İLK TÜRK – İSLAM DEVLETLERİ

TALAS SAVAŞI (751)

• Diğer adı Atlık Savaşıdır.

• Çin ile Abbasiler arasındaki bu savaşı Karlukların yardımıyla Abbasiler kazanmıştır.

• Bu savaş sonunda Abbasilerin hoşgörüsünden etkilenen Karluklar topluca İslamiyet’e

geçmişlerdir.

Not: Savaş sonunda kağıt ilk defa Çin dışında Semerkant şehrinde (Şehirlerin Şahı) üretilmiştir.

• Mevali: Emevilerin Arap olmayan Müslümanları ikinci sınıf vatandaş gibi görme politikasıdır.

Yıllarca bu politikadan dolayı Türkler İslamiyet’e girmeye sıcak bakmamıştır.

1) ORTA ASYA’DA KURULAN İLK TÜRK – İSLAM DEVLETLERİ

a) Karahanlılar (Afrasiyapoğulları) – (İlig Hanlar) – (840-1212)

• Kurucusu Kül Bilge Kadir Han’dır.

• Yönetici ve halkı tamamen Türkler’den oluşur.

• Karahanlılar Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuhsi adı verilen Türk boylarından oluşmaktadır.

• Resmi dilleri Türkçe’dir. (Hakaniye Lehçesi)

• İlk Türk – İslam medresesini (Semerkant Medresesi) inşa etmişlerdir.

• Dünya tarihinin ilk burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır.

• İlk Türk – İslam yazılı edebi eserlerini bırakmışlardır.

Not: MEB lise ders kitabında ‘’Gulam sistemi Karahanlılar’dan başlayarak diğer Türk – İslam

devletlerinde uygulanmıştır.’’ Yazmaktadır. Anca bir çok akademik kitaplar Gulam Sistemi’ni

Gazneliler ile başlatmıştır.

• Ribat adı verilen kervansaraylar inşa etmişlerdir.

• Ribatın kervansaraydan farkları ise şunlardır;

o Güvenlik

o Dini yayma merkezi

o Gazilerin sığınak merkezi

o Yol emniyeti

Not: İslamiyet’i devletin resmi dini olarak kabul eden ilk büyük Türk – İslam devleti Karahanlılar’dır.

b) Gazneliler (963 – 1187)

• Kurulduğu yerin ismini almıştır. (Gazne şehri : Afganistan)

• Kurucusu Alp Tigin’dir.

Not: Dünya tarihinde ilk padişah unvanını kullanan Türk hükümdar Alp Tigin’dir.

• En önemli hükümdarı Gazneli Mahmut’tur.

• Gazneli Mahmut Abbasileri Şii Büveyhoğulları baskısından kurtardı. Bunun üzerine halife

Gazneli Mahmut’a ‘’Zamanın Yeganesi, Alemin Aslanı ve Sultan’’ unvanları vermiştir.

Not: Dünya tarihinde Sultan unvanını kullanan ilk hükümdar Gazneli Mahmut’tur.

• Hindistan’a 17 sefer yaparak İslamiyet’i yaymıştır.

• Bu seferlere Biruni’de katılmıştır. Gazneli Mahmut Biruni için ‘’Sarayımın en kıymetli

hazinesi’’ demiştir.

• Çok uluslu toplum ve ordu yapısı yıkılışını hızlandırmıştı.

Ayrıca Selçuklular ile yaptıkları;

• 1035 Nesa,

• 1038 Serahs,

• 1040 Dandanakan

savaşlarını kaybederek yıkılış sürecine girmişlerdir.

• Gaznelileri Gurlular (Afganlılar) yıkmıştır.

c) Büyük Selçuklu Devleti (1040 – 1157)

• 1040 Dandanakan Savaşı sonunda İran’da kuruldu.

Not: İran’da kurulmalarından dolayı resmi dilleri Farsça olmuştur.

• 1048’de Bizans’ı, Pasinler Savaşı’nda mağlup ettiler.

• 1055’te Tuğrul Bey Bağdat Seferi’nin yaparak Şii Büveyhoğulları’na son verdi. Bunun üzerine

halife Tuğrul Bey’e ‘’Doğu’nun ve Batı’nın hükümdarı’’ unvanını verdi.

Tuğrul Bey / Doğu’nun ve Batı’nın Hükümdarı

Büyük Selçuklu Devleti Arması / Çirf Başlı Kartal

• 1064’te Sultan Alparslan Hristiyanlar için kutsal kabul edilen ‘’Ani’’yi feth etti. Bunun üzerine

halife kendisine ‘’Fetihlerin Babası’’ anlamına gelen ‘’Ebul Feth’’ unvanını verdi.

• 1071’de Sultan Alp Arslan Malazgirt’te Romen Diyojen’i mağlup etti.

MALAZGİRT SAVAŞI / ZAFERİ – 1071

Malazgirt Savaşı’nın sonuçları şunlardır;

• Anadolu’nun kapısı Türkler’e açıldı.

• Anadolu’da ilk Türk –İslam devletleri kuruldu.

• İlk defa bir Bizans İmparatoru Müslüman bir Sultan’a esir düştü.

• Türkleri tek başına yenemeyeceğini anlayan Bizans İmparatorluğu Avrupa’dan yardım

isteyerek Haçlı Seferleri’nin başlamasına neden oldu.

• Türklerin Batı’ya ilerleyişi hızlandı.

Önemli: Malazgirt Savaşı sırasında Peçenekler ve Uzlar Büyük Selçuklu Devleti tarafına geçerek

savaşın kazanılmasında rol oynamışlardır.

• Büyük Selçuklu Devleti en parlak zamanını Sultan Melikşah döneminde yaşamıştır.

Büyük Selçuklu Devlet / En Parlak Zamanı

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılmak Nedenleri;

• Hasan Sabbah’ın başlatmış olduğu Haşhaşilik hareketi sonucunda Selçuklu devlet adamlarının

suikastle öldürülmesi

• Abbasilerin gizli faaliyetleri

• Oğuzların devlete küsmesi

• Taht kavgaları

• Melik ve Atabeylerin bağımsızlık çalışmaları

• 1141’de Karahitaylar ile yapılan Katvan Savaşı’nın kaybedilmesi (Yıkılmasının en önemli

nedenidir.)

Alamut Kalesi

SULTAN SENCER / KATVAN SAVAŞI

Sultan Sencer / Türbe

Sultan Sencer / Tika