8/8/2019 LDERLK 241109

1/26

Canan ARIKAN

Birinci adamlar gnei,Birinci adamlar gnei,ikinci adamlar glgeyiikinci adamlar glgeyi

severler.severler.Bernard ShawBernard Shaw

8/8/2019 LDERLK 241109

2/26

Liderlik kelimesi,dnya literatrne 14. yzylda girmi olmasnaramen son iki yzylda sklkla kullanlmaktadr.

Liderlik hem birsre, hemdesahip olunan bir zelliktir. Birsre

olarakliderlik, grup yelerinin amalarna ulamalarna ynelik faaliyetleriniynlendirmek vekoordineetmekiin zorlayc olmayan gcn(etkinin)kullanmdr (Efil, 2004:182).

Bir grupinsan belirli amalaretrafnda toplayabilme ve bu amalar

gerekletirmekiin onlar harekete geirme bilgi ve yeteneklerinintoplamdr (Eren, 2001:465).

Liderlik, L=f (liderin zellikleri,izleyenler, artlar)

8/8/2019 LDERLK 241109

3/26

http://www.youtube.com/watch?v=llmQOL45b2s

8/8/2019 LDERLK 241109

4/26

Liderliksreciierisinde, grevleilgili grup faaliyetlerini ynlendirme,koordineetme gibi ynetim fonksiyonlarn yerine getiren, ayrca dierlerinenazaran daha fazla etkileme, ynlendirme ve harekete geirmekabiliyetine sahip bir kiidir.

ada ynetimsellider,insan odakl,katlmc,paylamc, yaratc,ak,esnek ve nc kiidir; misyon ve vizyon sahibidir; insana ve hizmeteyneliktir; dllendiricidir; ciddi vesamimidir; gvenilir, olgun vedrsttr;birletirici ve btnletiricidir; cesur,alkan ve azimlidir; ileri grl,hogrl ve alak gnlldr.

8/8/2019 LDERLK 241109

5/26

Ynetici gcn makamndan,liderisekendikiisel zelliklerinden vekendiniizleyen grubun desteinden almaktadr (Balk, 2002:154).

Lider ynetici,Lider ynetici, yneticinin organizasyonda uygulamas gerekenynetsel faaliyetlerin yannda,alanlar rgtn amalardorultusunda

etkili ve verimli bir ekildealtrabilmekiin, gdleme,etkileme ve hedefeyneltmeeylemlerinin hepsini bir arada uygulayabilen kiidir.

Herlider bir ynetici olmayabilir ve her yneticideliderlik yeteneklerinesahip olmayabilir; ancak,liderlik gc ve yeteneitayan yneticiler,

ynetimdeetkili ve baarldrlar.

8/8/2019 LDERLK 241109

6/26

Gkavram;Gkavram; birkii veya gruptarafndan dierinsanlarn arzulananbiimdedavranmalarnsalamakiin,eitli vastalarla ortaya kartlan etkiyiifadeetmektedir (Arkan, 2001:285).

YasalG : YasalG : Birmakamn salad yetkilerin yneticitarafndankullanlmasdr. Astlar buna uyma konusunda kendilerinimecbur hissederler.

ZorlaycG : ZorlaycG : Bireylerin istenilen yndedavranmalariin kullanlan maddi vemanevi zorlama vekorkutmalariine alr. dllendirmeGc : dllendirmeGc : Astlarnn belirli vetasarlanm amalargerekletirmeleriiin dllendirilerekalmalarnsalamaktr. KarizmatikG : KarizmatikG : Liderin kiiliiileilgili bir gkaynadr. Bir astn stnebelirli zelliklerinden dolay hayranlkduymas ve bunun sonucunda isteklerini

daha kolay yerine getirmesidir. UzmanlkGc : UzmanlkGc : Yaplan islerdedaha fazla uzmanla, bilgiye veteknikbeceriyesahip olan kiilerin dierleri zerindeki gc olarakifadeedilebilir.

8/8/2019 LDERLK 241109

7/26

8/8/2019 LDERLK 241109

8/26

1.1. ZELLKLER TEOR ZELLKLER TEOR

Liderin sahip olduu zelliklere arlk verir.

2. L ERLK AVRANILARI TEOR 2. L ERLK AVRANILARI TEOR

zellikler yaklamneletiren baz aratrmaclarn liderinbaarsnn baz zelliklerinden ziyade,izlediidavranbiimine bal olduunu nesrer.

3. L ERLKTE URUM ALLIK TEOR 3. L ERLKTE URUM ALLIK TEOR zellik vedavranlardan daha ok artlara arlk verir.

8/8/2019 LDERLK 241109

9/26

Buteoriye grelider, grup yeleri arasnda farkl olduuiinlider olmakta ve bu farkllkiisel zelliklerinden almaktadr.

Liderlerin belirli birkiisel zellii ancak belli birdurum ya

da grup ona ihtiyaduyduunda nemli olacaktr.

zellikler yaklam,liderliksrecini aklamakta yetersizkalmtr.

8/8/2019 LDERLK 241109

10/26

Liderin kiisel zellikleri yerinedaha okdavranlarna,davranlarnn biruzants olarakliderliktarzlar ve bunlarngrup zerindeki olasetkilerine ynelme grlmektedir.

Liderdavranlarna ilikin aratrmalarn ounda, genelolarak belirlenebilmi ikitrl liderliktarzndan sz edilmektedir.Bunlar;

1. Greve ynelikliderlik

2. Kiiye ynelikliderlik

8/8/2019 LDERLK 241109

11/26

Robert Blake ve Jane Moutonun Ynetsel DiyagramRobert Blake ve Jane Moutonun Ynetsel Diyagram

Etkili Olmayan Lider (1,1)

Kulp Lideri (1,9) :Dnceli, rahat vearkadaa ilikiler

Grev Lideri (9,1) :Lider verimliliisalarkenotoritesinikullanr

rgt Lideri (5,5) :

ilealanlarn moralidengededir,lideruzlatrmacdr.

Ekip Lideri (9,9) :Lider,kendini greve adayan kiilerle beraberyksekdzeydeperformansa ynelmitir. Karlklsayg,sevgi vegven stseviyededir. Liderin sorun zmednda astlaramdahaleetmedii birliderliktipidir.

8/8/2019 LDERLK 241109

12/26

Tannenbaum ve Schmidtin Liderlik Dogrusu ModeliTannenbaum ve Schmidtin Liderlik Dogrusu ModeliLiderlerin davran biimleri:1, karar alr ve aklar,

2, kararnikna ederekkabulettirir,

3, fikrini bildirir vesoru bekler,

4, karar aklar,tepkileri alr ve

son kararn verir,5, problemi ortaya koyar,

tavsiyeleri alr vekarar verir,

6, snrlartanmlar ve

grubun karar vermesiniister,

7, astlarn, sttarafndan belirlenensnrlariinde grevlerini yapmalarna izin verir.

Baarl bir yneticidaha ok, belirli bir zamanda gstermesi gerekenBaarl bir yneticidaha ok, belirli bir zamanda gstermesi gereken

en uygun liderliktarznsemeden ncedurumun gerekleriilekendisien uygun liderliktarznsemeden ncedurumun gerekleriilekendisive astlarnn zelliklerinidikkatleinceleyerek buna greve astlarnn zelliklerinidikkatleinceleyerek buna gre

davranabilen birkiidir (Efil, 2002:168).davranabilen birkiidir (Efil, 2002:168).

8/8/2019 LDERLK 241109

13/26

Liderliin sosyal birdurumdakiinsanlar arasnda var olanbiriliki olduunu ve birdurumda baarllider olan birkiinin,farkl birdurumda baarl olamayaca yolunda gl delillerinmevcut olduunuifadeedilmitir.

Tek bir ynetselliderliktarz yoktur,en etkin lidertarzeitli faktrlere bal olarakdurumdan duruma gredeiir.

8/8/2019 LDERLK 241109

14/26

Fred E. Fiedlerin Durumsallk ModeliFred E. Fiedlerin Durumsallk Modeli

Lideretkinliini belirleyen bu durumsaldeiken; liderileizleyicilerarasndakiilikiler, grevin yaps veliderin pozisyon (mevki) gcdr.

LPC (Least Preferred Co. Workers En az tercih edilen alma arkada)

16 unsuruinceleyen bir anket, her birunsur 1-8 puan aralnda

LPC puan; insana ynelik,ie ynelik, net bir ynelimesahip olmayan

Bir lider, nce kendisini insana veya greve ynelik olma asndanBir lider, nce kendisini insana veya greve ynelik olma asndansorgulamal ve daha sonra altsorgulamal ve daha sonra alt--st ilikileri, grev yaps ve yetkist ilikileri, grev yaps ve yetkiasndan durumun uygun olup olmadn gzleyerek en uygun tarzasndan durumun uygun olup olmadn gzleyerek en uygun tarzbelirlemelidir.belirlemelidir.

8/8/2019 LDERLK 241109

15/26

FredFred E.E. FiedlerinFiedlerin Durumsallk ModeliDurumsallk Modeli

8/8/2019 LDERLK 241109

16/26

Durumsallk Modellerinin KarlatrlmasDurumsallk Modellerinin Karlatrlmas

Fiedlerkiilerin liderliktarznn deimesinin ok zor olduunu,bunun iin durumun lidereuyarlanmas gerektiinisavunmasnakarlk,diermodellerise ncelikleiinde bulunulan durumun tehisedilmesi ve buna gre gereklidavrann gsterilmesi gerektiitezinisavunmutur.

Fiedler in,liderdavranlarnn dzenlenmesindeeitimin fazlayardmc olamayacansavunmasna karlk; House, Vroom-Yetton, Reddin ve Hersey-Blanchardn modelleriinsanlarn

deiebileceklerini,uygun olan eitlidavranlarrenebileceklerini,durumlartehisetme yeteneklerinigelitirebileceklerini veuygun davranlar gsterebileceklerinivarsaymaktadrlar.

8/8/2019 LDERLK 241109

17/26

Liderliksrecinin etkinliinisadeceliderin sahip olduu nitelik veLiderliksrecinin etkinliinisadeceliderin sahip olduu nitelik ve

zelliklerdeilliderin davranlar (deer verme,ilikikurma, yetkidevretmezelliklerdeilliderin davranlar (deer verme,ilikikurma, yetkidevretmegibi) veiinde bulunduu artlar (durumlar) belirler.gibi) veiinde bulunduu artlar (durumlar) belirler.

Etkin birlider grupla beeriilikilerine nem verip, bireylerle rahatEtkin birlider grupla beeriilikilerine nem verip, bireylerle rahatallabilecek ortam yaratp, onlarn ihtiyalarn gidermeli vemotiveallabilecek ortam yaratp, onlarn ihtiyalarn gidermeli vemotive

etmelidir.etmelidir.

Lider amac ak hale getirip,sonuca ulama ynnde, baarLider amac ak hale getirip,sonuca ulama ynnde, baarsalamakiim grupiinde birsevgi vesayg oluturmaldr.salamakiim grupiinde birsevgi vesayg oluturmaldr.

8/8/2019 LDERLK 241109

18/26

Karizma;Karizma; olaanst ekicilii olan liderlerin kendisinevekiiliine, yandalarnca yaktrlan byleyici g veyetenektir.

HOU EUN Karizmatik Lider Teorisi;HOU EUN Karizmatik Lider Teorisi;

karizmatikliderlerin temelkiiselkarakteristiini vurgulamtr. Bunlar,yksek bir zgvenesahip olma,etkileme ve baskn olma yeteneklerinesahip olma,kendi fikirlerineikna etme yeteneidir.

!! Karizmatikliderlerdaha ok rgtlerin gei dnemlerinde ve

streslidurumlarnda ortaya karlar.

8/8/2019 LDERLK 241109

19/26

LEM EL LDERLEM EL LDERlemselliderlik, rgtsel hedeflere ynelik yksekperformans

karlnda, bireyselihtiyalarn giderilmesi yoluyla takipilerin motiveedilmeleriniieren liderliktarzdr.

lemselliderler,mevcut ortamda faaliyet gsterir, risklerdenkanmaytercih eder; deiim ve yenilenmeden daha ok,mevcutfaaliyetlerin etkin bir ekilde yrtlmesi zerine odaklanr

DNTRC LDERDNTRC LDERDntrc liderler, astlarnn kararlara katlmalarnsalarlar,

iletiim yollarndevaml aktutarlar, yz yzeiletisitercih eder veolaylarkarssnda pratikzm retirler. Bututum vedavranlarla

sadeceizleyenlerideil stlerinideetkilerler.Vizyon oluturma, lham verme, Teviketme, EitmeVizyon oluturma, lham verme, Teviketme, Eitme--retme,retme,

TakmkurmaTakmkurma temeldavran biimlerindendir

8/8/2019 LDERLK 241109

20/26

CEO, cra kurulu bakan, bir rgtn en stdereceli yneticisidir.

(Genelmdr veYnetim Kurulu Bakan)

CEO, irketin geleceineCEO, irketin geleceineyn veren kiidir.yn veren kiidir.

CEO, fikir ve yeni rn stratejileri retir.

National, Panasonic vb.. markalarnn sahibi veCEOsu Matsu Sita,

1975 ylnda 63.000kii 665.000,

1991 ylnda 95.000kii 4 milyon fikir retmitir

8/8/2019 LDERLK 241109

21/26

Davran tarznda ereve olutururDavran tarznda ereve oluturur

Beyin frtnasna nem verirBeyin frtnasna nem verirIsrarcdrIsrarcdr

Kendine gvenitamdrKendine gvenitamdr

Gerektiinde risk alrGerektiinde risk alr

Frsatlar grr ve harekete geerFrsatlar grr ve harekete geer

Devaml bilgieriimkaynaklarndadrDevaml bilgieriimkaynaklarndadrAnlamalara uyarAnlamalara uyar

kna edicidirkna edicidir

Verimlilie younlarVerimlilie younlar

Atlgandr,cokuludur, gven verirAtlgandr,cokuludur, gven verir

Yksekkaliteiin zen gsterirYksekkaliteiin zen gsterirProblemleri yerinde ve zamannda zerProblemleri yerinde ve zamannda zer

Herkesten gelecekzm nerilerine aktrHerkesten gelecekzm nerilerine aktr

Rakibidman olarakdeil,motiveedici g olarak grrRakibidman olarakdeil,motiveedici g olarak grr

8/8/2019 LDERLK 241109

22/26

nsanlarn gvenini kaybetmektensensanlarn gvenini kaybetmektense

para kaybetmeyi tercih ederim.para kaybetmeyi tercih ederim.Alpdalarnda birkyl ocuuAlpdalarnda birkyl ocuu

Para kazanmakiin Almanyadan ABDye giderPara kazanmakiin Almanyadan ABDye gider

Henry Ford gibi Thomas Edisonun yannda i bulurHenry Ford gibi Thomas Edisonun yannda i bulur

Huzurlu ve yeniliklere ak birortamda, ok alrHuzurlu ve yeniliklere ak birortamda, ok alr

Drsttr,servetpeindedeil,muhta olmama peinde olmutur.

Drsttr,servetpeindedeil,muhta olmama peinde olmutur.

Babas ayakkab firmasnda iiBabas ayakkab firmasnda ii

Kk yata annesinikaybetmitir, okula gidememitirKk yata annesinikaybetmitir, okula gidememitir

Ayakkab atlyesinderak olur,Ayakkab atlyesinderak olur,hayal dnyas genitirhayal dnyas genitirle arasnda inek vekeilerin ayaklardikkatiniekerle arasnda inek vekeilerin ayaklardikkatinieker

Tabanlarna bakar, n ularn geriyedorusivrilip,tabanda doal birTabanlarna bakar, n ularn geriyedorusivrilip,tabanda doal birykseklikmeydana getirdiini farkederykseklikmeydana getirdiini farkeder

Adidas ve Puma markalar bu ekildedoar.Adidas ve Puma markalar bu ekildedoar.

e gnlden ballkesastr.e gnlden ballkesastr.

8/8/2019 LDERLK 241109

23/26

Eitlikteorisine gre,alanlar, rgtesaladklarkatkile rgtnkendilerinesaladkatky oransal olarakkarlatrmaktadrlar. Eldeedilen sonu, ayn ya da benzerileri yapan dieralanlarn rgttensalad yararlariledekarlatrlmaktadr. alanlar, yaptklar bukarlatrma vedeerlendirmesonucunda rgt ynetiminin adil olup

olmadna karar vermektedirler.

Etkin liderliin temel zelliklerinden biride rgtiinde adaletli birynetimsergilemek olarak belirtilmektedir.

rgtiinde adaletsaland zaman,alanlarn yksekdzeydergtsel ballk gstereceklerinide belirtmektedir.

8/8/2019 LDERLK 241109

24/26

rgtiitutumlar,davranlar,sreler veuygulamalarprosedreladaletileilgilidir.

Prosedrel adaletin,datmsal adaletileilgisiise, rgtsel faydann

datlmassrasnda adaletten uzaklalmasdurumunda,alanlarndatmsisteminin ileyiini vemantn bilmeleri halindedaha makul vemantkltepkiler gsterecekleridncesinedayanr. Budurum,prosedrel adaletin datmsal adaletile birlikteuygulanmas gerektiinigstermektedir

8/8/2019 LDERLK 241109

25/26

Bir rgtte adaletin salanmasiin u hususlarn var olmasgerekmektedir (Greenberg, 1990: 403-404):

` Karar vermekonumunda bulunacakkiilerin tarafsz bir biimdebelirlenmesi,

` alanlara verilecek cret, dl,ikramiye vesalanacakdierkatklarn belirlenmesinetemel oluturacakilke ve ltlerin ak birbiimde belirlenmesi,

` Bilgitoplama,iletiim, bavuru,deerlendirme vekontrolmekanizmasnn belirlenmesi,

` Deerlendirmekonumunda bulunan kiilerin, yetkileriniktye

kullanmalarnengelleyecek gvencelerin oluturulmas,

` Alnan kararn denetlenmesine vedzeltilmesineilikinmekanizmann oluturulmas.

8/8/2019 LDERLK 241109

26/26

Canan ARIKAN

Birinci adamlar gnei,Birinci adamlar gnei,ikinci adamlar glgeyiikinci adamlar glgeyiseverler.severler.

Bernard ShawBernard Shaw