lezing jurisprudentie bestuurlijke handhaving 2010 versie 2

Jurisprudentie bestuurlijke handhaving 2010

15 februari 2011

Jaap IJdema

Constatering overtreding (1)

• ABRvS 25/08/2010 (BN4918)Overtreding kan ook worden vastgesteld op basis van bewijs verzameld door derden.

• ABRvS 08/12/2010 (BO6637)Verzoek overtreder om video-opnamen te bekijken.

• ABRvS 06/10/2010 (BN9550) en ABRvS 10/11/2010 (BO3452)Permanente bewoning recreatiewoning.

Constatering overtreding (2)Permanente bewoning recreatiewoning

• Het ligt op de weg van het college om de voor het vermoeden, dat sprake is van een overtreding van de planvoorschriften, vereiste feiten vast te stellen.

• Het is aan de overtreder om dat vermoeden te ontkrachten.

• Doet de overtreder dat niet, dan moet de rechter uitgaan van de juistheid van het vermoeden.


• Als de betrokkene in de GBA staat ingeschreven op een ander adres dan dat van de recreatiewoning, dan is het aan het college om aannemelijk te maken dat hij toch in de recreatiewoning zijn hoofdverblijf heeft.

• Als hij op het ingeschreven adres niet over zelfstandige woonruimte beschikt, dan is dat een aanwijzing dat hij zijn hoofdverblijf in de recreatiewoning heeft.


Controles:• Aantal en frequentie• Periode• Constateringen

Constatering overtreding (5)Gebruik onrechtmatig verkregen bewijs

• ABRvS 06/10/2010 (BN9550)Er is geen rechtsregel die ieder gebruik van onrechtmatig verkregen bewijs verbiedt. Het is alleen verboden als het bewijs is verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid moet worden gevergd, dat het gebruik ontoelaatbaar is.

Beginselplicht tot handhaving

“Gelet op het algemeen belang dat gediend is met handhaving, zal in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om met bestuursdwang of een last onder dwangsom op te treden, in de regel van deze bevoegdheid gebruik moeten maken. Slechts onder bijzondere omstandigheden mag van het bestuursorgaan worden gevergd, dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisatie bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig

zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie behoort te worden afgezien.”

Bijzondere omstandigheden (1)Concreet zicht op legalisatie (1)

• ABRvS 25/08/2010 (BN4934)Concreet zicht op legalisatie niet relevant bij opleggen bouwstop.

• ABRvS 24/02/2010 (BL5387)Concreet zicht op legalisatie omdat bouwen onder de Wabo vergunningvrij wordt?


Artikel 8.1 Wm/artikel 2.1 lid 1 sub e Wabo:• ABRvS 14/07/2010 (BN1058)

Concreet zicht op legalisatie als er een ontvankelijke aanvraag is ingediend en het bevoegd gezag geen beletsel ziet voor verlening van de aangevraagde vergunning.


Artikel 40 lid 1 Ww./artikel 2.1 lid 1 sub a Wabo:• ABRvS 06/10/2010 (BN9549)

Concreet zicht op legalisatie moet door het bestuursorgaan zelfstandig (geen aanvraag vereist) worden beantwoord. Wanneer legalisering mogelijk is, kan concreet zicht daarop ontbreken als bijvoorbeeld de overtreder weigert een aanvraag in te dienen.


Gebruiksverbod/artikel 2.1 lid 1 sub c Wabo:• ABRvS 13/10/2010 (BO0256) en

ABRvS 24/11/2010 (BO4851)Concreet zicht op legalisatie als ten tijde van besluit ontwerpbestemmingsplan ter inzage ligt.

Bijzondere omstandigheden (5)Handhaving onevenredig (1)

• ABRvS 29/12/2010 (BO9217)Alleen bij incidentele overtredingen en overtredingen van geringe aard en ernst.

• ABRvS 21/07/2010 (BN1943)Enkele feit dat overtreding van geringe aard en ernst is, maakt nog niet dat van handhaving moet worden afgezien.

Bijzondere omstandigheden (6)Handhaving onevenredig (2)

• ABRvS 25/08/2010 (BN4934)Financiële gevolgen.

• ABRvS 29/09/2010 (BN8598)Financiële gevolgen en ontbreken klachten.

• ABRvS 01/09/2010 (BN5700)Financiële gevolgen, betrokkene heeft schuur niet gebouwd, belang derde gering, lange tijd niet handhavend opgetreden.

Bijzondere omstandigheden (7)Andere bijzondere omstandigheden (1)

Geen prioriteit is geen bijzondere omstandigheid:• ABRvS 28/07/2010 (BN2614)

Illegaal bouwwerk bij woonschepen. Geringe inbreuk op de rechtsorde en feit dat college eerst wil inventariseren en beleid wil maken, geen bijzondere omstandigheid.

• Rechtbank Arnhem 03/08/2010 (BN 4417)Geen onderzoek naar de vraag of als gevolg van kraaiende hanen APV wordt overtreden omdat dit onderzoek te duur zou zijn. Geen bijzondere omstandigheid.


Gelijkheidsbeginsel:• ABRvS 02/02/2011 (BP2786)

Gelijkheidsbeginsel vergt consistent en doordacht bestuursbeleid. Het veronderstelt dat bestuursorgaan welbewust richting geeft aan en een algemene gedragslijn volgt t.a.v. vergelijkbare gevallen.

• ABRvS 15/09/2010 (BN6987) en ABRvS 08/12/2010 (BO6641)Gefaseerde handhaving is toegestaan.


Vertrouwensbeginsel:• ABRvS 21/07/2010 (BN1883) en

ABRvS 24/11/2010 (BO4851)“Voor een geslaagd beroep op het vertrouwensbeginsel is, …, nodig dat aan het bestuursorgaan toe te rekenen concrete, ondubbelzinnige toezeggingen zijn gedaan door een daartoe bevoegde derde, waaraan rechtens te honoreren verwachtingen kunnen worden ontleend.”


Vertrouwensbeginsel:• ABRvS 02/02/2011 (BP2767)

Belang bij respecteren opgewekt vertrouwen weegt minder zwaar dan algemeen belang en belang derden, mits schending van opgewekt vertrouwen voldoende gecompenseerd wordt.


Rechtszekerheidsbeginsel:• ABRvS 17/03/2010 (BL7766) en

ABRvS 23/06/2010 (BM8853)Geen handhaving van artikel 40 lid 1 sub b Woningwet jegens overtreders die reeds voor de wetswijziging eigenaar zijn geworden van het illegaal bouwwerk en die geen aanwijzing hadden hoeven te hebben dat gebouwd was zonder bouwvergunning.

Gedogen

• ABRvS 22/12/2010 (BO8271)Weigering te gedogen behoudens bijzondere omstandigheden geen appellabel besluit. Van bijzondere omstandigheden is geen sprake wanneer het bestuursorgaan terzake van de overtreding een gedoogbeleid voert.

• Rechtbank Middelburg 01/07/2010 (BM9875)Intrekking gedoogverklaring is in beginsel geen appellabel besluit, maar in dit geval wel omdat een volgende overtreding zal leiden tot definitieve sluiting en betrokkene bij voortzetting van de handelsactiviteiten een voorwaarde verbonden aan een strafrechtelijke veroordeling overtreedt.

Overtreder (1)

Artikel 5:1 lid 2 Awb:“Onder overtreder wordt verstaan: degene die de

overtreding pleegt of medepleegt.”

Artikel 5:1 lid 3 Awb:“Overtredingen kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen. […]”

• Normadressaat• Functioneel dader• Medepleger

Overtreder (2)Normadressaat (1)

Gebruik woning als hennepkwekerij. Van eeneigenaar van een pand mag worden gevergd dathij zich tot op zekere hoogte informeert over hetgebruik dat van het door hem verhuurde pand

zalworden gemaakt. Hij dient aannemelijk te makendat hij niet wist en niet kon weten dat het pand

alshennepkwekerij werd gebruikt.


• ABRvS 04/08/2010 (BN3183)Makelaar als tussenpersoon.

• ABRvS 13/10/2010 (BO0260)Makelaar als beheerder.

• ABRvS 10/11/2010 (BO3470)Identiteitsbewijs, werkgeversverklaring, een keer per maand bezichtiging aan de buitenkant, vanaf de buitenkant geen hennepkwekerij waarneembaar.


Let op: verbod van artikel 7.10 lid 1 Wro is met de

invoering van de Wabo komen te vervallen. Artikel

2.1 lid 1 sub c Wabo verbiedt alleen het gebruikvan gronden en opstallen strijdig met o.a. eenbestemmingsplan.

Overtreder (4)Functioneel dader

• ABRvS 07/07/2010 (BN0497)Enig aandeelhouder en bestuurder heeft zeggenschap over drijver van de inrichting en is daarom terecht als overtreder aangemerkt.

• ABRvS 29/12/2010 (BO9151)Aandeelhouder, niet bestuurder, van drijver van de inrichting terecht als overtreder aangemerkt omdat aandeelhouder zelf heeft gezegd bevoegd te zijn de drijver te vertegenwoordigen en hij in contacten met gemeente ook als woordvoerder is opgetreden.

Bestuurlijke sancties

Artikel 5:2 lid 1 sub a Awb:“ bestuurlijke sanctie: een door een bestuursorgaan

wegens een overtreding opgelegde verplichting of onthouden aanspraak;”

• ABRvS 14/04/2010 (BM1064)Als handhavingsbeleid inhoudt dat eerst een termijn wordt gegeven voordat een herstelsanctie opgelegd wordt, kan het bestuursorgaan niet rauwelijks een herstelsanctie opleggen.

Herstelsancties (1)

Artikel 5:31 Awb (oud):“Een beslissing tot toepassing van bestuursdwang wordt niet genomen zolang een ter zake van de betrokken overtreding reeds gegeven beschikking tot oplegging van een last onder dwangsom niet is ingetrokken.”

Artikel 5:6 Awb (oud):“Het bestuursorgaan legt geen herstelsanctie op zolang een andere wegens dezelfde overtreding opgelegde

herstelsanctie van kracht is.”

Herstelsancties (2)

• ABRvS 10/11/2010 (BO3455)Artikel 5:31 Awb (oud) staat niet in de weg aan het toepassen van bestuursdwang als de last onder dwangsom al is uitgewerkt.

Herstelsancties (3)

• Artikel 5:24 lid 1 Awb:“De last onder bestuursdwang omschrijft de te nemen herstelmaatregelen.”

• Artikel 5:32a lid 1 Awb:“De last onder dwangsom omschrijft de te nemen herstelmaatregelen.”

Herstelsancties (4)

• ABRvS 01/09/2010 (BN5700)“[belanghebbende] heeft onweersproken gesteld dat het mogelijk is de schuur in overeenstemming te brengen met de bouwvergunning van 29 januari 1991, zonder de hele schuur te slopen. Ook op grond van de stukken en het verhandelde ter zitting bestaat geen grond voor het oordeel dat de schuur daartoe tot op de fundering afgebroken dient te worden.Nu de last verder strekt dan het ongedaan maken van de bouwwerkzaamheden die in afwijking van de verleende bouwvergunning zijn opgericht, slaagt ook in zoverre het betoog.”

Herstelsancties (5)Begunstigingstermijn

• ABRvS 19/01/2011 (BP1330)Geen begunstigingstermijn vereist bij last gericht op voorkomen herhaling overtreding.

Last onder bestuursdwang (1)Kostenverhaal (1)

Artikel 5:25 Awb1. De toepassing van bestuursdwang geschiedt op

kosten van de overtreder, tenzij deze kosten redelijkerwijze niet of niet geheel te zijnen laste behoren te komen.

2. De last vermeldt in hoeverre de kosten van bestuursdwang ten laste van de overtreder zullen worden gebracht.

Last onder bestuursdwang (2)Kostenverhaal (2)

• ABRvS 04/08/2010 (BN3178)College had niet van kostenverhaal hoeven afzien omdat overtreder reeds voor de ontmanteling van de hennepkwekerij afstand had gedaan van alle goederen.

• ABRvS 13/10/2010 (BO0223)Ook bij toepassing van artikel 174a lid 1 Gemeentewet kostenverhaal mogelijk.

• ABRvS 17/03/2010 (BL7747)Kostenverhaal bij ongewoon voorval (brand). Ontbreken van verwijtbaarheid en algemeen belang voorkoming besmetting asbest, onvoldoende om van kostenverhaal af te zien.

Last onder bestuursdwang (3)

Spoedeisende bestuursdwang (1)

Artikel 5:31 Awb:1. Een bestuursorgaan dat bevoegd is om een last onder

bestuursdwang op te leggen, kan in spoedeisende gevallen besluiten dat bestuursdwang zal worden toegepast zonder voorafgaande last. Artikel 5.24, eerste en derde lid, is op dit besluit van overeenkomstige toepassing.

2. Indien de situatie zo spoedeisend is, dat een besluit niet kan worden afgewacht, kan terstond bestuursdwang worden toegepast, maar wordt zo spoedig mogelijk nadien alsnog een besluit als bedoeld in het eerste lid bekendgemaakt.



• ABRvS 17/03/2010 (BL7747)Ongewoon voorval. Brand. Asbest. Overtreder wilde zelf maatregelen nemen, maar verstrekte aan het college niet tijdig een opdrachtbevestiging. College mocht vervolgens spoedeisende bestuursdwang toepassen.



• ABRvS 30/06/2010 (BM9677)Besluit bekendgemaakt 6 weken na toepassing bestuursdwang. Niet tijdig. Geen consequenties.

• ABRvS 13/10/2010 (BO0214)Besluit bekendgemaakt vier maanden na toepassing bestuursdwang. Overtreder in nadeliger positie. Besluit vernietigd.

Last onder dwangsom (1)Modaliteit

Artikel 5:32b Awb1. Het bestuursorgaan stelt de dwangsom vast hetzij op

een bedrag ineens, hetzij op een bedrag per tijdseenheid waarin de last niet is uitgevoerd, dan wel per overtreding van de last.

• ABRvS 03/03/2010 (BL6256)Last onder dwangsom opgelegd per dag van € 50.000,-- per dag, met een maximum van € 100.000,-- per week en € 500.000,-- in totaal.

Last onder dwangsom (2)Hoogte dwangsom (1)

Artikel 5:32b lid 3 Awb:“De bedragen staan in redelijke verhouding tot de zwaarte van het geschonden belang en tot de beoogde werking

van de dwangsom.”

Geen indringende toetsing aan evenredigheidsmaatstaf van

artikel 3:4 Awb (zie bijv. ABRvS 25/07/2007, BB0391).

Last onder dwangsom (3)Hoogte dwangsom (2)

• Vz. ABRvS 31/12/2010 (BO9797)“De dwangsom mag zo hoog zijn als daarvoor naar verwachting nodig is, zodat deze niet wordt verbeurd.”

• Vz. ABRvS 26/08/2010 (BN5694)Enkele feit dat dwangsom hoger is dan dwangsom die bij eerder (naderhand ingetrokken) besluit opgelegd was, maakt niet dat dwangsom te hoog is.

• ABRvS 03/08/2010 (BN3201)Hoogte dwangsom strijdig met beleid.

Last onder dwangsom (4)Verbeuren dwangsom

• Rechtbank Almelo 08/12/2010 (BO7195)Dwangsom van € 5.000,-- per twee weken opgelegd. Wanneer verbeurt de dwangsom?

Invordering (1)

• HR 17/12/2010 (BO1802)Vrijheid verzetrechter om last naar doel en strekking uit te leggen.

• Gerechtshof Arnhem 09/11/2010 (BO3817)Ontbreken rechtsmiddelverwijzing onder dwangbevel komt in beginsel voor rekening van bestuursorgaan.

• Rechtbank Dordrecht 22/10/2010 (BO1410)Executiegeschil i.p.v. verzetprocedure. “Jezus redt”.

Invordering (2)

Artikel 5:37 lid 1 Awb:“Alvorens aan te manen tot betaling van de dwangsom, beslist het bestuursorgaan bij beschikking omtrent de invordering van een dwangsom.”

• Vz. ABRvS 11/02/2011 (201009538/1/H1)Invorderingsbeschikking is beschikking die strekt tot het vaststellen van een financiële verplichting, dus artikel 4:12 Awb van toepassing.

Invordering (3)

• Vz. ABRvS 23/04/2010 (BM2616)Invorderingsbeschikking geschorst. Overmacht.

• Vz. ABRvS 05/11/2010 (BO3477)Verzoek tot schorsing afgewezen. Overtreder heeft niet aannemelijk gemaakt dat hij door last onder dwangsom in onoverkomelijke financiële problemen komt.

Invordering (4)

• Rechtbank Utrecht 26/05/2010 (BM5469)Invordering onevenredig. Rechtbank voorziet zelf in de zaak en herroept primaire besluit.

• Rechtbank Rotterdam 18/11/2010 (BO4582)Herroeping primaire dwangsombesluit, na verzoek om terug te komen van onherroepelijk dwangsombesluit.

Invordering (5)Verjaring

• Rechtbank Arnhem 03/11/2010 (BO4016)Met sluiten vaststellingsovereenkomst afstand gedaan van recht om zich op verjaring te beroepen.

• Gerechtshof Leeuwarden 19/10/2010 (BO1436)Partijen hebben betalingsregeling afgesproken. Elke betaling moet worden aangemerkt als erkenning als bedoeld in artikel 3:318 BW.

Invordering (6)Rechtsmiddelen

Artikel 5:39 lid 1 Awb:“Het bezwaar, beroep of hoger beroep tegen de last onder dwangsom heeft mede betrekking op een beschikking die strekt tot invordering van de dwangsom, voor zover de belanghebbende deze beschikking betwist.”

• ABRvS 19/01/2011 (BP1330)Enkele mededeling dat invorderingsbesluit moet worden vernietigd als last onder dwangsom wordt vernietigd, is voldoende om van betwisting te spreken.

Herstelsancties in bezwaar (1)

• ABRvS 05/01/2011 (BO9785)Feit dat overtreder tijdig aan de last heeft voldaan, laat onverlet dat hij een procesbelang houdt.

• Vz. ABRvS 23/12/2010 (BO9153)In bezwaar mag last niet worden gewijzigd als dat tot een andere grondslag van het besluit leidt.

• Vz. ABRvS 03/11/2010 (BO2689)Verduidelijking van de last in beslissing op bezwaar is geen wijziging van last.

Herstelsancties in bezwaar (2)

• ABRvS 14/07/2010 (BN1058)Een wijziging van feiten en omstandigheden na het opleggen van de last onder dwangsom kan er onder bepaalde omstandigheden toe nopen dat de last bij b.o.b. met terugwerkende kracht tot moment van wijziging wordt herroepen.

• ABRvS 06/10/2010 (BN9549)Herroeping van de last tot moment van wijziging van feiten en omstandigheden heeft geen rechtsgevolg omdat dwangsom op dat moment reeds volledig verbeurd was.

Overgangsrecht (1)

• Artikel III lid 1 van de Wet Vierde tranche Awb: “Op een verplichting tot betaling van een geldsom aan of door een bestuursorgaan die is vastgesteld of ontstaan voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet, blijft het recht zoals dat gold voor dat tijdstip van toepassing.”

• Artikel IV lid 1 van de Wet Vierde tranche Awb:“Indien een bestuurlijke sanctie wordt opgelegd wegens een overtreding die plaatsvond voor het tijdstip van inwerkingtreding van deze wet, blijft het recht zoals dat gold voor dat tijdstip van toepassing.”

Overgangsrecht (2)

• ABRvS 13/01/2010 (BL4420 en BK9019)• Vz. ABRvS 22/07/2010 (BN2618)• ABRvS 04/08/2010 (BN3201)

Artikel IV lid 1 is van toepassing op de invordering van dwangsommen die verbeurd zijn vanwege een bestuurlijke sanctie die is opgelegd wegens een overtreding die plaatsvond voor het tijdstip van inwerking van de wet.Hoe zit dat bij overtredingen die voor 1 juli 2009 zijn begonnen en daarna zijn blijven voortduren?

Overgangsrecht (3)

• ABRvS 23/12/2010 (BO9398)Overgangsrecht Invoeringswet Wabo ook van toepassing op besluiten tot afwijzing verzoek handhaving. Moment waarop besluit genomen is, is bepalend.

• Vz. ABRvS 15/12/2010 (BO9397)Invoeringswet Wabo niet van toepassing op besluiten tot handhaving Activiteitenbesluit.

Meer informatie:

www.bestuurlijkehandhaving.blogspot.com

LinkedIn; bestuurlijke handhaving

http://www.linkedin.com/groups?home=&gid=2511826&trk=anet_ug_hm

lezing jurisprudentie bestuurlijke handhaving 2010 versie 2

Documents