libri mesuesit qytetari 11 hedhur korrigjimet pas konkursit free

8/12/2019 Libri Mesuesit Qytetari 11 Hedhur Korrigjimet Pas Konkursit FREE

1/52


2/52

KLIKONI KTU

www.mediaprint.al


3/52


4/52

Libr msuesiQytetaria 11Teksti msimor Qytetaria 11 sht hartuar nga:Prof. Dr Edmond Dragoti, Ma.Marinela Sota, Flora Gjoka

Flora Gjoka


5/52

T gjitha t drejtat e autorit lidhur me kt botim jan ekskluzivisht te zotruara/rezervuara nga Shtpia BotueseMediaprint sh.p.k..Ndalohet do prodhim, riprodhim, shitje, rishitje, shprndarje, kopjim, fotokopjim, prkthim, prshtatje,

huaprdorje, shfrytzim dhe/ose do form tjetr qarkullimi tregtar, si dhe do veprim cnues me fardo llojmjeti apo apo forme, pjesrisht dhe/ose trsisht, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese

Ky botim, n trsi dhe/ose n pjes t tij, ndalohet t transmetohet dhe/ose prhapet n do lloj forme dhe/osemjet elektronik, mekanik, regjistrues dhe/ose tjetr, t ruhet, depozitohet ose prdoret n sisteme ku mund tcnohen t drejtat e autorit, pa miratimin paraprak me shkrim nga Shtpia Botuese Mediaprint sh.p.k..do cnim i t drejtave t autorit passjell prgjegjsi sipas legjislacionit n fuqi.

Kontaktet:www.mediaprint.alShtpia Botuese Sektori i Shprndarjes dhe Marketingut: Shtypshkronja:Kutia Postare 7467 - Tiran Tel.: 04 4500605

Cel.: 069 40 50 380Tel.: 04 2258 156 Cel.: 069 40 44 441Cel.: 069 20 79 021Cel.: 069 40 44 443 Cel.: 069 40 20 201

[email protected] [email protected] [email protected]

Komente dhe sugjerime jan t mirpritura n email: [email protected]

T gjitha t drejtat jan t rezervuara

Mediaprint sh.p.k.

S H T P I A B O T U E S E

Tel.: 04 4500605

Titulli: Libr msuesi Qytetaria 11

Autore: Flora Gjoka

Drejtoi botimin: Anila Bisha

Redaktore gjuhsore: Elona ali

Kopertina:Visidesign

Design: Elzana Agolli

Shtypi: Media-print

ISBN: 978-99956-93-69-5Botimi i par, 2011


6/52

LIBR MSUESI: QYTETARI 11 4


7/52


PRMBAJTJA

Parathnie.......................................................................................7Plani msimor.................................................................................9

Ushqimi.....................................................................................................................111.1.Ushqyerjasinevojdheknaqsi..................................................................111.2.Ushqyerjabiologjikedheqytetare.................................................................141.3.Tdishtushqeheshnmnyrtshndetshme.......................................16

1.4.

Ushqimet

natyrore

dhe

ato

t

ndryshuara

gjenetikisht..............................19

1.7.Ushqimetendryshuaradheqndrimetprto.............................................211.8.MbrojtjaligjorengaOMGJ..............................................................................23

Konsumatori..................................................................................242.1.doindividshtkonsumator.......................................................................24

2.2.Ligjidhekonsumatori2.3.Tdrejtatdhedetyrimetekonsumatorit.......................................................262.4.Sitmenaxhojmnjproblemkonsumi......................................................272.6.Kontrataeshitblerjes........................................................................................272.7.Reklama,funksionetdhekeqprdorimiisaj...............................................282.8.Rrugtdheformatembrojtjesskonsumatorit..........................................30

Siguria rrugore.......................................................................................323.1.Prdorimiirrugssiqytetar,llojetendryshme

tprdorimittrrugs......................................................................................323.2.Qarkullimirrugordherregullatetij..............................................................343.3.KodirrugoriRepublikssShqipris......................................................353.4.RregullatEvropianetqarkullimit.................................................................36

KAPITULLI

KAPITULLI 3

KAPITULLI 2


8/52


3.53.6.Sinjalistikarrugore.Sjelljaeprdoruesvetrrugs.Agresivitetinrrug...................................................................................37

3.7.Njohjaerregullavetqarkullimitrrugorsinevojeindividit................383.8.Detyraqytetareenjohjesselementvetsigurissautomjeteve.......393.9.Nevojatekrijimittshprehivetqarkullimitrrugor

(veprimtaripraktike)...................................................................................423.10.Pasojatemoszbatimittrregullavetqarkullimitrrugor.......................42

4.1.Informacionidherndsiaetij.......................................................................454.2.Mjeteteinformacionit.......................................................................................46

4.3.Vlersimiiinformacionit.................................................................................494.5.Liriaemedias......................................................................................................504.6.Mediadheetika..................................................................................................504.9.Problemeteinformimitttrinjve...............................................................52.

KAPITULLI 4


9/52


PARATHNIE

KOLEG!

Ky librshtnjprpjekjepr tjuardhursadopaknndihm.Jeminisurngaidejaprtjundihmuarsimsimdhnsdhesiindividmenjmisionshumtrndsishmnjet.

Prpjekja juaj si misionar t formimit qytetar t nxnsve, sot duhetorientuar drejt filozofis s arsimit, thelbi i s cils sht: Mos ijepni nxnsitzgjidhjetgatshme,ijepniatijmekanizminprtgjeturzgjidhje.

Ky libr do tju ndihmoj t shmangni t msuarit tradicional t nxnsvedhedotabjnxnsinmpakskllavttekstitdhetavermshumnqendrtmsimit.

Nfaqetqvijojndotgjeniplaninmsimorqukorrespondojntemavettekstittnxnsit.Disangatematmundtzhvillohendhesiveprimtaripraktike.Nplanjanparashikuarteste,projekteprsritjedheveprimtaripraktike.

Elementtprbrstdoditarimsimorjan: Tema

Objektivat Fjalkye Strukturaemsimit Metodadheveprimtaritenxnsit Vlersimiinxnsit Orientimiprtemneardhshme Detyraeshtpis Tematemsimitvijojnsipasplanitmsimorqkaprgatiturmsuesi Objektivat e arritjeve t nxnsitjan hartuar sipas 3 niveleve:baz, imesmdheilartAtonuksynojnvetmmarrjenenjohurivetthjeshta,poredheformimine

shprehivedheqndrimevetcaktuaratnxnsitndajnjproblemitcaktuar.


10/52


Veimi ifjalvekyeprseciln temshtnjkujtesprmsuesinsefarshtedomosdoshmetngulitnxnsintemnprkatse.

TemzhvillohenmeantstrukturssmsimitERR(Evokim,realizimiikuptimit,reflektimi).

N kto faza t zhvillimit t msimit ofrohen metoda dhe veprimtari tndryshmesi:diskutim i ideve,punngrupe,pun individuale,ditari i tnxnit,marrdhniepyetjeprgjigje,bashkveprimindrvepruesetj.

Me an t ktyre metodave msimi zhvillohet duke vn n qendrnxnsin.

Vlersimiinxnsitshtnjmomentirndsishmiciliduhettbhetnfundtorssepsenxnsimundtangazhohetgjatgjithorssmsimit.

Tvlersoshnukdo t thot thjesht tvendoseshnjnot,por tnxisshedhe vetvlersimin tek nxnsit. Kjo mnyr vlersimi ebn nxnsin m aktiv

gjatgjithorssmsimit. Orientimi pr temn e ardhshme i ndihmon ata t paraprgatiten pr

informacionineridhejujepmundsintjenpjesmarrsmaktivgjattrajtimitttemssrengamsuesi.

Detyra e shtpis sht shum e rndsishme t przgjidhet si njndrlidhseemsimit tditsme temne re (atykushtemundur)n raste ttjeraajomundtshrbejsimomentdiskutimiprndonjproblemtcaktuar.Kjoqkemiparaqiturnenukdotthotseshtevetmjamnyr.Kjoshtnjranga

shum

modele

t

tjera

q

msuesi

mund

t

realizoj

n

nj

or

msimi.

Shpresojm seju kemi ndihmuar sadopak n punn tuaj t lodhshme porshumtrndsishmeprindividindheshoqrinntrsi.


11/52


PLANI MSIMOR

36javx1or=36orgjithsejNjohuritreja=22orKurrikulaelir=14or(veprimtari,teste,projekte,prsritje)

Nr Kapitulli Ora Temat

1 Ushqimi 1 Ushqyerjasinevojdheknaqsi

2 Ushqyerjabiologjikedheqytetare

3 Tdishtushqeheshnmnyrtshndetshme

Veprimtari 4 Ushqyerjaebaraspeshuar

5 Ushqimetnatyroredheatotndryshuara

6 Ushqimetendryshuaradheqndrimetprto

Veprimtari 7 Mbrojtjaligjorengaushqimetendryshuara

8 Prsritje

Konsumatori

9 doindividshtkonsumator

10 Ligji dhe konsumatori. T drejtat dhe detyrimet ekonsumatorit

Veprimtari 11 Sitmenaxhojmnjproblemkonsumi?Ankesa

12 Kontrataeshitblerjes

13 Reklama,funksionetdhekeqprdorimiisaj

14 Rrugtdheformatembrojtsskonsumatorit

Veprimtari 15 Sitrealizojmnjreklam?

16 Prsritjekapitulli

17 Test

18 Projekt


12/52


Siguriarrugore

19 Prdorimi i rrugs si qytetar, llojet e prdorimitrrugor

20 Qarkullimirrugordherregullatetij

21 Kodi rrugor i RSH dhe rregullat evropiane tqarkullimit

Veprimtari 22 Sinjalistikarrugoredhesjelljanrrug

23 Njohjaerregullavetqarkullimitrrugorsinevojeindividit

24 Detyra qytetare e njohjes s elementeve t sigurissautomjeteve

Veprimtari 25 Krijimiishprehivetqarkullimitrrugor

26 Pasojatemoszbatimittrregullave


Informimi

28 Informacionidherndsiaetij29 Mjeteteinformacionit

30 Vlersimiiinformacionit

31 Liriaemedias

32 Mediadheetika

Veprimtari 33 Sitkrijojmzyrneshtypitnshkoll

34 Problemeteinformimitttrinjve


36 Test


13/52


KAPITULLI 1USHQIMI

Objektivat e kapitullit:Nfundtkapitullitnxnsitjetiaft:

tprshkruajushqiminsielementiidentitetitkulturor; tprcaktojsasindhellojineushqimitprtcilinkanevojdoindivid;

ttregojseshtushqyerjaebaraspeshuar; tprcaktojshprehitepashndetshmesitrrezikshmepradoleshentt; ttregojqzgjedhjeteshndetshmebazohenninformacioninqne

kemiprushqimet;

tanalizojrolinekontrollitshtetrornruajtjenngaOMGJ.

1.1.USHQYERJASINEVOJDHEKNAQSI

Objektivat:

N

fund

t

ors

nxnsi

t

jet

i

aft:

tprshkruajstilinetijtjetess; tverndukjeprfitimetqkeminganjstilishndetshmjetese; t tregoj pse duhet t kemi kujdes nga knaqsia fiziologjike e

ushqimit.

Strukturaeorssmsimit:ERR

Evokim(Prgatitjeetnxnit)Metoda:DiskutimiiideveN kt faz nxnsve u krkohet t rikujtojn njohurit q ata kan pr

ushqyerjendheprushqimetqataprdorin. fardotthotushqyerje? Pseshtidomosdoshmushqimi? Ushqimishtmshumnevoj(domosdoshmri)apoknaqsi?

Fjal kye: Ushqyerje, knaqsi, kultur ushqimi.


14/52


Disangaprgjigjetenxnsveparaqitengrafikishtntabel.

Gjat prgjigjeve t nxnsve veohen ato prgjigje q na interesojn prfaznedytntrajtiminetemssre.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhniepyetjeprgjigjeN kt faz msuesi jep informacionin e ri duke bashkvepruar me

nxnsit.

Ushqyerja si nevojUshqimishrbenprfunksioniminnormalttrupit.Ushqyerjavlersohetemirkur:

bjmzgjedhjetmira; baraspeshojnushqimet; bjmnjjettshndetshme.

Diskutohetmenxnsitkuptimiityre.Cilatjanprfitimetngastiliishndetshmijetess:

Ushqimi

Burim pr zhvillim

fizikBaz pr rritjen

Sistem imunitar i

sigurt

Baz pr

shndetin

Shndet m

i mir

M paksmundje


15/52


Pseduhettkemikujdesngaknaqsiafiziologjikeeushqimit?Sepseyndyrnataktivizojnqelizateshijimitdukedrguarsinjalknaqsie

ntru.Truripreferonyndyrnatsepse:

vettruriprbhetnga65%yndyrna.

trupi

ruan

gjat

yndyrn.

qelizateyndyrspreferojntrurin.Nktfazmund ttheksohetrndsiaqkandrgjegjsimiprzgjedhjen

eushqimevetshndetshme.

Pyetje:farushqimeshpreferoni:Shkruanintabeldheanalizonimeradhdobindhedminqmundtna

shkaktojnktoushqimetdhnanganxnsit.Reflektimi(Konsolidimitnxnit)

Metoda:PunindividualeNxnsitunjohnmeinformacionineridhetaniatodinq: Ushqimishtpjeseidentitetitfamiljaraposhoqror:Nxnsit ujepet detyr t shkruajn disa receta gatimi t trashguara nga

brezinbreznfamiljetetyredhegatimetasimiluarangakulturatetjera.Nxnsitmundtshkmbejnfletoretmenjeritjetrinprtlexuardetyrne

shokut.Nklaslexohenatogatimeqmendohenminteresantengavetnxnsit.

Peshnormale

Ndihemmir

Shndeti i

mir

Shum

energji

Pak rrezikpr

smundj

Dukem

mir

Kocka tforta


16/52


Bhet vlersimi i nxnsit sipas pjesmarrjes n msim dhe prgjigjeve ttyre;

Orientohennxnsitprtemneardhshme.DetyrshtpieInformacioneprushqimetradicionaleshqiptaresipaszonavetndryshmetShqipris.

1.2.USHQYERJABIOLOGJIKEDHEQYTETAREObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajmefjaltetekstitushqyerjenbiologjike; ttregojlarmishmrineushqimevetradicionaleshqiptare; tanalizojqndrimetqytetarendajushqyerjes.

Strukturaemsimit:ERR

Evokimi(Prgatitjeetnxnit)Metodamsimore:PrvijimiitmenduaritNktfazbhendisapyetjengamsimiikaluarsip.sh.

far

do

t

thot

stil

jete

i

shndetshm?

Cilatjanprfitimetestilittshndetshmtjetess? Pseduhettkemikujdesngaknaqsiafiziologjikeeushqimit.

Nkt faznxnsit lexojndetyrneshtpisprgatimet tradicionale ttrashguaranfamiljetetyre.Detyrashrbensipiklidhsemetemnere.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metodamsimore:TnxnitmekmbimeUshqimi sht nj nga elementt e identitetit kulturor t popujve grupeve

shoqroredhekrahinoretveanta:

Fjalkye:ushqyerjebiologjike,ushqyerjeqytetare,ushqyerjetradicionale,qndrimeqytetare

Ushqimi lidhet:

me vendin ku sht gatuar

gjendjen ekonomike

klimn

llojet e ushqimeve


17/52


Ushqimetqvijnnga receta tradicionaleshqiptare,jan t larmishmedhena tregojn pr ushqyerjen n krahina n koh t ndryshme. Kto ushqime kanardhurnkohntonnprmjetkujtesspopullore.

UshqyerjatradicionaleshqiptareNxnsitshkruajnnnjfletnjgatimtradicionaltkrahinsstyre(kjo

sht dhn detyr shtpie). Flett e palosura i hedhim n nj kuti. N tabelvizatohethartaeShqipris.

donxnstrheqnjfletngakutiadheprpiqetprtalidhurgatiminmekrahinnkushttradit(kshtuvazhdohetderisatplotsohetegjithharta).

fardotvinire(nfundtdetyrssrealizuarngavetnxnsit).Ushqyerjatradicionaleshqiptare: shtshumelarmishmengatim; dallohenngaasortimentetendryshme

kanmnyrnetyretkonservimitdheruajtjessushqimeve ushqyerjauprshtatetkushteveekonomike.

Pasi mbaron diskutimi dhe informacioni i dhn nga msuesi, nxnsitmundtshprehinatoqmsuanprushqyerjentradicionaleshqiptaretthnangashoktetyre.Qndrimet qytetare ndaj ushqyerjesjan t shndetshme, t pashndetshme dhendonjherbazohennmitetprushqyerjen.

Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)

Metoda:

Diskutim

i

ideve

Lexonimevmendjemitetprushqyerjendhetregonitvrtetnrrethtyre.Diskutonimendimettuajamenjeritjetrin.

BhetvlersimiinxnsvesipaspjesmarrjesnmsimOrientohenprtemneardhshmeJepetdetyraeshtpis:

Hartoni nj diet ushqimore me asortimente q tregojn nj mnyrushqyerjetshndetshme(mngjesidrekadarka)

1.3. TDISHTUSHQEHESHNMNYRTSHNDETSHMEObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tidentifikojdisafakteshkencoreprushqyerjen; ttregojrndsinekonsumimittushqimevetstins; tanalizojadoleshencnsiperiudhkritiketushqyerjes:

Fjalkye:ushqyerjeeshndetshme,ushqimetshndetshme,dietushqimore.


18/52



Evokimi(Prgatitjeprtnxnit)Metoda:PrvijimitmenduaritNktfazrikujtohennjohuritetemavetkaluara.

Cilatjankonceptetfiziologjiketushqyerjes: Prmendnidisaqndrimetshndetshmedhetpashndetshmepr

ushqyerjen.Pyetje: Pse disa smundje t quajtura perndimore ishin m pak t

prhapuranvendetepazhvilluara?Pyetje:Akenimbajturndonjherdietdhecilikaqenqllimiiksajdiete?Nxnsit japin prgjigjet e tyre rreth ktyre pyetjeve te cilat mund t

shrbejnsipiklidhjemetemnere.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjePasprgjigjevetnxnsveshterndsishmettheksohetrndsiaqka

tushqyeritnmnyrshkencoreprtshmangurproblemetqmundtvijnngakequshqyerjaosedietatepakontrolluara.

Pyetje:fardotthottushqeheshnmnyretshndetshme?Kjoformushqyerjedotthot:

T prcaktohet sasia dhe lloji i ushqimit pr t cilin ka nevoj do

individ; T plotsohen nevojat kalorike t individit n varsi t moshs dhe

gjinis; Tkemilarmitushqimeveqkonsumojm; Tllogarisimkaloritditoretnevojshme; Te prcaktojm racionin ditor n prputhje me lndt ushqyese t

nevojshmeprtrupinenjeriut.

Duke pasur kto informacione nbashkpunim me nxnsit ne mund tformojmpiramidnushqimore.


19/52


Piramidaetushqyerittshndetshm

Nxnsit ndahen n gjasht grupe sipas grupeve t piramids ushqimore.Atatregojnrndsinqkagrupiityrenpiramid(p.sh,2grupiiperimeve).Saher n dit i konsumojm perimet, mnyrn e konsumimit t tyre, rndsin q

kanprtrupinenjeriutetj.(kshtuvazhdojntgjithgrupet).Nfundtanalizssgrupevedotvinire:

Ushqimetefresktakanshumvleraushqimore; Ushqimetestinskankohtcaktuarkurpiqendhekonsumohen. Perimetmundtkonsumohentfresktaosetprpunuara. Frutatkonsumohentfresktaoseruhenngjendjetngrir. Ushqimetmundtjenedhetprpunuara.

Pas puns n grupe sht e rndsishme t theksohen edhe problemet e

ushqyerjes

n

periudhn

e

adoleshencs.

Ktutheksohetse: Rritja dhe zhvillimi n adoleshenc ka nevoj t veant pr

ushqyerjetshndetshme. Gjatadoleshencsndryshonstiliijetsdhezakonetetushqyerit.

Nbashkpunimmenxnsitanalizohenedheprirjetqkanadoleshenttprdietatushqimore.

Ktu theksohet se dietat e shndetshme ushqimorejan ato q sigurojn

1Buk, , fasule, makaronaetj.

2Perime

3Fruta

4Qumshtkos

5Mish,peshk,djath,vez

6Dhjamra, vaj

sheqerna

drithra


20/52


konsumimin e sasis s nevojshme t lndve ushqyese dhe sasin e ujit tnevojshm.

Gjithashtu ato duhet t plotsojn edhe nevojat e veanta ushqimore prvitaminaA,B12dheC.

Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:DitartetnxnitPrshkruani pse frutat duhet t konsumohen t freskta. far ndodh kur

atoprpunohen?Tregonisesiikombinoniushqimetprtmarrnjracionnormalditordhe

pr tpasurnjdietjavore tshndetshme.Krahasonidietn tuajushqimoremeat tshokvedhe ibnivrejtjenjeritjetritnsevini reseatakanprdorurmeshumyndyra,mblsiraosekankonsumuarpakfruta,etj.Diskutoninklasedietatmtsaktapasiatotjenprzgjedhurmevot.

N fund t ors bhet prmbledhja e koncepteve kryesore t temsmsimore:

Bhetvlersimiinxnsve;Orientohenprtemneardhshme Jepetdetyraeshtpis

Duke shfrytzuarburime t ndryshme informacioni grumbulloni fakte qndikojnnushqyerjenerregullt.Kubazohethartimiidietstuajushqimore?

1.4.USHQIMETNATYROREDHEATOTNDRYSHUARAGJENETIKISHT

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajcilsiteushqimevenatyrore; ttregojngandryshojnushqimetorganikengaatonatyrore; tlistojefektetedobishmetushqimevenatyrore.

Strukturaemsimit:ERREvokimi(Prgatitjeprtnxnit)Metoda:PrvijimiitmenduaritNprmjet nj diskutimi t prqendruar rikujtojm njohurit q nxnsit

kanprushqimin. dotthottushqeheshnmnyrshkencore?

Fjalkye:ushqimenatyrore,ushqimeorganike,ushqime

tndryshuara

gjenetikisht.


21/52


Pseshterndsishmetkonsumohenushqimetstins? farduhettplotsojndietatushqimore?(Disaprgjigjetnxnsve

paraqitengrafikisht.)

Nga prgjigjet e nxnsve veohen ato prgjigje q na ndihmojn pr

zhvilliminetemssre.Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:Tnxnitbashkpunues.farjanushqimetnatyrore?Listohendisacilsittyre:

Ushqime

t stinsLlojeperimesh

Prdorenmeformatndryshme

Konsumohen

tfreskta

Kanvlera

ushqimoreLlojefrutash

T ngrira

Tprpunuara


22/52


Ky informacionendihmonnxnsinpr tbrdalliminmidisushqimevenatyroredheatyreorganike:

Ushqimiorganikprodhohetpaprdorur: Pesticide Lndkimike Rrezatimjonatyror

Ashtushqiminatyrorushqimorganik?

Ushqimi natyror nuk do t thot ushqim organik sepse n ushqimetorganikejanprjashtuarlndtartificialedhendrhyrjetnciklinbiologjikttyre:

Akenidgjuarprushqimetndryshuaragjenetikisht(OMGJ)Nxnsitjapinmendimetetyretcilatshkruhenntabel.

MsuesispecifikonqartcilsiteOMGJ: Ushqimet e ndryshuara gjenetikishtjan ushqime q ndryshohen n

mnyrgjenetikenprmjetlndveartificialegjithashtu: ushtndryshuarmaterialigjenetik;

Nuk prmbajn

Antibiotik

Hormone

Konservues

Prbrs ngjyruese

Prbrs artificial

Sheqer artificial

Sepse

Mbajn peshnnn kontroll

Fitojn energji

Trupi asimilon mirushqimet

Shndet t mir

Kemi gjatsi

Kan efekte tdobishme

Ushqimet natyrale


23/52


prdoretbioteknologjiaprtndryshuargjenetikn; kanmimetulta; kanrezistenctmadhendajinsekteve.

Reflektim(konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeAlejohennShqipriushqimetendryshuaragjenetikisht.Diskutoni n klas mendimet tuaja duke ubazuar edhe n prvojat tuaja

personaleprktoprodukte.Detyrshtpie

Realizoni nj fletpalosje ose poster me tem: Shqipria pa OMGJ, drejtprodukteveBIO

Qllimi: Sensibilizimi i konsumatorve pr riskun e mundshm t

ushqimevemeOMGJdherndsineprodhimittprodukteveBIO.Bhetvlersimiinxnsveprpjesmarrjendheprgjigjetetyre.Orientimiprtemneardhshmeqnxnsitketnjinformacionbazprproblemetqdotdiskutohennklas.

1.7. USHQIMETENDRYSHUARADHEQNDRIMETPRTO

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: ttregojarsyeterritjessprodhimevetndryshuaragjenetikisht; tshpjegojndikimetqkannorganiziminenjeriut; tjapshembujtushqimevetndryshuaragjenetikishtnShqipri.


Evokim(Prgatitjeprtnxnit)

Metoda:DiskutimiiideveNktfazbhetnjprmbledhjeeinformacionitttemsskaluar.farjanushqimetnatyrore?Kundryshojnushqimetnatyrorengaushqimetorganike?farjanushqimetendryshuaragjenetikisht?

Prezantohendetyrateshtpis:ShqipriapaOMGJdrejtprodukteveBIO.Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:Marrdhnietpyetjeprgjigje

Fjalkye:nevojateshoqris,ndikimiiushqimeve,informacioni.


24/52


Detyrashrbensipiklidhjemetemnere:(1)Andryshojnushqimetendryshuarangaatonatyrore?(2)Pseporriten

sasiaeprodhimitttyre:Sepse:Janproduktememimetulta.Ushqimeqdurojngjat.Kanpamjetkndshmeprkonsumatorin.

Pyetje:Sindikojnushqimetendryshuaranorganiziminenjeriut.Pasprgjigjevetmundshmeqjapinnxnsit,msuesishkruanntabel:

Mundtrrisnirrezikuneshfaqjesssmundjeveteknjerzit.Mundtshtohenalergjit.Dmtojnmjedisin.Sjellinrreziqeprzinxhirineushqimeve.

Reflektim(konsolidimiitnxnit)

Metoda(Punngrup)Pasmarrjessinformacioneveprushqimetorganikedheatotndryshuara

organizoninjdebatnklas:Grupi1:Proushqimevetndryshuaragjenetike.Grupi2:Kundrushqimevetndryshuaragjenetike.dogrupjepargumentetevetaprodhekundr.Nfundtdebatitshte

rndsishme t theksoni: Ne duhet t jemi t informuar pr ushqimet qprdorim.

Zgjedhjet

e

shndetshme,

t

sigurta

dhe

t

informuara

bazohen

n

informacioninqkemiprushqimet.Bhetvlersimiinxnsve. Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie.

Sillni n klas disa produkte ushqimore dhe verifikoni nse etiketate tyreprmbajntgjithelementtprkatstsiguris.

VEPRIMTARI

1.8.MBROJTJALIGJORENGAOMGJObjektivat:Nfundtaktivitetitnxnsiduhettjetiaft:

tnjihetmeligjetnShqipriprmbrojtjenekonsumatorit; tndrgjegjsohetprrndsinqkainformimiprktoprodukte.

Qllimi i veprimtaris: Nxnsit t aftsohen n njohjen e cilsis sprodukteveorganikedhe tndryshuaradhe tdin tmbrojnvetendhe t tjertngaktoushqime.

Konkluzionet prfundimtare taktivitetitbhen ngamsuesi duke treguar

qart

edhe

realizimin

e

qllimit

t

ksaj

veprimtarie.


25/52


KAPITULLI 2KONSUMATORI

Objektivat e kapitullit:Nfundtkapitullitnxnsitjetiaftt:

tprshkruajkrkesatkryesoretkonsumatoritprmallradheshrbime; tprshkruajkrkesatkryesoretligjitprkonsumatort; ttregojcilatjantdrejtatdhedetyrimetekonsumatorit; tanalizojmarrdhnietndrmjetkonsumatorvedheprodhuesve; tlistojfaktortqmbajnnekuilibrdhekontrollkonsumatorin; ttregojqmbrojtjaekonsumatoritshtnjedrejtnjerzoredhe

qytetareqbazohetnKushtetutneShqipris.

2.1.DOINDIVIDSHTKONSUMATORObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaftt: tprshkruajcilsitekonsumatorit; ttregojrndsinqkainformimiprproduktetqkonsumojn; tshpjegojnstrukturnshtetroreprmbrojtjenekonsumatorit.


Evokimi(Prgatitjeprtnxnit)Metoda Diskutimprnjohuritparaprake.Nktfazbhetnjprmbledhjeeinformacionitqnxnsidotmsoj

nkapitullineKonsumatorit.Msuesitregonshkurtimishtsekushquhetkonsumator.Konsumator,jeminseblejmmallraoseshrbimeprnevojatvetjakedhejo

prqllimetregtare.Pyetjenxnsve:Ajenikonsumator?


26/52


farmallrashdheshrbimeshkonsumonimshum?Listohenntabelprgjigjetenxnsve:Dovinirese: Nxnsitjankonsumator. Konsumojnmshumprodukteprnevojatetyretprditshme. Ndikohenngareklamat. Mundtkenrnpreeabuzimevengatregtart.

RealizimiikuptimitMetoda:DiskutimiiideveparaprakeNxnsveushpjegohetrndsiaqkainformimiprmallrataposhrbimet

qduamtblejm:Porfarduhettdimprnjmallqblejm:

a) cilsinemallit;

b) mimin;c) prbrsit;d) prfitimet;e) kohzgjatjenegarancis;f) mnyrateruajtjessmallit.

Nsenjproduktnukiplotsonktocilsi,farndodhmekonsumatorin. shte rndsishme tnjohim tdrejtatekonsumatoritpara se t

konsumojm

Analizohen

strukturat

shtetrore

pr

mbrojtjen

e

konsumatorit

Reflektimi(Konsolidimitnxnit)Metoda:DitartetnxnitNxnsitujepetdetyratshkruajnnjrastngajetaetyreoseefamiljess

tyre kur ata kanbr njblerje t zgjuar dhe njblerje t gabuar (mund tjenmashtruar nga reklama ose tregtart). Diskutohet n klas rreth mendimeve tnxnsve.

Bhetvlersimiinxnsve Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie(detyraetekstit).

2.2-2.3.LIGJIDHEKONSUMATORI.TDREJTATDHEDETYRIMETEKONSUMATORIT

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaftt:prshkruajkrkesatkryesoretligjitprkonsumatorin;ttregojrndsinqkanjohjaeligjitPrmbrojtjenekonsumatorit;tanalizojkrkesateligjitprdetyriminekonsumatorit.


27/52


Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjaprtnxnit)Metoda:Diskutimiiideve

fardotthottjeshkonsumator?Psekarndsiinformimiikonsumatoritprproduktetqkonsumon?Prfarduhettinformohemiparasetblejmnjmall?Ajemitmbrojturnesikonsumator?

Realizimiikuptimit(prpunimiiprmbajtjes)

Metoda: NxitjeediskutimitPasprgjigjevetmarranganxnsitmepyetjenefunditmsuesitregon:

MbrojtjaetdrejtavetkonsumatorveshtnjdetyrimqsanksionohetnligjinPrmbrojtjenekonsumatorve.

Analizohetfushaezbatimittligjit.Ky ligj rregullon marrdhniet ndrmjet konsumatorve dhe prodhuesve.Detyrimet e konsumatoritjan n vend t dyt dhe t shprndara n shtjet q

mbulonligji.Reflektimi (Konsolidimitnxnit)Metoda:PunindividualePasi t lexoni t drejtat dhedetyrimetq prcakton ligji prkonsumatorin

jepniopinionintuaj:A e mbron mir ligji konsumatorin shqiptar? Jepni shembuj ngaprvojajuaj.

Qllimi iligjit

Mbrojtja

Shndetit Mjedisit Siguris

s jets

Fjalkyeiligjit:parimeteligjit,informimi


28/52


Diskutonimeklasnopinionettuaja.Bhetvlersimiinxnsit.Orientohenprtemneardhshme.Detyr shtpie: Sillni n klas informacione t organizatave prmbrojtjenekonsumatoritnShqipri.

Veprimtari

2.4.SITMENAXHOJMNJPROBLEMKONSUMISitshkruajmnjanketObjektivat:Nfundtveprimtarisnxnsitjetiaft: tdijcilatjanproblemetekonsumit; tprcaktojkriteretqduhettplotsojnjankes; taftsohetprhartiminenjankese.

Veprimtaria mund t zhvillohet edhe n mjediset tregtare q keni afrshkollsosemendihmneprindrvetciltkanprvojnblerjenemallravedheshrbimeve.

2.6.KONTRATAESHITBLERJESObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaftt: tprshkruajelementtenjkontrateshitblerjeje; ttregojpasojateshkeljesskontrats;

t

jap

shembuj

kur

ne

mund

t

kemi

nj

kontrat.

StrukturaemsimitERREvokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:DiskutimiiideveCilishtqllimiiligjitPrmbrojtjenekonsumatorve? Pseshterndsishmenjohjaeligjit? Cilatjankrkesateligjitprkonsumatort? A i ruani faturat kur blini nj produkt? A mund ti quajn kto

kontrata?Prgjigjet e nxnsve shkruhen n tabel dhe mund t prdoren si pik

lidhjejemetemnere.Realizimiikuptimi(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjeKontrataeshitblerjesshtnjmarrveshjendrmjetprodhuesitshitblersit

furnizuesitkonsumatorit.Kontratashtdokumentligjor.Ajoshtnjdetyrimligjorprdypalt.Tregohenrastetkurbjmnjkontratshitblerjeje:

Nnshkruajmnjdokument.


29/52


Zgjedhimnjmallndyqandukemarrfaturntatimore. Klikojmtastinnnjfaqeinterneti.

N bashkpunim msuesnxns analizohen pasojat e shkeljes s njkontrate.

Reflektim(Konsolidimiitnxnit)Metoda:(Ditartetnxnit)Nktfaznxnsveujepetdetyrtshkruajnrastengajetaefamiljess

tyrekuratakannnshkruarnjkontratshitblerjeoserastetblerjeveninternet.Diskutoninklasrastetminteresante: Bhetvlersimiinxnsve. Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie:Sillninklas faturat tatimore tblerjeve t funditq

kenibr.

2.7. REKLAMA,FUNKSIONETDHEKEQPRDORIMIISAJ

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft:tjapshembujtreklamaveprmallradheshrbime;ttregojcilatjanfunksionetereklams;tverndukjeelementetereklamavetpandershme;

StrukturaemsimitERREvokimi(Prgatitjeetnxnit)Metoda:Marrdhnietpyetjeprgjigjefardotthot:Kontratashtnjdokumentligjor?Cilatjanformatekontratssshitblerjes?Cilatjansynimetekushtevetpadrejtankontrat?Andikohemingareklamaprblerjenenjprodukti?

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:NxitjeediskutimitNse nxnsit nxiten nga reklama pr blerjen e nj produkti ather u

krkohettjapinshembujngareklamatdheblerjetetyre.

Fjalkye:reklam,reklamepadmshme,reklammashtruese.


30/52


Mebashkpunimin msuesnxns analizohen funksionet e reklams dheelementetereklamsspandershme.

Reflektimi(konsolidimitnxnit)Metoda:PunngrupNdajm klasn n 34 grupe. do grup t prgatis nj reklam dukeju

prmbajturelementeveprbrstsaj.

Votoninklasreklamnmtmirdhemtsakt.Bnivlersiminenxnsve.Orientohennxnsitprtemneardhshme.Detyrshtpie:Gjenireklamangazetadheshikonisesaiplotsojnato

funksionetereklams.

2.8. RRUGTDHEFORMATEMBROJTJESSKONSUMATORIT

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft tidentifikojligjinprmbrojtjenekonsumatorit; ttregojrrugtembrojtjesstij; t shpjegoj rolin e organizatave n informimin dhe mbrojtjen e

konsumatorit.

Strukturaemsimit:ERREvokim(prgatitjeetnxnit)

Metoda:Diskutimiiideve

Mashtruese

Krahasuese Korrekte

E pandershme

Reklamohen

mallrat

T bind

konsumatort

Reklama

Fjalkye:shoqatkonsumatorsh,kodetike,organeprgjegjse.


31/52


Bhetnjprmbledhjeeinformacioneveparaprakeqkanxnsiprtematekaluara:

Cilatjanfunksionetereklams? farshtnjreklamepandershme? Lexohetdetyraeshtpis.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjeMbrojtjaekonsumatoritshtnjedrejtnjerzoredheqytetare.Bazohetn

KushtetutneShqiprisligjiPrmbrojtjenekonsumatorit.Edrejtaeankessushtrohetndisanivele:

Cila sht forma m e mir pr mbrojtje: n mnyr individuale apo nform t organizuar. Nxnsit japin mendimet e tyre. Mnyra m e mir prmbrojtjenekonsumatoritshtajoeorganizuar.Nktmomenttregohetrolidhetdrejtatqkanshoqatatekonsumatorve.

Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeN disa pika shitje lexohet njoftimi produktet e blera nuk mund t

kthehen.Simendonijua ishkel tdrejtatekonsumatoritkynjoftim?Siduhett

veprojn?Sillniprvojattuajapersonalenklasdhediskutonirrethtyre. Bhetvlersimiinxnsve. Orientohennxnsitprtemnere. Detyr shtpie: Bni nj krkim n dyqanet q tregtojn alkool dhe

duhan, q ndalohet me ligj t shiten pr konsumatort nn 18 vje.Diskutoniprnjohuritqkantregtartprktligj.

Ankimi

N kompanin e prodhimit

N drejtorin pr mbrojtjen ekonsumatorit

N shoqatat pr mbrojtjen ekonsumatorit

N gjykat


32/52


KAPITULLI 3SIGURIA RRUGORE

Objektivat e kapitullit:Nfundtkapitullitnxnsitjetiaft:

tprshkruajprgjegjsitpersonalenprdoriminerrugs; ttregojdisarregulladhesjelljeqduhenosenukduhentkryhen; tlistojdisangashenjatesinjalistikstdetyruaraprtuzbatuar; tanalizojrndsinqkanjohjaerregulloressqarkullimit; tverndukjefaktorteriskutqvarennganeosengattjert; tanalizojpasojatemoszbatimittrregullavetqarkullimitrrugor; taftsohetnpraktikmezbatiminerregullavetqarkullimitrrugor.

3.1.PRDORIMIIRRUGSSIQYTETAR,LLOJETENDRYSHME

T

PRDORIMIT

T

RRUGS

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajdisarregullatqarkullimitrrugorsikmbsor; ttregojllojeteprdorimittrrugs; tjapshembujngarealitetimeshkeljenerregullavetqarkullimit.

StrukturaemsimitERREvokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:PrvijimiitmenduaritN kt faz nxnsit njihen me prmbajtjen e informacioneve q do t

msojn n kt kapitull dhe me veprimtarit praktike q do t realizohen prnjohjenetyre.

Nxnsve u krkohet t tregojn disa forma t prdorimit t rrugs dhemjetetqataprdorinmshum.

Fjalkye:prdoruesrruge,llojeteprdorimittrrugs,kmbsor.


33/52


Disangaprgjigjetenxnsveparaqitenntabel.Paraqitjagrafike(kllaster)indihmonnxnsitprtmbajturmendmmirinformacionin.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:Pyetjeprgjigje

Vihet re se pjesa m e madhe e nxnsve jan prdorues t rrugs sikmbsor(kjoparashikohetngaprvojaeprditshmeetgjithnxnsve).

dotthotprdorimiirrugssiqytetar? respektimiirregullavetqarkullimit. respektimiiprdoruesvettjertrrugs. vmendjeekujdesprgrupeteveanta:fmij,tmoshuar,invalid

etj.N klas sillen histori tjetuara ose t dgjuara pr pasojat q kan pasur nga

moszbatimi

i

rregullave

t

qarkullimit

rrugor.

Kjoiaftsonataprtkuptuarrndsinqkazbatimiityre.Diskutohetrrethtyre.Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunmegrupeNdaniklasnn34grupe.dogruptndrtojnjsituatimagjinare:sidrejtuesinjmjeti.Grupiipar:drejtuesmakine

Me patina

Me urbanMotoiklet

Taksi

Me makin me

prindrit

Drejtues

biiklete

E prdor

rrugn si:


34/52


Grupiidyt:drejtuesmotoikleteGrupiitret:drejtuesbiikleteGrupiikatrt:prdoruesirrugssipasagjer.do grup tregon prgjegjsit q ka si drejtues dhe rregullat q duhet t

zbatojn n rrug. Vlersohet grupi pr saktsin m t madhe n prshkrimin esituats.

Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme. Detyr shtpie: Krkoni n statistikat e Ministris s Brendshme pr

numrin e aksidenteve me pasoj vdekjen n rrug dhe rolin eviktimave si prdorues rruge. Bni nj analiz t statistikave dhenxirrnikonkluzioneprjetntuaj.

3.2.QARKULLIMIRRUGORDHERREGULLATETIJObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajrndsinenjohjessrregullavetqarkullimit; ttregojpsetrinjtrrezikojnshumngamoszbatimiityre; tjapshembujtrregullavetsigurisprtgjithprdoruesit.


Evokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:Pyetjeprgjigjefardotthotprdorimrrugesiqytetar?Cilatjanllojeteprdorimittrrugs?

Lexohet detyra e shtpis pr statistikat e MB pr numrin eaksidenteve.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiideveFaktetesjellanganxnsitdheatottekstitshrbejnsinxitsprttreguar

rndsinqkatmsuariterregullavetqarkullimitrrugor.Analizohen grupmoshat m t rrezikuara nga moszbatimi i rregullave t

qarkullimitdhearsyetetyre. Jepen shembuj ose histori t vrteta dhe analizohen veprimet q

duhenbrdhenukduhenbrnrrug.Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeArgumentoni: Qarkullimi n rrug kryhet sipas rregullave t caktuara t

koditrrugor.Prseshtdomosdoshmrizbatimiityre.

Fjalkye:Qarkullimirrugor,rregullaligjore,rregullasigurie.


35/52


Diskutoniargumentettuajanklas. Bhetvlersimiinxnsve. Orientohenprtemneardhshme. Detyr shtpie: Sillni n klas foto t shkeljes ose zbatimit t

rregullavetqarkullimitrrugor.

3.3-3.4.KODIRRUGORIREPUBLIKSSSHQIPRIS.RREGULLATEVROPIANETQARKULLIMIT

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajrndsinqkasinjalistika; t tregoj cilat jan sinjalet m t rndsishme n Evrop pr

qarkulliminrrugor; ttregoj psendryshojnrregullateqarkullimitrrugornvendet

ndryshme.

Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:Marrdhnietpyetje prgjigjeNktfazbhenpyetjengatematekaluarap.sh.

fardotthotqarkullimirrugor? Ajanrregullateqarkullimitvetmprdrejtuesiteautomjeteve? Sillnishembujtprdoruesvettjertrrugs. Nxnsit paraqesin detyrn e shtpis n foto nga shkelsit e

rregullavetqarkullimitrrugor.Informacioniidetyrsprdoretprtkaluarntemnere.Realizimikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiideveNxnsinprmjetfotovemundttregojrregullattcilatjanshkelurnga

prdoruesiterrugs.

MsuesiinjehnxnsitndisaparimetKoditRrugor.Jepetprcaktimiikonceptitrrug.Rrug quhet zona me prdorim publik, pr qarkullimin e mjeteve,

kmbsorvedhekafshve.Nbaz t karakteristikave t tyre teknike, t ndrtimit dhe funksionale,

rrugtklasifikohenn:

Fjalkye:Kodrrugor,rregullaligjore,qarkullimirrugor.


36/52


Njohja me kto koncepte sht e rndsishme sepse shrben si bazparaprakeprmarrjenelejessdrejtimittmjetitkurtmbushnimoshn.

Pr nxnsit sht e rndsishme t njohin rregullat e qarkullimit nEvropdhendryshimetetyrenrastetkuratamundtudhtojnnktovende.

Pyetje:CilatjanrregullatqduhettnjohimparasetudhtojmnEvrop?Vendet e BE kan rregulla t ndryshme pr qarkullimin rrugor. Nse ne

njohimKodinRrugortvenditton,athernukdotekemiproblemetshkeljessrregullavetqarkullimitrrugornevendettjeraevropiane,sepseparimetekodeve,sinjalistikarrugore,rregullatqnukduhenshkelur,janprgjithsishttnjjta.

RregullatqduhettnjohimnEvropjan:

Rregullat n Europ

Prdorimi i

celularve

Vendkalimet pr

kmbsort

Korsi t veanta

Prdorimi i dritave

Skemat kryesore

Parakalimi etj .

Ndrurbanedytsore

Lokale

Ndrurbanekryesore

Urbandytsor

Urbankryesor

Rrugt

klasifikohen


37/52


dorregullkonkretizohetmeshembullkonkretqtbhetmekuptueshme.Reflektim(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeDukeprdorur informacionine tekstitnxirrni23rregulla tqarkullimitn

ShqipriqndryshojnngavendetetjeraEvropiane. Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie

Klasifikonirrugtnzonnkubanonisipasvlersdherndsis.Ajan tpajisurametgjithaelementtprbrstrrugs:

3.5-3.6. SINJALISTIKA RRUGORE. SJELLJA E PRDORUESVE T RRUGS.AGRESIVITETINRRUG

VeprimtaripraktikeBninjvzhgimnrrugdhevreni: Sishtsinjalistikarrugore? Si zbatohen rregullat e qarkullimit nga kmbsort dhe drejtuesit e

automjeteve? Sjelljetagresivenrrug?

Veprimtaria praktike mund t realizohet me grupe nxnsish n rrug tndryshmeafrshkollstuaj.

Orn

e

ardhshme

paraqiten

detyra

praktike

nga

prfaqsuesit

e

grupeve.

Mundtbhenedhefotondisaraste. Veprimtariamund tzhvillohet n 1or vzhgimdhe1or paraqitje

ose mund tjepet si detyr paraprake dhe paraqitet detyra orn eardhshme.

Nfundtorsbhenkonkluzionetprfundimtaretveprimtarispraktike.Vlersohetgrupiqkarealizuardetyrnmesaktdhembukur.

3.7. NJOHJAERREGULLAVETQARKULLIMITRRUGOR

SINEVOJEINDIVIDITObjektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajdomosdoshmrinenjohjessrregullavetqarkullimit; ttregojdisarregullasidrejtuesdhesikmbsor; tanalizojstatistikatprprfshirjenetrinjvenaksidentemevdekje.


38/52


Struktura

e

msimit

ERR

Evokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:Pyetjeprgjigje CilatjanparimeteKoditRrugor? farquhetrrug? Cilatjanveprimetendaluaranrrug? Listonidisarregullakryesoretqarkullimitqigjejmnshumicne

vendeveEvropiane. Lexohetdetyraeshtpisprsinjalistiknrrugore.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:TnxnitbashkpunuesDetyratenxnsveshrbejnsipiklidhjemetemnere.PrdorimiirrugsNeeprdorimrrugndhekeminevojtnjohimrregullateqarkullimitpr

2arsye: prtaprdorurrrugnnmnyrnmtsigurtprvetendhettjert. prtmbrojturtdrejtattonasiprdoruesrruge.

Jepen fakte dhe histori t vrteta nga problemet q kan pasur t rinjt sidrejtuesautomjetesh(biikleta,motor) dheprfshirjaetyrenaksidente.

Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeArgumentonimeshembujpseaksidentetnrrugndodhinedheprshkak

tmosnjohjesdhemungessssinjalistiksrrugoredhevendndodhjesstyre(p.shmbulohenngareklamat,etj).

Diskutoninklasopinionettuaja.

Bhet

vlersimi

i

nxnsit.

Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie

Bninjvzhgimnrrugte lagjestuajpr tparsesaprdoretbiikletangabanort.

Tregoniavantazhetdhedisavantazhetqkakymjet.

Fjalkye:kmbsor,prdoruesrruge,drejtuesautomjetesh.


39/52


3.8.DETYRAQYTETAREENJOHJESSELEMENTVETSIGURISSAUTOMJETEVE

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: t prshkruaj detyrimin qytetar q t njoh elementt e siguris s

automjeteve; ttregoj kushjanktoelementesigurie; t ilustroj me shembuj nga jeta e tyre si prdoren kto element

sigurie.


Evokimi

(Prgatitja

e

t

nxnit)

Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjeBhetnjprmbledhjeenjohurivettemsskaluarp.sh. Psekeninevojtnjihnirregullateqarkullimitrrugor? Andikonmosha,gjinianprfshirjenetyrenaksidente? Cilatjanrregullateqarkullimitrrugorsikmbsoretj.? Lexohetdetyraeshtpis.

Pyetje:Saprdoretbiikletangabanort?shterndsishmeqnxnsittiprgjigjenpyetjeve. Siprdoruesbiikleteaduhet tambajmmjetinngjendjepunedhe

sigurie?Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiidevePrgjigjet e nxnsve shrbejn si nxitje pr t dhn informacionin pr

elementtesiguris.Elementtesigurisjantprcaktuaranlegjislacionin.doprdorues irrugskaprdetyrqytetaretnjohelementtesiguris

sautomjeteveqprdor.

Fjalkye:siguri,detyrqytetare,elementesigurie.


40/52


Kushjanelementtesiguris.Nxnsitjapinmendimetetyredhemsuesiiparaqetnmnyrgrafike.(Kllaster)

Krahas elementeve t siguris kemi edhe rregullat e siguris q duhenzbatuarngadrejtuesi iautomjetitprpasagjert (p.sh fmijt,kafsht, telefoniosemjetetetjeraetj.).

Diskutohenmenxnsittgjitharregullatesigurisdukeikonkretizuarme

shembujngajetaetyre.Reflektimi(konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualePasikenidiskutuarrregullatesigurismenjeritjetrinatherprpiquni t

tregoni pse nuk duhet t prdorni pajisjet personale pr argtim kur drejtoni njautomjet.Listoniarsyet.

Nfundtorsbhetprmbledhjeeinformacionitkryesorngamsuesi.Bhetvlersimiinxnsve.

Orientohen

pr

temn

e

ardhshme.

Arsyet e njohjes

Pr parandalimin e situatave trrezikshme pr jetn

Pr t kuptuar problemet esiguris pr mjetet e tjera

Frenat

Borin

Matsin eshpejtsis Gomat

Dritat

Xhamat

Elemente t

siguris

Fshirset exhamave

Pasqyratetj..


41/52


Detyr shtpie: Gjeni raste t aksidenteve t ditve t fundit q kanndodhursirezultat imungessselementevetsigurissautomjetitosedrejtuesitttij.

3.9. NEVOJATEKRIJIMITTSHPREHIVETQARKULLIMITRRUGOR

(veprimtaripraktike)Objektivat:Nfundtveprimtarisnxnsittjetiaft: tkuptojrndsinekrijimittshprehivetqarkullimitrrugor; tnjohfaktortqrrezikojnshprehiteqarkullimit; taftsohetnnjohjenemasaveprtrritursigurinrrugore.

Veprimtariamund t realizohetnshummnyrap.shnnjautoshkoll,bisedmenjinstruktorosendonjtftuarqshtdrejtuesautomjeti.

Nfundtveprimtarisbhenkonkluzionetprfundimtarengamsuesi.

3.10.PASOJATEMOSZBATIMITTRREGULLAVETQARKULLIMITRRUGOR

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft:tprshkruajpasojatemosrespektimittrregullavetqarkullimit;ttregojsefarduhettbjmnseprfshiheminnjaksident;tshpjegojsjelljenetijsidshmitarnnjaksident.


Evokim(Prgatitjeetnxnit)Metoda:PrvijimitmenduaritNktfazbhetrikujtimiinjohurivettemavetkaluara. Pseduhettnjohimelementetesigurissautomjetit?

Cilat

jan

kto

elemente

sigurie?

Ciltfaktorrrezikojnshprehiteqarkullimitrrugor?N kt faz prdoren fakte dhe t dhna q kan sjell nxnsit pr

aksidentetngamungesaerregullavetsigurissautomjetit.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:TnxnitbashkvepruesPyetjelidhsettemavemenjeritjetrin.

Fjalkye:aksident,lndime,plagosje.


42/52


43/52


KAPITULLI 44.1.INFORMACIONIDHERNDSIAETIJ

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft:

tprshkruajmefjaltetekstitrndsinqkainformacioni; ttregojkuprcaktohetedrejtaprinformim; tshpjegojseshtinteresipublik.

Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:PrvijimiitmenduaritNktfaznxnsitnjihenmeprmbajtjenekapitullit,meproblematikn

qdottrajtohetgjatorvenvijim.Pyetje:Cilatjanmjetetkryesoretmarrjessinformacionit?Nxnsitjapinmendimetetyretcilatparaqitennmnyrgrafike.

Interneti

Gazetat

Radioja

Revistat

PikturatMjetet e

informacionit

Librat

Fotografit

Fjalkye:Informacion,publik,interespublik.


44/52


Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhniepyetjeprgjigjeInformacionilidhetmetdrejtnprinformimqshtnjngaliritdhet

drejtatthemeloretnjeriut.

Kjo

e

drejt

sht

e

sanksionuar

n

Kushtetutn

e

Shqipris,

n

nenin

23.

Cilishtinformacioniqqytetartkantdrejttnjohin?

Aiqkonsiderohetsiinformacionpublik.

Publikkonsiderohetedhenjperson.

Nbashkpunimmenxnsitanalizohenkonceptetemsiprme.Informacioni sht i rndsishm pr qytetart q ata t sigurohen se

autoritetpublikekanmarrvendimeteduhuraprmirqenienetyre.

Reflektimi(konsolidimiitnxnit)Metoda:Punindividuale

Prmendnidisarastetkufizimittlirissshprehjestcilatkonsiderohentdrejtadhettjeratcilatnukkonsiderohenttilla.

Diskutonimendimintuajmenjeritjetrin.Nxirrnikonkluzionetprfundimtare.Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme. DetyrshtpieKrkonininternetdheshikoninsekenihasurfaqetcilatjukufizojnq

t

shikoni?

Pse

mendoni

se

ndodh

kjo?

Llogaridhnien

Pjesmarrjene publikut

Ndrgjegjsimin e publikut

Drejtsin

Interesipublik

prfshin

Sigurin publike


45/52


4.2.MJETETEINFORMACIONIT

Objektivat:Nfundtorsnxnsitjetiaft: ttregojcilatjanmjeteteinformacionit;

tlistojllojetemediassshkruar;tbjdallimin midisgazetavedhetelevizionitsimjeteinformacioni.

Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjaetnxnit)Metoda:Prvijimiitmenduarit

Nktformbhetprforcimiikonceptevettemavetkaluara.Pseshtirndsishminformacioni?Kuprcaktohetedrejtaprinformim?farshtinteresipublik?Cilatmjeteinformimiprdorimmshum?Nxnsitjapinprgjigjetetyretcilatlistohenntabel:

1. Gazetat2. Revistat

3. Televizioni

4. Radion5. Internetin6. Telefonin7. Botimetendryshmeetj.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiideveInformacioni i msiprm i dhn nga nxnsit, msuesi i klasifikon sipas

llojitttyre:

a. mediaeshkruargazeta,revista,botimeb. mediaelektronike radio,televizionic. Internetid. Postadhetelefoni

shterndsishmeqtbhendallimetmidistyreduketreguaravantazhetdhedisavantazhetmemarrjeneinformacionit.

N bashkpunimin msuesnxns bhet renditja e tyre sipas kohs sprdorimitdheprparsitqatokanprmarrjeneinformacionit.

Fjalkye:Mjeteinformimi,mediaeshtypur,mediaelektronike.


46/52


Reflektimi(konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeBninjanaliztshkurtrtmjetevetinformacionit.Analizoni ant pozitive dhe negative t televizionit si media kryesore:

Diskutonimendimintuajmenjeritjetrin.Nxirrnikonkluzionetprfundimtare.Bhetvlersimiinxnsve. Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie:AnalizoniantpozitivedhenegativetFacebookut.

4.3.VLERSIMIIINFORMACIONIT

Objektivat:

N

fund

t

ors

nxnsi

t

jet

i

aft:

tprshkruajseprcilatinformacioneinteresohentrinjt; ttregojkriteretevlersimittinformacionit; tanalizojtreguesitebesueshmrissinformacionit.

StrukturaemsimitERREvokim(Prgatitjaetnxnit)

Metoda:MarrdhniepyetjeprgjigjeNktfazbhetnjprmbledhjeekonceptevekryesorettemsskaluar. Cilatjanmjeteteinformacionit? Tregonidallimetmidisgazetarvedhetelevizionitsimjeteinformacioni. Klasifikonimediatsipasllojit? Cilishtniveliibesimitqkemiprmjetetemasmedias?

Prgjigjet e dhna nga nxnsit shrbejn sibaz pr t kaluar n fazn edyt.

Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:MarrdhniapyetjeprgjigjeTrinjtjankonsumatortinformacionitsipasmoshsdhenevojavettyre.

Informacioniduhettjetisaktprtrinjtqatatdintaprdorinprinteresatetyre.Prgjigjetenxnsveprbesueshmrindhecilsiteinformacionitparaqitengrafikishtntabel.

Fjalkye:nevojprinformacion,cilsitinformacionit,vlersimikritik.


47/52


N bashkpunimin msuesnxns analizohen me radh cilsit einformacionittmir.

Prpiquniqcilsite tyre tkonkretizohenmeshembujkonkretngajetadherealitetishqiptar.

Reflektimi(konsolidimiitnxnit)Metoda:Punmegrup

Klasa

ndahet

n

2

grupe

Grupi I:Bni nj vlersimkritik t informacionit: Deklarat pr shtypnganjorganizatprshndetin.

GrupiII:BninjvlersimkritiktinformacionitDeklaratprshtypnganjorganizatprsigurinrrugore.

Diskutoninklasmendimetedygrupeve:Nxirrnikonkluzionetprfundimtare.

Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme.

Detyr shtpie: Sillni n klas artikuj gazetash dhe revistash q mendoni sekancilsiteinformacionittmir.

4.5.LIRIAEMEDIAS

Objektivi:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajrolinemediasnshoqri; tlistojfunksionetemedias; ttregojpseajonjihetsipushtetiikatrt;

I thelliarI gjer

I sakt I vrtet

I kuptueshm

Cilsit eInformacionit

t lir

I pavarur

I besueshm

Etik

Pr shumkndvshtrime

Iprditsuar


48/52


tshpjegojpsemedianukmundtjettrsishtelir.

Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjeetnxnit)Metoda:MarrdhniapyetjeprgjigjeBhetnjrikujtiminjohurivettemavetkaluara. Cilatjankriteretevlersimittinformacionit? farshtbesueshmriaeinformacionit? dotthotvlersimkritikiinformacionit?

Realizimiikuptimit (Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiideveMediashterndsishmenshoqri.

Sepse

Plotsonqllimeshoqroreqlidhenmendikiminesajaty.

Analizohenfunksionetkryesoretmedias. Amundtjetmediatrsishtelirpaasnjkufi?

Diskutohet n klas rreth ksaj pyetje duke treguar se pse ajo quhet edhepushtetikatrt.

Pyetje:Cilatjanparimetqduhettrespektojmedia?Msuesiparaqetntabelprgjigjetenxnsve.Analizohetroliimediavekohtefunditdheroliisajsipushtetikatrt.

Ky ndikim prfshin

Shprndarja e informacionit

Shprehjen emendimeve

Krijimin e opinionit

Lehtsimin e debatit piblik

Fjalkye:Media,liri,pushtetikatrt.


49/52


Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualePrshkruanilirinemediasnShqipri.Kiniparasyshinformacioninqmornnklasprtbrkrahasimin.Diskutoninklasmendimettuaja. Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme.DetyrShtpie:Gjenirastenmediakujanshkelur tdrejtat individuale,

dinjitetinpersonaltdrejtatepronsetj.

4.6.MEDIADHEETIKA

Objektivi:Nfundtorsnxnsitjetiaft:

tprshkruajmefjaltetekstitseshtetikanmedia; ttregojparimetmtpranuaratetiks; tshpjegojpsemediaduhettketorganevetkontrolluese.

Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjeprtnxnit)

Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjeNfillimtorsbhetrikujtimiinjohurivettemsskaluar. Psemedianjihetsipushtetiikatrt? Cilatjanfunksionetemediasnshoqri?Kurshtelirmedia?Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiideveMediaishrbenpublikutajoduhettprcjelllajmetsakta,tdrejtadhet

balancuara.Transmetuesiteshrbimitpublikduhettraportojnnmnyr:

a. objektiveb. tdrejtc. etike

Etikaprfshinrregullatcilatduhet trespektohenngamedia,ndrsa ligjiprcaktonkufirinqnukduhetkaluar.

Nbashkpunimin msues nxns analizohen parimet etike t medias qparaqitengrafikishtntabel.

Fjalkye:media,etik,organevetrregulluese.


50/52


Psemediaduhettketorganevetkontrolluese?Diskutonirrethrndsisqkanktoinstitucioneprmedian.

Reflektimi(Konsolidimiitnxnit)Metoda:PunmegrupeNdaniklasnme2grupe

Grupi

i

par:

Analizoni

ankesn

pr

cenimin

e

privatsis

dhe

jepni

rezultatin.Grupi dyt: Analizoni ankesn pr mosmbrojtjen e fmijve dhe jepni

rezultatin.Diskutonirezultatetprfundimtarenklas: Bhetvlersimiinxnsve. Orientohenprtemneardhshme. Detyr shtpie: Sillni raste t mediave shqiptare dhe tregoni nsejan

respektuarparimetetike.

4.9.PROBLEMETEINFORMIMITTTRINJVEObjektivi:Nfundtorsnxnsitjetiaft: tprshkruajnevojatetyreprinformacion; ttregojmnyrateruajtjessprivatsissinformacionit; tnjihetmekshillateruajtjessprivatsis.

Terrorin

Luftn

SaktsimePrgjegjshmrin

Paanshmrin

Parimet etike prfshijn

Privatsin

Drejtsin

Dmtimet dheshkeljet

Privatsin

Krimit

Besimin

Fjalkye:informacioni,privatsi,burimetpasigurtainformacioni.


51/52


Strukturaemsimit:ERREvokim(Prgatitjeetnxnit)Metoda:MarrdhnietpyetjeprgjigjeRikujtohetinformacioniitemsskaluar.

farshtetikadhemedia? Akandonjorganprgjegjsqkontrollonmedian? Cilatjanparimetetiketmediave?

Prfarinformacioneshiprdorimmshummjetetekomunikimitmasiv?Prgjigjetenxnsveshfrytzoniprtkaluarntemnere.Realizimiikuptimit(Prpunimiiprmbajtjes)Metoda:DiskutimiiideveTrinjtkannevojprshuminformacion,mediaindihmonatotrrisin

mundsitprzgjedhje.

Informacioniitrinjvendeshetmeproblemetndryshmesi:a. informacionipaprshtatshm.b. mundsiprburimealternative.c. burimetpasigurtainformacioni,privatsieeinformacionitetj.

Diskutohetnklasprktoproblemedukeikonkretizuarmeshembujngarealitetishqiptar.

Reflektimi(konsolidimiitnxnit)Metoda:PunindividualeLexoni10kshillatprtruajturprivatsindhetregonisesaikenizbatuar

juatodhesatrndsishmemendonitjenato. Bhetvlersimiinxnsit. Orientohenprtemneardhshme. Detyrshtpie:Analizonindikimineinternetitmejetntuaj.

Shkmbejn

Lidhje sociale

Punsim

Shkollim

Forume t trinjve etj.

Kujdes

shndetsor

Ngjarje tndryshme

Krijojn rrjete

Krkojn

informacion

informacione


52/52

Qytetaria 11msuesiLibrFlora Gjoka

ISBN: 978-99956-93-69-5

Librat e msuesit dhe planet msimore pr t

gjith titujt q ne disponojm, mund ti gjeni

dhe ti shkarkoni pa pages nga faqja e internetit

www.mediaprint.al

Pr m shum informacion mund t na shkruani

n adresn e emailit: [email protected]

mimi 250 lek

libri mesuesit qytetari 11 hedhur korrigjimet pas konkursit free

Documents