lezing prof. theo spek (rijksuniversiteit groningen): historische ecologie in noord- en...

53
Historische ecologie in Noord - en Oost - Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer Theo Spek

Upload: onroerend-erfgoed

Post on 21-Jan-2018

246 views

Category:

Environment


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland:

van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Theo Spek

Page 3: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Wat is historische ecologie ?

Page 4: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

• Historische ecologie is een onderzoeksveld dat zich

bezighoudt met de studie van ecosystemen of delen

daarvan door de tijd heen.

Van den Bremt, Heyn & De Haan, 2008

Page 5: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

• Historische ecologie is een onderzoeksveld dat zich

bezighoudt met de studie van ecosystemen of delen

daarvan door de tijd heen.

• Het onderzoek heeft betrekking op een tijdsdoorsnede

(historisch-ecologische referentie) of volgt een

ontwikkeling tot de huidige situatie.

Van den Bremt, Heyn & De Haan, 2008

Page 6: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

• Historische ecologie is een onderzoeksveld dat zich

bezighoudt met de studie van ecosystemen of delen

daarvan door de tijd heen.

• Het onderzoek heeft betrekking op een tijdsdoorsnede

(historisch-ecologische referentie) of volgt een

ontwikkeling tot de huidige situatie.

• De natuurlijke én culturele processen die op het

landschap als ecosysteem inwerken komen beide

evenwaardig aan bod.

Van den Bremt, Heyn & De Haan, 2008

Page 7: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

• Historische ecologie is een onderzoeksveld dat zich

bezighoudt met de studie van ecosystemen of delen

daarvan door de tijd heen.

• Het onderzoek heeft betrekking op een tijdsdoorsnede

(historisch-ecologische referentie) of volgt een

ontwikkeling tot de huidige situatie.

• De natuurlijke én culturele processen die op het

landschap als ecosysteem inwerken komen beide

evenwaardig aan bod.

• Historisch-ecologisch onderzoek is per definitie

interdisciplinair en stelt de interactie tussen mensen

en hun omgeving centraal.

Van den Bremt, Heyn & De Haan, 2008

Page 8: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Oliver Rackham (1939 - 2015)

Page 9: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Historisch-ecologisch onderzoek en de

vertaling daarvan in een meer integrale

vorm van landschapsbeheer

Page 10: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Vragen

• Welke lange termijnontwikkeling heeft het natuurbeheer in

Nederland doorgemaakt en welke referentiebeelden zijn

daarbij in verschillende perioden gehanteerd?

• Waar staan we nu ?

• Welke koers is nodig om natuurbeheer en erfgoedzorg in de

komende jaren sterker met elkaar te verbinden?

• Welke aanpak en kennis zijn daarbij van belang?

Page 11: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Wat ging vooraf?

Een korte historiografie van het Nederlandse terreinbeheer

1890 – 1940 Pionierperiode: oprichting natuurorganisaties; eerste

aankopen; aanvankelijk laissez faire-beleid

Page 12: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

1940 – 1980 Heroriëntatie op drieslag natuur - halfnatuur – cultuur

intensief beheer; 19e-eeuwse agrarisch cultuurlandschap als referentie

Victor Westhoff

Page 14: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

2000 – nu: Natura2000 als geïnstitutionaliseerd beheersysteem

(natuurdoeltypen / natuurnetwerk / kaderrichtlijn / habitatrichtlijn)

(maar ook de periode van sterkere toenadering natuurbeheer en

erfgoedzorg)

Page 15: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

2020 – …. : periode van het integrale historisch-ecologische

landschapsbeheer

(gericht op gebiedsspecifieke kwaliteiten en potenties; gebaseerd op

de samenhang tussen aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

patronen en processen; gebruik makend van een rijk palet aan

referentiebeelden uit verschillende fasen van de geschiedenis)

Page 16: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

Page 17: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

Page 18: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

Page 19: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

4. Minder top-down gestuurde beheersystemen; meer aandacht voor

gebiedsspecifieke patronen en processen en voor eigen

verantwoordelijkheid beheerders

Page 20: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

4. Minder top-down gestuurde beheersystemen; meer aandacht voor

gebiedsspecifieke patronen en processen en voor eigen

verantwoordelijkheid beheerders

5. Denken in diverse ruimtelijke schalen (plek / terrrein / dorpsgebied /

microregio / regio / interregionaal)

Page 21: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

4. Minder top-down gestuurde beheersystemen; meer aandacht voor

gebiedsspecifieke patronen en processen en voor eigen

verantwoordelijkheid beheerders.

5. Denken in diverse ruimtelijke schalen (plek / terrrein / dorpsgebied /

microregio / regio / interregionaal)

6. Denken in lange termijnprocessen (historisch, toekomstig)

Page 22: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

4. Minder top-down gestuurde beheersystemen; meer aandacht voor

gebiedsspecifieke patronen en processen en voor eigen

verantwoordelijkheid beheerders.

5. Denken in diverse ruimtelijke schalen (plek / terrrein / dorpsgebied /

microregio / regio / interregionaal)

6. Denken in lange termijnprocessen (historisch, toekomstig)

7. Ontwikkeling van minder uniforme en statische referentiebeelden

Page 23: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Uitdagingen waar we komende jaren voor staan:

1. Betere integratie van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische

waarden in onderzoek, visievorming en beheer

2. Betere onderbouwing van beheer met historisch-ecologische kennis

3. Sterkere verbinding van deskundigenkennis met lokale ervaringskennis

4. Minder top-down gestuurde beheersystemen; meer aandacht voor

gebiedsspecifieke patronen en processen en voor eigen

verantwoordelijkheid beheerders.

5. Denken in diverse ruimtelijke schalen (plek / terrrein / dorpsgebied /

microregio / regio / interregionaal)

6. Denken in lange termijnprocessen (historisch, toekomstig)

7. Ontwikkeling van minder uniforme en statische referentiebeelden

8. Intensievere samenwerking met landbouw, waterbeheer,

maatschappelijke organisaties en burgers; verantwoordelijkheden

durven delen

Page 24: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Kenniscentrum Landschap RUG

• Opgericht in 2010

• Gevestigd in de binnenstad van Groningen (Oude Boteringestraat 34)

• 8 medewerkers, 12 promovendi, ca 45 masterstudenten

• Masteropleiding, fundamenteel én toegepast onderzoek, cursussen

• Nauwe samenwerking met maatschappelijke partijen

• Historische ecologie is een van de speerpunten in het onderzoek van de komende jaren

Page 25: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Aarde

MensNatuur

Landschap

Page 26: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Geoheritage

Cultural heritageNatural heritage

Landscape

Page 27: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Landschapsbeheer is het duurzaam behouden en ontwikkelen

van aardkundige, ecologische en cultuurhistorische waarden uit

verschillende tijdlagen van de geschiedenis ten behoeve van

toekomstige generaties en ecosystemen

Page 28: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Aardwetenschappen

MenswetenschappenLevenswetenschappen

Landschap

Page 29: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Fysische geografie

Cultuurhistorie Ecologie

Historische ecologie

Page 30: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voor meer integrale theorievorming en methodologie binnen deze

driehoek dienen we op zoek te gaan naar de verbinding van

bestaande (en nieuw te ontwikkelen) integrale concepten:

1. Biografie van het landschap

2. Landschapsecologisch model van Jenny

3. Geogenetische ontwikkelingsmodellen

Twee voorbeelden: (1) Drentsche Aa; (2) Noordoost-Twente

Page 31: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Biografie van het landschap

• Ontwikkeld door antropologen en archeologen in de jaren

‘90

• Geoperationaliseerd in tal van regio’s tussen 2000 en nu

• Veelal gebaseerd op integratie van aardwetenschappen,

archeologie, historische geografie en

architectuurgeschiedenis

Page 32: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Landschapsbiografie:

Een wetenschappelijk verantwoord, interdisciplinair opgezet en

goed leesbaar verhaal over de lange termijnontwikkeling van een

lokaal of regionaal landschap

Page 33: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Biografie van het

landschap

Archieven Historische

kaarten

Bodemdata Remote sensing

dataArcheologische

data

Dateringen

Toponiemen

IconografieEcologische data Paleoecologische data

Oral history

Veldwerk

Page 34: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Landschapsbiografie van

de Drentsche Aa (2015)

Ontwikkeld als inspiratie-

document voor diverse

doelgroepen, maar zeker ook

om het integrale beheer van

natuur en erfgoed te versterken

Page 35: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Basiselementen

• diachrone opbouw: ‘van ijstijd tot heden’

• diverse ruimtelijke schalen: regio – dorpsgebied – terrein – plek

• gebaseerd op zowel expert knowledge als local knowledge

• goede balans tussen teksten, kaarten en beeldmateriaal

• integrale thema’s als rode draad

Page 36: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeelden van diachrone thema’s:

• Vegetatieontwikkeling

• Lokatiekeuze

• Territoriumvorming

• Landgebruik-systemen

• Field systems

• Kolonisatie- en ontginningsgeschiedenis

• Perceptie en betekenisgeving

• Longue durée van transformatie en

continuïteit

• Interne en externe oorzaken voor

landschapstransformaties

Page 37: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 1 Herontwikkeling eiken-lindenbossen

• Humusecologisch, bodemkundig en

vegetatiekundig onderzoek lindenbossen

(Hommel, De Waal, Maes, De Ouden, Spek)

• Ondersteund door analyse pollen-diagrammen

• Toepassing: experimenteren met herintroductie

linde

Page 38: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 2 Ontwikkeling gevarieerder bos

• Reconstructie ligging/samenstelling/beheer van historische

holten, loo-bossen, strubben en broekbossen

• Methodiek: verbinding van veldnamenonderzoek,

bodemkartering, micromorfologisch onderzoek, pollenanalyse

en vegetatiekartering van relictpopulaties

• Toepassing: (1) selectie locaties voor regeneratie natuurlijk

bos; (2) Experimenten bosbegrazing

Page 39: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 3 Overal-beweiding

• Onderzoek naar voormalige collectieve

kuddebeweiding van bossen, groenlanden,

veldgronden en essen door middel van kuddes

runderen, schapen, varkens en paarden

(lokatiekeuze, begrazingsintensiteit,

begrazingsperioden etc.)

• Referentiebeelden, invloed op

vegetatiesamenstelling,

zaadverspreidingsmechanismen

• Toepassing: (1) experimenten met

gradiëntbeweiding Balloërveld; (2)

heideboerderij: begrazing bovenland beekdalen

met schapen en vleeskoeien

Page 40: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 4 Historische hydrologie

• Onderzoek naar aard en hydrologie

van prehistorische en historische

beeksystemen als reactie op

klimaatverandering,

vegetatieverandering, menselijke

ingrepen in het stroomgebied

• Onderzoek naar menselijke

beinvloeding van prehistorische en

historische beken (afdamming,

bevloeiing, visvangst)

Page 41: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 5 Gevarieerd akkerbeheer

• In Middeleeuwen en Vroege Nieuwe Tijd vertoonden de

essen nog een zeer grote ecologische variatie:

– intensief gebruikte goorns

– zomergraan-es versus wintergraan-es

– lienstukken (vlasakkers)

– boekweitlandjes

– haverkampjes

– drieslanden

• Talrijke ecologische overgangen binnen de es en tussen es

en aangrenzende landschapseenheden (groenland,

veldgronden)

• Toepassing: experimenten

akkerflora

Page 42: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

PhD project Harm Smeenge (2015-2018)

‘Historische ecologie van Noordoost-Twente

• gedetailleerde empirische studie naar wisselwerking aarde-

natuur-mens op lokaal en microregionaal niveau

• integratie van aardwetenschappen, paleoecologie,

landschapsarcheologie, historische geografie, toponymie, oral

history en actuo-ecologie

Page 43: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

1: Laat-Paleolithicum B (Laat-Pleniglaciaal / Laat-Glaciaal)

2: Laat-Mesolithicum / Vroeg-Neolithicum (Preboreaal-Atlanticum)

3: Laat-Neolithicum –IJzertijd (Subboreaal)

4: Middeleeuwen (500-1500) (Subatlanticum)

5: Nieuwe Tijd (1500-1800) (Subatlanticum)

6: Moderne Tijd (1800-heden) (Subatlanticum)

Onderzoeksperioden

Page 44: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Doelen

• Gedetailleerde reconstructie van lokale en

microregionale landschapspatronen en

landschapsvormende processen

• Reconstructie historische landgebruiksystemen

• Ontrafeling historisch-ecologische

ontstaansmechanismen

• Advisering van landschapsbeheerders op gebied van

historische referenties, haalbaarheid lange

termijndoelen, gebiedsspeficieke aanpak en te

stimuleren landschapsvormende processen

Page 45: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Landschapsecologisch model van Jenny (1941)

(rol van de mens dient heroverwogen te worden

Page 46: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Men

s

Nieuw model

Page 47: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Onderdeel: vervaardiging van beredeneerde

vegetatiereconstructies op basis van combinatie van

paleocologische, actuo-ecologische, fysisch-geografische en

historisch-geografische data

Page 48: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Biodiversiteit door de eeuwen heen en in verschillende

beheerregimes

Page 49: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 1 Hergebruik paleogeulen Dinkelvallei

• Geologisch onderzoek liet Laat-Glaciaal paleogeulenlandschap

zien

• Middeleeuwse boeren hadden fijnmazige kennis van deze

geulen en gebruikten ze voor afwatering, aanleg waterlinie en

bevloeiingswerken

• Moderne waterbeheer negeert deze natuurlijke afwatering. Dit

leidt regelmatig tot flinke wateroverlast

1

3

2

45

67

Page 50: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 2 Antropogeen geinduceerde veensystemen

in dal van de Mosbeek

• Aanleg watermolens leidde in de middeleeuwen tot stuwing van

water en ontstaan van bronveentjes in bovenloop van de beek

• Reconstructie historische situatie leidt tot veenherstel en

hogere biodiversiteit

Page 51: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Voorbeeld 3 Herontwikkeling broekbossen Agelerbroek

• Agelerbroek was een van de grootste en meest gevarieerde

broekgebieden van Nederland

• Detailonderzoek liet grote milieuvariatie zien en ontvouwde ook

het historische hydrologische systeem in detail

• Deze kennis is van grote waarde

voor natuurherstel

Page 52: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Wens voor de komende jaren

• Meerjarig interdisciplinair historisch-ecologisch

onderzoeks- en praktijkprogramma

• Bundeling van krachten van wetenschappelijke

onderzoeksinstellingen én praktijkorganisaties

• Gefinancierd door NWO, FWO plus beleidsgelden

• Doel onderbouwing én handvaten voor meer

integraal landschapsbeheer in de toekomst

Page 53: Lezing prof. Theo Spek (Rijksuniversiteit Groningen): Historische ecologie in Noord- en Oost-Nederland: van interdisciplinair onderzoek naar integraal landschapsbeheer

Prof.dr.ir. Theo Spek

Rijksuniversiteit Groningen

Kenniscentrum Landschap

Oude Boteringestraat 34

9712 GK Groningen

T +31.50.3638951

M +31.6.20136689

E [email protected]

W www.rug.nl/research/kenniscentrumlandschap