Lijekovi koji stimulišu uterusLijekovi koji inhibiraju kontrakciju uterusaErektilna disfunkcija

Građa uterusa

Materica je kruškast organ koji se sastoji od tijela (corpus) koje prelazi u cilindričnu strukturu vrat (cervix).Dno tijela materice je fundus.

Zid materice je debeo i čine ga 3 sloja. Spolja je seroza(vezivno tkivo i

mezotel) Debeli sloj glatkih mišićnih ćelija

miometrij Sluznica endometrijum

Motilitet uterusa Materična muskulatura kontrahuje se

ritmički in vivo i in vitro pri čemu kontrakcije nastaju u samom mišiću.Ćelije fundusa miometrija djeluju kao pejsmejkeri i izazivaju nastanak akcionih potencijala.Elektrofiziološku aktivnost ovih ćelija regulišu polni hormoni.

Negravidni uterus kontrahuje se spontano,tokom prvog dijela ciklusa.

HUMANI NEGRAVIDNI UTERUS:Materične kontrakcije: postepeno se povećavaju tokom

menstrualnog ciklusa. maksimalne su u toku menstruacije

HUMANI GRAVIDNI UTERUS: Materične kontrakcije: u ranoj trudnoći su suprimirane

estrogenom, čije dejstvo potencira progesteron.

krajem 9. mjeseca trudnoće su sve snažnije.

maksimalne u toku porođaja

SIMPATIKUS Kontrakcije uterusa Noradrenalin stimuliše preko α- adrenergičkih receptora.

Adrenalin inhibira preko β2- adrenergičkih i stimuliše preko α- adrenergičkih receptora.

PARASIMPATIKUS Acetil-holin stimuliše preko muskarinskih receptora.

Najvažniji regulatori motorike uterusa su: estrogeni, progesteron, oksitocin, prostaglandini E2 i F2.

Negravidni uterus ima veći broj receptora nego gravidni (estrogenski efekat), dok tokom trudnoće dolazi do porasta broja receptora (progesteronski efekat).

Lijekovi koji stimulišu uterusUTEROTONICI

OKSITOCIN

ERGOMETRIN

PROSTAGLANDINI tipa E i F

Oksitocin

Stvara se u supraoptičkim i paraventrikularnim jedrima hipotalamusa.

Deponuje se u neurohipofizi.

Pod dejstvom simpatičke stimulacije oslobađa se iz neurohipofize u okolne kapilare.

Dejstva oksitocina

Sekreciju oksitocina stimulišu: dilatacija cerviksa i spuštanje ploda niz

porođajni kanal. nadražaj bradavica za vreme dojenja.

Oksitocin (u manjoj dozi) izaziva : 1. pravilne, koordinisane materične

kontrakcije gravidnog uterusa, između kojih se uterus potpuno relaksira. Osetljivost miocita uterusa povećava se pred kraj trudnoće.

Oksitocin ne djeluje na negravidni uterus.

2. kontrakcije mioepitelnih ćelija dojke i naviranje mlijeka.

INDIKACIJE I NAČIN PRIMjENE

Za indukciju porođaja kod: prenesene trudnoće, preeklampsije i eklampsije.

Za ubrzavanje porođaja kod slabih materičnih kontrakcija.

Kao uterostiptik-za zaustavljanje krvarenja poslije porođaja, carskog reza, abortusa, kod revizije materične duplje.

Razgrađuje se u GIT-u, pa se daje parenteralno. Da bi se izbjegle tetaničke kontrakcije i hipotenzija daje se u vidu spore i.v. infuzije.

Inaktivira se u jetri,bubrezima,i preko cirulišuće placentalne

oksitocinaze.

Neželjena dejstva Slab antidiuretski efekat koji za

posljedicu ima retenciju vode,javlja se pri infuziji većih doza što predstavlja neželjeni efekat ako se oksitocin koristi kod pacijentkinja sa srčanim ili bubrežnim oboljenjem ili preeklampsijom.

Preeklampsija je trudnoćom inducirana hipertenzija s proteinurijom dok eklampsiju karakteriziraju konvulzivni napadi.

Preeklampsija se javlja u 3 do 7 % trudnica, obično prvorotkinja te žena s već postojećom hipertenzijom ili vaskularnom bolesti. 

Relaksansi miometrija-TOKOLITICI

ATOSIBAN,antagonist oksitocina odlaže prijevremeni porođaj. Studije pokazuju da atosiban inhibira uterine kontrakcije sa minimalnim nus-efektima.

RITODRIN je simpatomimetik, agonist beta2-adrenergičkih receptora koji svojim djelovanjem na glatke mišiće maternice smanjuje učestalost i jačinu kontrakcija maternice.

Ergometrin Alkaloid ražene glavnice Claviceps purpurea. Trovanje ražnom glavnicom obično je pratio abortus.

Dejstvo

Izaziva kontrakciju materice. Na kontrahovan uterus poslije porođaja ima slab efekat. Ako je uterus nedovoljno relaksiran ergometrin može izazvati

jake kontrakcije,smanjujući krvarenje. Posjeduje vazokonstriktorni efekat. Izaziva uterusne kontrakcije vjerovatno preko: α-adrenergičkih

i djelimično preko 5-hidroksitriptaminskih receptora. U manjim dozama izaziva ritmičke kontrakcije i relaksacije. U većim dozama izaziva snažne i produžene kontrakcije.

INDIKACIJE I NAČIN PRIMjENE

Liječenje pospartalnih hemoragija.

Kao UTEROSTIPTIK-za prevenciju i zaustavljanje krvarenja poslije porođaja, carskog reza, abortusa, kod revizije materične duplje. Primenjuje se obično u kombinaciji sa oksitocinom (tokom trećeg porođajnog doba ili prije hirurške intervencije u cilju kontrole krvarenje nastalog zbog nekompletnog abortusa).

Daje se: oralno, intramuskularno, ili intravenski.

Efekt traje 3-6 sati.

Neželjena dejstva

Povraćanje zbog djelovanja na dopaminske D2 receptore u hemioreceptornoj zoni

Vazokonstrikcija i povećanje pritiska praćeni mučninom,zamućenjem vida i glavoboljom.

Vazospazam koronarnih arterija može izazvati anginu.

KARBOPROST se može koristiti kada pacijenti ne reaguju na ergometrin duboka - i.m. Injekcija.

Prostaglandini

Endometrijum i miometrijum imaju kapacitet za sintezu PG naročito u proliferativnoj fazi menstrualnog ciklusa.

Prostaglandin F2 učestvuje u ishemičnoj nekrozi endometrijuma koja prethodi menstruaciji.

Kod negravidnog uterusa u endometrijumu i miometrijumu sintetišu se PG: E, F, I2 (prostaciklin).

Kod gravidnog uterusa spuštanje ploda kroz porođajni kanal i ruptura plodovih omotača, uzrokuju oslobađanje PG.

PG E i F izazivaju: Kontrakcije negravidnog uterusa. Kontrakcije gravidnog uterusa i relaksaciju cerviksa.

PG izazivaju kontrakcije uterusa sve vrijeme graviditeta i mogu dovesti do pobačaja.

Endogeni PG

PG učestvuju u 2 procesa:dismenoreja(bolna mestruacija) i menoragija(prekomjeran gubitak krvi).

Dismenoreja je povezana sa povećanom produkcijom PGE2 i PGF2 i oba izazivaju kontrakciju uterusa.

Nesteroidni antiinflamatorni lijekovi koji inhibišu sintezu prostaglandina koriste se u liječenju dismenoreje.

Menoragija kod zdravog uterusa izazvana je kombinacijom povećane vazodilatacije i smanjene hemostaze.

Egzogeni PG

PG grupa E i F izazivaju kontrakcije tijela gravidnog uterusa i istovremenu relaksaciju grlića.

Mogu izazvati prekid trudnoće u prvom i drugom trimestru trudnoće. INDIKACIJE Za izazivanje prijevremenog porođaja, tj. abortusa kod: odmakle

trudnoće, vanmaterične trudnoće, intrauterine smrti ploda.

Daju se: dinoprost (PGF2α) i njegov analog karboprost,

dinoproston (PGE2 ) i njegov derivat sulproston.

Analozi PGI2: sulproston, gemeprost i mizoprostol.

Dinoproston se daje extraamnionski za kasni prekid trudnoće u obliku vaginalnog gela za sazrijevanja grlića i indukciju porođaja.

Gemeproston ili misoprostol,intravaginalno,dat poslije mifepristona koristi se kao alternativa hirurškog prekida trudnoće.

Mifepriston

On je antagonist PG –a i povećava osjetljivost uterusa na njihovo dejstvo.

Daje se oralnim putem a koristi se kao alternativa hirurškom prekidu trudnoće.

Neželjena dejstva

Bol u materici,mučnina,povraćanje, kod 50 % bolesnica kod kojih se ovi lijekovi koriste za prekid trudnoće.

Dinoprost može biti uzročnika kardiovaskularnog kolapsa ukoliko dospije u cirkulaciju nakon intraamnionske injekcije.

Flebitis na mjestu i.v. Infuzije.

Inhibitori kontrakcije uterusa

Ritordin ili salbutamol inhibiraju oksitocinom izazvane kontrakcije gravidnog uterusa.Koriste se kod bolesnica kod kojih je potrebno preduhitriti privremeni porođaj.

Atosiban je antagonist oksitocinskih receptora za prevenciju privremenog porođaja.Daje se u intravenskom bolusu,a zatim u infuziji tokom 48 sati.

NEŽELJENI EFEKTI: Vazodilatacija,mučnina,povraćanje,ospa,hiperglikemija

Erektilna disfunkcija

Posljedica je dejstva brojnih fizioloških i psiholoških faktora. Započinje relaksacijom arterija i arteriola koje dovode krv u

erektilno tkivo povećavajući tako količinu krvi u penisu. Na erekciju nepovoljno utiče više lijekova kao i psohološka

i vaskularna oboljenja. Javlja se kod muškaraca srednjih godina i starijih. Kombinovani psihološki i organski faktori... Kanabis,Johimbin,apomorfin(potkožno) Papverin + fenoltamin (ubrizgavanje u kavernozno tijelo) alprostadil

Neželjena dejstva spomenutih lijekova: Prijapizam je dugotrajno nabreknuće (erekcija) uda koje nije

izazvano čulnim podražajima. Stanje je rijetko i bolno, a obično je posljedica iznenadnog, neobjašnjivog zastoja u istjecanju krvi iz nabreklog uda. Međutim, ponekad prijapizam može biti posljedica bolesti ili ozljede živaca u leđnoj moždini, koji upravljaju erekcijom.

SILDENAFIL

Inhibitor fosfodiesteraze tipa 5 koja inaktiviše cGMP. Oslobađa se NO koji aktivira gvanilat ciklazu,povećanje

cGMP u citoplazmi i aktivacija protein kinaze Max. Koncentracija u plazmi nakon 30-120 minuta nakon

uzimanja,hrana u želucu može to usporiti. Uzima je 1 sat prije seksualne aktivnosti,jedna doza po

potrebi. Ne može dovesti do erekcije ukoliko ne postoji seksualna

želja. Karbamazepin,rifampicin,barbiturati,cimetidin mogu stupiti u

interakciju sa sildenafilom.

Kontraindikovan sa NITRATIMA. NEŽELJENA DEJSTVA: Hipotenzija,glavobolja,krvarenje,poremećaj vida Ne trebaju ga koristi pacijenti koji imaju promjene na

mrežnjači