libër për mësuesin “gjuha shqipe 9” - albas.al gjuha shqipe 9.pdf · 13 libër mësuesi për...

Botime shkollore Albas

Lindita IsufiMa. Artan XhaferajMa. Niazi Xhaferaj

Libër për mësuesin

“Gjuha shqipe 9”

Përgatitur nga:

Botues:Latif AJRULLAIRita PETRO

Redaktore:Natasha PEPIVANI

Redaktore letrare:Vasilika DINI

Arti grafik:Eva KUKALESHI

© Albas, Tiranë 2010Të gjitha të drejtat janë të rezervuara

Shtëpia Botuese AlbasNë Tiranë: Rr. Budi, Pall. “Clasic Construction”, zyra nr. 2Tel/Fax: ++ 355 4 2379184e-mail: [email protected]ë Tetovë: Rr.Ilindenit, nr.105Tel: 044 344047e-mail: [email protected]ë Prishtinë: Rr.Eqrem Çabej, nr.47Tel: 038 5457139e-mail: [email protected]

13

Libër mësuesi për tekstin “G

juha shqipe 9”

Rubrika: Të foluritTema: Teksti dhe llojet e tij

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasërrethklasifikimevedhefunksionevetëteksteve.•Tëshprehëmendimetetijrrethllojeveletrare.•Tëushtrohet përtëklasifikuartekstetletraredhejoletrare.

Materialet dhe mjetet mësimore:teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,shkumësamengjyra,fletore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Oraeparëemësimitpërvitinerimësimornismenjëbisedëtëshkurtër

rrethpushimeveverore.Mësuesi/jashtronpërbashkëbisedimpyetjet:- Si ndiheni ditën e parë të shkollës?- Çfarë të veçantash kishin pushimet për ju?- A keni lexuar libra?- Cilët ju kanë pëlqyer më tepër?Vëmendjaenxënësvepërqendrohetnëdhënienepërgjigjeve,nëndërtiminenjë

teksti,qëtëpërfshijëkëtotëdhëna.

Hapi II. Mësuesi/jaiudhëzonnxënësittëlexojnëtemën:“Teksti dhe llojet e tij”,përt’iupërgjigjurpyetjeveqëai/ajoshënonnëtabelë.

- Çfarë është teksti?- Përse shërben ai? - Ku i përdorim tekstet?- Ç’kuptoni me: Tekstet përdoren në mënyrë pasive dhe aktive?

Konkretizojeni me shembuj pyetjen e fundit.Nxënësitdiskutojnërrethpyetjevetështruara,plotësojnënjëri-tjetrin,pyesin.

Hapi III. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë nënçështjen:Klasifikimi i teksteve sipas qëllimit:

Tekstimefunksionpraktik–tekstjoletrar.Tekstimefunksionartistik–tekstletrar.Mësuesi/jashkruannëtabelëpyetje,tëcilavedot`upërgjigjennxënësitpasmarrjes

sëinformacionit(përmesleximitindividual).- Ku i përdorim tekstet letrare?- Çfarë qëllimi kanë këto tekste? - Përse shërbejnë tekstet joletrare? - Cili është funksioni i tyre në jetën e përditshme?- Ç’është letërsia? - Cili është funksioni i saj?- Si klasifikohen tekstet letrare?- Ç’lloje të tekstit letrar kemi në varësi të anës së jashtme a të brendshme? Përgjigjetenxënësve(tësaktat)mësuesi/jaishkruannëtabelë.

••

Teknika dhe metoda mësimore:bashkëbisedim,leximikoduar,DiagramiiVenit,diskutim.

14

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi IV. Veprimtari:DiagramiiVenit

Klasifikimi i teksteve sipas qëllimit

Hapi V. Praktikë e pavarur, punohet ushtrimi 5.Nxënësitushtrohenpërtëklasifikuarsipastabelës,llojeteteksteve.

Teksti joletrar (gazeta, revista, udhëzues,

tekste mësimore, enciklopedi, programe televizive etj.)

- Qëllimi kryesor është sjellja e informacionit.- Funksioni praktik

- Ndihmon për të informuar- Për të ditur si e kur duhet bërë diçka

- Për të mësuar- Për të thelluar njohuritë

- Kryesisht gjuha standarde

Janë tekste të shkruara.Shfrytëzohen në mënyrë pasive dhe aktive.

I shërbejnë njeriut për pasurimin e kulturës së tij.

Teksti letrar (mite, legjenda, përralla, tregime, novela, romane, poezi, drama etj.)

- Qëllimi kryesor është edukimi artistik i lexuesit.

- Funksioni estetik - artistik- Përdoret për kënaqësinë e të lexuarit.- Për nxitjen dhe zhvillimin e imagjinatës

- Për t`u argëtuar etj.- Gjuha e figurshme

Hapi VI. Mësuesi/jaushpërndannxënësvefletëA4,nëtëcilënështëfotokopjuarnjëtekstletrar(njëfragmentngapoezia“Gjuha shqipe”eshkrimtaritGjergjFishta)dhenjëtekstjoletrar(“Këshilla për jetën”).

Nxënësit do të shkruajnënë fletoret e tyre dallimet ndërmjet tekstevedukeupërqendruarte:

Qëllimipërsepërdoretteksti.Lloji,p.sh.,tregim,poezi,reportazhetj.Gjuhaqëpërdorautori,efigurshmeosejo.

Përkëtëveprimtarinxënësveuvihennëdispozicionderinë7minuta.Mësuesi/japlotësontabelënnëdërrasënezezëmepërgjigjetenxënësve.

Vlerësohennxënësitpërpërgjigjetëshprehurabukur,saktë,përpjesëmarrjenëbashkëbisedimediskutim,nëmënyrëqëtënxiten,tëmotivohenpërtëqenëaktivënëorëteardhshme.

Detyrë shtëpie.Përtekstetedhëna(“Gjuha shqipe”dhe“Këshillat për jetën”),analizonidallimetnëgjuhënepërdorur:përshkruese,rrëfyese,poetike,argumentuese,informuese,shtjelluese,udhëzuese,sugjeruese.

•••

Tekstet letrare Tekstet joletrare

15


juha shqipe 9”

Rubrika: Të foluritTema: Teksti rrëfimtar (letrar dhe joletrar)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojëelementinformalgjuhësortëtekstevetëndryshme.•Tëflasëpërveçoritëetekstitrrëfimtarletrardhejoletrar.•Tëklasifikojëteksterrëfimtareletraredhejoletrare.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,mjeteshkollore,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitmediskutiminedetyrëssështëpisë.Për

tëdyjatekstetbëhetnjëanalizëmbidallimetgjuhësore.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneremësimore,tëcilëneshkruannë dërrasë:“Klasifikimi i teksteve sipas veçorive gjuhësore”. Nxënësit lexojnëinformacioninedhënëmetabelënëfaqen10.Mëpas,sëbashkumemësuesin/enplotësojnënëdërrasë.

Tekstirrëfimtar -kasiveçorigjuhësorerrëfiminnëvetënIosenëvetënIII.–(tregimtar) -elementiformal,lloji:tregim,novelë,romanetj.

Vazhdonplotësimiiveçorivegjuhësorepërçdotekst.Nxënësitilihethapësirëqëmaterialinelexuartainterpretojë.

Hapi III. Mësuesi/jashkruannëqendërtëtabelës: njëndodhi venderrëfej →tregoj kupërfshihen personazhe disandodhi situatatëvërteta imagjinareMësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjen:

- Ç’do të thotë të rrëfesh?Mësuesi/japlotësonpemën e mendimitmeinformacioninqësjellinnxënësitduke

shkruaratomendimeqëjanëtësakta.

Ditari dypjesësh.Mësuesi/jashkruannëtabelëteksteteklasifikuaranëdygrupe,përtëcilatnxënësit,passhtjellimit,dot`upërgjigjenpyetjevetëmëposhtme.

- A kanë tekstet e të dyja grupeve element të përbashkët rrëfimin?- Rrëfehet një ngjarje e vërtetë apo e imagjinuar?- A kanë një autor?- A është ai dëshmitar?- Autori shkruan në bazë të të dhënave e dokumenteve të mbledhura nga të tjerët?- Autori shkruan duke shfrytëzuar fantazinë e tij?

Metodologjia e mësimdhënies:bashkëbisedim,diskutim,leximikoduar,vështrimkrahasues.

16

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” - A është qëllimi praktik, pra të informojë marrësin?

- Qëllimi është të përfshijë marrësin në lojën e krijimit letrar?

Tekstet joletrare Komenti Tekstet letrare Komenti

- udhëpërshkrimi- biografia- autobiografia- shkrimi në formë dialogu - intervista- ditari- reportazhi - kronika

- legjenda- miti- përralla- fjalë të urta- anekdota - tregimi- novela- romani

Hapi VI. Lojë në çift.Mësuesi/jaushpërndannxënësvefletëA4,kujanëshkruar

llojetetekstitrrëfimtarletrar.Ukërkohett’irenditinmbibazënetraditëssëhershme

dhemënyrëssijanëzhvilluarllojeteprozës:romani,novela,mitet,tregimi,anekdota,

legjenda,përralla,fabula,fjalëteurta.

Çdopërgjigjeqëdotëjapinnxënësitdotëshkruhetnëtabelë.Nxënësitupërgjigjenpyetjeve,dukeshkëmbyermendimemenjëri-tjetrin.Nëfund

tëpërgjigjevetëdygrupetvendosintitujt:ndodhiimagjinare/ndodhitëvërteta;rrëfimletrar/rrëfimjoletrar.

Hapi IV.NëkëtëhapnxënësitplotësojnëgrafikunRruga e krahasimit,kunëpërmjetkrahasimitveçojnëtiparetdalluesemidisrrëfimitletrardheatijjoletrar.

Hapi V. Nxënësit lexojnë informacioninnëfaqen11,Rrëfimi letrar (në prozë).Ataplotësojnëtabelën.Mësuesi/japërdorhartënemendimit,përdorshkumësamengjyraoseformagjeometrike.

-mëeçlirëtsepoezia

-gjuhaafërkomunikimittë

përditshëm

-fjalianukfillonmerendtëri

-kuptimishprehetmefjali,fraza,

tekste,pjesë,krerë,vëllime

vetënI-rrëfimnë vetënIII

-ligjërataezhdrejtë-ligjërataedrejtë -dialog

-monolog

PROZA

17


juha shqipe 9”

Mësuesi/jaisqaronnxënësitseç’duhettëkuptojnëme:

bazëtëtraditëssëhershme formatelementaremënyrëezhvillimittëprozës formatepërbëra

Kjoveprimtaritëzgjasëderinë10minuta.Mësuesi/jazgjedhnganjëpërfaqësuestëdyçifteveqëtëjapinpërgjigjet.

Nxënësi I. →Renditjaetekstitrrëfimtarletrarmbibazënetraditëssëhershme: legjenda,miti,përralla,fabula,anekdota,fjalëteurta,tregimi, novela,romani.Nxënësi II. →Renditjaeprozësmbibazënemënyrëssëformimit.

Format elementare Format e përbëralegjenda,miti,përralla tregimi,novelafabula,anekdota,fjalëtëurta romani

Hapi VII. Mësuesi/jabashkëmenxënësitdotërikujtojnëinformacionetemarravitinekaluarpërllojeteprozës.Nxënësitlexojnëinformacioninnëfaqen11përromanin.Mësuesi/jashkruannëtabelëinformacioninqësjellinnxënësit,sip.sh.:

Diskutim: - Cili nga dy romanet e studiuara i përket romanit realist dhe cili atij modern:

- “Odin Mondvalsen” (KasëmTrebeshina)- “Vdekja e Ali Pashës”(SabriGodo).Pse?Nxënësit do të argumentojnë përgjigjen duke umbështetur edhe tepema e

mendimitmësipër.

Detyrë shtëpie: Ushtrimi7.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.Vlerësohet

oraemësimit.

lloji sipas temës romani toni i shkrimit

tema përmbajtja

historikshoqërorerotikpsikologjikfilozofikfantastikfantastiko-shkencorfantastiko-filozofik

reale-rrjedhëenatyrshmeengjarjeve-karakterizimipersonazheve

-moderne-nukkasubjekttëpërcaktuar-anonngashkrimeteseistike, poetike-personazhetsjellinide,nukportretizohen-kohaepapërcaktuar

-sentimental-humoristik-didaktik

18

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinelegjendësnëletërsinëgojore.•Tëpërmbledhëlegjendënnëpakfjalidhet`ivendosënjëtitull.•Tëdallojëdhetëinterpretojëfigurënehiperbolës,sikarakteristikëekëtijlloji.•Tëdallojëelementinfantastikngaaireal.•Tëgjejëshprehjemeforcëtëmadheshprehësedhetëshpjegojërolinetyre.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,mjeteshkollore,tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/japërzgjedhnjënxënëspërtëlexuardetyrëneshtëpisë.

Hapi II. Injehnxënësitmetitullineri tëmësimit,me llojine tekstit letrardhezhvillonmenxënësitnjëstuhimendimeshpërlegjendat.Shkruannëtabelëtitullinemësimitdheplotësonstuhinëemendimit.

Hapi III. Mësuesi/jalexonfragmentin“Muji dhe Halili”dukeruajturgjatëleximitkarakteristikategegërishtes.Nxënësitdotënënvizojnëhiperbolëndheelementinfantastik.

Rubrika: Të lexuaritTema: Muji dhe Halili

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Stuhimendimi,diskutim.

legjenda

llojiiveçantëirrëfimitpopullor

fletpërnjë

tekstletrar

ngjarje

figurëhistorike

përcilletgojëmëgojë

mrekulliadheejashtëzakonshmja

elementefantastike

Kanjëqëllim,ështëtrillim poetik:

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1.Dotëzhvillohetnëformëdiskutimi.Ushtrimi 2.Përgjigjetëmundshme:Të dy kreshnikët largohen nga vendi, futen nën dhè, sepse na s’kemi shka ba

mbi ftyrë të tokës.Tragjikja qëndronnë largimin e tyrenga jetambi tokë; tërheqja e tyre jo prej

luftërave,porprejnjësendi:pushkës,plumbit.

a.hiperbolëb.personifikim

19


juha shqipe 9”

Ushtrimi 3.Përgjigje.Ilustrimi:Mujieshtrëngoiaqfortçelikun,saeshtypisitëishteprejdylli.

Forcaenjëvendimatetngafuqiaebanorëvetëtij.Ushtrimi 4.Mësuesi/jakërkonnganxënësittëthonëtitujgojëdhënash,përzgjedh

dheshkruannëtabelëtitujtmëtëpërshtatshëm.Ushtrimi 5.Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik- gjuhësor”. Pikatepërbashkëtaqëlidhindygojëdhënat.

Vendi:nëpërmalePersonazhet:Muji,Halili,bariuMesazhi:Zhvillimiishoqërisë,largimiprejskenëssëluftëravedhejetës

shqiptaretëMujitdheHalilit.Diskutim i lirëUshtrimi 6.Shprehja:“Jo fort larg prej këtyre kohëve tona”,gojëdhënaedytë

rrëfenpërnjëkohëtëpapërcaktuar,qëqëndronshumëlargkohëvetëlashtadhemëpranëkohëssëluftëravemearmëbaruti.

Ushtrimi 7.Dotëpunohetmetabelënefigurave.

Ushtrimi 9.Toponimetevendeverealeqëupërmendënnëlegjendëjanë:ShpellaeBjeshkëvetëKelmendit,QafaeDiellit,Dukagjini.Ushtrimi 10.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyrepërgjetjendheinterpretimin

eshprehjeve.Mëpaspërfaqësuestëgrupevedotëjapinpërgjigjet,tëcilatmësuesiishkruannëtabelë.

FjaliaMosiashtjedorën,se

t’akputë

Lloji i figurësHiperbolë

Interpretimi imImazhiqëpërftohetështëi

madhështisëfizike.Njerëzmefiziktëmadh,qëjetojnënëpërmaleteShqipërisë,ashtusiçështëdhevetë

natyrashqiptare.

Ushtrimi 8.DotëpunohetmeteknikënDitari dypjesësh.

Fragmenti Komenti i nxënësitAivendpoishteidamtanëmegja-megjaeatygjindejMujimeHalilin.

Detyrë shtëpie.Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/jabënvlerësiminenxënësve.

ShprehjaEshponanëm’anëMbiftyrëtëtokës

Ashtendegjallëndërshpella

InterpretimiPërdorimiishprehjesanëm’anënëkuptiminqëpërftojnësot,tregonpërlashtësinëegjuhësdhelegjendës.Plagaqëlëpushka

ndihetnëçdopjesëtëtrupit.

20

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinemititpërfenomenetenatyrës.•Tëinterpretojëshpjegiminmitologjiktëfenomenitngaaishkencor.•Tëdallojëfigurënepersonifikimitdhetëmetamorfozës.•Tëinterpretojëfigurënepersonifikimitdhetëmetamorfozës,sifigurëqendroretëkëtijlloji.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,enciklopedi,fototëSistemitDiellor,mjeteshkollore.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jashkruannëdërrasëtitullin“Dielli dhe hëna”.Udrejtonpyetjenxënësve:

- Cilat janë informacionet që keni për yjësinë?UshpërndannxënësvefototëSistemitDiellor.Nxënësit japin informacione, të

cilatmësuesi/jaishkruannëtabelë.- Si i identifikonte këto fenomene njeriu në hershmëri përmes vizatimit?

Zgjidhendynxënësqëpunojnënëtabelë.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneremësimore,tëcilëneshkruannëtabelë“Dielli dhe hëna”, “Gjarpri ylber”. Injehmemitet,informacionimarrënënjohuritëekaluara,lexojnëinformacione“Mitet për dukuritë”.

Përzgjidhentrenxënësqëtëlexojnëmerole,dypersonazhedhenjëautor.Inxitnxënësitqëtëlexojnëbukur,meintonacion,rrjedhshëm.

Gjatëkohësqënxënësitlexojnë,nxënësitetjerëdotënënvizojnë: a)fjalëtqënukikuptojnë–shpjegiminetëcilavedotabëjëmësuesi/ja, b)personifikimet(shpirtëzimiidukurive).

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Cilat personazhe veprojnë në këto tregime mitologjike?

- Cilat dukuri natyrore mundohen t’i shpjegojnë?Këtyrepyetjevenxënësitupërgjigjendukeinterpretuarinformacioninqëlexuan,

pailustrime.Ushtrimi 2.Nxënësitijepetmundësiatëinterpretojëinformacioninemësipërm,

përmeskrahasimittëshpjegimittëdukurisënëmitdheatijshkencor.MarrëdhëniandërmjetDiellitdheHënës:

Në mit:-shkojnëpërvizitëtenjëri-tjetri -bëjnëdhuratatëndërsjella -bisedojnë,gëzojnë,mërzitendhehidhërohen.Në shkencë:Nxënësitpërdorininformacionetëmarrangalëndëtshkencore. -DritaqëmerrHënanëpërmjetDiellit... -Hënaendryshonformënpërshkaktëfazavetësaj,gjatërrotullimit rrethTokës...etj.

Rubrika: Të lexuaritTema: Dielli dhe Hëna, Gjarpri ylber

Metodat e teknikat e mësimdhënies:Stuhimendimesh,leximidrejtuar,pemaemendimit,shkrimilirë.

21


juha shqipe 9”

Në mit:-gjarpri-ylberrrintenënjëkanistërdhe: -upuqmedheun -uharkuasinjëurëmbivalë.

Në shkencë:Nxënësitpërdorininformacionengaenciklopedia. -PikateshiutezbërthejnëdritëneDiellitnëngjyratëndryshme dukeformuarylberin. -PrejrrumbullakësisësëTokësylberiduketsinjëhark...etj.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Analizaestrukturës:Nxënësitrikthehennëtekstteparagrafët.Ushtrimi 3. - Cilat personazhe janë të pranishme?

o Dielli oHëna oyjet oylberi odymotratplaka?- Si do ta shpjegonit nga pikëpamja e drejtshkrimit përdorimin e shkronjës së

madhe te fjalët: Dielli dhe Hëna?Ushtrimi 4. - Në ç’vend zhvillohet ngjarja në këto mite? onëqiell onëfushë opranënjëlumi?Ushtrimi 5. - Cila është koha kur ndodhin këto ngjarje? obashkëkohësia olashtësia oaponjëkohëepapërcaktuar?Ushtrimi 6. - Me cilin ngjason fillimi i këtyre miteve?Meatëtënjë: olegjende opërralle otregimi?Argumento pse.Nxënësitpunojnëindividualishtpërtëpërcaktuarstrukturënemitit.Pasikanëpërcaktuarfilliminestrukturës,dukeilustruarmefjalëtkyç,kërkohet

prejtyretëdallojnëpikënkulmoretëtëdyjamiteve.

a. Pika kulmore:Amëmësonsit’iapreskëtopetka?Zgjidhja:Njëfjalëpotathem,nëpaçnevojëpërdritëntime,merrsatëduhetpër

mehijeshutrupintënd,përtjetërtëmirëupafshim.Mbyllja:Hënau zbehprej hidhërimit, qëatëditë zurimee këqyrëDiellindisi

tërthorazi.

b) Pika kulmore: Papritmasugjendpranënjëlumi,qëpakmëparënukishteeqëibllokonterrugën.

Zgjidhja: Dhe ja ku ylberi u harkua si një urëmbi valë –e dinte që ai ishtegjarpër.

Mbyllja: Çdomëngjesparasetëlindtedielli...

22

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Dukeanalizuarstrukturënutërhiqetvëmendjanxënësveqë:Teksti rrëfimtar letrar

ka strukturën e vet:

struktura e tekstit tregimtar

hyrje zhvillim pikëkulmore zgjidhje mbyllje

Ushtrimi 8. - Në cilin mit kemi metamorfozë(shndërrim)?Tregojeniatëmefjalëttuaja.Ushtrimi 9.Gjatëleximit,nxënësitkishinpërdetyrëtënënvizoninpersonifikimet

(shpirtëzimtëdukurive):Hëna shkon te Dielli; mbolli nëpër qiell; Ç’ka t’i çoj?U vrenjt vetullash; hijeshu trupin tënd.

Hapi V. Mësuesi/jashkruannëqendërtëtabelësMitetdhekrijonmepërgjigjetenxënësvepemën e mendimit.

përorigjinënebotës rrëfime të lashta përdukuritënatyrore Mitet

formë e thjeshtë tregimi

mestrukturë

Hapi VI.Kalohetterubrika“Detyrë”.Nxënësitndahennëdygrupe:

GrupiI.Shkruaninjëfundtjetërpërmitineparë.GrupiII.Rishkruajenimefjalëttuajamitinedytë,dukerespektuarstrukturënemitit.Nxënësit lihen të punojnë rreth 7minuta. Dëgjohen tre-katër nxënës dhe

vlerësohen.Kjodetyrëpërfundonnështëpi.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepërpjesëmarrjen.

lindën bashkëme kultet dhe festat

personifikimi

23


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërdorënërasën,numrindhevetëneduhurpëremratvetorë.•Tëpërdorënërasën,numrindhevetëneduhurtrajtateshkurtradhetrajtate

shkurtratëbashkuaratëpëremravevetorë.•Tëzbërthejëtrajtateshkurtratëbashkuaranëtekstetëndryshme.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha shqipe 9”,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontrollohenediskutohendetyrat e shtëpisë.Mblidhendisa fletore të

nxënësvetënivelevetëndryshmepërt’ukorrigjuardhepërt’uvlerësuarmenotëbrendaorëssëmësimit.

Hapi II. Shkruhetnëqendërtëtabelëssëzezëfjalapëremratdhenxitennxënësittëflasinpërtapaushqetësuarpërgabimetqëmundtëbëjnë.

vetorë Përemrat

Hapi III. Përqendrohet vëmendja te përemrat vetorë.Rikujtohen njohuritë sëbashkumenxënësitdukeindihmuarmepyetjet:

-Çfarë tregon përemri vetor i secilës vetë?-Në cilat rasa dalin trajtat e shkurtra?-Si formohen trajtat e shkurtra të bashkuara?Dukekujtuartabelënelakimittëpëremravevetorënërasëndhanoredhekallëzore,

sqarohet se të gjitha trajtat e shkurtra të rasësdhanore bashkohenme trajtëneshkurtëre tërasëskallëzore,vetae tretë,numrinjëjësdhemetrajtëneshkurtërtërasëskallëzorei,vetaetretë,numrishumës.Nëkëtëmënyrëformohentrajtateshkurtratëbashkuara.

më+e=ma të+e= tamë + i = m’ i të + i = t ’ i

Mësuesi/jasqaronsepërtëzbërthyernjëtrajtëtëshkurtërtëbashkuar,nëfillimdotëbëjmëpyetjenkujt?tërasësdhanoredhepastajpyetjenkë?tërasëskallëzore.

Hapi IV. Hapetteksti“Gjuha shqipe 9” nëf.180.Ndahennxënësitnëgrupedyshedhenxiten të lexojnë fjalitë në kuti e të shikojnëmekujdes fjalët e shkruarameshkronjatëzeza.Udhëzohentëdiskutojnëpërpërdoriminedrejtëosetëgabuartëpëremravevetorëosetëtrajtavetëshkurtra.Këmbënguletqëtëdallohengabimetnërasë,numërdhevetë.

Hapi V. Bëhetnjëtestivogëlpërtëmaturrendimentineorëssëmësimit,dukeiudhëzuarnxënësittëpunojnënëfletorenëgrupedyshe.Njëritgrupijepetushtrimi

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Përemrat vetorë dhe trajtat e shkurtra

Vështirësia:NiveliIII

Metoda dhe teknika mësimore:Kllaster,punënëçift,diskutim.

24

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 1nëfaqen182;tjetritijepetushtrimi 2nëfaqen182.Grupetalternohennëmënyrë

qëtëmoskopjojnënganjëri-tjetri.Bëhet vlerësimi i punës së nxënësve duke inkurajuar nxënësit e niveleve të

ndryshme.

Detyrë shtëpie.a)Shpërndahenpërçdonxënësfishametekste,nëtëcilatataduhettëkorrigjojnë

gabimetqëjanëbërënëpërdoriminepëremravevetorëdhetrajtavetëshkurtra.b)Ushtrimi3nëfaqen182.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërdorënërasën,numrindhevetëneduhurtrajtateshkurtradhetrajtateshkurtratëbashkuaratëpëremravevetorë.•Tëformojëfjalidhetëargumentojëmeanëtëpyetjeve(kujt?dhekë?)përdoriminetrajtavetëshkurtratëbashkuara.•Tëdallojëtrajtëneshkurtërtëvetëssëparënjëjësmëngapjesëza më.•Tëdallojëtrajtëneshkurtërtëvetëssëtretëshumësungapjesëzau,qëshërbenpërtëformuarformënjoveproretëfoljeve.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha shqipe 9”,shkumësamengjyra,fisha.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Punohetushtrimi1nëfaqen183,sipaskërkesës.Nxënësitpunojnëme

grupedyshe.

Hapi II. Nxënësitzgjidhinmeshkrimushtrimet 2, 4dhe5nëfaqen183,sipaskërkesave,dheidiskutojnë.

Në ushtrimin 6,mësuesi/jasqaronsefjalamëështëtrajtëeshkurtërepëremritvetor, veta e parënjëjës, rasadhanoreose kallëzore.Kur ndodhet para foljes upërgjigjetpyetjevekujt? ose kë?.Më-jaështëpjesëzpërforcuese,ajomundtëhiqetpauprishurkuptimiifjalisë.

Hapi III. Në ushtrimin 7,mësuesi/jasqaronseuështëtrajtëeshkurtërevetëssëtretë,shumës,rasadhanore,kuripërgjigjetpyetjeskujt?.U-jaështëpjesëz,kurshërbenpër të formuar formën joveprore të foljeve.Kjo ilustrohetmeshembujtekëtijushtrimi.

Hapi IV. Ushtrimet 8, 9dhe10zgjidhenediskutohensipaskërkesës.Nëfund,bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimit,vlerësimipërarritjeneobjektivave

dhevlerësimiimotivuarmenotëidisanxënësvetënivelevetëndryshme.

Detyrë shtëpie: JepetUshtrimi11në faqen184dheushtrimengaFletorja e punës, f. 4,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Ushtrime për përemrat vetorë dhe trajtat e shkurtra


Metoda dhe teknika mësimore:Diskutim,punëedrejtuar,punënëgrup.

25


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarmitinpërhyjnitë.•Tëlexojëbukurmitindukeiupërmbajturrrjedhëssëngjarjes.•Tëdallojëngjashmëritëndërmjethyjnive,njerëzvedhedukurivenatyrore.•Tëdallojëdhetëinterpretojëfigurëneepitetitdhetëmetamorfozës,sifiguraqendroretëkëtijlloji.•Tëvlerësojëqëndriminetijnëraportmemitin.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletëformatiA4mengjyra,fjalormitologjik,CD,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimit

Hapi I. Stuhi mendimi. Rikujtonnjohuritëpërmitin.Mësuesi/jashkruannëqendërtëtabelësmeshkumësmengjyrë:MITETdhesëbashkumenxënësitribënpemënemendimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Narcisi

Teknikat dhe metodat:stuhimendimi,pemaemendimit,leximzinxhir,ditaridypjesësh,hartësemantikeepersonazheve,rrjetiidiskutimit.

Paskësajveprimtarienxënësit(dy–tre)lexojnëdetyrëneshtëpisë.Nxënësitbëjnëvlerësimepërpunëteshokëve.

Hapi II. NxënësveushpërndahenskedameinformaciontëshkurtërpërhistorinëeveçoritëedisaheronjvetëMitologjisësëGreqisësëlashtë.

përorigjinënebotës rrëfime të lashta përdukuritënatyrorelindën bashkë Mitetme kultet dhe festat formë e thjeshtë tregimi

mestrukturë personifikimi

Afërdita - ebijaeZeusitdheeDionës,porështëipërhapuredhemitiqëkalindurngashkumaedetit.Orët(stinët)eveshëndheuaparaqitënzotavetëOlimpit.Mbahetsiperëndeshaedashurisëdheebukurisë,poredheejetësnëpërgjithësidheepjellshmërisë.

Narcisi – djalëiperëndisëlumoreCefisdheinimfësLiriopa.Sipasmitit,pakpasilindi,eëmaetijpyetifalltarinTireziapërjetëgjatësinëetëbirit.Falltariiupërgjigjsedotërrontegjatënëqoftësenukdotëshikontevetveten.Narcisiishtenjëdjaloshmebukuritëjashtëzakonshme,qëkishterefuzuardashurinëe

26

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Mësuesi/jashkruannëtabelëtitullinemësimittëri:“Narcisi”dhe përzgjedhnxënësitqëdotëlexojnë.Mekëtëmetodëai/ajoujepmundësinënxënësvetëlexojnëtëgjithëdhetëkontrollohetleximi.

Gjatëleximitnxënësitdotënënvizojnëepitetetdheshprehjetfrazeologjike.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Edhenëkëtëtemë,nxënësitnjihenmenjëmitpërzotatdheheronjtë.Njëngaveçoritëemiteveështëseperënditësillennjësojsinjerëzit. -Gjeninëmitrastetkurpersonazhet:o dashurojnë (Jehonambetiemahniturngabukuriaedjalit...)o qajnë (Vajtuannëpyllnimfatereja...)o vuajnë (JehonavuanteatjengadashuriapërNarcisin....)o dënojnë (PerëndeshaedashurisëAfërditaendëshkoiNarcisin...)o hakmerren (Dëshiraenimfësupërmbush...)o vdesin(Narcisivdiq...) Përgjigjetiilustronimepjesëngateksti.

Ushtrimi 2.Ndaluninëngjashmëritëndërmjethyjnivedhedukurivenatyrore:Nimfa Jehonë-dukuriaejehonës;kthimiizëritmbrapsht.Afërdita - dashurianjerëzorekërkonpërkushtim,sakrificëdherespektndajatijqë

dashuron,sepsegjithkujtmundt’indodhëqëtëvuajëngamospërgjigjjaedashurisë(siçindodhiNarcisit).

Narcisi-luljaevdekjes.Tëdashuruaritevetvetesdhemohimiitjetrittëçonnëvuajtjetëmadhederinëshkatërrim.

Ushtrimi 3.Ritregonimefjalëttuajapërmbajtjenekëtijmiti.Nxënësveurikujtohetskemapërmbledhëseepërmbajtjes.

Kur e ku zhvillohet ngjarja? Cili është mesazhi?

Si shkoi Narcisi drejt rrugës tragjike? Përmbajtja Cilat janë personazhet?

Çfarë dënimi rëndonte mbi Nimfën Jehonë?

tëgjithanimfave.AiundëshkuangaNemesi,qëinxitinjëdashuritëçmendurndajvetvetes.UdashurameimazhinevetqëreflektohejnëujineburimitRamnusia.Umbytnëujë(raapoeshtynëperënditë)dheushndërruanëlulenqëmbanemrinetij.

Nimfa Jehonë (Ekoja)- njëranganimfatemaleve,bijëeAriasdheeGjeas.UdashuruamëkotmeNarcisinqëerefuzoi.Edrobiturngadhimbja,nimfaufshehnëpyllkuvazhdoitëtretejderisaimbetivetëmzëri.

(PërhollësitëtjerarrethfiguravemitologjikeshihFjalorin mitologjik.)

Pse e ndëshkoi Narcisin perëndesha Afërditë?

Si ndodhi që Narcisi shkoi drejt rrugës tragjike?

27


juha shqipe 9”

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Nëkëtëveprimtarinxënësitdotëndalenteveçoritëerrëfimit mitologjik.Nxënësitdotëndahennëgrupedhedotëflasindukeilustruar.GrupiI. Flisnipërrrëfimineveprimeve,p.sh.:

po gjuante, hodhi sytë përqark, thirri me të madhe, vështroi përqarketj.GrupiII. Dialogu:Hej, kush është këtu? Këtu! Shpejt, eja këtu tek unë!GrupiIII. Përshkrimiimjedisit:

pyll i dendur, nuk dukej asnjeri, burim me ujë të ftohtë.GrupiIV. Ushtrimi 5.Përshkrimiiliqenit,kushehvetentëpasqyruar,përshkruhet

simjedisivirgjër.Cilat janë ato detaje që e shprehin këtë? Derinëatëditënëujëtekëtijburiminukkishtevënëbuzëtasnjëbariapo

ndonjëdhimali,mbiujëtetijnukkishte...ishteikulluar.Për çdo grup do të dalë një përfaqësues, që do të japë zgjidhjen e detyrës.

Mësuesi/japlotësonnëtabelë:

Hapi V. Ushtrimi 6.NxënësitdotëpërqendrohentepersonazhetNarcisidheJehona.Ukërkohettëgjejnëepitetetnëtekstdhet’iushtojnëedhetëtjerapërtëcilësuarpersonazhet.Kyushtrimpunohetme hartën semantike të personazheve.

vetveten→ibukur,idashuruar. mjedisin→içuditur. nimfat→izemëruar,kryelartë. perëndeshënAfërditë→zemërgur.

vetveten→edënuar,fatzezë. mjedisin→eheshtur. Narcisin→ehutuar,emahnitur,epërbuzur.

Përkëtëushtrimnxënësitdo tëgjejnëdetajetartistikeme tëcilatpërshkruhetvuajtjaeNarcisitdhefundiitijtragjiksipasshkallëssërritjessëemocionit,ngavuajtjanëfundtragjik.

Hapi VI. Ushtrimi 7.Nxënësitdotëpunojnëmeditarin dypjesësh.

rrëfimiiveprimeve Veçoritë e rrëfimit mitologjikpërshkrimiimjedisit

dialogu

Mësuesi/japërzgjedhdisanxënësqëdotëbëjnëkomentin.Ushtrimi 8.Kjoveprimtarizgjatderinë10minuta.

Detajet artistikeNarcisiharroigjithçka:-nuklargohejdotngaburimi-nukiashqistesytëpamjessëvet-asnukhante,asnukpinte,asnukflinte-kulmiidëshpërimit-potretejsivesë-irraskapitur-mezëtëshuar

Komenti im

Narcisi në raport me:

Jehona në raport me:

28

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” - Cila është metamorfoza që ndodh në këtë mit?

Nxënësitdotëilustrojnëmendiminmepjesëngateksti.- Pse Narcisi quhet sot Lulja e Vdekjes?

Gjenifjalinënëtekstdheargumentoni.

Hapi VII. Rrjeti i diskutimit.Mësuesi/jashkruannëtabelëpërtëdiskutuar.Çdomendimnxënësitduhettaargumentojnë.

PoMendonisedënimiqëidhaAfërditaNarcisitishteJo shumëirëndë?Pse?

Ndahennxënësitnëprodhekundërdukesjellëargumentetetyre.Nëfundnxirretpërfundimi.

Diskutim i ngrohtë:Mësuesi/jaështëivëmendshëmpërtënjohuredheqëndriminenxënësve.Shkruanpyetjen:

- Si do të vepronit ju, po të ishit në vend të personazhit apo perëndisë? Mekëtëveprimtari,mësuesi/jasynontënxisënxënësitdrejtnjëqëndrimikritik.

Hapi VIII. Ushtrimi 10.Këtëushtrimnxënësitdotapunojnënëfletoreneklasës,ndërsamësuesinëtabelëbënditarindypjesësh.

Nxënësitmundtëpunojnënëçift.Ushtrimitilihetnjëkohëpërt`umenduarprej5-7minutash.

Mësuesidotëdëgjojëtre-katërnxënëspaindërprerë,pamarrëpjesënëdiskutim,podukeinxiturqëtëjenësamëaktivëetëlirshëmnëshprehjenemendimeve.

Në fund të diskutimitmësuesi/ja bënnjë përmbledhje të interpretimit, dukeeshkruaratënëtabelë.

Fjalia Komenti im

Detyrë shtëpie.Jepetushtrimiirubrikës“Detyrë”.Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/jabënnjëvlerësimpërdetyratekryera,për

pjesëmarrjenenxënësvegjatëorëssëmësimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarpërrallënsillojtëletërsisëgojore.•Tëzbërthejëstrukturënepërrallës.•Tëdallojërolineparagrafëvenëçdoelementtëstrukturëssësaj.

29


juha shqipe 9”

Mjetet:teksti “Gjuha shqipe 9”,mjeteshkollore,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Nëkëtëorëmësimi,nxënësitdotënjihenmepërrallën,sillojiletërsisë

rrëfimtareletrare.Nëtematekaluaranxënësitjanënjohurmemitet.Mësuesi/jamundtëbëjënjë

përmbledhjetënjohurivetëmarranëvitetekaluarapërpërrallat.Injehmetemënere:“Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut”.Lexojnënxënësit

informacioninpërpërrallatnëfaqen2.

Veprimtari:DiagramiiVenit

Teknika e metoda e mësimdhënies:leximzinxhir,diagramiiVenit,praktikëedrejtuar,praktikëepavarur.

Nxënësitplotësojnënëfletoreneklasës,ndërsamësuesi/janëtabelë.

Hapi II. Mësuesi/japërzgjedhnxënësitqëtëlexojnëzinxhirpërrallën.Zgjedhjamundtëjetëerastitosedy–trinxënësqëlexojnëmëbukur.Gjatëleximitnxënësite tjerënënvizojnë figurat letrare, shprehjet frazeologjike dhe shprehjet ngagurrapopullore.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Përtëkuptuarpërrallënmësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjet.

- Përse vasha vendosi të ikë me të Paemrën?- Cilat janë vështirësitë që kapërcen djali?- Si iu shpërblye e mira që bëri?

Mitet- rrëfime të lashta

a. për origjinën e botës b. për dukuritë natyrore

- lindën bashkë me kultet dhe festat - formë e thjeshtë tregimi me strukturë

- personifikimi

Rrëfenja

Përrallat- tregime popullore ku gërshetohen elementet reale me ato fantastike- trillim i gjerë poetik, fantazia e

guximshme, e pasur- tema kryesore është:

a. e mira kundër së keqes, b. e bukura kundër së shëmtuarës,

c. virtyti kundër vesit- personazhet – pozitive dhe negative

- struktura – hyrja dhe mbyllja- mbizotëron fryma e aventurës

- ka të papritura.- gjuha popullore e pasur

- figuracion i fuqishëm- kthesa të papritura të ngjarjes

30

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.

Ushtrimi 1.Mësuesi/jainformonnxënësitpërstrukturënepërrallës.Përrallaështëendarënëparagrafë,tëcilëtjanëtëlidhurmenjëri-tjetrin,kusecili

sjellnjëinformaciontëri.Përçdoparagrafnxënësitdotëvendosinnjëtitulldhedotëanalizojnëdukeiupërgjigjurpyetjeve.

ParagrafiI-situata fillestare.- Kur zhvillohet ngjarja?- Me çfarë njihemi? (me temën)- Si e quanin njerëzit?

ParagrafiII-urdhri i ndaluar.- Ç’do të thotë për ju “urdhër i ndaluar?”- Përse vajza lidhi fjalën me të Paemrën?

ParagrafiIII-thyerja e urdhrit të ndaluar.Analizoni:-Kush ishte djali?

- Përse niset të kërkojë vashën?- Cili është elementi fantastik? - Çfarë parashikimi për jetën i kishte thënë në gjumë?

ParagrafiIV-ndërhyrja e heroit.- A mund të quhet djali hero?- Pasi lexoni fjalët e nënës, mendoni se djali duhej të hiqte dorë nga rruga e ndërmarrë?

ParagrafiV-peripecitë e heroit.- Cilat janë të papriturat, peripecitë e heroit?

- Çfarë roli luajnë ato në plotësimin e figurës së heroit?- A shërben ajo si një mjet për të shpërblyer heroin?

ParagrafiVI-takimi me ndihmësin.- A menduat se shqiponja mund ta vriste djalin?

- Çfarë mjeti stilistik përdoret në përrallë për të zgjidhur konfliktin?- Mendoni se mirësia shpërblehet?

ParagrafiVII-përdorimi i një ndërmjetësi për ndihmë.- Cili është mesazhi që nxirrni nga ky paragraf?- Çfarë mendimesh ju lindën kur shqiponja mbërtheu me sqep merimangën?- Cili është roli që luan merimanga?

ParagrafiVIII-mbërritja në vendin e synuar.- Mendoni se në këtë paragraf mund të përdoreshin më tepër detaje për udhëtimin e tyre deri në vendin e synuar?- Pse është përdorur një përshkrim i zhveshur?- Çfarë përshkrimesh dhe detajesh mund të përdornit ju?

Përkëtëpyetjenxënësitshkruajnënëfletorenetyre.Kjoveprimtarizgjatderinë5minuta.Mëpasdëgjohendypërshkrime.ParagrafiIX-arritja e synimit.

- Cilat janë synimet që arrin heroi?- A ishte e lehtë arritja e synimeve?

ParagrafiX–martesa.- A u vërtetuan fjalët që i tha Mira heroit në gjumë?- Fundi i përrallës mbyllet me fundin klasik të një përralle?

31


juha shqipe 9”

Përgjigjetenxënësvemësuesi/jaishkruannëtabelëteveçoritëepërrallës,qëupunuannëhapineparë.

Hapi V. Ushtrimi 2.Meqenëse në paragrafët përkatës, nxënësit, jo vetëmvendosëntitujt,poredheanalizuandukeilustruar,tashmëataekanëmëtëlehtëqëtëpërcaktojnësenëcilëtparagrafë mbizotëronrrëfimi,përshkrimiapodialogu.

Mësuesi/jaivënëpunënxënësit:-Gjenifjalëtkyç.orrëfimi→nëparagrafinepestë.opërshkrimi→isëBukurëssëDheut.odialogu→nëparagrafinegjashtë.

Hapi VI. Ushtrimi 3.Nxënësitnëpërmjetzhvillimittëushtrimeveunjohënmepërrallën,si:letërsigojore;meparagrafët,qëpërcjellinqëllimin,mesazhinepërrallës,pjesëmarrjeneelementitfantastik.Nëçdotekstrrëfimtarpërrallakastrukturënesaj.Nxënësitdotëpërcaktojnësecilëtparagrafëhyjnënëstrukturë.

oHyrja→paragrafi1.oZhvillimi→paragrafët2,3,4dhe5.oPikakulmore→paragrafi6.oMbyllja→paragrafi10.

Hapi VII. Mësuesi/jashkruannëtabelë:Gjuha e përrallësPërkëtëveprimtaripunonmetabelën:

Detyrë shtëpie.Rishkruani ata paragrafë të përrallës, të cilët do të donit t’indryshonit.

Mësuesi/janëfundtëorëssëmësimitbënvlerësiminenxënësvepjesëmarrës,dukemotivuarçdonxënësaktivnëzhvilliminetemës.

Bënivlerësimineorëssëmësimit.

Figuraletrare

Shprehjefrazeologjike

Fjalëtëmarrangagurrapopullore

Cilat? Siekuptoj?

32

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Të analizojëme shkrim rolin e personazheve të përrallës sipasmodelit tëdhënë.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneremësimore“Rolet e personazheve

të përrallës”dhemeobjektivinqëduhettëarrijnë,tëcilineshkruannëdërrasë.Rikujtohennjohuritëmbipërrallënnëpërmjetpyetjeve: - Si paraqitet rrëfimi i një përralle?

- Si i njohim personazhet?- Po karakterizimi i personazheve?

Rrëfimiipërrallaveparaqitetsinjëngjarje,nëtëcilënpersonazhetkryejnëveprimedheearrijnësuksesinnëçastetmëkulmoretëjetëssëtyre.

Nxënësitudhëzohentëlexojnëinformacioninnëfaqen24,dukepërzgjedhurmenënvizimeinformacioninenevojshëmpërpunënmeshkrim.

Hapi II. Nxënësitpunojnënëçiftpër10minuta.Ata,dukeumbështeturnëpërrallën“Djali, shkabonja dhe e Bukura e Dheut” analizojnëmeshkrimpersonazhet:dallimingaemri,paraqitjaejashtme,vendbanimi,mënyrasihyjnënëpërrallëdhesiështëfundiityre.

Heroi Djali Dërguesi Mira Antagonisti EPaemra Ndihmësi Shkabonja Marrësi EBukuraeDheutPersonazhetëtjerë:nënaedjalit,zogjtëeshkabonjës,gjarpriezhdërha,merimanga.

Hapi III. Nxënësit punojnë nëmënyrë të pavarur për të bërë analizën epersonazhevenëpërrallë,dukeundihmuarngainformacioniif.24.P.sh.:

Heroi,djaliështëpersonazhiqëmbanpeshënkryesoretëzhvillimittëngjarjeve.Aiështëdjaliinjënënetëvarfër,qëzotëronaftësitërrallanëkrahasimmedjemtëetjerë,qëdëshironintëBukurëneDheut...etj.

Dërguesi,Mira,ifletdjalitnëgjumëdukeenxiturqëaitëndërmarrëaventurëneguximshmepërtëgjeturtëBukurëneDheut...etj.

Nëfundtëorëssëmësimitmblidhenfletoretpër tëbërëvlerësiminetëgjithapunëve.

Rubrika: Të shkruaritTema: Rolet e personazheve të përrallës

Teknika dhe metoda:Diskutim,punëmeshkrim.

33


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëdallojëkurenjëjtafoljepërdoretsifoljendihmësedhesifoljemekuptimtëplotëleksikor.• Tëdallojëformatfoljoreqëformohenmeanëtëfoljevendihmëse.• Tëzgjedhojëformatfoljore,qëformohenmeanëtëfoljevendihmëse.• Tëformojëfjalikufoljetkamdhejamtëpërdorensifoljendihmësedhesifoljemekuptimtëplotë.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,fisha,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. ShkruhetnëqendërtëtabelëssëzezëtogfjalëshiKohët e foljes.Nxiten

nxënësittëthonëfjalëapofjalirrethkësajteme,pagjykuarrrethtyre.

tëpërbëra Kohët e foljes tëthjeshta

kanëfoljendihmëse nukkanëfoljendihmëse Shkrimiifjalëveafjalivendërpritetkurmbaronkohaecaktuar.

Hapi II. Mësuesi/japaraqetnjëtabelë,kuështëshkruartekstiifaqes185oseeshkruanatënëdërrasënezezë.Diskutohetrrethfoljevetënënvizuara.Sqarohenfoljetndihmësekamdhe jam,tëcilatpërdorensimjetegramatikorepërtëformuarkohëtepërbëra.

Hapi III. Nxënësithapintekstetnëfaqen185dhelexojnëshembujtmezgjidhjenpërkatëse.Diskutohetrrethfjalivepërtësqaruarkurfoljetkam dhejamjanëndihmësedhekurjanëmekuptimtëplotë.

Shkruhennëdërrasëtëzezëpërfundimet:oFoljetndihmëseiparavendosenpjesoressëfoljes.oFoljajamnukështëndihmëse,kurpërdoretnëkuptiminndodhem, gjendem.oFoljakamnukështëndihmësekurkakuptiminzotëroj.

Hapi IV. Paraqitetnëdërrasënezezënjëtabelëmezgjedhiminefoljevetëformësveproredhejoveprorenëkohëtepërbëratëtëgjithamënyrave,sipasmodelittëtekstit.Diskutohetrrethformaveqëmarrinfoljetndihmësekamdhejam.

Theksohetseajoqëndryshongjatëzgjedhimittëfoljevenëkohëtepërbëraështëfoljandihmëse.

Mësuesi/jathekson:oFoljandihmësekamshërbenpër të formuaredhe format foljorekam për të

shkruar, kisha për të shkruar.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Foljet ndihmëse


Metoda dhe teknika mësimore: Kllaster,punënëçift, diskutim,punëepavarur.

34

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Shkruhenshembujtetekstitdhesqarohetkuptimiifoljes.

oFoljandihmësejamvendosetparapërcjelloressëfoljeve,dukeformuarformatfoljorejam duke lexuar, isha duke lexuar.

Sqarohetkuptimiityrenëpërmjetshembujvetëtekstit.Hapi V. Punënëgrupesipasbankave.GrupiApunonushtrimet 1dhe3nëfaqen

186;grupiBpunonushtrimet 3(faqe186)dhe4(faqe187).Diskutohetpunaegrupeve.Hapi VI. Përtëmaturrendimentineorëssëmësimitjepetpunëepavarur.Nxënësit

ndahennëdygrupe.GrupitAijepetushtrimi 6,ndërsagrupitBijepetushtrimi 7.Bëhetvlerësimiipunëssëpavarurdheiorëssëmësimit.Detyrë shtëpie.Jepetushtrimi5nëfaqen187sidheushtrimengaFletorja e

punës, f. 5,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Foljet gjysmëndihmëse

Vështirësia:NiveliIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëdallojëfoljetgjysmëndihmëse.• Tëbëjëdalliminkurenjëjtafoljepërdoretsifoljegjysmëndihmësedhekur përdoretmekuptimtëplotëleksikor.• Tëpërdorëmekuptimineduhurnëfjalifoljetgjysmëndihmëse.

Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësamengjyra,fisha.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Vendosetnëdërrasëtëzezëtabelaeparapërgatiturmefjalitëetekstitnë

fillimtëfaqes188oseajoshkruhetparaprakishtnëdërrasë.Diskutohetmenxënësitetëgjithanivelevepërkuptiminefoljevetënënvizuara.

Bashkëmenxënësitarrihetnëpërfundiminse:oFoljetqëpërdorenmekuptimtëzbehtëleksikorquhengjysmëndihmëse.Sitëtillapërdoren:1.Foljakëpujorejam,kurështëpjesëpërbërëseekallëzuesitemëror.2.Foljetmevlerëmodale,tëcilatshprehinqëndriminefolësitpërvepriminqë

emërtonfoljavijuese,tëtillajanë:mund, duhet, do.3.Foljetqëshprehinmënyrënezhvillimittëveprimit,si:filloj, vazhdoj, mbaroj.Bashkëmenxënësitbëhetorganizuesigrafiksimëposhtë:

Metoda dhe teknika mësimore: Diskutim,organizuesigrafik,punënëdyshe,punëepavarur.

Foljetgjysmëndihmëse

Foljetqëshprehinmënyrënezhvillimittëveprimit

mund duhet do fillim vazhdim mbarim

FoljetmodaleFoljakëpujorejam

35


juha shqipe 9”

Nxënësiteshkruajnëorganizuesingrafiknëfletore.

Hapi II. Bashkëmenxënësitdiskutohenkuptimetefoljevegjysmëndihmësenëfaqen189. Sqarohennxënësitsenëdialektingegë,nëvendtëfoljesnëmënyrënlidhore,foljetmodalebashkohenmepaskajorengege:

- Duhet të vij atjesamëshpejt.(nëshqipenstandarde)- Duhet me ardhëatjesamëshpejt.(nëgegërisht)

-Saponisa të flas,raziljadhegjithçkauharrua.(nëshqipenstandarde) -Saponisa me fol,raziljadhegjithçkauharrue.(nëgegërisht)

Hapi III. Punë në dyshe.Sipasbankave formohendyshetdhepunohensipaskërkesave ushtrimet 1dhe2,nëfaqen190.Diskutohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ndahennxënësitnëdygrupe.GrupiApunonushtrimin3,ndërsagrupiB, ushtrimin 4.Punaepavarurndiqetngamësuesi/ja.Nëfundbëhetvlerësimi.Korrigjohendhevlerësohenmenotëdyfletorepërsecilingrup.

Bëhetvlerësimiiorëssëmësimit.Falënderonxënëstënivelevetëndryshmepërpjesëmarrjennëorënemësimitdhepërdhënienepërgjigjevetësakta.

Detyrë shtëpie.Jepetushtrimi5nëfaqen190dheushtrimengaFletorja e punës, f. 5,sipasniveleve.

Rubrika: Të lexuaritTema: Rinë Katerinëza (oraeparë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarrrëfenjënsillojinetregimit.• Të dallojë situatën fantastike ku zhvillohet rrëfimi nëpërmjet vendit dhepersonazheve.•Tëgjejëveçoritëepërbashkëtatërrëfenjësmepërrallën.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,mjeteshkollore,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/japaraqettemëneremësimore,tëcilëneshkruannëtabelë.

Mëpas,përmesteknikësPema e mendimit,rikujtonnjohuritëemarrapërautorinMitrushKuteli,sidhepërrrëfenjat:“Vendosa të shkoj në mërgim”dhe“Gjonomadhëe Gjatollinj”.përkëtëndihmohennxënësitedhemeanëtëpyetjeve:

- Kush është Mitrush Kuteli?- Ç’dini për të?- Ç’vepra të tij keni lexuar?- Cili është ndryshimi i këtij prozatori nga prozatorët e tjerë?

Metoda dhe teknika mësimore:pemaemendimit,DRTA,ditaridypjesësh,vështrimkrahasues.

36

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitsefragmentiështëshkëputurngatregimimetënjëjtintitull.

Hapi III. Dotëpunohetmeteknikën“DRTA”.Mësuesi/jadotëlexojëmendalesa,tëcilatjanëpërgatiturmëparë.Nxënësitdotë

sqarojnë,sëbashkumemësuesen,fjalëtdialektoreapofjalëtevjetra(arkaizmat).Paragrafi I. Hëna... derite...qivur të Kirolloit. Mësuesi/jadrejtonpyetjet:- Ku zhvillohet ky rrëfim? (vendi)- Kur zhvillohet? (koha, si kohë e ditës, është natë)- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?- Çfarë parashikoni se do të ndodhë?- Cilat janë detajet që ju bindin për parashikimin tuaj?Paragrafi II. U hoq... derite...Katerinëza i foli.Mësuesi/janukkomentonrrethparashikimittëbërënganxënësit.Përgjigjen,nëse

ishteisaktëapojokyparashikim,ataemarringjatëleximit.Mësuesi/jadrejtonpyetjet:

- Mbështetet ky tregim në rrëfimet fantastike popullore?- Për ç’element fantastik bëhet fjalë?- Cilat janë mjetet sugjestionuese që mbizotërojnë?- Si e përfytyroni Rinë Katerinëzën? Përshkruajeni atë duke përdorur detaje nga teksti.- Si mund ta përshkruani Kirolloin?

Paragrafi III. Sa i tretur je o im Zot...derite...emejtuar.- Përse M. Kuteli zgjedh pikërisht varrezat për të zhvilluar rrëfimin e tij:a) Për të treguar fatalitetin e vdekjes apob) forcën e dashurisë?Argumentonizgjedhjenealternativëssëdytë.

- Cili është mesazhi që merrni?oVdekjaetrimitnanjehsilexuesedhemenjëtemëtjetërqëkandikuarnë

historinëevendittonë,nëjetënsocialeekulturoretëpopullitshqiptar.- Mendoni se është një zgjidhje e rastësishme apo autori e ka sjellë për të

karakterizuar personazhin Kirillo?

mbart tiparet e prozës së shkruar

fjalë të gjuhës populloreshprehje frazeologjike Gjuha

Mitrush Kuteli

Dhimitër Pasko(emri i vërtetë i Kutelit)

veprarrëfen rrëfenjën për ngjarje

bashkëjetesë të dy tipave të shkrimit

ruan tiparet e prozës popullore

“Tregime të moçme shqiptare”përshtatje në prozë e Ciklit të kreshnikëve.

............................................................................................................. etj.

37


juha shqipe 9”

Fragmentingatregimi(rrëfenja)

Ç’ndjenjaemendimejushkaktojnëkëtofjalë?

Ç’tiparetëkarakteritdalinngakëtofjalë?

- Kjo e dhënë na ndihmon për të përcaktuar kohën e rrëfenjës?oPoaqerëndësishmenëjetë,salidhjaedytëdashuruarve,ështëedhelidhja

enënësmefëmijënesaj. Ku shprehet kjo në tregim?

Paragrafi IV. Vështronte... derite...së Rinë Katerinëzës.- Në ç’dilema i vendos autori personazhet?

Ndaluninëndjesitëekundërta.

Hapi IV. Nëkëtëetapëmësuesi/jamundtëpunojëmeteknikënDitari dypjesëshosemeorganizuesingrafikpërtëkomentuarndjesitëekundërtatëpersonazheve.

Ushtrimi 4.

Mësuesi/jaulënxënësvenjëkohëtëmjaftueshme7’-10’dheukërkonmendimet,tëcilatishkruannëtabelë.Duhenshmangurpërsëritjet.Nëseështëenevojshmemësuesijepmendiminevetdukeshtuarnjëkolonëmetitullkomentiimësuesit.

Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.-Flisnipërveçoritëe përbashkëtatëkësajrrëfenje(tregimi)mepërrallën.Çdotipardotëplotësohetmetëdhënangafragmentiitregimitnëpërmjetfjalive

dhefjalëvekyç.

Rrëfenja Përralla

a.Komunikimi“ifshehtë”irrëfyesitmelexuesin.E askush s’duhej të dinte besën e martesës së tyre...

b.Elementifantastik.Trak-trak, kërcitnë ca drrasa që thyheshin; drrasat e qivurit të Kirollojit.

c.Dialoguipasurmeshprehjepopullore.- O im-zoti KirolloAs unj veshin më dëgjoAs zgjat krahun më shpëto...

d.Gjuhadialektore.Ndenjnë në një tjatër varr...

e.Dëshirapërshndërrim(metamorfoza).- Ç’do deshe të bëhej ti, o im-zot?- Qiparis, o vasha ime.- Edhe unë dhriz’ e bardhë...

Paragrafi Komenti im

ose

38

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Paskësajmerretpërkrahasimnjëpërrallëdhemësuesisëbashkumenxënësit

ndaletnëpikatemësipërme:a.Kujtonisikomunikonautoriipërrallësmelexuesin(hyrja,mbyllja,gjatërrëfimitetj.)b.Jofrymorëtshpirtëzohen.c.Gjuhaepërrallësështëembushurmeshprehjepopulloreearkaizma.ç. Murosjae tëgjallëveosesjelljae tyreprapënë jetë;shndërrimi iprincitnë

bretkosë,ivajzësnëzogetj.

Detyrë shtëpie.Zgjidhninjëngaalternativatedetyrësnëf.28.Udhëzohennxënësitqëdetyrae

parëlidhetmeshumëelementedheduhetvënënëplantëparëfantazia,poredheshfrytëzimiiskenavengafilmatqëatakanëparë.Ndërsaalternativatjetërlidhetmëtepërmendjenjatetyrenënjëraport krejtësisht personal.

Vlerësimiiorëssëmësimitdheinxënësvepjesëmarrës.

Rubrika: Të lexuaritTema: Rinë Katerinëza (oraedytë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdëshmojëvjetërsinëekohëssëngjarjesnëpërmjettëfoluritdheveshjevetë

personazheve(tëarbëreshëve).•Tëgjejëshprehjetërrallafigurative,tëcilatnxitinimagjinatënelexuesit.•Tëpërshkruajëmjedisindhegjendjetshpirtëroretëpersonazheve.•TëvlerësojëveçoritëgjuhësoretëMitrushKutelit.•Tëvlerësojëstilinekëtijshkrimtari.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabelë,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jadotanisëkëtëorëmësimidukekontrolluardetyrateshtëpisë.Pesënxënësdotëlexojnëdetyrën.Janënxënësit,ataqëdotëvlerësojnëpunën

eshokëve.Mësuesi/jaubënkëtopyetje:

- Përse vlerësuat këtë detyrë? - Cilat janë ndryshimet ndërmjet dy alternativave të detyrave?

Nxënësitmund të citojnë ato shprehje, përshkrime që u kanë pëlqyermëshumë.

Hapi II. Ushtrimi 6.Nxënësitdotënxjerrinngatekstidetajetqëdëshmojnëpërvjetërsinëekohëssëngjarjeve.

...Kirollojmeopingatelatine...

...Katerinëzarrintetanithikrye-unjur,sinuseenusëruar...memandilezënnëdorënemëngjër...

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim,leximidetajuar,punëmeshkrim,kllaster.

39


juha shqipe 9”

Ushtrimi 7.Nxënësitdotëgjejnëshprehjetërrallafigurative,figuraletrare,qëpërdorennëpërshkrimetëmjedisit.

NxënësiI→mjedisi:hëna e ruante; hija besnike; hëna e larë ndë ar, e ndë ergjënd; re si linja të bardha; mermer i bardhë si borë.

NxënësiII→personazhi:me gojë e zemër plot, si rusp e shkruar ruspi, si nuse e nusëruar, hapi gojën.

NxënësiIII→gjendjashpirtërore:sikur bredhin në qiell, tjetër gja më të ëmbël as që ka ...etj.

Nxënësitplotësojnëtabelën:

Hapi III. Nëkëtëetapëdotëpunohetteknika“Punë me shkrim”.Klasandahetnëgrupe.Paspërfundimittëushtrimitmësuesi/jaështëiinteresuar

tënjohëdhetëvlerësojëbotënimagjinaretënxënësit,qëështënxiturngafigurat,shprehjet,përshkrimet.

Punë në grupe.Dukepërdorurshprehjet,figuratletrarebëninjëpërshkrimsieparafytyrojmë:

GrupiI -mjedisin. GrupiII -personazhet. GrupiIII -Simundtëpërshkruanigjendjenetyreshpirtërore? -Cilatjanëngjyratqëdotëpërdorninëpërshkrim?

Hapi IV. Ushtrimi 8.Nxënësitdotëkujtojnëndonjëbaladëtjetër,kuivdekuridheigjallibisedojnëmestyre.

- Çfarë elementesh të përbashkëta do të gjenit?- (varrezat,yjet,nata,ngjyraemykut,ebaltësetj.)

Hapi V. Nëkëtëetapëdotëpërdoretteknika“Kllaster”.Ngatëgjithainformacionetemarra,nxënësitduhettëdallojnëveçoritëgjuhësore

tëkrijimtarisësëKutelit.

Figuraletrare Lloji

Shprehjafigurative

bashkëbisedimmelexuesin mbartkarakteristikatëprozëspopullore

përdorkohëneshkuar përdorfjalëtëvjetradhedialektore

Veçoritë gjuhësorepasuesigjuhëssërilindësve rënietëtingujvenëfjalëpërtëruajtur

ritminebrendshëm(muzikalitetin)

Informacioniplotësohetngamësuesinëtabelëngapërgjigjetenxënësve.

bashkëbisedimmelexuesin rrëfenrrëfiminpërngjarjen

përdorshumëfiguraletrare Veçori të stilit shprehjetërralla

bashkëjetojnëdytipatëshkrimeve

prozatradicionaleprozamoderne

40

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinetregimitpsikologjik.•TënjihetmeelementinkarakteristiktëprozëssëMopasanit.•T’ipërgjigjetpyetjevepërfragmentetetregimit.•Tëkomentojëlidhjenlogjikendërmjetfjalëve: halucinacion→frika→nënvetëdija realja→gjakftohtësia→vetëdija•Tëdiskutojërrethndjenjëssëfrikësdhevetmisë.•Tëshpjegojëdomethënienefjalisësëfundittëtregimit“...se ai është... vetëm

se unë jam vetëm”.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilëneshkruannë

tabelë:“Ai”.Shpjegohenveçoritëetregimit.Pastajnxënësveiutërhiqetvëmendjatepikturanëfaqen30.Ukërkohettëzbulojnëmisterinepërbashkëtqëlidhkëtëpikturëmetitullinetregimit“Ai”-sinjëipanjohuraposipjesaepanjohurevetvetes.

Hapi II. Mësuesi/jazgjedhnjënxënëstëlexojëfragmentin.NxënësitnjihenmeautorinfrancezGideMopasandhemeveçoritëeprozëssëtij.EmriiplotëitijështëAnriReneAlberGidëMopasan.Kalindurmë5gushttëvitit1850.

(JepetnjëinformacionishkurtërpërjetëndheveprëneMopasanit).

Hapi III. Ndahettregiminëfragmente:FragmentiI.Kur dal nga apartamenti... për t’i prekur supin.FragmentiII. Dora më ndeshi... Natyrisht nuk isha fare i qetë.FragmentiIII. Bëra disa hapa... Kjo kishte marrë fund!FragmentiIV. Që nga ajo kohë... se unë jam vetëm!Nxënësitdotëpunojnënëçiftpërtënxjerrënjëpërfundimdhepërtëpunuarnë

njëkohëtëshkurtër.Ata do t`u përgjigjen pyetjeve, qëmësuesi u shpërndannë skeda.Përgjigjet

nxënësitdot’ishkruajnënëfletore.Pyetjet për fragmentin I:1.Fjaliahyrëseetregimitështëndryshe(përngandërtimi),potakrahasojmëme

hyrjetevepravetëtjera,ciliështëdetajiqënaparalajmëronsedotëndodhëdiçka?2.Ciliishtemendimiiparëqëjuerdhinëmendje?3.Psepersonazhinukpatifrikë?Argumentodukeilustruarmefjalëapofjalingafragmenti.Pyetjet për fragmentin II:1.Cilatjanëdetajetqëpërshkruajnëfillimineankthit,buriminefrikës?2.Cilat janë detajet që tregojnë përmendime të arsyeshme, pa emocion?

Shkruajini.

Rubrika: Të lexuaritTema: Ai (oraeparë)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:parashikim,lexim,bisedë,punënëçift.

41


juha shqipe 9”

3.Ciliështëshpjegimiqëdot`jubënitdyfjalive: ...Kalovanjëhalucinacion,kaqishte. ...Natyrisht,nukishafareiqetë.Pyetjet për fragmentin III:1.Cilatjanëveprimetqëbënpersonazhipërt’itreguarvetesseainukkafrikë,

porështëisigurt?2.Aështëiqetëpersonazhi?Ilustromefjali.3.Midisvetëdijesdhenënvetëdijeszhvillohetnjëluftëefrikshme.Nëç’paragrafëegjetët?Pyetjet për fragmentin IV:1.Aishfaqetmëaivizioni?2.KundodhetAi?Gjenifjalëtkyçdhebënikomentintuaj.Përkëtëdotëpunohet

meteknikën“Ditari dypjesësh”.

Mësuesi/japërzgjedhpërfaqësuesngaçiftetqëdotëlexojnëpërgjigjet.Aktivizonnxënësitetrinivelevedheshkruannëtabelëpërgjigjetqëdot’ihyjnënëpunëdhedotandihmojnëpërtëzhvilluarveprimtaritëdheushtrimetetjera.

Hapi IV. Ushtrimi 3.Terubrika“Reflektimi kuptimor”.-Ç’dotëthotëpersonazhinëfundtëtregimit“...sepse ai është, ...vetëm se unë

jam vetëm”.Nxënësitdotëndihmohenngamësuesi/japërtëkuptuarmësaktëseç’kadashur

autoritëzbulojëtekindividualitetiinjeriutmepyetjen:- Personazhi ynë ka frikë nga Ai, ka frikë nga vetmia?Shpjegimet,analizaenxënësvepërkëtëfjaliduhenkontrolluarngamësuesipër

tëmosdalëjashtëtemësdhepërtëmospërsëriturmendimet.Ushtrimi 4.Komentonilidhjenlogjikendërmjetfjalëve:Halucinacion→frika→nënvetëdija (Mund të jetë e nevojshme qëmësuesi ta

shkruajënëtabelëshpjegiminekëtyrefjalëve.)Realja→gjakftohtësia→vetëdija

Hapi V. Diskutohenushtrimet5,6dhe7.Dotëzhvillohetnjëdiskutimilirshëm.Dynxënësdotëtregojnëndonjërastkur

kanëndierfrikë.Ushtrimi 6. - Pse në përgjithësi njerëzit kanë frikë nga vetmia?Mund të përdorenmendime të psikologëve rreth kësaj pyetjeje, shpjegimet

shkencoreqëatabëjnë.Ushtrimi 7. - Si mund të shmanget frika sipas jush?

Detyrë shtëpie.Përpiqunitëshkruaniedhejunjëtregimpsikologjikpërndonjërastkurkenipasurfrikëngavetmia.Bënikujdesnëstrukturënetregimit.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimipërnxënësitpjesëmarrësdhemendimetetyre.

Fjalët kyçAi është përpara dyerve, në

dollapinembyllur,nënshtrat,nëtëgjitha qoshet e errëta, në të gjithahijet,aiështëprapameje.

Komenti i nxënësit-Ai(frika)shfaqetvetëm:-nëerrësirë-ështëreagiminënvetëdijes-frikaetëndjeritvetëm-shfaqettenjeriuqënëfëmijëriederisa...

42

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojësenëcilënvetëështëshkruarrrëfimi.•Tëgjejënëtekstdetajetqëpërdorautorinëpërshkriminepersonazhit,gjendjes

psikike,gjendjessëturbulluar.•TëvlerësojëveçoritëestilittëMopasanitnëtregim.

Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitdukelexuardisangadetyrateshtëpisë.

Nxënësitdotëvlerësojnëpunëneshokëvedukeargumentuarnëndërtiminestrukturëssëtregimit,ngjarjen,përshkriminefrikës.Mësuesi/jabënvlerësiminpërfundimtarpërpunënenxënësve.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 8. - Në cilën vetë është shkruar rrëfimi?Nxënësi–Rrëfimiështëshkruarnëvetëneparë.Autoriiakadorëzuarrrëfimine

tijprotagonistit.Pse?1)Përjetimiisituatëssëankthit,tensionit,frikës,gjendjespsikologjiketëpersonazhit

krijonnjësituatëterrori,qëpërjetohetngalexuesi.2)NisurngaveçoriaekrijimtarisësëMopasanitqëanalizon, ibënnjëstudim

natyrës shoqërore tëmendimit, të individualitetit të njeriut, që bën një tregim tëvërtetë,realist.

Ushtrimi 9.Nxënësitdotëshkruajnëdetajetnëfletoredukepunuarnëçift.Mëpas,mësuesi/jaushkruannëtabelëdetajetelexuarangapërfaqësuestëçifteveqëpërzgjedh.

Objektet e dhomës: deraeshtyrë,zjarrinëvatër,kolltuku,dollapi,shtrati, njeriuipanjohur,halucinacioni....Halucinacioni (i panjohuri): Njërikrahivarej,rrintekëmbëmbikëmbë,kokaishtembështetur paknëtëmajtëtëkolltukut...Gjendja psikike e personazhit: Kalovanjëhalucinacion...nukkishaasnjëturbullimmendor...natyrishtnuk

ishafareiqetë...uzgjovaipërhumbur...kamfrikëtëjemvetëmnatën... Mjaftmë,nëemërtëZotit!Nukduatëmerremmëmetë...Ushtrimi 10.Plotësohetnëlibër.

- Nisur nga detajet, si do ta përshkruanit personazhin e tregimit?Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyrepërrreth15minuta.Dotëdëgjohentri-

katërpunëtënxënësve,dukebërëdhevlerësimetepunësngavetënxënësit,dhemëpasngamësuesi/ja.

Rubrika: Të lexuaritTema: Ai (oraedytë)

Teknika dhe metoda e mësimdhënies: Punënëçift,pemaemendimit.

43


juha shqipe 9”

Hapi III. NëkëtëetapënxënësitdotëbëjnënjëpërmbledhjetënjohurivepërautorinGideMopasandheveçoritëestilit,tëndërtimittëtregimitmeteknikën“Pemae mendimit”.Nxënësitdotëpunojnënëçiftnëfletoretetyre.Mëpas,mepërgjigjetepërfaqësuesvetëçifteveqëmësuesipërzgjedhpërtëvlerësuar,plotësonpemënemendimitnëtabelë.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Ushtrime për foljet ndihmëse dhe gjysmëndihmëse


Vazhdonplotësimiipemëssëmendimit.Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesi/javlerësonnxënësitqëmorënpjesënëorën

emësimit,nxitdhenxënësitqëishinmëpakaktivë.

Detyrë shtëpie. Ripunojeni punimin e orës së kaluar, duke shkruar një esepsikologjiketëshkurtërmetemë:“Frikëngavetmia”.

objektevepërdoriminedetajeve gjendjespsikologjike

shkrimtarrealist GideMopasan studimanalitikinjeriutdhemendimitshoqërorAi rrëfimnëvetëneparë nëgojëneprotagonistit

tregimi psikologjik hyrja struktura zhvillimi mbyllja

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• T`i konkretizojë njohuritë emarra për përdorimin e foljeve ndihmëse dhegjysmëndihmëse.•Tëshkruajënëformëneduhurfoljetndihmësekam e jamnëmënyraekohëtëndryshme.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha shqipe 9”, tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jadëgjonmevëmendjepuniminedetyrëssështëpisë.Aktivizon

dynxënëstënivelevetëndryshmetëlexojnëfletoret.Nganiveliidetyrësshikohetpërgatitjaenxënësve.Paqartësitëqëmundtëkenënxënësitplotësohennëkëtëorëushtrimesh.

Metoda dhe teknika mësimore: punënëgrupe,punëedrejtuar,diskutim,stuhimendimesh,punëepavarur.

44

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II. Punohenushtrimet.

Ndahennxënësit në dy grupe sipas bankave.Njërit grup i jepetushtrimi 1,faqe191,ndërsatjetritushtrimi 2, faqe192.Diskutohetpunaesecilitgrup.Bëhenvlerësimeteduhuranëfillimnganxënësit,pastajngamësuesi/ja.

Punohetushtrimi 3nëfaqen191.Nëfillimdiskutohetpërformiminefjalive,pastajnxënësitformojnëfjalitësipaskërkesës.

Njëzgjidhjeemundshmeeushtrimitmundtëishtekjo:1.Sotkishapërtëlexuarnjëlibërtëbukur.2.Nesërkemipërtëbërëshumëdetyra.3.Nëdarkëishimdukepirëkafemeshokët.4.Nukkamkohë,sejamdukeshkruarnjëese.

Punohetnganxënësit sipaskërkesës ushtrimi 4,faqe191.Ushtrimi 5,faqe191,plotësohetdukevendosurkuduhetfoljetqëjanënëfund

tëushtrimit.Ushtrimi 6,faqe192,veprohetnjëllojsitekushtrimi5.Ushtrimi 7 plotësohet sipas kërkesës.Aktivizohen dy nxënës të niveleve të

ndryshmetëthonëcilat folje janëpërdorursi foljegjysmëndihmësedhecilat janëpërdorurmekuptimtëplotëleksikor.

Ushtrimi 8mundtëzgjidhetkështu:1.Nukmundtëkaloshpamësuar.2.Duhetqeverisurvetja,pastajtëtjerët.3.Domenduarmirëkjopunë,pastajtëvendosim.4.Nisatëshkruajpoezi.5.Vazhdojt’ipërsërisçdomëngjespjesëtqëdotërecitojparashkollës.6.Pushoisërrahurizemraenjënjeriutëmirë.Bëhetvlerësimipërorënemësimitdhevlerësimiimotivuarmenotëidisanxënësve

tënivelevetëndryshme.Sipaskohësqëmbetetnëdispozicion,mësuesi/japunonedheushtrimetëFletores

së punës.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi9nëfaqen192dheushtrimengaFletorja e punës, f. 6-7,sipasniveleve.

•

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Kategoria gramatikore e diatezës

Vështirësia:NiveliIV

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëdallojëkatërdiatezatefoljeve(veprore,pësore,mesoredhevetvetore).• Tëpërdorënëfjalifoljetëndryshmenëdiatezëneduhur.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,shkumësamengjyra.

Metoda dhe teknika mësimore:Stuhimendimesh,pemaemendimit,diskutim,punëepavarur,organizuesigrafik,Çfarë?Eçfarë?Potani,çfarë?

45


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Stuhi mendimesh.Mësuesi/jainxitnxënësittëkujtojnëçfarëkanëmësuar

për foljen.Mendimet e nxënësvepër foljenmësuesi/ja i përmbledhnëpemënemendimit,tëcilënevizatonnëtabelëmeshkumësamengjyra.

ndihmëse gjysmëndihmëse

vetat kohët

foljepavetore mënyrat

foljenjëvetore Folja kalimtare

zgjedhimi jokalimtare

joveproreveprore

Hapi II. Rikujtohennjohuritëpërformënveproredhejoveproretëfoljeve,dukeinxiturnxënësitmeanëtëpyetjeve:

-Si formohet forma joveprore e foljeve?-Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me pjesëzën u?-Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me foljen ndihmëse jam?

Hapi III. Vendosetnëdërrasëtëzezënjëtabelëkartonimefjalitëefaqes193.Nëtëjanënënvizuarfoljetetheksuaranëtekst.Diskutohetmenxënësit:

-A janë në formën veprore apo joveprore foljet me të zeza? -Kush e kryen apo e pëson veprimin e shprehur nga këto folje? Diskutohetpërçdofolje.Shkruhetnëdërrasëtëzezëkuptimiidiatezës.

Diatezaështënjëkategorigramatikoreefoljesmetëcilënshprehetlidhjamidisveprimittëemërtuarngafoljadhekryefjalëssëfjalisë.

Bashkëmenxënësitargumentohetsekurfoljaështënëdiatezënveprore, pësore, mesoredhevetvetore.Përdorenshembujtetekstitpërilustrim.

Bëhetorganizuesigrafikpërdiatezatefoljes.

Diateza

veprore pësore mesore vetvetore

Diateza Folja në formën Folja në formën Veprimin e kryen Veprimin e pëson veprore joveprore kryefjala kryefjala

Veprore + +Pësore + +Vetvetore + + +Mesore + +

46

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Diskutohentëpërbashkëtatdhedallimetqëkanëdiatezatnëgjuhënshqipe.

Hapi IV. Punohetrubrika Ushtrime.Ushtrimet 1dhe5(faqe194-195).Ushtrimi 5mundtëzgjidhetkështu:

1.veprore Pastruesjalanshkallët. 2.pësore Fëmijaulanganëna. 3.vetvetore Fëmijëtulanënëdet.

Hapi V. Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdukevizatuartabelënemëposhtmenëdërrasëtëzezë.Bashkëmenxënësitarrihetnëkëtopërfundime:

Detyrë shtëpie. JepetUshtrimi5nëfaqen195dheushtrimengaFletorja e punës, f.8-9,sipasniveleve.

Çfarë?Diatezaështëkategorigramatikoreefoljes.

Meanëtësajshprehetlidhjamesveprimittëemërtuarngafoljadhekryefjalëssëfjalisë.

E çfarë?Diatezatefoljesnëgjuhënshqipejanëkatër:1. veprore2. pësore3. mesore4. vetvetore

Po tani, çfarë?Diatezaveproreshprehetmefoljenëformënveprore.Diatezapësore,vetvetoredhemesoreshprehenmefoljenëformënjoveprore.

Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Frika dhe misteri në arte

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasërrethndjenjëssëfrikësdheankthitnëjetënepërditshme.•Tëshpjegojëlidhjenefrikësmemisterin,tëpanjohurën.•Tëflasërrethtematikës(horrorit)nëkinematografi.•Tëshprehëopinioninetijpëranëtpozitivedhenegativetëkëtijlloji.

Mjetet:teksti “Gjuha Shqipe 9”,pamjetëfrikshme,foto,pamjefilmike,DVD“Harri Potteri”,“Drakula”,video,TV.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesjaeniskëtëtemëmësimidukeinjohurnxënësitmetitullin:“Frika

dhe tmerri në arte”.Përkëtëtemënxënësitkanëlexuardhemësuarnëtemën“Ai”,njëtregimpsikologjik.Nxënësitlexojnënëfaqen32adheb.

Nxënësitshprehinmefjalëtetyresecilatjanëgjëratqëkanëfrikë,qëitrembinmëshumë.Gjatëtëfolurittënxënësvemundtëketëgjëratëpërbashkëta,porduhettëbëjnëkujdesnëindividualitetineinterpretimittëndjesive,përjetimeve,dukeshmangurpërsëritjen.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë,Di–Duatëdi–Mësova.

47


juha shqipe 9”

Hapi II. Lexohetpikab.Mësuesi/jadotëpunojëmeteknikën“Di – Dua të di – Mësova”.Nxënësitpunojnë

nëtëmajtëtëtekstitmefragmentindukevendosurshenjatpërkatëse.Mësuesi/japlotësonnëtabelëpërgjigjetenxënësve.Kjoveprimtaridotëzgjasë

derinë15minuta.(Mësuesi/jajepinformacionpërlindjenekëtyreskenave,tëkësajletërsienëAngli,

ndonjëpersonazhetj.)

Hapi III. Ushtrimi 3.Nxënësitkanëpunuarqënëklasëne6-tëpjesëngalibri“Harri Potter”dhemundtëkujtojnëndonjëskenëprejtij.

Mësuesi/javendosnjëDVDmefilmin“Harri Potter”dhezgjedhnjëpjesëngaseritëefilmave.Pasfilmitudrejtonnxënësvedisapyetjepërdiskutim:

-Cila ishte skena më e frikshme?-Çfarë emocioni ndjetë?-Si mund të jetë realizuar teknikisht kjo skenë?-Ç’ndodh kur njeriu ka frikë?Nxënësitflasin,dëgjojnë,diskutojnëpërkëtodhetëtjerapyetjeqëulindin.

Hapi IV. Ushtrimi 4.- Cili prej jush ka lexuar librin “Drakula” ose ka parë filmin?Nxënësitlexojnëinformacioninmbikëtëlibër.Krahasojnëpërshkrimetmeskenat

filmike:-Çfarë kishit imagjinuar në mendjen tuaj?- A kishte gjëra të përafërta me skenat filmike?-Cilat përshkrime ju pëlqejnë më tepër?

Hapi V. Ushtrimi 5.- Po ju a jeni dhënë pas këtyre filmave? Pse?- Çfarë funksioni luajnë ato? Si mendoni, këta filma realizohen për të tmerruar

njerëzit apo përcjellin ndonjë mesazh pozitiv?

Hapi VI. Ushtrimi 6.a) Pse ndalohet të ndiqet nga fëmijët filmi, kur është me skena tmerri e dhune?b) Duke u nisur nga mosha e fëmijëve, dëmtimet psikologjike, pasojat që

shkaktojnë: cilat janë gjurmët që lënë filma të tillë?Mendimetenxënësveshkruhennëtabelëngamësuesi/ja.Nëfundtëorëssë

mësimit,mësuesibënvlerësimepërnxënësitpjesëmarrës,shpjegimetetyre.

48

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanithistorik.•Tëhulumtojërrethhistorisësështetittëpavarurshqiptarnëvitet1450-1458nën

udhëheqjeneGjergjKastriotSkënderbeut.•Tëdallojënëfragmentinedhënëkohëndhevendinezhvillimittëngjarjevenë

këtëroman.• Të përshkruajë personazhet reale dhe të trilluara, duke umbështetur në

fragmentinedhënëdhenëinformacioninqëkahulumtuar.•Tëshprehëmendimetetijlidhurmelinjat,qëtrajtohennëfragment.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”,materialngavepra“Gjergj Kastriot Skënderbeu dhe Lufta shqiptaro-turke e shek. XV”,fotongaBeratidhengaKalajaekëtijqyteti,vargjenga“Kënga e Beratit”,eGavrilDarës.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Punë përgatitore.Nxënësitkanësjellëinformacionetëmarrangaveprahistorikembiluftënshqiptaro-

turkedhepërforcimiishtetittëpavarurshqiptarnë1450-1458,nënudhëheqjeneSkënderbeut.Nëklasëjanëshpërndarëfoto,pamjengaBeratidheKalajaeBeratit.Nxënësitdotëbëjnëkujdestëmospërsëritininformacionet.Mësuesi/jashkruannëtabelë(oseushpërndannxënësvenëfletëformatiA4vargjengapoema“Kënga e Beratit” (GavrilDara)oseekashkruarvetë,parapërgatiturnëtabakletre).

Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit “Pas betejës”,autorindheromaninngaështëshkëputur.

Hapi II. Nxënësitdotëlexojnënëheshtje,dukenënvizuarmelapstëkuqkohënkurzhvillohetngjarja,ndërsamelapsblunënvizojnëshenjatqëtregojnëvendinkuzhvillohetngjarja.Mësuesiushpërndanskedamepyetjet,nxënësitpunojnënëçiftpërfragmentinedhënë.

Skedat:1.Llojiiromanit.2.Temapërtëcilënflet.3.Cilënperiudhëkohorepërfshinkyroman?4.Nëç’vendzhvillohetngjarja?5.Cilatjanëpersonazhet?6.Kushrrëfen?7.Nëcilënvetëtregohenngjarjet?Nxënësitpunojnënëçiftnëfletoretetyrepërtëdhënëpërgjigjetësakta.Mësuesi

dotëaktivizojëdygrupenxënësish,përgjigjetetëcilëvedot’ishkruajënëtabelë.

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas betejës(oraeparë)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Hulumtimi,lexim,punënëçift,organizuesgrafikë,diskutim.

49


juha shqipe 9”

romanhistorikRomani “Pas betejës” temaeluftëssëshqiptarëvekundërturqve.Nxënësitpërkëtëçështjeshfrytëzojnëtëdhënatqëkanëhulumtuar:-Humbjaeparëemadhe.-Kohakurzhvillohetngjarja.-Vendinëtëcilinzhvillohetajo.Atadotëpërdorindetajetemarrangafragmenti.Kohaezhvillimittëngjarjes-dotëqartësohetngamësuesi/ja:1.ngjarjahistorike2.kohaerrëfimit,mbrëmje(qielli u vesh me një mjegull të mugët, dielli humbi...)Pyetja 4. - Në ç’vend zhvillohet ngjarja?Nxënësitjapintëdhënatemarrangafragmenti:...në grykën e Osumit, mbi Tomor,

zallishtet e lumit, kodrinat me ullishte, lagjet e jashtme të Vareshit...Nxënësitcaktojnëvendetrealetëngjarjes:nëgrykëneOsumit,mbiTomor.

Këto tëdhëna ishërbejnëmësuesitdhenxënësvepër tëplotësuarveçoritëeromanit “Pas betejës”.Në romaninhistorik kemigërshetim të vendeve realedhengjarjes.

Nxënësitshprehinmendimetetyrepërkëtëlidhje,dukeumbështeturnëmaterialetqëkanëhulumtuar.

Pyetja 5.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Nxënësitindajnëpersonazhetnëdygrupe.

Hapi III. Nxënësit do të përshkruajnë personazhet e trilluara ngaautori dhepersonazhetrealehistorike.Dotëpërdoretorganizuesigrafik.

Personazhe reale historikeGjergjKastrioti,GjergjArianiti

Personazhe të trilluaraStresi,Marashi,EvrenoziUshtarëturq,italianë,shqiptarë

PersonazhiStresi

Marashi

tëgjallët

tëvdekurit

Veprimet ukthyeeunisnëpërfushë

s’kishtedhënëendeshpirt

festoninfitoren

heshtin

Çfarë mendontëgjejëtrupineMarashit

vështrimtëmbërthyer

Si ndihet (i lodhur)-ilodhur

-buzëtilëvizninmehabiemedhimbjesikurdonintëpinin

-kishinbërtitur

-kishinbërtiturmesauvintenëkokë-s’lodheshinnëkrahëtenjëri-tjetrit

50

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 4.Nxënësitdallojnëpersonazhetetrilluarate“Kënga e Beratit”.

Ushtrimi 5.Përkëtëushtrimnxënësitdotëpunojnëmeparagrafëngafragmenti,dotëdiskutojnë,dotëshprehinmendiminetyredukeubazuarmbiargumentin.

a)Dashuriadhesakrifikimipërvendlindjen-Ecte dhe pengohej nëpër të vrarë...b) Hierarkia në ushtrinë turke -Turqit kishin mbledhur vetëm kufomat e

komandantëve të tyre të lartë...do t’i varrosnin të nesërmen.c)Kontrastindërmjettëvdekurvedhetëmbeturvegjallëngalufta- Lart në kala të

gjallët festonin fitoren me mishra në hell, me ahengje e orgjira. Të vdekurit heshtnin të rënë përmbys...

kontrasti: festonin-heshtnin bërtisnin-heshtnin(antitezë)d)Fatalitetiipashmangshëmiluftës-Të gjithë njerëzit kishin vrapuar shumë gjatë

sitës, kishin bërtitur me sa u vinte në kohë dhe tani heshtnin e çlodheshin në krahët e njëri-tjetrit dhe bashkërisht në krahët e vdekjes.

- Në ç’vetë dhe në ç’kohë zhvillohet rrëfimi?Nxënësi:Rrëfimiështënëvetënetretëdherealizohetngaautori.Kohaerrëfimit:kohaepakryer,ekryeraethjeshtë,mëseekryera.Hapi IV. Mësuesi/jabënnjëpërmbledhjetëveçorivetëkëtijromani.

Pasbetejësdisalinjaveprimi

rrëfiminëvetënIII

Romanihistorik

gërshetimtëvenditdhengjarjes

tema:Luftashqiptaro-turke

1450-1458

personazhe ngjarje

reale tëtrilluara reale tëtrilluara

Mësuesi/jabënnjëvlerësimtëveçantëpërnxënësitpjesëmarrësmematerialinehulumtuar,pjesëmarrësitnëorënemësimit,nxitdhenxënësitqëishinmëpakaktiv.Mësuesi/jabënvlerësimineorëssëmësimitdukeiudrejtuarnxënësvepyetjet:

-Çfarë e bën interesante këtë temë mësimi?-Çfarë do të mbetet në mendjen tuaj nga kjo orë?-Me çfarë ushqimi do ta krahasonit?

Detyrë shtëpie.Tëritregojnëpërmbajtjenefragmentitnëvetëneparëdukevënënëdukjeemocionet,ndjenjatetyre.

51


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëgjejëfragmentetërrëfimitqëpërshkruajnënatyrën,ndodhitëdhepërjetimet

epersonazheve.•Tëportretizojëpersonazhetetrilluaradheatoreale.•Tëgjejë similitudadheepitete, të shpjegojë funksionet e tyre kuptimoredhe

shprehëse.•Tëkrahasojëtrajtiminesënjëjtëstemënëdyllojetëndryshmeshkrimi.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”,tabela,shkumësa,mjeteshkollore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/japërzgjedhdynxënësqëtëritregojnëzinxhirnëvetëneparë

fragmentin“Pas betejës”.Nxënësitvlerësojnëritregiminmëtërrjedhshëm,mëmendjenjë,mëmeintonacion,përdoriminegjestevedhemimikës.

Kjoveprimtarimundtëzgjasëderinë15minuta.

Hapi II. Mësuesi/jaudhëzonnxënësittëlexojnë.Ushtrimi 6.Merubrikën“Reflektim stilistik-gjuhësor”.Përkëtëveprimtarinxënësit

do tëpunojnënëfletorene tyreme teknikën “Ditari dypjesësh”.Mësuesi/jado tëcaktojënxënësit,qëdotëlexojnëdetyrën.Dëgjoheninterpretimetetyre,duhettëshmangenpërsëritjet.

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas betejës(oraedytë)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Ritregimizinxhir,ditaridypjesësh,punëmeshkrim.

Fragmenti-Përshkrimiinatyrës.Nëpër grykën e Osumit vazhdoi të frynte fyti i një njeriu gjer vonë në mbrëmje...-Informacionipërndodhitëemëparshme.Ata që ishin vrarë paradite tani kishin filluar të prisheshin.

Komenti im-Përjetimiqëndiejngaleximiiparagrafëve.Eimagjinojkëtëvendsitësëmurë,qëvuanngaafshiipërvëluar.......-Ata,tëtjerët,ndonjëridiçkaepapërcaktuar,kahumburformën,kafilluartëprishet,dukeharruarseçfarëkishteqenëparafatalitetittëluftës.

Çudi si nuk kishte vdekur ende ky njeri kaq delikat e i njomë, me gjithë këto plagë.

Po edhe pse ishte gjallë, ai tani kishte vdekur.

Çfarëembangjallë?Çfarëijepforcë?

Ishtegjallëekishtevdekur...

Përjetimetepersonazhit.

52

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 7.Çdoparagraftëpërmblidhetnënjëfjali.Vlerësohetfjaliaenxënësit.

Hapi III. Nëkëtëveprimtarinxënësitdotëpunojnëindividualishtnëportretiziminepersonazheve.Përzhvilliminekësajpunenxënësitdotëmbështetennëorënekaluar.

Hapi IV. Në këtë veprimtari nxënësit do të dallojnë figurat letrare, shprehjetfrazeologjikedhefunksioninetyrekuptimoreshprehës.

Nxënësitdotëpunojnënëfletorenetyrenëtabelë.

Detyrë. Dallimi ndërmjet romanit historik dhe poemës. Përkëtëushtrimdotëpunohetmeteknikën“Diagrami i Venit”.

Figura letrareJuglindjaepërvëluar

sinjëfrymëmarrjeehelmatisur,sinjëulërimëvrastareekësajushtrie

LlojiEpitet

Similitudë

Funksioni kuptimorErëenxehtësieraekohëshistorikeqëpokalonteShqipëria.Njëfrymëmarrjeqëdotëdotëpasohejngavdekjadheulërimavrastare.

Detyrë: Nxënësit punojnëushtrimindetyrë.Për këtëdo t’i ndihmojë skemaemësipërme.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/jadotëvlerësojënxënësitpjesëmarrës.

Romanihistorik Poemaepiko-lirikeTema

a. Rrëfim në rreshta, lloji më i gjatë i prozës. a. Ka ndërtim të ndërlikuar, rrëfim të

hollësishëm me detaje të shumta, ritëm të ngadalshëm, figuracion të pasur.

a. Rrëfimi i romanit në vetën e tretë, objektiv.

b. Rrëfim në vargje, më e gjatë se një këngë. b. Rrëfimi i poemës është në vetën e tretë, objektiv.b. Ka ndërtim të thjeshtë; rrëfim konciz me detaje

poetike; figuracion të pasur, ritëm të shpejtë, muzikalitet.

Rubrika: Të lexuaritTema: Prilli i thyer(oraeparë)

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanitsocial;•Tëdallojësishfrytëzonautoripasurinëburimore;•Tënënvizojëatodetajeqëndihmojnënëpërshkriminepersonazheve;•Tëzbërthejëdramënepersonazheve;•TëpërshkruajësieimagjinontronditjenqëndodhteDianaVorpsidheGjorgBerisha.

Mjetet e mësimit:tekstiinxënësit,mjeteshkollore,informacionmbiKanuni i Lekë Dukagjinit,Universe letraretëKadaresë.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:StuhimendimeshDiskutimLeximzinxhirPunëmegrupeAnalizëpersonazhesh

53


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jadotëpunojëmeteknikënStuhi mendimi:- Ç’do të thotë për ju muaji prill?- Çfarë lidhjesh do të vendosnit midis prillit dhe jetës?

prill

Nxënësitshprehinmendimete tyredhemësuesi/japërzgjedhdheshkruannëdërrasëatoqëiafrohenngaanakuptimoretitullitPrilli i thyer.

Hapi II.Mësuesi\jatregon(osenxënësitlexojnëmaterialinnëtekst)përjetëneautorit.Dotëishtemeinterespërnxënësitqëmësuesi\jatëritregontepërmbledhtasromanin.

Hapi III.DotëpunohetmeteknikënLexim me role.Nxënësitgjatëleximitdotënënvizojnëtëndarënëgrupe:

Grupi I - tëdhënatapodetajetqë jepennë tekst, tëcilatkonkretizojnë temënsociale–atëtëgjakmarrjesdhetapërshkruajnëkëtëzakonsidukuritëpërgjithshmepërbanorëteRrafshit.

GrupiII - detajetqëpërshkruajnë: a) paraqitjenfizike; b) veprimetepersonazheve; c) mendimetepersonazheve;GrupiIII -detajetqëpërshkruajnësegjakmarrjanukkaqenëdukuriekskluzive

shqiptare.

Hapi IV.Dotëdiskutohetmbipërgjigjetenxënësve.

Përgjigjetemundshme.GrupiI - Në mëngën e tij dallohej qartë rubi i zi(mësuesi\jabënsqariminekësaj

shprehjejedhetëfrazavetëtjeranëtekst).Para tri ditësh ka kaluar këndej...përtaksën e gjakut.

GrupiII.Përshkrimiipersonazheve.KëtugjenpërgjigjeedheUshtrimi 1irubrikës“Reflektimi kuptimor”.

Gjorg Berisha-“Njëmalësoriri,tepër i zbehtëvështronteme sy të shtangurnëdrejtimtëtyre.Malësoriktheu sytëngaai.

-Gjorg–upërgjigjipanjohuri,me zë disi të pasigurt, të shkërmoqur pak. Malësorievështronte si në ethegruanere....etj.”

Diana Vorpsi–“Dianaatëçastkishtehyrënëkarrocë.Tedritarjaekarrocës,ekaltëryer lehtazi nga qelqi,udukfytyraeDianës.

-Edëgjova,thaajome zë të ulët, pa hedhur sytëngaxhami.-Saizbehtë,-iabëriDiana.Asajgjithashtu,megjithëseendjeu se nuk duhej

ta vështronte më, iu duk se nuk kishte fuqi...-Ishtetmerrësisht i zbehtë,-Ashtudukejai,krejtsiiardhurmelejeqëandej,Dianamori frymë thellë.Diana

dëgjonte e përqendruar,megjithësediçka i shpëtontengakuptimiifjalëvetëtij.Dianamori përsëri frymë thellë.

54

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” -Gjorg,-thaajome zë të ulët.“Besiani”.Besianiqëndroi akoma një grimë te

shkallina,sipërtëparënëdotëpërgjigjejapojoipanjohuri.Besianiu lëshuanëndenjësenpranësëshoqes.

-Evure resa izbehtë ishteaimalësori?– thaBesianiduke ia ngulur sytë,kushedi pse, unazës në dorën e saj.

-Kush?Ahpo!Sigurisht!

Grupi III –Do të alternohet përgjigjjameushtrimin 2 të rubrikës “Reflektim kuptimor”.

PërtëarriturnëpërfundimeteduhuranxënësitilustrojnëmepjesëqëflasinpërritetegjakmarrjesnëRrafshdheikrahasojnëmehakmarrjenqëikërkonfantazmaHamletit.

Hapi V.Nxënësitdotëpunojnë,dotëdiskutojnërrethushtrimit 3.- E ç’janë lëkundjet e Hamletit përpara dyshimeve të këtij Hamleti të malësive

tona?

Përgjigje:Tragjediaedhimbshmeenjëdjalitërikapërsfondnjëtragjedishekullore.Dihetsegjakmarrjanukkaqenëdukuritipikevetëmshqiptare.Porajoqëvihetnëdukjete“Prilliithyer”ështëmesazhi:atykunukkavepruarligjiishkruar,ështëngriturnjëlegjislacionihollësishëmeipashkruarpërtë.Gjakmarrjanukduhetparësidiçkaqëkatëbëjëmeinstinkteshtazarake.

Ushtrimi 4.Nëkëtëushtrimnxënësitdotëzbërthejnëdramënepersonazheve,dukeupërqendruarnëdylinjatesubjektitdhedukeiilustruar:

1–DukuriaegjakmarrjesdhepërjetimiisajprejpersonazheveBesianeDiana.2–Dashuriapërjetën.KjoshfaqettemënyrasesiGjorguishpenzonditëtqëi

kishinmbetur,pasipagoitaksënegjakut.Sytë e të panjohurit vazhduan të nguleshin mbi katrorin e dritares, ku ishte fytyra

e Dianës.... Që nga vendi ku dukej si i mbërthyer, malësori e vështronte si në ethe gruan e re.

Gjorgu u plagos ëmbël nga sytë e Dianës.“Prilliithyer”përcjellemocionetenjëhimnimadhështorpërjetën.

Hapi VI. Përshkrim –shkrim i lirë.NxënësitdotëpërshkruajnësieimagjinojnëtronditjenedypersonazheveDiana–

Gjorg.(Vazhdonsidetyrë shtëpie.)Dëgjohen2-3mendimedhebëhenvlerësime.

Hakmarrja te ne“Nështëpitëqëkanëpërtëmarrëgjak...

kjo?”“këmishaqëkërkon...hakuitij.”“kjo është një farë lejeje... krejt të

saktë.”“Motoriqëvënëlëvizjeatëështëjashtë

tij,madjedisaherëjashtëkohëssëtij...”“Duhetnjëvullnetprejtitani...tëzhdukur

njerëzore.”

Hakmarrja te “Hamleti”Hamletitiushfaqfantazmapërta

shtyrënëhakmarrje.

Fantazma iu shfaqHamletit 2-3herë...

55


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëkohënhistorikengakohaebrendshmeerrëfimit.•Tëzbulojënëparagrafëtelementinkohë.•TëinterpretojësesipërshkruhetjetaemalësoritGjorgnëbesënemadhe(3-ditëshe).•Tëkomentojëfigurënemetaforësnëpërshkriminekohës.•Tëanalizojëseçfarëdotëtregojëautoripërshpirtinemalësorittëri,tëcilinhakmarrjaevjetëredetyroitëbëhejvrasës.

Mjetet e mësimit:tekstiinxënësit,fletore.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jadotëkontrollojëdetyrëneshtëpisë,dukelexuarpërshkrimin

e2-3nxënësvembitronditjenqëshfaqettedypersonazhetepanjohura:DianadheGjorgu.Nxënësitetjerëshprehinmendimeevlerësimepërpunëneshokëve.

Hapi II.KalohetterubrikaReflektimi stilistik - gjuhësor.

Koha historike:mbështetemitetëdhënat:tradita,veshja(rubizi);mjetiikomunikacionit:karrocë;vendiipushimit:bujtinë,“NënaMbretëreshë”:ngjarjetzhvillohennëvitet’30.

Koha e brendshme:30ditë,vetëmnjëgjysmëmarsenjëgjysmëprill.

Nëfragmentin:“Poemerrdotmemendseç’fantazmëetmerrshmedelpërparamalësoritpërtashtyrëtënisetpërgjakmarrje?FantazmaebabaitiushfaqHamletitdy-triherënëmesnatëdhevetëmpërpakçaste,kursekëmishaqëkërkongjakmarrjenëkullattonarriatyditëenet,muajdhestinëtëtëra,dhegjakundërronngjyrënëtë,dhenjerëzitthonë:”Ja,tëvdekurits’poidurohetsatëmerrethakuitij”.

Përgjigje.GjakmarrjaështënjëdukuriepërgjithshmepërbanorëteRrafshit.Ishtediçkae

dhimbshme,tragjike,porishtenjërealitetngaicilinukmundtëdiljedot.Megjithëseveprimiisubjektitnukikalon30ditët,atypërfshihenshekuj.Tragjediaedhimbshmeenjëdjalitërikapërsfondnjëtragjedishekullore.

Ushtrimi 5.Subjektizhvillohetnërrjedhëkronologjike,poredhemekthimprapa.Nxënësitdotënënvizojnëdetajetqëpërshkruajnëçastekohoretësëshkuarësdhetësëtashmes:kohaebrendshme.

Etashmja:kishtevetëmgjysmëoreqëiishtedhënëbesa30-ditëshe.Copatjetërejetës,eshkurtra,katërjavore,evrullshmja,eshpejtasinjëortek,vetëmmenjëgjysmëmarsenjëgjysmëprill.

Rubrika: Të lexuaritTema: Prilli i thyer(oraedytë)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:PërshkrimKomentifigurësPërshkrimpersonazheshPemaemendimit

56

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” b. E shkuara: për Rrafshin ajo kishte lexuar dhe dëgjuar aq shumë kur

studionte në institutin e vajzave “NënaMbretëreshë”, gjatë kohës së fejesës.Etashmja:taniporendnindrejtRrafshittëzymtëverior;aiRrafshedheetërhiqte,edheetrembte.

Hapi III. Ushtrimi 5\c.Komentonifigurënemetaforësnëpërshkriminekohës.Kishte vetëm gjysmë ore që i ishte dhënë besa 30-ditëshe.

Komenti:NëgjysmëoreGjorgukuptonsesiishteharxhuarnjëkohëemirëejetëssëtij,njëjetëengadaltëgjernëmërzi;tjetra:e vrullshmja, e shpejta.Këtuautoriingrehimnjetës,triumfittëjetësmbivdekjen.

Hapi IV. Ushtrimi 6.Pikamëkulmoreeromanit,qëmbanngarkesënemocionalemëtëmadheështëvendosjaeGjorgutmidisdyrrugëve:tëngujohetapotëndjekëudhënpaskësajzane?Dhezgjedhjenerrugëssëdytëaiebënpamëdyshjenmëtëvogël.

oNxënësitdotëanalizojnëanënshpirtëroretëmalësorittëri,tëcilinhakmarrjaedetyroitëbëhejvrasës.

Përgjigje.Nëpoezinëpopulloreanonimatiizgjedhfjalëtpërtëpërfytyruarapopërtëkrijuar

njëefektemocional,kurfletpërgoditjenqëmerrmashkullingakontaktiiparëmebukurinëerrallëtënjëvajze.Edhekëtuqëllimiiautoritështëtëshprehënëmënyrësimbolikeqëmalësoriirinukështënjëvrasës.Ai,nëkohënkurpombarontebesaemadhe,turrettëshohëedhenjëherëkarrocën,edhenjëherëzanën.Pra,ejepjetënpërtëbukurën.Kjozgjedhjeqëbënmalësoriirijepidenëekrisjessëkëtijzakoni,aiekryengjakmarrjenjomeurrejtje.

Hapi V.BëninjëpërshkrimtëshkurtërtëgjendjesshpirtëroretëGjorgutkurndodhetparaudhëkryqit:tëmarrërrugënezanësaporrugënengujimit.

Dëgjohen2punimetënxënësvedhetëtjerëveulihetsidetyrëtapërfundojnënë shtëpi.

Hapi VI.Përmbledhjeenjohurive.Pemaemendimit.

Femonemi:gjakmarrja

zakoni thyerjaezakonit

temaegjakmarrjes

Prilliithyer

Kadare

2linjasubjekti

romansocial

RomanisocialKohahistorikeKohaebrendshmeSimbolidhemetaforanëraportmekohën

57


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëtëpërbashkëtatdhendryshimetqëkanëfoljetnëtëardhmenesë

shkuarëstëdëftoresdhenëtëtashmenekushtores.

Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmësëbashkunjohuritë.Shkruhennëtabelëkëtopyetjeqëplotësojnënjëra-tjetrën:-Si paraqiten veprimet e shprehura nga foljet në mënyrën dëftore? Po në mënyrën

kushtore?-Si ndërtohet folja në kohën e ardhme të së shkuarës të mënyrës dëftore?-Po folja në kohën e tashme të mënyrës kushtore si ndërtohet?Nxitetdebatimidisnxënësvetënivelevetëndryshme.Mësuesi/jainxitnxënësittëshprehenlirshëmdukeiupërgjigjurkësajpyetjeje:

- Si është veprimi në gjashtë mënyrat e foljeve?(ivërtetë,imundshëmapoidiskutueshëm).Diskutohenmënyratdukedhënëedheshembuj.Mbaspërgjigjeve të nxënësvedhendërhyrjeve tëmësuesit/es, plotësohet në

tabelëorganizuesigrafik:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: E ardhmja e së shkuarës e dëftores

dhe e tashmja e kushtoresVështirësia:NiveliIII

Metoda dhe teknika mësimore: Stuhimendimi,organizuesigrafik,bisedëekombinuarmeshpjegim,punëepavarur,punënëdyshe,diagramiiVenit.

Hapi II. Vendosetnëdërrasëtëzezënjëtabelëkartoni,kujanëshkruardyfjalitëe tekstit:

1. Ajopremtoisedo ta përfundontedetyrënbrendaafatit.2. Potëkishtekompjuternështëpi,do ta përfundontedetyrënbrendaafatit.Mësuesi/jadiskutonmenxënësitpërformënefoljesdo ta përfundonte,duke

veçuartrajtëneshkurtëretëpëremritvetor.Dukepërdoruredheshembujtëtjerë,bëhetkrahasimimidisfoljesnëtëardhmen

esëshkuarëssëdëftoresdhetëtashmessëkushtores.

Veprimi

ivërtetë

imundshëm

idëshirueshëm

dëftore

habitore

lidhore

kushtore

dëshirore

urdhërore

58

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi III. Punë e pavarur:Punohen Ushtrimet 1dhe2.Kontrollohetevlerësohet

punaepavarur.

Hapi IV. Punë në dyshe:Punohen Ushtrimet 3dhe4.Bëhetlëvizjeenxënësvenëmënyrëqëushtrimin3tazgjidhinnxënësitenivelitmesatar,ndërsaushtrimin4tazgjidhinnxënësitenivelittëlartë,sepsekthimingaligjërataedrejtënëligjëratënezhdrejtënukështëilehtëpërtëgjithënxënësit.

Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.Hapi V. Nxirrentëpërbashkëtatedallimetndërmjetsëardhmestësëshkuarëssë

dëftoresdhesëtashmessëkushtores.PlotësohetsëbashkumenxënësitDiagramiiVenit.

Bëhetvlerësimipërorënemësimitdhevlerësimiimotivuarmenotëidisanxënësvetënivelevetëndryshme.

Detyrë shtëpie:JepetUshtrimi5nëfaqen197dheushtrimengaFletorja e punës, f. 10 -11,sipasniveleve.

-etregonvepriminsitëvërtetë.-përdoretgjatëkalimitnga

ligjërataedrejtëmetëzhdrejtën.-përdoretedhenëfjalitëevarura.

-etregonvepriminsitëmundshëm

Eardhmjaesëshkuarësedëftores Etashmjaekushtores

-pjesëzado.-foljandihmësekam+forma

e tipit për të punuar

Tema: UshtrimeVështirësia:NiveliII

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëpërdorëfoljetnëdiatezëneduhur.• Tëpërdorëatjekuduhetformatfoljoretësëardhmessëshkuartëdëftores

dhetësëtashmessëkushtores.

Materiale dhe mjete mësimore:Tekstiinxënësit“Gjuha shqipe 9”,shkumësmengjyra.

Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Bisedë e kombinuar. Rikujtojmësëbashku:- Si formohet forma joveprore e foljeve?

Metoda dhe teknika mësimore: Bisedëekombinuar,punëedrejtuar,punënëdyshe,punëepavarur.

59


juha shqipe 9”

Hapi III. Punë e pavarur:Punohen Ushtrimet 1dhe2.Kontrollohetevlerësohetpunaepavarur.

Hapi IV. Punë në dyshe:Punohen Ushtrimet 3dhe4.Bëhetlëvizjeenxënësvenëmënyrëqëushtrimin3tazgjidhinnxënësitenivelitmesatar,ndërsaushtrimin4tazgjidhinnxënësitenivelittëlartë,sepsekthimingaligjërataedrejtënëligjëratënezhdrejtënukështëilehtëpërtëgjithënxënësit.

Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.Hapi V. Nxirrentëpërbashkëtatedallimetndërmjetsëardhmestësëshkuarëssë

dëftoresdhesëtashmessëkushtores.PlotësohetsëbashkumenxënësitDiagramiiVenit.

- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me mbaresa?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me pjesëzën u?- Cilat trajta foljore e formojnë formën joveprore me foljen ndihmëse jam?Ukërkohetnxënësvetëthonënganjëfjalikufoljatëjetë: 1.Nëdiatezënveprore. 2.Nëdiatezënpësore. 3.Nëdiatezënmesore. 4.Nëdiatezënvetvetore.

Hapi II. Punë e drejtuar.Punohensipaskërkesës ushtrimet 1dhe2nëfaqen198.Diskutohetnganxënëstënivelevetëndryshmepërçdorast.Kërkohenargumente.

Hapi III. Punë në dyshe.Ushtrimi3,4nëfaqen198,sipaskërkesave.Kontrollohetevlerësohetpunaegrupevenëdyshe.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ndahennxënësitnëdygrupe:o Grupi Ipunonushtrimin 5,o Grupi IIpunonushtrimin 6.

Tek ushtrimi 6kërkohetjovetëmnënvizimiifoljeve,poredhepërcaktimiivetës,numritdhediatezës.Kjokërkesëdotëplotësohetmegojë.Nxënësitjapinargumentetetyrepërçdofolje.

Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie.Jepetushtrimi7nëfaqen199dheushtrimengaFletorja e punës, f. 10-11,sipasniveleve.

Rubrika: Të shkruaritTema: Gjakmarrja, një plagë e shoqërisë sonë

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasëpërtematikënegjakmarrjesdukeunisurngashkrimipublicistik.•Tëshprehëopinioninetijrrethkëtijfenomeninegativ.•Tëdiskutojërrethkontributittëtijpërtëluftuarkëtëdukuri.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”,fletore,tabela,shkumës,informacionetëmarrarrethkësajdukurie.

Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore:Mësuesi/ja u ka caktuar nxënësve një detyrë: tëmarrin

informacionrrethkanunitdhedukurisësëgjakmarrjes.

Hapi I. Mësuesi/jadotëzhvillojënjëbisedëmenxënësitpërtemëneretëmësimit,ecilaështëshqetësuesepërshoqërinëshqiptare.Qëtëluftohetnjëfenomenitillëduhennjohuranëteerrëta.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë,lexim,komentim.

60

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Nxënësitsjellininformaciontëndarësipasgrupeve:

GrupiI. (grupiihistorisë) KushtethistorikedheshoqëroretëlindjessëKanunit,ciliështëautoriitij?GrupiII.(grupiigjeografisë) -Cilatjanëvendet,sipaspozitësgjeografike,qëepërkrahënKanunin? -Ciliishtezhvillimiekonomiko-kulturornëkëtozona?GrupiIII.(grupiisociologjisë) -CilatjanëligjetqëpërfshihennëKanun?GrupiIV.(grupiistatistikave) Tëdhënatedalarrethdukurisësëgjakmarrjesnëshoqërinëshqiptare.Nxënësitlexojnëinformacionetemarra,mundt’idrejtojnëpyetjedhenjëri-tjetrit.

Hapi II. Mësuesi/jaudhëzonnxënësitqë të lexojnëmaterialine tekstitdhe tënënvizojëdetajetqëduant’idiskutojnë.Nësegjatëleximitulindndonjëpyetje,let`ishkruajnënëfletoredhet’idrejtojnënëklasëpërtëmarrëpërgjigjen.Nësenxënësitnukmundtëpërgjigjen,ndërhynmësuesi/ja.

Hapi III. Nxënësitdiskutojnërrethpyetjevetëtekstit.Ushtrimi 5.Mësuesi/jashkruannëtabelëdisamesazheqësjellinnxënësit.Bëhetkomentiifotove.Nxënësitinkurajohentëshprehinlirishtmendimetetyre.

Ndihmohenngamësuesi,p.sh.,mundtëpërqendrohen: tekontrastidritë–errësirë kangjella–duargjysmëtëdala

Nxënësitshfrytëzojnëkohënpërtëbërëkomentetetyre,tëcilatdëgjohendhevlerësohennganxënësitdhemësuesi/ja.

Hapi IV. Bisedë:Shkruaninëfletorettuajanjëplanpunesesimundtëkontribuonipër të luftuarkëtëdukuri.Dëgjohendynxënës.Atamundt’ishtrojnëpyetjenjëri-tjetrit,tëcilatmundt`imbajnëshënim,nësenukmjaftonkohakjodetyrëpërfundonnështëpi.

Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesi/jabënvlerësiminenxënësvepjesëmarrësnëorënemësimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Jesminë(oraeparë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinenovelëssociale.•Tëlexojëpërtëdalluarpërshkriminevendlindjes,brengëneJesminësdhetë

mësuesit.•Tëjapëgjykimetetijrrethsjelljessëpersonazheve.•Tëdiskutojërrethrolittënjeriutnëqytetëriminenjëvendi.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha Shqipe 9”,fletore,lapsa,tabela,shkumësa.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies: Bisedë,leximzinxhir,punëmegrupe,tabelaepersonazheve,ditaridypjesësh.

61


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kjoorëmësimidotënisëmeleximinedetyrëssështëpisë,metemë:“Ciliështë

kontributijuajpërtëluftuardukurinëegjakmarrjes?”.Dëgjohendynxënës,tëcilëtipërzgjedhmësuesi,pormundtëaktivizohenedheata,qëkanëdëshirëtëlexojnëdetyrën.Nxënësitvlerësojnëpunëneshokëve.Mësuesi/jashkruannëtabelëmesazhinedetyrës.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit.Informonnxënësitpërautorindukezgjedhurndonjëdetajinteresantpërjetëndheveprënetij.

Nxënësitqëkanëdëshirëose tëpërzgjedhurngamësuesi lexojnë fragmentin“Jesminë”,ndërsanxënësitetjerëtëndarënëgrupedotënënvizojnë.

Grupi I -Nënvizoni të dhënat dhedetajet që përdor autori për përshkrimin evendlindjessëmësuesit.

GrupiII -NënvizonidetajetqëpërshkruajnëbrengëneJesminës.GrupiIII -Nënvizonidetajetqëpërshkruajnëbrengënemësuesit.Përfaqësuesitegrupevelexojnëparagrafin.

Hapi III. Mësuesi/jashënonnëtabelë.Tema:“Jesminë” Vendikuzhvillohetngjarja. Personazhetdhekëpërfaqësojnë.Nxënësitpërgjigjendhemësuesi/jashkruannëtabelë.

Hapi IV. Mësuesi/jodotëpunojësëbashkumenxënësitmetabelëntëcilënevizatonnëdërrasënezezë.

Përefektkohenxënësitpunojnënë3grupenëçifte.Mepërgjigjetepërfaqësuesvetëgrupeve,mësuesiplotësonnëtabelë,ndërsanxënësitplotësojnënëfletoretetyre.

Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektime kuptimore”.Ushtrimi 2.Nxënësitdotëshprehingjykiminetyrerrethsjelljessëpersonazheve.

Përkëtëdot’indihmojëtabela,ecilaupunuanëhapinekatërt.Ushtrimi 3.Nxënësitlexojnëfragmentin.Dotëpërdoretteknika“Ditari dypjesësh”.

PersonazhiMësuesi

JesminaBabai

Çfarë thotëRrëfenpërvendlindjen

Çfarë mendonNësekthehemnjëditëatje..çkadotëmbesë

prejatijdheu...

Si ndihetNdihetitrishtuar,

pesimist

Ushtrimi 4. Bisedë:Dukeupërqendruarnëthënien:“Ai s’është qytet, por katund”,ciliështëroliinjeriutnëqytetëriminenjëvendi?

Dëgjohendisamendimebazuarnëfragment.

Detyrë shtëpie. Përshkruanimësuesin/en,dukeumbështeturnëpërshkriminobjektivdhesubjektiv.

Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesi/jabënvlerësimineorëssëmësimit.

Fragmenti Komenti

62

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojëveçoritëeobjektivitetittërrëfimit.•Tënxjerrëfjalëtkyçqëpërdorautorinëpërshkriminevendlindjes.•Tëgjejëmjetetefigurshme,figuratstilistikedhetëshpjegojëfunksioninetyre.•TëdiskutojërrethimazhittëJesminës,tëdiplomuarnëvendeteEvropës,

Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,mjeteshkollore,tabela,shkumësa,fletore.

Zhvillimi i mësimit

Hapi I. Mësuesi/jazgjedh 2-3nxënëspërtëlexuardetyrëneshtëpisë.Nxënësitdo tëbëjnëkomentete tyre rrethpërshkrimit tëpersonazhit tëmësuesit (objektivdhesubjektiv).

Hapi II. Kërkohetprejnxënësvetëritregojnëfragmentin nëvetëneparëdukeumbështeturnëhapatqëndiqengjatëritregimit.Mësuesi/jabënvlerësiminenxënësitqëritregoimërrjedhshëm,qëetërhoqidëgjuesinnëemocionetengjarjes.

Hapi III. Kalohet te rubrika “Reflektim stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 6. Pasi lexojnë informacionin,nxënësitbëjnënëmendjene tyreose

dukediskutuarmeshokun,njëkrahasimndërmjetrrëfimittëautoritdherrëfimevetënxënësve.

Lexojnëparagrafindhebëjnëkomentetetyrembipërshkriminobjektiv.Nxënësitdotënënvizojnëatodetajeqëebëjnërrëfiminobjektiv.P.sh.: nuk due të flas asgja të keqe; fole shqipesh; nuk due të më mbulojë marrja etj.

Mësuesi/jaudhëzonnxënësit që,për tëbërëkomentine tyre rreth rrëfimit, tëmbështetentepyetësoriqëekashkruarnëtabelë,ndërkohëqënxënësitlexojnëegjejnëdetajet.DotëpunohetmeteknikënDitari dypjesësh.

Rubrika: Të lexuaritTema: Jesminë(oraedytë)

Metodat e teknikat e mësimdhënies:Diskutim,komentiim,Tabelaefiguraveletrare,përshkrim-diskutim.

Dëgjohen3-4komentetënxënësvedhenëtabelëmësuesi/jashkruankomentinmëtësaktë(mëtëpërmbledhur).

Hapi II. Ushtrimi 7. Përkëtëushtrimnxënësitdotëshfrytëzojnëtëdhënatqëkanënxjerrëorëneparërrethpërshkrimittëvendlindjes.Punojnëmetabelënëfletoretetyredhenjënxënëspunonnëdërrasë.

Pyetja-Përçfarëvendiapomjedisiflitet?-Ç’tiparetëveçantamundtëvihenrepërmesnjëvëzhgimitëkujdesshëm?-Çfarëcilësishparaqet:tëmiraapotëkëqija?-Ciliështëqëllimiipërshkrimit?

Komenti

63


juha shqipe 9”

Nxënësiqëpunonnëtabelëjeppërgjigjeteveta,nëseështëedomosdoshmendërhynmësuesi/jaosenxënësitetjerë.

Ushtrimi 8. Mësuesi/ja rikujtonmenxënësit përmes shembujve paralelizminfigurativ:sirealizohetdheciliështëfunksioniitij.

1.Gjeni në tekst, ilustroni si shprehet lufta për ekzistencëenjerëzve (si ligj ishoqërisë).

Rubrika: Të lexuaritTema: M’at anë gardhit asgja të re

Fjalët kyçedhenjëpalëmajevendetëvështira,tëegrashkëmbinjehumnerambashumnerashkodraeboka

Përfytyrimi im Figurat letrarekatakrezë(metaforë)epitet,vargepitetishkallëzimnëzbritje

Detyrë.NxënësitdotëbëjnënjëpërshkrimtëshkurtërrrethJesminëstëdiplomuarnëvendeteEvropësqëkthehetnëvendlindjenesajpërtëbërëndryshime.

- Cilat janë rrugët që do të zgjedhë ajo për të bërë ndryshime duke njohur mentalitetin e vendlindjes?

Nxënësitdotëpunojnëderinë10minutadhedotëdiskutojnë.Kjodetyrëdotëpërfundojënështëpi.Nëfundtëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.

Fragmenti-Ashtmakeqmeivrabletët,sesamethanëkanëcofëbletët.-Nuk`ashtseytatëvretbletëteveta,nëfundtëfundit,poirrallonnëmënyrëqëatotëmbesin,tëmarrinfuqietëqesinfryte.-Burriidheutpërt’umarrëbletëvemjaltinivriste,engaanatjetër...,posinjeriuvetë.

KomentiPotëvëzhgohenmekujdesligjetenatyrës,kanjëluftëpërekzistencë,përmbijetesë,dhenëkëtëluftë,fitonqeniamëefortë,mëeshëndetshme,dheështëedestinuartëhumbasëqeniaedobët,esëmurë.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tënxjerrëmesazhinfilozofiktëdëshirëspërndryshim.•Tëdallojësimbolindheironinënëkëtëskicë.•Tëinterpretojësimbolindheironinëekësajskice.

Mjete:teksti “Gjuha Shqipe 9”,mjeteshkollore,fletëformatiA4.

Metodat e teknikat e mësimdhënies:Diskutim,tabela,organizuesgrafikë,ditaridypjesësh,pemaemendimit.

64

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Zhvillimi i mësimit

Hapi I. MësuesiefillonmësiminmenjëdiskutimpërjetëndheveprëneMigjenit:- Si e ka emrin e vërtetë Migjeni?- Ku lindi ai?- Pse pati një jetë të vështirë?- Nga se vuante dhe sa vjeç vdiq Migjeni?- Në cilin vend ndërroi jetë?- Si u quajt ndryshe?- Çfarë temash trajtoi në krijimtarinë e tij?Nxënësitpërgjigjen:-Migjeni–emriitëcilitështëMilloshGjergjNikolla.-LindinëShkodër.-Vuantengatuberkulozi,vdiqnëmoshën27-vjeçare.-NënjësanatoriumnëItali.-Ështëquajtururaganiiletërsisëshqiptare.-Trajtoitemaaktuale,goditiregjiminnëfuqipërgjendjenemjerueshmetëpopullit.

Hapi II. Mësuesi/jashkruannëtabelëtitullin“M’at anë gardhit asgja të re”.Çfarësugjerontitulliiprozës: a)njëbotëqëpretndërrime? b)qëdotëtretetpakuptuar?Nxënësit shprehinmendimine tyre.Mësuesi/ja pranon të gjithamendimet pa

ndërhyrëdhepabërëvlerësime,dukeinxiturqëtëargumentojnëmendiminetyre.Kjoveprimtarimundtëzgjasëderinë7minuta.

Hapi III. Mësuesi/ja lexon skicën duke shpjeguar fjalët në gegërishte, dukevendosurtheksinlogjik,përtakuptuarmëmirë.

Nëfundtëleximitnëheshtjenxënësitkanëbërëdhevlerësiminpëralternativënezgjedhurnëlidhjemetitullin.

Hapi IV. Mësuesi/jaujepnxënësveinformacioninseç’ështëskicaletrare,tëcilineshkruannëtabelë.

Skicë letrare:Përshkrimishkurtërinjësituatemenjëstiltëthjeshtë.Nxënësitlexojnëinformacioninedhënënëfaqen44.

Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.MësuesiushpërndannxënësvefletaformatiA4,nëtëcilatjanëshkruarpyetjet:a.Kuzhvillohetngjarja?b.Sikalonjeta?c.Autoripërdorpërshkrimetënatyrës,gjejiniatodhethonisenëç’stinëzhvillohet

ngjarja?d.Ciliështëdetajiqëparalajmëron,jepshkëndijëzëneshpresëspërndryshim?e.Cilatjanëpersonazhetpjesëmarrëse?f.Akanjëpërshkrimtëtyre?g.Siikuptonifjalëtesëresë:s’ndëgjohet gja!?Mësuesi/jashkruanpërgjigjetnëtabelë,kunëqendërështëtitulli“M’at anë gardhit

asgja e re”.

65


juha shqipe 9”

Për pyetjen 7punohetmeteknikën“Ditari dypjesësh”,nëanënemajtëvendosenfjalëtepersonazhit,ndërsanëanëntjetërkomentiinxënësit.

Hapi VI. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 4.Nxënësitlexojnëinformacionindheipërgjigjenpyetjes:-Ç’elementenatyrorezgjedhMigjenipërtabërësamëtëgjallëpërshkrimin?Nxënësi:Fryni një erë e rreptë, gjethet si të t`urbueme flituroj, shin, nuk u qetsojshin

në ndoj qoshe, një rreze dielli, e cila kishte depërtue retë.Ushtrimi 5.Lexojmëushtrimindhepunojmëmepyetjet:Nxënësitsjellindetajetdhemësuesi/jashkruannëtabelë:

Nëfundtëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.Detyrë shtëpie. Detyraetekstit.

Hapi VII. Nxënësitlexojnëinformacioninpërironinënëfaqen45.Punojnëdheme ushtrimin 6dukeshkruartrifjalitëqëshprehinironinënëpërtrishkallë:

1. vetë nji rreze dielli, e cila kish depërtue retë dhe shifet rue mos gjetë vend ma të mirë në votë, kish ra në pleh.2. një gjel të cilin e kish zanë gjumi mbi pleh, u zgjue dha ja tja kikirikukun gjatë e tingëllushëm.3. plaç, he dreq! Se më trembe! – përshpëriti plaka e cila ish vue me vështrim m’at anë gardhit, nuk shifte gjelin aty afër mbas gardhit.

Nëkëtë fjali gjeni shmangie nga rregullat e drejtshkrimit, si dhepërdorimin eshenjavetëpikësimit.

Ushtrimi 7. - Përse Migjeni zgjedh pikërisht stinën e vjeshtës për këtë prozë simbolike?

Vjeshta:stinëendryshimeve,parapërgatitjaenjëndryshimitëmadh(dimri);shpresaeautoritpërndryshim,por...

Hapi VIII. Nëkëtëhapdotëpunohetmeteknikën“Pema e mendimit”.

Detajet-embassaj,ngadalë,njëplakë:-Plaçhe dreq! Semë trembe! – përshpëritiplaka,ecilaishvuemevështriminm’atanëgardhit.-mbrrintegardhi,ndalet,vështronm’atanëgardhitnjëcopëherë.

Përdhënienepërgjigjesnxënësitduhettëpërqendrohenteveprimetesëresë:

Çfarë simbolizojnëa)Çfarësimbolizonplaka?

b)Ç’rolmerrerejanëkëtëprozë?

Vështrimiisajpërtejgardhitështëinstinktivapoivetëdijshëm?Argumento.

simboliiplakësivjeshtësi së resë

prozësimbolikeM’at anë gardhit

asgja të repërshkruhetngaironia

mungonngjarja përshkrimigërshetuarmenjëdialogtëshkurtër

66

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëparafjalëtnërasatëndryshme.•Tëdallojëtënjëjtënfjalëkurpërdoretsiparafjalëdhekursipjesëtjetërligjërate.•Tëdallojëç‘tregongjymtyraeprirëngaparafjala.

Materiale dhe mjete mësimore:Teksti “Gjuha Shqipe 9”,tabelëmeparafjalëemeshembujsipasrasave,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Formohetbashkëmenxënësitpema e mendimitpërpjesëtligjëratës:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Parafjalët

Vështirësia:NiveliII

Metoda dhe teknika mësimore:Bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,pemaemendimit,punëedrejtuar,punënëdyshe,punëepavarur,organizimigrafik

Hapi II. Zhvillohetmenxënësitnjëbisedë dukerikujtuarnjohuritëpërparafjalët.Vendoset në dërrasën e zezë një tabelë, që përmbanpërkufizimin e parafjalës,shembujmeparafjalë,parafjalëtëformuarangandajfoljetdheemrat,sidheparafjalëtëndryshmesipasrasave.

Shpjegohennjohuritëdukeumbështeturnëshembujtetabelësdhediskutohetrrethtyredukesjellëargumentepërçdorast.

Hapi III. Punë e pavarur.Punohenngatëgjithënxënësitushtrimet 1dhe2nëfaqen201.Kontrollohetevlerësohetpunaepavarur.

Hapi IV. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimet 3, 4dhe5.

Hapi V. Punë në dyshe.Ndahennxënësitnëdygrupesipasbankave.Numravetekujepetushtrimi 6,ndërsanumrave çiftujepetushtrimi 7.

oZgjidhjaeushtrimit 6 është si më poshtë:1.Poshkojpërnjëvizitëtemjeku. (qëllim, synim)2. Përnjëvonesëtëvogëlushkaktuagjithëaiproblem. (shkak)3. Dotëkthehempërnjëjavë. (kohë)4. NesërmendojtënisempërShkodër. (vend)o Diskutimetpër vizitënetijnukkishinmbaruarende. (kufizim)

emri mbiemri përemri

numërori foljapjesët e ligjëratës

parafjala ndajfolja lidhëza pasthirrma pjesëza

67


juha shqipe 9”Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Pjesëzat


oZgjidhjaeushtrimit 7bëhetsimëposhtë:1. Prejveriutpofryntenjëerëefuqishme. (vend)

2. Shtëpiaprejguridukejshumëeftohtë. (lëndë) 3. Atanjiheshinprejkohësh,qëgjatëshkollës. (kohë) 4. Asajnukitrembejsyriprej fjalëvetëtij. (shkak)

Bëhetvlerësimiimotivuaripunëssënxënësvetënivelevetëndryshme,dukeumbështeturnëaktiviziminetyregjatëorëssëmësimitnëtëgjithëhapatecaktuarmetodikë.

Detyrë shtëpie. JepetUshtrimi8nëfaqen202dheushtrimetngaFletorja e punës, f. 12-13,sipasniveleve.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëllojetepjesëzavesipasngjyrimitkuptimorqëkanë.•Tëdallojësekurenjëjtafjalëështëpjesëzdhekurështëpjesëtjetëreligjëratës

(lidhëz,ndajfolje,emër).•Tëvendosëpjesëzëneduhurnënjëtekstkuajomungon.•Tëpërdorëpjesëzasinonimikenënjëteksttëdhënë.

Materiale dhe mjete mësimore: Teksti “Gjuha Shqipe 9”,tabelëpërpjesëzat,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohenbashkëmenxënësitpjesëteligjëratës.Përqendrohetvëmendja

tepjesëzat.Vendosetnëdërrasëtëzezëtabelaeparapërgatiturpërpjesëzatdhellojetetyresipasngjyrimevekuptimore.Diskutohetrrethtyresipasshembujve.

Mësuesi/jautërheqvëmendjennxënësvepërtëpasurkujdesqë:a)Tëmosngatërrojnëpërdoriminefjalësqë silidhëz.b)Tëmosngatërrojnëpërdoriminefjalësvetëmsindajfoljedhesipjesëz.c)Tëmosngatërrojnëdisafjalëqëpërdorensipjesëzadhesipjesëtëtjeratë

ligjëratësnëfjalitëndryshme.Tëgjithakëtorasteilustrohenmeshembujtetekstitdheshkruhennëdërrasëtë

zezë,dukepërdorurshkumësamengjyra.

Hapi II. Punë në dyshe. PunohenUshtrimi 1nëfaqen204dheushtrimi 4nëfaqem205,sipaskërkesave.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve,meqëllimqëatatandiejnëvetentëvlerësuaretëstimuluar.

Hapi III. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimi 2dhe3,faqe204.Vlerësohennxënësitqëuaktivizuanmëshumë.Inkurajohennxënësitedobët.

Metoda dhe teknika mësimore: Bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punënëgrupedyshe,punëedrejtuar, punëepavarur,pemaemendimit.

68

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi IV. Punë e pavarur.PunohetUshtrimi 5.Kontrollohentrenxënëstëniveleve

tëndryshme.

Hapi V. Bashkëmenxënësitbëhetpema e mendimitpërpjesëzat.

nukkanëkuptimleksikortëpavarur

dëftuese saktësuese pjesëzat

përcaktuese përafruese mohuese

Bëhetpërmbledhjadhevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie. JepetUshtrimi6nëfaqen205dheushtrimengaFletorja e punës, f. 14 -15,sipasniveleve.

Rubrika: Të lexuaritTema: Suksesi i raportit të shokut Zylo(oraeparë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanitsatirik.•T’upërgjigjetpyetjeverrethsubjektit,dukeevendosurveprënnëkontekstinesaj.•Tëndërtojëorganizuesingrafiktëpersonazhevembështeturnëfragmentinedhënë.•Tëshkruajënjëeserrethfragmentit.

Mjetet:tekstiinxënësit,fletore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jazhvillonnjëdiskutimmenxënësitrrethpyetjeve:-Ç’është burokracia?-A mendoni se mendimi i lirë dhe i emancipuar duhet kundërshtuar apo luftuar?Nxënësitshprehinopinionetetyre,tëcilatidiskutojnëmenjëri-tjetrin.Përtermin

“burokraci”,nësekuptiminukdeliplotë,ndërhynmësuesidukeeshkruar:

PërmësuesinBurokracia: sistemqeverisjeje,meshumënëpunës,qëjanëtëshkëputurnga popullidheveprojnënëkundërshtimmeinteresatjetësoretë

njerëzve,qëmbivlerësojnëshkresat,zvarritinpunëtdhepengojnë zgjidhjeneçështjeve.

Hapi II. Mësuesi/jashkruannëtabelëtemënere:“Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”.Stuhi mendimesh.-Çfarë dimë për shkrimtarin Dritëro Agolli?

Teknika e metoda e mësimdhënies:Diskutim,stuhimendimesh,leximmerole,organizuesgrafik,ese.

69


juha shqipe 9”

Nxënësit ishtojnënjohuritëduke lexuar informacioninmbiautorindheveprën.Mësuesi/jainjehnxënësitmellojin e romanit satirikdheveçoritëetijdalluese.

Nxënësitplotësojnëskedënmeveçoritëeromanitsatirik.

Skeda:-Shkallëzimirritësihumoritdhetalljesbënqëironiatëarrijënësarkazëmdukepërfaqësuarnjëopinionshoqëror.-Rrëfimivihetnështratineprozësmetiparetekomedisësëkaraktereve.-Planikomikkrijohetngapranëvëniaetëkundërtave.

Hapi III. Lexim në role. Nëkëtëetapëlexohetpjesanërole.Nxënësitgjatëleximitdotënënvizojnëfjalë,shprehjeqëkanënotahumori.

Mësuesi/jakashkruarnëdërrasëosenënjëtabakletrepyetjet:-Ku dhe kur zhvillohet ngjarja në këtë fragment? -Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?-Çfarë teme trajtohet?-A ka nota ironie?-Pse autori ka zgjedhur këtë mënyrë?- Cili është konflikti që zhvillohet?Nxënësi:Konfliktimidisaftësisëdhepaaftësisë,midispunësdheshpërblimit.Nxënësitpërgjigjen,diskutojnëmenjëri-tjetrindheplotësojnëpërgjigjeneduhur.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Nxënësitlexojnëushtrimin 2.Njohjamekontekstinenjëvepre.Mësuesi/jashkruannëtabelëfjalën:

Monizëm: 1.doktrinëfilozofike,sipassëcilësbotadhetëgjithadukuritëkanë vetëmnjëfillesëabazë,materienoseidenë,ekundërtadualizmi, 2.sistempolitikeshoqërorqëpranonudhëheqjeneshtetitdhe

përbërjeneqeverisëvetëmnganjëpartiekundërtapluralizmi.

Nxënësitsjellininformacionqëkanëmarrëngalëndëtshoqërorepërmonizmindheburokracinë, si njëplagëesistemitmonist, që luftonmendimine lirëdhe tëemancipuar.

Nëkëtëkontekstatadiskutojnëedhepërpersonazhet:ZylondheDemkën,dukevënënëdukjetipareqëlidhenmekohën.

Ushtrimi 1.Kuzhvillohetngjarja? nëfragment Koha nëroman.

Dritëro Agolli

70

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Nxënësi:

a)Në këtë fragment njihemime shkëlqimin e shokutZylo.Është koha kur aishkëlqenme raportet eDemkësnëmbledhje.Ngjarja në fragment zhvillohet nëkonferencë.

b)Nëromanngjarjetzhvillohennëkohënemonizmit.

Hapi V. Mësuesi/jado të realizojëobjektivineparënëkëtëetapë.Nxënësi tëidentifikojëveçoritëeromanitsatirik.Shkruannëqendërtëtabelës:

Hapi III. Nëkëtëhapdotëpunohetpërkarakteriziminepersonazheve.Ushtrimi 3.Nxënësitdotërilexojnëfragmentinpërtëgjeturfjalë,shprehjeqë

karakterizojnëpersonazhet.Dotëpunohetmeorganizuesingrafiktëpersonazheve.

Romani“ShkëlqimidherëniaeshokutZylo”

Llojiromansatirik

Veçoritë-kanëqendërtipineburokratit,individit,qëidentifikonvetenmeshtetin,-kanotahumoridhe ironie,qëshkojnëderinësarkazëm,-temaeluftësmesaftësisëdhepaaftësisë,mediokritetitdhetalentit,-ehipokrizisëdheintrigësqëdalinshpeshfituesembitëvërtetën,- titulli i fragmentit dhe i romanit kanënëntekstironik,- rrëfimi ka karakteristikat e prozëssatirike,poredhemetiparetekomedisësëkaraktereve.

Hapi IV. Dotëpunohetmeteknikën“Punë me shkrim”.Nxënësveukërkohettëbëjnënjëeseqëlidhetmenjëngafiguratefragmentit.P.sh.,përDemkënatamundtëshkruajnëesenëmetitull“Guximinkehumbur,kehumburvetveten”.

Fjalët, shprehjet

-Zylojalexonte1.qetë,qartë,bukur.

Zylojauvrenjt.Aimëhodhinjëvështrimtërreptëdhepastajmenjëbuzëqeshjetështirë:

-ShokuZylo2.fshiudjersëtdhepritisatëpushoninduartrokitjet.

Si përshkruhet personazhi? Si ndihet?-ingurtë,ivetëkënaqur,triumfues.-Kamarrëforcëpaskonferencës,vërejtjatregonepërsinëndajDemkës.

-Sinjëfigurëkomike,ndihetisuksesshëm,fshindjersënqënuktregojnëlodhjenetij.

Ç’mendime ju lindin?

1)Zylojashkëlqennësajëtëraportevetëshkruarangandihmësiitij,Demka.Ështëthithësienergjisëtëtëtjerëve.

2)Demkaështënjëvëzhguesikujdesshëm;nëatodjersë,shihetdjersaqëkafshirëndihmësikurekashkruarraportin.

71


juha shqipe 9”

NxënësitdukeumbështeturnëdisaveçorikarakterizuesetëDemkësdotëpunojnëmeesenë,si:Demkakarakterizohetngafrika,përulja.Aihesht,nukrebelohet,porpërfundonevuantjetërsiminetij.

Nxënësitshkruajnëderinë15minuta.Lexohen3-4punimedhesëbashkumenxënësitetjerë,bëhetvlerësimipëresenëmëtëmirë.

Nxënësitqës’ekanëpërfunduarnëklasëevazhdojnëesenësidetyrë shtëpie.Mësuesivlerësonnxënësitpjesëmarrës.

Rubrika: Të lexuaritTema: Suksesi i raportit të shokut Zylo(oraedytë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëgjejëfjalëtkyç,qëshkaktojnëhumordheironi.•Tëinterpretojërolinqëuështëdhënëpersonazheve,dukehyrënënatyrëndhe

karakteretetyre.•Tëjapëgjykiminetijpërpersonazhineparapëlqyer.

Mjetet:tekstiinxënësit,mjeteshkollore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtë temëmësimimepuniminedetyrëssështëpisë.

Nxënësitdhemësuesi/javlerësojnëdetyrat.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Nxënësitdotëgjejnëfjalëkyçqëshkaktojnëhumor.

Në fjalët e Adilës:- Dy javë të tëra u sfilit Zyloja-Sa punë të vështirë ka Zyloja! Lodhet shumë!-Atë pasdite që mbaroi raporti, ne bëmë festë. U shkarkua nga një barrë e

rëndë.-Si do të pritet raporti i Zylos?-... po sa lezet i pati. Unë nuk e dija se Demka qenka shakaxhi!Në fjalët e Demkës kemi një ironi qesëndisëse:

-E kam lexuar më përpara se shoku Zylo!-E detyroi suksesi!Në reagimin e shokut Zylo autori e rrit shkallën e ironisë në sarkazëm:

Shoku Zylo fshiu djersët dhe priti sa të pushonin duartrokitjet.-Ai ishte ende i skuqur, i skuqur e i djersitur nga lodhja. Por në qenien e tij ndiheshin

një kënaqësi e madhe dhe një lumturi e hapur. Shoku Zylo u vrenjt. Ai më hodhi një vështrim të rreptë dhe pastaj me një

buzëqeshje të shtirë:- Demka rrallë bën shaka, po kur bën, bën!

•

•

•

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,organizuesgrafik,balon.

72

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Mësuesi/jadotëzhvillojënjëveprimtarisëbashkumenxënësitpërtëinterpretuar

rolinepersonazheve,dukehyrënënatyrëndhekarakteretetyre.Dotëpunohetmetabelë.

Hapi V. Roliqëuështëdhënëpersonazheve.Shoku Zylo:ështëipaaftë,karrierist,mjeshtërihipokrizisë,servilizmit,përvetësues

idjersëssëtëtjerëve,gëzonprivilegjeqënukimeriton.Zyloështëpjesëemekanizmitqëmbangjallëmentalitetinezyrtarit.

Demka:Adila:

Hapi VI. NëkëtëetapëdotëpunohetmeteknikënBalona.Nxënësit,pasikanëanalizuarnatyrën,karakterindherolinepersonazhevejanë

tëgatshëmtëzhvillojnëveprimtarinëBalona.Hapateveprimtarisë:1.Dotëndahetklasanëtrigrupe.2.Nxënësitduhettësjellinnjëargument,qëpersonazhiizgjedhurprejtyreështë

mëimirësedytëtjerët.Tësjellinargumenteqë(ndoshta)personazhiityre,edhepsenukështëitillë,ështësistemiitillë,mentalitetiizyrtarit,qëpoedukohejtenjeriu.

3.Utregonigrupevesecilët janëkonkurrentëtepersonitqëpostudiojmë,nëmënyrëqëseciligruptëmendojëcilësitëetij,përkundrejtpersonazhevetëtjeranëbalonë.

4.Grupetzgjedhinnxënësinqëdotëluajërolinepersonazhitdheargumentet

Fragmenti1. Fjala iu dha shokut Zylo.2. Unë dëgjoja frazat e mia.

3. Ai i dha fund fjalës së tij.

4. Tok me sallën ndjeva dhe unë emocion, unë i panjohur, unë që rrija diku në një karrige në auditorin e madh.

5. Mua më hipi në kokë një marrëzi.

6. Shoku Zylo fshiu djersët.

7. U përpoqa ta hedh mendjen jashtë sallës.8. Unë e humba durimin.

9. Shoku Zylo u vrenjt. Një buzëqeshje e shtirë.

Lloji i figurës letrare1) metonimi2) metonimi

3) metaforë

4) metaforë

5) shpreh. frazeologjike

6) ironi



9) metaforë/ironi

Efekti stilistik1. Raporti përbëhet nga fjalë.2. Shkëlqimi i shokut Zylo mbetet në fushën e fjalëve, jo të veprave, që i ka bërë dikush tjetër.3. Jep meritat e vërteta të këtij tipi shoqëror.4. Gjendja emocionale e Demkës është për të ardhur keq. Ai vuan, ndihet i shfrytëzuar keq, ndihet i zvogëluar në auditorin e madh, ka frikë nga shefat.5. E quan marrëzi të thotë të vërtetën, të fyejë, të dalë nga natyra e tij e duruar, frikacake dhe e nënshtruar.6. Djersët e shokut Zylo i kujtojnë djersët e tij.7. Adila i ka ndërprerë ëndrrën.8. Maksimumi i së vërtetës së tij.9. Rezistenca e Demkës ka marrë fund, ai e di që nuk ka shpëtim nga raportet.

73


juha shqipe 9”

qëdotëpërdorëpërtambrojturatëparaklasës.Seciliaktorduhettëpërfaqësojësamëmirëpersonazhinetij,sepsebalonanukmundtëmbajëshumëpersonazhe.

5.Nëkohënqëpersonazhetbrendabalonësaktrojnëdheargumentojnë,nxënësitetjerëmbajnëshënimedhevendosinsecilidotëhidhetngabalona.

6.Nxënësitderinë4minutadiskutojnëpërvendiminqëdotëmarrin,dukepërdorurargumentebindëse.

7.Mësuesi/javlerësonnxënësitpërkëtëpunë,veprimtarisazbavitëseaqdheevështirë.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi6itekstit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Një vizitë familjare(oraeparë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanitsocial.• Tëlexojëpërtëkuptuarsubjektin.• Tëpërshkruajëpersonazhetdukeunisurngambresateçastit.• Tëflasërrethsituatavetëngjashme.

Mjete:tekstiinxënësit,mjeteshkollore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitmeleximinedetyrëssështëpisë“Gjeni

diçiturën”.Nxënësitvlerësojnënjëri-tjetrin.Kjoetapëzhvillohetderinë5minuta.Pemaemendimit

Teknika e metoda e mësimdhënies:diskutim,pemaemendimit,leximzinxhir,organizuesgrafik.

Hapi II. Mësuesi/jashkruannëtabelëtemëneretëmësimit.Injehmefragmentineshkëputurngaromani“Ne të tre”.

Tema:AtmosferaeTiranësnëvitet’80.Nxënësitlexojnëzinxhirpërt’unjohurmefragmentin.Mëpasmësuesi/jabashkë

menxënësitplotësojnëPemën e mendimit.-Ç’kuptojmë me roman social?

tema ironia

konflikti Romani satirik sarkazma

përshkrimi

74

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1.Nxënësitdot’upërgjigjenpyetjevedukesjellëilustrimengateksti.Ushtrimet 2 dhe 3.Përkëtoushtrimenxënësitdotëgjejnënëtekstdetajet,metë

cilatdotëargumentojnëmendimetetyre.Nëkëtoushtrimemësuesi/jadotëpranojëmendimetenxënësvedukeshmangurpërsëritjet.

Ushtrimi 4.Përkëtëushtrimdotëzhvillohetnjëdiskutimrrethpyetjeve:-Ju pëlqejnë apo jo vizitat?-Çfarë ju pëlqen?-Çfarë ju bezdis?

Nëkëtoushtrimemësuesi/jadotëvlerësojëzgjedhjenedetajevebindëse,gjuhënezgjedhur,rrjedhshmërinëemendimeve.

Hapi IV. Punë me shkrimmetemë:“Përshkruaninjëpersonazhdukeumbështeturnëmbresateçastit”.

Punohetmeorganizuesgrafik:

temësociale Romani social

Nxënësveulihetkohëderinë10minuta.Dëgjohendynxënës.Kjodetyrëdotëpërfundojënështëpi.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrës.

Fjalët Ç’mendimeendjenjamëzgjon

Karakterizimi

Rubrika: Të lexuaritTema: Një vizitë familjare(oraedytë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojëkëndvështrimineautoritnëpërmjetpersonazhitrrëfyes.•Tëzbulojëkëndvështriminepersonazhitkryesorngamënyrasesiaipërshkruan.•Tëgjejëshprehjetëgjuhëssëpërditshmenërrëfim.•Të përshkruajë gjendjen emocionale të djaloshit, duke përdorur detaje që

fshehinemocionetëforta.•Tëdiskutojëpërsjelljenetijdhetëbashkëmoshatarëvedukeekrahasuarme

atëtëpersonazheverinore.

rrëfimibëhetngapersonazhinëkëndvështrimineautorit

shkrimorigjinalibesueshëm

autoriinënshtrohetlogjikëssëpersonazhit

75


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaefillonkëtëorëmësimoremeleximinedetyrëssështëpisë

metemë:“Përshkruaninjëpersonazhdukeunisurngambresateçastit”.Mësuesi/javlerësonpunëtenxënësve.Kjoveprimtarizhvillohetderinë7minuta.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Ushtrimi 5. - Në ç’vetë rrëfehet në këtë roman?Nxënësi:Rrëfimibëhetnëvetënetretë.

- Kujt ia drejton shkrimtari rrëfimin e tij?Nxënësi:Autoriiabesonrrëfiminpersonazhit.Ushtrimi 6.Nxënësitlexojnëushtrimindhetëdhënat.Punë në grupe. Analizaepersonazheve.a) Zbuloni këndvështrimin e personazhit kryesor ngamënyra se si ai

përshkruan.

GrupiI. –doktori(...i bardhë, me refleksin e syzeve...)GrupiII. –babaiiInës(...me profil të ashpër...)GrupiIII. –mamajaeInës(...si statujë e lashtë...)GrupiIV. –Ina(...qafa e hollë, trupi i brishtë...)GrupiV. –Roberti(abazhuri me dritë të butë...)Çdogrupdotëplotësojëorganizuesingrafik:

Mjetet:tekstiinxënësve,mjetetshkollore.

Teknika e metoda e mësimdhënies:diskutim,punënëgrup,punëmeshkrim.

Hapi III. Nëromaninsocialpërdoretnjërrëfimorigjinal.Ushtrimi 6. Mësuesi/jaujepsidetyrënxënësvetëgjejnëshprehjetëgjuhëssëpërditshmeqë

përdorenngatërinjtë.Ndërkohëqënxënësitplotësojnënëlibër,mësuesi/jashkruanpyetjet:

-Çfarë ligjërimi përdoret në fragment përveç përshkrimit?-Cili është roli i ligjërimit?-Ç’raport krijohet me lexuesin?Mësuesi/jashkruannëtabelëshprehjetëgjuhëssëpërditshmeqëkanënxjerrë

ngafragmentinxënësit,plotësonnëtabelë:

Këndvështrimiipersonazhitkryesor

KarakterizimiPërshkrimi i personazhit

Hapi IV. Ushtrimi 7.NërrëfiminedjaloshitpërtakiminmeInën,sillendetajeqëtregojnëemocionetefshehtatëtij.Shkruajinidisangashprehjet.

ligjërimiraportimelexuesin Shprehje të gjuhës së përditshme roliityre

76

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi V. Punë me shkrimmetemë:“Përshkruanigjendjenemocionaletëdjaloshit

dukepërdorurdetaje,qëtregojnëemocionetëfshehura”.Nxënësveujepetnjëkohëecaktuar.Dëgjohendypunimetënxënësve.Bëhet

vlerësimingamësuesi/ja.

Hapi VI. Diskutim:Nxënësveushtrohentemapërtëdiskutuar.Diskutonipërsjelljenerinisësësotme,dukeekrahasuarmesjelljenepersonazheve

rinoretëfragmentit.

Hapi VII. Vështrim krahasues.Pasinformacionitqëkanëmarrë,nxënësitbëjnënjëkrahasimmesromanitsatirik

dheatijsocial.Nëlidhjeme:temën,personazhet,rrëfimin,këndvështrimindhegjuhën.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepërpjesëmarrjenaktive,

përpërgjigjetesaktadhepërpërshkrimetedetajuara.

Detyrë shtëpie: Ushtrimi7.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Pasthirrmat


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëpasthirrmatnënjëteksttëdhënë.•Tëdallojëpasthirrmatnëvarësitëkuptimit.•Tëgjejëpasthirrmatëpërafërtanënjëteksttjetër.

Materiale dhe mjete mësimore:Tekstiinxënësit,tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemënere,tëcilëneshkruannëdërrasëtë

zezë.Hapenlibrat.Lexohetnganjënxënëspjesaeshkëputurngaromani“Sikur të isha djalë”,iHakiStërmillit.Diskutohetrrethfjalëveqëshprehinthirrjeapërshëndetje.Arrihetnëpërfundiminsepasthirrma,sipjesëepandryshueshmeeligjëratës,shërbenpërtëshprehurndjenjadheemocionetëndryshmeosevullnetinefolësit.Shkruhennëdërrasëtëzezë,meshkumësmengjyra,pasthirrmatendryshme.Theksohetse:

Pasthirrmatnukiemërtojnëndjenjatosedëshiratefolësit, porvetëmishprehinato.

Hapi II. Vendoset para nxënësve tabela e parapërgatitur për pasthirrmat qëshprehinndjenjatëndryshme.Diskutohetrrethshembujve.Sqarohenmeshembujrastetkurpasthirrma tëndryshme, tëpërdorurame intonacion tënjëjtë,mund të

Metoda dhe teknika e mësimdhënies:Bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëedrejtuar,punëepavarur,thesiifjalëve,ditardypjesësh.

77


juha shqipe 9”

shprehintënjëjtatndjenja.Lexohentekstetetabelës(nëmungesëtëtabelës,tekstetmundtëshkruhennëdërrasëtëzezëduketheksuarpasthirrmatmeshkumësamengjyra).Diskutohetpër:pasthirrmat emocionuese,qëshprehinndjenjënefolësit;dhepasthirrmat nxitëse,qëshprehindëshirënefolësit.

Hapi III. Punë e drejtuar.PunohetUshtrimi 1,faqe207.Vlerësohennxënësitqëuaktivizuanmëmirëeupërgjigjënsaktë.

Hapi IV. Punë dyshe,njëbankëpo,njëjo.Njëritgrupijepetushtrimi 2,ndërsatjetritijepetushtrimi 3.Kontrollohetdhevlerësohetpunaegrupeve.

Hapi V. Punë e drejtuar.PunohetUshtrimi 4.Ushtrimikërkonqëtëpërdorenpasthirrma të tjera,nëvend tëpasthirrmës “Ua”.Pasthirrmate tjera tëpërdorurameintonaciontënjëjtë,qëshprehintënjëjtënndjenjë,mundtëjenë:“Oooo”,“Oh”,“Ua”.

Hapi VI. Thesi i fjalëve – ditari dypjesësh.Nganjëkutievogëlkartoninxirrennganjënxënësfjalitëshkruara.Nëkëtofjalikafjalëtënënvizuara.Shkruhenfjalitëqëkanëpasthirrmadhebëhetkomentidukeshkruarseçfarëshprehin.Pra,përdoretteknika“Ditari dypjesësh”.

Nëfund,bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimit,vlerësimipërarritjeneobjektivavedhevlerësimi imotivuar idynxënësve,krahasvlerësimit tëbërëgjatëhapave tëecurisëmetodike.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi5nëfaqen207dheushtrimengaFletorja e punës, f. 16-17,sipasniveleve.

Fjalia që ka pasthirmë Komenti imBobo,ç’egjetitëshkretin! Shumëkeqardhje.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - MorfologjiTema: Dallimi i lidhëzave nga përemrat, ndajfoljet dhe parafjalët


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëveçoritëepërbashkëtadhendryshimetngandajfoljet,parafjalëtdhe

përemrat.•Tëformojëfjalikuenjëjtafjalëtëpërdoretsindajfoljedhesilidhëz.•Tëformojëfjalikuenjëjtafjalëtëpërdoretsiparafjalëdhesilidhëz.•Tëformojëfjalikuenjëjtafjalëtëpërdoretsipëremërlidhordhesilidhëz.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tabelë,shkumësmengjyra.

Metoda dhe teknika e mësimdhënies:bisedëekombinuarmediskutim,diagramiiVenit,punëedrejtuar,punëdyshe,punëepavarur.

78

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip


Hapi I. Rikujtohensëbashkumenxënësitnjohuritëpërlidhëzat,ndajfoljetdheparafjalëtdukeindihmuarmepyetjet:

- Ç’janë lidhëzat? Përse shërbejnë ato? - Ç’janë ndajfoljet? Përse shërbejnë ato? Sa llojesh janë? Shembuj. - Cili është funksioni i parafjalëve?

Hapi II. Vendosetnëdërrasëtëzezënjëtabelëeparapërgatiturqëpërmbanfjali,kuenjëjtafjalëtëpërdoret:

1. Silidhëzdhesindajfolje.2. Silidhëzdhesiparafjalë.3. Silidhëzdhesipëremër.Bëhetdiskutimrrethtyredukedhënëargumentepërçdorast.

Hapi III. Punë e drejtuar.PunohetUshtrimi 1nëfaqen209.o Zgjidhjaekëtijushtrimiështë:1. Fjalaveçështëlidhëz(veçvetes).2. Fjalasapoështëlidhëz(sapokishtembaruar).3. Fjalaveçështëlidhës(veçkrahëvetëtyre).4. Fjalaqëështëpëremërlidhor(qëikishtedhënë).5. Fjalatekështëlidhëz(tekeshihja).6. Fjalasapoështëlidhëz(sapohënapaujin),kursefjalanë ështëparafjalë

(nëlumë).7. Fjalanëështëlidhëz(nëmbaroftë).

Hapi IV. Punë dyshesipasbankave.PunohetUshtrimi 2dhe3.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.Grupiqëkapunuarushtrimin2jepmendimepërgrupinqëkazgjidhurushtrimin3dheanasjellas.

Hapi II. Punë e pavarur.Ndahennxënësitnëgrupe.Grupeveujepenpërkatësishtushtrimet 5, 6dhe7.Kontrollohetpunaegrupevedukeargumentuarsekurfjalaepërdorurnëfjaliështë:ndajfolje, parafjalë, përemër lidhorapolidhëz.

Hapi II. BashkëmenxënësitbëhetdiagramiiVenitpërtëpërbashkëtatdhedallimetelidhëzavemendajfoljet,parafjalëtmepëremrat.

LidhëzatNuk përdoren si

gjymtyrë më vete.

NdajfoljetKanë kuptim të mëvetësishëm.Mund të përdoren si gjymtyrë

më vete në fjali.

Janë pjesë të pandryshueshme

të ligjëratës.

a)

79


juha shqipe 9”

b)

LidhëzatShprehin marrëdhënie varësie ose barazie.

ParafjalëtShprehin vetëm

marrëdhënie varësie.

Janë pjesë të pandryshueshme të ligjëratës.

Janë fjalë lidhëse.

c)

LidhëzatNuk përdoren si gjymtyrë fjalie.

PëremratPërdoren edhe si

gjymtyrë fjalie.

Kanë funksion lidhëz.

Bëhetpërmbledhjadhevlerësimipërorënemësimit.Detyrë shtëpie.JepenushtrimengaFletorja e punës,f.17-18.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëshijuarestetikishtpërshkriminnënjëtregim.• Tëdallojënëtekstelementetepërshkrimittëkopshtit.• Tëkomentojësingacmohenshqisatngaelementetepërshkrimit,si:zhurmat,

ngjyratdheshijet.• Tëpërshkruajëndryshimetedykopshtevegjatëviteve.• Tëgjejëshkakun“që nji dëshir i falisur i flakoi në shpirt Lec Gurrmollës”.• Tëkomentojëpërdoriminemetaforësnëfjalinë“At dit princesha e mërtisun në

degërmija andrre ishte Fminija. Kishte ikë përgjithmonë, apo do të kthente?”

Mjete:tekstiinxënësit,fletore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jashkruannëdërrasëtitullinefragmentit:“Kumbulla përtej murit”.

Udrejtonnxënësvepyetjen:Si mendoni, çfarë tregon ky titull?

Nxënësitjapindisamendime,tëcilatmësuesinukikundërshton,porkërkonprejtyretëarsyetojnëpëropinionetedhëna.Iutërhiqetvëmendjanxënësvetetablojae Idromenos “KopshtshtëpienëShkodër”,meqëllimqënxënësimëpas tëbëjëpërqasjenndërmjetsajdhepërshkrimittëKoliqit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Kumbulla përtej murit(oraeparë)

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,DRTA,ditaritrepjesësh.

80

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II. Mësuesi/jainformonnxënësitsekyfragmentështëmarrëngatregimime

tënjëjtintitull.Shkruannëtabelë:Autoripërshkruanndjesitëepersonazhitnëpërmjetkujtimevetësëshkruarës,të

fëmijërisë.Nxënësitlexojnëinformacioninpërautorindhelibrin.Idrejtojnëpyetjemësuesit,

nëseulindingjatëleximittëinformacionit.Mësuesi/jaelexonfragmentinmeqëllimqënxënësittëshijojnëpërshkriminnë

dialektingeg.Gjatëleximitnxënësitmundtëkërkojnëshpjegimpërndonjëfjalëqënukekuptojnë,tëcilëneshpjegonmësuesi/ja.

Hapi III. Rilexohet fragmenti i ndarënëparagrafë, për të cilët nxënësit do t’upërgjigjenpyetjeve.

Paragrafi 1: Kjo i ndodhi ... derite... fminisë së largët.- Si fillon tregimi? (A është një fillim skematik?)-Cila pyetje lind menjëherë në mendjen tuaj?-Cili është personazhi?-Sa kohë kishte larg vendlindjes?-Në ç’moshë është?-Përse qe larguar?-Në ç’stinë zhvillohet ngjarja?-Çfarë veprimesh bëri?-Me fjalën skutë, kuptoni skutat e kopshtit apo ato të nënvetëdijes së personazhit?Paragrafi 2: Kopshti ... derite... përtej murit.-Si përshkruhet kopshti?-Çfarë insektesh ka aty?-Ç’ngjyra zotërojnë në kopsht?-Çfarë muzike dëgjohet në kopsht? Cilët janë tingujt? (onomatopetë)- Çfarë shijesh e aromash të kujton leximi i paragrafit? Komento.-Si do ta interpretonit dëshirën e Lecit: “itërhequnprejnjifuqieshortarekërkuen

njikumbullpërtejmurit”. botënendaluar?Murisimbolizon: freniminindividualtënjeriuttëpërgjegjshëm? konservatorizmineshoqërisësëkohëspërkundër

idesësëlirisësëindividit?

Nxënësitinterpretojnëmendiminetyre.Mësuesi/janukbënvlerësimepërmendimine drejtë apo jo.Përgjigjennxënësit do tamarrin në komentet dheargumentet eushtrimevetëmëposhtme.

Paragrafi 3: Ishin 10 vjet ...derite... e shije të harrueme.-Çfarë ndryshimesh vë re?-Si përshkruhet muri, me çfarë ngjyrash?-A ndihet në sytë e Lecit muri i vjetër dhe i plakur? Ilustro.Nëkëtëfragmentautoripërdorantitezën:

jasemin...me lule të bardha të çeluna / pleqësia e murit. -Çfarëinterpretimimundt’ibëni?

81


juha shqipe 9”

Përgjigje:jaseminëebardhë–harmoniepafajësisë,metërheqjen,kureshtjenevetngushëllontepleqësinë...(vazhdimësiejetës).

-Përse në sytë e Lecit ka adhurim për kumbullën që zgjatej përtej murit?Nxënësi:Kumbullaekamëtëlehtëtëkapërcyejëmurinevjetër. Muriivjetër:normaprangosëseqëduhenkapërcyer.-Për çfarë ëndërronte Leci?Nxënësi:Sikurtëkthehejpërsërifëmijëriaepastër.

Paragrafi 4: Përmbante kopshti ...derite... këthente?-Çfarë të dhënash mësojmë në këtë paragraf?- Cila është dëshira që i flakoi në shpirt Lec Gurrmollës?-Cili është shkakuqë nji dëshir e falisur i flakoi në shpirt.Ilustrojemefjalingateksti.Nxënësi:Ndjeudëshirën,nevojëneçuditshmepërtëkërkuaratokokrratëvogla,

tëverdhamengjyrënedyllit,tëkumbullëspërtejmurit.

-Nëgrupinefjalëve:atokokrratëvogla,tëverdhamengjyrënedyllit(psejoeverdhaediellit).Është simbol, metaforë apo alegori?

Nxënësi:metaforë.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 6.Dotëpunohetmeteknikën“Ditari trepjesësh”.

Komenti i nxënësit Komenti i mësuesit

Detyrë shtëpie. Përshkruani imazhin,ngjyratqëpërftoninëvetëdijentuaj, kurpërfytyroni njëkopshtqëkakohëqënukështëpunuar,mebimësitëdendur,tërriturspontanisht,mepakdritë,sivendiiprinceshavetëzhdukura,nënkëmbëtetëcilavegjendetnjëtokëevirgjër,hali përrallash shpalisë nën kâmbët...

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiiorëssëmësimit.-Çfarë shije ju la kjo orë mësimi?Nxënësitsjellinshembujfrutashapongaushqimiipreferuar.Mësuesi/javlerëson

nxënësitpjesëmarrës,nxitdheataqëishinmëpakpjesëmarrës.

Rubrika: Të lexuaritTema: Kumbulla përtej murit(oraedytë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëdallojëveçoritëqëepërcaktojnëkëtëfragmentsipërshkrues.• Tërendisëdetajetqëpërshkruajnëndjesitëepersonazhit.• Tëdallojëfjalëtkyçtëpërshkrimit,sipasurieleksikuttëgegërishtes.• Tëshkruajënjëesepërshkruese:“Njëvendaqiafërtngafëmijëriaelargët”.

82

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Mjetet:

tekstiinxënësit,fletore,tabelë,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis orën emësimitme dëgjimin e punës së nxënësve:

“Përshkruani imazhindhengjyratqëpërfitoninëvetëdijen tuaj”.Bëhetvlerësimi ipunëveqëkanëimagjinatëtëdetajuar.Kjoveprimtaritëmosikalojë10minuta.

Hapi II. Kalohet te rubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Punohenushtrimet7dhe8.Nxënësitndalennëdetajeqëepërcaktojnëkëtë fragmentsipërshkrim.Ataargumentojnë sepseështëpërshkrimdhe jo rrëfim.Komentojnë senë këtëfragmentmbizotëronndjesiaepersonazhit.Kyushtrimzhvillohetmeteknikën“Ditaritrepjesësh”:

Teknikat dhe metoda e mësimdhënies:mësimiipërqendruarmbiargumentin,ditaritrepjesësh,punënëçift,punëmeshkrim.

Ushtrimi 8.Nxënësitpunojnënëtrigrupepërtëgjeturfjalëtkyçnëpërshkriminebimëve,përkatësisht:emra, mbiemra, folje.Përfaqësuesiteçiftevelexojnëpunënetyre,ndërsamësuesi/japlotësonnëtabelë.

Hapi III. Shkrimi i lirë. Shkruaninjëesepërshkruesemetemë:“Njëvendaqiafërtngafëmijëriaelargët”.

Nxënësveulihet10minutakohë.Dëgjohenpërshkrimetedynxënësve.Kjodetyrëdotëvazhdojënështëpi.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvedheiorëssëmësimit,dukebërëkëtopyetjenxitëse:

-Si u ndjetë në këtë orë?-Çfarë do t’u mbetet në mendje nga kjo temë?-Ç’lloj të menduari vutë në veprim?

Fragmenti

...ngjyraeatijmuriebanteLecinmeandrrue.

Ndjesitë dhe mendimet e personazhitëndërrimtar

izhyturnëkujtimetefëmijërisë

Ç`kujtojmë?

Dëshirënpërtëkthyerfëmijërinë.

Rubrika: Të lexuaritTema: Muri i Kinës dhe muri i botës

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanitsocial(temaetolerancësdheemirëkuptimit).• Tëlexojëpërtëkuptuarlidhjenmidistitullittëtregimitdhemesazhitqëjepautori.• Tëshkruajëkatërfjalipërmbledhësepërkëtëtregim.• Tëritregojësipasskemës.• Tëargumentojëpasojënekonfliktitnërrëfim.• Tëdiskutojërrethmesazhittëtregimit.

83


juha shqipe 9”

Mjetet:tekstiinxënësit,Fletorja e punës,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëorëmësimimeleximinedetyrëssështëpisë.Nxënësit

vlerësojnëesenëpërshkruese,ndërsamësuesi/jabënvlerësimindukeparëstrukturëneesesë,idetëqëpërcjellinnxënësitdhegjuhënartistikenëpërshkrim.

Hapi II. Nëkëtëhapzhvillohetnjëdiskutimrrethpyetjeveqëshkruanmësuesi/janëtabelë:

-A duhet të jetë njeriu tolerant, mirëkuptues?-Të qenit tolerant, mirëkuptues të bën të ndihesh: rehat me të tjerët, të afron me njerëzit të shqetëson? Mësuesi/jashkruanatomendimeqëkanëlidhjememesazhinetemës,ecilado

tëpunohetnëkëtëorë.

Hapi III. Dotëpunohetmeteknikën“Parashikimi me terma paraprakë”.Mësuesi/jashkruannëtabelëtermat: MuriiKinës,parasyve,fqinjët,dëshirësëmbuese,nuknazgjidhejgjuha.Nxënësitpunojnë7minuta.Dynxënëslexojnëtregiminqëkanëkrijuardhetitullin

qëikanëvënë.Përkëtëpunënukbëhetvlerësim.Përgjigjenenxënësitdotamarrimpasleximittëtregimit.

Hapi IV. Mësuesi/jainjehnxënësitmetitullindheautorin,tëcilat ishkruannëtabelë.Nxënësitlexojnëzinxhir.Gjatëleximitatadotënënvizojnëdetajetqë:

a)përshkruajnëmjedisin.b)përshkruajnëveprimet,gjendjenemocionaledhepsikologjiketëpersonazheve.c)përshkruajnëpasojënenjëkonfliktitëndodhurmëparë.Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Nxënësitupërgjigjenpyetjeve:-Ku zhvillohet ngjarja?-Cili është personazhi kryesor?-Cila është brenga e tij?-Pse ai u ndie keq kur mësuesja e pyeti për murin kinez?Ushtrimi 2/a.Punojnënxënësitmeteknikën“Ditari trepjesësh”.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,parashikimmetermaparaprakë,punëmegrupe,grafikuskematikipersonazheve.

Fjalia-Nukkamëmurndarësseky,obir.-Shpina,shpinaenjeriutështëmuriivërtetëibotës.

Komenti im:

84

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 2/b.Bënilidhjenndërmjettitullittëtregimitdhemesazhitqëjepautori.

Mesazhi: Fëmijëtduhettëushqehenngaprindëritmendjenjënetolerancës,të pajtimitdhetëdashurisë.

Ushtrimi 3.Shkruanikatërfjalipërmbledhësepërkëtëtregim.Duhetbërëkujdesqë fjalitë përmbledhëse të bëhen sipas skemëspërmbledhëse:Ku?Kur?Çfarë?Pse?Si?

Hapi VI. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Klasandahetnëkatërgrupe.Detajetqënënvizuangjatëleximitdot’ushërbejnë

nëkëtëpunë.Ushtrimi 4.Qëllimiiautoritnukështëtërrëfejënjëndodhiqëkanjëkonflikt,por

tërrëfejëpasojënenjëkonfliktiqëkandodhurmëparë.Tëkatërgrupetpunojnëmeorganizuesgrafik(tabelë).

Ilustrime nga teksti Pasojat e konfliktit Cilës ngjarje i referohet Ç’mendime keni ju? detaje

Grupi I:

Grupi II:

Detaje Ilustrime nga teksti Karakterizimi i personazheve Ç’ndjenja e mendime ju shkaktojnë?- veprimet e djalit- fjalët e tij- gjendja emocionale- gjendja psikologjike

Grupi II:

Babai Ilustrime nga teksti Karakterizimi Ç’ndjenja e i personazheve mendime ju shkaktojnë?- veprimet e babait- fjalët e tij- gjendja emocionale- gjendja psikologjike

Grupi IV.Dotëpunojëmepërshkriminemjedisit.Fjalamurdotëshërbejësifjalëkyç.

Fjala kyç Ilustrime nga teksti Ç’ndjenja e mendime Pse të mbetet në mendje? ju shkakton? mur

85


juha shqipe 9”

Nxënësit punojnë 15minuta, ndërkohë qëmësuesi ka bërë gati një tabelëgrafike.

Përçdogrupdelnjëpërfaqësuesqëlexon,ndërsamësuesi/japlotësonnëtabelë.Ushtrimi 7.Gjeninëteksttri fjalëkyç,qëshprehinpasojënehatërmbetjessë

pakuptimtë,qëbieveçanërishtmbidytërinjtë.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.

Detyrë shtëpie: Nxënësitdotëshkruajnënëfletorearsyetsesaerëndësishmeështëqëprindëritt’iushqejnëfëmijëtmendjenjënedashurisë,tolerancës,mirëkuptimitdhejomeatëtëarmiqësisëetëhakmarrjespërtjetrin.

Tema: UshtrimeVështirësia:NiveliIV

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëdallojëparafjalëterasavetëndryshme.• Tëpërdorëdrejtparafjalëtnëfjali.• Tëdallojëpjesëzatsipasngjyrimitkuptimor.• Tëdallojëkurtënjëjtatfjalëdalin,si:lidhëza,përemra,ndajfoljedheparafjalë.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Punë e pavarur.PunohenUshtrimet 1dhe2 nëfaqen210.o Zgjidhjaeushtrimit1është:- Mos shih vetëm sipër,... (ndajfoljevendi).- Ajo e mban shumë drejt trupin,... (ndajfoljemënyre).- Libraria gjendet përballë pallatit,... (parafjalë).- Tani do të udhëtojmë drejt Sarandës,... (parafjalë).- Merre pak librin që ndodhet sipër tryezës,... (parafjalë).- Atë ditë u ndeshën përballë pas kaq kohësh. (ndajfolje).Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësit.

Hapi II. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimet 3-9.Ushtrimi 4zgjidhetkështu:- Si thua, takohemi në bibliotekë.... (vend).- Fitorja e saj u prit me gëzim... (ndjenjë).- Kishte veshur një triko prej leshi. (lëndëprejsëcilësështëpërbërë).-Jam e lodhur, sepse sapo u ktheva nga mbledhja.(vend).Gjatëpunëssëdrejtuarkërkohetnganxënësitenivelevetëndryshmetëjapin

argumentetpërçdopërgjigje.Bëhenvlerësimetëmotivuaratënxënësve.

Hapi III. Punë dyshe.PunohetUshtrimi 10.Analizohenfjalitëeformuaradukeupërqendruartepasthirrma.

Metoda dhe teknika mësimore:punëedrejtuar,punëepavarur,punëdyshe.

86

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi IV. Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit dukekërkuarnga

nxënësittëthonëmeshembuj:1. Kurpërdoretenjëjtafjalësiparafjalëdhekursindajfolje?2. Kurpërdoretenjëjtafjalësiparafjalëdhekursiemër?3. Kurmundtëdalëenjëjtafjalësilidhëzdhesipëremër?4. Sallojeshikemipjesëzat?

Detyrë shtëpie.Ushtrimi11nëfaqen211dheushtrimengaFletorja e punës, f. 17-18,sipasniveleve.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëshqiptojësiduhetfjalëtehuajaqëkanëbashkëtingëllore/d/,/t/,/l/dhe/c/.• Tëformojëfjalëtëprejardhurangafjalëtëhuajaqëkanënëpërbërjenetyre

bashkëtingëlloretepërmenduramëlart.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tabela,shkumësamengjyra,teksti “Shqipja standarde”,“Drejtshkrimi i gjuhës shqipe” etj.

Fjalë kyç:drejtshkrim,drejtshqiptim.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemanëdërrasëtëzezëmeshkumësmengjyrë.Bisedohetme

nxënësitpërfutjenefjalëvetëhuajanëgjuhënshqipe.Theksohetsedrejtshqiptimidhedrejtshkrimiikëtyrefjalëvebëhetsipasdisarregullave.Sqarohendukeishkruarnëdërrasëtëzezëfjalët:

Drejtshkrim–sistemrregullashpërt’ishkruardrejtenjëllojfjalëtnëgjuhënletrare.Drejtshqiptim–sistemrregullashpërt’ishqiptuardrejtenjëllojfjalëtnëgjuhënletrare.

Hapi II. Hapenlibrat.Lexohetmekujdesfragmenti“Gjon Shllaku midis legjendës e reales”,dukeupërqendruarnëdrejtshkriminefjalëvemeshkronjatëzeza.Fjalëtmetëzezajanëemratëhuajtëpërgjithshëmdhetëpërveçëm.

Shpjegohetsepërshkrimindheshqiptiminsiduhettëtyre,duhettëkemiparasyshdisa rregulla.Këto rregulla u përcaktuannëKongresin eDrejtshkrimit të gjuhësshqipe,nënëntortëvitit1972.Utregohennxënësvelibrat,qënavijnënëndihmëpërdrejtshkrimindhedrejtshqiptiminegjuhësshqipe:

1.Drejtshkrimiigjuhësshqipe2.Fjaloridrejtshkrimorigjuhësshqipe3.Fjaloriigjuhësshqipe4.Shqipjastandarde(RamiMemushaj)

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i bashkëtingëlloreve /d/, /t/, /l/, /dh/, /c/ në fjalët e huaja

Vështirësia:ShkallaIV

Metoda dhe teknika mësimore:bisedë,shpjegim,punëdyshe,punëepavarur,diskutim.

87


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Shpirti i botës(oraeparë)

Hapi III. Paraqitetnëdërrasënezezënjëtabelëme:o fjalëtëhuazuarangagreqishtjaevjetër,qëshkruhendheshqiptohenme/d/,

/t/ejome/dh/,/th/;o fjalëtëhuaja,qëshkruaneshqiptohenme/l/.o fjalëdheemratëpërveçëmmeburimtëhuaj,qëshkruheneshqiptohenme/c/.Diskutohetrrethtyre.Shkruhennëdërrasëdukepërdorurshkumësamengjyrarasteteveçanta,që

paraqitennëteksteqëbëjnëpërjashtimngakjorregull.Nëmungesëtëtabelës,ecuriametodikeehapittëtretëmundtëbëhetedhedukepërdorurdërrasënezezë.

Hapi IV. Punë dyshe. Ushtrimi 1, 2,punohensipaskërkesave.Kontrollohetdhediskutohetpunaenxënësve,dukevlerësuarnxënëstënivelevetëndryshme.

Hapi V. Punë e pavarur.PunohenUshtrimet 3dhe4.Përushtrimin4,nxënësitmundtëbëjnëkëtëzgjidhje:fals –falsifikator,falsifikim,falsifikoj,falsifikues,falsitet.atlet –atletik,atletikë,atletizëm.cikël –ciklik,cilkizim,ciklizoj(radhit).diplomë –diplomim,diplomohem,idiplomuar,ipadiplomuar.makinë –makineri,makinist,makinacion.klasë –klasor,ideklasuar,deklasim.teori –teorik,teorizim,teorizoj,teorizues.Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie.Formonifjalëtëprejardhurangafjalët:dialog, celebroj, deficit, proces, llogari, bllok, hipotekë.Ndërtonifjalimeto.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineromanitpsikologjik.• Tëpërcaktojëkohënkurvepronpersonazhi.• Tëzbulojëbotënebrendshmetëpersonazhitkryesor.• Tëreflektojëdukesjellëpërvojënevetpersonale.

Mjetet:tekstiinxënësit,fjalorpsikologjik,fletore,tabela,shkumës.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaenismësiminmeteknikënStuhi mendimesh dukeudrejtuar

nxënësvepyetjet:-Ç’është adoleshenca?

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:stuhimendimesh,leximzinxhir,mësimipërqendruarmbiargumentin,ruajfjalënefunditpërmua,diskutim,punëmeshkrim.

88

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” -Cilat janë shenjat që kuptoni se keni hyrë në këtë fazë?

Mësuesi/ja dëgjonmendimet e nxënësveme vëmendje dhe i shënonato nëtabelë.

Adoleshenca

Mësuesimund të japë edhe një informacionmbi adoleshencën, imarrë ngaPsikologjia.

Përtëbërëlidhjenmetemëneremësimoremësuesi/jashfrytëzonmendimetenxënësve,nësejanëtëngjashmemepyetjetdheshqetësimeteValterit.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneremësimore,tëcilëneshkruannë tabelë, autorin dhe romanin ngaështë shkëputur ky fragment, si dhe llojin eromanit.Nxënësit,qëjanënjohurvitinekaluarmeromaninpsikologjik,sëbashkumemësuesin/enkujtojnëveçoritëetij,tëcilatmësuesi/jaishkruannëtabelë:

Romani psikologjik→zbulonbotënefshehtëtëmendimevedhendjesivetëindividit.

Mësuesi/jainjehmefilliminesubjektittëfragmentitdheshkruannëtabelëtemën:Jeta e adoleshentit Valter në një familje ku dashuria nuk shfaqet, nuk ndihet e pranishme dhe rruga për njohjen e vetvetes.

Hapi II. Lexohetfragmentingadynxënës,qëipërzgjedhmësuesi/ja.Gjatëleximitvëmendjaenxënësvetëtjerëdotëpërqendrohetnë:

a)shqetësimetepersonazhitb)gjendjenshpirtërorec)periudhakohore,kurvjenpersonazhiValter

Hapi III. Punohetrubrika“Reflektimi kuptimor”.Nxënësitlexojnëshënimindhediskutojnërrethpyetjes:

- Në cilën kohë vjen personazhi?Përgjigjja:Nëkohënmëtëvështirë–fillimeteadoleshencës.

- Ilustroni me detaje (fjalë e fjali) nga teksti, si ndihet Valteri?Përgjigjja:Aindihetsinjëkafshënëfundtëgjumitletargjik,mendontevetëmpër

zbrazëtirën.Ushtrimi 1.Nxënësitdotëilustrojnëmefjalingatekstidhedotëargumentojnë

mendiminetyre.Ushtrimi 2.Valteriështëimërzitur.Përgjigjetenxënësveduhenilustruar.Ushtrimi 3.Përkëtëushtrimnxënësitdotëlexojnëfragmentetqëkanëzgjedhur.

Përtëfolurpërmarrëdhënietbaba-bir,ataduhettëpërdorinteknikën“Ruaje fjalën e fundit për mua”.

FragmentiIshagjithmonë ihutuarngafaktiqënukmadrejtontefjalënkurrë.Përqendroni vëmendjen te rendi igjymtyrëve:fjalënkurrë.

Komenti im

89


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Shpirti i botës(oraedytë)

Mësuesi/jacaktonnjënxënësqëpërzgjedhkëtëfragment,komentiitëcilitdotëdëgjohetnëfund,kurnxënësitnukkanëmëç’tështojnë.

Ushtrimi 4.-Valterihabitetshumëmehistorinëedashurisësënënësmebabanë.Cilat janë ato detaje që e shpjegojnë qartë këtë habi?

Diskutim:-Agjenigjurmëtësëshkuarëssëprindërvenëtëtashmen? Nëna–eheshtur,eqetë.

Sa më shumë e shihja, aq më shumë bindesha se ajo vajzë nuk ishte mamaja ime, por tjetër njeri.

Diskutimitmundt’ilihen7minutadhedotëdiskutojnëdy-trinxënës.Ushtrimi 5.Përkëtëushtrimnxënësitdotëzgjedhinpjesëngateksti.Nxënësit:Prindëritnukkanëtëdrejtëtëmburrenvetëmsekanëqenënëluftë.E

djeshmjadheesotmjaeprindërveduhett’ibëjëkrenarëfëmijëtpërta.Fëmijëtkanënevojëpërprindërqëarsyetojnëdhekanëdurimpërtëforcuarlidhjetprind-fëmijë.Këtatëfunditduantëndihentërrethuarngadashuria.

Mesazhi:Dashuriaështëevetmjandjenjëqëijepkuptimjetësnjerëzore.Ushtrimi 6.Punë e pavarur.Përkëtëushtrimnxënësitdotëpunojnënëfletore

dukeilidhurmendimetetyremevuajtjeneValterit,poredhemetablonënëlibërfaqe60.KjotabloështërealizuarngadjaliiFrojdit,icilikapikturuarvetendhedyfëmijëtetij.Kypiktornjihetpërkarakterinpsikologjiktëpikturavetëtij.

Nëfillimdotëdëgjohenmendimetqëvijnëdrejtpërdrejtngakuptimiifragmentit.Valterit i mungon liria dhe dashuria.

Kjodetyrëdotëpërfundojënështëpi.Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesi/javlerësonnxënësit.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëgjejëatopjesënëfragmentkunotateironisëkalojnëderinësarkazëm.• Tëinterpretojësarkazminsielementqendrortërrëfimit.• Tëanalizojëbotënebrendshmetëpersonazhitnëraportmemjedisinfamiljar.• Tëpërshkruajëkarakteretepersonazhevenëraportmemjedisinfamiljardhe

shoqëror.• Tëdiskutojërrethshkaqevetësjelljeveeveprimevetëpersonazheve.

Mjetet:tekstiinxënësit,mjeteshkollore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëorëmësimimedëgjimindhevlerësiminedetyrës

sështëpisë.Nxënësitbëjnëvlerësiminpërpunën,argumentiminmëtëplotëdhemëpasmësuesi/javlerësonnxënësitpërmendimetetyre.Kjoveprimtaridotëzgjasëderinë10minuta.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Ushtrimi 7.NërrëfimineValteritkeminotashumëtëfortaironie.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,ditaridypjesësh,punëmegrupe.

90

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” a)Për fëmijët duhet të kujdeseshin gratë, ndërsaburrat hynin në lojë nënjë

momenttjetër.- Çfarë nënkupton personazhi Valter me lojë?- Ç’domethënie ka rritja e fëmijës për babanë?Rritjaefëmijësshihetsinjë lojënësytëebabait,njëbabaqëështëmarrëvetëm

meluftë.Nxënësitshprehinmendimetetyre.

Ditari dypjesësh:Meanëtësarkazmit,Valterifshikullonfortgjithçkaqëlidhetmehipokrizinë.

Interpretoni,bënikomentintuajlidhurmesarkazmin.

Hapi III. Punë në grupe.Grupi I. Përshkruani botën e brendshme të personazhitValter në raportme

mjedisindhefamiljen.Nxënësitdotëshfrytëzojnëfjalëtkyç:si të jetë plak, i habitur nga fakti që nuk

ma drejtonte fjalën kurrë, si një shurdhmemec, gjendje apatie, duhet të kisha qenë kurorëzimi i asaj ëndrre.

GrupiII.Përshkruanikarakterinenënës dukezgjedhuratocilësiqëekanëbërëValterintëndihetaqivetmuar(gruaeheshturdheeqetë).

Ajovajzënukishtemamajaime.“Yt atë ka luftuar për një botë më të mirë” - më përsëristemamaja.

GrupiIII.Përshkruanikarakterinebabait, dukezgjedhuratocilësiqëekanëbërëValterintëvuajëdhetëndihetivetmuar.

-diskutonte vetëm me të ëmën, i drejtohej mamasë -tani nuk ishte aspak asnjanës-humbiste durimin gjithmonë, e humbiste për hiçgjë -mallkonte me fjalë të vrazhda-gjuante me shkelma-dilte duke përplasur derënNjëpërfaqësuesiçdogrupiparaqitpunënparaklasës.Mësuesi/jadhenxënësit

bëjnëvlerësiminepunimitmëtëmirë.

FjaliaHipokrizianëfamilje:- vetja më ngjante si një stacion autobusi.- isha një pako e dërguar me korrespondencë.- unë që duhet të kisha qenë kurorëzimi i asaj ëndrre.Hipokrizianëshoqëri:- unë shikoja përreth dhe pyesja veten: “Ku është kjo botë (më e mirë)?- Pa ty dhe pa ata, bota nuk do të kishte ndryshuar kurrë.

Familjavazhdonudhëtiminesaj,tëcilinezgjedhshoferi(babai).

Komenti im

91


juha shqipe 9”

Hapi IV. Diskutim.NxënësitdotëdiskutojnërrethpërfundimitqëkaarriturValteripërmarrëdhëniet

ebabaitmefëmijën.Diskutimimundtëaktualizohetedhememendimetënxënësvelidhurmemarrëdhëniet e tyre në familje dhe veçanërisht përmarrëdhënietmebabanë.

“Kështu kuptova një nga ligjet e natyrës, që nuk është shkruar gjëkundi, pra, nëse fëmijët shkojnë mirë, janë të babait, në të kundërt, mbeten gjithmonë një shtojcë e nënës”.

Nxënësitdotëdiskutojnëderinë10minuta.

Hapi V. Nëkëtëetapëdotëzhvillohetnjëveprimtari krahasuese.NxënësitdotëpërzgjedhindisadetajeqëkarakterizojnëValterin,qëjanënëantitezëmeshqetësimetdhegjendjenshpirtëroretëtyre.

Ndonjënxënësmundtëgjejëshqetësime,gjendjeshpirtëroretëpërbashkëta.Çdonxënësështëilirëtëzgjedhëkrahasimin.

Hapi VI. Dotëzhvillohetnjëdiskutimkunxënësitdotëshprehinmendiminetyresesiduhettëndihmojëfamilja,shkolladheshoqërianëkapërciminevetmisë,njohjenedashurisëdhetëvetvetes.Përdoretteknika“Rrathët ekscentrikë”.

Unë Valteri

Në fund tëorëssëmësimitbëhet vlerësimi i punëssënxënësve.Vlerësohennxënësitqëudalluanpërnjëarsyetimtëlogjikshëm,inkurajohenedhenxënëstëtjerëpërmendimetdhepjesëmarrjenetyre.

Detyrë shtëpie.Mendoni se komunikimi i ngrohtë dhe i vazhdueshëm nëfamilje, shkollë e shoqëri ndihmonqëadoleshenti të përballojë dhe të kapërcejëvështirësitë?

adoleshencafamiljashkollashoqëria

92

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinetregimitsocial.• Tëdallojëkarakteristikatepersonazhitkryesor.• Tëpërshkruajëpersonazhinkryesornëpërmjetsjelljessëtijmepersonazhetetjera.• Tëdiskutojë për rëndësinë e bashkëpunimit dhe bashkëbisedimit ndërmjet

mësuesvedhenxënësve.

Mjetet:tekstiinxënësit,mjeteshkollore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Oraemësimitnismevlerësiminedetyrëssështëpisë.Mësuesi/jaka

vizatuarnëtabelëdyportrete.Tipariqëbienësyteportretiiparëështënjëgojëemadhe,ndërsateidytijanëveshëtemëdhenj.

Mësuesi/jakërkonqënxënësittëgjejnëdiçiturën.Nxënësi: Portretiiparëështënjënjeriqëfletshumëdheqëdëgjonpak. Portretiidytëështënjënjeriqëfletpakdhedëgjonshumë.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilënekashkruarnëtabelë,mellojinetregimitdhemeautorin.

Shkruannëtabelë:Tregim social-tregimqërrëfenngjarjengajetasociale.

Mësuesi/ja ritregonnjëpjesë tësubjektit të tregimit.Rikujtohetaingaklasaeshtatë:Letër babait.Ritregonhyrjen,situatënfillestaredhepikënelidhjes,çastinkurvajzapasshëtitjesnëbregunedetit,ështëkthyernëlice.Mëpasnxënësitlexojnënëheshtjeseçfarëndodhmevajzënnëzyrënedrejtoreshës.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimet 1dhe2.Nxënësitilustrojnëpërgjigjetetyremepjesëngateksti.Ushtrimi 3.Nxënësitargumentojnëalternativatqëzgjedhin.Ushtrimi 3/b.Mësuesi/jadotënjihetmeqëndrimin,mendiminkritiktënxënësve

nëraportmemarrëdhënietetyrememësuesit.Sidotëveproni?Kydiskutimdotëorientohetngamësuesi/jadrejtlogjikësdukeshmangurpërgjigjet

meemociondhedukenxiturarsyetiminlogjik.Mësuesi/jashtronparanxënësvedisaalternativapërtëorientuardiskutimin:-Mendoniseshqetësimiidrejtoreshës: a)ishteidrejtë b)nukishteidrejtë c)nukduhejshfaqurnëatëmënyrë?Ushtrimi 6. Cili është bashkëbisedimi që u zhvillua ndërmjet vajzës dhe mësuesit?

Rubrika: Të lexuaritTema: Kthim në lice(oraeparë)

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,leximiargumentuar,punëmeshkrim.

93


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Kthim në lice(oraedytë)

Përse vajza kërkoi që në fillim të bisedonte me mësuesin? Nxënësit zgjedhinalternativën.

Përkëtëushtrimdotëpërdoretorganizuesigrafik:

Hapi IV. Në këtë hap do të punohetme organizuesin grafik dheHarta e personazhit.

Fragmenti-Kebërëndonjëudhëtim?Po...-Dhe...kalovemirë?

Si ndihet personazhi?-Pakeshqetësuardheehutuar.

Ç’mendime e ndjenja ju lindin?Midis tyre është krijuar njëmarrëdhënie besimi reciprok,bashkëbisediminatyrshëm,qënuknjehkufirinemoshës.

Pas përfundimit të hartës së personazhit, mësuesi/ja vlerëson nxënësitpjesëmarrës.

Detyrë shtëpie. Përshkruanivajzëndukecilësuaratotiparetëkarakterittësajqëspikasinnëmarrëdhëniemedrejtoreshëndhez.Filip.

Lyllabaj

-evetëdijshme

-nukenjehfrikën

-nukgënjen

Mbërritiparaportëssëliceut,hyribrenda,uulnënjëstolnëfundtëoborrit.

Fragmenti

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëgjejëdetaje,meanëtëtëcilavepërshkruhenpersonazhet.• Tëkrahasojëpersonazhet,dukeunisurngadialogëtmepersonazhinkryesor.• Tëzgjedhëpersonazhinmëtëdashur,dukeumbështeturnëcilësitëetijmë

tëmira.

Mjetet:tekstiinxënësit,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëorëmësimimepyetjen:

- Cilat janë ato tipare të karakterit të Lyllabajt që spikasin në marrëdhënie me drejtoreshën dhe z. Filip.

Ështëpërgjigjjaqënxënësitkanëdhënënëdetyrëneshtëpisë.Nxënësitmundtëpërgjigjenmegojëosetëlexojnëdetyrëneshtëpisë.Vlerësohetpërgjigjjaqëështëmëeargumentuar.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:diskutim,punëmeshkrim.

94

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II. Kalohetterubrika “Reflektimi stilistik – gjuhësor”.

Ushtrimi 1.Nëdialogëtedhënënxënësitdotënxjerrindetajeqëshfaqinkarakterinedrejtoreshësdhez.Filip.

Ushtrimi 2.Dialogumedrejtoreshënështëshumëmëigjatësemeprofesorin.Përse?

Ushtrimi 3.Tëfjalëteprofesoritbienësypërdorimiitrepikëshit(d.m.th.aibënpauzaherëpashere).Ç’tregon kjo?

Përgjigje:Pauzatqëherëpasherebëngjatëbisedësprofesori(dhënënëtregimmeanëtëtrepikëshit)ilëvajzëstënënkuptojëmesazhinqëainukeshqipton.Përdorimiitrepikëshitpaslidhëzësdhesidhevetëkjoengadalësonbashkëbisedimin,qëtëkrijonpërshtypjensedotëjetëshumëigjallë,profesorisikurtërhiqetpak,nukijeptëdrejtëvetestëpyesëmenjëherë,porafinitetiqëkanënjërimetjetrinbënqëmendimitëvazhdojë“kalovemirë”,kushprehetdhedëshiraetijpërtëdëgjuardiçkatëmirëdhetëbukur.

KursetrepikëshitefjaliaMë bëhet qejfi..., tëlëtënënkuptoshsez.Filipkaqenëishqetësuarpërmungesënesajdhebrendakaedheqortimin.

Ushtrimi 4.Përshkruajinipersonazhetdukeunisurngafjalëtqëthonë.Qëtërealizojnë përshkrimin, nxënësit duhet të krahasojnë bashkëbisedimin ndërmjetpersonazheve.

Drejtoresha- pyetdhepërgjigjetvetë- thotëshumëfjalëdhemeemocion- eparagjykonnxënësen- eqortondukeekërcënuar

z. Filip-bashkëbisedonlirshëm-fletqetë-ebesonnxënësen-eqortonnëheshtje

Drejtoresha1.Eparagjykonvajzëndhekabindjensedotëmarrëpërgjigjenqëparashikon,pailënështegvajzëspërtëthënëtëvërtetën.2. Përpiqet të duket e qetë, luan njëlojë të fortë psikologjike me vajzën.Përdorimi i fjalës “zonjushë”, e bënmë të largëtme vajzën dhe sikur i vëpërballëmëshumëpërgjegjësi.3.Shfaqshqetësimindhepërgjegjësinëqëkandajvajzës.

4.Nukenjehvajzëndhehamendëson.Itrembetshoqërisëmenjëdjalë.5. Biseda e tyre nuk është e tillë,drejtoreshado tëshkojëmë tutje,derinëmarrjetëndonjëmase.

Z.Filip1.Nisbashkëbisediminmevajzënmetonetëqetadhemiqësore.Enxitbisedëndukeeorientuarngaudhëtimi.2.Vazhdontëshprehëinteresiminetijpërudhëtiminevajzës,poripërmbajtur,përtëinkurajuarvajzënsekabesimtekajo...

3. Edhemësuesi është i shqetësuar përfatin e vajzës, pomënyra e komunikimitështëmiqësore.4.Ai kabesimsevajzaështëesinqertëdheehapurmetë...5.Tepyetjaqë ibënndihetqortimidhe ihap shteg vajzës për t`i treguar si do tëveprojënëtëardhmen.

95


juha shqipe 9”

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i zanoreve fundore


Hapi III. KalohetterubrikaDiskutim.Ushtrimi 1.Diskutonipërmarrëdhëniettuajamemësuesit.-Çfarë dëshironi të ishte ndryshe në këto marrëdhënie?-Çfarë vlerësoni në këto marrëdhënie?-Çfarë do të sugjeronit?Ushtrimi 2. - Cili do të ishte për ju mësuesi më i dashur, z.Filip apo drejtoresha?

Argumento përse. Mësuesi/javlerësonnxënësitpërpërgjigjetelogjikshmeetëargumentuara,për

përzgjedhjenedetajeveqënxjerrinnëpahcilësitëepersonazheve,sidhenxënësitqëmorënpjesënëdiskutim.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëshkruajësiduhetfjalët,qëkanëzanorefundore/ë.• Tëshkruajësiduhetmbiemratëformuarngaemratëndryshëm.• Tëshkruajësiduhetmbiemratëformuarngafoljetëndryshme.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstet:“Drejtshkrimi i gjuhës shqipe”,“Fjalori drejtshkrimor”, “Fjalori i gjuhës shqipe”, “Shqipja standarde”,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Hapenlibrat.Lihennxënësittënjihenmefragmentineshkëputurngalibri

“Qumështi i vdekjes”,iMargaritaJursenar.Diskutohetpërfjalëtmeshkronjatëzeza.Mësuesi/jatheksonsekëtofjalëshkruhenme/ë/fundore.Pastajshkruannëdërrasë,dukepërdorurshkumësamengjyra,cilatfjalëshkruhenme/ë/fundore:

-Emrafundorëmetheksnërrokjeneparafundit,si:fletë, ditë, muzikëetj.-Numërorë,si:pesë, dhjetë, mijëetj.-Disaemramashkullorë,si:atë, djalë, gjumë, dhallë, lumëetj.Sqarohet seemridhallë është i gjinisëmashkullore dhe jo i gjinisë femërore.

Kështu,thuhetdhallë dhejodhalla,siçpërdoretnëdisavende.Mbiemratendajfoljetetipiti/e butë, i/e ftohtë, i/e vonë etj.Sqarohenrasteteshkrimitme/ë/tëmbiemravedhepa/ë/tëndajfoljeve,si:i/e

lartë –lart, i/e shpejtë–shpejt.Mbiemrateformuarmenyjëzimngaemranjërrokëshapoemrametheksfundor

osengafolje,qëmbarojnëmezanore,si:i/e artë, i/e mpitëetj.Emratfemërorëme–më,si:basmë, dasmë, kazmë, gjysmëetj.Numërorëtrreshtorë,si:i/e dytë, i/e njëzetëetj.

Metoda dhe teknika mësimore:shpjegim,diskutim,punëdyshe,punëepavarur.

96

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Trajtateshumësit tëemravedhe tëmbiemravemashkullorë, si:afrikanë,

mjekë, rosakë, ushtarëetj.Diskutohetpërçdorast,jepenargumente.

Hapi II. Punë e pavarur.Ushtrimet 4dhe5nëfaqen216.o Ushtrimi4zgjidhetkështu:kristal –kristalor,ikristaltë(Pasqyrëekristaltë.Lëndaështëkristalore.)lesh-i/eleshtë(Qumështiileshtë(idhenve)ështëmeyndyrë,leshtor(Pashë

njëqenleshtor.)dru-i/edrunjtë(Blevanjëkrevattëdrunjtë.)mëndafsh-i/emëndafshtë(Bleunjëpëlhurëtëmëndafshtë.)

o Ushtrimi5zgjidhetkështu:thaj-i/etharë,i/ethatë(Nxito.Mosecsimekëmbëtë thata.Kishtefiqtë thatë.

Mungontemakinatharëse.)ftoh–ftohës,i/eftohtë,i/eftohur(Kishtenjëmakinëftohëse.Ebëripërujëtë

ftohtë.Qumështiishtei ftohur.)mpreh–mprehës,i/emprehtë,i/emprehur,(Gjetinjëgurmprehës.Thikaishte

e mprehtë.Ishtei mprehurpërsherr.) zbeh-i/ezbehtë,i/ezbehur(Fëmijaishteshumëizbehtë.Ikishtefaqettë

zbehura.)Bëhetpërmbledhjaevlerësimiiorëssëmësimitdukeumbështeturnëpyetjet:- Çfarë mësuam sot?(Drejtshkriminezanores/ë/fundore).- Cilat fjalë shkruhen me /ë/ fundore?

Flasinnxënëstënivelevetëndryshme.Plotësonmësuesi/ja.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi3nëfaqen214dheushtrimengaFletorja e punës, f.20-21,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i nyjave të/së në mbiemrat e nyjshëm

Vështirësia:NiveliIIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëpërdorëkuduhetnyjëntëdhesë tembiemratenyjshëm.• Tëpërdorënëfjalinërasëngjinore,dhanoreoserrjedhorenëtrajtëneshquar

dhetëpashquaremratenyjshëm,si:e sotme, e djeshme, e mërkurë, e ardhme, e folmeetj.

Materiale dhe mjete mësimore: Tekstiinxënësit,teksti“Shqipja standarde”,tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemaemësimitnëdërrasëtëzezë.Vendosetparanxënësve

një tabelë, kuështëshkruar teksti, qëndodhetnëfillim të faqes217.Diskutohet

Metoda dhe teknika mësimore:shpjegim,diskutim,punëedrejtuar,punëdyshe,punëepavarur.

97


juha shqipe 9”

për përdorimin e nyjaveme shkronja të zezanë tekst, të cilat në tabelë janë tënënvizuara.

Hapi II. Vendosetnjëtabelëtjetër,kujanëshkruarrregullatepërdorimittënyjavetë dhesë.Në tabelë janëshkruaredhe fjalitëe tekstit.Mësuesi/jadiskuton rrethpërdorimittënyjavetëdhesënëkëtofjalëdhepastajshkruanrregullënnëdërrasëtëzezë.

Hapi III. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimet 1dhe2nëfaqen218.

Hapi IV. Punë dyshe.PunohenUshtrimet 3dhe4.Diskutohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi V. Punë e pavarurpërnxënësitcilësorë.PunohetUshtrimi 5.Njëzgjidhjeekëtijushtrimiështëkështu:E sotme: Frytetesë sotmeskorrennesër.(gjinore,eshquar) Duhett’ipërshtatemisë sotmes.(dhanore,eshquar) Frytetenjëtë sotmejetëtillëimarrimnesër.(gjinore,epashquar) Dëshmitarëtenjëtë sotmejetëtillëkanëç’tëtregojnënesër.

(dhanore,epashquar)E mërkurë:Mesditaesë mërkurëspatishumëprobleme.(gjinore,eshquar) Prejsë mërkurësderitëpremtenkamshumëpunë.(rrjedhore,eshquar) Mëngjesin e një të mërkure u takuam nëmuze. (gjinore, e

pashquar) Kësajtë mërkuredotëshkojmënëkinema.(dhanore,epashquar)E ardhme: Parashikimiisë ardhmesështëivështirë.(gjinore,eshquar) Passë ardhmessëafërtvjeneardhmjaelargët,qëështëmëemirë.

(rrjedhore,eshquar). Parashikiminenjëtë ardhmejemëtëmirëebënërilindësittanë.

(gjinore,epashquar) Forcatprogresiveibesoninnjëtë ardhmeje tëtillë. (dhanore,epashquar).E folme: Veçoritëesë folmessëMyzeqesëjanëstudiuarmekohë.(gjinore,

eshquar) Passë folmessëÇamërisëjanëstudiuaredhetëfolmetëtjera.

(rrjedhore,eshquar) Studimiinjëtë folmejekërkonshumëkohë.(gjinoreepashquar). Studiuesitzbulojnëgjithmonëfjalëprejçdotë folmeje.(dhanore,e

pashquar)


Detyrë shtëpie.JepenushtrimengaFletorja e punës, f.22.

98

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinetregimitsocialmetemëekologjike.• Tëmarrëinformacionepërndikiminmjedisor.• Tëpasurojëfjalorinmetermangaekologjia.

Mjetet:videoprojektor,CD,materialetëriciklueshme,tekstiinxënësit,mjeteshkollore,shkumësamengjyra,tabela.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/janëbashkëpunimmedisanxënëskakrijuarnjëmontazhme

pamjenganatyrashqiptare,floradhefauna.Këtëmontazheparaqetmevideoprojektortëshoqëruarnësfondmemuzikë.Nëvazhdimësitëfilmitkadhepamjekumjedisiparaqitetindotur.

Mesazhiikëtijfilmiështë:“Tënjohëshnatyrëndotëthotëtaduashatë,taduashnatyrëndotëthotëtambroshatë,tëkujdeseshpërtë”.

Mësuesi/jaikaporositurnxënësitmëparëqëtëpërgatisinobjektemematerialetëriciklueshme,tëcilatnxënësitikanëvendosurnëtavolinëparaklasës.

Mesazhiqëjapinnxënësitështëiqartë.Pasfilmit,diskutojnëpërmendimetqëulindin.

-A ka ndonjë prej jush që ndihet i shqetësuar për mjedisin? -Cili është mesazhi që do të jepnit?

Mësuesi/jashkruannëtabelëmesazhetmëmbresëlënëse.Pastajparaqitnjëtabakletrekukashkruarthënien:“Të mendojmë globalisht, të veprojmë lokalisht” ose eshkruannëdërrasëmeshkumësmengjyrë.

Hapi II. Mësuesi/jainjehnxënësitmetitullinetemëssëorëssëmësimit.Nxënësitlexojnëinformacioninpërautorindheveprën.Dyderinëtrenxënëslexojnëzinxhirfragmentin.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/jacaktonnxënësitqëdotëlexojnëpyetjet,pokëtanxënësdotëzgjedhin

nxënësitqëdot’upërgjigjenpyetjeve.Ushtrimi 1. - Për ç’arsye Nikola e këshillon shokun e tij Leonardon?Punohenedheushtrimet2, 3dhe4.

Hapi IV. Nëkëtëetapëzhvillohetnjëdiskutim.Ushtrimi 5.Mësuesi/jashkruannëtabelëseçfarënadelsidetyrë:1. Tëmarriminformacion,2. Tëjapiminformacion,3. Tëveprojmëpërmbrojtjenemjedisitngandotja.

Rubrika: Të lexuaritTema: Manuali i djaloshit ambientalist

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:film,diskutim,tabela.

99


juha shqipe 9”

Është veprimi, ai që jep më së miri mesazhin për mbrojtjen e mjedisit.Ushtrimi 6.Mësuesi punon në tabelë.Nxënësit do të plotësojnë dy rubrikat

“Këshillat që dija”dhe“Këshillat që mësova”.

Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik – gjuhësor”.Nëkëtërubrikënxënësitdotëlexojnëinformacioninpërndikiminmjedisor.Mësuesi/jakërkonshembujtëshkatërrimitmjedisorngadoraenjeriut.Nxënësit

sjellinshembuj:-gërryerjaeshtratittëlumenjve-prerjaepemëvepakriteretj.

Ushtrimi 7.Përzhvilliminekëtijushtriminxënësitdotëgjejnëilustrimengateksti.Mësuesi/japlotësonnëtabelëorganizuesingrafikmepërgjigjetenxënësve.

Ushtrimi 8. Punë në çift.Për këtë ushtrimdo të punojnë në çifte.Do të rendisin termaqë i referohen

ekologjisëdhefushëssëmjedisit.a)Termaqëireferohenekologjisë:ambientalist, dekompozim, toksik.b)Termaqëireferohenfushëssëmjedisit,si:erë e keqe, tym i zi, shkumë e ndotjeve.

Hapi VI. KalohetterubrikaDetyrë.Nxënësitdo tëvërejnëqëdo tëpërzgjedhindiçiturënmë tësaktë,qëshpreh

mesazhin.Kjoveprimtaridotëzgjasëderinë7minuta.

Hapi VII. Kllaster

Ndikimi mjedisora)nëpërmjettëdhënavetë etiketësb)medialogc)nëpërmjetshkrimitkëshillues

Detaje që i referohen ekologjisëa)produktngjyrues

Detaje nga tregimi

Detyrë shtëpie: 1. Nxënësveulihetpërdetyrëtëkrijojnëposterametemë:“Tëduamnatyrën!”.Këtaposteradotëngjitennëmurorëneardhshmedukekrijuarnjëekspozitënëklasë.Nxënësitdotëshkruajnëmendimetdhevlerësimetenjëri-tjetritnëçdoposter.

2.Tësjellininformacionembindikiminnegativqëkanëlëndëttoksikenënatyrë,çekuilibriminatyror,rrezikuqëikanosetnjeriutdheuniversit.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësve.

MesazhiManual i djaloshit tregimisocialmetemëekologjike ambientalist

termaekologjiketermatëmjedisit

100

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëdiskutojërrethtrajtimittëçështjessëmbrojtjessëmjedisitnëkinemadhemedia.• Tëshfaqëmendimesesimundtëmbrohetmjedisinëkomunitetinetij.

Mjete:tekstiinxënësit,postera.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Nxënësitnëkëtëorëmësimikanëkrijuarnjëekspozitëmepostera,një

mjedistëkëndshëm.Atavlerësojnëposterinqëukangacmuarmendimet.

Hapi II. Mësuesi/jaukishtedhënëdetyrëqëtësillninnëklasëinformacionembindikiminmjedisor,informaciontëmarrëngamedia.

Thënien: “Tëmendojmëglobalishtdhe tëveprojmë lokalisht”,nxënësitekanëngjiturnëmur.

Hapi III. Nxënësitnjihenmetemëneremësimore:“Mjedisi në kinema dhe në media”.Mësuesi/jashkruannëtabelëobjektivatqëduhettëarrijnënxënësit.Nxënësitlexojnëinformacionin.Nëkëtëveprimtaridotëpunohetmeteknikën “Ditari dypjesësh”.Zgjidhnipjesëtrrethtëcilavedotëbënikomentintuaj:

Fragmenti Komenti im

Nxënësit lexojnë komentet e tyre dhe nxjerrinmesazhe, të cilatmësuesi/ja ishkruannëtabelë.

Hapi IV. Mësuesi/jashtronpërdiskutimpyetjetqëishkruannëtabelë:- Cili është roli që luan media në çështjen e mbrojtjes së mjedisit?- Kujt i drejtohet informacioni?

Mendimetenxënësveshkruhennetabelë:

idrejtohetshoqërisë jepinformacion

jepmesazhe Media trajtonprobleme

nxjerrdetyrapërshoqërinë

Hapi V. Kalohetterubrika“Mjedisi dhe media”.Nxënësitshohinmevëmendjefototdhediskutojnëpërto.-Çfarë do të dëshironit?

Rubrika: Të foluritTema: Mjedisi dhe media

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:turiigalerisë,diskutim,ditaridypjesësh.

101


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Lamtumirë, universi plak(oraeparë)

-Cila është përgjegjësia që ka çdo anëtar i shoqërisë për mbrojtjen e natyrës?Mësuesi/jashkruannëtabelëmendimetenxënësve.Nxënësitlexojnëinformacionin

dhediskutojnëçështjet:-Ç’mendim keni për mbrojtjen e Vlorës dhe vendeve të tjera nga ndotja kimike?-Si mund të ndihmojmë për një mjedis sa më të pastër?

Detyrë shtëpie. DotëpunojnënështëpikërkesënerubrikësDiskutim, f.69.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesibënvlerësimineorëssëmësimitdhevlerësonnxënësitpërpërgjigjetdheidetëqëulindinpërmbrojtjenemjedisit.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinetregimitfantastiko-shkencor.• Tëlistojëdetajeqëdallojnëmjedisinfantastiko-shkencor.• Tëdallojënotateironisësëgjykatësit.• Tënxjerrëmoralinefshehurnëfragmentdhemesazhinqëshkrimtarikërkontëjapë.• Tëpërshkruajëpersonazheqëveprojnënëmjedisinfantastiko-shkencor.

Mjete:tekstiinxënësit,pamjetëTokëstëmarramesatelit.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja u paraqet nxënësvepamje tëTokës tëmarra nga sateliti.

Nxënësvenukukërkohetmendimpërpamjetqëposhikojnë.

Hapi II. Parashikim me terma paraprakë. Mësuesi/jashkruannëtabelëtermat:universi plak, një hekurishte,Gjykatësi iApelit, duhej të zhdukej, përtej kohësehapësirëssonë,universetëtjera.

Nxënësitshkruajnënjëtregim,tëcilitivendosinnjëtitull.Kjoveprimtarizgjatderinë7minuta.Edhepërkëtëveprimtarinukbëhetngamësuesiasnjëvlerësim.

Hapi III. Mësuesi/jakashkruarnëtabelëtitullinetemëssëre:“Lamtumirë, universi plak”.

Nxënësit lexojnë informacioninpërautorindhe librindhe fragmentine lexojnëzinxhir.Gjatë leximit atyre u jepet si detyrë të nënvizojnë ato detaje qëdallojnë mjedisin fantastiko-shkencor.

Mësuesi/jatërheqvëmendjenenxënësvesekytregimështëfantastiko-shkencor.Nxënësit lexojnë informacioninmbi termin fantastiko-shkencor dheplotësojnënëtabelëmemësuesinkllasterin:

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:lexim,parashikimmetermaparaprakë,pemaemendimit.

102

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Cilat janë karakteristikat e universeve “model i fundit”?Përgjigjja: -funksiononmëthjesht -tërësishtikompjuterizuar -tëplotësuarmeaksesorëmodernë -mundësitëjanëtëpafundme.Ushtrimi 2. - Cilat janë ato sjellje të papajtueshme në këndvështrimin e Gjykatësit?Përgjigjja: -protestuanpërformënetavolinës -seciliqahejpërfqinjin -vendosëntë“ngriheshinnëprotesta”. DalloninotateironisësëGjykatësit.Përgjigjja: “Jeni të sigurt senuk keni bërëndonjëgabimdukee klasifikuar si

inteligjentekëtëformëjetesetëquajturqenienjerëzore?”Ushtrimi 3. - Cili është morali i fshehur në këtë fragment?Përgjigjja:Qenianjerëzoreekëtijuniversiështëpërgjegjësepërshkatërrimine

kushtevenatyrore, përgjegjësepërmosangazhimin embrojtjes sëuniversit plak,vleraveqëjanëkrijuarmekohë.

- Cili është mesazhi që jep shkrimtari?Përgjigjja:Taduamuniversin,tëndihmojmënëmbrojtjenetijngashkatërrimi.Mesazhindhemoralinmësuesi/jaeshkruannëtabelë.Ushtrimi 4.Nxënësitplotësojnëskemëneushtrimitdukeilustruarmepjesëngateksti:a)FrediështëShefiShfarosës,pramerretmeshfarosjeneuniverseve.b)GjykatësiiApelitështëgjykatësdhedetyraetijështëtëhyntenëlidhjeme

universin,tëintervistontedhetëshpalltevendimin.c)SekretariPërgjithshëmiKombevetëBashkuaraështëkryetariiOrganizatës

tëtëgjithashteteve.

Hapi V. Mësuesi/jakërkonprejnxënësvetëndajnëpersonazhetnëgrupe:nërealedhefantastike.Mësuesi/japaraqetnëtabelëorganizuesingrafik.

i shkurtër rrëfen një ngjarje realeka mesazh tregimi fantastiko-shkencor veprojnë personazhe

joreale detaje fantastike detaje shkencore

(gjithçkangrirësi) (universi, kozmosi, dielli, hëna, hapësira, koha)

Si ndihen?-tëindinjuar-tëdëshpëruar

Çfarë thonë?-protestuan-kërkuantëbëninnjëkonferencëmbikonferencë-largduartngaBumbledori-shfajësime-propozimetërastit

Personazhet reale-SekretariPërgjithshëmiKombevetëBashkuara-kryetarështetesh-njerëz,tërinj-protestues

103


juha shqipe 9”

Kjodetyrëpërfundonnështëpi.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimipërnxënësitdhepërpjesëmarrjene

tyre.

Personazhe fantastike-Fredi-GjykatësiiApelit

Çfarë thonë? Si ndihen?

Rubrika: Të lexuaritTema: Lamtumirë, universi plak(oraedytë)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëgjejëfjalëqëireferohendydimensioneveqërregullojnëjetëntonë:hapësira

dhekoha.• Tëgjejnëngjashmëritëdhelidhjenndërmjetfakteveshkencoredhefantastike.• Tëinterpretojnëidetëpërmesvizatimit,informacionitshkencordheatijhistorik.

Mjetet:tekstiinxënësit,fletore,tabelë,shkumësamengjyra,tabakëletre.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/ja e nis këtë orëmësimime leximin e detyrës së shtëpisë.

Përshkrimiipersonazheve,karakterizimiityrengafjalëtqëthonëdhendjeshmëriaetyre.Sindihen?

Hapi II. Mësuesi/jakrijonkllasterinnëtabelëpërtëpërforcuarnjohuritëemarrapërtregiminfantastiko-shkencor.

“Lamtumirë universi plak” tregimifantastiko-shkencor.

Plotësonnëtabelëtëgjithaveçoritëetregimitfantastiko-shkencor.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 5.Dydimensionetqërregullojnëjetëntonë: a) hapësira b) kohaShkruaninëfletoresamëshumëfjalë,qëureferohenkëtyredydimensioneve

(fushaleksikore).Ushtrimi 6.Kyushtrimshkathtësonnxënësittëzgjidhinterminesaktënënjëkohë

tëshkurtër.Mësuesi/jaiudhëzonnxënësittëbëjnënjëzgjedhjepaiurikthyerleximit.Zgjedhjaefjalësnëçiftetedhënapërcaktondhenivelinetëkuptuarit.

Hapi IV. Nxënësit lexojnë individualisht informacionin e librit në faqen 73,“Fantastiko-shkencorja në art”.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:pemaemendimit,vështrimikrahasues,integrimndërlëndor,punëmegrupe.

104

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Nxënësitnëkëtëveprimtariduhettëgjejnëngjashmëritëdhelidhjenndërmjetfaktit

shkencordhefantazisënëfragmentin“Lamtumirë, universi plak”.Nëfaktetshkencorekemitëdhënatmbiuniversindheekzistencëneuniverseve.

Nëfaktetëimagjinuaranëfantazinëenjeriut:-pjesëmarrjaepersonazheve-konfliktiqëzhvillohetndërmjetqeniesnjerëzoredhetëdërguarit-FederataeUniverseve-rregullat-proceduraeapelimitetj.

Hapi V. PërkëtëushtrimdotëpunohetmeIntegrim ndërlëndor.GrupiI–grupiibiologjisëGrupiII–ihistorisëGrupiIII–ipikturësÇdogrupdotëpunojëmematerialetenevojshme,dukesjellëkomentinetyre

nëpostera.Do tëkrijohetTuri iGalerisë.Nxënësitkomentojnë idetëeparaqiturameposter.Nëfundtëorëssëmësimitmësuesivlerësondisanxënëspërnjohuritëepërvetësuaradhepërpjesëmarrjenaktive.Mësuesi/janxitdhenxënësitetjerë.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Drejtshkrimi i grupeve të zanoreve ie, ye, ua dheue


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëshkruajësiduhetfjalët,qëkanëgrupetezanoreveie, ye, uadheue.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,shkumësmengjyra,fisha.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemanëdërrasëtëzezë.Hapenlibrat.Lihennxënësitdisaminuta

tënjihenmepërmbajtjenetekstit“Gjon Shllaku midis legjendës dhe reales”.Lexohetpjesanganjënxënësqëlexonbukur.Diskutohetmenxënësitseç’gjëtëpërbashkëtkanëfjalëtmeshkronjatëzeza.Arrihetnëpërfundiminsekëtofjalëkanëtëpërbashkëtgrupetezanoreveie, ye, uadheue.Shpjegohenngamësuesi/jarregullatqëduhettëkemiparasyshpërfjalëtqëshkruhen:

a)megrupinezanoreveie, b)megrupinezanoreveye, c)megrupinezanoreveua, d)megrupinezanoreveue.Shkruhen rregullat nëdërrasë të zezëdukedhënëedhe shembujme fjalë të

ndryshme,grupetezanorevebrendafjalëveshkruhenmeshkumësamengjyra.

Hapi II. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimet 1dhe2nëfaqen220.

Metoda dhe teknika mësimore:diskutim,shpjegim,punëedrejtuar,punëdyshe,punëepavarur,thesiifjalëve.

105


juha shqipe 9”

Hapi III. Punë e pavarur.PunohetUshtrimi 3 dheUshtrimi 4.Diskutohet evlerësohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë dyshe.PunohetUshtrimi 5.Aktivizohengrupetëndryshmedyshe,sipasbankavetëgjejnërastetepërdorimittëgrupittëzanorevenëgegërishte,nëvendtëgrupituatëshqipesletrare.

Hapi V. Ngathesi i fjalëve,tëfuturanënjëkutitëvogëlkartoni,nxirrenfjalëqëpërmbajnëkëtogrupezanoreshdhediskutohetnësejanëshkruarsipasrregullavetëshqipesletrare.

Bëhetvlerësimiipunëssënxënësvedukeumbështeturnëshkallëneaktivizimittëtyre.

Detyrë shtëpie.JepetUshtrimi6nëfaqen221dheushtrimengaFletorja e punës, f.20-21,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Pjesëzat dhe parafjalët e përsëritura

Vështirësia:NiveliIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëpërdorëatjekuduhetnëfjalipjesëzateparafjalëtepërsëritura.• Tëdallojëfunksioninstilistiktërimarrjes(përsëritjes).

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,shkumësamengjyra,tekstpërfiguratstilistike.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihennxënësitmetemën.Shkruhettemanëtabelë.Paraqitetoseshkruhet

nëtabelëtekstinëfillimtëfaqes222.Fjalëtqënëtekstinenxënësitjanëmetëzeza,nëtabelëshkruhenmeshkumësamengjyra.Diskutohetrrethfjalëveqëpërfshihentepjesëzateqëshërbejnëpërtëndërtuarformagramatikorefoljoredheshkallëtembiemravee tëndajfoljeve.Shpjegohenrastetkurpërsëritenpjesëzat.Shkruhenshembujtnëtabelë.

Hapi II. Shpjegohenrastetsekurmundtëpërsëritenparafjalët.Shkruhenshembujtnëtabelë.Diskutohetrrethtyrenganxënëstënivelevetëndryshme.

Hapi III. Punë e pavarur.PunohetUshtrimi 4,faqe223.Diskutohetevlerësohetpunaepavarurdukeupërqendruartenxënëstëtëgjithaniveleve.

Hapi IV. Punë e drejtuar.Ushtrimi 2, faqe 223. Lexohet poezia “Rozafati”.Dallohenfiguratendryshmestilistike,si:përsëritja, anafora, rimarrjaetj.Funksionistilistikikëtyrefiguravenëkëtovargjeështëpërtëtërhequrvëmendjenelexuesite

Metoda dhe teknika mësimore:diskutim,shpjegim,punëepavarur,punëedrejtuar,punëdyshe.

106

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” përtëtheksuarnjëapodisafjalëtërëndësishme,përtëpërforcuaranënshprehëse

dheemocionaletëthënies.Nëkëtëpoezipërsëritetnumëroritresidhepasthirrmao,ecilashprehdhimbje.

Diskutohetedhepërkuptiminefigurëskunusjaijepgjifëmijës.Nëpërmjetkësajkujtohetpërmbajtjaosehistoriaelegjendës.

Hapi V. Punë dyshe. PunohetUshtrimi 3. Kontrollohet e diskutohet punaenxënësve.Nëfund,bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie. JepetUshtrimi4dheushtrimenga Fletorja e punës, f.26-27,sipasniveleve.

Rubrika: Të shkruaritTema: Udhëtim-lojë mes shkencës e fantastiko-shkencores

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Të shkruajë një tregim fantastiko-shkencor për një udhëtim imagjinarmetitull“Udhëtimdrejtkozmosit”.•Tëvlerësojëpunëneshokëvepërkëtëtregim.•Tëpërdorëfjalorinfantastiko-shkencor.

Mjetet:teksti “Gjuha shqipe 9”,teksteshkolloretëshkencavenatyrore,Fletorja e punës.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaefillonkëtëtemëmësimoremenjëdiskutim.Besojsenëëndrrat

tuajaekeniparëvetendukeudhëtuar.Udhëtimineparëimagjinareshohimqënëfëmijëri.NjëshembullështëPiterPanidheishullitijKurrkund.Kyudhëtimlidhetmedëshirënpërtëqenëgjithmonëfëmijë,përtëmosurriturkurrë.Por,kaedheudhëtimeimagjinaredrejtuniversit,qëlidhenmedëshirënpërtanjohuratë.

Mësuesi/ja i nxit nxënësit të tregojnë tituj librashme udhëtime fantastiko-shkencore,përjetimetqëkanëndierkur ikanë lexuardhe informacionetqëkanëmarrë(informacioneshkencoredheimagjinare).

Hapi I. Nxënësitdotëlexojnëinformacioninnëfaqen74dhemësuesi/jashkruannëtabelëtemënemësimit:“Udhëtim lojë mes shkencës e fantastiko-shkencores”.

Teknika dhe metodat e mësimdhënies:Diskutim,shkrimilirë,TuriiGalerisë.

107


juha shqipe 9”

Nxënësitdo të lexojnë informacionindhedo tëshkruajnënëfletoreneklasësmesazhin,mënyrëneorganizimittëjetësnënjëStacionHapësinor,dotëpërshkruajnëaktivitetinetyrenëuniversanënjësatelit,dotëpërzgjedhininformacioneshkencore,qëikanëmarrëngalëndëtshkencoredheenciklopeditë.

Mësuesi/jakëtëveprimtariezhvillonderinë15minuta.

Hapi III. - Cilat figura të propozuara në tekst, sipas jush, janë fryt i fantazisë? - Cilat përkojnë me realitetin e Universit?

Përgjigjja:FiguratqëpërkojnëmerealitetineUniversitjanënëparagrafëtA,B,EdheF.

Figuratqëjanëfrytifantazisëjanë:C-jadheD-ja.

Hapi IV. Mësuesi/jashkruannëtabelëtemënepunësmeshkrimdheobjektivinqëduhettëarrijnë.Nxënësitduhettëjenëtëvëmendshëmnëstrukturëneudhëtimit-lojëmesshkencësdhefantastiko-shkencores.

Hapi V. Nxënësitdotëpërshkruajnëudhëtimin-lojëdukepërzgjedhurmaterialinqëpunuannëhapinedytë,sidhedotënxjerrinmesazhinetij.

Hapi VI. Nxënësit lexojnëdisa punime, ndërsa të tjerat vendosennëTurin eGalerisë.

Nxënësitvlerësojnëpunimetenjëri-tjetrit:- Çfarë u pëlqen?- Çfarë do të sugjeronit?

Nëfundtëorësmësuesi/jajepvlerësimepërpunëtelexuara.

108

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tësistemojënjohuritëemarrapërtekstinrrëfimtar.•Tëdallojëveçoritëkryesoretënjëtekstitëtillë.•Tëprojektojëhapatqëdotandihmojnëpërtëshkruarnjëtregimrrëfimtar.•Tëkalojënështrirjenetekstit,dukebërëkujdesmepërdoriminegjuhës.

Mjetet:tekstiinxënësit,Fletorja e punës.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilënekashkruar

nëtabelë.Injehdhemerubrikën.Nëkëtëetapëdotëpunohetmeteknikën“Pemae mendimit”.Nëqendërtëtabelësshkruantekstirrëfimtarmeveçoritëkryesoretënjëtekstirrëfimtar.

Rubrika: Të shkruaritTema: Teksti rrëfimtar tregimtar(oraeparëdheoraedytë)

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:pemaemendimit,praktikë,lexim.

Hapi II. Mësuesi/ja i udhëzonnxënësit të lexojnë temëne re “Teksti rrëfimtar (tregimtar)” nëfaqen78.Lexojnëmodelinedhënë.

Hapi III. Nxënësit lexojnë hapat që duhenndjekur për të shkruar një tregim.Mësuesi/jautërheqvëmendjenpëratahapaqëduhettëkenëmëshumëkujdes.

1.Përdorimiivetëssëparë,tëmoskalojënëautobiografi.2.Zgjedhjaetitullittëpërputhetmetemën,pormundtëvendosetdheemriinjë

tekstirrëfimtarrrëfyesi

a)personazh

b)autorrrëfen një ngjarje,

një ndodhi:

ndodhiavendikohapersonazhet

vetaerrëfimitkohaerrëfimit

struktura

koha e rrëfimit

lloji i rrëfimitlegjendaromaniproza

fantastiko-shkencore titulli situata

fillestarezhvillimi përfundim

parashtrimi pikaelidhjes

ndodhiaqendrorekonfliktipikakulmorezgjidhjaetij

elementetpërbërëse protagonistë

ndihmës

109


juha shqipe 9”

personazhiprotagonistosetëketëlidhjemenëntekstin,moralinapomesazhin.3.Tëpërcaktojëpikënelidhjes,përtëcilënnxënësithasinmëtepërvështirësi.4.Shkallaeobjektivitetit.Kujdesipërtëmospërdorurshumëdetajenërrëfimqëtë

moskalojënësubjektivitet.Kjoshmangarsyenevërtetëtërrëfimitdhepaekuptuarnxënësidotëpërshkruajëemocione,ndjesi,komentepersonale,qëjanëtëtepërtadhecenojnëstrukturënetekstit.

5.Zgjidhjaekohës foljorerrëfyeseështëshqetësimpërnxënësit.Nuk janë tëqartësecilakohëefoljesduhetzgjedhur.

Kësajetapemësuesiduhett’ilërëkohëtëmjaftueshme.

Hapi IV. Pasmarrjessëinformacionitnxënësitpunojnënëfletorenetyre.Punondhemësuesi/ja.

Mësuesi/jaelexonpunënparaklasës.Nëkëtëmënyrë,nxënësitedinësecilatjanëkërkesatpërt’urealizuar.

Atapunojnëpërtëpërfunduartregiminorënedytë.Mësuesibënvlerësimineorëssëmësimit.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Ushtrime


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëzbatojënjohuritëemarrapër: a)drejtshqiptiminebashkëtingëlloreve/d/, /t/, /l/dhe/c/nëfjalëtehuaja. b)drejtshkriminezanores/ë/fundore. c)drejtshkriminenyjavetë/sënëmbiemratenyjshëm. d)drejtshkriminegrupevetëzanoreveie, ye, ua dheue. e)pjesëzateparafjalëtepërsëritura.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,shkumësamengjyra,fletore.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohenbashkëmenxënësitdisanganjohuritëemarrapër:a) drejtshqiptiminebashkëtingëlloreve/d/, /t/, /l/ dhe/c/nëfjalëtehuaja.b) drejtshkriminezanores/ë/fundore.c) drejtshkriminenyjavetë/sënëmbiemratenyjshëm.d) drejtshkriminegrupevetëzanoreveie, ye, ua dheue.e) pjesëzateparafjalëtepërsëritura.

Hapi II. Mësimdhënia e ndërsjellë.Ndahennxënësitnëgrupeprejkatërvetash(dy banka një grup).Mësuesi/ja i sqaron se do të bëjë një veprimtari që quhet

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeleximdhediskutim,mësimdhëniaendërsjellë,punëepavarur.

110

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” “Mësimdhënia në bashkëpunim”.Nëkryetëgrupitvihetnjënxënësimirë,qëdotë

luajërolinemësuesit.Lexohenushtrimetngaaidhesqarohengjëratepaqarta.Grupi I→ushtrimet 1dhe5.Grupi II→ushtrimet 2dhe4.Grupi III→ushtrimet 3dhe4Mësuesi/jandjekpunënegrupevedhenëfundbënvlerësimet.

Hapi III. Ndahennxënësitnëgrupe,përkatësishtA,BdheC.Grupeveujepenushtrimet 7, 8 dhe 9nëfaqen225.Udhëzohennxënësittëpunojnënëmënyrëtëpavarur.Kontrollohetevlerësohetpunaetyre.

Pojapimnjëzgjidhjetëmundshmetëushtrimit9:Lexoj: Leximiimirëndihmonpërt’imësuarmëlehtëlëndët. Pjesae lexuarështëshumëebukur.Dorëzoj: Dorëzimiidetyrësubësipasrregullave.Sotemorapërgjigjenpër

detyrëne dorëzuardje.Dëgjoj: Veshiështëorganiidëgjimit.Aiishtenjerii dëgjuar.Zëvendësoj:Metodae zëvendësimitpërdoretnëmatematikë. Pasojatedëmevejanëtë zëvendësueshme.Bëhetpërmbledhjaevlerësimiiorëssëmësimitdukefalënderuarnxënësitqëu

aktivizuanmëshumëdheataqëdhanëpërgjigjetësakta.Nuklihenjashtëvëmendjesedhenxënësitqëupërfshinënëdiskutime.

Detyrë shtëpie.JepetUshtrimi10nëfaqen225.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i pikëpyetjes (?)

Vështirësia:NiveliIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërdorëpikëpyetjenatjekuduhet.•Tëshkruajënjëmonologtëshkurtër,kutëpërdorëpikëpyetje.

Materiale dhe mjete mësimore: tekstiinxënësit,tabela,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Bëhetnjëbisedëmenxënësitpërshenjatkryesoretëpikësimitdhetipate

fjalivekupërdoren.Plotësohetsëbashkumenxënësitnjëtabelëmeshenjatkryesoretëpikësimitdhepërdorimetetyre.

fjalidëftore–nxitëse fjalipyetëse fjalidëshirore,fjalitëthirrmore

pika pikëpyetja pikëçuditja

Metoda dhe teknika mësimore: bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëdyshe,punëedrejtuar,punëepavarur.

111


juha shqipe 9”

shenjat e pikësimit

dy pikat viza thonjëzat presja pikëpresja trepikëshi kllapat

Përtëilustruarnjohuritëpërshenjatepikësimitpërdoretfragmentiitekstit“Nëdet”,iAntonPashkut.Diskutohetrrethtyre.

Hapi II. Shpjegohentëgjitharastetepërdorimittëpikëpyetjesdukemarrëdhemendiminenxënësve.Shkruhenshembujtnëtabelëdukepërdoruredheshkumësamengjyra.

Hapi III. Punë në dyshe sipas bankave.Ushtrimet 1 dhe 2, në faqen 227.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e drejtuar.Punohetushtrimi 4,nëfaqen228.Nxënësitargumentojnëpërdoriminepyetjeveretorike.

Vargjet eMjedës, të shkëputura nga poema “Liria”, janë të ndërtuarambipyetjenretorike.Poetiedipërgjigjen,po,përtabërësituatënqëparaqitnëvargjetetijmëdramatikedhemëmbresëlënësedhepërtëshprehurmëfortshqetësiminetijpërrobërinëqëkambuluaranembanëvendin,aishtronparalexuesitdisapyetje:

“ A shndrit rreze lirije mb’ato maje?..A keni ndie ... nëpër shkrepa... një kangë të patravajë?

Mjedaështëimendimitseluftaepopullittëthjeshtëdotësjellëlirinëevonuar.Mesazhiikësajpoezieështë:“Lirim,lirimbërtetgjithkahMalsia...”

Posqarojmëedhedisafjalëtëpanjohurapërnxënësit:ograjë –pyllivogëlmelëndinapërkullotë,livadhpranëpyllit.gjimon përmallshëm-gjëmonmemall,dashuriedhembshurinji kangë të patravajë –njëkëngëpahidhërim,pavuajtje.kallxoni –kallëzoni,tregonitëvërtetën.shklet kamba–shkelkëmba.çilet lama–delburimi.ku i del lirimit ama–kuekaburiminliria,kukalindurliria.

Hapi V. Punë e pavarur - shkrim i lirë.Punohetushtrimi 5.Nxënësitshkruajnënjëmonologmetitull“Unëdhelabirinti”,“Ç’mëpretmuapasitëmbarojshkollën9-vjeçare?”

Kontrollohetevlerësohetpunaetrenxënësvetënivelevetëndryshmedukemarrëedhevlerësimenganxënëstëtjerë.


Detyrë shtëpie.Ushtrimi3nëfaqen228dheushtrimengaFletorja e punës, f.28-29,sipasniveleve.

dialogu– ligjërata e

drejtë

112

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojineudhëpërshkrimit,sirrëfimjoletrar.•TëmarrëinformacioninpërShqipërinëeviteve’20.•Tëbëjëdalliminndërmjetshkrimitobjektivdhesubjektivtëautores.

Mjetet:tekstiinxënësit,informacionepërShqipërinëeviteve’20-të,tabela,mjeteshkollore,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jaikaudhëzuarnxënësittëgjejnëinformacioninmbizhvillimine

Shqipërisënëvitet’20.Materialiipërzgjedhurdotëketëfotomepamjeqëtregojnëaspektetëndryshmetëjetësshqiptaretëatyreviteve.

Nxënësitlexojnëinformacionin,disatëdhënashkruhennëtabelë.

Hapi II.Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimitdhemeautoren,tëcilatishkruannëdërrasëtëzezë,pastajdrejtonpyetjen:

- Çfarë ju kujton emri i Edit Durhamit? Lexohetrubrikapërçastetkryesorengajetaeautores.

Hapi III.Nxënësitdotëlexojnënëheshtjefragmentindhedot’upërgjigjenpyetjeve,qëmësuesi/jakashkruarnëtabelë,ndërsanxënësitishkruajnënëfletore.Përgjigjetepyetjevekanëlidhjemetekstinqëpolexojnë.Pyetjet:

1. Në cilin vend ndaloi për herë të parë Edit Durhami?2. Çfarë informacionesh dinte për këtë qytet?3. Si e përshkruan ngjarjen kryesore të atij qyteti?4. A kishin shqiptarët një besim, të cilin e mbronin me fanatizëm?5. Çfarë ndalohej nga policia?6. Cila ishte dëshira e shqiptarëve?7. Cila ishte dëshira e një prifti shqiptar? A e realizoi? Pse?8. Si e përshkruan Abatin e Mirditës, Preng Doçin?9. Çfarë ndien Edit Durham për këtë vend dhe njerëzit e tij?

Hapi IV.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/jashkruannëtabelëpranëtitullittëtemësedhefjalënudhëpërshkrim.Ushtrimi 1. - Çfarë ngjarjesh rrëfen autorja? Pse?Përgjigjja:Autorjarrëfenngjarjereale,sepsekaqenëvetëdëshmitare.Qëllimii

autoresështëtëinformojëlexuesinpëratëqëkandodhur.Ushtrimi 2. - Kush i rrëfen ngjarjet?Përgjigjja:Ngjarjetirrëfenautorja.

Rubrika: Të lexuaritTema: Shqipëria

TEKSTI RRËFIMTAR (JOLETRAR)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:diskutim,lexim,kllaster,tabelë.

113


juha shqipe 9”

Ushtrimi 3. - Ku dallon ky tekst nga teksti rrëfimtar letrar.PërkëtëushtrimnxënësitdotëpunojnëmeteknikënDiagrami i Venit.Nxënësitdotëpunojnënëçift.Përgjigjetedypërfaqësuesvetëçiftevemësuesiishkruannëtabelë.

Ushtrimi 4.Nxënësitdotëplotësojnënëlibërveçoritëetjeratëtekstitrrëfimtarjoletrar.

-koha-vendetqëkavizituar-personatqëkatakuarUshtrimi 5.Përkëtëushtrimnxënësitdotëshfrytëzojnëinformacionetemarra

nëhapineparëdheinformacionin,qëmorëngjatëleximittëfragmentit.Ushtrimi 6.Nxënësitdotëpunojnëmetabelë:

Tekstirrëfimtarletrar Tekstirrëfimtarjoletrar

- rrëfen ngjarje të trilluara,- mbështetet mbi imagjinatën krijuese,- ka personazhe të trilluara, - me strukturë të ndërlikuar, - me gjuhë të figurshme etj.

- rrëfen ngjarje të vërtetë,- mbështetet mbi fakte,- ka personazhe reale, - struktura e thjeshtë,- me gjuhë të stilit gazetaresk etj.

rrëfimi

Ushtrimi 7.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyreorganizuesingrafik:

Shkollatshqipe Fragmenti Ç’mendimedhemesazhe mëlindin?

Detyrë shtëpie.Jepetushtrimi8.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvedheiorëssëmësimit.

Fragmenti përshkrues Elementi letrar Funksioni stilistik

NesoditnimShqipërinë,vargmalesivalëtëgurtatënjëdetiqëngriheshinmrekullishttëkaltër.

-krahasimi-metaforëfoljore- epitet

-madhështiaenatyrësshqiptare

114

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdiskutojërrethtematikëssënjëreportazhi.•Tëdallojëveçoritëereportazhit.

Mjetet:tekstiinxënësit,Fletorja e punës,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilëneshkruannë

tabelë.Udhëzonnxënësitqëtëlexojnënëheshtjereportazhin.

Hapi II.DotëpunohetmeteknikënGrupi i ekspertëve.Ecuria:Mësuesi/jakrijongjashtëgrupe,tëcilaveujepnganjëskedëmepyetje.GrupiI.-Cilaështëtemaqëtrajtongazetarinëreportazh? Nëkryetëreportazhitgazetarishpjegontoponimineatijvendi.Cili është ai?GrupiII.- Ku ndodhet ky vend? Përcaktoni koordinatat dhe të dhënat.

Si përshkruhet ai?GrupiIII.- Cili është problemi që ngre gazetari? Në ç’këndvështrim e sheh

problemin? Argumento.GrupiIV.- Cili është mendimi i tij dhe si e argumenton atë?

- Ka gërshetim të fakteve reale me përshtypjet subjektive?GrupiV.- Cili është mesazhi që jep në fund të shkrimit?

- Cilat janë sugjerimet e autorit?GrupiVI.-Cilat janë krahasimet, fjalët dhe shprehjet që krahasohen, si dhe shkallën e

krahasimit?- Cili është roli i fjalive pyetëse-habitore?!

Çdogrup,pasipërfundondetyrën,shkëmbenpyetjetmegrupintjetër.Kjoveprimtarizgjat20minuta.

Hapi III.Njëpërfaqësuesiçdogrupilexonpërgjigjet.Mësuesi/janëbashkëpunimmenxënësitegrupevetëtjeravlerësonpunënegrupeve.

Hapi IV. Ushtrim:Tëgjithagrupetdotëpunojnëpërveçoritëgjuhësoretëkëtijteksti.

a) Kush rrëfen? Në ç’kohë është rrëfimi? Në ç’vetë?b) Cilat klasa të fjalëve mbizotërojnë:folje,emra,mbiemra,ndajfolje.c) Fjalitë janë të thjeshta apo të përbëra? A ka mungesë të lidhëzave apo përdorim

të lidhëzave?d) Nga ana leksikore ç’fjalë kemi në përdorim?-fjalëtëreja(neologjizma)

Rubrika: Të foluritTema: Reportazhi

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:lexim,diskutim,punëmegrupe,grupiiekspertëve.

115


juha shqipe 9”

Rubrika: Të shkruaritTema: Reportazhi

-dialektalizma,krahinorizma-fjalëtëhuaja.

Hapi V.Përpërforcuarinformacioninqënxënësitmorën,mësuesi/jasëbashkumenxënësitplotësojnëpemën e mendimit.

tekstrrëfimtarjoletrarReportazhi kangjashmërimeudhëpërshkrimin gërshetohenfakterealemepërshtypjesubjektive.Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimipërnxënësit.

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëshkruajënjëreportazhsipasmodelittëdhënë.• Tëvlerësojëpuniminetijdhetëshokutdukeshkëmbyermaterialemenjëri-tjetrin.

Mjetet:tekstiinxënësit,fletore,pamjetëndryshme.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Nxënësitkanësjellëpamjedhematerialetëndryshme,tëcilattransmetojnë

shqetësimetetyre,mendimetpërproblemet,sjelljeterejatëshoqërisëshqiptare.Mësuesi/ja zhvillonnjë bisedëmenxënësit përmendimet që kanë, të cilat do t’indihmojnëpërtëshkruarreportazhin.

Hapi II.Mësuesi/jaiudhëzonnxënësittërilexojnëmaterialinpërreportazhin: - përmbajtja/tema- problemiqështrohet - mendimetqësugjeron- përshkrimineproblemit - argumentimi - mesazhi - gjuhameveçoritëesaj.

Hapi III.Nxënësitpunojnëtëpavarur.Kjopunëvazhdonedheorënedytë.Mësuesi/jakontrollonpërndonjëpasaktësi.Nxënësveulihetkohëemjaftueshme

përtëpërfunduarpunënetyre.

Mësuesi/jambledhmbresat,përshtypjetdhevështirësitëqëpatënnërealiziminedetyrës.Mëpas,nxënësitshkëmbejnëfletoretdhevlerësojnënjëri-tjetrin,dukeumbështeturnëtëdhënatpërtëshkruarnjëreportazh.Nxënësitvlerësojnëpunëtmëtëmira,tëcilatautori(nxënësi)ilexonparaklasës.Mësuesi/javlerësonpunënetëgjithënxënësve,

Vlerësiminpërfundimtartëpunësebënmësuesi.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:bisedë,shkrimilirë.

116

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërdorëpikëçuditjenatjekuduhet.•Tëdallojëfunksioninepikëçuditjevenëshprehjenetonevepolemikedheironizuese.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstetëtjeraalternativetëklasëssënëntë,veprateMigjenit,tekstpërfiguratstilistike.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontrollediskutimidetyravetështëpisë.Mblidhendisafletorepërkorrigjim

dhevlerësohenmenotë.Përzgjedhjenefletoreveqëdotëkorrigjohen,sipërdetyrateshtëpisë,ashtuedhetëklasës,kihetparasyshqëpërçdo4-5detyra,njëraduhettëjetëekorrigjuar.

Hapi II. Bëhetnjëbisedëmenxënësitpërtërikujtuarnjohuritëqëkanëpërshenjatepikësimit.Përqendrohetvëmendjatepikëçuditja.

Hapi III. Shpjegohentëgjitharastetepërdorimitetëmospërdorimittëpikëçuditjes.Çdo rast ilustrohetme shembuj, të cilët shkruhennë tabelë dukepërdorur edheshkumësamengjyra.

Hapi IV. Punë dyshesipasbankave.Punohenushtrimet 1dhe2nëfaqen230.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi V. Punë e pavarur.Ushtrimet 4dhe5.Kontrollohetediskutohetpunaepavarur.

Hapi VI. Punë e drejtuar.Ushtrimi 6.Pikëçuditjapërdoretnëfillimtëskicës“Legjendaemisrit”nëfjalinjëkryegjymtyrëshe

emërore: Misër! Misër!qëkryenfunksioninenjëfjalienxitëse thirrmoreqëshprehkërkesë, thirrjen e poetit, shpërthimin e vrullshëm të ndjenjave të tij, urrejtjen efuqishme të tij.Edhepërdorimi i fjalisë dëshirorenë formënemallkimit, rrit toninpolemizuestëpjesës.

Leximimeintonacionineduhur thirrmorvënëdukjemëqartëtoninpolemikeironizuestëMigjenit.Thirrjenpërshpëtiminejetëspoetiequan“apoteozë e shekullit të njëzetë”,domethënë“lavdërim madhështor” përmungesënemisrit.

Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimi.

Detyrë shtëpie:JepenushtrimeteFletorja e punës, f.29-30.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i pikëçuditjes (!)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëdyshe,punëepavarur,punëedrejtuar.

117


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërdorëshumëpikëshinatykuduhet.•Tëpërdorëdrejtshenjatepikësimitnënjëteksttëdhënë.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative“Gjuha shqipe 9”,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohenbashkëmenxënësitnjohuritëemësuarapërshenjatepikësimit.

Shkruhennëdërrasëfjalitënëfillimtëfaqes231.Lexohenmekujdesngamësuesi/jafjalitë.Diskutohetpërrolinqëluajnënëkëtofjalishumëpikëshitepërdorur.Shpjegohenngamësuesi/jarastetendryshmetëpërdorimittëshumëpikëshit.Shkruhenshembujnëdërrasëtëzezë.

Hapi II. Punë dyshesipasbankave.Ushtrimet 1dhe2nëfaqen232.Nxënësitargumentojnë shenjën e pikësimit që kanë përdorur. Kontrollohet, diskutohet evlerësohetpunaenxënësve.

Hapi III. Punë e pavarur.Ushtrimi 3nëfaqen232.Kontrollohetpunaepavaruretrenxënësvetënivelevetëndryshme.

Hapi IV. Punë e pavarur. Punohetushtrimi3,nëf.31tëFletores së punës. Nxënësitflasindheargumentojnëmeanëtërregullavepërdorimineshumëpikëshit.

Bëhetpërmbledhjadhevlerësimipërorënemësimit.Udrejtohennxënësveedhekëtopyetje:

- Kur përdoret shumëpikëshi?- Po pikëpyetja?- Po pikëçuditja?Kërkohettëjepetshembullpërçdorast.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi4nëfaqen232dheushtrimengaFletorja e punës, f.30-31,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i shumëpikëshit (...)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmelexim,shpjegimediskutim,punëdyshe,punëepavarur.

118

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëshenjatethonjëzave.•Tëpërdorëthonjëzatatjekuduhet.•Tëvendosëthonjëzatnënjëtekstkuatojanëhequr.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative“Gjuha shqipe 9”,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohennjohuritëpërshenjatepikësimitdherastetepërdorimittëtyre.

Përgjigjetenxënësveilustrohenmeshembuj.

Hapi II. Njihennxënësitmetemën,ecilashkruhetnëdërrasëtëzezë.Mësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjen:

-Kur përdoren thonjëzat?Paspërgjigjeveqëjapinnxënëstënivelevetëndryshme,mësuesi/jashpjegon

rastetendryshmetëpërdorimittëthonjëzave.Përçdorastshkruhenshembujnëdërrasënezezë.

Shpjegohenedherastetkurmundtëpërdorimthonjëzatnjëshebrendanjëtekstitëmbyllurnëthonjëza.

Hapi III. Punë e pavarur. Ushtrimi 1në faqen234.Kontrollohetevlerësohetpunae trenxënësve tëniveleve tëndryshme.Nxënësite tjerëqartësohenpër tëbërëkorrigjimeteplotësimeteduhuranëdetyrateklasës,sipaskërkesëssëkëtijushtrimi.

Hapi IV. Punë dyshesipasbankave.Ushtrimi 2nëfaqen234.Vlerësohengrupetëndryshmepër saktësinëeplotësimit të kërkesës sëushtrimit në fletore.Gjatëvlerësimitmerretparasyshcilësiaeshkrimitdhedrejtshkrimit.

Hapi V. Punë e drejtuar.Ushtrimi3nëfaqen234.Bëhetleximiifjalivetëushtrimitnganxënëstënivelittëlartë.Nxitennxënëstënivelevetëndryshmetëshpjegojnëpërdoriminethonjëzavenëfjalitëekëtijushtrimi.

Mësuesi/jabënkorrigjimeteplotësimeteduhuratëkëtyrepërgjigjeve.Bëhetpërmbledhjadhevlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie.JepetUshtrimi5nëfaqen234dheushtrimengaFletorja e punës, f.32-33,sipasniveleve.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Përdorimi i thonjëzave (“ ”, « », ‘ ’)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëepavarur,punëdyshe,punëedrejtuar.

119


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëpërdorëkuduhetpikëpyetjen.• Tëpërdorëkuduhetpikëçuditjen.• Tëpërdorëkuduhetshumëpikëshin.• Tëpërdorëkuduhetthonjëzat.• Tëshpjegojëpërdorimineshenjavetëpikësimitnëfjalitëndryshme.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative.

Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Rikujtohenbashkëmenxënësitshenjatepikësimitdherastetepërdorimit

tëtyre.Kërkohetqëçdorasttëilustrohetmeshembuj.

Hapi II. Punë dyshesipasbankave.Ushtrimi 1.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësvepërplotësiminekërkesavetëushtrimit.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimi 2.Lexohenbukurfjalitëdhepasçdofjalieargumentohetpërdorimiishenjëssëpikësimit.Nxitentëmarrinpjesëdhetëjapinshpjegimepërpërdorimineshenjavetëpikësimitnxënëstënivelevetëndryshme.

Hapi IV. Punë e pavarur –punë në grupe.Ndahennxënësitnëtrigrupe.Grupi I→punonushtrimet 3dhe4 nëfaqen235.Grupi II→ushtrimet 5dhe6.Grupi III→ushtrimet 7dhe8nëfaqen236.Kontrollohetevlerësohetpunae

pavarurdukevlerësuardynxënëstënivelevetëndryshmepërçdogrup.Bëhetpërmbledhjadhevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi9nëfaqen236.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - DrejtshkrimTema: Ushtrime përsëritje


Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrës kryesore


Metoda dhe teknika mësimore:bisedë,punëdyshe,punëedrejtuar,punëepavarur.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Të formulojë përkufizimin për fjalinë (njësi e plotë ndërtimore, kuptimore e

intonacionore).•T`igrupojëfjalitësipasgjymtyrëskryesore.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabela,shkumësamengjyra.

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëepavarur,punëedrejtuar,pemaemendimit.

120

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip


Hapi I. Rikujtojmësëbashkunjohuritëpërfjalinë.Mësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjet:

- Ç’quajmë fjali?- Ç’është fjalia e thjeshtë?- Si e dallojmë fjalinë e thjeshtë nga ajo e përbërë?Skemabëhetnëdërrasëtëzezë.

Fjalia ethjeshtë epërbërë

Hapi II. Vendosetnëdërrasë të zezënjë tabelë, kuështënjë tekst iKasëmTrebeshinës.Aktivizohetnjënxënëstëlexojëtekstin.Aktivizohennxënëstënivelevetëndryshme tëgjejnë fjalitë e thjeshtadheato tëpërbëra.Diskutohet rreth tyre.Përqendrohetvëmendjatefjalitë:Fshati. Është si gjithë fshatrat në Shqipëri.

Bashkëmenxënësitarrihetnëpërfundimsefjalitë:-Gjendenndërmjetdypauzavetëgjata.-Kanëintonaciontëplotë.-Janëtëformuaranganjë,dyosemëshumëfjalëtëlidhuramenjëra-tjetrën,qëkanësibërthamënjëfolje,tëzgjedhurnënjëngamënyratosenjëemër.-Kanëkuptimtërësor.

Shkruhet në dërrasë përkufizimi i fjalisë. Jepen shembuj fjalish që shprehinmendimet,ndjenjatdhevullnetintonë.

Hapi III. Shpjegohenllojetefjalivetëthjeshtasipasgjymtyrëskryesore.Jepenshembujpërçdorast.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ushtrimi 1nëfaqen238.Kontrollohetevlerësohetpunaepavarur.

Hapi V. Punë e drejtuar.Ushtrimi2nëfaqen238.

Hapi VI. Bëhetpërmbledhjae vlerësimipërorënemësimit duke formuar sëbashkumenxënësitpemën e mendimitpërllojetefjalivetëthjeshta,sipasgjymtyrëskryesore.

Jepenshembujnganxënëstënivelevetëndryshmepërçdorast.

Detyrë shtëpie:JepenushtrimengaFletorja e punëssipasniveleve.

tëpazgjeruara tëpazgjeruara

dykryegjymtyrëshe Fjalitë e thjeshta njëkryegjymtyrëshe

tëzgjeruara tëzgjeruara

121


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëfjalitëethjeshtangafjalitëepërbëra.•Tëdallojëllojetefjalivetëthjeshtasipasgjymtyrëskryesore(njëkryegjymtyrëshe,

dykryegjymtyrëshe,tëzgjeruara,tëpazgjeruara).

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Bisedë.Rikujtohenbashkëmenxënësitnjohuritëpërfjalinëethjeshtëdhe

tëpërbërë.Nxënësveudrejtohenkëtopyetje:- Ç’dini për fjalinë?- Cilat janë disa karakteristika të fjalisë?- Kur fjalia është e thjeshtë?- Ç’ndryshim ka fjalia e thjeshtë nga një fjali e thjeshtë e zgjeruar?- Kur fjalia është e përbërë?- Sa llojesh janë fjalitë e thjeshta sipas gjymtyrës kryesore?Përçdorastkërkohenshembuj.Mësuesi/jashkruannëdërrasëatonjohuriqëiduhenpërtëformuluarpërkufizimin

përfjalinëdhellojet.Mësuesi/japërzgjedhdheshkruannëdërrasëshembujfjalishoseparaqitnënjëtabakletreshembujpërilustrim.

Hapi II. Hapenlibrat dhenxënësitlexojnëinformacioninedhënë.Hapi III.KalohetterubrikaUshtrime.Punohetmetëgjithëklasënushtrimi 1 me

gojë.Nxënësitdallojnëfjalitëethjeshtadhetëpërbëradhepërfjalitëethjeshtagjejnëgjymtyrëtkryesoredhemeseshprehen.Kyushtrimindihmonatapërtëbërëdalliminellojevetëfjalisësipasgjymtyrëskryesore.

Hapi IV. Punë e pavarur. Punohetushtrimi 3 në faqen 239. Kontrollohet evlerësohetpunaepavarur.Nxënësitduhettëargumentojnëzgjidhjeneushtrimit.

Hapi V. Punë dyshe.Ushtrimi 4.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi VI. Punë e drejtuar.Ushtrimi 5,nxënësitpërcaktojnëllojinefjalisësipasgjymtyrëskryesoredhekomentojnëkarakteristikatefjalive.

Hapi VII. Shkrimi i lirë.PërnxënësitenivelittëlartëjepetUshtrimi 6,nëkohënqëmësuesi punon së bashkumenxënësit e tjerë ushtrimin 5.Kontrollohet dhevlerësohetpunaenxënësve.Lexohenngady-trenxënëskrijimetdhedallohenllojetefjalivetëpërdorura.

SipaskohësnëdispozicionpunohenushtrimengaFletorja e punës.Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie.JepetnjëushtrimngaFletorja e punës, f.33.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia. Llojet e saj sipas gjymtyrës kryesore (Ushtrime)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedë,punëepavarur,punëdyshe.

122

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•TëmarrëinformacionpërjetëndheveprëneFanNolit.•Tëpërshkruajëpersonalitetinetij,dukeumbështeturnëtëdhënatëmarrangateksti.•Tëzbulojëdisaveçoritëbisedës.•Tëdiskutojëpërmesazhinqëkamarrë,përmendimetqëupërputhenmenjëri-tjetrin.

Mjetet e mësimit:Teksti “Gjuha Shqipe 9”,informacionembijetëndheveprëneNolit,mjeteshkollore,tabela,dërrasa.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Kjo temëmësimido të fillojëmenjëhistori interesantembi fëmijërinë

dheshkollimin(sieçoieëmanëshkollë)eNolit,historiqëdotëinterpretohetngamësuesja.

FiguraeNolitështëfigurëshumëplanëshe.Informacionetpërjetëndheveprimtarinëetijjanëtëbollshme.

NxënësitjanëudhëzuarorënekaluartëgjejnëinformacionepërNolin,dukeeparëatësi:

-shkrimtar -politikan -përkthyes -orator -njohësimuzikës -klerik.Kjo punë do të ndahet ndërmjet nxënësve, nëmënyrë që të gjendet i gjithë

informacioni.Mësuesi/jashkruannëtabelë:Noli dhe veprimtaria e tij,tëcilëneplotësonme

informacioninqësjellinnxënësit.

Hapi II.Mësuesi/jaiudhëzonnxënësittëlexojnëmeintonaciondherrjedhshmëri.Vëmendjaenxënësvedotëpërqendrohettendërtimiipyetjevedhetematikaetyre.

Hapi III.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1/a.Nxënësit lexojnë informacionin,ndërkohëmësuesi/jakashkruar

nëtabelë.

karakterilirëipyetjeve

biseda marrjaeinformacionit

autor dëshmitar

ureferohettëdhënaveUkërkonnxënësvemendimeseç’ështëbiseda,cilatjanëveçoritëdalluesenga

tekstirrëfimtarletrar.Ushtrimi 1/b. - Ku përqendrohen pyetjet e dëgjuesve?

Rubrika: Të lexuaritTema: Bisedë me F. S. Nolin

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë,leximezinxhir,punëmeshkrim(përshkrim),diskutim,kllaster.

123


juha shqipe 9”

Nxënësit gjatë leximit kanëpërzgjedhur pyetjet dhe tematikëne pyetjevepëraktivitetinartistik.

Ushtrimi 2. Për këtë ushtrimdo të punohet në grupeme teknikën “Puno në grupe”.Çdoedhënëdotëilustrohet.Mësuesi/japlotësonnëtabelë,ndërsanxënësitnëfletorenetyre.

Ushtrimi 3.Kyushtrimdotëzhvillohetnganxënësitnëfletore,dukeumbështeturnëinformacioninqëupunuanëushtrimin1.

Hapi IV.NxënësitdotëpërshkruajnënatyrëneNolit,dukebërëzgjedhjenetyre.Ulihetnjëkohëemjaftueshmederinë15minuta.Nxënësitilexojnëpunëtetyre,pyesinnjëri-tjetrindhenëfundvlerësojnëpunëteshokëve.

Hapi V.Gjetjaemesazhit.Nxënësitdotëshprehinmesazhinqëkanëmarrënga“Bisedë me F. S. Nolin”.Nxënësitdotëdiskutojnëdhemësuesi/jadotëshkruajënëtabelëmendimetetyre.

Hapi VI.Veçoritëgjuhësoretëbisedës.Nxënësitdotëdallojnëdhedot’ishkruajnënëfletoreveçoritëgjuhësore.

Mësuesi/japlotësonnëtabelë:Biseda–veçoritëgjuhësore.rrëfimi: -nëformëdialogu -nëvetëneparë -mefjalitëpërbëra -mefjalitëthjeshta,qëkrijojnënjëbisedëtëthjeshtëdhetërheqëse.

Hapi VII. Pas gjithë këtij informacioni qëmorëmpër bisedënmësuesi/jamepërgjigjetenxënësveplotësonkllasterin.

Detyrë shtëpie. Përpiqunitëshkruanidhejunjëbisedëdukezgjedhurnjëngafigurateshquara,si:FaikKonica,MehdiFrashëri.

Shënim:Përt’iupërgjigjurpyetjeveshfrytëzonimaterialebiografikembijetëndheveprënedyfiguravetëshquara.

karakterilirëipyetjeve

tekstrrëfimtarjoletrar Bisedë jepinformacion

nxjerrmesazhin veçorigjuhësore

124

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëhartojëpyetjetpërdypersonalitetengafushatëndryshme.•Tëshkruajëintervistënpërpersonalitetinezgjedhur.

Mjetet e mësimit:materialembijetëndheveprënenjëpersonaliteti,fletore,mjeteshkollore,fletëformatiA4,foto.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëndherubrikënqëdotëpunojnë.Shkruan

nëtabelëfjalënINTERVISTA.Tërheqvëmendjenenxënësvepërstrukturëneesesë,përmbajtjen,tematikën,ndërtiminepyetjevedhepërveçoritëgjuhësore.Mësuesi/jaiplotësonkëtotëdhënanëtabelë.

Hapi II.Mësuesi/jaikainformuarnxënësitseduhettëpërzgjedhindypersonalitetetëshquaradhetëmarrininformacionerrethtyre.Mësuesi/jashkruannëtabelëdisarregullaqëduhettëmbahenmendgjatëintervistimittëpersonalitetit.

1.Duhettëruaniinteresinepersonitqëpointervistoni.2.Bënipyetjenëatëmënyrëqëjumundësontëmerrnipërgjigjenqëdoni.3.Iregjistronipërgjigjetnëmënyrëbesnike(mundtëpërdorniregjistrues,shënime).4.Njerëzitmeritojnëtëtrajtohenmedinjitet.5.Ifalënderonipërintervistënqëpojapindhepojundihmojnë.6.Përdornigjatëintervistimittitujtetyre.7.Mosbënishumëpyetjedhedëgjojiniderinëfund,paindërprerë.

Hapi III. Punë e pavarur:Nxënësithulumtojnëmematerialetqëjanësjellënëklasë:a)Dukenxjerrëatotëdhënaqëjanëtënevojshmepërzhvillimineintervistës.

Mësuesi/jaudhëzonnxënësit.b)Shkruanipyetjetdhepërcaktonisekudotëpërqendroheni:nëjetënpersonale

aponëaktivitetinetyre.c)Përdornifototëpersonalitetevengajetaapoveprimtariaetyre.

Hapi IV.NxënësitdotëpunojnënëfletoretetyreosenëfletëformatiA4.Mundtëvendosinnëtëfototëpersonalitetit.

Hapi V.Nxënësitlexojnëpunimetetyredheshokëtvlerësojnëpunënenjëri-tjetrit.Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesimbledhpunëtetyredheivlerëson.

Rubrika: Të shkruaritTema: Intervista

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Kllaster,kërkim–hulumtimiimaterialeve,punënëFletoren e punës.

125


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëfjalitënjëkryegjymtyrëshengafjalitëdykryegjymtyrëshe.•Tëdallojëllojetefjalivenjëkryegjymtyrëshe(foljore,vetore,pavetore,mevetë

tëpërcaktuar,mevetëtëpapërcaktuar,mevetëtëpërgjithësuar,emërore:përshkrueseetreguese).

•Tëndërtojënjëteksttëshkurtërmefjalinjëkryegjymtyrëshe.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tabelatëshkruara,shkumësamengjyra,tekstealternative.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Kërkohetnganxënësittëthonë:-dyfjalitëthjeshtanjëkryegjymtyrëshe,-dyfjalitëthjeshtadykryegjymtyrëshe,-dyfjalitëpërbëra.

Hapi II.VendosetnëdërrasëtabelakuështëshkruartekstiiMitrushKutelit,qëndodhetnëfillimtëfaqes240.Lexohenfjalitënganjënxënësqëlexonbukur.Nxënësitetjerëduhettëgjejnëfjalitëethjeshtamenjëgjymtyrëkryesore.

Dukeunisurngashembujt,arrihetnëpërfundimsegjymtyrakryesoreefjalisënjëkryegjymtyrëshemundtëshprehetmefolje ose me emër.Kurshprehenmefoljequhenfjali foljore,ndërsakurshprehenmeemërquhenfjali emërore.

Hapi III.Vazhdohetshpjegimipërfjalitë njëkryegjymtyrëshe foljore,qëmundtëjenëfjalivetoreosefjalipavetore.

Fjaliavetoreshpjegohetdukepërdorurshembujedukedhënëpërkufizimetpërtrillojetesaj:

a)Fjalifoljoremevetëtëpërcaktuar–foljaështënëvetënIeII,njëjëseshumës.b)Fjalifoljoremevetëtëpapërcaktuar–foljaështënëvetënIII,shumësc)Fjalifoljoremevetëtëpërgjithësuar-foljaështënëvetënII,njëjës.Shpjegohenedhefjalitënjëkryegjymtyrëshepavetore.Nëfund,shpjegohenedhefjalitënjëkryegjymtyrësheemërore,dukedhënëedhe

shembujpërfjalitëemërorepërshkruesedhetreguese.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalia njëkryegjymtyrëshe


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëedrejtuar,punëepavarur,pemaemendjes.

126

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëkomentojëmesazhetenjerëzvetëshquarpërpaqen.•Tëdiskutojëpërvendinqëkjotematikëzënëmuzikë.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,CD,mesazhepërpaqen.

Rubrika: Të foluritTema: Mesazhet e paqes

Teknika dhe metoda: Bisedë,ruajefjalënefunditpërmua.

Hapi IV. Punë e drejtuar.PunohenUshtrimet 1, 2dhe4.Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshmepërshkallëneaktivizimitdhepërsaktësinëepërgjigjeve.

Hapi V. Punë e pavarur.Ndahennxënësitnëdygrupe.Njëritgrupijepetushtrimi3nëfaqen243.Grupittjetërijepet ushtrimi 5,nëfaqen243.Diskutohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi VI. Nxiten nxënësit të shprehinmendimet e tyre për llojet e fjalisënjëkryegjymtyrëshe.Mësuesi/jashkruannëdërrasëpemënemendjes(kllasterin).

Fjalia njëkryegjymtyrëshe

foljore emërore

vetore pavetore përshkruese treguese

mevetëtëpërcaktuar

mevetëtëpapërcaktuar

mevetëtëpërgjithësuar

Hapi VII. Bëhet përmbledhja e orës sëmësimit, vlerësimi për realizimin eobjektivavetëarritjessipasnivelevedhevlerësimiimotivuarmenotëinxënësveqëupërgjigjënmëmirë.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi6dheushtrimengaFletorja e punës,f.37.

127


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitmeleximindhevlerësiminedetyrëssë

shtëpisë.Ajoshkruannëtabelëfjalinë:... mos vallë ajo do të ishte e lumtur, si atë ditë unë në Shkodër, kur e shihja nën

pjergull, nëse do të ndjente hapat e mia në trotuaret e qytetit të saj?Njëngapërgjigjetemundshme:Kufijtë janë kapërcyer, një miqësi e sinqertë lidh dy gra intelektuale, një shqiptare

e tjetra serbe, nuk ka më kufij në mendje dhe në shpirt, bashkëpunimi, mirëkuptimi toleranca i bën njerëzit të lumtur, më të fortë, por që të arrihen këto duhet të kesh shpirt të paqtë dhe mendje të hapur.

Hapi II. Mësuesi/jainjehmetemëntëcilëneshkruannëtabelë.Nxënësitlexojnëindividualishttemën:“Mesazhet e paqes”.

Nëkëtëveprimtarinxënësitdotëpunojnëmeteknikën“Ruaje fjalën e fundit për mua”. Nxënësitdotëzgjedhinnjëngathëniet,dotashkruajnënëfletoredhedotakomentojnë

atë.Mësuesi/jainxitnxënësittëshprehinmendimetetyredhetëkomentojnë.Kurtëmosketëmëkomentenganxënësit,mësuesjalexonkomentinevet.

Hapi III. Diskutim: RrugaekosovarëvedrejtPavarësisë.NxënësitkanëinformacionpërKosovën,rrugënegjatëetëvështirë,plotsakrificatë

shqiptarëveatjepërtëarriturdrejtPavarësisë.Atadotëdiskutojnëdhedotëshprehinmendimet,ndjenjatdhepërjetimetetyrepërditëneShpalljessëPavarësisë.

Hapi IV. Mësuesi/javendosnësfondmelodiosekëngëpërpaqen,sip.sh.,“Lërediellintëndriçojë”ngafilmi“Flokët”.Diskutohetpërefektinqëkamuzikadhekëngatenjerëzit.Secilinganxënësitsjellinformacionetetijmbikëtëtemësidhefletpërshijenetijmuzikore.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Gjymtyrët homogjene (oraI)

Vështirësia:NiveliIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëgjymtyrëthomogjenenëfjalinëethjeshtëetëpërbërë.•Tëdallojëllojetegjymtyrëvehomogjene,sipasmarrëdhënieveqëvendosen

ndërmjetgjymtyrëvetëtyre.•Tëpërdorëdrejtshenjatepikësimittegjymtyrëthomogjene.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabela,shkumësamengjyra,letërtëbardhëA4.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Rikujtohensëbashkumenxënësitnjohuritëpërgjymtyrëthomogjene.

Nxënësveudrejtohenkëtopyetje:- Ç’dini për gjymtyrët homogjene?

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëedrejtuar,pemaemendimit.

128

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” - Cilat gjymtyrë mund të jenë homogjene?

- Me cilat gjymtyrë lidhen: kryefjalët homogjene?- Po gjymtyrët e tjera?Nxënësit ndërtojnë fjali që të kenë kryefjalë, kallëzues dhe gjymtyrë të dyta

homogjene. Hapi II.Vendosetnëdërrasë tëzezënjë tabak letrekuështëshkruar teksti i

MitrushKutelitnëfillimtëfaqes244(nëmungesëtëtabelëstekstimundtëshkruhetnëdërrasëtëzezëduketheksuarmeshkumësmengjyrëgjymtyrëthomogjene).Nëtekstinnëtabelëjanënënvizuargjymtyrëthomogjene.Nxitennxënëstënivelevetëndryshmetëdiskutojnëpërfunksioninqëkryejnëkëtogjymtyrëdhepërmjetinmetëcilinatalidhen.

Në fjalinë e parë të tekstit foljet:del, zbardh, shtron kryejnë funksionin ekallëzuesit,lidhenmetënjëjtëngjymtyrëfjalie,pra,mekryefjalënhëna,ipërgjigjensënjëjtëspyetje(cila?),kanëmarrëdhëniebashkërenditjejendërmjettyre.

Së bashkume nxënësit nxjerrin përkufizimin dhemësuesi bën në dërrasëskemën.

gjymtyrë homogjene

kryejnëtënjëjtinfunksion lidhenmetënjëjtëngjymtyrë

Përkufizimiigjymtyrëvehomogjeneshkruhetnëdërrasëtëzezë.Shpjegohet se gjymtyrët homogjene bashkohen ndërmjet tyreme lidhëza

bashkërenditëse,meintonacionosemetëdyjabashkë.Jepenshembujpërçdorast.Shpjegohetsekurgjymtyrëthomogjenenuklidhenmelidhëza,ndërmjettyrevihet

presja,p.sh.,Liri u ngrit, u la, u vesh dhe iku.Shpjegohen llojet e gjymtyrëvehomogjene sipasmarrëdhënieveqë vendosin

ndërmjettyre:

a) Gjymtyrëhomogjenememarrëdhëniekëpujore.b) Gjymtyrëhomogjenememarrëdhënieveçuese.c) Gjymtyrëhomogjenememarrëdhëniekundërshtore.Ilustrohetmeshembujçdorast.Shembujtshkruhennëdërrasëtëzezë.Sqarohenedhefjalëtpërgjithësuese. Lirinëekishitkudo: në kraharor, në ballë, në shpatë dhe në ushta.Përshtatjaekallëzuesitmekryefjalënhomogjenelihetpërorëneardhshme.

Hapi III. Punë e drejtuar.Punohenushtrimet 1dhe2.Vlerësohennxënësit,qëuaktivizuanmëshumëdheqëdhanëpërgjigjetësakta.

Hapi IV.Bashkëmenxënësitbëhetpema e mendimevepërllojetegjymtyrëvehomogjene:

129


juha shqipe 9”

Bëhetpemaemendimeve(kllasteri),edhepërllojetegjymtyrëvehomogjenesipasmarrëdhënieveqëvendosinndërmjettyre:

përcaktorë kundrinorë

kryefjalë gjymtyrë homogjene kallëzues

përcaktorëkallëzuesorë rrethanorë


Detyra e shtëpisë:JepenushtrimengaFletorja e punës, f.36.

memarrëdhëniekëpujore

memarrëdhënie gjymtyrët homogjene memarrëdhëniekundërshtore veçuese

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Gjymtyrët homogjene (oraII)

Vështirësia:NiveliIIObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëndërtojënjëteksttëshkurtërmegjymtyrëhomogjene.•Tëdallojëdhetëpërdorëfjalëtpërgjithësuesepranëgjymtyrëvehomogjene.•Të njohë dhe të zbatojë rregullat e përshtatjes së kallëzuesitme kryefjalët

homogjene.

Materiale dhe mjete mësimore:Tekstiinxënësit,tekstealternative,tabakletre

Zhvillimi i mësimitHapi I.Rikujtohennjohuritëpërgjymtyrëthomogjene.Ukërkohetnxënësvetë

sjellinshembujpërgjymtyrëthomogjene:a)memarrëdhëniekëpujore.b)memarrëdhëniekundërshtore.c)memarrëdhënieveçuese.

Sëbashkumenxënësit,mësuesinxjerrpërkufizimindhebënnëdërrasëskemën.

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëepavarur,punëedrejtuar.

130

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II. Shpjegohen pesë rregullat e përshtatjes së kallëzuesitme kryefjalët

homogjene.Përçdorregulljepenshembuj,tëcilëtshkruhennëtabelë.

Hapi III. Punë e pavarur. Ushtrimi 3nëfaqen246.Kontrollohetdhevlerësohetpunaepavarur.

Hapi IV. Punë e drejtuar.Ushtrimet 4dhe5.Nxitennxënëstënivelevetëndryshmetëargumentojnëmendimetetyrepërplotësiminekërkesavetëushtrimeve.Potëketë kohënëdispozicion,mësuesi/jamund të punojë ushtrime të ndryshmengaFletorja e punës.

Bëhetpërmbledhjadhevlerësimipërorënemësimitdukevlerësuarmegojëoseshkrim(menotë)nxënësitqëuaktivizuanmëshumëdhedhanëpërgjigjetësaktaoseqësollënargumentebindëse.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi6nëfaqen247dheushtrimengaFletorja e punës,f.37.

Rubrika: Të foluritTema: Teksti poetik

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasëpërveçoritëetekstitpoetik,dukeekrahasuarmetekstintregimtar.•Tëgjejëtëpërbashkëtatmidispoemësepikedheromanithistorik.•Tëgjejëlidhjenndërmjetpoemëslegjendaredhegojëdhënave.•Tëklasifikojëvepratenjohurasipasllojevetëndryshmepoetike.

Mjetet mësimore: teksti “Gjuha shqipe 9”,fragmentengaromanihistorik“Pas betejës”,“Kënga e Gjergj Elez Alisë”, “Rozafati”,“Shkëmbi i Skënderbeut”.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëtemëmësimimenjëpërmbledhjetënjohurivepër

tekstintregimtardheplotësonnëtabelëpemën e mendimit.

TEKSTI POETIK

Teknikat dhe metoda të mësimdhënies:pemaemendimit,stuhimendimesh,vështrimikrahasues,punënëçift.

TEKSTI TREGIMTAR

rrëfimiingjarjes

strukturakaqëllimtëtregojëetëinformojëlexuesin

hyrjezhvillimmbylljerealeimagjinarekohavendi

personazhetrrëfimnëvetënIdheIII

realejoreale

gjuhamëafërkomunikimittëpërditshëm

format

elementaretëpërbëra

legjenda,miti,përralla,fabula,

anekdota,fjalëtëurta

tregimi,novela,romani,udhëpërshkrimi,biografiaetj.

131


juha shqipe 9”

HapiII.Mësuesi/jashkruannëtabelëvargjengapoezitëqëkanëstudiuarvitinekaluar.Nxënësitdallojnëngaformasematerialiështëtekst poetik.Mësuesi/jakërkonnjohuritëqëkanënxënësitpërtekstinpoetik,qëedallonngatekstitregimtar.Pemaemendimitplotësohetngapyetjetqëdrejtonmësuesi/ja.

Nxënësiteplotësojnëskemëndukelexuarinformacionin.

Hapi III. Ushtrimi 3.Kalohetterubrika“Kujto dhe shto njohuritë”.Nëkëtërubrikënxënësitnjihenmellojetpoetike.

Nxënësveushpërndahennëfletëformativargjenga“Kënga e Gjergj Elez Alisë”dhepjesëngaromanihistorik“Pas betejës”.Atadotëbëjnënjëkrahasimpërngjasimetmidispoemësepikedheromanithistorikdukeupërqendruarte:

-rrëfimidhepërshkrimi-ngjarjahistorike-temaheroike-figuracioninëportretizimineheroit.Nxënësitdotëpunojnënëçift.Mësuesi/jadotëpërzgjedhëdynxënësqëtëlexojnë

punënetyrenëfletore,ndërsamësuesi/jadotëplotësojënëtabelë.

Hapi IV. Ushtrimi 4.-Ç’lidhje ka ndërmjet poemave legjendare dhe legjendave?Nxënësvedot’ushërbejësimateriallegjenda“Shkëmbi i Skënderbeut” dhepoema

legjendare“Rozafa”,nëfaqen118.Atadotëpërqendrohente:-subjekti(mbështetetnëbesimetelashta)-personazhet(legjendare)-vendet(reale)-elementiijashtëzakonshëm.Përfaqësuestëçiftevejapinpërgjigjetetyre,tëcilatmësuesiishkruannëtabelë.

Hapi V. Ushtrimi 6.Nxënësitpunojnënëçiftpër tëplotësuar tabelën,dukeumbështeturnëinformacioninqëmorën.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi7.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/jabënvlerësiminenxënësvepërnjohuritëeqëndrueshme,nxënësitpjesëmarrësdhenxitataqëishinmëpakaktiv.

TEKSTI POETIKkaqëllimtëkomunikojëgjendjen

shpirtëroreemocionale

struktura autori

vargje

rimë strofa

muzikalitet këngë

vetërrëfen-vetaI

përshkruan-vetaIIIdialogon-vetaII

132

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarpoemënepikesillojiiepikësnëvargje.•Tëzbulojëveçoritëerrëfimitepiknëvargje.•Tëzbulojëtipareteheroitgrekpërballëtridetyravetërëndësishme,si:bashkëshort,

babadheprijës.•Tëgjejëfiguratletraredhetëshpjegojëfunksioninkuptimortëtyre.•Tëkrahasojëheroinepikmenjëheroepikshqiptar.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,poemaepike“Iliada”, DVD me filmin“Troja”,mjeteshkollore,tabela,shkumësa,video,TV,kompjuterosevideoprojektor.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Nxënësitkanëlexuardhehulumtuarinformacionepërluftëngreko-trojanenga

poemaepike“Iliada”.Mësuesi/jakapërgatiturnjëmaterialnëDVD,dukepërzgjedhurmomentetkryesoretëfilmit“Lufta e Trojës”. Nxënësitsjellininformacionetqëkanëmarrëmbiautorin,historinëeluftëssëTrojësdheshkakunelindjessëkëtijkonflikti.

Hapi II. Mësuesi/jazgjedhnjënxënësqëtëlexojëfragmentin.Etapatepunës:

Ushtrimi 1.Mësuesi/japërqendronpunënnëzbulimineveçorivetërrëfimitepik.Ushpërndannxënësveskeda,nëtëcilatjanëshkruarpyetjet,përgjigjetetëcilavemësuesi/jadot’ishkruajënëtabelë.

-“Iliada” është tekst tregimtar apo tekst poetik? Pse?- Cila është ngjarja historike që trajton?- A mban një qëndrim rrëfyesi?- A shpreh simpatinë ndaj virtyteve të personazheve?Veçoritëepoemësepike,nxënësitishkruajnënëskedadheingjisintemësimii

ditës.(Njohuriemarrëvitinekaluar.)Veçoritë e poemës epike janë: -Krijimigjatënëvargje. -Trajtonngjarjehistorikedheluftëratëvërteta. -Rrëfyesiirrëfenngjarjetpambajturanëneasnjërëspalë,porshpreh simpatinëndajvirtytevetëpersonazheve. -Fatiiheronjveështënëdorëtëhyjnive. -Vepratepikenisinmethirrjedrejtuarmuzës.Poemat epike dallohen: -përnjëlirizëmtëhollë -përdialoguneshkathët -përkonfliktetëfuqishme-përmënyrëntërheqësetëthurjessëngjarjeve-përforcënoratorikedheligjëriminebukur.

Rubrika: Të lexuaritTema: Iliada - Poemë epike

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Hulumtim,lexim,ditaridypjesësh,punëmeshkrim,rrjetiidiskutimit,tabelaefiguracionit.

133


juha shqipe 9”

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Përfshijeni këtë fragment në ngjarjen historike.Përgjigjja:HektorikavendosurtëdalënëdyluftimmeAkilkëmbëshpejtin,përtë

mbrojturnderineTrojësdhenderinetijsiprijësitrojanëve.HektoriishteudhëheqësishpirtëroritrojanëvedhenderiitijnukialejontetëhyntesifrikacakbrendamurevetëTrojës.Aimendontefatinetrojanëve,tëgravedhetëgruassëtij.KëtëluftëefitoiAkili,praluftaufituangaakejtë.

Hapi IV. Ushtrimi 2. Ç’është Kali i Trojës?Nxënësitpërtëdhënëpërgjigjenmundzgjedhinnjëngaalternativatedhëna.Për

tëargumentuarzgjedhjen,ataireferohenpoemës.Dukeunisurngarrëfiminëpoemë,kali ishtedhuratëqëgrekëtuabënëtrojanëve,porkjodhuratëdotëshërbentesizgjidhjeekonfliktit10-vjeçarmidisgrekëvedhetrojanëve.Nëkuptiminsimbolikkalipërfaqësondinakërinëdherrezikunefshehtë.

GrekëtpërnëntëvjetmeradhësulmuanTrojën,porpasukses.VetëmnësajëtëdinakërisësëOdisesë,atahynëbrendamurevetëTrojësmeKalineDrunjtë,qëshënoipushtimineTrojës.

Hapi V. Ushtrimi 3.Nxënësitdotarilexojnënëheshtjedukenënvizuarfiguratletrare,qëshërbejnëpërkarakterizimineHektorit.Dotandajnëpoemënnëfragmentedhedot`ivendosinçdofragmentinjëtitull:

Fragmenti 1:Njëbashkëshort,njëmik:“Japriti.....erobërisësate...”.Fragmenti 2:Trashëgimtaridenjëitëatit:“Sifoliashtu...gëzoftëzemraenënës”.Fragmenti 3:Njëprijësqëepretvdekjenmeburrëriender:“Oegjorë....nga çastiilindjes”.

Hapi VI. PortretizimiiHektoritpërballëtridetyravetërëndësishme,si:baba,bashkëshortdheprijës.Përkëtëushtrimdotëpunohetmeorganizuesingrafiktëpersonazhit.

HEKTORI

prijësizoti

nukidredhonluftës

Përmuaturpimëzëngatrojanëtdhegratëtrojanetëveshurahijerëndë.

kreshnik

Umësovatëjemkreshniknëkryetëtrojanëve.

luftonpërlavdiender

134

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” PërshkrimiiHektoritnëpërmjetfiguraveletrareqëunënvizuannëushtrimin3.

Ushtrimi 8.Dotëpunohetmeteknikën“Rrjeti i diskutimit”.

Po Amendonisemegjithësekanëkaluarmijëravjet, Jo dhendonësellojetearmëvekanëndryshuar, luftambetetnjëshkatërrimpërnjerëzimin?Hapi i tetëNxënësit do të lexojnë informacionin te “Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Për këtë

ushtrimmësuesi/jadotëpunojënëtabelëmeteknikën“Tabela e koncepteve”.

I dobëti dhe i forti nuk i shpëtojnë dot vdekjes.

Kjofjaliështëndërtuarmeantitezë,përtëtreguarsevdekjaështëpërtëgjithë...

Komenti i nxënësitFragmenti

Nxënësitdotëpunojnënëçiftnëfletoretetyre,ndërsamësuesi/jadotëpërzgjedhëkatërnxënëspërtëdhënëpërgjigjet.

Detyrë shtëpie: KrahasonifigurëneHektoritmeatëtëGjergjElezAlisë,dukeupërqendruarnëmomentinedyluftimit.Nxënësitdotëpunojnëderinë7minutadhemësuesidotëdëgjojëdisapunime.Kjodetyrëdotëpërfundojënështëpi.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesidotëbëjëvlerësiminenxënësve.

Karakteristikatepoemës epike

Ngjarjametëcilënlidhetskena

Ndërhyrjeterrëfyesit

Dialoguipersonazheve

Epitetet për heroin

Hapi VII. Ushtrimi 5.NxënësitdotënxjerrinngafragmentiatodetajeqëebëjnëprekësendarjeneHektoritngafamilja.Hektorlavdimadhi,duartishtriungaibiriivetdukeqarëtëatinveshurmetunxh;grykasloçkënevetemori,eputhiëmbël,ndërduaretundi,sakurepaungashëryeishoqi.

Nxënësitdotëinterpretojnëmendiminetyre,ndërsamësuesi/jadotëpërpiqettëtërheqënëdiskutimsamëshumënxënës.

Ushtrimi 6.Nxënësit do të diskutojnë duke shprehur njëmendimdhe dukeargumentuar.

Ushtrimi 7.Dotëpunohetmeteknikën“Ditari dypjesësh”.

HektorZëtundësi-epitet-funksionstilistik,cilësitëHektorit

Lavdimadhi-epitet

135


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarbaladënlegjendaresillojepik.•Tëzbulojëveçoritëepiko-liriketëbaladës.•Tëdallojëelementinejashtëzakonshëmsiveçoriebaladës.

Mjetet e mësimit: teksti “Gjuha shqipe 9”,mjeteshkollore,tabela,shkumës.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitdukebiseduarpërbaladat.- Cilat balada keni lexuar? (Kënga e Dhoqinës, Ymer Aga etj.)- A kanë ato një kod moral në subjektin e tyre?- Janë të reja apo të hershme?- Çfarë tregon ekzistenca e tyre, cili është roli i baladës në letërsi?Mësuesimundtështojëtëtjerapyetjenëseeshehtëarsyeshme.Mësuesi/jashkruannëtabelëtemënere:“Rozafati”.Drejtohenpyetjet:

- Ç’dini për këtë baladë?

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektim kuptimor”.Nxënësitlexojnëushtrimin1.Ndërtojnëpemënemendimitnëfletorenetyre.

Rubrika: Të lexuaritTema: Rozafa

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim,stuhimendimesh,lexim,pemaemendimit,kllaster,punëmeshkrim.

Plotësohetpemaemendimitmepërgjigjeteushtrimeve2dhe3.“Rozafati”osebaladaemurosjes.Nëqendërtëbaladësështëflijimipërngritjen

emurevetëkalasë,qëdotëshërbeninsimbrojtësetëjetëssëtyre.Fjalaudhangatëtrevëllezërit,porvetëmvëllaiivogëlembajti.

Ushtrimi 3.Nxënësitdotëshkruajnëpesëfjalisipasrenditjessëveprimeve:1.NënaithaGjelinëst’içontebukënvëllezërve.2.Nuseteqetësojnëdukeithënësedotëkujdesenatopërfoshnjënesaj.3.KurafrohetGjelinatemuriikalasë,gjithçkabienëheshtje.4.Ishoqiijeplajminekobshëmseduhettamurosin.5.Gjelinaiporositkunetëritt’ialenëjashtëgjysmënetrupit,qëtëkujdesetpër

foshnjënesaj.

Baladatlegjendare subjektqëmbështetetnëbesimetëlashta

personazhet

fantastikereale ngjarje qëzhvillohen nëvendereale

fantastikedhelegjendare

136

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Utërhiqetvëmendjanxënësveteskulptura.Tashohinmevëmendjedhetëgjejnë

elementetëtragjizmittëkësajbalade.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 6.BotaebrendshmeeGjelinësshprehetnëfragment. Ditari dypjesësh.

Ushtrimi 7.Gjelinaështëpersonazhtragjik,sepse ikërkohet tëflijohetnënjëmoshëaqtëre,kursapokanisurjetënbashkëshortoredheiduhettëkujdesetsinënëpërfoshnjënesaj.TekishoqishohimdramënemadheshpirtërorenëmomentinkurshfaqetGjelina.Vëllaiivogëlështëpersonazhtragjik,sepseiraatijshortiikeqqëtëhumbasëgruandhenënënefoshnjëssëtij.Ngaanatjetër,aitradhtohetngavëllezërit.Ështëmëimiriprejtyre,embanfjalënedhënëe,megjithatë,ështëaiqëndëshkohetngafatkeqësia.

Ushtrimi 8.Nxënësitdallojnëelementinejashtëzakonshëmsiveçorikryesoreebaladësdukeilustruarmefragmentetngateksti.

Ushtrimi 9. a.Fjalëtegjetura(përcaktuese):Gjelinë,moje tretaGjelinë/nanëe zojananë/

Gjelinae eme/ b.Ritmiipoezisë:

Çekiçët po ndalen – e,zemrat s’po rrahin – e, ftyrat po treten – e.

c.Fjalëtqëpërsëriten:...tretëçekiçelëshonbela/Ç’bela keoshoqiem,/Ç’belailëshonmuritt’kalas!.

KëtofjalëtheksojnëtragjizmineGjelinës.

Ushtrimi 10. Vargjetrrëfyese:“Mori bukë e mori ujë, mori kungullin me venë, ra teposhtë ..”.Vargjetmedialog:“Ç’bela ke, o shoqi i em, ç’bela i lëshon murit t’kalas! Kenka

kenë rrezik për ty, na në mur o me të shti!”Vargjetmedituese:“...e kur t’nisë djali gjamin...”.

Bëhetnjëparapërgatitjepërdetyrëneshtëpisë.Ukërkohetnxënësvetëgjejnëelementetëpërbashkëtadhedallimendërmjetsubjektittëbaladësmefragmentinngashkrimtarjafranceze.

Detyrë shtëpie:Punëmeshkrim:njëmbylljetjetërpërbaladën.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.

Shndosh ju, o kuneti,Nji amanet- o po ju laKur në mur- o, t’më muroniSyn e djathtë t’ma leni jashtë...

Njëgrua legjendare, e fortë qënukdridhetpërparavendimitqëështëmarrë.DhimbjashpirtërorendihetmepasthirrmënO.

Gjendja shpirtëroreFragment

137


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëllojetemarrëdhënieveqëvendosenndërmjetpjesëvenënjëfjalitë

përbërë.•Tëdallojëmarrëdhënietmebashkërenditjengaatomenënrenditjenënjëfjalitë

përbërë.•Tëpërcaktojëmjetin(lidhësosefjalëlidhëse),qëshprehmarrëdhënietndërmjet

pjesëvenënjëfjalitëpërbërë.•Tëparaqesënëskemëmarrëdhënietndërmjetpjesëvenënjëfjalitëpërbërë.•Tëndërtojënjëtekstmefjalitëpërbëra,qëkanëmarrëdhëniebashkërenditjeje

enënrenditjeje.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Udhëzohennxënësittëndërtojnëkatërfjalitëpërbëra

mebashkërenditjedhepesëmenënrenditje.Njënxënëspunonnëdërrasëtëzezë.Nxënësitudhëzohenpërhapatqëdotëndjekinpëranalizënefjalisësëpërbërë:

1. Nënvizohenkallëzuesit.2. Qarkohenmjetetlidhëse.3. Ndahenfjalitëmenjëvertikale.4. Fjalivemundt’uvendosennumra.5. Emërtohenpjesëtefjalisësëpërbërëmenënrenditje.6. Përcaktohetfunksioniipjesëssënënrenditur.7. Bëhetskemaefjalisësëpërbërë.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.Nxënësi ingriturnë tabelë indan

fjalitëdukendjekurhapatemësipërme.Nxënësitetjerëdhemësuesi/jandërhyjnëpërtëbërëkorrigjimeeplotësime.

Hapi II.ShkruhetnëtabelëtekstiiJusufBuxhovit,qëndodhetnëfillimtëfaqes248.Nxitennxënëstënivelevetëndryshmetëdallojnëfjalitëethjeshtadheatotëpërbëra.Ndahenfjalitëepërbëradhebëhetskemadukendjekurhapatemësipërme.

Mësuesi/jasqaronse: kurndërmjetpjesëvetënjëfjalietëpërbërëvendosenmarrëdhëniebarazie,fjaliaështëmebashkërenditje,ndërsa,kurvendosenmarrëdhënievarësie,fjaliaështëmenënrenditje. marrëdhënietndërmjetpjesëvenënjë fjali tëpërbërëshprehenmeanë tëdisamjeteve:

a. lidhëzat,qëjanëthjeshtmjetelidhëse,pranukjanëgjymtyrëfjalie,porshprehinmarrëdhëniesintaksore. b.fjalët lidhëse(përemratdhendajfoljetlidhore),qëkanëfunksiontëdyfishtë:kryejnëfunksioninlidhësnëfjalinëepërbërëdhenjëkohësishtjanëgjymtyrëfjalietënënrenditura.Përshembull.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në fjalinë e përbërë


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimdhediskutim,punëedrejtuar,punëdyshe,punëepavarur.

138

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Mjetilidhësqë (e cila),ështëkryefjalëepjesëssënënrenditur.Nëkëtërast,mjetilidhësështëpëremërlidhor.

1) Aty gjen varur te muri një shpatë me dorezë floriri/ që duket më mirë se e vërteta.

Aty gjen varur te muri një shpatë me dorezë floriri

që duket më mirë se e vërteta

Pj.kr

Pj.n.1

Nëfjalinëku kishte nxjerrë tryezën,ndajfoljalidhoreku(në të cilën)kryenfunksioninemjetitlidhës,sidhefunksioninerrethanorittëvendit.

Hapi III. Punë e drejtuar.Punohenushtrimet 1dhe4.Për ushtrimin 1pobëjmëskematedyfjalive:1. Nuk e nxiti1,/ sepse gjaku di vetë2 /se ç’udhë të marrë3,/ që të arrijë4 te kullat

e Behurit.

Herën e fundit,/ e kishte gjetur atë në oborr nën hijen e manit

kur ishte takuar me Aleksin ku kishte nxjerrë tryezën.

Pj.kr.

Pj.n.1 Pj.n.1

2) Herën e fundit,/ kur ishte takuar me Aleksin/, e kishte gjetur atë në oborr nën hijen e manit,/ ku kishte nxjerrë tryezën/.

2. Fluturon1 shpat më shpat, lë2 prapa tym dhe mjegull,/ nxjerr3 flakë të verdhë nga goja/ e shkon4 drejt kullave që zbardhin5 tej.

Pjesët1, 2, 3, 4janëtëbashkërenditura.Pjesa5ështëenënrenditur.

Pj.kr.

Pj.n.1

Pj.n.2

Pj.n.3

pjesakryesore

pjesaenënrenditureshkallëssëparë

pjesaenënrenditureshkallëssëdytë

pjesaenënrenditureshkallëssëtretë

Pj. 1 Pj. 2 Pj. 3 Pj. 4

Hapi IV. Punë dyshe.Ndahennxënësit në grupedyshe sipas bankave.Disagrupeveujepetushtrimi 2,tëtjerëveujepetushtrimi 3.Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Pj. 5

139


juha shqipe 9”

Hapi V . Punë e pavarur.Ushtrimi 5.Poparaqitimskemënvetëmpërnjëfjali:Rrogozat1 prej kashte, /që mbulonin2 qerret/ po villnin1 tani ujët e tepërt.


Detyrë shtëpie.Jepetushtrimi6dheushtrimengaFletorja e punës,f.37.

Rrogozat1 prej kashte po villnin1 tani ujët e tepërt

që mbulonin2 qerretose

Pj.kr.

Pj.n.1

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojë llojet emarrëdhënieveqë vendosenndërmjet pjesëvenë fjalinëepërbërëmenënrenditje(shtuese,kundërshtuese,veçueseepërmbyllëse).•Tëpërcaktojëmjetinqëlidhpjesëtnëfjalinëepërbërëmebashkërenditje.•Tëndërtojënjëtekstmefjalitëpërbëramemarrëdhëniebashkërenditjeje.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra,“Istori e Skënderbeut”,eNaimFrashërit.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Udhëzohennxënësittëndërtojnënjëfjalitëpërbërë

sipasskemëssëmëposhtme:

PjesaIdhe PjesaII, por PjesaIII

Njëfjalimekëtëskemëështëkjo:Përjashta era kishte pushuar1 /dhe qielli ishte kthjelluar2 mirë, / por të ftohtët

vazhdonte3/.

Diskutohenfjalitëqëkanëndërtuarnxënësit.

Hapi II. Hapen librat.Lexohenngamësuesi/javargjeteshkëputuranga “Istori e Skënderbeut”,eNaimFrashërit.Diskutohetrrethfjalivetëpërbëramebashkërenditje.

Dyvargjeteparatëpoezisësëmësipërme:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhënia ndërmjet pjesëve në fjalinë e përbërë

me bashkërenditjeVështirësia:NiveliIII

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëepavarur,punëedrejtuar.

140

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasërrethveçorivetëskenarittëfilmitartistik.•Tëgjejëngjashmëritëdhedallimetndërmjettijdheveprësletrare.•Tëushtrohetnëtëfolurinemocionalnëpërmjetlojësmerole.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,legjenda“Rozafa”,DVDmepamjengafilmi“Muri i gjallë”,fletore,shkumësa,tabela,CDmemuzikëtëlehtë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Paraprakisht,mësuesi/jakapërzgjedhurngaDVD-janjëpjesëngafilmi

“Muri i gjallë”dhekapërgatiturmjedisineklasësnëformëU-je.

Hapi II. Stuhi mendimi.Mësuesi/jaukërkonnxënësvetëflasinrrethskenarittëfilmitartistikdukeinxiturmepyetjet:

- Ç’është skenari?

Mori kordhën në duar/ e qëndroi në mes si burrë/ formojnë një fjali të përbërëme dy pjesë ndërmjet të cilave kamarrëdhëniebashkërenditjeje.

Shkruhennëdërrasëlidhëzatethjeshta,tëpërsërituraetëdyfishtametëcilatlidhenndërmjettyrepjesëtefjalisësëpërbërëme marrëdhënie bashkërenditjeje shtuese. Jepenedheshembujtëtjerënganxënësit.

Enjëjtaecurimetodikendiqetedhepërfjalitëmemarrëdhëniebashkërenditjejekundërshtuese, veçuese e përmbyllëse.

Hapi III. Bëhetleximiitekstitngadynxënësqëlexojnëbukur.Diskutohetrrethshembujvedukedalluarlidhëzat.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ushtrimi 1,nëfaqen253.Kontrollohetediskutohetpunaenxënësve.

Hapi i pestë Punë e drejtuar.Ndahennxënësitnëtrigrupe.GrupitIijepetushtrimi2nëfaqen

253.GrupitIIijepetushtrimi3,ndërsagrupitIIIushtrimi4.Kontrollohetdhediskutohetpunaenxënësvedukekërkuartëargumentohetmendimi.

Bëhenvlerësimetëmotivuaratënxënësvetësecilitgrupetëçdoniveli.Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit.

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 5,nëfaqen253dheushtrimeteFletores së punës,f.39.

Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Skenari i filmit

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:stuhimendimi,leximnërole,tabelaekoncepteve,punënëgrupedyshe,pyetje-përgjigje.

141


juha shqipe 9”

- Ku mbështet?- A ka ndryshim në formë nga legjenda?Tërhiëetvëmendjaenxënësvengafotojaemarrëprejfilmit.Ukërkohettëgjejnë

detajeqëikanëlexuarnëbaladë.

Hapi III. Leximmerole.(Gjurmëtekërcënimit)Nxënësitqëshprehindëshirëapo tëpërzgjedhurngamësuesi lexojnënërole

fragmentin.Interpretimiskenëssëlutjevetënuseve.Zgjidhentrenxënës,tëcilatiterpretojnë

pjesëtnëmonolog.Kërkohetngaatanjëdeklamimshprehësemeemocion.

Ushtrim:Gjeningjashmëritëdhedallimetndërmjetskenaritdheveprësletrarekumbështetet.

Nxënësitpunojnëmediagramin e Venit.Mësuesi/jaukërkonnxënësvetërilexojnëlegjendën“Rozafati”dhetakrahasojnëmeveprënletrarekumbështetet.Nxënësitdotëpunojnënëçift10minutanëfletoretetyre.Përfaqësuesiiçiftitdotëplotësojëtabelën.

LegjendaRozafa Muriigjallë

Hapi IV. Tëdallojnëdialogëtdhemonologëtdhesqarimeteskenarit.Nëpërmjetdialogutdhemonologutnjihemimëmirëmekonfliktindhepërshkrimin

epersonazheve.Pyetje:-A kemi përshkrim të botës së brendshme të personazhit? - Ku dallohen notat elegjiake në baladë apo në skenar? - Cili është roli i sqarimeve në skenar?Nxënësitpunojnënëçiftdhepas10minutashpërfaqësuesitetyrejapinpërgjigjen.

Nxënësit diskutojnë dhe pyesin njeri-tjetrin dhe shkruajnë në tabelë përgjigjet esakta.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/jabënvlerësiminenxënësvepjesëmarrësqëuaktivizuannëleximinmerole.

-eshkruarnëprozë(engjashmemedramën).-kaautorësi.-eshkruarpërt’uinterpretuardheshikuarngalexuesi.

SubjektiPersonazhetkryesorë

Mesazhi

-eshkruarnëvargje-mungonautori-eshkruarpërt’ulexuar

142

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinepoemësdidaktike.•Tëbëjëpërqasjenndërmjet interpretimit letrardheatijshkencorpërdukuri tëndryshme.•Tëdallojëelementetëlirizmitnëpoemëndidaktike.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,mjeteshkollore,fletore,tabela,shkumësa.

Zhvillimi mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitnëfillimtëorëssëmësimitmetemëneredhe

eshkruannëtabelë.Nxënësitnjihenmeinformacioninpërautorinngamësuesi/ja(oseelexojnënëtekst).

Nxënësitlexojnëpjesëndukebërëkujdesmeritmindheintonacioninpërtëmarrëkuptimësinë.Mësuesi/jandërkohëkashkruarnëtabelëpyetjen:

- Për çfarë flet poema?- Informacioni që lexuat a përqaset me informacionin që keni marrë në lëndët

shkencore?- Cilat janë idetë që trajton?Nxënësitpërgjigjendukemospërsëriturmendimetenjëri-tjetrit,dukepërdoruratë

materialqëkuptuanmeleximineparë.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”. Lexojnëinformacionin.Ushtrimi 2.Gjenidhelexonimezëvargjetkupoetishprehkëtoide:

Rubrika: Të lexuaritTema: Mbi natyrën e sendeve (Poema didaktike)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:diskutim,lexim,tabelaekoncepteve.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 3. Punohetme ditarin dypjesësh. Zbulohen notat lirike të poemës

didaktike.KomentiinxënësitNëasnjëvargpoetinukepërmenddashurinëpërnatyrën,pornëtëgjithëpoemën

-Materiaështëgjithçkaqëshohim,prekimdhendiejmë:-Materiapërbëhetprejatomeve:

-Sendetndryshojnëvazhdimisht:

-Syriinjeriutështëikufizuar:

-Asgjënukekzistonpërtejmateries:

S’ka asgjë që mund të prekë ose të preket,/ nëse ajo nuk ka natyrë lëndore. Ai ujë shpërndahet, pra, në pjesë të vogla/dhe syri kurrsesi s’mund t’i dallojë..... asfarë s’ shihet, si zuri vend ai ujë ndër ato tesha/dhe si po prapë u zhduk prej nxehtësisë......po dhe unazat, duke u mbajtur në gisht, ... vijnë e zvogëlohen ... ... Sytë sado që përpiqen... për shkak të kohës dhe të thatësisë”. Çdo gjë që ekziston ... në drejtime të

143


juha shqipe 9”

ndihetlirizmiitheksuar.Vargjetjanëtëmbushuramedetajengafenomenetënatyrës,tëcilatjanënënjëlëvizjetëpandërprerë,dukeushpirtëzuarprejpoetit.Nësedotëpërqendrohemitekilustrimi(fotoja),nëf.122,dotëvemëresesytëefëmijësjanëtepërkureshtarëpërtëzbuluarmisteretqëfshehnatyra;madje,tëfshehtatnatyrairuandhengavetënjeriu,qëështëdheaikrijesëesaj.Pikërishttekjofshehtësiqëndronbukuriaejetësdheedashurisësënjeriut(poetit)përnatyrën.

Ushtrimi 4.Gjeniparalelizminfigurativndërmjetsendeveqëpërdornjeriudhedukurivetënatyrës.

Ushtrimi 5.Nxënësit do të punojnë në çift dhedo të nxjerrin njëmendim tëargumentuardukepunuarnëfletoretetyremetabelë.Mësuesi/jamundtëpërdorëteknikën“Ruaje fjalën e fundit për mua”.

Zbulohetthelbifilozofikipoemës,vazhdimësiaejetësnatyroredhenjerëzore.Unazakalidhjememartesën,krijiminefamiljes,lënienpastëtrashëgimtarëve.Parmendakalidhjemepunënenjeriut,iciliebëntokënqëtëjetëpjellore.Kalldrëmikalidhjemerrugënkushkelinbrezatnjerëzorë.Shtatorja e bronzitkalidhjemeartineskulpturës,icilimemagjinëevetshpesh

ështëidentifikuarmevetëZotin,tëcilitifalennjerëzit.

Detyrë shtëpie.KërkesaerubrikësDetyrë.Përgatitjaenjëfjalorthidhepërshtatjaepoezisënëprozë.

Fjalorth poetikrrezjaediellitnatyraziliqarepërfalenbuzëss’detitshkëmbinjtëebrejturdallgëtcopa-copa

Fjalorth shkencornatyrëlëndoregjithëkëtosendenëpjesëtëvoglatrupatëpadukshëmmaterie

Në fund tëorëssëmësimitbëhetvlerësimi inxënësve.Atavlerësojnëorënemësimit,çfarëupëlqeungakjopoemëdidaktike.

Unaza duke u mbajtur në gisht hollohet.

...palla e hekurt ...gërryhet pa u ndjerë në arë

......ujëteshpongurinpika-pika

...shkëmbinjtëebrejturtëcilëtihakripa

Sende që me kalimin evitevegërryen,zvogëlohen...zbu lo jnë të fshehtat ejetës që nuk duken, porqë papritur shfaqen aq tëplota e të dukshme. Çdogjë në jetë ndryshon osetransformohet.

Komenti imParalelizmiVargjet

144

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:-Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinepoemësepiko-lirike.-Tëdallojëveçoritëepiko-liriketëpoemës “Këngët e Milosaos”.-Tëkomentojësiparaqitetartistikishtndjenjaedashurisë.


Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit.Ujepinformacionpër

autorindheveprënetij.Mësuesi/japërzgjedhdisanxënëspërtëlexuarmerole.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1. - Çfarë rrëfen autori në këtë fragment?Nxënësitgjatëpërzgjedhjesdotëpërcaktojnëkohënkurzhvillohetngjarjaduke

nënvizuarfjalëtkyç:-STINAEVJESHTËS - vreshtat ishin verdhullore...me të mbaruar të vjelat -;

MBASDITE-...kurndërsheshefshihetdielli...- Cili është momenti kur nis ngjarja? (Kthimiidjalitnëvendlindje.)- Cili është vargu që tregon se ai është kthyer në vendlindje pas një kohe të gjatë?

(Kur,djalosh,nëSelanikvajta,vashëzatnukishinnëkatundmekaqhir)Ushtrimi 2. - Cilat ndjenja gërshetohen natyrshëm me njëra-tjetrën dhe bëjnë që

të lindë hareja në shpirtin e Milosaos?Nxënësitdotëndajnëpoemënnë3fragmentedukeivendosursecilitnjëtitull

dhe,mëpas,dotëzbulojnëndjenjatqëgërshetohen.Ushtrimi 3. - Si lind ndjenja e dashurisë te Milosaoja?Nxënësitzgjedhjenealternativësdotaargumentojnëmeilustrimengafragmenti:

Dy të dashurit takohen në vjeshtë dhe jo në dimër. Vjeshtasimbolizonpjekurinëdhendjenjat,ndonëseaqebrishtëështëepjekurqënëfillimetesaj.

Ushtrimi 4. Diskutim.Mësuesidotëdëgjojëdisamendimetënxënësve,tëcilatdotëzgjerohenduke

pyeturnxënësitnjëri-tjetrin.Kjoveprimtarimundtëzgjasë7minuta.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 5.Autoripërdordetaje,qëzbulojnëportretinfiziktëRinës.Igjenikëto

detajenëpoemë.Përgjigje:Epërveshur,elartë,megërshettëpleksur,teballinjëmendimikishte

ije,gjifryrëeplothije,menjëtëtremburhare.Ndalunitepërdorimiiepitetevepërpërshkriminevashës.Përgjigje:vashaepërveshur,vashaelartë,me një të tremburhareetj.Kyepitetizgjedhurngaautoriështëepitetmetaforik.Mësuesjapunonnëtabelë,kursenxënësitnëfletore.

Rubrika: Të lexuaritTema: Këngët e Milosaos

Teknikat dhe metodat e mësimdhënies:Leximmerole,përgjigjeeargumentuar,diskutim,tabelaefigurave,punënëgrupe.

145


juha shqipe 9”

Nxënëstëcaktuarngamësuesilexojnëmendimetetyre,qëplotësohennëtabelëngamësuesi/ja.

Ushtrimi 6. “Këngët e Milosaos”- poemë epiko-lirike. Mësuesi/ja sqaronnxënësit:

Kurpoemaështëepikekemirrëfiminpërngjarjenqëndodh,kupërfshihetdialogudhepërshkrimi.

Kurpoemaështëlirike,poetidepërtonthellënëbotënshpirtëroretëpersonazheve,përshkruanndenjëne fortë tëdashurisësëdjalit,poredhendjenjënendrojtur tëvajzës.

Përtëzbuluarkëtoveçorimësuesi/jaendanklasënnëtrigrupe.

GrupiI: “Këngët e Milosaos”-poemëepike.Autoripërdorrrëfimin.- Ç’formë rrëfimi përdor? Cila është tema e kësaj kënge?

GrupiII: - Cili është mjedisi ku takohen të rinjtë? Përse autori ka përdorur këtë vend takimi?

Nga është frymëzuar autori?GrupiIII: “Këngët e Milosaos”poemëlirike. Gjenivargjetkushprehetbotaebrendshmeepersonazheve,emocionetdhe

ndjenjatetyre.Nëpërfundimtëpunësnëfletore,nxënësitjapinpërgjigjet,metëcilatmësuesi/ja

plotësontabelën.

Me një të trembur hare Vasha e përveshur

Epitetmetaforik Përmbledh frikën, brishtësinëegëzimittëri,tënjëndjenjeqëpopiqetbashkëmebukurinëevashës.

Funksioni kuptimor e shprehës

LlojiFigura letrare

Mësuesi/javlerësonpunënegrupevedhepërcaktondetyrëneshtëpisë.

Detyrë shtëpie.Kthiminëprozëpoetikenganxënësitdotëthotëqëatatëkujdesenpërfiguracionindhepërritminebrendshëm.

Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrës.

“KëngëteMilosaos”mbështetetnëpoezinëpopullore

rrëfenpërngjarje

Poemë epiko-lirike

paralelizëmnatyredhepersonazh

përshkrimiibotëssëbrendshmetëpersonazheve,tëemocioneve,ndjenjavetëtyrevetërrëfim dialog

motiviitakimittëdytërinjve

146

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarpoemënlirike-baritore(idilike),sillojiilirikëstradicionale.•Tëbëjëlidhjenefragmentitmepoemën“Bagëti e Bujqësi”.•Tëgjejësishfaqetndjenjaemallitdukeilustruarmevargje.•Tëpërshkruajëpeizazhinbaritordukeumbështeturnëfragment,poredheduke

përdorurpërjetimeteveta.•Tëdallojëveçoritëelirizmitnëpërmjetfiguravetëenumeracionitdheapostrofit.•Tëkomentojësiparaqitetartistikishtndjenjaeatdhedashurisë.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,pamjenganatyrashqiptare,CD.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/japaraqetpamjenganatyrashqiptaremeDVD,videoprojektor

osefotoparaklasës,nësfondvendosetmuzikë.Mësuesi/jalexonfragmentinetekstitmendjenjë,intonaciondheritëm.

Hapi II. Mësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjet:- Si mendoni, nga cili autor janë shkëputur këto vargje?- Çfarë ndjenjash, emocionesh dhe mendimesh ju lindën?Kjoveprimtarinukduhettëzgjasëshumë.Mësuesi/ja injehnxënësitmetemëneorëssëmësimit, tëcilëneshkruannë

tabelë.Nxënësitlexojnëinformacioninetekstitnëfaqen126,Poezia lirike.Erilexojnënëheshtjefragmentin,mësuesi/jakërkonprejtyretëbëjnëlidhjenme

hyrjenepoemës“Bagëti e Bujqësi”.

Hapi III. Ushtrimi 2.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Mësuesi/jaendanklasënnëgrupe.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyre.GrupiI.-Ku shfaqet në këtë fragment malli për atdheun?GrupiII.-Në cilat vargje dallohet malli për natyrën?GrupiIII.-Në cilat vargje jepet malli për kohën e shkuar?Nxënësitdotëjapinpërgjigjet,tëcilatmësuesiishkruannëtabelë.Përgjigjetëmundshme:Grupi I.Poeti nukështë një soditës i pranishëm i peizazhit të vendlindjes.Ai

shkruan nga pozicioni imërgimtarit. Përveç qëllimit për të përshkruar pasuritënatyroreeshpirtëroretëShqipërisë,përshkruhendhendjenjatedashurisëdhemallitpërvendlindjenkukaloiditëtedjalërisë.Poema“Bagëti e bujqësi”ështëhimnipërbukurinëdhedashurinëepoetitpërvendlindjen.

Grupi II. Poeti e sheh natyrën e vendlindjes jo si natyrë në vetvete, por nëpërkatësinëepronës, ku “pronari” është shqiptar.Atij i takongjithë kjobukuri ebegati,prandajaiduhettaruajë,tashtojëdhetagëzojëatë.Përshkrimiinatyrës,

Rubrika: Të lexuaritTema: Bagëti e Bujqësi (Poema baritore)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lexim,diskutim,tabelaefiguraveletrare,punënëgrupe,punëmeshkrim(përshkrim),pemaemendimit.

147


juha shqipe 9”

jetësbaritoredhebukurisëmadhështoretëjetësmalësorejepenmengjyratëngrohtaetepërtëgjalla.

GrupiIII.Nëvargun:Në sythin tënd shoh gazë, që s’e kam gjetur ndë jetë, autoriështënostalgjikpëratëqëimungon.

Ushtrimi 3.Nëfragmentkemipeizazhekonkreteetëgjalla.Përshkruajenimefjalëttuaja(megojëoseshkrim)peizazhinbaritor,qëshpalosetnëkëtovargje.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektim stilistik-gjuhësor”.Ushtrim.Nxënësitlexojnëinformacionindhegjejnëvargjetkuhimnizohetjetanë

natyrëdhejetabaritore.Ushtrimi 4.Autori,NaimFrashëri,udrejtohetsendevedhedukurivetënatyrës

dukeishpirtëzuarato.Nxënësitdotëpunojnëmetabelën.

Ushtrimi 5.Përzhvilliminekëtijushtriminxënësitmundtëpërdorininformacionine mësimit Poezia lirike.

Përgjigjet:Vashaështëpersonazhlirikqëshkrihetnatyrshëmmeuninpoetik.Gjenidetajetartistikeqëpërdorautorinëpërshkriminevashësdhebariut.

Vashë bukuroshe/ llërë përveshur/ zemërë të dëfryer/ buzëzë të qeshur/ e bukur/sy të gëzuar.

Autoripërshkruanpamjenesaj.Ushtrimi 6. Nxënësit lexojnëmaterialin dhe punojnë në çift për gjetjen e

enumeracionitdheapostrofit.

Shpirtëzimiinatyrës

Dheubleronegjallëronfusha,male,brigje,majaedhegjithëgjëegjallëndjennëzemërnjëdëshirë...

Personifikimi Shkrinnatyrshëmmotivinemallitpër

natyrënmepërfytyrimetkonkretedhe

shpërthimeteheroit.Gjithëbotapërreth

ështëpjesëmarrëseepërjetimevetëtij.

Komenti imFigurat letrareVargjetDukuria

Ushtrim:Nëpoezinëlirikeuniipoetitështëshumëidukshëm,nëtëgërshetohendheshkrihennatyrshëmshpërthimeteheroitmemendimetepoetitfilozof.Sijepenkëtonëfragment:

a)vetërrëfim-vetaeparë(dialog).b)përshkrim-vetaedytëdheetretë.Nxënësitdotëzgjedhinalternativatdukeilustruarmevargje.

Osabukurikatufa!...Nërlajthi,nëpërdushnja,ndërmurrizanëdëllinja

Apostrof

Enumeracion

Ndihetmallipërnatyrën,dashuriapërtë,dhimbjaqëndodhetlarg.

Funksioni pamor/ dëgjimorFigura letrareVargu

148

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Nxënësit:alternativat

a)vetërrëfimb)përshkrim.Ushtrimi 7.Poema “Bagëti e Bujqësi”ështëndërtuarmevargun8-rrokësh të

dyzuar,pra16rrokje.Pse ka zgjedhur këtë varg poeti?Përgjigje:Përdorimii16-rrokëshitijeppoemësnjëfrymëmarrjetëgjerë.

Hapi V. Përforëcohennjohuritëefituaradukeplotësuarpemën e mendimit.

Mësuesi/jaezhvillonkëtëveprimtarinëfundtëorëssëmësimit.Vlerësonnxënësitpjesëmarrës.

Detyrë shtëpie:Tëmësojnëpërmendshvargjenga fragmentidhe t’i recitojnëbukurato.

ndjenjaemallitpër

atdheunnatyrën

kohënBAGËTI

E

BUJQËSIA

peizazhbaritor

personifikim enumeracionmuzikalitet,ritëm apostrofë

poemëlirikobaritore

personazhlirik

himnizimtëjetësdhenatyrës

epitetkrahasimsimilitudë

vargu16-rrokësh

shpirtëzimtësendeve,dukurive,botëssëkafshëve

idili

figuracioni

149


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Të dallojëmarrëdhëniet kallëzuesore, përcaktore dhe kundrinore në fjalitë epërbëramenënrenditje.•Tëpërcaktojëmjetinqë lidhpjesëtnënjë fjalimemarrëdhënienënrenditësekallëzuesore,përcaktoredhekundrinore.•Tëndërtojënjëtekstmefjalitëpërbëramemarrëdhëniekallëzuesore,përcaktoredhekundrinore.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Ndahennxënësitnëgrupedyshesipasbankave.U

jepetdetyrëtëkrijojnëfjalitëpërbërasipasskemavetëmëposhtme:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet ndërmjet pjesëve në fjalinë

e përbërë me nënrenditjeVështirësia:NiveliIV

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëedrejtuar,punëepavarur.

Diskutohenfjalitëenxënësvedukebërëkrahasiminmeskematedhëna.

Hapi II. Hapenlibratnëfaqen254.LexohettekstiiNaumPriftit.Dallohenfjalitëepërbëramenënrenditje.

Nxitennxënësittëpërcaktojnëfunksioninqëkryejnëmbiemrati lodhurdhetë rëndanëdyfjalitëeparatëtekstittëmësipërm.Krahasohetkyfunksionmefunksioninepjesëssënënrenditurnëfjalinëetretë.Fjaliaetretëështë:Ai dukej sikur nuk do të ecte kurrë.

Kjoështëfjaliepërbërëmenënrenditjekallëzuesore,sepsepjesaenënrenditursikur nuk do të ecte më kurrë,kryentënjëjtinfunksionqëkryenpjesaemëroreekallëzuesitemërori lodhur nëfjalinëeparëdhepërcaktorikallëzuesortë rëndanëfjalinëedytë.Pra,ajotregonnjëkarakteristikëkryesoretëkryefjalësai,domethënëkali,qëndodhetnëpjesënkryesoretëfjalisë.

Shpjegohenpjesëtefjalisësëpërbërëmemarrëdhënienënrenditësekryefjalore,përcaktoredhekundrinore,dukebërëilustrimemeshembujtetekstit.

Sqarohet se fjalitëmemarrëdhënie përcaktore ndryshojnë nga fjalitëmemarrëdhëniekryefjalore,kundrinoreekallëzuesore.Pjesaenënrenditurpërcaktorevaretnganjëgjymtyrëepjesëskryesoreoseepjesëssëfjalisëparasajdhejongagjithëfjalia.P.sh.:

Pj.kr.

Pj.n.I

Pj.n.II

Pj.n.I Pj.n.I

Pj.kr.

150

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Vetëmdritarja/ kuqëndronte Rina dikur,/ ishteçelur.

Vetëmdritarjaishteçelur-ështëpjesakryesore;ku (në të cilën) qëndronte Rina dikur -ështëpjesaenënrenditurpërcaktore.Kjopjesëfjalienukvaretngaegjithëfjaliakryesore,pornganjëgjymtyrëepjesës

kryesorengakryefjaladritarja.

Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1, 2dhe5.Vlerësohetshkallaeaktivizimitdhesaktësiaepërgjigjevetënxënësve.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ndahennxënësitnëdygrupe.GrupiIpunonushtrimin3,grupitIIijepetushtrimi 4.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Bëhetpërmbledhjaevlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi6,nëfaqen256.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet rrethanore dhe vendore


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:-Tëdallojëmarrëdhënietrrethanorenënjëfjalitëpërbërëmenënrenditje.-Tëdallojëmarrëdhënienvendorenënjëfjalitëpërbërëmenënrenditje.-Tëdallojëngjyrimetendryshmetëmarrëdhënievevendore.-Tëpërdorëdrejtpresjennëfjalinëepërbërënëmarrëdhënienënrenditësevendore.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabelë,shkumësamengjyra,lapsamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Bashkëmenxënësitplotësohetnëdërrasëpemaemendimitpërllojete

rrethanorëve. vendi kohe

mënyre Rrethanorë sasie

shkaku qëllimi

Pemaemendimitpasurohetmeveçoritëtjeratëllojevetërrethanorëve,si:pyetjametëcilëngjenden,meseshprehenetj.

Kërkohetnganxënëstënivelevetëndryshmetëthonëshembujpërçdorrethanordhet’idallojnërrethanorëtmeanëtëpyetjeve.

Metoda dhe teknika mësimore:pemaemendimit,bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëedrejtuar,punënëgrupedyshe.

151


juha shqipe 9”

Hapi II. Shkruhettemanëdërrasëtëzezë.Vendosetparanxënësvetabela,nëtëcilënështëshkruarnjëpjesëeshkëputurngavepraeJakovXoxës,qëndodhetnëfaqen257.Nxitennxënësittëdallojnëpjesëtefjalivetëpërbëramemarrëdhënienënrenditësedhetëthonëmeç’mjetebashkohen.Shpjegohetsenëfjalitëepërbëramenënrenditje, pjesa e varurmund të kryejë funksione të ngjashmemeato tërrethanorëve në fjalinë e thjeshtë.Ajomund të kryejë një funksion të ngjashëmmeatë të rrethanorit të vendit, kohës,mënyrës, qëllimit, sasisë, dukeu futur nëmarrëdhënievendore,kohore,shkakore,mënyrore,qëllimoreesasioremepjesënngaecilavaret.

-Përqendrohetvëmendjatefjalia:Do të diltepatjetërnëgjol aty/ ku valët dhe peshqit luajnë me njëri-tjetrin.Pjesaevarur(ku valët dhe peshqit luajnë me njëri-tjetrin)kryennjëfunksiontë

ngjashëmmeatëtërrethanorittëvenditnëfjalinëethjeshtë,dhesietillë,vendosetnëmarrëdhënievendoremepjesënkryesoretëfjalisësëpërbërë.Këtomarrëdhënieshprehen,përveçtëtjerave,edhemeanëtëlidhëzavenënrenditësevendoreku, tek,ngaetj.P.sh.,Ku dhemb dhëmbi,/ vetegjuha.

Vazhdohet shpjegimi duke dhënë shembuj për fjalitë e nënrendituramemarrëdhënievendore.

Sipasvenditqëzënë lidhjemepjesënkryesore,shpjegohetedhepërdorimi ipresjesnëkëtofjali.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimet 1dhe3, 4.Vlerësohennxënësit,qëuaktivizuanmëshumëdhedhanëpërgjigjemëtësakta.

Hapi IV. Punë në grupe dyshe sipasbankave.Njëritgrupijepetushtrimi 2nëfaqen259,ndërsagrupittjetërijepetushtrimi4ponëatëfaqe.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi V. Bëhet vlerësimi i orës sëmësimit. Plotësohet pemaemendimit përngjyrimetendryshmetëmarrëdhënievevendore.

vendinkundodhnjëveprim vendinkundodhetnjësendanjënjeri

pikënisjenelëvizjesNgjyrimet e marrëdhënieve drejtiminelëvizjes vendore

tregojnë

pikënmëtëlargëtderikushtrihetnjëveprimalëvizje

Detyrë shtëpie.Ushtrimi6nëfaqen259dheushtrimetnëFletorenepunës,f.43.

152

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarhimninsillojtëlirikëstradicionale.•Tënjohëdhetëushtrohetpërtëdalluarllojeterimës.•Të komentojë si paraqitet artistikisht ndjenja e atdhedashurisë nëpërmjet

simbolevekombëtare.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,shkumës,tabela,flamurëshqiptarë,kasetëmekëngën“Himni i flamurit”.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jaeniskëtëtemëmësimimeteknikën“Stuhi mendimesh”. Për

tënxiturmendimetenxënësve mundtëdrejtohenkëtopyetje:- Cilat janë simbolet e një kombi? (Flamuri,gjuha,himni)- Pse flamuri ynë ka ngjyrën kuq e zi?- Cili është autori që ka shkruar vargjet e Himnit tonë Kombëtar? (Asdreni)- Cili është kompozitori? (KëtëpërgjigjenxënësitekanëtelëndaEdukimi muzikor).Mësuesivendosnësfond“Himni i flamurit”,tëcilinekëndonsëbashkumenxënësit.

Hapi II. Mësuesi/jashkruannëtabelëtitullinetemësqëdotëpunojnësëbashkudheinjehmeautorin.UjepnxënësvefjalëntëflasinmbijetëndheveprëneF.S.Nolit(informacionqënxënësitekanëmarrënëtemën“Bisedë me F. Nolin”).Nxënësite lexojnënëheshtje poezinë,mëpasmësuesja zgjedhnjënxënës ta lexojëmeintonacion,rrjedhshëmdhemendjenjë.Mësuesi/jaujepinformacionnxënësveseçfarëështëhimnidhenëcilintekstpoetikbënpjesë.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektim kuptimor”. Ushtrimi 1.Mësuesi/jashkruandisamesazheqënxjerrinnxënësitngaleximii

poezisë-himn.Ushtrimi 2.Nxënësitdotëpunojnëmetabelën.Klasandahetnëgrupe.

Rubrika: Të lexuaritTema: Himni i flamurit

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Stuhimendimesh,lexim,tabelaefiguracionit,punëmegrupe,rrjetisemantik,ditaridypjesësh.

Nxënësitdotëpunojnë5-7minuta,mësuesidotëpërzgjedhënxënësitqëdotëpërgjigjen,dukepërfshirëedhenxënësitqëkanëmendimepërtëplotësuar,porpapërsëritur.Mendimetdhemesazhetetyremësuesi/jaosenxënësit ishkruajnënëtabelë.

GrupiI - historikeGrupiII-kulturoreGrupiIII - politike

Dëshmi Vargjet Mendimet dhe ndjenjat që më lindin

153


juha shqipe 9”

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektim stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 4.DotëpunohetmeteknikënTabela e figuracionit osemundtëpërdoret

teknikaRrjeti semantik.

Nëstrofënepestënxënësitgjejnëepitetetqëcilësojnëqëndresë:

OflamurgjakOflamurshkabë

OvendevatërOnën’ebabë

Apostrof/simbolPërsëritjeebrendshme

Apostrof/simbol

Idrejtohetkëtijsendi...

Përforconidenë

Figuracioni stilistik kuptimor

Figura letrareVargjet

Ushtrimi 5.PërkëtëushtrimnxënësitdotëpunojnëmeteknikënDitari dypjesësh.

Ofushë-kuqOshkabë-zi

Funksioni stilistikFigura letrareVargjet

Rrjeti semantik.

Epiteti

Vargje Mesazhiiautorit

Funksioni

Mësuesi/jadotëpërzgjedhënxënësitosedotëflasinataqëdalinvullnetarisht.

Hapi V. Mësuesi/jaudrejtonnxënësvepyetjet:- Mendoni se kjo poezi ka muzikalitet? Nëse po, si realizohet?Mësuesi/jaqartësonnxënësitpërtheksinfundordherimën.Klasandahetnëgjashtëgrupe.-SeciligrupgjenskemënestrofëssëpoezisësëNolit(skemaAAAB).-Seciligrupgjenfjalëtqërimojnëbrendavarguteqëijapinritëmerimë, (rimëtëbrendshme,p.sh.,strofaeparëlagur/djegur).Nolipërtëruajturritminbënnjëshmangietërregullavedrejtshkrimore,-shmanggjymtyrënkryesore,kallëzuesin,(përdorvargeliptik),-përdorlidhëzat(polisindetin).Këtoveçoriijapinpoezisëmuzikalitetdheritëmmarcial.Paskëtijshpjegimi,nxënësitilustrojnëkëtoveçorimevargjenëstrofatetjera.

Vargje Komentiinxënësit

154

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarelegjinësillojtëlirikëstradicionale.•Tëkomentojnëdetajetmetëcilatshprehennotatpikëlluesetëpoetit.•Tëveçojëfjalëtqëmbartinnjëngarkesëemocionaledukebërëkomentinetyre.•Tëanalizojë strukturënepoezisë,mjetet qëpërdor autori, vargëziminpër tëshprehuruninlirik.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësa,CDmemuzikëtëlehtë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemënemësimit,meautorindhellojine

lirikës,kujtikushtohet.Elegjinë“Mbi vorr t‘Anton Xanonit” elexojnëzinxhirnxënësqëdalinvullnetarisht

apoqë ipërzgjedhmësuesi/ja.Leximi ipoezisëshoqërohetnësfondmeCDmemuzikëtëlehtë.GjatëleximitnxënësitdotënënvizojnëvargjetqëpërshkruajnëAntonXanonindheveprënetij.

Hapi II. Nxënësitdot’upërgjigjenpyetjevetëpërgatitura:- Kujt ia ka kushtuar poeti këtë elegji?- Në cilat vargje përshkruhet Xanoni si mik?- Në cilat vargje përshkruhet si njeri i kulturës?- Ç’vend zë Xanoni në zemrat e shqiptarëve dhe rinisë?- Si ndihet Atdheu me vdekjen e Xanonit?- Ku ndodhet poeti në çastet kur shpreh hidhërimin e tij?- Ju kujton ndonjë krijim ku i gjalli bisedon me të vdekurin?Nxënësitpunojnënëçiftnëfletoretetyre,përfaqësuesiteçiftevejapinpërgjigjet,

tëcilatmësuesi/jaishkruannëtabelë.

Rubrika: Të lexuaritTema: Mbi vorr t‘Anton Xanonit

Detyrë shtëpie.Nxënësveucaktohetsidetyrëtëgjejnëinformacionpërautorëtëtjerë,qëkanëshkruartekstehimnpërflamurin,dukebërënjëkrahasimmeDiagramineVenitdhedukenxjerrënëpah:

-mesazhin-kujtidrejtohet-sieshikonflamurin-ç’simbolizon-rima-ritmi.

(KrahasimimundtëbëhetmeHimnin e FlamurittëAsdrenit(HimniKombëtar),me Himnin e FlamuritTëGjergjFishtës(Gjuhashqipe5,ALBAS)

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesibënvlerësiminenxënësvepjesëmarrës.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies: Diskutim,leximzinxhir.

155


juha shqipe 9”

Hapi III.Nxënësitdotëgjejnëfiguratletraredhedotëshpjegojnëfunksioninetyrekuptimor.

Kjodetyrëmundtëzgjasëderinë10minuta.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyre.Mësuesi/jadotëpërzgjedhënxënësitpërtëdhënëpërgjigjet.Kjodetyrëpërefektkohemundtëpërfundojënështëpi.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 4.Dotëzhvillohetnëformënenjëdiskutimi.

Hapi V. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik- gjuhësor”.NxënësitlexojnëinformacioninnëheshtjedhepastajpunojnëUshtrimin 5.Ata

plotësojnëtabelënnëfletore.Mësuesi/jakapërgatiturtabelënnëdërrasë.

Xanonavdiqe?

Shqiptaritt’mjerueme

Uzdajëmat’gjallë

Thelbzemre

Pyetjeretorike

Epitetmetaforik

Epitetmetaforik

Metaforë

- Poeti shprehme ngarkesëemocionale përjetimin e tij.Paspyetjesfshihetdhimbjaqëndienpoetipërvdekjenemikuttëshqiptarëve.

Funksioni kuptimorLloji i figurësVargjet

Nxënësit do të zgjedhin ngaelegjia vargjet dhedetajet e nënvizuara, të cilatmësuesiishkruannëtabelë.

Ushtrimi 6.Nxënësitdotëplotësojnënëtekst,detajetmengarkesëemocionale,tëcilatikanënënvizuargjatëleximit.

Ushtrimi 7.Dotëpunohetmetabelë:Mësuesi/jadotëpranojëdisamendimedhetëshkruajënëtabelëatëqëpërmbledh

ngarkesënemocionaledhenxitvizioninesëardhmes.

Xanonavdiqe?PsepramevdekëPsen’mjerimimeilshueevllaznitetu,emiqtë...Ovdekjeetmerrshme!

MikuttëvdekurMikuttëvdekurMikuttëvdekur

Idrejtohetvdekjes

avdiqe?

Apostrofi,O...

DetajetKujt i drejtohetVargjet

Sa e gjatë qenka kosajote,enamuna...

Ah!Po,seShqiptariadersan’ndonjëzemërgjakshqiptart’gurgullojë.

Pikëllues

Optimist

Retiçencaelëlexuesintëpërjetojëdhimbjen, pikëllimin e autorit, porpassaj,pasheshtjes,autorishpalostone të tjera, si një rilindje, sepseemri iXanonitnukdo tëharrohet,dheaqmëshumëvepraetij.

Funksioni kuptimorToniVargjet

156

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 8.Përkëtëushtrimnxënësitdotëpunojnëmegrupedukeanalizuar

strukturënevargutdhetëpoezisë.GrupiI.Analizaestrukturëssëvargut.

-Poezia(elegjia)kavargjetërimuara?-Ambaronmendiminëfundtëvargut?-Pseautorikazgjedhurkëtëstrukturë?-Apërshtatetkjomënyrëmenotateshprehjessëunitlirik?

GrupiII.Analizaestrukturëssëpoezisë.-Poeziaështëendërtuarnëkolonëapomestrofa?-Aduketsikurkeminjërrëfimpërngjarjenqëkandodhur?-Kjomënyrëvargëzimipërcjelltelexuesinotateunitliriktëautorit?

Grupetdotëpunojnëdisaminutadhepërfaqësuesitetyreosenxënësqëpërzgjedhmësuesi/japërgjigjen.

Përgjigjet e mundshme:GrupiI.Poezianukkavargjetërimuara,nukkanumërtëbarabartëtërrokjeve.

Autoripërpiqetjoaqpërformën,muzikalitetin,sesapërbrendësinë.Mendiminukmbaronnëfundtëvargut,pornëfillimtëvarguttjetër.Nësedotëpërqendrohemiteshkrimeteautorit,si“Lahuta e Malcis”, vihetreqëpunonmekëtëstrukturë.Kyvargëzimpërcjellnotateunitliriktëautorit,dukeiudrejtuarmikuttëvdekur,veprësqëailapas.Ndihetunilirikdhenotatepikëllimitdheatooptimiste.

Grupi II.Poeziaështëendërtuarnëkolonë.Autoriduketsikur rrëfenngjarjenqë ka ndodhur.Shkrimtari rrëfen jo vetëmvdekjenemikut të tij dhe të të gjithëshqiptarëve,poredhedhimbjen,pikëllimin,krenarinëdhebesiminqërrugaqënisiaidhevepraqëlapas,dotëkujtohengjithherë.NdërtimiipoezisënëkolonëshprehnjëbashkëbisediminqëbënautorimeAntonXanonin,sikurtakishteatëpranë,dukepërcjellëtelexuesindjenjatqëpërjetonsubjektilirik.Autorinukkujdesetpërstrofën,porpërndjenjatqëduhettëpërcjellë.

Mësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrësdheorënemësimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Lirija

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarsonetinsillojtëlirikëstradicionale.•Tadiskutojëpërmesazhinepoemës,dukegjeturuniversalendheaktualen.•Tëkomentojëndjenjat,tonetqëpërshkrojëpoemëndukeilustruarmevargje.•Tëkomentojësiparaqitetartistikishttemaelirisësëkombit.•Tëargumentojërolinepërdorimittëapostrofitdheretiçencës.•Tëanalizojëmetrikënepoezisë,tërenëqësolliMjedanëpoezinëtradicionale.

Mjetet e mësimit:teksti““Gjuha shqipe 9”,informacionepërStatujëneLirisë,konceptiilirisënëAmerikë,CDmemuzikëtëlehtë.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies: Diskutim,lexim,përgjigjemeargumentim,punëmegrupe,rrjetiidiskutimit.

157


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimit:Punëpërgatitore:nxënësitdotëflasinrrethinformacioneveqëkanëmarrëpër

konceptinlirinëSHBA,informacionpërStatujëneLirisë.

Hapi I. Mësuesi/jainformonnxënësitpërtemëneretëmësimitdheautorin.Titullinepoemëseshkruannë tabelë.Mësuesi/ja lexonpoemën, tëshoqëruarnësfondmemuzikëtëlehtë.Iinformonnxënësitpërvitinebotimit,ndërtimin,metrikëndhetingëllimën(sonetin).

Hapi II. Punë me grupe.Klasandahetnëgrupe.Nxënësitdotëlexojnënëheshtjedukenënvizuar detajet që do t’i ndihmojnëpër të argumentuarmendimin, do tënënvizojnëapostrofatdhepyetjetretorike.

GrupiI.-Ciliështëkontekstihistorikkurështëshkruarpoezia?-Nëç’kushtehistorikejetontepopulliynë?GrupiII.-Ciliështëkontekstishoqëror?-Cilësshtresëidrejtohetautori?GrupiIII.-Cilaështëtemaepoemës?Akalidhjemetitullin?-Gjenimesazhinepoemës.Nxënësitpunojnëderinë10minuta,çdopërfaqësuesigrupitlexonpërgjigjen,të

cilënmësuesi/jaeshkruannëtabelë.Përgjigjet:GrupiI.-Poemaubotuapërherëtëparënë1937.Ajoushkruangavitet1901-1911,kur

ShqipëriaishteendenënrobërinëePerandorisëOsmane.GrupiII.-Mungesaelirisëkasjellëvarfëriemjerimanembanëvendit.-Autoriudrejtohejshqiptarëveqëtëshkundninpasivitetindhetëluftoninpërtë

sjellëlirinë.GrupiIII.-Liria,sidomosdoshmërijetësorepërpopullinshqiptar.-Methirrjetetijkërkontëzgjojëndërgjegjenkombëtare.HijaeSkënderbeute

perceptuarsifrymaelirisë,jepetsisimbolitrimërisë,ikrenarisëdheipathyeshmërisëshqiptare,sisimbolivetëlirisë.

Nëpoemëlexohetqartëdashuriaemadhe,gatiepadurueshmepëratdheunelirinëetij.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektim kuptimor”.Ushtrimi 1.NxënësitdotëdiskutojnërrethmodelittëlirisënëAmerikë,dukebërë

njëlidhjendërlëndoremehistorinë.Ushtrimi 3.-CilatjanëpërmasatefjalësliriteMjeda?Nisurngakontekstihistoriko-shoqërorfjalalirikapërmasakombëtareemorale.

Dukemarrësishembulllirinëamerikane,Mjeda(poetishoqërishtiangazhuar)deklaronbindjetetijdemokratikedukeshtuardhepërmasënintelektualetëfjalësliri.

158

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 4.Nxënësitdotëpunojnëmepyetjenediskutimitdukeargumentuar

përgjigjen.

Po Jo A është aktual mesazhi? Po universal? Pse?

Nxënësit sjellin argumente pro e kundër dhe në fund shkruhet në dërrasëpërfundimi.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik-gjuhësor”.Ushtrimi 6.Dotëpunohetmetabelë.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyre,

dhemëpas,ataqëdotëzgjedhëmësuesi/jadotëlexojnëpunënebërë.

Ushtrimi 7.Parasetëpunohetushtrimi,mësuesi/jarikujtonsëbashkumenxënësitfiguratstilistike:apostrofindhepyetjenretorike.Pastajnxënësitpunojnëmeteknikën“Ruaje fjalën e fundit për mua”, ecilai nxitnxënësittëmendojnërrethasajqëlexojnëosedëgjojnë,poredhetëkrahasojnëzgjedhjetdhekomentetetyre.

Nxënësitzgjedhinatovargjeqëulënëmbresa,ukanëngacmuarmendimedheidedhedot’ishkruajnënëfletore.Nxënësitdotëpunojnëderinë10minuta.Mësuesi/jazgjedhnjënxënësqëdotëlexojëvargundhedotëpërcaktojëfigurënletrare.Dotëdëgjohenkomentetenxënësveqëkanëzgjedhurkëtëvarg.Nxënësiizgjedhurngamësuesi/jadotëbëjëkomentin.

Toneteashpra,tërevoltuaraToneteqeta,tëpaqtaTonetpërshkruese

Lirim, lirim bërtetgjithkah..

Kjo është thirrje e fortë,menotakushtrimipërtëngacmuarndërgjegjeneshqiptarëvepërt’ungriturpërliri.

Komenti imVargjetTiparet e ligjërimit

Ushtrimi 8.Nxënësit,tëudhëhequrngamësuesi/ja,dotëanalizojnëmetrikënepoemën.Lexojnëinformacioninpërtingëllimën (sonetit).

Dystrofatkatërshe(karinat)tëparakanërimëABBA.Dystrofattreshe(tercinat)kanërimënCDD.Autoripërdorvargun11-rrokësh.RisiaqësolliMjedamepoezinëetij:përdortënjëjtinmetërbrendapoemës(11

rrokëshin),porpoemamerrintonacionetëndryshmepërtëtheksuarmomente,idedhegjendjetëndryshmeshpirtërore.

Detyrë shtëpie:Jepetushtrimiirubrikës“Detyrë”nëtekst.

Nëfundtëorëssëmësimitbehëtvlerësimiinxënësve.

Vargu Figura letrare Komenti im / Roli i figurave stilistike

159


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Gjeniu i anijes. Lirikë meditative-filozofike

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëparaqesëgrafikishtveçoritëelirikës.•Tëlexojëpërtëidentifikuarpoezinë filozofike,sillojtëlirikësmoderne.•Tëdallojëkuptiminfillestartëpoezisë.•Tëzbulojëidenëqendroredhemeditiminpoetik,qëfshihettepoezia“Gjeniu i anijes”.•Tëdallojënëç’pozicionqëndronunipoetiknëkëtëpoezi.•Tëanalizojëstrukturënpoetiketëkësajpoeziedukeilustruarmestrofatpërkatëse.•Tëanalizojëritmin,rimëndhemuzikalitetinepoezisë“Gjeniu i anijes”.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësa,CDmemuzikë(mundësishtzhurmaedallgëve).

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëorëmenjërikujtimtënjohurivembilirikëneveçoritë

esaj,meteknikënPema e mendimit.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim,pemaemendimit,tabelaeinterpretimit,punëmegrupe.

Mësuesi/jashkruannë tabelëveçoritëqënxjerrinnxënësit, tëcilët ishkruajnëedhenëfletoretetyre.

Hapi II. Mësuesi/ja i njeh nxënësitme temën e re tëmësimit dhe autorin epërmbledhjeteLasgushPoradecit(informacionetëmarrangavitiikaluar).

Mësuesi/jainformonnxënësitpërvlerësimetqëkapërkëtëpoet,sipoetiiparëmodernshqiptarqëzhvilloinëpoezinëshqipetraditënesimbolistëvefrancezë.

Mësuesi/ja paraqit një tabelë kuështëpemaemendimit: Lirikamodernedheveçoritëesaj.

shoqërore edashurisë atdhetare

meditative-filozofike epeizazhit lloji

poezitëshkurtra nukrrëfenngjarje

lirika

shprehndjenjatemendimetepoetit ështënëvetënI

160

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” mbështetetnëlirikëntradicionale

zotërojnëpërjetimetdhembresatepoetit gjuhaerepoetike(figuracioni)Lirika moderne strukturatërejastilistike varguimaturlidhetmevargunelirë përmbledhjetpoetikenukndërtohensipastematikës

Mësuesi/jaudhëzonnxënësittëlexojnënëheshtjepoezinë“Gjeniu i anijes”,dukevendosurnësfondCDmetingujngavalëtedetit,ndërsanëtabelëshkruanpyetjettëcilavedot’upërgjigjennxënësit:

- Si e kuptoni titullin e poezisë?- Ç’lloj lirike është: poezi peizazhi apo filozofike?- Çfarë imazhesh përftuat gjatë leximit të shoqëruar me muzikë?Nxënësit punojnë rreth 5minuta në fletoret e tyre dhemësuesi/ja dëgjon

mendimetdhepërftimetetyrepërkëtëpoezi.Mësuesi/jadëgjonmevëmendjepabërëndërhyrje.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1.Heroilirik,qëfletmezërinepoetit,ështëGjeniuianijes,rrëfimiështë

nëvetëneparë.Ushtrimi 2.StrofaIIIeIVtregojnëluftënepandërprerëtëgjeniuttëanijes.Nxënësit

evidentojnëvargjet:“prej zallit sot po largohem,/ fillova mërgimin e ri/hepohem..., po sulmin s’e ndal...

Dh’ ato më gremisin në fund/ mi kulmin e valës malore/ un’ heq të shpëtoj sa mund”.Interpretimi:Autorinëkëtovargjenukrrëfenpërndodhinë,porpërpasojënqë

vjenprejsaj.Ushtrimi 3.Heroiliriknuktërhiqet.Kjojepetnëvargjet:

Hepohem.....anohem.....humbohemPo sulmin s’e ndal kurrsesi.

Kupërpjekjetetijmedallgëtedetitarrijnëpikënkulmore.Kërkuesi,gjeniu,nukështënëmbrojtje,nëtërheqje,pornësulm.Aipërballonnjëllojmeguximvalëtegjeratores.

Ushtrimi 4.Anukifrikësohetprekjessëvdekjesdhetmerrittëfundosjes,sepse:Se prapë le vazhdën e ndriturQ’ e hapa me shpirtin fatos.Punaqëkalënëmbrapaështëendritur,gjithçkaekabërëmeforcënepërkushtim.NxënësitdotëpunojnënëfletoretetyremeteknikënDitari dypjesësh.

Valimi i anijes së letëQetohet, ndalohet, mbaronNjeriu i anijes përjetë,Hepohet...anohet..valon

Pasdallgëvedhezhurmëspërftohetnjëimazhiqetë.Lëvizjanukështëmëmezhurmë,poreqetë.Anijashfaqetmbivalëduketreguartriumfin.Passtuhisëvjenqetësia,qëështëpërjetësi.

Komenti imVargjet

161


juha shqipe 9”

Dëgjohenkomentetenxënësve,diskutohendhe,nëseështëenevojshme,ndërhynmësuesi/jamemendimeteveta.

Hapi IV. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Nxënësit lexojnë informacioninmbi kuptimet e fshehura.Mësuesi/ja informon

nxënësitsepoezia“Gjeniu i anijes”,ështënëciklinepoezivembivdekjen,tëkrijuarambibazënesimbolit.Vdekjaështëaktqëshpaguhetmetëmiratqëbëhennëjetë,siçshpaguhetflijimipërhirtëidealit.

Nëlirikënfilozofike,Poradecimeditonsemundjaevdekjesnukarrihetdukeikur,pordukeupërballurmetë.Kjopoezingrihetmbisimbolin(anija,gjeniu).

Gjeniuështësimbol ikrijuesit të humburdhetëflijuarpadhembjepër idealin,është fati i krijuesittëkuptuar.

Interpretimiiraportittëkëtyrefjalëvenëkëtëpoeziprovohetngandeshjaeshpirtitkrijuesmevdekjen,nëudhëneidealittëvetëflijimit,iciliështëidashur,ibukur,sepsesynonpërjetësinë.

Mësuesi/jadotëpranojëinterpretimetëtjeratënxënësve,atadotëplotësojnëinterpretiminnëpërmjetvargjeve.

Ushtrimi 5.Nxënësitjapindisamesazhe,mëtëpranueshmet,mundt’ishkruajnëvetënëtabelë.

Mesazhi:Mundjaevdekjesnukarrihetdukeikur,pordukeuballafaquarmetë,ndërsanëaktinsublimpoetikrealizohetnëpërmjetkrijimit, icilisjellpavdekësinë.Vetëmkurtëjetëpërmbushurkyideal,vdekjabëhetepavuajtur“Po nis e përmbysemme gas”.

Ushtrimi 6.Klasandahetnëpesëgrupe,përsecilinligjërimdotëgjejnëstrofënpërkatëse.

StrofaI rrëfim(tregonnjësituatë).StrofaII,III,IV,V ligjërimpoetikiunitlirik(gjeniut).StrofaVI sugjerim,jepmesazhin.StrofaVII heshtjaepoetit,ilihethapësirëimagjinatëssëlexuesit.StrofaVIII meditimiipoetitpërpërfundiminendodhisë,sitriumfiidealit

mbirealitetin,iciliështënëntekstiipërjetësisë.Pasishkëmbejnëmendimetnëçift, japinpërgjigjetpërfaqësuesitegrupeve,të

cilatmësuesiiplotësonnëtabelëosepërfaqësuesiteçdogrupiplotësojnënëtabelë(përefektkohe).

Analiza ritmike, muzikaliteti i poezisëKlasandahetnështatëgrupe,seciligrupdotëpunojëmenjëstrofë:1. Strukturaerimës(ABAB).2. Përsëritjaetingujvebrendavargut(përfitimettingullore).3. Përdorimiiretiçencës(meditimiipoetitdhelexuesit).4. Strofaeheshturekrijuarmepika:mungesaetekstitfjalësorilëhapësirë

imagjinatëssëlexuesit.

Analiza e strukturës poetikeKypoetlirikpunonmefjalënkumungoneëmbla,ebutamelodi.Mëshpeshvjershat

etijjanëdramakushquanprologun(aktineparëtëdramës),kulminedramës,pastaj

162

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” sivalaedetitbiepasipatluftuarshpirtiimunduar(EqeremÇabej“Mbi poezinë e

Lasgush Poradecit”).

Detyrë shtëpie:Shkruaninjëeseargumentuese:“Vdekja është akt që shpaguhet me të mirat që bëhen në jetë, siç shpaguhet flijimi për hir të idealit”. Osenxënësittëzgjedhinstrofënqëu lamëtepërmbresa,u lindimendime,përfytyrimedhe tëshkruajnërrethtyre.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrës.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëmarrëdhënietkohorenënjëfjalitëpërbërëmenënrenditje.•Tëdallojëmarrëdhënietqëvendosenndërmjetpjesëskryesoredheasajtëvarur

nëfjalitëepërbëramenënrenditje(njëkohësi,parakohësi,paskohësi).•Tëpërdorëpjesënnëfjalinëepërbërëmemarrëdhënienënrenditësekohore.•Tëpërcaktojëmjetet(lidhëzat),qëshprehinmarrëdhënietkohorenënjëfjalitë

përbërë.•Tëshkruajënjëteksttëshkurtër,kutëpërdorëfjalitëpërbëramemarrëdhënie

nënrenditësetëllojevetëndryshme.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra,bojëra,tabelë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmësëbashku:

- Ç’dimë për rrethanorin e kohës?- Me se shprehet?- Me cilat pyetje gjendet?

Jepenshembujdhediskutohen.Sqarohetngamësuesi/jaserrethanorëtekohësshprehinrrethanatekohësnë

fjalinëethjeshtë.Nëfjalinëepërbërërrethanatekohësshprehenmeanëtëpjesëssënënrenditurkohore.

Hapi II. Vendosetparanxënësvenëdërrasënezezënjëtabelë,nëtëcilënështëshkruartekstiimarrënga“Historia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut”eMarinBarletit,nëfaqen260tëlibrittënxënësit.

Lexohettekstinëtabelëngamësuesi/jadhediskutohetrrethfjalivetëpërbëramemarrëdhënienënrenditëse.

Përqendrohetvëmendjatefjaliaeparëekëtijteksti,qëështënjëfjaliepërbërë

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet kohore


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeargumentimediskutim,punëedrejtuar,punëepavarur,shkrimilirë.

163


juha shqipe 9”

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet shkakore e qëllimore


medypjesë:Kur Skënderbeu po thoshte këto fjalë,/ nëqytetiaplasikudonjëzhurmëemadhe/.

-Pjesaeparëekësajfjalietëpërbërëështëenënrenditurkohore,sepsekryenfunksionin e rrethanorit të kohësnë fjalinëe thjeshtë.Si e tillë, ajo vendoset nëmarrëdhënienënrenditësekohoremepjesënprejsëcilësvaret.

Shkruhenshembujtëtjerënëdërrasëtëzezëdukedalluarlidhëzatnënrenditësekohore.

Shpjegohenteorikishtdhemeshembujmarrëdhënietenjëkohësisë, të parakohësisëdhetëpaskohësisë nëfjalinëepërbërëmepjesëtënënrenditurkohore.

Shpjegohetpërdorimiipresjesnëfjalinëepërbërëmepjesëtënënrenditurkohore.Jepenshembujkurpjesaenënrenditurkohorendodhetpara,nëmesdhepaspjesëskryesore.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimet 1dhe2nëfaqen261.Vlerësohennxënësitqëupërfshinëmëshumënëdiskutimdheargumentim.

Hapi IV. Punë e pavarur.Ushtrimet 3dhe4nëfaqen261.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi V. Shkrim i lirë,sipaskërkesavetëushtrimit 6nëfaqen261.Bëhetleximiediskutimiipunëssëdynxënësvetënivelevetëndryshme.Bëhetvlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie.Ushtrimi5nëfaqen261dheushtrimengaFletorja e punës,f.43.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëmarrëdhënietshkakoreeqëllimorenëfjalitëepërbëramenënrenditje.•Tëpërcaktojëmjetinmetëcilinlidhenpjesëtenënrenditurashkakoreeqëllimore.•Tëpërdorëkurduhetpresjennëfjalitëepërbëramemarrëdhënienënrenditëse

shkakoreeqëllimore.•Tëndërtojënjëtekst,kutëpërdorëfjalitëpërbëramemarrëdhënieshkakoreeqëllimore.•Tëbëjëskemënefjalivetëpërbëramemarrëdhënieshkakoreeqëllimore.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabela,shkumësamengjyra.

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëedrejtuar,punëdyshe,shkrimilirë.

164

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip


Hapi I. Rikujtojmë së bashku.Udhëzohennxënësittëndërtojnëkatërfjali:-dytëthjeshtamerrethanorshkakueqëllimidhe-dytëpërbëramepjesëtënënrenditurashkakoreeqëllimore.Diskutohetrrethkëtyrefjalive.

Hapi II. Vendosetnëdërrasënezezëtabelakuështëshkruartekstiqëndodhetnëfillimtëfaqes262.Lexohettekstinganjënxënësqëlexonbukur.Përqendrohetvëmendjatefjalitëepërbëramemarrëdhënienënrenditëseshkakoreeqëllimore.

Diskutohetdheanalizohetfjaliaeparë:Perëndeshaedashurisë,Afërdita, u zemëruameNarcisin, /sepse ky ia ktheu

mbrapsht dhuratën.Kjofjalipërbëhetngadypjesë:Pjesa kryesore:Perëndeshaedashurisë,Afërdita,uzemëruameNarcisin.Pjesa e nënrenditur shkakore: sepse ky ia ktheu mbrapsht dhuratënMësuesi/ja shpjegon se kjo pjesëenënrenditur tregon shkakune kryerjes së

veprimittëshprehurngafoljaepjesëskryesore.Sietillë,ajovendosetnëmarrëdhënienënrenditëseshkakoremepjesënkryesoredhekryenfunksiontënjëjtëmeatëtërrethanorittëshkakutnëfjalinëethjeshtë.

Sqarohennxënësitsemarrëdhënietshkakoreshprehenmeanëtëlidhëzaveeshprehjevelidhëzoreshkakoreosemeanëtëlidhëzavenënrenditësekohore.

Shkruhenshembujpërçdorast.

E njëjta ecuri metodike ndiqet edhe për fjalitë, që shprehinmarrëdhënienënrenditëseqëllimore.

Meanëtëshembujveshpjegohetedhepërdorimiipresjesnëfjalitëqëshprehinmarrëdhënieshkakoreeqëllimore.

Gjatëorëssëmësimittëdëgjohetmendimiinxënësvetënivelevetëndryshme,pastajndërhynmësuesi/jameplotësimeesqarime.

Hapi II. Punë e drejtuar në dy grupe.Njëritgrupijepetushtrimi 1nëfaqen263,ndërsagrupittjetërijepetushtrimi 2nëfaqen264.Pojapimndarjen,emërtimindheskemënedyfjalivetëfundittëushtrimit2:

Sapo u përhap1 lajmi/ se kablloja elektrike nuk po i përçonte2 më sinjalet e telegrafit,/turmaezemëruariuvërsul3njeriut/që më pas se kushdo tjetër ishte4 me faj në këtë rast.

1. Sapo u përhap lajmi –pjesaenënrenditurkohoreeshkallëssëparë.2. se kablloja elektrike nuk po i përçonte më sinjalet e telegrafit–pjesae nënrenditurpërcaktoreeshkallëssëdytë,varetngaemrilajmi.3. turmaezemëruariuvërsulnjeriut–pjesakryesore.4. që më pak se kushdo tjetër ishte me faj në këtë rast–pjesaenënrenditur përcaktoreeshkallëssëparë.

165


juha shqipe 9”

Bëjmëskemënekësajfjalietëpërbërë:

Sipastyreishte1ai/ që i mashtroi2 qytetarët e ndershëm ngado që ishin3 pasi besohej4 se ai paska5 ditur që telegrafi6 nuk punonte prej kohësh dhe nuk ka treguar7.

1.Sipastyreishteai–pjesakryesore.2. që i mashtroi qytetarët e ndershëm–pjesaenënrenditurpërcaktoreeshkallës

sëparë.3. ngado që ishin–pjesaenënrenditurvendoreeshkallëssëdytë.4. pasi besohej–pjesaenënrenditurshkakoreeshkallëssëparë (varetnga

pjesakryesore).5.seaiepaskaditur–pjesaenënrenditurkryefjaloreeshkallëssëdytë.6. që telegrafi nuk punonte prej kohësh–pjesaenënrenditurkundrinoreeshkallës

sëtretë.7. dhe nuk ka treguar – pjesae nënrenditur kryefjalore e shkallës sëdytë (e

bashkërenditurmepjesënkryefjaloremëlart).

Pjesaenënrenditurshk.II

Hapi IV. Punë dyshe. Ushtrimet 4dhe5nëfaqen264.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi V. Shkrim i lirë.Ushtrimi 7nëfaqen264.Lexohen,diskutohentrikrijimetënxënësvetënivelevetëndryshmemetemë“Kompjuteri im”,kujanëpërdorurfjalitëpërbëramemarrëdhënienënrenditëseshkakoreeqëllimore.



PNkundrinoreshk.III

Pj.3

Pj.1

Pj.2

Pj.4

Pjesakryesore

Pjesaenënrenditurshk.I Pjesaenënrenditurshk.I

Pj.kr

Pj.2

Pj.3

Pj.4

Pj.5

Pj.6

Pj.7

Pjesakryesore

PNpërcaktoreeshk.I PNpërcaktoreeshk.I

PNkryefjaloreeshk.II PNkryefjaloreeshk.II

166

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarlirikënemallit.• Tëzbulojëmjetetqëpërdorautoripërtëkuptuarmotivinemallit.• Tëkomentojësiparaqitetartistikishtmotiviimallit.• Tëzbulojëritminmelodioztëpoezisënëpërmjetmjeteveqëpërdorautori.• Tëkthejëpoezinënënjëprozëtëshkurtërpoetike.

Mjetet e mësimit:tekstiinxënësit,mjeteshkollore.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jarikujtonnjohuritëqëkanëmarrënxënësitpërtekstinpoetikme

anëtë pemës së mendimit.

Rubrika: Të lexuaritTema: Bregu i Mollës

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Kllaster,Lexim,TabelaefiguraveletrareRrjetiidiskutimit,Ditaridy-tripjesëshPunëepavarur

Hapi II.Mësuesi\jalexonpoezinë.Eveçantaekësajpoezieështëseimungojnëshenjatepikësimit.Gjatëleximitnxënësitdotëpërqendrohenpërt’udhënëpërgjigjepyetjeve:

- Çfarë motivi trajton poeti në poezi?- Cilat janë fjalët që përsëriten?- A ka rimë apo muzikalitet poezia?

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.

Ushtrimi 1. a.Vendetmetoponimet:LuguiKelmendit;BreguiMollës;ShpellaeBliHunit,GurraeMagjupitUjëhollë;GurrëeMagjupitUjëmirë.

Nxënësitgjejnëepitetet(kompozitat).

Ushtrimi 1. b.Disangalojëratqëbëntememikunetij:Zjarri i madh që ra shi i mbarë e na e fiku;Turra e gurëve mbi të cilën hipnim të rritemi;

Pinim ujë me fletë ...Dy pushkë të vogla, shtogu lidhë me tojë.

Ligjërimiepik

Ligjërimididaktik

Ligjërimilirik

Teksti poetik

ElementetëformësTingëllim-efektezanoreZgjedhleksiktëveçantëPërdornjërendjotëdrejtësintaksorGjuhëpoetike-figuraletraretëpasura

vargu rima ritmi

patriotikefilozofikeedashurisëepeizazhitmeditative

167


juha shqipe 9”

Hapi IV.POPërmespërshkrimittëlojëravedhevendeveautorishpreh JO

mall,nostalgjinjëlidhjeshpirtëroremevendlindjen?

Ushtrimi 2.Punohetmetabelënefigurave.Gjollë -Rrasëkuvihetkripapërtangrënëbagëtia;vendi thatëegurishtë,ku

shpienzakonishtbagëtinëpërt’idhënëkripë.

Ushtrimi 3.Nxënësitbëjnëzgjedhjenetyre:Të gjitha janë këtu, të gjitha janë ...deritePo lindim përmes bimëve të tjera.

Komentiinxënësit.

Ushtrimi 4.Elementirëndësishëmipoezisëështëritmi,icilirealizohetmerënienetheksavelogjikë,popërritminkuptimorautoripërdorpërsëritjenenjëvargu(përsëritjaështënëfunksiontëtheksimittëidesësëautorit).

Motivetëkuqe:mollëtekuqezjarriimadhgjollatekuqeMotivetëverdha

EpitetmetaforikEpitetidrejtpërdrejtëEpitetidrejtpërdrejtëEpitetmetaforikEpitetmetaforik

Çdokujtimifëmijërisësëtijështëme imazhin e ngjyrës së kuqe,ngjyrë e gëzuar, e dashur, engrohtë.E tillë është vendlindja,ndjenjaqëautorikapërtë,brengaqëaikapërvendlindjen.

Figurat letrare Efekti mbresëlënësVargu

Hapi IV.Nxënësitdotëgjejnënëtekstpërsëritjetqëpërforcojnënotatemallitdhenostalgjisë.Nëkëtëetapëdotëpunohetmeditarin dypjesësh.

Kurrgjë s’qenka kurrgjë. Autori nuk vajton për jetën.Aimeditonpër të.Ajo që në fëmijëri e argëtonte, egëzonte,luantemetëdhes’ikishtedhënërëndësi, tani që është i rritur, i jep vleratdherëndësinëqëka,sinjëvlerëeasajqëështëautoktone.

KomentiVargu

se digjen maletpo kush i paska prekuras... as...gurra e magjupitveç toka e vjetërrrodhi si rrodhitë gjitha janëpo ikim nga gjaku

Autoribënnjënumërimzbritës(shkallëzim)ngaqielliderinë tokëduke i lënëhapësirë lexuesit të imagjinojë,tëketënjëpërfytyrimkonkret, tëpërjetojëçdoprehje tënatyrës,çdoshenjëtësajqëkalënëgjurmënëmendjeneautoritqënëfëmijëri.Dheatoshenjajanësizjarri;sedigjenmoremalet,ushtojnënganjëthirrjeepafajshme,njëthirrjefëmijëroreqëkërkonndihmë,nënjëthirrjetëfortë,sikurkërkontëshkundëgjithçkangaekaluara,njëthirrjeqëmevargun“po kush i paska prekur”tregonvuajtjen,lutjenqëidrejtohetnjëforcesizoti.Ndoshtaautorishikonngakjoforcëqëikavënënjëemër‘ozot’sikurkërkonnjëpërgjigje,tëgjejëatëdorëqëkaprishurendërruargjithçka.

KomentiVargjet

168

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 5.Nxënësitdotëshkruajnëdetajet.PunohetmeteknikënPunë e pavarur.

Rrjedh-rrodhikëtyrelugjevekoha,retëpërherështegtare;

dielli–dielli dymbëdhjetë e pesë;personatqënukjetojnëmë–poikimngagjaku.Nxënësitdëgjojnëdheplotësojnënjëri-tjetrin.Komenti.PërgjigjeneshqetësimeveautoriegjenteKoha.Kohaqërrjedh,fshin

e rrëmben shumëkujtime të dashura për të e në fund, autori asgjë nukgjen.Aishprehdilemënshpirtërore tënjeriut të kohës, i cili është i lidhur shpirtërishtmevendlindjen.

Shkallëzimiiautoritarringjernëtokë:“Veçkëtujanëtëgjitha”.Epërfytyrontokënsiruajtësenmëtëmirë,mëtëkujdesshmetëjetës,kujtimeve.Tekjotokëshikonedherilindjen.

Ushtrimi 6.Komenti. Shmangiaeshenjavetëpikësimitkrijontelexuesindjenjënediçkajeqënuk

ndalon,pralidhetmekuptimësinëepoezisë.Ndërsaelexon,kuptonedhegjendjenepoetit,njënjeriqëmendonvrullshëm,mendimetësëshkuarësqëivijnënëçast,prandajais’pyetpërshenjatepikësimit,përintonacionimn.Mungesaetyreejepedhesinjerimemendimeqënxitojnë,nguten,qëshprehinshqetësiminetijdhenëfundgjenpërgjigjeneshqetësimeve.

Vendosjavetëmeretiçencëskrijonpërshtypjenenjëçlodhjeje.

Hapi V.Nëkëtëhapukërkohetnxënësvesemeç’vargpunonautori.

A.Shkrelipunonmenjëvargtëlirë,dukeeorganizuarlirshëmvargunegjatëetëshkurtër.Poashtu,organizonlirshëmnëpërvargjedrejtpeshiminefjalësdheidesë.Kjomënyrëshkrimieligjërimitpoetiktëjepmundësitaktheshatëlehtësishtnëprozëpoetike.

Hapi VI.Mësuesiukërkonnxënësvetëkthejnënëprozë5vargjetepara.Nëkëtëpunëjepedhekrijiminetijpërtëqartësuarnxënësitpërdetyrën.Kthiminëprozëipjesëstjetërtëpoezisëvijohetdetyrë shtëpie.

Nëfundbëhenvlerësimetenxënësve.

169


juha shqipe 9”

Objektivat:Nëfundtëorëssëmësimitnxënësitëjetëiaftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarlirikënedashurisë.•Tëbëjënjëlidhjelogjikemidistitullitdhepërmbajtjes.•Tëpërshkruajëmedetajengatekstipeizazhinnëtëcilinpoetivendosheroinlirik.•Tëanalizojëfunksioninekrahasimevedhearsyenepërdorimittëtyrengaanaeautorit.•Tëgjejërastetë“prishjes”sërenditsintaksordhetëinterpretojëfunksionineinversionit.•Tëanalizojëmetrikënepoezisë.•Tëpërshkruajëatmosferënemistershmeqëkrijonfiguraepërmbysurehënësnëpoezi.

Mjetet e mësimit:tekstiinxënësit,CDmemuzikënelehtë“Sonataehënës”

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/janismësimindukeinjohurnxënësitmeautorindhetematikën

epoezisë.Nënsfondinemuzikës“SonataeHënës”lexondukeinterpretuarpoezinë“Paty”.

Hapi II.Mësuesi\jaudrejtonnxënësvepyetjet:- Çfarë kumton autori?- Çfarë përfytyrimi ngjall tek ju?- Çfarë efektesh emocionale ju përcolli dëgjimi i kësaj poezie? - Cilat fjalë ju ngelën në mendje si zgjedhje e kujdesshme dhe e bukur e autorit?Nxënësitshprehinmendimetetyre.Tëbëhetpërpjekjetëtërhiqetmendimiiatyre

nxënësveqënukjanëshumëaktivë,tëcilëtndjejnëpasiguriapoemocionepërtëshprehurmendimetqëkanë.

Hapi III.Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Arsyetpsekambeturvetëm:Ti ike udhës së pafundme–ndjenmallpërvajzën,

ecilakalënëgjurmënëshpirtinetij.

Ushtrimi 2.Autoripërdorparalelizminndërmjetnatyrësdhegjendjesshpirtëroretëunitlirik.Nxënësitnxjerrinngapoeziaelementetëpeizazhit:

- ku zverdhen drurët gjetherënës- lejlekët ikën- si stof i keq u zbeh blerimi, mullarë të gjysmuar- nis të fryjë erë e ftohtë.

Autorizgjedhnganatyrangjyrënezverdhur,ngjyrënezbehtë.Stinaevjeshtësnë

Rubrika: Të lexuaritTema: Pa ty

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:bisedë,leximidetajuar,tabelaefiguravepunëepavarur–shkrimilirëpraktikëedrejtuar,praktikëeudhëhequr

170

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” vetvetembarttrishtim,porkyështënjëtrishtimibukur,sepsekangjyratëngrohta.

Çdoelementivjeshtësijepmundësinëheroitliriktëbashkëbisedojëmevajzënqëikalënëgjurmënëshpirt.

Ushtrimi 3.Mësuesi u kujton nxënësve figurën eDonKishotit e atë që aipërfaqësonnë letërsi:donkishotizëm–njënjeriqëkaqëllimedhe ideale të larta,porrruga,mjetetqëaizgjedhjovetëmqënukeçojnëdrejtrealizimittëidealit,porshënojnëhapaprapa.

Figuratqëgjejnënxënësitipunojnëmetabelënefigurave.

Heroilirikndodhetnëvetmi,nëmuzg.Baltëratevjeshtësqëpërsëritennëkohë,qerrjasinjëelementisëshkuarësdheGjonBuzuku,qëpërheroinështësimit,ishërbejnëheroitlirikqëtapranojëlargiminevajzësnënjëvendsajdhenëkohë,port’ishkruajëpërmallinqëndienpërtë.

Ushtrimi 4.Nëkëtëushtrimnxënësitdotëpërfundojnëpunën pavarur.Dëgjohen2-3punimetënxënësve,dukebërëedhevlerësiminetyre.

Ushtrimi 5.Mësuesi\jadotëpunojëpërtënguliturkonceptineinversionitapo“prishjes” së rregullit sintaksor nëpoezi.Nxënësit do të nënvizojnënë tekst dhemësuesi\jadotëshkruajënëtabelë:

i arti medaljon i hënës; ngjajnë toka, pylli, reja;i ftohti medaljon i hënës.

Praktikë e drejtuar: Vendosini fjalët e grupeveemërore dhe foljore në rendinnormal.

-Dotëpërftohet:medaljoniiartëihënës;toka,pylli,rejangjajnë,medaljoniiftohtëihënës.Nëtëparënetëtretën,autorinukdëshirontëtheksojëformën,porngjyrëndheefektinemocionalqëshkaktonajo.Nëtëdytën,inversionibëhetpërtëpërftuarefekte,muzikalitettëbrendshëmtëvargjeve.

Duken që larg si donkishotë(mullarët)

Ku qerrja baltërave bën shkrime, të lashta si të Gjon Buzukut

krahasim

krahasim

-Peizazhiështëishkrirëmegjendjenshpirtërore tëpoetit.Atij i biennësymullarët, të cilët të përgjysmuar, ikujtojnë personazhin e letërsisë sëmesjetësDonKishotin,përtëtreguarsebotanukështëmëebukurdheerealizuar pa praninë e vajzës që kadashur.-Gjendja shpirtëroremeditative bënqë tëshkriheteshkuarae largëtmetëtashmen,sipërtëtreguarseedhedashuriaetijështëaqelashtëdheaqevlerësashkrimeteshkrimtarittëparëshqiptar,GjonBuzukut.

Vargu Figurat letrare Efekti mbresëlënës

171


juha shqipe 9”

Ushtrimi 7.KyushtrimdotëpunohetmeteknikënPraktikë e udhëhequr.Mësuesi\japunonpërmetrinestrofëssëparë:

Vargu:nëntërrokëshTheksiritmik:2;8.RimaABAB.Nëstrofënekatërt,varguIII,mendimipërfundonnëfillimtëvargutIV.

Ushtrimi 8.NëkëtëushtrimdotëpunohetmeteknikënDitari dypjesësh.

Rubrika: Të lexuaritTema: Kadenca e Violës (vjeshta)

Detyrë shtëpie.Shkruanipërfytyrimetqëjungjallkjopoezi,dukeumbështeturnëgjendjenshpirtëroretëheroitlirik.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrësdhepërmbledhjaeorëssëmësimit.

Në grykë e di që do më ngeletI ftohti medaljon i hënës.

Hënaduketkaqepastër,kaqendritshme,mengjyrëqës’tëvret,pornjëkohësishteftohtëdheelargët.Heroilirikediqëajo(nëmënyrësimbolikevajza)ështënjëevetme,ashtusiai,ështëlargsivendesikohë.Nëfundtëpoezisëdhimbjashpirtërorearrinshkallënmëtëlartëdheshndërrohetnëdhimbjefizike.(nëgrykë–medaljoni)

KomentiVargjet

Objektivat:Nëfundtëorëssëmësimitnxënësitëjetëiaftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinelirikësmoderne.•Tëzbulojëpërmesdetajevetëpoezisëimazhetqësjellautori.•Tëpërshkruajëpërmesmetaforëskonceptinekohësqërrëmbengjithçkamevete.•Tëpërcaktojëefektetmuzikoreqëndihennëpoezi.•Tëzbulojëkuptimetefshehuranëpërmjetkuptimitfillestar.•Tëanalizojëmetrikënepoezisë.•Tëkomentojëlidhjenndërmjetpoezisëdhemuzikës.

Mjetet e mësimit:tekstiinxënësit,fototëinstrumenteve

Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jainjehnxënësitmetemënqëdotëpunojëdheautorin.Parase

tëlexohetpoeziadotëkalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”:1. lexohetdhe,nëseështëenevojshme,sqarohetinformacioni;2. lexohenfjalëteshpjeguara(fjalori).

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:leximidetajuar,punëmegrupe,kllaster

172

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II.Mësuesi\jazgjedhnjënxënësqërecitonbukurpërtëlexuarpoezinë.

Pyetje:-Ç’lidhje mund të vendosni midis titullit dhe përmbajtjes së poezisë.- Nga ç’nota përshkohet poezia?

Përgjigjetmundedhetëshkruhennëdërrasë: Poeziafletpërelementetënatyrës,përvjeshtënecilambizotëronkudo.Ajo

përshkohetnganotatëtrishtuara.

Hapi III.Punohenushtrimete rubrikësReflektimi kuptimor. Ushtrimi 1.Do tëpunohetmegrupe:

Grupi I.StrofaI.Tëkrijohetpërshtypjaenjëkoncertinënatyrëqëngabregorjaederitejehonae

kashturinave.Kjomuzikëlargonpikëllimet.

Grupi II.StrofaII.Nëkëtonet,plotkureshtjeekënaqësi,zhbirojnësaktësinëekëngëspolifonike,

duketsikurharmonizohetkëngamezhvendosjeteyjeve,njëharmonizimibukur,isaktë,midisbotëssëuniversitmebotëneshpirtitnjerëzor.

Grupi III.StrofaIII.Imazhetvijnënganjëmjedisdhekohëreale:shkollarë,vajzadhedjem,rrëzë

mureve,nënjëstinëvjeshte,mbasenëvitinefunditqëmundtëjetëkufirindërmjetadoleshencësdhepjekurisë.

Ushtrimi 2.Nxënësitnënvizojnënëpoeziatofjalëpoetikeqësjellinnotatrishtimienostalgjie.Mësuesi\jadot’ishkruajënëdërrasëdhemetonxënësitdotëshkruajnëdukeimagjinuarkohënefëmijërisësëpoetit.

Përgjigje:... më parë se ti të zhdukeshe kometë, edhe yni iku.lotët rridhnin përzierë me shie djemve zemra u mori cegëm.

Ushtrimi 3.Koha–shtrëngatëemadheatëditë.Mësuesi\jadotëfokusohetpërtëzbuluarkuptimetefshehuranëpërmjetkuptimit

fillestar.Përzgjidhenfjalëtpoetike:ujëra të amullt-mijërafyejqëtëkujtojnëkohënebukurtëfëmijërisë;zhbironim–mendjaenjëfëmijepërpiqettëkuptojë,kjoshoqërohetmerritjene

njeriut;edhe i yni iku–ështëkohaerinisëqëikupaekuptuar,kohaerinisëqëzgjatsa

çelbohçjaekarafilit.Kurkuptonsekjokohëkazgjaturpërpakkohëkuptonsenëjetëntëndes’dotë

ketëmëgëzime,poredheshqetësime,rënkimederinëklithma.Ështështrëngataejetësqëdotëvendosëpërparavështirësi.

Mësuesi\jadotëkërkojëtëbëhetanalizaefjalëformimit.

Ushtrimi 4.kushdiku–kush:përemërpyetësqëpërdoretpërtëpyeturpërtëpanjohur;diku–ndajfolje

vendiqëtregonmënyrëtëpapërcaktuar.

173


juha shqipe 9”

Interpretimi:Jeta,çastetegëzuaratërinisëushkëputënngaepanjohuranënjëçasttëpapërcaktuar,lumturiangelidiku.

Hapi IV.KalohetterubrikaReflektimi stilistik gjuhësor.Praktikë e udhëhequr nga mësuesi.Ushtrimi 5.Diskutohetmbipërshkriminenatyrës:Kashturinat jehojnë; shtrëngatë e madhe rrugën e përmbyt shiu, rrëke përçojnë...

Ushtrimi 6.Nxënësveudrejtohetpyetja:- A ka lidhje muzika me natyrën? Si duhet kuptuar kjo lidhje: a. Si një imitim i tingujve të natyrës?b. Si një përqasje shpirtërore e botës së unit lirik me kompozimin hyjnor të natyrës?Nxënësveulihethapësirëpërtëinterpretuartingujt.

Ushtrimi 6. c. Shpjegoni titullin “Kadenca e violës” (pjesa e koncertit qëinstrumentistieluanmefantazipaushoqëruarngaorkestra).

Pra,imagjinonivetennënjësallëkoncerti,kurpasheshtjessëorkestrës,interpretonsolistinëviolinë.Kështundodhedhenënatyrë,pasverësvjenvjeshtamemelankolietrishtim.

Ushtrimi 7.Nxënësitdotëpunojnëtëndarënëdygrupe:Grupi 1. Epitete imazhimbresëlënës

ujëra të amullt zhvendosje të saktafaqet e skuqura rrugë e përmbyturrrëke e murrme

Grupi 2. Metafora imazhimbresëlënësujërat moçalore harbohenkashturinat jehojnë

bohçe karafili

Hapi V.Punohetmeteknikënpemaemendimit(Kllaster):Mësuesibënnjëpërmbledhjetënjohuriveqëkanëmarrënxënësitpërlirikën.

Poezia lirike

himnilirikatradicionale

elegjialirikafilozofike

...................................................

përcillettelexuesipërmesorganizimittëtëgjithaniveleve:përjetimeve,emocionevetëpoetit përmes fjalëvetëtij.

trajtatingujfjalarendsintaksor

174

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëmarrëdhënietmënyroredhesasiorenëfjalitëepërbëramenënrenditje.•Tëpërcaktojëmjetinqëshprehmarrëdhënietmënyroreesasiore.•Tëpërdorëpresjennëfjalitëepërbëramemarrëdhënienënrenditësemënyroreesasiore.•Të bëjë krijime të ndryshme ku të përdorë fjali të përbëramemarrëdhëniemënyroredhekrahasore.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabela,bojëra,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Rikujtojmë së bashku.Udhëzohennxënësittëndërtojnëkatërfjali:-dytëthjeshtamerrethanorëmënyreesasie,-dytëpërbëramepjesëtënënrendituramënyroredhesasiore.Diskutohetrrethtyre.

Hapi II.Vendosetnëdërrasëtëzezënjëtabelë,kuështëshkruartekstiqëndodhetnëfillimtëfaqes265.Mësuesi/jamundtëshkruajëedhevetëtekstosefjali.

Lexohettekstingamësuesi/ja.Udhëzohennxënësittëpërqendrohentefjalitëepërbëramenënrenditjemënyroredhesasiore.Diskutohetrrethtyre.

Mbasidiskutohetmenxënësitpërfjalinëeparë,arrihetnëpërfundimin:-Fjaliapërbëhetngadypjesë:-Pjesakryesore:edhevezullimiingjitejrrjedhëssëlumit.-Pjesaenënrenditurmënyrore:ashtu si autobusi ngjiste të përpjetës.-Rrethohetosenënvizohetlidhëzamënyrore.

Shkruhennëdërrasëlidhëzateshprehjet lidhëzoremënyroretëtekstit.Nxitennxënësit të ndërtojnë fjalime to.Përqendrohet vëmendja te fjalia e fundit e këtijteksti:

Sa më shumë u afrohesh brezave, /aq më tepër e ndien madhështinëekëtyrevendeve.

-Kjoështëfjaliepërbërëngadypjesë:-Pjesaeparëështëenënrenditursasiore,sepsekumtonsasinëeveprimit,që

përmbanfoljaepjesëskryesore.Ajokryenfunksiontëngjashëmmeatëtërrethanorittësasisënë fjalinëe thjeshtë.Ajo lidhetmepjesënkryesoreme lidhëzënsa,qëshprehmarrëdhëniesasiore.

-Pjesaedytëështëkryesore.Nëfillimtësajqëndronndajfoljaesasisëaq mëqëpërdoretsitoglidhëzorpërtëlidhurfjalinëevarur,qëtregonnjësasi,masë,shkallëetj.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet mënyrore dhe sasiore


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëdyshe,punëedrejtuar,shkrimilirë.

175


juha shqipe 9”

Shkruhennëdërrasëtëzezëlidhëzat,qëshprehinmarrëdhëniesasiore, si: sa, saqë, mesa, aq sa.Nxënësitndërtojnë fjalime to.Fjalitëshkruhennëdërrasë tëzezë.Meanëtëshembujveshpjegohetpërdorimiipresjesnëfjalitëepërbëramemarrëdhëniemënyroredhesasiore.

Hapi III.Punë dyshe.Ndahennxënësitnëgrupedyshesipasbankave.-Grupittëparëijepetushtrimi 1.-Grupittëdytëijepetushtrimi 2.-Grupittëtretëijepetushtrimi 3.Diskutohetevlerësohetpunaenxënësvetëgrupevetëndryshme.

Hapi IV.Punë e drejtuar. Ushtrimet 5dhe6.Vlerësohetpunaenxënësveqëupërfshinëmëshumënëdiskutimedheqësollën

argumentebindëse.

Hapi V.Shkrim i lirë. Ushtrimi 7.Lexohendhevlerësohendisakrijimetënxënësvetënivelevetëndryshme.Bëhetpërmbledhjadhevlerësimiiorëssëmësimit.


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëmarrëdhënietkrahasorenënjëfjalitëpërbërë.•Tëdallojëfjalinëepërbërëmemarrëdhënienënrenditësekrahasorengaajosasiore.•Tëdallojëfjalënmbështetësenënjëfjalitëpërbërëmemarrëdhënienënrenditësekrahasore.•Tëdallojëmjetinmetëcilinshprehenmarrëdhëniekrahasore.

Materiale dhe mjete mësimore: tekstiinxënësit,tekstealternative,tabela,bojëra,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I.Bëhetnjëpërsëritjeeshpejtëpër fjalitëmemarrëdhënienënrenditëse

tëmësuaraderitani.Përçdopjesëtënënrenditurkërkohettëjepenshembujnganxënëstënivelevetëndryshme.

Hapi II.Vendosetnëdërrasëtëzezënjëtabelë,kuështëshkruarteksti,qëndodhetnëfillimtëfaqes268.Lexohettekstingamësuesi/ja.Nënvizohenbashkëmenxënësitkallëzuesitdherrethohenmjetetlidhëse.Dallohenfjalitëepërbëramenënrenditje.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Marrëdhëniet krahasore


Metoda dhe teknika mësimore: bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëdyshe,punëepavarur,punëedrejtuar,pemaemendimit.

176

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Përcaktohetllojiimarrëdhënieveqëvendosenndërmjetpjesëvetëtyre.

Përqendrohetvëmendjatefjaliaeparë:S’ka gjë më të bukur /sesa të shohësh qindra krahë të ngritur drejt njëri-tjetrit.Kjofjalipërbëhetnga:-Pjesakryesore:s’kagjëmëtëbukur,nëtëcilëngjendetnjëmbiemërishkallës

krahasore.-Pjesaenënrenditur:sesa të shohësh qindra krahë të zgjatur drejt njëri-tjetrit.

Tëdyjapjesëtkrahasohen.Sifjalë mbështetëse,qëfutpjesëtnëmarrëdhëniekrahasore,shërbenmbiemriipranishëmtepjesakryesore.

Shpjegohetsesifjalëmbështetësemundtëshërbejëedhenjëndajfolje,ecilakryenfunksioninerrethanorittëmënyrësosetësasisënëpjesënkryesore.

Nëtëvërtetëkohakaloimë shpejt /seç e menduam. -Shkruhetnëdërrasëtëzezëpërkufizimi:Mefjalëmbështetësedotëkuptohetnjëgjymtyrëepjesëskryesorenënjëfjalitë

përbërëmemarrëdhënienënrenditëse,qëplotësohetprejnjëpjesetëvarur.

-Shkruhenedhelidhëzatnënrenditëse,qëshprehinmarrëdhënietkrahasore,si:sa, sesa, seç, nga, nga sanxitennxënëstënivelevetëndryshmetëthonëshembuj,kukëtolidhëzatëshprehinmarrëdhëniekrahasore.

Hapi III.Punë dyshe.NdahennxënësitsipasbankavenëgrupinA,BdheC.GrupitAijepetushtrimi 1.GrupitBijepetushtrimi 2.GrupitCijepetushtrimi 4.Kontrollohetevlerësohetnëmënyrëtëndërsjellëpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e drejtuar.Ushtrimi 4.Zgjidhjaekëtijushtrimibëhetkështu:Meqenësepjesëtkryesorejanënëfillim,poshpjegojmëmarrëdhëniet,qëshpreh

lidhëzase:1. Se çfarë do të ndodhë pas disa vitesh–marrëdhëniekryefjalore.2. Se kishin parë një liqen në mes të pyllit – marrëdhënie kundrinore.3. Se kishte rënë shumë dëborë – marrëdhënie shkakore.4. Se ai që sakrifikon për të tjerët–marrëdhëniekrahasore.

Hapi V.Punë e pavarur.Ushtrimi 5.

Hapi VI.Bashkëmenxënësitbëhetpema e mendimitpërfjalitëepërbëramemarrëdhënienënrenditëserrethanore:

vend kohë

mënyrë Marrëdhëniet rrethanore shprehin sasi

shkak qëllim krahasim


Detyrë shtëpie:Ushtrimi6nëfaqen269dheushtrimengaFletorja e punës,f.48.

177


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarllojinelirikësmoderne.•Tëzbulojëkuptimetefshehuranëpërmjetkuptimitfillestar.•Tëkomentojëimazhinpoetik,siveçorimbresëlënëseepoezisë.•Tëkuptojëdheshpjegojëmetaforënsifigurënqendroretëpoezisëmoderne.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,shkumësa,CDmemuzikëtëlehtë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaenisorënemësimitmenjëbisedëtëshkurtër.Pasiukërkon

nxënësvetëshikojnëmekujdesfotonnëf.144,udrejtonpyetjen:- A ju ka ndodhur që objektet e natyrës t`i imagjinoni me gjymtyrë?Nxënësitmundtësjellinsishembuj:retë,hënën,grumbujyjesh,shkëmbinj,gurë

tëmëdhenjetj.- Mënyra, emri si e keni përftuar në imagjinatën tuaj kishte lidhje me gjendjen

shpirtërore?Kjo bisedë tëmos zgjasë shumë.Të dëgjohenmedashamirësimendimet e

nxënësvedhetëpranohentëgjitha.

Hapi II. Nësfondtënjëmuziketëlehtënjënxënëslexonpoezinë.Mësuesi/jakërkonprejnxënësvemendimetqëlindënpërpoezinë,përfytyrimet

qëkrijuan.Mëpasinjehnxënësitmeautorinepoezisë,llojinesajdheveçoritëendërtimittëpoezisëlirikemoderne,rolinemetaforësetj.

Hapi III. Nxënësiterilexojnëstrofëneparëpërtëgjeturmetaforën.Atamundt’ilidhininterpretimetmefotonnëfaqen144.

KalohetterubrikaReflektimi kuptimor.

Ushtrimi 1.a)Nxënësitdotëzbulojnëkuptimetefshehuranëpërmjetkuptimitfillestar.Mundtëpranohenkëtointerpretime:

-Pema–metaforë–vajzaqëështërritur.-Kadepërtuarduart–metaforëfoljore–kashtrirëduartsikurthërretlumturinë.-Limfa–metaforë–lënguqëushqentrupin,dashuriaqëvërshonnëtrupinevajzës.

b)Nxënësitmund të bëjnë disa interpretime sipas imazhit të tyre, por ështëedukshmesevajza ingjasonpoetitmenjëpemë tëshëndetshme,plot jetëdhengjyra.

Rubrika: Të lexuaritTema: Një vajzë

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Bisedë,tabelaefiguraveletrare,punënëgrupe.

178

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Mësuesi/jaduhettëpranojëatointerpretimetënxënësve,qëuafrohenpërgjigjevetëmundshme.

Ushtrimi 2.Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyrekëtëushtrim.Klasadotëndahetnëgrupe.

GrupiI:GjenifjalëtpoetikeqëkorrespondojnëmeButësinë.limfë, ngjitur, myshk, krahë

GrupiII:GjenifjalëtpoetikeqëkorrespondojemeÇiltërsinë.ka hedhur shtat, violet, fëmijë,

GrupiIII:GjenifjalëtpoetikeqëkorrespondojnëmeGuximin.depërtuar, shpërthyer, jashtë meje, erëra përsipër, botë, çmenduri

Mësuesi/japërzgjedhnxënëstëçdogrupiqëtëjapinpërgjigjetetyre,dukebërëndërhyrjetevetanëseështëenevojshme.

Detyrë shtëpie:Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrës.- Çfarë ju mbeti në mendje nga kjo orë mësimi? Cili ishte imazhi poetik që ju përftuat?

Degëtshpërthyenjashtëmeje.

Jevioletëmeerërapërsipër.

Fëmijë-kaqilartë!-tije.

Dhekjopërbotënështëçmenduri.

Njëvajzëqëetregonmeplotjetëdhelumturishpalosjen e dashurisë. Lëngu (limfa) qëushqenpemënështëaqjetëdhënësnëtrupinesaj,sashpërthejnëdegët.

Dashurianukkavetëmaromënemanushaqes,lulessëparëtëpranverës,porivishendhearomatëtjeratënatyrësdhejetës.

Fëmijalartësohet.Dashurialindsinjëfoshnjëqërritet.Bota nuk çmendet nga bukuria, por ngadashuria qëndodhet, rrjedh, ushqen trupindheshpirtin,qëbefasishtshpërthenerritet.

Vargjet Imazhi poetik

c)Dotëpunohetmetabelën:

179


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëbëjënjëfjalorpoetik.•Tëshkruajëpoezidukeunisurngaimazhetepikturavedhefotove.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,shkumësa,Fletorja e punës.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit.Shkruannëtabelë

titullindhefjalorthineudhëtimitdheukërkohetnxënësvetaplotësojnëmefjalëtëtjera.

Hapi II. Ukërkohetnxënësveqëmekëtofjalë,dukebërëkombinacionineduhur,tëkrijojnënjëpoezi.Tëmosshqetësohenpërrimënevargjeve,mundtëjetëdhemevargjetëlira.Nësenxënësitkanëvështirësi,mësuesikrijonvarguneparëdheikërkonsecilittëndërtojënganjëvarg.Poeziakrijohetngadisanxënëszinxhir.

Hapi III. Punë me grupe:Fjalëtëpanjohura.Nxënësitudhëzohentëpunojnësipastëdhënavenëtekst.Atalexojnëçiftetefjalëvedhevargjetpoetikeqëkanëkrijuar.

Hapi IV. Nxënësitbisedojnëpërkujtimet.Mëpas,shkruajnënëfletoretetyrenjëpoezimetemë“Kujtime,imazhetëharruaranëkasetënekujtesës”.

Hapi V. Dashuria. Nxënësitlexojnënëheshtjeinformacionin:a) Upërgjigjenpyetjeve.Përgjigjetmësuesja ishkruannë tabelëdukebërë

fjalorthfjalëshme:emra folje mbiemra ndajfolje

b) Nxënësitdallojnëdetajetëveçantaqëndihmojnënëkrijiminetekstitpoetik“Dashuria”.

Ushtrimi 6.Profil:Dotëpunohetmetënjëjtënteknikë,sitekrijimi“Deti”.

Hapi VI. Nxënësit lihen të punojnë të pavarur në fletoret e tyre ose në fletëformati.

Nxënësitqëdotëlexojnëpoezitëdalinvullnetarishtoseipërzgjedhmësuesi/ja.

Bëhetvlerësimiipunëssënxënësve,materialetmblidhenpërt’uvlerësuarngamësuesi.

Rubrika: Të shkruaritTema: Shkruaj poezi

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Krijimizinxhir,punënëgrupe,punëmeshkrim.

180

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëfjalitëepërbëramemëshumësedypjesëngafjalitëepërbëramedypjesë.•Tëdallojëllojetefjalivetëpërbëra(mebashkërenditjedhenënrenditje).•Tëbëjëskematekëtyrefjalive.•Të ndërtojë fjali të përbëramemë shumë se dy pjesë, sipas skemave tëcaktuara.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tabelamefjalitëpërbëradheskematetyre,bojëra,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.-Gjenillojinenënrenditjesnëfjalinëemëposhtme.Bëniskematetyre.Fjaliaeparë:Pomëduket1 /se kërkon2 nevoja/ të sqarohen3 çështje më me rëndësi/ përpara

se të shtroni4 punën e shoqatës/ që duhet ngritur5. Skemaekësajfjalietëpërbërë:1.Pomëduket–pjesakryesore.2.se e kërkon nevoja–PNkryefjalore,shk.I.3.të sqarohen çështje më me rëndësi–PNkundrinore,shk.II.4.përpara se të shtroni punën e shoqatës–PNkohore,shk.III.5.që duhet ngritur–PNpërcaktore,shk.IV.

Kjoështënënrenditje e varguar.

Fjaliaedytë.Ai1 që përgjigjej2, ishte1njëdjalosh, të cilin e kishte parë3 me libra në dorë, tek

hynte dhe dilte4 nga shkolla. Skemaekësajfjalietëpërbërë:1.Aiishtenjëdjalosh–pjesakryesore.2. që përgjigjej–PNpërcaktore,shk.I.3. të cilin e kishin parë me libra në dorë–PNpërcaktore,shk.I.4.tek hynte dhe dilte nga shkolla–PNkohore,shk.II.

Kjoështënënrenditje e varguar dhe paralele (e përzier).

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përbëra me më shumë se dy pjesë.

Fjalitë e përbëra të përziera (oraI)Vështirësia:NiveliIV

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeanalizë,punëdyshe.

Pj.kr

PN.sh.I

PN.shk.II

PN.shk.III

PN.shk.IV

Pj.kr

PN.sh.I PN.sh.I

PN.sh.II

181


juha shqipe 9”

Hapi II. Vendosetnëdërrasëtëzezëtabela,kuështëshkruarteksti,qëndodhetnë fillim të faqes70-të.Nxitennxënësit të dallojnë fjalitë e përbëra.Nënvizohenkallëzuesit,rrethohenlidhëzatdhemjetetlidhëse.Bashkëmenxënësitemërtohenpjesëtenënrendituradhebëhetskema.Shpjegohenskematetëgjithallojevetëfjalivetëpërbërameshembuj.Nëfillimkërkohetmendimiinxënësvetënivelevetëndryshme.Mësuesi/jabënplotësimeesaktësimepanënvleftësuarmendiminenxënësve.

Hapi III. Punë dyshe.PunohenushtrimetngaFletorja e punës.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Bëhetpërmbledhjaevlerësimipërorënemësimit,dukeumbështeturedhenëkëtopyetje:

- Çfarë mësuam sot?- Sa llojesh është fjalia e përbërë?(vetëmmebashkërenditje,vetëmmenënrenditje,

metëdyjabashkë).Kërkohenshembujnganxënëstënivelevetëndryshme.

Detyrë shtëpie:JepetnjëushtrimngaFletorja e punës.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëformatenënrenditjes(paraleledheevarguar)nëfjalinëepërbërëmenënrenditje.•Tëbëjëskemënenjëfjalietëpërbërë.•Tëformojëfjalitëpërbëradukebashkuarpjesëtëveçanta,qëjanëshkëputurngaenjëjtafjali.

Materiale dhe mjete mësimore: tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtohenbashkëmenxënësitnjohuritëpër llojete fjalive tëpërbëra.

Shkruhen skemat nëdërrasë të zezëdhendërtohen fjali që t’u përgjigjen këtyreskemave.

Hapi II. Punëdyshe.Ndahennxënësitnëgrupedyshesipasbankave.Njëritgrupijepetushtrimi 1,kursegrupittjetërijepetushtrimi 2.Kontrollohetdhediskutohetpunaenxënësvesipasgrupeve.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimi 3.

Poanalizojmëfjalinëeparëdhetëfundit:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përbëra me më shumë se dy pjesë.

Fjalitë e përbëra të përziera(oraII)Vështirësia:NiveliIV

Metoda dhe teknika mësimore: bisedëekombinuar,punëdyshe,punëedrejtuar.

182

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 1. Kur isha gjallë1/ dhe kisha edhe unë zemër njeriu2,/ nuk dija3 fare /se ç’ishin4

lotët,/ sepse jetoja5 në Pallatin e Shkujdesjeve/ ku mjerimi është i ndaluar6/ të hyjë7

brenda.

1.nukdijafare–pjesakryesore

2. Kur isha gjallë–PNkohore,shkallaItëbashkërenditura

menjëra-tjetrën.

3. dhe kisha edhe unë zemër njeriu–PNkohore,shkallaI

4. se ç’ishin lotët–PNkundrinore,shkallaeparë.

5. sepse jetoja në Pallatin e Shkujdesjeve–PNshkakore,shk.II.

6.ku mjerimi është i ndaluar–PNpërcaktore,shk.III.

7.të hyjë brenda–PNqëllimore,shk.IV.

Sqarohetsenëfjalitëepërbëramenënrenditje,pjesëtmundtëlidhenpalidhëzemjetlidhëz,pornëpërmjetfoljesnëmënyrënlidhore.P.sh.:

Më duhet që të lexoj e të përgatitem për testin e gjuhës.

2.Rretheqarkkopshtitzgjatej1njëmurilartë,/ pokurrënuku kujdesa2/ të pyes3

/se ç’kishte4 jashtë tij, /pasi çdo5 gjë që më rrethonte6, ishte5 e mrekullueshme.

Skemaekësajfjalietëpërbërë:

1.Rretheqarkkopshtitzgjatejnjëmurilartë–pjesakryesore.

2.porkurrënukukujdesa–pjesakryesoree

bashkërenditur,kundërshtoremepjesëntjetërkryesore.

3. të pyes–PNqëllimore,shk.I.

4. se ç’kishte jashtë tij–Pkundrinore,shk.II.

5.pasi çdogjëishteemrekullueshme–PNshkakore,shk.I.

6. qëmërrethonte–pjesaenënrenditurpërcaktore,shk.II.


Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë.Ushtrimi4nëfaqen272.

Pj.kr

PN.I PN.I PN.I

PN.II

PN.III

PN.IV

Pj.kr

Pj.kr(2)

PN.I(3) PN.I(5)

PN.II(4) PN.II(6)

Pj.kr(1)

183


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasëpërstrukturënetekstitdramatik.•Tëbëjëdalliminmidistekstitdramatikdheatijrrëfimtar.•Tëklasifikojëvepratenjohurasipasllojevedramatike.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilëneshkruan

nëtabelë.Mëpas,mësuesi/jaushpërndannxënësvenëpërbankanjëfragmentngakomedia“Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër”(osepjesëtjetër),dhepërzgjedhnjëçiftqëta lexojë.Nxënësitvlerësojnë lexuesinme tëmirë.Atadiskutojnërrethmaterialit,dukeiupërgjigjurpyetjeve:

1. Çfarë lloj është teksti që sapo lexuat: -rrëfimtar, - poetik, -dramatik?2. Si ju pëlqen më tepër: ta lexoni tekstin dramatik apo ta shihni të luhet në skenë?3. A ka dallim midis tekstit dramatik dhe dramatizimit? Midis teatrit dhe dramës?4. Nga se përbëhet struktura e tekstit dramatik?Përbëhetngadialogu,monologu,didaskalitë.Nxënësitpasilexojnëpyetjetshkruajnënëtabelëpërgjigjetdukeiargumentuarato.

Hapi II. Me teknikëneDiagramit të Venit nxënësit bëjnëkrahasiminndërmjettekstitdramatikdheatijrrëfimtar.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim,leximmerole.

Rubrika: Të foluritTema: Teksti dramatik

TEKSTI DRAMATIK

Hapi III. Ushtrimi 4.Nxënësitdotëplotësojnënëfletoretetyretabelën.

Teksti rrëfimtar Teksti dramatik

Ka përshkrim, rrëfim, veta e parë, e tretë.

Ka krerë, legjenda, mite, përralla, tregim, novelë,

roman

Dialog, monolog, didaskalitëveta e dytë

me vetenkonflikt me individë

me forca të mëdhanatyrore

akte, skena, tragjedi, dramë, komedi

funksioni estetik

arti i fjalës

strukturë

184

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Hapi IV. Disaprejkëtyretekstevenxënësitikanëparëtëluhennëteatër.Mësuesi/jadotëkërkojëprejtyrenjëmendimtëzgjeruarpërlojënnëskenë,qëllimin,komunikiminmeshikuesin.

A)Teatriështë: -llojarti -bashkëveprimidisaarteve:letërsisë,pikturës,muzikës,koreografisë.B)Nëskenëpersonazhetkomunikojnëmenjëri-tjetrindhepërcjellin tepubliku

ngjarjen,konfliktin,pakomunikuardrejtpërdrejtmetë.Publikuemerrkëtëinformaciondhereagon,komunikonmeaktorët.Kjorealizohet

nëpërmjet: -duartrokitjeve-tëqeshurave-emocionevetëtjera.C)Dialogumbanpeshënkryesoretësituatavedramatiketëzhvillimitdhekonfliktin

kryesor.Personazhetdialogojnëmenjëri-tjetrinsinëskenëtëmosketëasnjënjeri.Publikuendienvetentëpërfshirënëkëtëkonfliktmerrpjesëmeemocione,mendime.Aipërjetonngjarjensepselojaeaktorëveluhetmevërtetësi,ngjarja,konfliktiizgjedhurështëaktualpërshoqërinë.

Hapi i pestëUshtrimi5.Nxënësitdotëbëjnëdalliminndërmjettekstitdramatikdheatijrrëfimtar.

(Mundtapërcaktojëmësuesi/ja,pormundt’ilihetnëdorënxënësit).

Vilhelm TeliEpoka para gjyqitPrometeu i mbërthyerKoprraci

Tekste dramatike Tragjedi Dramë Komedi++

++

Kjodetyrëdotëpërfundojënështëpi.Mësuesi/jadëgjondypunimedukebërënëfundndërhyrje.

Mësues/javlerësonnxënësitpjesëmarrës.

Tekstitregimtardramatik

Titulli Lloji Qëllimi Gjuha

185


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuartragjedinësillojdramatik.•Tëlexojëpërt’iupërgjigjurpyetjevetëparapërgatitura.•Tëanalizojëherointragjiksizëdhënësiidevetëautorit.•Tëzbulojërolinemonologutnëtekstindramatik.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumës,vepraeNolit“Vepra 5”.

Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore:Mësuesi/jakapërzgjedhurdisanxënësqëdotëinterpretojnë

fragmentinHamleti.Tëgjithënxënësitjanëudhëzuartëlexojnëtragjedinë.

Hapi I. Nxënësitepërzgjedhurinterpretojnënëlojë me rolefragmentinHamleti.Usugjerohetnxënësvetëtjerëqëpot’iulindinpyetjegjatëinterpretimit,t’ishkruajnënëfletore.Pasinterpretimit,nxënësitetjerëbëjnëpyetje,tëcilaveupërgjigjetnxënësinërolineShekspirit,iciliështëulurnëqendërtëklasës.

1. Nga e keni marrë subjektin e tragjedisë?2.Hamletiështëportretimëipasurdhemëithellëqëkadalëngapenajuaj.Çfarë

keni pasur parasysh kur e keni përshkruar atë?Përgjigje të mundshme:-Subjektiitragjedisë“Hamleti”,princiiDanimarkës,ështëmarrënganjësagë

(legjendë)daneze.-Hamletiduhetparëjovetëmsiintelektualiiasajkohe,poredhesinjeriiveprimit,

iaksionit.Tekaishohnjeriunesjelljeveelegante,njeriunemendjessëlartë,njeriunerreptëtëluftës.Ështëprinciidealirilindjesangleze,heroikdhefetarngainstinkti,intelektualdheskeptikngaedukata.

Hapi II. Nxënësitlexojnëmeroledukenënvizuardetaje,qëdot’unevojitennëpërshkrimdheargumentim.

- Cilat janë personazhet pjesëmarrëse?- Ç’lojë po luan Hamleti?- Cili është kurthi që i ngre mbreti Hamletit?- Cilët njerëz përfshihen?

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 2.

a)ÇfarëibënnjerëzitsipasopinionittëHamletittëdëshirojnëlargiminngajeta?Punohetmetabelën“Ditari dypjesësh”.

Rubrika: Të lexuaritTema: Hamleti (oraI)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lojëmerole,intervistë,leximidetajuar.

186

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Nxënësitdotëpunojnëindividualishtnëfletoretetyredhedotëmerrenpërgjigjet,opinionetetyrenëlidhjemefragmentin.Mendimetmësuesi/jaishkruannëtabelë.

c) Punë me shkrim:PërshkruanicilësitëeHamletitqëdalinnëmonologunetij. Cilësitëintelektuale:-Ështëiaftëtëfutetnëthellësinëebotësshpirtërore.-Përpiqettëzbulojëraportinndërmjetvetëdijesdhenënvetëdijes(arsyes).-Bënanalizapërgjithësuesefilozofikedhetëpsikologjisënjerëzore.-Njeriuimendjessëlartë. Ndjesitë:-Ndihetpesimistpërtëvazhduarjetën.-Trembetngaepanjohura,porështëtrimpërt’upërballurmevështirësitëejetës.-Ndjendhembshuripërvuajtjetnjerëzore.

Nxënësitpunojnëderinë10minutadhelexojnëpunënetyre,tëcilënevlerësojnëmenjëri-tjetrin.

Nxënësitqës’ekanëpërfunduardetyrënevazhdojnënështëpi.Mësuesivlerësonorënemësimitdhenxënësitpjesëmarrës.

M’e lart është vallëtë durosh/ Hobe, shigjetafati të tërbuar/ A të përballëshnjë det të turbullt helmeshMe arm’ e fund t’u japshTë vdeç- Të flesh


b)Psekanëfrikëtëvdesin?


...tmerri i asaj diç pas vdekjesVendit të pazbuluar, nga s’na kthehetkur’ udhëtari, na trullos vullnetindhe vuajmë po të ligat që po kemiSe sa të hidhemi në ato që s’dimë...

Rubrika: Të lexuaritTema: Hamleti (oraII)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëshpjegojëkuptimineshprehjevemetaforikedhehiperbolikenëdemaskimin

epadrejtësiveshoqërore.•Tëkomentojëvargjetdukeundalurnëdyekstremetemoralittëshoqërisë.•Tëgjejëkontrastet,pyetjetretorike,enumeracionet,tëvlerësojërolinetyrenë

monolog.

187


juha shqipe 9”

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumës,vepraeNolit“Vepra 5”.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaeniskëtëorëmeleximinedetyrëssështëpisë“Përshkrimi

icilësivetëHamletit”.Nxënësitdotë japinmendimetdhevlerësimetpërpunëneshokëve.Dotëdëgjohendypunime.

Hapi II. Kalohetterubrika“Reflektimi stilistik- gjuhësor”.Ushtrimi 3.Komentonishprehjenmetaforikedhehiperbolike“Të përballosh një

det të turbullt helmesh”.Komenti:- Hamleti kishte jetuar deri atëherë i shkujdesur, në universitete midis librave,

studimeve të lara, arteve të bukura. Ishte djali i përkëdhelur i një mbreti heroik, pa shok nga trimëria dhe mirësia, ishte princi trashëgimtar ideal, i adhuruar prej popullit, nga maja e fronit ku lindi s’kishte parë veç lumturitë, bukuritë dhe madhështitë e natyrës e të njerëzisë. Donte Ofelinë, vajzën më shpirtmirë dhe engjëllore të mbretërisë. Befas, për këtë shpirt delikat nga edukata, vjen katastrofa dhe i përmbyset bota mbi kokë. Vëllai vret të vëllanë dhe i rrëmben të shoqen; e ëma mendjelehtë martohet me vrasësin; i ungji vrasës uzurpon fronin e të nipit; e dashura e tij e padjallëzuar, pa ditur e pa dashur, vihet në shërbim të uzurpatorit që ta spiunojë; miqtë dhe shokët e djalërisë i venë gracka dhe pusira; populli i falet një mbreti kriminal. Hamleti është i vetëm, i neveritur, i përgjuar prej gjithësisë, është i detyruar jo vetëm të heqë dorë nga studimet, librat dhe artet e bukura, po të fshijë nga shpirti çdo ideal tjetër dhe të shkulë nga zemra dashurinë për Ofelinë, me qëllim që të përqendrojë tërë vullnetin dhe energjinë për të mbaruar një detyrë të hidhur e të rëndë. Tani sheh poshtërsinë njerëzore dhe tërë shëmtinë e saj. Dyshimi për vetën e për të tjerët, për jetën e për botën ia mpin shpirtin e trupin.

Vështrimikrahasues:

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:DiagramiiVenit,ditaridypjesësh,pemaemendimit.

Nxënësitdotëpunojnënëfletoretetyrederinë10minutadhepërgjigjetetyremësuesi/jaiplotësonnëtabelë.

Ushtrimi 4.Komentonivargjetkuparaqitendyekstremetemoralittëshoqërisë.PunohetmeteknikënDitari i dypjesësh.

PadrejtësitënëmonologuneHamletit

Padrejtësitënëkohënesotme Tëpërbashkëtat Dallimet

Vargjet Komenti im

Me metanirë dhe fytyrë shenjtidhe djallin vetë me sheqer pështjellim

188

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 5.DotëpunohetmeorganizuesingrafikTabela e figurave stilistike.

Hapi III. Përmbledhjaenjohurivepërtekstindramatik(tragjedinë).Dotëpunohetmeteknikën“Pema e mendimit”,ecilaplotësohetngapërgjigjetenxënësvenëtabelë,pasikanëpunuarnëfletoretetyre.

trajtontematërëndësishmeviktimë

heroikryesortragjedia ipafajshëm jetanëdilemë

funditragjik

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrësdhemotivondhenxënësitmëpakaktiv.

Figura stilistike Lloji Funksioni kuptimor

Çdo vlerë zemërgjerë nga të pavlershmit merr...

Kontrast

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Fjalitë e përziera. Skemat e tyre


Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëfjalitëepërbëravetëmmebashkërenditjedhevetëmmenënrenditje.•Tëparaqesënëskemëtipatefjalivetëpërbëratëpërziera.•Tëndërtojënjëtekstmefjalitëpërbëratëpërziera.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra,tabela.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Hapenlibratnëfaqen273.Nxitennxënësiteniveleve

tëndryshmetëformojnëfjalitëpërbëradukebashkuarpjesëtqëndodhennëfillimtëfaqes273.

Fjaliaeparë:Lëreni të shkojë, sepse dikush duhet të arrijë i gjallë në Stamboll që të lajmërojë

Sulltanin për fitoret tona.

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,mediskutimeanalizë,punëdyshe,punëepavarur;shkrimilirë.

189


juha shqipe 9”

Fjaliaedytë:Dritani për një çast i ndal hapat dhe mban vesh se diku në luginë sëpatat bien mbi

ahe e pisha dhe trungjet rrokullisen me rropamë. Hapi II. Mësuesi/japaraqitnëtabelëoseshkruannëdërrasëtëzezëtekstinme

trifjalëtëpërbëraqëjanënëfillimtëfaqes273osenjëteksttjetër.Përqendrohetvëmendjatefjalitëepërbëra.Fjalia e parë ka:Njëpjesëkryesore: -Shiuiëmbëlialëshoivendindiellittëngrohtë.Tripjesëtëvarura: 1. që ra disa ditë rresht

2. i cili, me rrezet e tij, po përflakte qiellin e kaltër.3. dhe po i jepte vrull të ri blerimit.

Secilangapjesëtevaruranëkëtëfjaliplotësongjymtyrëtëndryshmetëpjesëskryesoredhevihetnëmarrëdhëniepërcaktoremetë.Kështu,pjesaeparëqë ra disa ditë rreshtplotësonkryefjalënshiu,kursepjesëtetjeraplotësojnëkundrinorinezhdrejtëpaparafjalëdielli,dhesitëtilla,janënëmarrëdhëniebaraziemenjëra-tjetrën,prajanëtëbashkërenditurandërmjettyre.

Jadheskema:

Tefjaliaemësipërmekemitëndërthururatëdyjallojetemarrëdhënieve,prandajquhenfjalitëpërbëratëpërziera.

Pastajshpjegohentëgjithaskematefjalive.

Hapi III. Punë dyshe.Ndahennxënësitnëgrupe. GrupitIijepetushtrimi 1nëfaqen274. GrupitIIijepetushtrimi 2nëfaqen275 GrupitIIIijepetushtrimi 3ponëatëfaqe.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimi 4nëfaqen275.Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimi.

Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë.Ushtrimi5nëfaqen275dheushtrimengaFletorjae punës,f.51.

që iciliPj.kr

PN.I PN.I PN.I

190

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëargumentojëdallimetqëkanëllojetendryshmetëteksteve.•Tëpërdorëfjalitëepërbërasimjetestilistike.•Tëndërtojëtekstemefjalitëpërbëra.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemaemësimitnëtabelë.Hapenlibrat.Lexohennganxënës

që lexojnë bukur tekstet e faqes 276.Kërkohet ngamësuesi/ja, që nxënësit tëpërqendrohenpërtëvënërendryshimetndërmjettyre.

-Tekstiiparëështëndërtuarmefjalitëthjeshta.Këtofjalijanëtëshkurtradhekanëshumëfigurastilistike.Nëkëtëmënyrëebëjnëstilinmëtëshkathëtemëtëgjallë.

-Tekstiidytëështëindërtuarmefjalitëpërbërameshumëpjesë.Këtofjaliebëjnëstilinmëtëqetë,mëtështruaremëtëngadaltë.Njëkohësishtebëjnëmëtëngjeshuremëtëqartënëideemendime.Tekstiidytëkashumëfjalitëpërbëratëpërziera,qëshërbejnëpërpërshkriminebotëssëbrendshmetëpersonazheve.

-Tekstiitretëështëshkëputurngaromani“Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”,iDritëroAgollit.Demkaështëpersonazhirrëfimtar.Airrëfennëvetëneparëdheironizonbëmateeprorittëvet,sidhebëmateatyre,qëkanëlidhjemetë.Demkadelsipersonazhpasqyrë,nëtëcilinduketportretiishokutZylo.Dituritëenjerëzvetëtillëishfrytëzoninpushtetarëtkarrieristëpërtëmbuluarpaaftësinëetyre.Eshoqja,Adila,ështënjëgojëedytëhiperbolizueseeshokutZylo,ecilanxjerr

nësheshfshehtësitëmëtëthellatëëndrravetëtijkarrieriste.Ky tekstka fjali të thjeshtae tëpërbëra,kagjuhë tëveçantë,qëkarakterizon

personazhet.

Hapi II. Punë dyshe,ndahennxënësitnëdygrupe.GrupitIijepetushtrimi 1nëfaqen277.Tekyushtrimvëmendjapërqendrohet

teparagrafiidytëdheitretë,sepsekanëshumëfjalitëpërbëra. GrupitIIijepetushtrimi 2ponëatëfaqe.

Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimi 3nëfaqen277.Ndahenfjalitëepërbëranëpjesëdheemërtohensipasfunksioneve:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Përdorimi stilistik i fjalive të përbëra


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmediskutimdheargumentim,punëmetekstin,punëdyshe,punëedrejtuar.

191


juha shqipe 9”

Por kishte1raste/ kur pamja detare i sillte2 një prehje të veçantë/ dhe3,/ sa herë që4 ndiente veten të munduar nga diçka/ e nuk gjente5 qetësi,/ e kishte3 zakon,/ po të gjendej6 pranë detit,/ të dilte7 më ndonjë vend të lartë mbi ujë, /të rrinte8 në bisht një copë herë të gjatë,/ gjersa të ndiente9 lodhje,/ të shihte10 valën, /si përtërihej11

paprerë, /të lëshonte12 syrin në thellësitë e kaltra/ që kanë13 brigjet tona prej Ujit të Ftohtë e gjer në Sarandë e më poshtë, /të mendonte14 për çfarëdo gjëje /dhe deti t’ishoqëronte15 mendimet e lëvizjet e tij.

1. Porkishteraste–pjesakryesore.2. kur pamja detare i sillte një prehje të veçantë–PNpërcaktoreeshkallësI. Mjetilidhëzkur ështëndajfoljelidhore.Kjopjesëpërcaktorevaretngafjala raste.3. dhe kishte zakon–pjesëebashkërenditurshtuesemekryesoren.4. sa herë që ndiente veten të munduar nga diçka–PNkohoreeshkallësI.5. e nuk gjente qetësi–PNkohoreeshkallësI, ebashkërenditurmepjesënkohoretëmësipërme.6. po të gjendej pranë detit –PNkushtoreeshkallësI.7. të dilte në ndonjë vend të lartë mbi ujë–PNkundrinoreeshkallësI.8. të rrinte në bisht një copë herë të gjatë–PNkundrinoreeshkallësI.9. gjersa të ndiente lodhje–PNkohoreeshkallësII.10. të shihte valën–PNkundrinoreeshkallësI.11. si përtërihej paprerë–PNmënyroreeshkallësII.12. të lëshonte syrin në thellësitë e kaltra–PNkundrinoreeshkallësI.13. që kanë brigjet tona prej ujit të ftohtë e gjer në Sarandë e më poshtë– PNpërcaktoreeshkallësII.14. të mendonte për çfarëdo gjëje–PNkundrinoreeshkallësI.15. dhe deti t’i shoqëronte mendimet e lëvizjet e tij–PNkundrinoreeshkallësI.

Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimi.Detyrë shtëpie:Ushtrimi2nëfaqen277.

Pj.1 Pj.3

Pj.2 Pj.4 Pj.5

Pj.6

Pj.7 Pj.8 Pj.10 Pj.12 Pj.14 Pj.15

Pj.9 Pj.11 Pj.13

192

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarkomedinësillojdramatik.•Tëflasëpërkontekstinhistorik-shoqërordhetemënqëtrajtonÇajupi.•Tëgjejërastetëpërdorimittësatirës,komizmit,sidhetëdallojëfunksioninetyre

kuptimor.•Tëzbulojërolinesatirësnëkarakteriziminepersonazheve.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësa,pamjengafilmi“Pas vdekjes”,DVD,video,TV.

Zhvillimi i mësimitPunë përgatitore:Mësuesi/jakapërzgjedhurtrenxënës,qëkanëpërgatiturfragmentintaluajnëme

role(dramatizim)dukepërgatiturmekujdesveshjenepersonazheveoseshfaqngakomedia“Pas vdekjes” pjesënefragmentitqëdotëlexojnënxënësitnëtekst.

Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,titullinekomedisëdheautorin.NxënësitbëjnënjëdiskutimtëshkurtërrrethtemësqëtrajtonÇajupinëkomedinëetij:shqetësimiiautoritpërzhvillimineshoqërisëshqiptaredhementalitetinshoqërortëshqiptarëve.Këtëinformacionnxënësitekanëmarrëvitinekaluarmekomedinë“Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër”.

Mësuesi/janëbashkëpunimmenxënësitshkruannëdërrasëveçoritëegjinisëdramatike(komedisë),njohuriqënxënësitikanëngavitiikaluar.

Hapi II. Mësuesi/japërzgjedhdisanxënësqë të lexojnëme role fragmentinedhënë,nxënësitdotëjenëtëvëmendshëmpërleximinerrjedhshëm,meintonacion,respektiminetëfoluritmedialektizmakrahinore.

Nxënësitvlerësojnëshokëtpërleximindhelexuesinmëtëmirë.

Hapi III. Punë me grupedotëpunohetmetabelënekoncepteve.GrupiI.Nxënësitdotëpërcaktojnëkontekstinhistorik-shoqëror.- Kur është shkruar komedia? - Çfarë e shqetësonte autorin?(Informacioninelexojnënëtekst).“Pas vdekjes”ështënjëkomedikarakteresh.Kjokomedishquhetpërkrijimine

dypersonazheve,karakteriitëcilavezbulohetpërmeskonfliktitpolitik-social.GrpuiII.Konfliktidramatikqëshfaqetnëfragment.

- Ku qëndron komizmi?GrupiIII.Personazhetpjesëmarrësenëkomedi.

- Ç’përfaqësojnë në shoqëri?GrupiIV.-Cila është ngjarja që zbulohet?GrupiV.-Në cilat raste kemi përdorimin e komizmit?

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas vdekjes (oraI) Komedi

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Lojëmerole,diskutim,punënëgrupe,tabelaekoncepteve,dramatizim.

193


juha shqipe 9”

Nxënësitdotëpunojnërreth10minutadhepërgjigjetqëdotëlexojëpërfaqësuesiiçdogrupi,mësuesidot’ishkruajënëtabelë.

Përgjigjetëmundshme:Kontekstihistorik-shoqëror:Shqipëriapo iafrohej shpalljessëPavarësisë.Në lëvizjenkombëtareshfaqet

njëkundërshtimihapurkundëroportunistëve,demagogëveqëevlerësojnëvetensinderiikombit.

Tematika:-temëshoqërore:Dëshirateçdonjeriupërtëditurseçdotëthonëpasvdekjes.

-temëhistorike:ShqetësimiiLëvizjesKombëtare.Autorizbulonplagëtekohës.Personazhet:Zeneli,Lulushja,Adhamudh-Uti.Zeneli:personazhikryesorqëzbulonnëpërmjetzgjuarsisësëtijmediokritetine

njerëzvetëkallëpitAdhamudh/Lulushe.Zeneliështëtipiiaftëdhedinak,qëditëpërfitojëngavesetnjerëzore,madjeishfrytëzonatopërinteresatevetapersonale,përpara.

Lalushe:mësuese,përfaqësueseeshtresëssë tëditurve, intelektuale,ebutë(ngapërshkrimiinotavetëautorit).

Adhamudh-Uti: figurëpolitikeekohës,oportunist,demagog,vlerësonvetensivlerëekombit,antipatriot.

Ngjarjetqëzhvillohen:-Vajtjaeznj.LulushedheAdhamudh-Utitpërtëlexuarnekrologjinë.

-Leximiinekrologjivedhefillimiikonfliktit.-Njohjameveprimet,lëvizjenefiguraveoportunistetëAdhamudhitpërshkrimin

eabetaressëparëshqip.Konkluzioni: Nëqendërtëkomizmitështëdemaskimiqëibënautorivesevetë

shoqërisësëkohës(nxënësitshënojnëdisadetajekomike).

Hapi IV. Nxënësitdo tëpunojnënëgjetjenesatirësdhekomizmit.Kalojnë terubrika“Reflektimi kuptimor”.

Ushtrimi 1. - Cili vihet në qendër të satirës?-Adhamudh-Uti.Ushtrimi 2.Nxënësitdotëgjejnëfragmentin:...Vetëm me këtë abetar mund të përparojë shqipja, ndryshe nuk shkruhet, jo!...Jo, jo! Le të digjet abetari!...Shqiptarët kur qënkan të liq le të vuajnë nd’ errësirë!

Nuk do të shonë abetarin tim kurrë!Ushtrimi 3.Nxënësitdotëbëjnëinterpretiminekomizmittëfjalëve.Komizmiqëndronnëmënyrënehartimittëabetares,përshtatjaesajsipasndarjes

fetare.

Tabela:

Fragmenti Konteksti historik-shoqëror

Tema që trajtohet

Personazhet Ngjarjet që zhvillohen

Komizmi

194

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” KurAdhamudhimësonngashkrimiiqëllimshëmiVurkosengagojaeznj.Lulushe

gjithçkatëzezëqëmendohetpërtë,Adhamudhitregonfaqenevërtetëtëkarakterittëtijprejsharlataniepseudopatrioti;Mallkonshqiptarëtdhegjuhënshqipe!

Ushtrimi 4.Nxënësitinterpretojnëkomikenpërmesteknikës“Ditari dypjesësh”.Kyushtrimpunohetderinë7minuta.

Përmesndryshimittëtonevepërshkruese,autoriparaqetmetonetëbutahumoriznj.LulushedhefshikullonmesarkazëmdoktorAdhamudh-Utin.

TefiguraeLulushes,Çajupiparaqetnjëfemërsatëbukur,aqdhemendjelehtë.Autorieparaqetatëmenota lirizmidhekërkontë japëmesazhinsevajzatë tillaqëkanëmarrëdetyrënevështirëdhefisniketëmësuesisë,duhettëpërshtatenkujetojnëdhetëjenëmëtësigurtapërveprimetetyre.Adhamudhin,Çajupievizatonsimjekunsharlatan,tëpaaftëngaanaprofesionaledhetëpabesënëpikëpamjenpolitike.Nëçdofjalëdukeqenëkontradiktormeveten,zbulondobësitëetijdhetëgrupitshoqërorqëpërfaqëson.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi5.Nxënësitdotëshkruajnëfjalëqëipërkasindialektittëtoskërishtesdhedot’ishkruajnënëgjuhëstandarde.Dotëbëjnënjëargumentimtëpërdorimittëkëtyrefjalëvenëkarakteriziminepersonazhevedhenotavekomikeqëpërftohen.

Në fund të orës sëmësimitmësuesi/ja vlerësonnxënësit pjesëmarrës, idetë,komentetdheargumentetetyre.

Fjalët e personazhit Komizmi (komenti im)

Ushtrimi 4.Përkëtëushtrimnxënësitdotëshkruajnëfjalitëkomikedhesarkazminqëpërdorautorinëpërshkriminepersonazheve.

Fragmenti Karakterizimi i personazhit

Të lëvdohet një grua dhe një shëronjës si unë të shahet pas vdekjes.

Prandaj, kur u hap kjo lajm’ e zezë ndë qytet...lot rrëke.

Vlerësimi i doktorit si shëronjës i dhimbjevefiziketëpopullit,podhesishëronjësiproblemittëkohës,plagës,dhimbjesshqiptare.Shkrimiigjuhësshqipedheleximiisaj.

Komizmi për vlerësimin e kësaj zonjusheje,vlerësim për bukurinë, butësinë, dashurinëdhemiqësinë.Jepetvuajtjaeznj.Lulushedhemendjelehtësiaesaj.Çfarëndihmekishtesjellëkjomësuesepërplagëneshoqërisëshqiptaretëasajkohe?Kuishtepërqendruarvëmendjaesaj?(Paskëtyrepyetjevefshihetpërshkrimiiplotëifigurëssëznj.Lulushe).

195


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdiskutojërrethveçorivetëdialektittëpersonazheve.•Tëzbulojëveçoritëekomedisë.•Tënxjerrënëpahdetajetqëshkaktojnëhumorindhetëqeshurën.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jadotënisëkëtëorëmësimimeleximinedetyrëssështëpisë.Çajupi e ka thurur komedinëmbi bazën e një të folmeje dialektore për të

karakterizuar personazhet.Kjo duket në trajtëne fjalëve.Mësuesi/ja shkruannëtabelëdisaprejtyre.

Hapi II. Nxënësitdotëzbulojnëveçoritëekomedisë.Dotëpunojnëmeteknikën“Pema e mendimit”.

Rubrika: Të lexuaritTema: Pas vdekjes (oraII)

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Diskutim,pemaemendimit,punënëgrupe.

Pasplotësimitnëtabelëtëveçorivetëkomedisë,mësuesi/jaendanklasënnëgrupepërt’izbuluarkëtoveçorinëfragmentinedhënë.

Grupi I: - Karakterizimi i personazheve:Gjetja e komikes në fjalët e tyre,arsyetimeqështojnënotatehumorit.Grupi II: -Gjetjae fjalëveqëdeformohennëgojënepersonazhevepër tërealizuartëqeshurën.GrupiIII:-Tëgjejnëfjalëtqëtregojnëmospërputhjemidisfjalëvedheveprimevetëpersonazheve.

Përfaqësuesi i çdo grupi do të plotësojë (osemësuesi/ja) në tabelë pemënemendimit për veçoritë e komedisë,mjetet që përdor autori për të realizuar tëqeshurën.

Detyrë shtëpie:Nxënësitdotëndahennëgrupepërtëdramatizuarfragmentin.

thumbon,fshikullondukuri,tëmetatë

shoqërisë;dukuritëdhe

karakteretvihennëlojëmeanëtëtë

qeshurës;s’kaheronj,ponjerëz

tëzakonshëmmedobësinjerëzore.

mesazh

stiliulët

komizmi

llojiigjinisë

dënimiivesevedhedobësivenjerëzore

gjuhaenjerëzvetëthjeshtëshprehjepopullore

ironia,satira,sarkazmi

K

O

M

E

D

I

A

dramatike

196

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Rubrika: Të lexuarit

Tema: Shtëpia e kukullës (oraI)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuardramënsillojtëgjinisëdramatike.•Tëzbulojëtemën,subjektindhekonfliktindramatik.•Tëpërshkruajëpersonazhetedramësdheshkallënevërtetësisë.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,tabela,shkumësa.

Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,titullindheautorin.

Informonnxënësitrrethdramës“Shtëpia e kukullës”,eshkruarmë1879.Veprapatisipikënisjenjëfaktrealngajeta.

Mësuesi/jaritregonsubjektinedramësderinëfillimtëfragmentitdhepërzgjedhdyçiftepërtalexuaratë.Nxënësitudhëzohenpërnjëleximtërrjedhshëmdhemeintonacion.

Hapi II. Nxënësitdotëpunojnënëçiftpërtëgjeturtemënedramës,karakteret,konfliktindramatik,mëpas,mësuesidotëplotësojënëdërrasëtëzezëtabelën.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies: Leximmerole,tabela,ditaridypjesësh,diskutim.

Tema:trajtonshoqërinëkuburrieshehgruansitëpaaftë,tëhumbur,kufiguramashkulloreqëndronsinjëmburojëpërtë.

Hapi III. Kalohetterubrika“Reflektimi kuptimor”.Ushtrimi 1.Norangalindjaekonfliktitzbulonvendinevërtetëqëkapasurnë

familjedhevlerësiminqëkapasurishoqipërtëdhekyzbulimetrondit.Aiindryshonrrënjësishtjetënesajdhekuptiminpërvlerënevetvetes.

Ushtrimi 2.Nxënësitdotëpunojnëmeteknikën“Ditari dypjesësh”.

Titulli Gjiniadramatike

Tema Karakteret (personazhet)

Konflikti

Shtëpi kukulle Dramë Temësociale,-marrëdhëniamesnjëçifti

Zbulimiikarakterittënjëri-tjetritpasshumëviteshmartese.

Nora-Helmer

Fjalët e personazhit

Tidhebabaijenifajtorëpërparameje....

Noraebutëdhedelikatefillontëngurtësohet,tëtregohetefortëpërtaçuarbisedënderinëfund,tëshprehëmendiminesaj,atëqëkakuptuarngakjosituatëdhetëzbulojëfaktinegruas,femrësnëdorëtëburrit,qëekanëbërëtëndihetsikukullnështëpidhetëvarurqoftëmaterialisht,qoftëshpirtërisht.

Komenti i nxënësit

197


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Shtëpia e kukullës (oraII)

Ushtrimi 3.TefiguraeHelmeritshohimnjëmashkullqëequanvetenburrë“tësakrificës”,sepseikakrijuarNorësnjëjetëpatelashe.

HelmerimeegoizminetijshihetnëraportmeNorën,siburrëisajdhesimashkull(mendësiamaskiliste).Aiështëavokat,nëtënjëjtënkohëmbrojtësikëtijmoralitëdyfishtë.Mungesaevlerësimitpërmendiminefemrës.

Ushtrimi 4.Dotëorganizohetnëformënediskutimit.Gjatëdiskutimittëshmangenpërsëritjetdhetëshkruhennëtabelëçfarëebënaktualekëtëdramë.

Hapi I. NxënësitdotëpërshkruajnëkarakterineNorësdhetëHelmeritnëçastetëndryshmetëfragmentit.Klasandahetnëgrupedheseciligruppunonme:

GrupiI:faqen155.GrupiII:faqen156.GrupiIII:faqen157.Kjodetyrërealizohetmehartënsemantiketëpersonazheve,tëcilënmësuesie

paraqetnëtabelë.

Pasiçdogrupparaqetpunënetij,shkruhennëdërrasëtiparetkryesoretëtëdypersonazheve.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësvepjesëmarrës.

Detyrë shtëpie:Dukepërshkruarpersonazhetarsyetonidheargumentoni:Çfarëebënaktualekëtëdramë?

Fragmenti Përshkrimi i personazhit

esigurtë,zbulontëvërtetën,ezhgënjyerUlu. Biseda do të jetë e gjatë...

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•TëparaqesëgrafikishtkahunngabëhetndryshimipërNorëndheTorvaldin.•Tëzbulojëveçoritëedramësnëfragmentinedhënë.•Tëbëjëdalliminndërmjetheroittragjikdheatijdramatik.

Mjetet e mësimit: teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabela,shkumësamengjyrë,fletëformatimengjyrë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Oraemësimitfillonmeleximinedetyrëssështëpisëdhevlerësiminesaj

nganxënësitpërpunënenjëri-tjetrit.Dotëlexohendisapunimetënxënësve.Kjodetyrëdotëshërbejësinjërikujtim,parapërgatitjepërpërshkriminepersonazhevedhekahunezhvillimittëtyre.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies: Përshkrim,grafikuipersonazhit,diagramiiVenit.

198

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Ushtrimi 4.

Torvaldi:Njëavokatqëpërkëdhelëmbëlgruan,kukullënetijtështëpisë,kur

merrveshseemridhekarrieraetijporrezikohen,ështëgatitëmohojëtëshoqen.Kurekuptonseështëjashtërrezikutemridhekarrieraetij,kërkontëharrojë,tahedhëpaskrahëvekëtëngjarjedhetëvazhdojënormalishtmarrëdhënienfamiljare,tëqetëeplotledhe,sikurtëkishteparënjëëndërrtëkeqe.Tekypersonazhdallojmënjëmoralhipokrit.

Nora:Njëgruaerrethuarngapërkëdheljetdheëmbëlsiaeburravetëjetëssë

saj,babaitdhebashkëshortit.Dramanëjetënesajizbulohetmekonfliktineparëqëilind.Papritur,ajoshikonvetennëraportmetëshoqindhendihetezhgënjyer.Përnjëçastkuptonseparashumëdetyravesibashkëshorteesinënë,kanjëdetyrëmëtërëndësishme:tënjohëveten.

Tekypersonazhmishërohetpërpjekaegruaspërtëfituarpersonalitetinesajnëfamilje,kundërmoralittëkohës.Ajoështëpërgatiturpërtëpërballuarkundërshtimetdhegjykimetqëdot’ibëhenngarrethiisajshoqëror,porajoekandërmarrëevetëdijshmerrugënesëdrejtëstëmendimitdheveprimit.Gruajaështëqenienjerëzore,asmëshumëeasmëpakseburri,prandajkatëdrejtëtëmendojëetëveprojë, tëpërballojëmezotësisituatadheproblemeqëdotëndodhinnëjetënesaj.

NxënësitdotëbëjnëinterpretimindhepërshkrimineNorës,dukeumbështeturnëparagrafë.Mundtëparaqitengrafikisht.

Hapi II.Nxënësitdotëzbulojnëveçoritëedramës,dukeumbështeturnëfragment.Mësuesi/japaraqetnëtabelëpemën e meditimit,nxënësitdotëpunojnënëçiftdheçdoveçoritëdramëstëshkruarnëfletëmengjyradotangjisinnëtabelë.

marrje e vendimit ndërgjegjësim për ndryshim ngurtësim konfliktiNora Jetë e qetë

Konflikti, pika kulmore

Torvald zgjidhja e konfliktitJetë e qetë

rënia e Torvaldit

konfliktiheroiidramëstema

199


juha shqipe 9”

Hapi III.Nxënësitdotëpunojnëmeteknikën“Diagram i Venit”.Vështrimkrahasuesmidisheroittragjikdheatijtëdramës.

Nxënësitdotëpunojnënëfletore,mësuesi/jadopërzgjedhënxënëspërtëbërëkrahasimin.

Nëfund,bëhetvlerësimiinxënësve.

HeroidramatikHeroitragjik

- Hero me dobësi njerëzore.- Dilemat e tij lidhen me çështje

të moralit shoqëror.- Lufton për individualitetin e

vet.- Përfaqësues i një rrethi të

gjerë shoqëror.- Zakonisht shkruhet në prozë.

-Heroi është i pafajshëm.-Vuan një faj të të tjerëve.

-Dilemat e tij lidhen me çështje të mëdha, si: detyra ndaj atdheut, mbrojtja e ligjeve, misionin ndaj

njerëzimit etj.-Është përfaqësues i klasave të larta shoqërore: mbret, princ etj.

ose i hyjnive.- Është karakter i lartë.

-Zakonisht vdes në fund.-Zakonisht shkruhet në vargje.

- Janë tekste dramatike. - I takojnë artit të fjalës.

- Zakonisht vihen në skenë. - Kanë strukturë të njëjtë.

shkruhen në akte e skena.- Përdoret dialogu,

monologu dhe didaskalitë.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërata e drejtë dhe e zhdrejtë

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëformojëpërkufiziminpërligjëratënedrejtë.•Tëdallojëpjesënlajmëruesengapjesapërmendësenëligjëratënedrejtë.•Tëpërdorëshenjatepikësimitnëligjëratënedrejtë.


Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemanëtabelë.Hapenlibratnëfaqen278.LexoheTngamësuesi/

jatekstinëfillimtëfaqes278.Udhëzohennxënësittëshikojnëndryshiminndërmjetfjalive.Diskutohendheargumentohenndryshimetndërmjetfjalive.

Mësuesi/jasqaronsenëtekstinemësipërmfjalëtefolësitshkruhennëdymënyra:1. Futenmidisthonjëzave:“Është tri mijë kilometra i gjatë...”2. Parafjalëvetëfolësitvihetvizë:- Si kështu, u habit mësuesja.Nëtëdyjarastetështëpërdorurligjërataedrejtë.Shkruhetnëtabelëpërkufizimi:


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëedrejtuar,punëdyshe,punëepavarur.

200

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Sqarohetseligjërataedrejtëpërbëhetngadypjesë,tëcilatdallohenqartënganjëra-tjetra.

a) Pjesa lajmëruese-qënjoftonlexuesinosedëgjuesinpëratëqëthuhetngadikushdhe,njëherazi,tregonseekujtështëthënia.P.sh.,Të gjithë pëshpëritnin.

b) Pjesa përmendëse-qëpërmbanfjalëteriprodhuaratëfolësit.Shpjegohetedhepikësiminëligjëratënedrejtë.

Hapi II. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1dhe2nëfaqen280.Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshme,qëupërfshinënëdiskutimdhedhanëpërgjigjetësakta.

Hapi II. Punë dyshe. Ushtrimet 3dhe4nëfaqen280.Kontrollohetevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrimi 5nëfaqen280.Kontrollohetevlerësohetpunaepavarur.

Bëhetpërmbledhjadhevlerësimi iorëssëmësimit,dukeudrejtuarnxënësveedhekëtopyetje:

- Ç’është ligjërata e drejtë?- Nga sa pjesë përbëhet ajo?- Përse shërben pjesa lajmëruese?- Çfarë përmban pjesa përmendëse?- Ku përdoret ligjërata e drejtë?- Nga varet pikësimi në ligjëratën e drejtë?

Nxënësitupërgjigjenpyetjevedheilustrojnëmeshembuj.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi6nëfaqen280.

Ligjërata e drejtë ështëriprodhimimepërpikërienënjëformëtëpandryshuarifjalëvetënjëtjetrioseifjalëvetëvetëfolësit.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërata e zhdrejtë.

Kthimi i ligjëratës së drejtë në ligjëratë të zhdrejtëVështirësia:NiveliIV

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëformulojëpërkufizimineligjëratëssëzhdrejtë.•Tëargumentojëndryshimetqëndodhinkurnjëligjëratëedrejtëkthehetnëtëzhdrejtë.•Tëdallojëligjëratatedrejtadhetëzhdrejtanënjëtekst.•Tëndërtojëtekstemeligjëratatëdrejtaetëzhdrejta.Tëpërdorëdrejtshenjate

pikësimit.


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimeargumentim,punëedrejtuar,punëdyshe,shkrimilirë.

201


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemaemësimitnëtabelë.Shkruhennëtabelëedhekëtodyfjali:-Nënathaegëzuar: “Më pëlqen shumë sjellja jote, o bir”.- Nëna i tha e gëzuar të birit se i pëlqente shumë sjellja e tij.

Nxitennxënësiteniveleve tëndryshme tëvërejnëndryshimetmidiskëtyredyfjalive.Ngadiskutimetdheargumentimetenxënësvearrihetnëkëtëpërfundim:

Nëfjalinëeparëkemitëbëjmëmenjëligjëratë të drejtë,ndërsanëfjalinëedytëkemitëbëjmëmënjëligjëratë të zhdrejtë.

Shkruhetnëtabelëpërkufizimi:

Ligjërata e zhdrejtëështëriprodhimiifjalëvetënjëtjetrioseifjalëvetonamendryshimenëformë.

Shpjegohentëgjithandryshimetqëndodhinkurligjërataedrejtëkthehetnëligjëratëtëzhdrejtë.Çdondryshimilustrohetmëshembuj.Shembujtshkruhennëtabelë.

Hapi II. Punë e drejtuar.Ndahetklasanëdygrupe. GrupiI-ijepetushtrimi 1nëfaqen282, GrupiII -ijepetushtrimi 2ponëatëfaqe.

Vlerësohennxënësitqëupërfshinëmëshumënëdiskutimdhedhanëpërgjigjetësakta.

Hapi III. Punë dyshe.Ndahetklasanëdygrupe. GrupiI-ijepetushtrimi 3, GrupiII -ijepetushtrimi 4.Kontrollohetpunaenxënësve.Vlerësohendynxënëspërçdogrup.Bëhetpërmbledhjadhevlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë.Ushtrimi5nëfaqen282dheushtrimengaFletorjae punës,f.54.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - SintaksëTema: Ligjërimet në gjuhën shqipe

Vështirësia:NiveliIVObjektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëkrijojënjëpërfytyrimtëdrejtëpërsisteminstilistiktëshqipes.•Tëdallojëligjërimetnëgjuhënshqipe.•Tëdallojëkarakteristikatmëtëqenësishmetëçdoligjëriminëgjuhënshqipe.•Tëndërtojëtekste,qëupërkasinligjërimittëshkujdesur,bisedordhelibror.•TëparaqesënëdiagramineVenittëpërbashkëtatdhedallimetndërmjetligjërimit

tëshkujdesurdheatijbisedor.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra,bojëra,letërebardhëA4.

Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimdhediskutim,punënëgrupe,punëedrejtuar,DiagramiiVenit,shkrimilirë.

202

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip


Hapi I.Njihennxënësitmetemën.Shkruhettemanëtabelë.Rikujtohenbashkëmenxënësitnjohuritëpërllojeteligjërimeve,qëkanëmësuarnëklasënetetë.Plotësohetskemaemëposhtme:

Ligjërimi

ishkujdesur bisedor libror

Sëbashkumenxënësitnxirrenkarakteristikatekëtyreligjërimevedheshkruhendisaprejtyrenëdërrasë,sidhefjalëeshprehje,qëpërdorenpërçdoligjërim.PërligjëriminbisedordiskutohettekstiiDritëroAgollit.

Hapi II. Punë në grupe. Ushtrimi 1nëfaqen285.ParaqitennëdiagramineVenittëpërbashkëtatdhedallimetndërmjetligjërimittëshkujdesurdheatijbisedor.

Epërdoringrupetë:-krahinavetëndryshme

-profesionevetëndryshme.

-Përdoretnëbisedatëlira.-Ështëmëafërgjuhës

standarde.

LigjërimibisedorLigjërimiishkujdesur

Kanëlëkundjenëzbatiminenormës.

Kontrolloheteplotësohetpunaenxënësvenëtabelë.BëhetdiagramiiVenitngamësuesi/ja.

Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2, 3dhe4 nëfaqen285.Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshmeqëuaktivizuanmëshumëdhedhanë

përgjigjemëtësakta.

Hapi IV. Punë në grupe katërshe.Shkrim i lirë.IjepetçdogrupingadyfletatëbardhaA4.Njëritgrupijepetdetyrëtëshkruajënjëtekst,qëipërshtatetligjërimittëshkujdesur,ndërsagrupittjetërijepetdetyrëpërligjëriminbisedor.Grupevetëtjeraujepetdetyrëtëshkruajnënjëtekst,qëtëketëkarakteristikateligjërimitlibror.

Diskutohenevlerësohentekstetehartuaranganxënësit.Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimimenotë.

Detyrë shtëpie:Ushtrimet5dhe6nëfaqen285.

203


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëtekstetqëupërkasinstilevetëndryshme.•Tëdallojëmjetetgjuhësoremevlerëstilistiketëpranishmenëtëgjithastiletegjuhës.•Tëndërtojëtekstesipasstilevetëgjuhës.

Materiali dhe mjetet mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,tekstetëshkurtratëstilevetëndryshme,gazetatëndryshme.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Shkruhettemaemësimitnëtabelë.Rikujtohensëbashkumenxënësit:- Cilat janë stilet e gjuhës standarde shqipe?- Kush do të na thotë disa karakteristika të tyre?Hapenlibratnëfaqen286.Udhëzohennxënësittëlexojnëmevëmendjetekstet

edhëna.Kërkohettëgjejnëndryshimetqëkanëndërmjettyre.Përcaktohenstiletsipaskarakteristikave.

Shkruhennëtabelëndryshimetthemeloretëkëtyreteksteve,qëupërkasinstilevetëndryshme:

a)Kanëpërmbajtjetëndryshme.b)Kanëshprehigjuhësoretëveçanta.c) Lidhenmefushatëndryshmetëveprimtarisënjerëzore.Shpjegohen,duketërhequredhemendimetenxënësve,veçoritëestilitshkencor-

teknik, juridiko-administrativ, politiko-shoqëror dhe letrar-artistik.

Hapi II. Punë në grupe.Ndahennxënësitnëkatërgrupe.Çdogrupiijepetdetyrëtëgjejëosetëhartojënjëtekst,qët’ipërkasënjëritprejstileve.Lexohenediskutohentekstetesecilitgrup.

Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimi 1nëfaqen288.ParaqitennëdiagramineVenittëpërbashkëtatdhedallimetndërmjet:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - Kulturë gjuheTema: Stilet e gjuhës


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,diskutimdheargumentim,punënëgrupe,punëedrejtuar,diagramiiVenit,shkrimilirë.

a.stilittekniko-shkencordhestilitpolitiko-shoqëror

Stilitekniko-shkencor Stilipolitiko-shoqëror

a)Stilitletrar-artistikdhestilitjuridiko-administrativ

Stililetrar-artistik Stilijuridiko-adminitrativ

TEKSTI PËRSHKRUES

204

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:• Tëlexojëpërtëidentifikuarpërshkriminevenditnëteksteletrare.• Tëdallojëfjalëtkyçqëkrijojnënjëimazhtëqartëtëvenditqëpërshkruhet.• Tëkomentojëpërfytyriminqëikrijohet.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,tabelë,shkumësa,lapsamengjyrë.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,tëcilëneshkruannë

tabelë.Informonnxënësitseç’duhetkuptuarmetekstpërshkrues,dukeplotësuarkllasterinsëbashkumenxënësit.

Hapi IV. Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës sëmësimit, dukeu drejtuarnxënësveedhekëtopyetje:

- Cilat janë stile të shqipes standarde?- Cilat janë karakteristikat e tyre?

Detyrë shtëpie:Ushtrimi2nëfaqen288.

Rubrika: Të lexuaritTema: Fshati përmes kodrinave K.Trebeshina

O Shqipëri Xh.Bajron

TEKSTI PËRSHKRUES

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Kllaster,stuhimendimesh,lexim.

Hapi II. Nxënësitlexojnëfragmentinedhënënëtekst.Gjatëleximitnënvizojnëdetajedhefjalëkyçqëshërbejnëpërtëpërshkruarvendindheplotësojnëtabelën.

letrare joletrareTëpërshkruashcilësiekarakteristika

teksti përshkrues

lloji

kuptimi qëllimi

gjuha

vend

objekt

qenietëgjallë

dukuri

përshkrimobjektiv

përshkrimsubjektiv

mbizotërojnëmbiemratqëtregojnë:formë,ngjyrë,aromë,tingull

Kohëtefoljeve,zakonishtetashmja,

epakryera

205


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëkrijojënjëpërfytyrimhistorikpërshqipeneshkruar.•Tënjohëdokumenteteparatëshkruaranëgjuhënshqipe.•Tëdallojëdisakarakteristikathemeloretë“Mesharit”,tëGjonBuzukut.•Tëargumentojëpseshqipjaështëdokumentuarvonë.

Materiali dhe mjetet mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,“Meshari”iGjonBuzukut.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihen nxënësitme temën.Shkruhet tema në tabelë.U shpjegohen

nxënësvenjohuritëpërgjuhënshqipesinjëndërgjuhëtmëtëvjetratëBallkanit.Shkruhennëdërrasëdokumenteteparatëshqipessëshkruar:1. Formulaepagëzimit(1462).2. FjalorthiiArnoldvonHarfit(1497).3. UngjilliiPashkëveosePerikopejaeUngjillit(shek.XV).

Hapi I. Punë e drejtuar. Ushtrimet 1, 2dhe3nëfaqen291.Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshmepërshkallëneaktivizimit.Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimi.

Detyrë shtëpie:Shkrimilirë,sipaskërkesavetëushtrimit4nëfaqen291.

Nxënësitlihentëlirëtëbëjnëkomentetetyrepërpërfytyriminqëkrijojnë.Nëvendtëkomentitmeshkrim,mundtabëjnëedhemevizatim.

Nxënësitpunojnënëfletorete tyreapofletë formatipër tëprezantuarpunën.Mësuesi/jadëgjondisapunimetënxënësve,bëndhevlerësiminpërto.

Hapi III. LexojnëfragmentinO Shqipëri dhepunojnënëmënyrëtëpavarur.Dotëpunohetmetënjëjtatkërkesaqëupunuamefragmentin“Fshati midis kodrinave”.Mësuesi/japërzgjedhnxënësitqëtëjapinpërgjigjetdhekomentetetyre.

Nëfundtëorëssëmësimitbëhetvlerësimiinxënësve.

Objekti i përshkrimit

Fjalët kyç Çfarë mbizotëron në përshkrim

Përfytyrimi që ju krijohet

Fshati një fshat,as imadheas ivogël,sigjithëfshatrat,njëfshat që quhet ..., shtatëkodrina,formëelipsi,shtatëmëhallë, kullë e rrëzuar,mekamiishenjtë,mbaheshindora-dorëz,qëngakohëtevjetra.

emra,mbiemra,folje

imazhiiqartë

Rubrika: Njohuri gjuhësore - Kulturë gjuheTema: Historia e shqipes së shkruar


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimeargumentim,punëedrejtuar,shkrimilirë.

206

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëformëndhepërmbajtjenefjalës.•Tëdallojëfjalënnganjësitëetjeratëgjuhës.•Tëargumentojëveçoritëdhevleratefjalës.•Tëdallojëveçoritëeleksikut,sinjëngarrafshetegjuhës.

Materiali dhe mjetet mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,“Leksikologjia e gjuhës shqipe”(JaniThomai),letërebardhëA4,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Njihennxënësitmetemën.Mësuesi/jaeshkruannëtabelë.Rikujtohensë

bashkumënxënësit:- Cilat janë klasat e fjalëve në gjuhën shqipe?- Ç’ ndryshim ka ndërmjet fjalëve të mëvetësishme dhe të pamëvetësishme? Jepni

disa shembuj.- Çfarë ndryshimi ka ndërmjet fjalëve kuptimplota dhe jokuptimplota? Jepni disa

shembuj.

Hapi II. Punë dyshe.Hapenlibratnëfaqen292.Udhëzohennxënësittëgjejnëpër çdo klasë fjalësh nga dy shembuj. I shkruajnë ato në fleta të bardhaA4.Ukërkohet nxënësve të thonëe të argumentojnënë janë të ndryshueshmeapo tëpandryshueshme.

Mësuesi/jaushpjegonnxënësveformëndhepërmbajtjenefjalëve.Përmbajtjendheformënefjalëseparaqitinnëskemënemëposhtme:

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Fjala si njësi leksikore në gjuhën shqipe


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,komenteargumentim,punëdyshe,punëedrejtuar.

- leksikore: kuptimiosekuptimetqëkafjalanëfjalor.

Përmbajtja:

- gramatikore:

a)kuptimiakuptimetgramatikore(gjini,numër,rasë,trajtëetj.)b) funksionetgramatikoretëfjalës(kryefjalë,kallëzues,kundrinoretj.)

- fonetike:

Forma:

- gramatikore:

a) tingujt/a//r//i/b) theksi

a)mbaresa,qëshënonkuptimetgramatikore

b)ndërtimiifjalës:

-rrënja-temafjalëformuese-parashtesa-prapashtesa

207


juha shqipe 9”

Shpjegohenveçoritëdhevleratefjalëve.Ushpjegohennxënësvenjohuritëpërfjalëndheleksikunegjuhësshqipe.Sqarondhekuptiminekëtyrefjalëve:

Arëz: tokë,arëkupunohejeprodhohejngabrigada tëveçantabujqësore,nëpragtëviteve’90-të.P.sh.,Tufëzat(tufatebagëtive)dhearëzatushtuannëpragtëviteve’90-të.

I internuar:idënuardukeedërguarnënjëvendtëcaktuarpërnjëkohëtëcaktuar,papasurtëdrejtëtëlargohetprejandej.

Ankand:shitjeenjëpasurieoseenjësendibotërisht,dukeiadhënëatijqëpranontablejëmeçmimtëlartë.

Kambial:dokumentfinanciarqëdetyrondikëtëshlyejëbrendanjëafatitëcaktuarnjëshumëparashtëmarrahuaoseqëduhettëpaguajëpërmallratëbleramekredi;dokumentdetyrimi.

Kambizëm:ndërrimvalutesipasnjëkursitëcaktuar.

Hapi III. Punë në grupe.Ushtrimet 1, 2dhe4 nëfaqen295. GrupitI-ijepetushtrimi 1, GrupitII–ijepetushtrimi 2, GrupitIII–ijepetushtrimi 4.

Kontrollohetdhevlerësohetpunaenxënësve.

Hapi IV. Punë e drejtuar. Ushtrimet 3dhe4nëfaqen295.Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshmepërshkallëneaktivizimitdhesaktësinë

epërgjigjeve.Bëhetpërmbledhjaeorëssëmësimitdhevlerësimit.

Detyrë shtëpie:Ushtrimi5nëfaqen295.Kyushtrimzgjidhetkështu:

punon akoma – punon endelëndë aktive – lëndë vepruesenevojë aktuale – nevojë e ditësçështje akute – çështje e mprehtëambienti rrethues – mjedisi rrethuesmasë amorfe – masë e patrajtëi bëra apel – i bëra thirrjekrijon avantazh – krijon epërsi

akt i guximshëm – veprim i guximshëmaktivitet jashtë klase – veprimtari jashtë klaseakumuloj para – grumbulloj paraaleancë malesh – besëlidhje maleshjam ambientuar – jam mësuarangazhohem para klasës – zotohem para klasësaplikoj rregulloren – zbatoj rregullorenloja u balancua – loja u baraspeshua

208

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Të mësojmë për të gjykuar

TEKSTI ARGUMENTUES

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuaresenësillojtëtekstitargumentues.•Tëdallojëelementetetekstitargumentuesdukeelidhurmetekstin.


Zhvillimi i mësimitHapi I.Mësuesi/jaiinformonnxënësitpërtemëneretëmësimitdherubrikënqëdo

tëpunojnë(tekstargumentues).Udhëzonnxënësittëlexojnëinformacioninnëheshtje,mëpas,dot’upërgjigjenpyetjeve,tëcilatmësuesiishkruannëtabelëapoikashkruarnëtabakëtëmëdhenjtëbardhëpërefektkohe.Iudrejtohennxënësvepyetjet:

- Ç’është teksti argumentues?- Mbi ç’bazë ndërtohet?- Cili është qëllimi i tekstit argumentues?

Përgjigjetesaktamësuesi/jaishkruanpërkrahpyetjeveoseiplotësonnëpemënemendimit.

Hapi II. NxënësitudhëzohentalexojnëindividualishtfragmentinTë mësojmë për të gjykuar.Mësuesi/jakapërgatiturdisapyetje,nxënësitpërgjigjendotanënvizojnënëtekstmelapsamengjyrë,apomekod.

- Cila është teza që shtron eseisti Montanji?- Cila është antiteza?- Çfarë shembuj përdor? Ose cilat janë të dhënat që përdor?- Cilat janë argumentet që përdor?- Çfarë arsyesh jepen në mbështetje të argumentit?- Cila është teza që rrëzon?- Si e rrëzon një tezë, me çfarë të dhënash?- Cili është përfundimi në mbyllje të tezës së tij?

Nxënësitpunojnëpërrreth20minuta,fillimishtindividualisht,mëpaspunojnënëçift.Atashënojnënëfletorepërgjigjet,tdhënat,faktet,tezën,antitezën.

Hapi III. Mësuesi/japunonsëbashkumenxënësitdukekrahasuarpërgjigjetetyremeskedënnëtekst.

Skeda:Teza:Antiteza:Argumentet:Rrëzimi:Përfundimi:

Bënvlerësiminenxënësvedhetëorëssëmësimit.

Teknika dhe metoda të mësimdhënies:Leximiidetajuar,kllaster,metodaehulumtimit,diskutim.

209


juha shqipe 9”

Rubrika: Të lexuaritTema: Letra e Skënderbeut (Apologji)

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëlexojëpërtëidentifikuarletrënargumentuese.•Tëkomentojëfragmentetpërtënxjerrëveçoritëeshkrimitargumentues.•Tëanalizojëgërshetimineshkrimittëargumentimitshkencormeatëletrar.•Tëplotësojëskedëneletrësargumentuese.

Teknika dhe metoda e mësimdhënies:Metodaehulumtimit,ditaridypjesësh,punëmeshkrim,punëmegrupe,punëepavarur.

Zhvillimi mësimit

Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit.Informonnxënësitpërautorindhevlerësimetpërtë.Mësues/jashkruannëtabelëpyetjet,tëcilavedot’upërgjigjennxënësitpasnjëleximitëheshturindividual.

- Cili është qëllimi që Frank Bardhi ka shkruar këtë apologji? - Cila është teza që shtron autori? - Pse është i zemëruar princi i huaj me Skënderbeun, pse i fyen shqiptarët? - Gjeni argumentet e Skënderbeut për lidhjet etnike që nga Pirroja e më vonë. - Cili është përfundimi i letrës?Nxënësitnënvizojnënëtekstdetajetdhefjalitëqëdot`ushërbejnësipërgjigje:Përgjigjet:1.QënëfillimautorikaprezantuarorigjinëneSkënderbeut.Aindihetidetyruartë

shtrojëtezënetijpërorigjinëneSkënderbeut,kyështëdheqëllimi.2.Tezaqështronautori:Tëparëttanëjanëepirotasit.3.PrinciiTarantos,JanAntoni,ështëizemëruarmeSkënderbeun,sepseaipo

ndihmonnëluftëFerdinandin,mbretineSicilisë.4.ArgumenteteSkënderbeutpërlidhjetetnikeqëngaPirrojaemëvonë:–Tëparëttanëkanëqenëepirotas,ngaatakadalëedhePirrojaifamshëm.–Shprehja:Në thënç se Shqipëria është pjesë e Maqedonisë,nëvetveteshprehnjë

mospranimngaanaeSkënderbeut,pongaanatjetërështëedhenjëkundërtezë,ngrelartvirtyteteluftëtarëveshqiptarë,atëherë të parët tanë i njeh më shumë fi snikë.

5.Përfundimi:Duroje lavdinë që do të kem nga Zoti, ..., për veprën e shkëlqyer që unë mendova dhe ndërmora.

Përmësuesin.Aleksandri i Madh (356-323 paraK.)-mbreti iMaqedonisë gjatë

periudhës së viteve336-323paraK. Ishte i biri i Filipit II,mbretit tëMaqedonisë dheOlimpias, bijë embretit Neoptolom, të një fisi ilirepirot.

MaqedoniaështërajonhistorikigadishullittëBallkanit,indarëmidisMaqedonisë,BullgarisëdheGreqisë.Ibanuarqënëparahistori.Edhesotatybanojnëshqiptarëautoktonëqyshnëperiudhatparahistorike.

210

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Pirro i Epirit (319-272parak.) -mbret iEpirit (307–302dhe297

–292paraK.).Ubëmbretqënëmoshën12-vjeçare.Ështënjëngapersonalitetetmëtëmëdhenjtëbotësantike,strategushtarakifamshëmiEpirit.FamiljaetijmbretërorerridhtengafisiiliriMolosëve.EforcoidheezmadhoishtetineEpiritsikurrëndonjëherë.PasideshitëzgjerojëmbretërinëdrejtMaqedonisë,dhepërcakohëubëmbretityre,iukthyeItalisësëjugut.NëbetejënedytënëAskoli,tëPuljasmë279paraK.Aiefitoibetejën,pomeshumëhumbje.Qëkëtuekazanafillënthënia“sifitorjaPirros”,fitoremeshumëhumbje.

Ferdinandi II, i Hekurti (rreth 1431-1494).Mbreti i Sicilisë,mik iSkënderbeut.

Hapi II. Kalohetterubrika“Ushtrohuni”.

Ushtrimi 3.NxënësitmeteknikënDitari dypjesëshdotëanalizojnë ironinënëfragment.

Ushtrimi 4. - Si i portretizon autori luftëtarët e huaj përmes fjalëve të Skënderbeut? Tarantinëtequllosur,tëlindurvetëmpërtëzënëcironka.Nëportretizimineushtarëvenxënësitduhettëshfrytëzojnëkontrastin.-Tarantinët-Çfarë burrërie e re ka dalë në dritë?-Tëlindurpërtëzënëcironka:nëkontrastmeshqiptarët,qëprinciiquaninme

përbuzjebagëti.Portretizimiityreduhetbërëmedetajengafragmenti.Nxënësitnxitentëpunojnë

individualishtpërtëshfaqurqëndriminetyre.Mësuesi/jadëgjonkatërnxënësdhevlerësonpunimetetyre.

Ushtrimi 5. Punë me grupe.GrupiI -Nxënësitdotëgjejnënëtekstargumentinshkencor.GrupiII-Nxënësitdotëgjejnënëtekstargumentinletrar.Nëpërfundim,seciligrupshkruanargumentetnëtabakëtëmëdhenjletre.

Përgjigjetemundshme:GrupiI-Argumenteshkencor:faktehistorike,si:fl ota aragonasve ka përshkuar detin Egje, ka shkretuar krahinat turke...Troja po mbrohet me armë të aragonasve etj.

GrupiII: S’kam mundur të më zërë syri ndonjë parzmore, dhe as që kam njohur fytyrën e ndonjërit, përveç atyre, që kam shtënë në pranga..., ndoshta ndonjë yll i ri ka aguar ndërmjet galëve që ti i adhuron... etj.

Nxënësitdotëanalizojnëgërshetimineargumentimeve.

Prej atyre kanë lindur njerëz, që ti i quan bagëti. Nëse ne jemi bagëti, atëherë pse ju, njerëz, ua mbathni përpara bagëtive?


211


juha shqipe 9”

Përkëtëmësuesi/janxitdiskutimin.- A mund të rikujtojnë dhe njëherë tezën e shtruar nga autori?- A mund të rikujtojnë argumentet, provat bindëse, faktet?- Cila është antiteza? Si rrëzohet ajo?- Cilat janë argumentet?- Si mbyllet? Cili është përfundimi?Nxënësitnxitentëshprehenlirshëm.Mësuesi/jamundtëndërhyjëpërtëndihmuar

nëseështëenevojshme.Ushtrimi 6.Secilinxënësdotëplotësojëskedënetekstitargumentues.

SkedaTeza:OrigjinaeSkënderbeutdheshqiptarëve.Antiteza:Përbuzjaefisittëshqiptarëve(Naquakebagëti).Argumentet:Tëparëttanëkanëqenëepirotas...ngaatakadalëPirrojai

falshëm.PirrojapushtojëgarantondheshumëvendetëItalisë.Shqiptarëtjanëburrakryetrima...Rrëzimi:- Ështëprovuarnëseshqiptarëtapoapuljanëtkanëqenëkafshë.(ironik,

shqiptarëtikanëparëmeparzmore,d.t.th.janëluftëtarë).-Unës’kërkojatdheuntënd,kurmëmjaftoniimi

Përfundimi:DurojelavdinëqëdotakemngaZoti,përveprëneshkëlqyerqëmendovadhendërmoramegjithëfuqitëemia.

Nëfundtëorëssëmësimit,mësuesirikthehetteparathëniaeFrankBardhiticiliejepshumëqartëqëlliminenjëshkrimiargumentues,konkretishtapologjinë,dukebërëpjesëmarrësmeargumentetetijedhelexuesin,tëcilitidrejtohet.

Vlerësonpunënenxënësve,argumentetetyre,diskutimetdheinteresinqëtreguanpërzbërthimineelementevetëtekstitargumentues.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëformulojëpërkufiziminekuptimitleksikortëfjalës.•Tëdallojërrafshetekuptimitleksikor.•Tëdallojëkuptiminleksikorngakuptimigramatikor.•Tëdallojëtreguesiterealiesdhetëpërkufizojënjëkuptimtënjëfjale.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,shkumësamengjyra,“Fjalor i gjuhës së sotme shqipe”.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Kuptimi leksikor i fjalës (oraI)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegimediskutim,punëedrejtuar.

212

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip


Hapi I.Njihennxënësitmetemën,ecilashënohetnëdërrasëtëzezëngamësuesi/ja.Shkruhetnëtabelëteksti,qëndodhetnëfillimtëfaqes296.Fjalët,qënëtekstjanëmëtëzeza,nëtabelëshkruhenmeshkumësamengjyra.

Lexohettekstinganjënxënësqëlexonbukur.Nxitennxënësittëdiskutojnëpërtëpërcaktuartipatekuptimeveleksikoretëfjalëvetëtheksuara.

Diskutohetmenxënësit:- Kur themi se një fjale ia dimë ose jo kuptimin leksikor?Sqarohetdukeeshkruarnëtabelëkuptiminleksikortëfjalësrrobull dhe prekatar:Rrobull~llim.sh.~j,~jtbot.Druhaloripyjevemalore,ingjashëmmepishëne

zezëmelëndëtëfortëetëepshme,ecilapërdoretpërfuçi,bucela,ndërtimetj;pishëmali.Rrobull i kuq. Rrobull i bardhë molikë.

Prekatar,emb.1.Qëditësilletmetëtjerët,disit’iathotëdikujtnjëgjë,katakt.Është prekatar i madh.

Shkruhetnëtabelëpërkufizimiikuptimitleksikor:

Kuptimileksikorifjalësështëaftësiaqëkaajopërtëshënuarnjërealie.

Shpjegohentrirrafshetekuptimitleksikor: a)Kuptimileksikoripërgjithshëm. b)Kuptimileksikorkategorial. c)Kuptimileksikoriveçantë.Bëhetdallimimidiskuptimitleksikordheatijgramatikor.Me ndihmën e “Fjalori i gjuhës së sotme shqipe”, sqarohetme shembuj si

përkufizohetkuptimiinjëfjale.

Hapi I. Punë e drejtuar.Ushtriminëfaqen298.Vlerësohennxënësitqëupërfshinëmëshumënëplotësiminekërkesavetëushtrimeve,

qëpërdorënmelehtësi“Fjalori i gjuhës shqipe”,dhedhanëpërgjigjetësakta.Bëhetpërmbledhjadhevlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie:UshtrimengaFletorja e punës, f.60

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojërrafshetekuptimitleksikor.•Tëdallojëkuptiminleksikorngaaigramatikor.•Tëpërkufizojëkuptiminenjëfjale.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative,fjalorëtëgjuhësshqipe.

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Kuptimi leksikor i fjalës (oraII)


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmediskutim,punëedrejtuar.

213


juha shqipe 9”

Zhvillimi i mësimitHapi I. Kontrollohendetyrateshtëpisë.Vlerësohendynxënëspërdetyratdukeu

nisurngasaktësiaezgjidhjes,cilësiaeshkrimit,drejtshkrimitdhepikësimit.

Hapi II. Rikujtohennjohuritëemësuaraorëneparëpërkuptiminleksikortëfjalës.Nxënësveudrejtohenkëtopyetje:

- Ç’është kuptimi leksikor i fjalës?- Sa rrafshe ka ai?- Ç’është kuptimi leksikor i përgjithshëm?- Po ai kategorial?- Ç’është kuptimi leksikor i veçantë?- Nga dallohet kuptimi leksikor nga ai gramatikor?

- Si përkufizohet kuptimi i një fjale?

Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2,3,4,5 dhe6 në faqen299.Vlerësohennxënësitqëuaktivizuanmëshumëdhedhanëpërgjigjetësakta.PotëteprojëkohabëhenushtrimengaFletorja e punës.


Detyrë shtëpie:JepetushtrimengaFletorja e punës, f.60-61.

Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Teksti argumentues

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëflasëpërveçoritëetekstitargumentues.•Tëgjejëpjesëtestrukturëssëtekstitargumentues.

Mjetet e mësimit: teksti “Gjuha shqipe 9”,fletore,mjeteshkollore,tabela,shënuesmengjyra,teksteargumentuese.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Mësuesi/jaiinformonnxënësitpërtemëneretëmësimitdherubrikënqë

dopunojnë.Ai/ajoudhëzonnxënësittërikujtojnënjohuritëqëkanëmarrëpërtekstinargumentuesdhekërkonprejtyretëplotësojnëveçoritë.Nëkëtëveprimtaridotëpunohetmeteknikën“Pema e mendimit”.

Metoda dhe teknika mësimore: Pemaemendimit,diskutim,leximidetajuar,punënëgrupe.

përkufizimi apo mbyllja qëllimi të bindë lexuesin për tezën e shtruar

rrëzim argument analizë e çështjes përmes arsyetimit

antitezë opinion duke respektuar dhe mendimet e të tjerëve

gjuhë e gërshetuar prova, fakte në funksion të argumentit

argumentim + letrar propozim - ide tekst joletrar

Tekstargumentues

214

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Nxënësitplotësojnëdhenëfletoretetyre.

Hapi II. Mësuesi/jaudhëzonnxënësittëlexojnënëheshtjematerialinnëfaqen176mbistrukturënetekstitargumentuestëdhënë[përmesfragmentit.

Nxënësitdotëlexojnëvetëmparagrafindukembuluartëdhënatmbipjesëtetekstitdhemelapsshënojnëemërtiminpërçdopjesëdheparagraf.Mëpas,krahasojnëpërgjigjetetyremetëdhënatnëtekst.

Hapi III. Shënojnënëfletoreudhëzimetqëduhenndjekurpërtëshkruarnjëtekstargumentues (kjo veprimtari përfshin një kohë të shkurtër).Mësuesi/ja ndërkohëshpërndannëpërbankanjëeseargumentuesetëfotokopjuar,përtëcilënnxënësitdotëpunojnënëçift.

E dashur nënë

Ti e di që po planifi koj të shkoj në universitet vitin që vjen. E di se do të pëlqente që unë më mirë të rrija në shtëpi dhe të ndiqja ndonjë nga universitetet e vendit, që në të vërtetë janë shumë të mira, por me ketë rast do të doja të provoja të jetoja larg shtëpisë.

Një nga gjërat që do të fi toja nga largimi, do të ishte përgjegjësia më e madhe, çka e di se të pëlqen. Do të kem përgjegjësi të kujdesem për veten, të ha, të fl e sa duhet, të mësoj gjithnjë e më shumë, si dhe të administroj paratë. Kur jam në shtëpi, këto gjëra i lë pas dore, sepse e di që ti do të jesh gjithmonë aty për të më ndihmuar, çka më pëlqen shumë, por që s‛do të më përgatisë të përballem me të ardhmen.

Njohja e miqve të rinj ka qenë gjithmonë e rëndësishme për mua dhe, nëse largohem, do të kem mundësinë të takoj njerëz të rinj. Një nga gjërat që kam vënë re tek ata që studiojnë këtu në universitet, është: ulesh në auditor, profesori mban leksionin, më pas të gjithë largohen pa i thënë asnjë fjalë shokëve të kursit. Mendoja se, në një farë mënyre, largimi të detyron të bësh lidhje të reja. Atje gjen njerëz nga vende të tjera, të cilët nuk njohin njeri. Dikush ka thënë se universiteti është vendi ku takon miqtë e vërtetë të jetës. Edhe pse e dua shumë qytetin tim, mendoj se ka ardhur koha të lëviz drejt një mjedisi të ri. Gjithë jetën time kam jetuar këtu, kurrë s‛kam provuar të jetoj diku tjetër. Ajo çka më pëlqen, është se do të kthehem në shtëpi në pushimet e semestrave dhe në verë. Në këtë mënyrë s‛do të largohem përfundimisht nga qyteti im dhe në të njëjtën kohë, do të provoj të jetoj diku tjetër. Kjo do të më përgatisë për ditën kur do të largohem përgjithmonë. E di se e urren idenë e largimit tim, por është koha që të largohem e të mendoj për të ardhmen. Vajtja në universitet do të më bëjë më të përgjegjshme e më të pavarur. Përvojat e reja sot, do të më përgatitin për të ardhmen.

Nxënësitdotëpërcaktojnëpjesëtetekstitargumentues:1- Problemi:Poplanifikojtëshkojnëuniversitetlargshtëpisë.2- Teza:Largimiimmundtëjetëidobishëmeivlefshëm.

215


juha shqipe 9”

3- Argumentenëfavortëtezës:Përgjegjësiamëemadhe,njohjaemiqvetërinj,dotëpërgatitemkurtëlargohempërgjithmonë.

4- Antiteza:Dotëtëpëlqenteqëunëmëmirëtërrijanështëpi,tëndiqjandonjëngauniversitetetevendit.

5- Argumente në favor të antitezës:Ti do të jesh gjithmonë aty për tëmëndihmuar,çkamëpëlqenshumë.Eurrenidenëelargimittim.

6- Rrëzimiitezës:Ështëkohaqëunëtëlargohemetëmendojtëardhmen.7- Përfundimi:Vajtjanëuniversitetdotëmëbëjëmetëpërgjegjshmeemetë

pavarur.Përvojaterejasot,dotëmëpërgatitinpërtëardhmen.

Lidhëzatqëbashkojnëpjesëtetekstitargumentuesjanëkryesisht:lidhëzat bashkërenditëse kundërshtore,qëndërtojnëraportinekundërshtimit

nganjëargumentnëtjetrin:(universitetetevenditjanëshumëtëmirë,por me këtë rastdotëdojatëprovoja)

lidhëzat nënrenditëse shkakore,qëndërtojnëraportetshkak-pasojë(këtogjërailëpasdore,sepseediqëdotëjeshgjithmonë).

Nxënësitdiskutojnëpërrolinepërdorimittëlidhëzavenëfragmentdukedetajuar.Mjetetqëpërdorenngashkruesi:shprehjeqëtërheqinvëmendjeneduhurtëlexuesit,kërkojnëopinionintëtij:- E di se/ do të pëlqente,- Mendoj se duhet të mendosh për ato që unë do të përfitoj etj.- Mendoj se do të kem mundësinë...shprehjeqëzbusinrolineshkruesit(mendoj se dot kem mundësinë).Pasinxënësitpunojnënëçift,përfaqësuesitegrupeve japinpërgjigjet, tëcilat

mësuesi/jaishkruannëtabelë.

Nëfundtëorëssëmësimitmësuesi/javlerësonnxënësitpjesëmarrësdhepërgjigjetetyre.

Rubrika: Të shkruaritTema: Tekstet e ndryshme argumentuese

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Të dallojë në tekstin argumentues përbërësit e strukturës: hyrjen, zhvillimin,

mbylljen(teza,antiteza,argumentet,rrëzimi,përfundimi)•Tëevidentojëhapatqëduhenndjekurpërshkriminetekstitargumentues.•Tëshkruajëtekstetëndryshmeargumentuese.•Tëvlerësojëtekstinargumentues.

Mjetet e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,fletorepune,tabela,shkumësa.

Zhvillimi mësimitHapi I. Mësuesi/jainformonnxënësitpërrubrikënqëdotëpunojnëdheshkruan

nëtabelëtitullinemësimit:Teksti argumentues. Mësuesi/jazhvillonnjëstuhi mendimeshmbistrukturënetekstitargumentues:

Metoda dhe teknika mësimore:Stuhimendimesh,diskutim,konferencë,punëmeshkrim,shkrimimevetveten.

216

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” -problemi

-teza -argumentetstruktura e tekstit argumentues -antiteza -argumente -rrëzimi -mbyllja,përfundimi

Ukërkonnxënësvetëpunojnëmetekstinargumentues“E dashur nënë”, për të nënvizuaridetë,argumentet,faktet,provat,shembujtdhepjesëtetjeratëstrukturës.Pasinxënësitdiskutojnëpërstrukturënetekstitargumentues,duhettëpërqendrojnëvëmendjente:

-organizmiiideve(ciliështëqëllimi?)-zgjedhjaefjalëve(argumenteteforta)-drejtshkrimiifjalëvedheunitetigramatikorMëpas,mësuesi/jadiskutonmenxënësit.

Hapi II. Mësuesi/jabënpërmbledhjetëasajqëudiskutuadukedrejtuarpyetjen:- Cilat janë hapat që ndjekim për të shkruar një tekst argumentues?1)Njohjameproblemindhe tërheqjaevëmendjessë lexuesitmeshprehjete

gatshme.2)Prezantimiitezësdhedhëniaeargumentevedukeumbështeturnëfaktedhe

shembuj.3)Njohjaeantitezësdheargumentetqëmbrojnëantitezën.4)Përdorimiinjëtonibindësdukepërdorurshprehjeqëulinrolineautorit.5)Nëmbylljetëtekstitjeppërfundiminsiide.Hapateshkrimitshënohennëtabelë.

Ora e dytëNxënësitushtrohenpërtëshkruartekstinargumentues.Mundtëpërdorentematqëjanënëtekstnëfaqen176apotëzgjidhetnjëtemëqë

ështëeprekshmenërealitetinkujetojnëepunojnënxënësit.Atapunojnënëfletoretetyre,nëfundudhëzohentëkontrollojnëpunënmehapatqëjanëshkruarnëtabelë,osemësuesi/jamundtëkrijojënjëpyetësor“Konferencëshkrimimevetveten”dheuashpërndannxënësvenëbankëpërtëkontrolluarpunënetyre.

Ora e tretëPasi nxënësit përfundojnë punë në fletoret e tyre, e lexojnë përpara klasës.

Përzgjedhja e nxënësvemund të bëhet: vullnetarisht, zgjidhen nga shokët osepërzgjedhmësuesi/ja.

Nëfundtëçdopuniminxënësitbëjnëvlerësiminepunës,vërejtjet/sugjerimet.Leximiipunimeveështënëvarësitëkohës.

Mësuesi/jambledhpunëtenxënësvepërtëbërëvlerësiminetyre.

217


juha shqipe 9”

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëdallojëkuptimineparmëngakuptimeteprejardhuratëfjalëve.•Të zbulojë figurëngjuhësorenëprocesin e prejardhjes semantike (metaforë,

sinekdokë,metonimi).•Tëbëjëskematthemeloretëprejardhjeskuptimoretëfjalëvenëgjuhënshqipe.•Tëdallojëkuptiminkonkretdhetëfigurshëmtëfjalëve.

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,tekstealternative“Fjalori i gjuhës së sotme shqipe”,tekstpërfiguratstilistike.

Zhvillimi i mësimitHapi I. Rikujtojmë së bashku.Gjejmëte“Fjalori i gjuhës shqipe” fjalënlagje.Për

këtëfjalëdotëgjejmëtrikuptime:1. Ndarjeadministrativeenjëqytetioseenjëfshati;njerëzitqëbanojnënëkëtë

ndarje.Lagja e sipërme (e poshtme).2. Grup,grumbull,tufë.Një lagje njerëz.3. Anë,palë.Ishte me lagjen tonë.Shpjegohetseçdofjalëkanjëkuptim të parmëmetëcilinkahyrëejetonnë

gjuhë.Kyështëkuptimihistorikfillestarisaj.Kështu,kuptimiiparëifjalëslagje është ndarje,pjesë;ifjalëstryezëështëorendi;ifjalësflori ështëmetaletj.

Prejkuptimitfillestar,mekohë,kanëdalëkuptime të tjera.Jepenshembujdukepërmendurfjalëtgrykë, këmbë, faqe.

Shpjegohenkuptimeterejaleksikore(tëprejardhura),qëlindinngapërdorimiifigurshëmifjalëvedukeumbështetur:

a)Nëngjashmërinëesendevesipasnjëtiparitëjashtëmtëtyre(flokëtë artë,veshiikazanit).

b)Nëafrinënëkohëdhefqinjësinënëvendtësendevetëdukurive,p.sh.,fjaladrekëkakuptiminemesditës,sikohë;dhekuptiminetëngrënitnëkëtëkohë(hadrekë).

Sqarohet nëpërmjet shembujve kuptimi për figurën gjuhësore tëmetaforës,metonimisëdhesinekdokës.

Paraqitennëdërrasëtëzezënënjëtabelëkartonitriskematthemeloretëlidhjevendërmjetkuptimittënjëfjale:

a)skematufëb)skemavargc) skemaepërzier

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Prejardhja e kuptimeve leksikore të fjalëve

në gjuhën shqipe


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,punëepavarur,punëedrejtuar.

218

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Hapi II. Punë e pavarur.Ushtrimi 1nëfaqen300.Kontrollohetevlerësohetpuna

enxënësve.

Hapi III. Punë e drejtuar. Ushtrimet 2dhe3 në faqen300.Njëritgrup i jepetushtrimi2,kursetjetritushtrimi3.

Vlerësohennxënëstetëdygrupet,ataqëishintëaftëtëpërdornin“Fjalori i gjuhës shqipe” dhepërsaktësinëeplotësimittëkërkesavetëushtrimeve.

Bëhetvlerësimiepërmbledhjaeorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie:JepetnjëushtrimngaFletorja e punës.

Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:•Tëpërkufizojëobjektineleksikografisësidegëegjuhësisë,qëmerretmehartimin

efjalorëve.•Tëdallojëtipatefjalorëve:ngamënyrasesijepetpërmbajtjaefjalëve,ngashkalla

epasqyrimittështresavetëleksikutdhengalëndaqëpërmban.•Të dallojë tipat e shpjegimit të fjalëve në gjuhën shqipe (meperifrazim,me

përshkrim,mesinonimiemepërkufizim).

Materiale dhe mjete mësimore:tekstiinxënësit,fjalorëtëndryshëm,shkumësamengjyra.

Zhvillimi i mësimit:

Hapi I. Bashkëbisedohetmenxënësitpërllojetendryshmetëfjalorëve.

Hapi II. Hapen librat në faqen 301.Diskutohen bashkëme nxënësit si janëshpjeguarfjalët.

Ushpjegohetnxënësveseçfarëështëleksikografia.Usqarohennxënësvellojetefjalorëvegjuhësore,ndalohettefjalorëtshpjegues

tëgjuhësshqipe.Nxënësvemundt’utregohendisangakëtafjalorë,qëmerrennëbibliotekëneshkollës.

Usqarohetnxënësvesibëhetshpjegimiikuptimevetëfjalëve: a)meperifrazim b)mepërshkrim c)mepërkufizim d)mesinonimiÇdotipshpjegimiilustrohetmeshembuj.

Hapi III. Punë e drejtuar.Ushtrimet 1, 2, 3dhe6nëfaqen303.Ushtrimi2zgjidhetkështu:- Cili është kuptimi i fjalës informatikë? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)

Rubrika: Njohuri gjuhësore - LeksikologjiTema: Leksikografia dhe fjalorët e shqipes


Metoda dhe teknika mësimore:bisedëekombinuarmeshpjegim,punëedrejtuar.

219


juha shqipe 9”

-Si shkruhet folja përziej në kohën e kryer të thjeshtë? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)-Sa i vjetër është sporti i futbollit? (“Fjalori i termave të sportit” ose “Fjalori enciklopedik”)-A ka jetë në Mars? (“Fjalori enciklopedik” ose “Fjalori i termave të

astronomisë”)-Cilat janë disa nga veçoritë gramatikore të fjalës ftohje? (“Fjalori i gjuhës shqipe”)Vlerësohennxënëstënivelevetëndryshme.Bëhetpërmbledhjaevlerësimiiorëssëmësimit.

Detyrë shtëpie:Ushtrimet4dhe5nëfaqen303.Përushtrimin5në“Fjalori i gjuhës shqipe” (botimivitit2006),jepenkëtopërkufizime

tëfjalëve:I. Kompjuter ~ im.sh.~a,(t).Aparatelektronik,ipajisurmeprogramtëposaçëm

logjistik,qëkryennëmënyrëautomatikeshumëveprimetëndërlikuarainformatike.Ekran kompjuteri, radhit në kompjuter.

II. Lib/ër ~ ri,m.sh.~ra(t)1.Vepërshkencore,mësimore,letrareetj.;mefletëtështypuraetëlidhuranënjëvëllim,pjesëenjëvepretëtillë,vëllim.Libra shkollorë, libri i parë shqip.

2.Njëjës,tërësiaevepravetëshkuaranënjëngafushatedijesetëartit.Letërsi,libër letrar.

3.Fletoreetrashëemekapakëtëfortë,ecilapërdoretpërqëllimetëveçanta.Regjistër,libëriartë-regjistërnderikushënohenemratenjerëzvetëshquar;libëribardhë–përmbledhjedokumentesheshkrimeshzyrtaremetëdhënapërnjëngjarjeoseçështjetërëndësishme.Libri i regjistrit themeltar, libri i të ardhurave financiare.

III. Lulebor/ë, ra,f.sh.~a(t)bot.1.Barishteevendevemalore,meluletëbardha,qëçelinsaposhkrinbora:lulebore.

2.Barishtezbukurueseshumëvjeçare,megjethevezake,memajëtëdhëmbëzuaradhemeluletëgrumbulluarasitop,qëndërrojnëngjyratgjatëlulëzimit.

IV. Dur/oj ~ ova, uar1.Përballojvështirësitë,shqetësimetetj.,pauankuarepauligështuar;ubëjballëkushteve,ndikimeveosengacmimevetëjashtme,mposhtnjëdëshirëanjëkërkesë tëorganizmitqëmëtundonamëmundon;kamdurim,përmbahem:idurojdhembjet(vuajtjet,tëftohtët);s’duroipafolur;vetaIIIubënballëkushteve:ftoiduronedhepërdimër.

2.Mësohemmediçkatëpapëlqyeshmeetj.,dheepranoj;pajtohemmedikëamediçkangaekeqja,nukveprojkundërtij:eduronburrinpërshkaktëfëmijëve.

3.VetaIII(metrajtëtëshkurtërtëpëremritvetor)nukepranon,mezietretanuketretdot;mëbierëndë(ushqimi)etj.,nukeduronstomaku.

4.Mundtështyhetpërmëvonë,pret:duronkjopunë.Durohet,pavetore(zakonishtmetrajtëtëshkurtërpëremërore),s’mëdurohetsatashoh.

220

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojëletrënpersonalengaajozyrtare.•Tëshkruajëletradukerespektuarveçoritëesecilësletër.•TëflasëpërmjetetEkomunikimitnëdistancë,si:faksi,telegrami,e-mail.

Mjete e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,dyletratëgatshme(personaledhezyrtare),telegram,tabela,shkumës,fletore.

Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,rubrikën,temëne

shkruannë tabelë.E fillon temënemësimitme teknikënStuhi mendimesh dukedrejtuarpyetjen:

- Ç’është letra? Mjetkomunikiminëdistancë.

Letra Kemidhënësindhemarrësin. Kanjëregjistërgjuhësor/njëtekst. Llojet:letërzyrtare,personale,miqësoreetj.

Hapi II. Mësuesi/jashpërndannëçdobankënjëfletëformatiA4,nëtëcilënjanëshkruar:njëletërzyrtaredhenjëpersonale.Meteknikën“Diagram i Venit”,nxënësitpunojnë në çift për të bërë një krahasimmidis dy tyre.Pas kohës së punës tëpërcaktuarngamësuesi/janxënësitjapinpërgjigjetetyre,tëcilatmësuesiishkruannëtabelë.

Rubrika: Të dëgjuarit dhe të foluritTema: Tekste të komunikimit në distancë.

Letra, faksi, telegrami, e-mail.

TEKSTET E KOMUNIKIMIT NË DISTANCË

Metoda dhe teknika mësimore:Stuhimendimesh,diagramiVenit,bisedë.

Hapi III. Nxënësitudhëzohentëlexojnëinformacioninedhënënëtekstnëfaqen177,plotësojnënëdiagramnjohuritëemarra.

Hapi IV. Nxënësitdotëshkruajnënëfletoretetyredyletra,njëpersonaledhe

Letrazyrtare Letrapersonale

221


juha shqipe 9”

Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë:•Tëdallojëletrënpersonalengaajozyrtare.•Tëshkruajëletradukerespektuarveçoritëesecilësletër.•TëflasëpërmjetetEkomunikimitnëdistancë,si:faksi,telegrami,e-mail.

Mjete e mësimit:teksti “Gjuha shqipe 9”,dyletratëgatshme(personaledhezyrtare),telegram,tabela,shkumës,fletore.

Zhvillimi i mësimit:Hapi I. Mësuesi/jainjehnxënësitmetemëneretëmësimit,rubrikën,temëne

shkruannë tabelë.E fillon temënemësimitme teknikënStuhi mendimesh dukedrejtuarpyetjen:

- Ç’është letra? Mjetkomunikiminëdistancë.

Letra Kemidhënësindhemarrësin. Kanjëregjistërgjuhësor/njëtekst. Llojet:letërzyrtare,personale,miqësoreetj.

Hapi II. Mësuesi/jashpërndannëçdobankënjëfletëformatiA4,nëtëcilënjanëshkruar:njëletërzyrtaredhenjëpersonale.Meteknikën“Diagram i Venit”,nxënësitpunojnë në çift për të bërë një krahasimmidis dy tyre.Pas kohës së punës tëpërcaktuarngamësuesi/janxënësitjapinpërgjigjetetyre,tëcilatmësuesiishkruannëtabelë.

njëzyrtare.Punojnëderinë20minuta,mëpasata lexojnë letrate tyre.Gjatë leximitnuk

bëhetndërhyrje,pormundtëshënojnënëfletorepyetjetqëulindin.Pasleximitkëtodiskutohenmenjeri–tjetrin.Nxënësitvlerësojnëpunëetyre.

Mësuesi/jabënvlerësiminepunëssënxënësvedhetëorëssëmësimit.

Sqarim:Përçështjentelegrami,faksidhee-postës(e-mail),mësuesimundtëshfrytëzojë

orëtnëdispozicionpërtëparëkonkretishtnëpostëapointernet,sishkruhendhetransmetohenletrat,telegrametdhee-mail.Nëkëtomjedisenxënësvemundt’ujepetmundësiapërtëshkruartekste

222

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” PUNË ME PROJEKT

Titulli: Iliada: Glorifikimiitrimërisëmorale,ifuqisësëmendjesdhehumanizmit

Synimi: tënjihennxënësitmeveprëneHomeritdukeestudiuartëintegruar melëndënehistorisë,gjeografisë,sociologjisë(edukatësshoqërore) dheletërsisë.

Qëllimi: •Tëaktivizohennxënësitpërtëbërënjëprojekt. •Tëmësojnëtëmenaxhojnënjëveprimtari. •Tëmenaxhojnëbuxhetinenjëveprimtarie.

Objektivat e projektit: çdo nxënës të arrijë:•TënjihetmejetëndheveprëneHomerit.•Tëstudiojëhistorikunmbikrijimindhepërmbledhjenekëngëvehomerike;tezat

dhearsyetimet.•Tëstudiojëmbizbulimetarkeologjiketëbëranëshek.XIXrrethçështjessëTrojës.•TëstudiojëjetëngreketeIliada.•TëdallojëllojinetekstitletrarteIliada.•Tëshkruajëeseargumentuesembiveprën Iliada.•TëdramatizojëdukevënënëskenëpjesëtëpërzgjedhurangaIliada.

Përshkrimi i punës: Nxënësitenjëklasendahennëgrupepunedheçdo grupdotëketënjëdetyrëtëcaktuar,eciladotë zgjidhënjëngaobjektivateprojektit.Grupetepunës dotëpërbëhenngaekspertëtëletërsisë,historisë,

gjeografisëetj.

Grupi i historianëve: -Luftëratgreko-trojane

Grupi i gjeografisë: -ZbulimiiTrojës–ShekulliXIX,shekulliizbulimeve tëmëdha,zbulimetearkeologutShliman.

Grupi i sociologjisë: -JetagreketeIliada. CiliishteregjimishoqëroriGreqisënëperiudhën eHomerit? a.organizimiijetës, b.zhvillimiiekonomisë, c.zhvillimiiartizanaleve, ç.dëshirapërluksin.

Grupi i letërsisë:-JetadhevepraeHomerit.a.tëdallojëllojinetekstitletrarteIliada,b.tëpërshkruajëkuqëndronheroikja,dukeupërqendruarnëpërshkriminefigurës

sëAkilitdheHektorit,c.tëshkruajëeseargumentuesemetitull:“Homeri dhe qëndrimi i tij në përshkrimin

e personazheve dhe situatave”.

223


juha shqipe 9”

Grupi i dramatizimit: nxënësitdotëdramatizojnëfragmentet: Grindja; Dueli ndërmjet Menelaut dhe Paridit;

Pikëllimi i Akilit; Vrasja e Hektorit; Dërgata e vështirë; Zemra e Akilit.

Nëkëtëgrupdotëmarrinpjesëatanxënës(ngatëgjithagrupet),qëkanëaftësishumëtëmirainterpretuese.Vetëatandajnëmestyrepunëtpërkëtëdramatizim.P.sh.:Njëgrupnxënësishshkruanskenarin(pasikanëzhvilluartemën Dramatizimi për teatrin e shkollës, përtëcilinpunojnë2orë),tëtjerëtepërgatisinpërtavënënëskenë,ideojnëmuzikën,skenën,kostumet(dukeshfrytëzuarinformacioninqëkanëmarrëngakërkimetpërçështjeteprojektit).

Plani i veprimtarive:

Kohëzgjatja e projektit: tetor – maj

Tetor - miratohetprojekti dhe ndahendetyratpërçdogrup.Punadrejtohet nganjëgrup,nëtëcilinbënpjesëedhemësuesi/ja.

Nëntor - Konsultë me grupet e punës. Grupidrejtuesipunësinformohetngakryetariiçdogrupipër

materialetqëkanëgrumbulluar,përpengesatqëkanëhasurdhe jepdetyrapërtëardhmen.

Dhjetor - diskutohetnënjëtakimtëposaçëmpërpunënesecilitgrup,për skedatqëkanëshkruar,orientohenpërvazhdimësinëepunës kërkimorenëbibliotekë,internetetj.

Janar - grupetprezantojnëpunënebërëparagrupitdrejtues.Marrin vlerësimetparaprake.

Shkurt -vazhdonpunapërpërfundiminematerialittëshkruar.Grupetmund tëkrijojnëalbumemepamjengaTroja,Mikena,pamjeluftëtarësh, fototëheronjvetëluftëssëTrojësmarrëngainterneti,vizatime,ese, vlerësimetëtyre.Nxënësitnxitenqëtapasurojnësamëshumëme punimespecifikepërçështjetetemës,nëmënyrëqë,kur

tëbashkohentëgjithamaterialet,projektitëjetëiplotësuar.

Mars – grupetprezantojnëdetyratetyrebrendagrupit.Atavlerësojnë punimetenjëri-tjetrit,tëcilavemundt’iupërgjigjenoset’ipërgatitin përgjigjetbrendanjëafati,qëilënënjëri-tjetritpërtëdorëzuar

draftinpërfundimtar.

Prill - nxënësitkanësistemuardhehedhurnëdraftetetyrepërfundimtare tëgjithëmaterialin,si:harta,pamjefilmike,foto,vizatime,ese,materiale origjinaletëshkruara.

Përcaktohetditaceremonialeepromovimittëprojektitdhehartohet njëplanmasashpërtëndjekurtëgjithahapatqëduhen.

Maj – Dita e promovimit të projektit. Kjoditëmerrvlerafestive.Ftohennxënësngaklasatetjera,mësues,

224

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” prindër,ngakomuniteti.

Kjoceremonidotëorganizohetsipasprogramit,kumundtëjenëpërfshirë: 1.Ekspozitëmepunimetënxënësve 2.Konferencëshkencorekugrupetdotëparaqitinpunimetetyre 3.Shfaqjeteatrore,kunxënësitdotëinterpretojnëpjesëngaIliada.

Buxheti:Përzhvilliminmesuksestëkëtijprojektikërkohetnjëbuxhet,prandajqënëfillim

llogaritennevojatdhesesidotëpërballohenato.Punadhekontributi inxënësvellogaritetnëbuxhetsivlerë.Përkëtë:

- çdo grup evidenton veprimtaritë që do të bëjë dhe llogarit koston përshpenzimetqëkërkonçdoveprimtari,-llogaritenshpenzimetpërletër,bojë,fotokopjime,përinternetin,përveshjeneaktorëve,përskenënesallëneshfaqjes,nëseajonukështënëshkollë,përskenografinë,përmuzikënetj.-llogaritenpagesa,sip.sh.,eregjisorit,ekoreografit,nëseatanukmbulohenngaburimetebrendshmeetj.

Prezantimi i projektit

Materialet që do të përdoren:Përprezantiminepunimeveduhettësigurohetbazamateriale,si:video-projektor,

DVDmefilminTroja, CDmemuzikë.

Hapi I. FillonprezantimimeleximinethëniessëLeonardodaVinçit,shoqëruarnësfondmenjëmuzikëtëlehtë:

“Otiqëfle,thuamëç’ështëgjumi?Gjumiipërngjanvdekjes.Atëherë,përsenukbënvepra,nëmënyrëqëedhekurtëvdesësht’upërngjashtëgjallëve,ndërsatijeigjallëdheupërngjantëvdekurvetëtrishtuar?”.Mevideo-projektorshfaqetnëmurfotojaeHomerit.

Hapi II.NjënxënëslexonmaterialinqëlidhHomerinmeTrojën,icilishoqërohetmepamje filmike, që janë regjistruar në video-projektor dhe tregojnë pozicioningjeografiktëTrojës.Shoqëruarmepamje,nxënësitlexojnëmaterialetepërgatiturapërhistorinëezbulimittëTrojës.

Hapi III.Dukeishoqëruarmepamjengafilmi“Troja”,nxënësitparaqesinnjëhistoriktëkrijimitdhetëpërmbledhjessëkëngëvetëHomerit,shtjellojnëshkaqetevërtetatëluftëssëTrojësdhecilangjarjeepërbënkonfliktinletrarnëvepër.

Hapi IV.Pamjetepërzgjedhurangafilmidotëshoqërohenmetitraqëjanëkomentetënxënësvepërfigurateheronjve,si:Akili,Hektori,Patroklietj.

Hapi V.DotëluhetnëskenëdramatizimiipjesëvetëpërzgjedhurangaIliada.

Hapi VI.Vlerësimetëpjesëmarrësvedhendarjaeçmimeve.

225


juha shqipe 9”

TEST NR. 1Rinë Katerinëza Edhe që të dy i mpruante që lart vetë Zonja Hënë e larë nd`ar e ndë ergjënd.

Re kish, po ishin të bardha si linja e lirtë edhe të nëntë fushat e qiellit ishin të gjëra sa hëna kish se ku të bardhë.

Katerinëza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusëruar, atythi ne varri i hapur, me mandilezën në dorën e mëngjër.

Kirolloj iu afrua, i hodhi krahun për beli, i preku me dorë fytyrën edhe e përkëdheli. Ajo ngriti sytë edhe e pa me një mall që s`ka si shuhet. Pastaj anoj kryet në kraharor të tij, u shtyp u përtyp me dridhje edhe mbetnë kështu.

Ndenjnë mbi një tjatër varr, mermer i bardhë si bora, të do-një plaku të moçëm që të gëzohej edhe aty se mban dhëndëri e nusëri përsipër.

Shkoj një copë herë dhe, kur dor’ e Kirollojt i përkëdheltë ëmbël e lehtë flokëzat – kaq ëmbëlthi e kaq lehtazi si vetëm dora që ka shkruar nëpër jetën e varrit munt të përkëdhelë, - Katerinëza i foli:

- Sa i trembur jè, o im-zot!

Rretho alternativat e sakta:

1. Teksti Rinë Katerinëza është: (1pikë) a.letrar b.joletrar

2. Në këtë tekst Mitrush Kuteli vjen si: (1pikë) a.rrëfimtar b.rrëfenrrëfenjën c.romancier

3. Autori zgjedh varrezat për të bërë rrëfimin e tij: (1pikë)a.përtëtreguarfatalitetinevdekjes

b.forcënedashurisëmidistërinjve c.forcënedashurisëmidisnënësdhefëmijës d.tmerrinevdekjes

4. Në rrëfim autori tregon: (1pikë) a.temënedashurisësënënësdhedjalit b.martesënenjëtëgjallimenjëtëvdekur c.temënevdekjesnëluftëpërmbrojtjenetrojeve

5. Në ç’vetë është rrëfimi? Cili është qëndrimi i autorit në raport me rrëfimin? (2pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Shënim: Po sjellim dy modele testesh. Modeli I gërsheton njohuritë letrare me ato gjuhësore.Modeli II ka teste vetëm për njohuritë gjuhësore, të cilat mësuesi/ja mund t’i gërshetojë me modelin e parë.

226

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 6. Zbulo në fragment një çift antonimesh që karakterizon dy personazhet.

(1pikë)_____________________________________________________________

7. Gjej në fragment paralelizmin figurativ midis natyrës dhe gjendjes shpirtërore të dy të rinjve. Interpreto funksionin kuptimor të këtij paralelizmi.

(4pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________

8. Në fjalinë... kur dor’ e Kirollojt i përkëdheltë ëmbël e lehtë flokëzat – kaq ëmbëlthi e kaq lehtazi si vetëm dora që ka shkruar nëpër jetën e varrit munt të përkëdhelë.

Gjej figurën stilistike që është përdorur: (3pikë)a. krahasimb. similitudëc. metaforëÇ’rol luan figura? _____________________________________________________________

9. Cili është nënteksti që është përdorur në fjalinë:- Sa i trembur jè, o im-zot! (1pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________

10. Ç`lloj fjalie është fjalia e mësipërme?(1pikë)_____________________________________________________________

11. Përshkruaj gjendjen shpirtërore të Katerinëzës që kalon në disa faza: (4pikë)_____________________________ ____________________________________________________________ ____________________________________________________________ _______________________________

12. Në fjalinë ... Edhe që të dy i mpruante që lart vetë Zonja Hënë, fjala që është: (1pikë)

a.lidhëz b.përemër c.parafjalë d.pjesëz 13.Kuteli përdor në rrëfim elementin fantastik. Interpretoni rolin e këtij

elementi: (2pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________

227


juha shqipe 9”

14. Dallo dhe shkruaj se cilës pjesë të ligjëratës i përkasin fjalët e nënvizuara: Katerinëza rrinte tanithi krye-unjur, si nuse e nusërua, atythi ne varri i hapur, me mandilezën në dorën e mëngjër. (2pikë)

si:____________________________ne: ___________________________i: ____________________________me:___________________________

15. Fjala krye-unjur është: (1pikë) a.eparme b.eprejardhur c.epërngjitur d.kompozitë

16. Autori përsërit fjalën: (4pikë) ëmbël–ëmbëlthi lehtë–lehtazia. Si është formuar fjala e dytë në çiftet e dhëna?b. Cili është funksioni i ndërtimit dhe i përsëritjes?

17. Në fjalitë e mëposhtme janë vendosur marrëdhënie bashkërenditëse apo nënrenditëse. Emërto lidhëzën. (3pikë)

Re kish po ishin të bardha si linja e lirtë._____________________________________________________________

Paraqitmeskemëmarrëdhënietndërmjetpjesëvenëfjalinëemësipërme.

18. Në fjalinë e mëposhtme shpjegoni ndryshimet sintaksore që ndodhin nga kalimi i ligjëratës së drejtë në atë të zhdrejtë. (3pikë)

- Katerinëza i foli:- Sa i trembur jè, o im-zot.

19. Në fjalinë: Ndenjnë mbi një tjatër varr, mermer i bardhë si bora, të do-një plaku të moçëm që të gëzohej edhe aty se mban dhëndëri e nusëri përsipër. Nënvizo foljet dhe dallo diatezën dhe kohën e foljes. (2pikë)

__________________________________________________________________________________________________________________________

20. Argumento në formën e esesë: “Vetëm forca e dashurisë mund të lidhë me martesë të gjallin me të vdekurin”. (10pikë)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

•

228

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” TEST NR. 2

Pas betejesVendibieerëgjakekërmë.Ataqëishinvrarëparaditetanikishinfilluartë

prisheshin.Tëtjerëveqëuvranëafërmbrëmjes,urridhtegjak.Ndonjëris’kishdhënëshpirtdhedëgjoheshinrënkimetëlodhurangaagoniaegjatë.

Turqit kishinmbledhur vetëmkufomat e komandantëve të tyre të lartë.Kufomateushtarëvedheoficerëvetëtjerëdukejsedot’imblidhninedot’ivarrosnintënesërmen.Shqiptarëtishintëgjithëatje,ses’kishkusht’imblidhte.Qenëkaqshumëtëvrarë,aqsatëdukejepabesueshme.Vende-vendeatakishinrënëkapicëmbinjëri-tjetrin.Zallishtetelumit,baçet,kodrinatmeullishte,lagjetejashtmetëVaroshit,pazari,tëgjithaishinmbuluaramekufoma.Nëdritëneplotëtëhënësimbërtheheshinqiellitmijërabebëzatëvdekuranjerëzishekuajshdhengaqielliimbërtheheshintokësmijërabebëzatëftohtayjesh...

Kështuishtezhvilluarbeteja.Shenjatesajtregoninnjëhakmarrjetëmadhetëturqve.HakënegrykavetëKurveleshitkundërGjergjAranitit,EvrenoziemorisiçdukejnëgrykëneOsumitkundërGjergjKastriotit.Ngaajofitoreemadhe,shqiptarëtranëkëtunëhumbjeneparëtëmadhe...

StresiegjetiMarashinnënkufomënedoriuttëtij...Hoqishpatënt’ijeptefundagonisësëdjalit,poiukujtuadiçkadheefutipërsërishpatënnëmill:dukagjinasit, kur binin në fushëne luftës, si dëshirë të fundit kishin që tëktheheshinnëatëdrejtimngamendoninseishteDukagjiniityre...StresishikoiTomorrin...dheektheufytyrënebukurtëMarashitdrejtveriutdhengaqielliimbërtheheshintokësmijërabebëzatëftohtayjesh.

1. Rretho përgjigjen e saktë.Në ketë roman B.Xhaferi vjen si përfaqësuesi: (1pikë) a-romanithistorik b-romanitsocial c–romanitsocialmetemëpsikologjike

2.Rretho përgjigjen e saktë.Në ketë fragment shprehet: (1pikë) a-dashuriadhesakrifikimipërhirtëvendlindjes b–hierarkianëushtrinëturke c–fatalitetiipashmangshëmiluftës?

3.Rretho përgjigjen e saktë. E veçanta e stilit të këtij autori në paraqitjen e atmosferës në këtë fragment shfaqet në: (1pikë)

a-hollësitëartistike b-kontrastinartistik c–përshkrimet?

4.Rretho përgjigjen e saktë.Indin në ketë roman e përbëjnë situatat:(1pikë) a–absurde b–tëjashtëzakonshme c–tipike d–tragjike?

229


juha shqipe 9”

5.Nëkëtë fragmentsituatapërshkruhetgradualishtduke iuafruar fatalitetit tëluftës.Gjej detajet që e shprehin atë. (4pikë)

______________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________

6. Gjej në fragment një çift antonimesh që shërbejnë për paraqitjen e atmosferës së luftës. (2pikë)

______________________________________________________________________________________________________________________________

7.Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë.....dhe dëgjoheshin rënkime të lodhura nga agonia e gjatë...fjalaenënvizuarështë: (2pikë)

a–epitet b–epitetmetaforik c–metaforë?

8. Përmblidh në një fjali përfytyrimin që të ngjall tabloja e luftës në fragmentin e dhënë në fillim. (2pikë)

______________________________________________________________________________________________________________________________

9.Nëfjalinë:Ndonjëri s’kish dhënë shpirt dhe dëgjoheshin rënkime të lodhura nga agonia e gjatë ..., autorikapërdorurnjëshmangiengagjuhastandarde.Gjeje dhe shpjego funksionin. (2pikë)

______________________________________________________________________________________________________________________________

10. Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:...Ata kishin filluar të prisheshin...foljakamështëpërdor: (1pikë)

a–mekuptimtëplotë, b–sifoljendihmese?

11.Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:Shqiptarët ishin të gjithë atje, se s’kish kush t’i mblidhte...fjalakushështë: (1pikë)

a–përemërpyetës b–përemërlidhor c–përemëripacaktuar d–përemërdëftor?

12.Nënvizo në fjalinë e mësipërme trajtën e shkurtër dhe përcakto funksionin. (2pikë)_______________________________________________________________

230

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 13. Në fjalinë: Të tjerëve, që u vranë afër mbrëmjes u rridhte ende gjak...emërto

ç’pjesë e ligjëratës janë fjalët e nënvizuara. (5pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14. Përcakto llojin e fjalisë së mësipërme dhe shpjego funksionin e ndërtimit dhe përdorimit në letërsinë artistike. (2pikë)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15. Përcakto në ç’marrëdhënie janë pjesët në fjalinë e përbërë: (4pikë)Të tjerëve, që u vranë afër mbrëmjes, u rridhte ende gjak..

Bëj skemën

16. Gjej toponimet e përdorura në fragment dhe përcakto funksionin e tyre. (3pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

17.Nëfjalinë:Ata që ishin vrarë paradite tani kishin filluar të prisheshin...nënvizofoljet dhe përcakto diatezën. (2pikë)

___________________________ _________________________________________________________ _________________________________________________________ ______________________________

18. Argumento në formën e esesë:“Fataliteti i luftës është i pashmangshëm. Lufta ka humbës, por nuk ka as fitues.”

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

231


juha shqipe 9”

TEST NR. 3Kthimi në lice

…Qëpastryezësdrejtoreshaepaatëshikiminesajzhbirues.-Hyr,brendadheulu.Potëdëgjoj!Lyllabajuul tenjëkarrigedhepatryezëne lyermedyllë.Heshtja ishte

kanosëse,ndajndjeuseduhejtëthoshtediçka.-DojatëtakojazotinFilip,-tha.-Mëkashkruarnjëletër.Drejtoreshaiapreufjalën.Zëriisajishteiftohtëeiashpër,njëllojsishikimi.-Ediqëjukashkruar.Edheunëjukamshkruar.Pos’ështëfjalaaty,por

tety.Kukeqenë?Mesiguriqëdokeshpërtënatreguargjërainteresante.Epra,pojudëgjoj,zonjushë.

Lyllabajiushmangshikimittësaj.-Mamaja...,-nisitëthoshte.Drejtoreshagatisas’bërtiti.-Nënëntënde,sigurisht,dotanjoftojmëpërtëgjithamëvonë,edhetëtatë.AjonxorinjëletërqëLyllabajenjohusakaq.-Dot’injoftojmëedhepërkëtëletërfalse!Lyllabajs’emohoi.Asuhabit.-Pojudëgjoj,-përsëritidrejtoresha.ShkujdesjaeLyllabajtmesadukete

bëntetëmospërmbahejdot.-Kukeqenëgjithëkëtëkohë?Lyllabaj folingadalë,duke i kërkuarngapak fjalët, sepsesikurekishte

humburzakoninetëfolurit.Umunduat’irrëfentedrejtoreshëspërdetinekaltërmerefleksediamanti,

përzhurmënethellëtëdallgëve,horizontinfilltëzi,erënekripurkufluturoninkryezinjtëedetit.Drejtoreshadëgjontedhepërnjëçastfytyraimorinjëshprehjehabie të thellë.Tani ingjante tamammanekinitmeparukëtëzezë, tërënështrembërdheLyllabajmezorembajtivetenpavënëbuzënnëgaz.Kur,mënëfund,embylligojën,përdisasekondaraheshtja.Drejtoreshësindryshoiprapëfytyra,sitëqedukekërkuarzërin.Lyllabajuhabitkurdëgjoisiikumboizëri.S’ishtemëzëriimëparshëm,taniishtebërëmëithellë,mëizbutur.

-Dëgjo,mojbijë,-folidrejtoresha.Upërkulmbitryezënedyllosur,dukeiangulursytëLullabajt.Nëdorëne

djathtëmbantenjëstilograftëzi,menjëshirittëpraruar.-Mojbijë,jamgatit’iharrojtëgjitha.Mundtëktheheshnëklasë,njëllojsi

mëparë.Poramaduhettëmëtregosh...Ajohezitoi.-Tiekupton,unëtëduatëmirën.Veçduatëmëthuashgjithëtëvërtetën.Lyllabajs’poemerrtevesh.S’poekuptontesekuehidhtefjalëndrejtoresha.-Mëfolpafrikë,gjithçkakapërtëmbeturmesnesh.

Rretho alternativën e saktë në pyetjen 1 – 3 dhe 11. 1pikë1. Lë Klezio vjen si shkrimtar i:

a.tregimitsocial; b.tregimitsocialmetemeekologjike; c.tregimitfantastiko-shkencor?

232

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 2. Çfarë simbolizon titulli i tregimit: 1 pikë

a.jetënendërprerëmesbukurivetënatyrësdhedetit; b.kapërciminegjendjesshpirtëroretëdyzuartëvajzës; c.vlerësiminpërrëndësinëeshkollimit?

3. Cila është gjendja shpirtërore që përjeton Lyllabaj në bashkëbisedim me drejtoreshën: 1 pikë

a.nervozizëm b.drojë c.frikë d.zemërim?

4.QëndrimiiLyllabajkundrejtdrejtoreshësndryshongradualisht.Nënvizo me laps fjalitë nëpër të cilat kalon ky ndryshim, bashkë me foljet kyç që e shprehin atë.

4 pikë_______________________________________________________________

5. Në ç’vetë është ndërtuar rrëfimi? Ç’raport krijon autori me personazhet përmes një rrëfimi të tillë? 2 pikë

______________________________________________________________________________________________________________________________

6. Nënvizo me të kuqe përgjatë fragmentit detaje që përshkruajnë drejtoreshën. 4 pikë

7. Komento përmes figurave stilistike gjendjen shpirtërore të Lyllabaj, kur mundohej t’i rrëfente drejtoreshës. 5 pikë

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Shkruaj antonimet për grupet e mëposhtme: 3 pikë shikimzhbirues- ________________________ heshtjekanosëse- ________________________ erënështrembër- ________________________

9. Shkruaj një sinonim për shprehjet frazeologjike: 2 pikë Mezorembajtiveten–________________________ Vuribuzënnëgaz- ________________________

10. Interpreto nëntekstin që mbartin fjalët e fundit të paragrafit. Ç’është ajo gjithçka që ajo priste të dëgjonte? 4 pikë

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

233


juha shqipe 9”

11. Rretho përgjigjen e saktë.Ç’pjesë e ligjëratës është fjala mes në grupin mes nesh: 1 pikë

a.lidhëz b.parafjalë c.ndajfolje d.pasthirrmë e.pjesës?

12. Shikomekujdesfoljenndjeu.Argumento pse ndryshon grupi ie – je.2 pikë

______________________________________________________________________________________________________________________________

13. Grupet emërore të mëposhtme shkruaji në rasën gjinore/rrjedhore, në trajtën e shquar/të pashquar. 6pikë

zëriisaj ________________________ zakoninetëfolurit ________________________ parukëeverdhë ________________________ 14. Nëfjalinë:U mundua t’i rrëfente drejtoreshës për detin e kaltër me reflekse

diamante, zhurmën e thellë të dallgëve, horizontin fill të zi, erën e kripur ku fluturonin kryezinjtë e detit...ështëshmangurpërdorimiiparafjalëspër. Argumento pse ndodh kjo. 2 pikë

______________________________________________________________________________________________________________________________

15. Mefjalëtedhënakrijo emra që të kenë ë-fundore: rrëfente________________________ ndryshoi________________________

234

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” TEST NR. 4

F.NoliHIMNIIFLAMURIT

OFlamurgjak,oflamurshkabë,Ovëndevatr’onën’ebabë,Lagurmelot,djegurmeflagë,Flamurikuq,flamurizi.

Fortesëshkëmbitmerrtirani,S’tëtrëmpRomani,asVenecjani,AsSërpDushani,asTurkSulltani,FlamurimathpërVegjëli

FlamurqëlintShënKostandinin,PajtonIslamn’eKrishtërimin,Çpallmidisfevevllazërimin,FlamurbujarpërNjerëzi.

MeSkënderben’u-lavdëroveDhenëfurtun’ifuntmiu-shove,MeMalonprapëlartvrapove,YllipavdekurpërLiri.

Sashpeshpastajpër-dheu-shtriveMezjarreziu-ndezeu-nxive,Poçdomizormeshpat’egrive,Ofushë-kuq,oshkabë-zi.

Përpjetëpri-eShqipërinë,Përlintj’ashpirtindhefuqinë,Diellpërvllanë,yrnekpërfqinëPërbotënëndr’eqjelliri.

1. Rretho përgjigjen e saktë.Ç’lloj poezie është “Himni i flamurit”: 1 pikë a-meditative b-natyrore c-filozofike d-atdhetare?

2. Rretho përgjigjen e saktë.Cilat janë dy fjalët kyç në poezi: 2 pikë a-flamurgjak,flamurshkabë b-flamurimadhpërvegjëli c-flamurbujarpërnjerëzi

235


juha shqipe 9”

3. Rretho përgjigjen e saktë.Mesazhi për poezinëqë jepet përmes flamuritështë: 1 pikë

a-flamuriluftontepërçarjendheshpalltevëllazërimi b-flamurisimbolirrugësdrejtlirisë c-flamuri,realizimiiëndrrave?

4. Rretho përgjigjen e saktë.Flamuri në rrafshin simbolik është dëshmi: 1 pikë a-historike b-kulturore c-politike?

Argumento mendimin duke përzgjedhur detaje. 3 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5.Nëvargun:“Oflamurgjakoflamurshkabë“autoripërdorfigurastilistike.Gjejiato dhe interpreto funksionin stilistik. 5 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Nëstrofën4keminjëpërshkrimtëatmosferëssëkrijuarnëhistorinëshqiptare.Gjej detajet dhe shpjego funksionin kuptimor të epitetit “yll i pavdekur për liri”.

4 pikë_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7.Nëvargun:Yll i pavdekur për liri...keminjëshmangietëdrejtshkrimitstandard.Me ç’funksion është bërë kjo shmangie nga autori? 3 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Nënvizo vargje ku shprehet programi kombëtar i Nolit. 2 pikë

9. Rretho përgjigjen e saktë.Mesazhiiautoritjepetnëformë: 1pikë a-lutjeje b-këshille c-nxitjeje

10. PoeziaeNolitkanjëmuzikaliteteritëmtëbrendshëm.Me ç’mjete gjuhësore(figurasintaksore)e realizon këtë? 2 pikë

______________________________________________________________________________________________________________________________

236

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Pikët 0-12 13-22 23-30 31-36 32-37 41-43 44-50nota 4 5 6 7 8 9 10

11. Rretho përgjigjen e saktë.Ritmiipoezisëështë: 1pikëa-ingadaltë

b-ishpejtë c-marcial d-deklarativ e-solemn

12. Nëvargjet:S’të tremb Romani, as Veneciani, as...përdorimi i përsëritur i lidhëzës formon një figurë sintaksore që quhet 1 pikë

_______________________________________________________________

13. Cili është funksioni sintaksor i përsëritjes?Interpreto mendimin duke u mbështetur në figura stilistike. 4 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14. Rretho përgjigjen e saktë.Nëvargunlagur me lot, djegur me flakë, ç’funksion sintaksor luajnë fjalët e nënvizuara. 2 pikë

a-kallëzues b-përcaktor c-kallëzuesikryefjalës d-rrethanormënyre?

15. Gjej në poezi një çift antonimesh që karakterizojnë flamurin dhe analizo me ç’mjet gjuhësor është ndërtuar. 2 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16. Argumento në formën e esesë: “Flamuri shqiptar dhe /flet për/ historia e vërtetë shqiptare “ 10 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Kjo tabelë vlerësimi shërben për të gjitha këto teste.

237


juha shqipe 9”

TEST NR. 1PËR PËREMRAT VETORË DHE FOLJEN

Grupi A

1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë: (2pikë) a.Napyetedhenevepërkëtogjëra. Po Jo b.Edhejujupërgjigjëtpozitivisht”. Po Jo

2. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet trajta e shkurtër e bashkuar “ua” në fjalinë: (1pikë)

Mendovat’uathoshaedhejuvekëtëplan. Po Jo 3. Nënvizo me një vijë trajtat e shkurtra dhe me dy vija trajtat e shkurtra të

bashkuara në fjalitë e mëposhtme. Korrigjo trajtat e dhëna gabim. (6pikë)-Siçuthashënëfillim,dojat’utregojadisagjëra.________________________-Pouathemedhejuvearsyenemosardhjesnëshkollë.__________________-Nusjaereialatëkunatavetëbirindheunis.________________________

4. Shkruaj një fjali, ku folja jam të përdoret si folje ndihmëse dhe një fjali ku kjo folje të përdoret si folje me kuptim të plotë: (4pikë)

______________________________________________________________________________________________________________________________

5. Formo tri fjali ku folja gjysmëndihmëse të shprehë fillimin, vazhdimin dhe përfundimin e një veprimi. Nënvizoji foljet. (9pikë)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 6. Përshkruaj një situatë në të cilën një shok të kërkon një këshillë dhe ti ia

jep.Përdor sa më shumë folje ndihmëse dhe gjysmëndihmëse. (10pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

238

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 7. Formo fjali ku folja të jetë në diatezat: veprore, pësore, vetvetore dhe

mesore. (8pikë)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 8. Ktheje ligjëratën e drejtë në ligjëratë të zhdrejtë: (5pikë)

-Nëatëçastdielliushfaqdhetha:-Taniunëdotëshkëlqejmëshumë!_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

-Jo,jamesigurtqënukdotëmarrpjesë,-thaajomevendosmëri._____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 9. Shkruaj dy fjali me folje në kohën e ardhme të se shkuarës të mënyrës

dëftore: (2pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Shënim:Në këto modele testesh, disa janë pa pikë, sepse i lihet në dorë mësuesit ta bëjë atë.

239


juha shqipe 9”

Grupi B

1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë:(2pikë) a.Nevedotëshkojmënëbibliotekë Po Jo b.Edhejuvedot’jundihmojnëmësuesit Po Jo 2. Rretho Po ose Jo.Aështëpërdorursiduhettrajtaeshkurtërunëfjalinë:

Juveukamthënëqëtablinikëtëlibër. Po Jo (2pikë)

3. Nënvizo përdorimet e gabuara të përemrave vetorë. Rishkruajini ato si duhet. (6pikë)

-Kërkojngajuveheshtjevetëmnjënatë,ovëllezër. _______________________________________________________

-Nevenuknandajnëmale,pornukmundtërrimëdotbashkë._______________________________________________________

-Nukdicilinganeveungritnëkëmbë. _______________________________________________________ 4. Formo dy fjali, një ku folja kam të përdoret si folje ndihmëse dhe një tjetër,

ku të përdoret si folje me kuptim të plotë. (4pikë)______________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Shkruaj tri folje gjysmëndihmëse. Ndërto fjali me to: (9pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 6. Përshkruaj një konflikt midis dy shokësh, ku edhe ti jep ndihmesën për

ta zgjidhur.Përdorsamëshumëfoljendihmësedhegjysmëndihmëse. (10pikë)__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Shkruaj tri fjali ku folja laj të përdoret në diatezat: (6pikë)Veprore ________________________________________________________Pësore _________________________________________________________Vetvetore_______________________________________________________

240

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

Pikët 1-10 11-16 17-25 26-32 33-39 40-45 46-50Nota 4 5 6 7 8 9 10

8. Kthe ligjëratën e drejtë në të zhdrejtë: (7pikë)

-Ështëmirëtëshkruhetdiçkapërvallet,-mendoishkrimtari.______________________________________________________________________________________________________________________________

-OBajlozizi,dilnësheshtëburrave,-ithirriGjergji.______________________________________________________________________________________________________________________________

-Edhetinapaskeardhurkëtu?!–pyetidheuçuditai.______________________________________________________________________________________________________________________________

9. Shkruaj dy fjali me folje në kohën e tashme të kushtores. (2pikë)_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Vlerësimi

5pikëpërshkriminebukur

Shënim.Kjotabelëvlerësimishërbenpërtëgjithatestet.

241


juha shqipe 9”

TEST NR. 2PËR PJESËT E PANDRYSHUESHME

Grupi A

1. Shkruaj dy fjali me parafjalë të formuara nga ndajfoljet. Nënvizo parafjalët: 4 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Shkruaj pesë parafjalë të rasës gjinore dhe përdori në fjali: 5 pikë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Shkruaj katër shprehje parafjalore: 4 pikë___________________________ ________________________________________________________ _____________________________

4. Shkruaj dy fjali ku fjala vetëm të përdoret si ndajfolje në fjalinë e parë dhe si pjesëz në të dytën: 4 pikë

______________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Shkruaj pesë pjesëza përforcuese: 5 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________

6. Shkruaj tri fjali ku të përdoren pjesëza nxitëse. Shkruaj në kllapa çfarë shprehin ato: 6 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Rretho përgjigjen e saktë.NëfjalinëKu shkonfjalaku është: 2 pikë a.pjesëz b.lidhëz c.pasthirrmë d.ndajfolje

8. Shkruaj një fjali ku fjalë që të jetë lidhëz: 2 pikë_______________________________________________________________

242

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 9. Shkruaj se cilës pjesë ligjërate i përkasin fjalët e nënvizuara: 6 pikë

a)Punontetetokabuzëlumi. (_____________) b)Dolingaanaesipërmeerrugës. (_____________) c)Erdhiqëtëpunonte. (_____________) d)Ugëzuamtëgjithë,sidomosgjyshi. (_____________) e)Mungontevetëmmotraevogël. (_____________) f)Qetësi,-thamësuesime zëtëulët. (_____________)

10. Ç’tregon gjymtyra e prirë nga parafjala: 5 pikë a)shkoipërvizitë (_____________) b)ishteivogëlngashtati (_____________) c)ishtelodhurngarrugaegjatë(_____________) d)erdhamevëllanë (_____________) e)shtëpiaprejguriështëeftohtënëdimërdheefreskëtnëverë(______)

11. Shkruaj mbresat e tua nga fragmenti Prilli i thyer.Nënvizo pjesët e pandryshueshme të ligjëratës që ke përdorur. 7 pikë________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

243


juha shqipe 9”

Grupi B

1. Shkruaj dy fjali me parafjalë të formuara nga emrat. Nënvizo parafjalët: 4 pikë______________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Shkruaj pesë parafjalë të rasës rrjedhore dhe përdori ato në fjali. 5 pikë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Sqaro me fjali kur përdoret parafjala te dhe kur parafjala tek: 4 pikë ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Shkruaj dy fjali ku të përdoret fjala që si lidhëz në fjalinë e parë dhe si pjesëz në të dytën: 4 pikë

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Shkruaj pesë pjesëza saktësuese: 5 pikë_______________________________________________________________ 6. Shkruaj tri fjali ku të përdoren pjesëza emocionuese. Shkruaj në kllapa

çfarë shprehin: 6 pikë____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:E mora librin që më dërgove...fjalaqë

është: 2 pikë a.pjesëz b.ndajfolje c.parafjalë d.përemër

8. Shkruaj një fjali ku fjala që të jetë pjesëz: 2 pikë_______________________________________________________________

244

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9”

3. Shkruaj cilës pjesë të ligjëratës i përkasin fjalët e nënvizuara: 5 pikëa) Aishkoinëbibliotekë. (_____________)b) Kudhembdhëmbi,vetegjuha. (_____________)c) Që ditënqëvdiqe,qëkurs’tëkamparë.(_____________)d) Mirëmëngjesi!–thadjaliiqeshur. (_____________)e) Tërriapotëiki. (_____________)

10. Ç’tregon gjymtyra e prirë nga parafjala: 6 pikë a) Nxënësitukthyenngashkolla.(_____________)b) Meseepastrovetavolinën?(_____________)c) Lajmiupritmegëzim.(_____________)d) Takohemingaeshtuna(_____________)e) Ishtenisurpërnjëpunë(_____________)

11. Përshkruaj mbresat nga fragmenti Një vizitë familjare. Nënvizo pjesët e pandryshueshme të ligjëratës që ke përdorur: 7 pikë

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

245


juha shqipe 9”

TEST NR. 3PËR PROBLEME TË DREJTSHKRIMIT

Grupi A

1. Shkruaj dhjetë fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyre d ose t:___________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ _______________________________________________________ ____________________________

2. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalët e shkruara gabim.

dialog, djagonale,marathonë, patholog, dhespot (titull fetar), atllas gjeografik,Promethe,falls,gjeollog,llustroj,fustanatlasi,elektriçist,certifikatë,dispencë,çimendo.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.pesë,mijë,kokve,gjat,iart,ipambuktë,miljon,gjysëm,brumë,ngrotë,mjaftë,i

vërtet,dhall,imbrapsht,ishpejt._______________________________________________________________

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Shkruaj mbiemra të formuar nga emrat e mëposhtëm dhe përdori në fjali:

Kosovë________________________________________________________________________________________________________________________Gur___________________________________________________________________________________________________________________________Dru___________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Gjej gabimet drejtshkrimore në fjalinë: Vendi i parë ju dha nxënëses e klasës

e parë.Rishkruaje pa gabime:________________________________________________________________

________________________________________________________________

246

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” 6. Nënvizo nyjat e përdorura gabim dhe shkruaji si duhet:

Bredhateprerënukeprishinbukurinëetëtërës._______________________________________________________________Babaitnukipëlqyenfjalëtetëbijës._______________________________________________________________ 7. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.djellor,fjer,kamzjerë,parandienjë,shtije,ipëlqyshëm,irrëmbyshëm,muai,krye

këput,kënduakam,ivazhdushëm:________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

8.Plotëso përkufizimin:“Pikëpyetjaështëshenja...________________________________________________________________

__________________________________________________________________

9. Shkruaj tri fjali pyetëse:________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

10. A është i vërtetë pohimi:Pasthirrorëvenëkryetënjëletrenukvendosetpikëçuditje,porpresje.

Po Jo.

11. Përse vendosen thonjëzat në fillim dhe në fund të ligjëratës së drejtë?Përgjigjenilustrojemeshembuj.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12. Në fjalitë e mëposhtme mungojnë disa nga shenjat e pikësimit. Vendosi

ato ku duhet dhe shkruaj si duhet fjalët pas tyre:-Por,kurhodhisytëlarteç’ishteajoqëpa.-Saigjerëqëështë–thashë.-Vajzanukdotëmëkthehejmë-Eh–psherëtiuplaku-Popsehabiteshpashihenjëherë___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

247


juha shqipe 9”

13. Formo fjali ku pikëçuditja të përdoret në fund të fjalive që shprehin:Habi____________________________________________________________Dhimbje________________________________________________________Porosi__________________________________________________________Urdhër_________________________________________________________ 14. Formo fjali ku shumëpikëshi të përdoret për të theksuar më shumë se

një fjalë dhe për të shkruar një datë të paplotë:________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15. Shkruaj dy fjali ku thonjëzat të përdoren për të treguar përdorimin ironik

të fjalëve dhe dy fjali ku thonjëzat njëshe të përdoren brenda një teksti të mbyllur në thonjëza.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

248

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Grupi B

1. Shkruaj dhjetë fjalë të huaja që kanë në përbërjen e tyre dh ose l:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji si duhet.petagog,arithmetikë,Dhionis,Kleant,balonë,dipllomë,dipllomat,zologji,llotari,

llogjikë,agjensi,difiçit,penallti,Odhise,mencë.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji ato si duhet.fletë, dhjetra, djalë, djath, drith, i but, i ngrot, shpejtë, vërtetë, i pesëdhjetë, i

njëzetetretë,dasëm,dylym,lek,von.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Shkruaj mbiemra të formuar nga foljet e mëposhtme dhe përdori ata në fjali:

Thaj__________________________________________________________________________________________________________________________Ngroh_________________________________________________________________________________________________________________________Pres__________________________________________________________________________________________________________________________ 5. Korrigjo gabimet në fjalinë: Mësuesi takoi nxënësit e klasës parë, dytë, tretë.

Rishkruaje atë:______________________________________________________________________________________________________________________________

6. Në vend të pikave vendos nyjën që mungon:Parapëlqimiiblerjes....pasurive...paluajtshmengaanaefqinjëve...tyreumor

prejkodit...huaj.

7. Nënvizo fjalët me gabime drejtshkrimore. Rishkruaji fjalët sipas rregullave

249


juha shqipe 9”

të drejtshkrimit.edielë, zjej, ndjej, ndjeva, djelli, thyes, i pathyshëm,mësus, i shoqërushëm,

pastrus,ipazëvendësushëm,ëndërrus.____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Plotëso përkufizimin:Pikëçuditjapërdoretnëfundtënjëfjalie...______________________________________________________________________________________________________________________________ 9. Shkruaj tri fjali ku të përdoret pikëçuditja:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 10. A është i vërtetë pohimi:Shumëpikëshiështëshenjaepikësimitqëshërben

përtëtreguarndërprerjetëligjërimitosenjëmungesëtëtekstitnënjëpjesëtëtij? Po Jo

11. Kur mund të përdorim thonjëzat njëshe?Jepnishembuj.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 12. Në fjalitë e mëposhtme në vend të pikave vendos shenjat e pikësimit që

mungojnë:-Hajdutët...Hajdutët...Vrasësit...Kriminelët...Oh,imjeriunë...Drejtësi,ozoti

drejtë,mëfikët,mëvranë,mëprenëkokën,mëvodhënparatëemia.Kushm’ikamarrë...Ç’ubë...Kuështë...Kufshihet...Simundtagjej...

13. Formo fjali ku të përdorësh pikëpyetjen në fund të një fjalie të thjeshtë pyetëse, në fund të një periudhe me fjali që lidhen me lidhëza bashkërenditëse, me lidhëza nënrenditëse dhe pa lidhëza.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

250

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” TEST NR. 4

PËR GJYMTYRËT E FJALISË DHE FJALINËGrupi A

1. Ndërto dy fjali me përcaktorë homogjenë dhe dy me rrethanorë kohe homogjenë.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Kur fjalia e përbërë është me nënrenditje?________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Ndërto një fjali të përbërë sipas kësaj skeme: Pj.Bashkërenditëse–Pj.Bashkërenditëse–Pj.Bashkërenditëse________________________________________________________________

__________________________________________________________________ 4. Formo fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje: shtuese: _____________________________________________________veçuese: _____________________________________________________kundërshtuese___________________________________________________përmbyllëse______________________________________________________

5. Ndaj fjalinë në pjesë, i emërto ato dhe bëj skemën: Kulmiqëmund tëarrijëmepërvojëne tij njënjeri jo imençurështë t’ugjejë

dobësitënjerëzvemëtëmirë.

6. Ndërto një fjali të përbërë ku pjesa e nënrenditur kohore të ndodhet para, në mes ose pas pjesës kryesore. Vendos presjen aty ku duhet:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Lidh me shigjetë fjalitë e përbëra me llojin e marrëdhënies:Kudhembdhëmbi,vetegjuha. -shkakoreKurvdiqSkënderbeu,asnjës’mbetiipapërlotur. -mënyroreSiështëmali,shtrondëbora. -vendoreJamilumtursemundat’juhapzemrën. -kohore

251


juha shqipe 9”

8. Zëvendëso pyetjen me një pjesë të nënrenditur. Tëgjithëishimnëklasë(kur?)___________________________________ Mësuesjaugëzua(pse?)_______________________________________ Aishkoinëbibliotekë(përse?)___________________________________ Lavdiaesportistitushtua(sa?)__________________________________ 9. Ndërto fjali të përbëra me marrëdhënie përcaktore, ku pjesa e varur të

lidhet me kryesoren me:Përemrinlidhorqë: ________________________________________________________________________________________________________Përemrinlidhore cila:______________________________________________________________________________________________________Ndajfoljenlidhoreku: ______________________________________________________________________________________________________Ndajfoljenlidhorekur:______________________________________________________________________________________________________ 10. Shkruaj dy fjali me gjymtyrë homogjene, ku të përdoren fjalë

përgjithësuese. Nënvizoji ato:________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

252

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” Grupi B

1. Ndërto dy fjali me kryefjalë homogjene dhe dy me rrethanorë mënyre homogjenë:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Kur fjalia e përbërë është me bashkërenditje?_______________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Ndërto një fjali të përbërë sipas kësaj skeme:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4.Formo fjali të përbëra me marrëdhënie bashkërenditjeje: shtuese: _____________________________________________________veçuese: _____________________________________________________kundërshtuese___________________________________________________përmbyllëse_____________________________________________________

5. Ndaj fjalinë në pjesë, i emërto ato dhe bëj skemën: Kurtëshkojpërpushime,gjëjaeparëqëdotëbëjështëtëvizitojdisamonumente

kulture.___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Ndërto një fjali të përbërë, ku pjesa e nënrenditur vendore të ndodhet në fillim, në fund ose në mes të pjesës kryesore. Përdor presjen aty ku duhet.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Pj.kr

Pj.n.I Pj.n.I

253


juha shqipe 9”

7. Ndërto katër fjali të përbëra, ku lidhëza se të shprehë marrëdhënie të ndryshme. Në fund të fjalive shkruaji këto marrëdhënie:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Shkruaj një fjali të përbërë me pjesë të nënrenditur krahasore. Nënvizo

fjalën mbështetëse.________________________________________________________________

_________________________________________________________________ 9. Ndërto tri fjali të përbëra, ku pjesa e nënrenditur kohore të tregojë

marrëdhënie:Njëkohësie_____________________________________________________________________________________________________________________Parakohësie____________________________________________________________________________________________________________________Paskohësie_____________________________________________________________________________________________________________________ 10. Cila fjali është e thjeshtë? Rretho: Po Jo Aifilloitëfliste. Po Jo Edijakudotëdilje. Po Jo Shkoipërtëpunuar. Po Jo Prisnisatëpushojëshiu.

12. Ndërto dy fjali të përbëra që shprehin marrëdhënie shkakore dhe që lidhen me lidhëza nënrenditëse kohore:

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

254

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” TEST PËRMBLEDHËS VJETOR

Grupi A

10. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet trajta e shkurtër në fjalinë:Juve u kërkojnë në mbledhje? Po Jo

2. Shkruaj saktë fjalinë: E kush na i ka fajin për këtë gjë?______________________________________________________________________________________________________________________________

3. Analizo trajtën e shkurtër të përemrit vetor në fjalinë: E mora librin:e =____________________________________________________________ 4. Formo fjali ku të përdorësh trajtat e shkurtra të bashkuara, që formohen

nga:më + e_________________________________________________________të + e__________________________________________________________më + i__________________________________________________________ju+i___________________________________________________________ju+e__________________________________________________________ 5. Shkruaj një fjali ku folja kam të jetë ndihmëse, dhe një fjali tjetër ku të

mos jetë e tillë:______________________________________________________________________________________________________________________________ 6. Shkruaj dy fjali ku folja gjysmëndihmëse do të shprehë kuptimin e

detyrimit dhe të ndiqet nga një folje pjesore:______________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Rretho përgjigjen e saktë.Tefjalia:Mbaroi së lexuari,fjalaenënvizuarështë: a.folje b.mbiemër c.emërprejfoljorasnjanës 8. Plotëso dhe jep shembull:Foljaështënëdiatezënveprorekur_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 9. Shkruaj një fjali ku koha e ardhme e së shkuarës të përdorët në fjalitë e

varur:

PËR NJOHURI GJUHËSORE

255


juha shqipe 9”

______________________________________________________________________________________________________________________________ 10. Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:Nuk erdhi për shkak të shiut,fjalae

nënvizuarështë: a) emër b) parafjalë c) lidhëz d) ndajfolje? 11. Rretho përgjigjen e saktë. Në fjalinë: Ishte në buzë të lumit, fjala buzë

është: a.ndajfolje b.parafjalë c.emër d.mbiemër? 12. Nënvizo fjalët e shkruara gabim.Irishkruajdukendrequrgabimet:dhiamant,

apotheozë,dithiramb,pathollog,diallog,falls,flotë,mathematikë,theatër,çelebroj,difiçit,gjeollog,llustër,llogjikë,kollos,ipathyshëm:

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 13. Shkruaj dy fjali ku të përdoret pikëçuditja:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14. Vendos shenjat e pikësimit. I rishkruaj fjalitë si duhet:Tanimendontemësuesiaidotëvijëpatjetër__________________________________________________________

PatëtëpyespakfoliaipapriturkurekelexuarromaninKronikënëgur_______________________________________________________________ 15. Shkruaj fjali njëkryegjymtyrëshe:a.Pavetoremefoljetëformëspësorenëverënetretënjëjës:______________________________________________________________________________________________________________________________

b.Pavetoremefoljenjam:______________________________________________________________________________________________________________________________

256

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” c.Emërore:

____________________________________________________________________________________________________________________________ 16. Krijo nga një fjali të përbërë sipas këtyre skemave:

a. Pjesakryesore→Pjesakryesore ↓ ↓ Pj.n.Ipërcaktore Pj.n.Ikundrinore___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

b.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 17. Ndaj dhe emërto fjalitë. Bëj skemën:Ndihejshumëe lumturdhenukekuptontedotnësegjithëkjo lumturiburonte

ngaqielliithellëeikaltëriqershorit,ngashkëlqimiiujëravetëlumit,qëtëmerrtesytë,ngamali,ngatokategjelbramemisër,kulëkundeshinsinënjëvalletëlargëtshamitëebardhatënusevedhekapeletprejkashtetëçupave,ngaeraeluleveapongaajokreshtëebardhëeTomorit,prapasëcilësishtefushaemadhekulumenjtëjanëtëgjatëdhetëqetë.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Pj.k

Pj.nIPj.nI

Pj.nII

257


juha shqipe 9”

Grupi B

1. Rretho Po ose Jo. A është përdorur si duhet përemri vetor në fjalitë:Juvemosushqetësoni? Po Jo 2. Shkruaj saktë fjalinë: Do t’jua marr unë librat atyre.______________________________________________________________________________________________________________________________

3. Analizo trajtën e shkurtër të përemrit vetor në fjalinë: I mora libratI=____________________________________________________________

4. Formo fjali ku të përdorësh trajtat e shkurtra të bashkuara që formohen nga:

I+e___________________________________________________________u+e___________________________________________________________i + i____________________________________________________________u+i___________________________________________________________na+i__________________________________________________________na+e__________________________________________________________

5. Shkruaj një fjali ku folja jam të jetë ndihmëse dhe një tjetër ku të ketë kuptim të plotë leksikor:

______________________________________________________________________________________________________________________________ 6. Shkruaj dy fjali ku të përdoren folje gjysmëndihmëse me vlerë modale.

Nënvizo foljet.______________________________________________________________________________________________________________________________ 7. Shkruaj një fjali ku folja, që shpreh mbarimin e veprimit, të ndiqet nga një

emër prejfoljor asnjanës:______________________________________________________________________________________________________________________________ 8. Plotëso dhe jep një shembull:Foljaështënëdiatezënpësorekur_____________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________

9. Shkruaj një fjali ku e ardhmja e së shkuarës së dëftores të përdoret

gjatë kalimit nga ligjërata e drejtë në ligjëratën e zhdrejtë në vend të kohës së

258

Libë

r m

ësue

si p

ër t

ekst

in “

Gju

ha s

hqip

e 9” ardhme:

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:Jetonte majë malit,fjalaenënvizuar

është: a.emër b.parafjalë c.ndajfolje d.pjesëz? 11. Rretho përgjigjen e saktë.Nëfjalinë:Erdhën që të gjithë,fjalaenënvizuar

është: a.lidhëz b.përemërlidhor c.pjesëz d.ndajfolje? 12. Vërej me kujdes fjalët. I rishkruaj duke ndrequr gabimet:anthropolog,

çertifikatë, arithmetikë,Apolloni,monollog, porçedoj, çiklist, publicist,Maqedhoni,maqinë,mencë,dhioqezë,Siqili,inçizoj,cinik,shkrus:

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 13. Shkruaj dy fjali ku të përdoret pikëpyetja:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 14. Vendos shenjat e pikësimit. I rishkruaj fjalitë si duhet.KëtunjihejedherevistaAlbaniaqëbotohejnëLondërngaFaikKonicavazhdoi

ainëqetësi______________________________________________________________________________________________________________________________

Dukemëparëmeinatthasaiëmbëljeoredjalë______________________________________________________________________________________________________________________________

259


juha shqipe 9”

15. Ndërto nga një fjali njëkryegjymtyrëshe foljore:a.Mevetëtëpërcaktuar______________________________________________________________________________________________________________________________

b.Mevetëtëpapërcaktuar______________________________________________________________________________________________________________________________

c.Mevetëtëpërgjithësuar______________________________________________________________________________________________________________________________

16. Krijo një fjali të përbërë sipas këtyre skemave:a. Pjesakryesore→Pjesakryesore ↓ ↓ Pj.n.I.kohore pj.n.Ikohore

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

b.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

17. Ndaj dhe emërto fjalitë. Bëj skemën:Nënaekishtedëgjuardisaherëtëbijën,porsotidukejsimëndryshe,sikurato

fjalëtmbartninnjëmendimtëthellë,ishinmëtëfuqishmeemëtëplota,sikurtëdilninngagojaemendjesenjëgruajetëpjekurqëtëbënpërvetemeatëqëthotë,sepseditëflasëeditëkërkojë.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Pj.kr

Pj.nIPj.nI

Pj.nII

libër për mësuesin “gjuha shqipe 9” - albas.al gjuha shqipe 9.pdf · 13 libër mësuesi për...

Documents