb.)
Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama, poster hazırlama, gazete çıkarma vb.)
Deney raporları, grafik çizme, problem çözme, proje hazırlama vb.
Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma)
Sanatsal çalışmalar
Dereceli Puanlama Anahtarları Ne Tür Etkinliklerin Değerlendirilmesinde Kullanılır?
29
Dereceli Puanlama Anahtarı Amaca Göre;
1. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Bütüncül dereceli puanlama anahtarı,
öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan,puanlamasıdır.
Bütüncül dereceli puanlama anahtarları, öğrencinin performansına ilişkin daha genel bir bilgi sağlamasına karşın, daha az zaman ve emek alır.
30
Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği
Puan Ölçütler
4
Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı
örneklerle açıkladı.
Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama
yapılmadı.
3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler
mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı
açıklamalar yeterliydi.
2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen
düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili
açıklamalar yapıldı.
1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli
eksikler var.
31
2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı
Analitik dereceli puanlama anahtarı , önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir.
Analitik dereceli puanlama anahtarları aracılığıyla, öğrencilerin performanslarına ilişkin olarak daha ayrıntılı bilgi elde edilir.
Bu, aynı zamanda öğrencinin zayıf ve güçlü yanlarını gösteren bir profil sağlar.
32
Harita İçin Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı
PUAN İÇERİK
4 Haritadaki bütün işaretler doğru ve dikkatli bir şekilde yerleştirilmiştir. Sınır
çizgileri doğru ve özenle çizilmiştir.
3 Bütün işaretler haritada var. Bunların çoğu da haritaya doğru yerleştirilmiş.
2 İşaretlerden bir kaçı haritada yok. Haritada olanların da bir kaçı doğru
yerleştirilmemiş.
1 İşaretlerin çoğu haritada yok. Haritada olanların da çoğu doğru yerleştirilmemiş.
PUAN GÖRÜNÜŞ
4 Haritanın görüntüsü temiz ve çok renkli. Haritadaki işaretler çok kolay okunuyor.
3 Haritada birkaç renk var. Bazı işaretler kolay okunmuyor.
2 Sınırlı sayıda renk kullanılmıştır. İşaretlerin ne olduğu haritadan zor okunuyor.
1 Renkler ya hiç yok ya da çok az kullanılmış. İşaretler çok az kullanılmış.
PUAN HARİTA ELEMANLARI
4 Haritanın başlığı, yön oku, ölçeği, anahtar bölümü (lejant), kaynağı, enlem ve
boylamları haritada bulunmaktadır.
3 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu var. Bunların çoğu da doğru ve
kolay anlaşılmaktadır.
2 Standart bir haritada olması gerekenlerin yarısı yok.
1 Standart bir haritada olması gerekenlerin çoğu yok.
33
Öz Değerlendirme
Öğrencilerin kendi katılımlarını, süreçlerini ve ürünlerini değerlendirmeleridir.
Öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl yaptıklarını değerlendirmelerini gerektirir.
34
Öz değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası oldukları duygusunu verir.Öğrencilerde motivasyonu artırır.Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk almaları yönünde cesaretlendirir.
Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.
Öğrencinin Kendini Değerlendirmesinin Avantajları
36
Akran Değerlendirme
Akran değerlendirme, gruptaki öğrencilerin belli ölçütler çerçevesinde birbirlerini değerlendirme sürecidir.
Akran değerlendirme, öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin artmasını sağlar.
Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri de gelişir.
Değerlendirmeye temel oluşturan beceri ve ölçütlerin saptanması konusunda öğrenciye bakış açısı sağlar.
37
Akran DeğerlendirmeBu form, gruptaki çalışmalarınızı değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Arkadaşlarınızın bu konudaki görüşlerini
almak için formu doldurunuz. Size ayrılan son sütunda da kendinizi değerlendiriniz. Sorulara cevabınız “evet”
ise E, “bazen” ise B, “hayır” ise H harfi yazınız.
Grubun Adı: ............................. Öğrencinin Adı-Soyadı: .....................................
1.
Ark
adaş
ıma
gö
re b
en
2.
Ark
adaş
ıma
gö
re b
en
3.
Ark
adaş
ıma
gö
re b
en
4.
Ark
adaş
ıma
gö
re b
en
5.
Ark
adaş
ıma
gö
re b
en
Ban
a g
öre
ben
Çalışmalara gönüllü katılır.
Bildiklerini arkadaşlarıyla
paylaşır.
Gerektiğinde arkadaşlarına yardım
eder.
Aldığı görevi zamanında yerine
getirir.
Arkadaşlarının görüşlerine
saygılıdır.
Tartışmalarda kırıcı olmadan
konuşur.
39
Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo)
Öğrencilerin zaman içindeki çalışmalarının sistemli olarak bir araya getirilmesidir.
Öğrenci Ürün Dosyası, öğrencilerin gelişimi hakkında bilgi veren dokümanların toplandığı dosyadır.
40
Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlamanın Amacı- I
Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak,
Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, yeni bir değerlendirme yöntemi geliştirmek,
Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek,
Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak,
Öğrencilerin arkadaşlarının gelişimini izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarına başlangıç yapmak,
41
Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlamanın Amacı-II
Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek,
Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek,
Aile ile iletişimi sağlamak,
Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı sağlamak,
Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek,
Programın amaçlarını değerlendirmek için eğitimcilere yardım etmek,
Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,
Öğrencilerin çalışmalarının değerlendirilmesi katılımlarının sağlanması onların çalışmasını teşvik etmek.
42
Öğrenci Ürün Dosyasının Hazırlanma
Aşamaları
Öğrenci ürün dosyasının amacının belirlenmesi Ürün dosyası politikası belirlemek Dosyanın hazırlanması ile ilgili hedefler belirleme(Örneğin, okuduğunu anlama, yeni veya özgün ürünler yaratma, yorum
yapma, Türkçeyi doğru ve etkili kullanma vb.) Öğrenci ürün dosyasında bulunacak çalışmaların seçilmesi Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait değerlendirme
ölçütlerinin belirlenmesi Çalışmalara ilişkin kayıtların tutulması Ailelerle iş birliği yapılması
43
Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-I
Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması. Varsa bir örneğinin öğrenciler gösterilmesi.
Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunun söylenmesi
Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber olacak bir yazı hazırlanması
Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğinin söylenmesi (projeler, araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli puanlama anahtarları, yazılar vb.).
44
Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi ürünün seçilmesi
Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerinin istenmesi
Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı verilmesi
Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Öğrencilere puanlama konusunda bilgi verilmesi
Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-II
45
Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-I
Dosyanın “içindekiler” bölümü Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada öğrenci
çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?)
Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar.
Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.
46
Her ürünün dosyaya konulmasının gerekçeleri için şu sorular sorulabilir:
Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor? Bu çalışmanı neden ürün dosyana koymak istiyorsun? Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun? Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir? Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin? Neden bu çalışmayı seçtin? Bu çalışmanda en çok neyi beğendin? Burada senin için önemli olan ne? Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?
Öğrenci Ürün dosyasının değerlendirilme Ölçütleri
Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-II
47
Öğrenci Ürün Dosyası neler içerir?
Öğretmen tarafından hazırlanan rehber Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anektodları Kelime geliştirme çalışmaları Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları Bir kitap incelemesi Öğretmen kontrol listeleri Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kağıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimleri nasıl
değerlendirileceğini gösteren kağıtlar)
48
Öğrenci Ürün Dosyası
www.sosyal-bilgiler.com