Waar het in beginsel licht was en zeer goed, hebben we door de zonde het kwaad en diepe duis-

ternis over ons heen gehaald.

Leven in vrijheid

Christus Gemeente Persoonlijk

UITGAVE VAN DE HERVORMDE GEMEENTE GROOT-AMMERS MAART 2020 | 22e JAARGANG | EDITIE 1

“Heere, maak mij vrij van mezelf.”

Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is verdwenen, en herhaal ze honderd malen:

alle malen zal ik wenen.

Het is aan ons om, net als de mensen die bevrijd worden, te leren hoe we ervoor zorgen dat we bewust zijn van de vrij-heid en in die vrijheid kunnen

leven.

Met het vooruitzicht dat God een nieuwe hemel en aarde zal maken, waar we vrij zullen zijn

van zonde, pijn en verdriet.

Colofon

Drieluik:Uitgave van de Hervormde Gemeente te Groot-Ammers.Verschijnt 4x per jaar (mrt/juni/sept/dec).

Online te lezen op: www.hervormdegemeentegrootammers.nl

Redactie:Kees Boer Annemarie de BruinRoëlle de Jager Marianne den HartogDikkie Hoogendijk Corrie de Kluijver Ali Rijkse

Bezorging:Arie de LeeuwLijsterstraat 69Tel. 06-46130349

Redactieadres:drieluikredactie@gmail.com

Vormgeving en druk:Deborah van den Broek-Boer, Bijdehand Ontwerp

Giften:Rabobank Groot-AmmersNL55RABO0323502504t.n.v. kerkvoogdij Hervormde Gemeente te Groot-Ammers.

De redactie heeft het recht om ingezonden arti-kelen wel/niet te plaatsen, dan wel de tekst aan te passen.

vanuit de redactie

De Drieluik

EEN DRIELUIK is een schilderij dat uit drie stukken bestaat en deze stukken zitten aan elkaar vast door middel van scharnieren.

Zo ook:

Christusde gemeentede leden persoonlijk

Alle drie apart, maar niet los van elkaar te zien.

In de gemeentekrant zal in het ene gedeelte meer het zicht zijn op Christus, het andere gedeel-te meer zicht op de gemeente, en ook zullen er gedeelten zijn over één van de gemeenteleden. Maar bij elkaar is het één geheel, je kunt het niet van elkaar scheiden, we zitten als het ware vast gescharnierd.

Christus

Gemeente

Persoonlijk

:

Roelle de Jager

Dit jaar mogen we herdenken dat we 75 jaar in vrijheid mogen leven. We staan stil bij de vrijheid die bevochten is tijdens de Tweede Wereldoorlog door mensen die daar-voor grote offers hebben gebracht. Tijdens een huisbezoek vertelde iemand; “God geeft ons de kracht om te geloven in moeilijke tijden, uit onszelf kunnen we dat niet”. Als ik denk aan alle slachtoffers, kan ik alleen maar bewondering hebben omdat ze gestorven zijn omdat ze voor hun geloof uitkwamen. Want lijken wij allemaal niet op

Petrus die de Heere Jezus tot driemaal toe verloochend heeft?

Op 5 mei vieren we dat we sinds 1945 in vrijheid mogen leven, in het besef dat we met elkaar verantwoordelijk zijn om vrijheid door te geven aan nieuwe generaties.

Het thema van deze Drieluik is dan ook “Leven in vrijheid”. We hebben diverse ge-meenteleden benaderd en de vraag gesteld wat vrijheid voor hun betekend. Ook hebben we gemeenteleden gevraagd die de Tweede Wereldoorlog mee gemaakt hebben, hoe ze de Bevrijdingsdag hebben beleefd. Zo hebben wij ook een liturgie

gezien die stamt uit die tijd.

Laten we met elkaar dankbaar zijn dat wij mogen leven in vrijheid en dat God met ons meegaat tijdens de reis die wij maken in ons leven.

3

04

THEMA LEVEN IN VRIJHEIDIn dit thema lezen we wat vrijheid betekent voor diverse gemeen-teleden. Worden we meegenomen naar die speciale dag in 1945 toen we bevrijd werden van de Duitsers. Maar lezen we ook over de slavernij.

06

IN DE SCHIJNWERPEREen interview met Aagje den Hoed-Stoel waarin we meegenomen worden naar de Tweede Wereldoorlog en de Bevrijdingsdag.

14

Inhoudsopgave

DE BIJBEL OPENMaar als christenen zijn we vooral enorm gezegend met zo’n ge-nadige God die ons om niets vrijheid schenkt door onze zonden te vergeven. Het Bijbelgedeelte wat we hierbij hebben gekozen is Efe-ze 2:1-10.

18

MEDITATIEIk ben slaaf van mijn leugens, slaaf van mijn onwaarheid, slaaf van mijn eigen haat en agressie, slaaf van mijn eigen ik. Ik heb een gebonden ik, terwijl ik dacht ‘vrij’ te zijn.

10

MeditatieJacoline van der Graaf

GeloofsopvoedingHeere, maak mij vrij van

mezelf!“De Waarheid zal u vrijmaken.”(Joh. 8:32b)

De Bijbel stelt dat het tegenovergestelde van vrijheid het leven in slavernij is (Gal. 5:1). Ben ik dan een slaaf? Is dat niet zwaar uitge-drukt? Nee. Ik blijk inderdaad telkens weer verslaafd en verknocht aan geestdodende aanpassing aan de leugen van de cultuur. De cultuur van onze dagen kan zo’n machts-werking op ons leven hebben, dat het bijna dictatoriaal kan aandoen. Je moet op een bepaalde manier leven, liegen en lachen om aantrekkelijk te zijn.

Dietrich Bonhoeffer, die aan het einde van de oorlog stierf, had daarmee ook te maken in Hitlers dictatuur (1940-1945). Juist van-wege die onbetrouwbare nazimacht werd er veel gelogen, gezwegen en toegestaan om eigen bestwil. Er werd veel onrecht, schuld en tragiek toegedekt. Bonhoeffers doel was het om in die leugenachtige slavernij en geestdodende aanpassing de waarheid te blijven dienen.

Bonhoeffer geeft profetisch aan dat de leu-genachtige mens de waarheid niet wil zien, en daarom steeds geraffineerder en dieper gaat liegen. Ja, de mens gaat zover dat hij zijn eigen leugen (dat kan eigen moed, ras, tactiek of filosofie zijn) voor de waarheid houdt. De Duitse nazi denkt dat de leugen hem en het land vrijmaakt. En als de mens de eigen leugen voor waarheid houdt en zo verduisterd raakt in zijn verstand, houdt hij de waarheid van God en Christus voor over-drijving en onwaarheid. Bonhoeffer zegt dan: ‘Wij zijn bang voor de waarheid, want wij voelen aan dat dit woord iets tegen ons heeft.’

Passen deze woorden van Bonhoeffer in iets andere zin en toepassing ook niet op onze tijd? Bedriegen wij elkaar niet? Is onze neo-liberale cultuur ten diepste niet

Zijn waarheid, die luidt: ‘Jij zit vol leugen en ontkenning, je weet de helft nog niet over jezelf, maar Ik heb jou vrijgemaakt van jou-zelf, van jouw aanklacht, schuldgevoel, leu-gen, doem, schijn en maskers. U/jij mag nu leven in Mijn geest.’ En waar de Geest van de Heere is, daar is vrijheid (2 Kor. 3:17).

Trouwens, dit leven in waarheid, leidt tot het kruis. Je zult met de waarheid van Christus en de doorlichting van de schijnwereld om je heen al snel bekritiseerd en bestookt wor-den als een pessimist. Want het optimisti-sche volk blijft het liefst in eigen gekozen onvrijheid, die als vrijheid voelt. De christen, zo zegt Bonhoeffer, is daarom ‘de meest revolutionaire mens op aarde. Hij is het springstof onder onze maatschappij. Hij is de gevaarlijkste mens.’ Gevaarlijk voor die cultuurslavernij. Hoewel hij vaak terugvalt, prikt de christen door de cultuurleugens heen en vraagt naar de onversneden vrij-heid die er alleen maar is in de Waarheid, de waarheid over jezelf en de waarheid over je naaste.

bedrogen? Denk aan de sociale gewenste huichelarij, het leugentje om eigen bestwil om zichzelf groot te houden, de maskers van onszelf. Leven wij niet zelf in de leugen? Wij zeggen bijvoorbeeld dat we meer zijn, dan we zijn/aankunnen. Kruisigen wij niet de waarheid keer op keer om onszelf te redden? Haten wij de waarheid niet, omdat wij het kruis van onze kwetsbaarheid willen verdoezelen? Haten wij niet onze broeder of God die ons eerlijkheidshalve laat zien hoe het echt met ons is? Haten wij deze waar-heid niet, omdat ze ons te direct is, te naakt maakt, te weinig heel laat van ons ‘ik’? Ben ik het, Heere, die zo doet? Ja, jij en ik, wij zijn het. Helaas.

Die schijnwereld houden we vol tot God ons confronteert en aanklaagt met de waarheid over onszelf. Dat dringt zich aan je op onder de Woordverkondiging, lezend bij een open Bijbel, soms door levensleidingen, door (familie)crisis. Dan word je -door de Geest werkelijk eerlijk gemaakt- ontmaskerd door de waarheid over jezelf.

Dan ontdek je: Ik ben slaaf van mijn leu-gens, slaaf van mijn onwaarheid, slaaf van mijn eigen haat en agressie, slaaf van mijn eigen ik. Ik heb een gebonden ik, terwijl ik dacht ‘vrij’ te zijn. Door Gods Geest leer je bidden: ‘Heere, maak mij vrij van mezelf’. Dan ontdek je dat Gods waarheid over jou, jou vrijmaakt en dat brengt je allereerst tot liefde voor Zijn Waarheid, Jezus Christus en daardoor tot liefde voor de naaste.

Het is deze liefde van en tot Jezus die werke-lijk vrijheid geeft. ‘Als de Zoon u vrijgemaakt zult hebben, dan zult u werkelijk vrij zijn.’ (Joh. 8:35) In het ontvangen van deze liefde voltrekt zich onze vrijheid. Keer op keer. Een telkens herhaalde vrijheid. Jezus neemt ons namelijk mee in de vrijheidsbeweging van

Ds. J.W. Verboom

2 Korinthe 3:17De Heer is de Geest die leven geeft en waar Hij is, is vrijheid.

Filippenzen 4:6Maak u nergens zorgen over maar bid voor alles en vraag God wat u nodig hebt, dankbaar voor alles

wat hij doet.

Toen Corrie ten Boom haar angst voor de naderende oorlog met haar vader besprak stelde hij haar de volgende vraag. ‘ Corrie, als je met de trein moet, wanneer geef ik je dan je treinkaartje?’ ‘Op het moment dat ik het nodig heb’ was het antwoord. ‘ Precies’ zei haar vader. ‘En vergeet nooit, Gods Geest reist altijd met je mee. Geef Zijn Geest je kof-fer met dingen die God alleen kan oplossen, kijk naar buiten en zie de lelie op het veld en de vogels in de lucht en weet dat God zorgt, verheug je, wees dankbaar en leef op die dag. Maak je niet druk over het verleden en laat je zorg voor de toekomst los. Onthoud dat jouw trein een eeuwige bestemming heeft en in dat perspectief duurt nu maar even. Het beste komt nog en tot die tijd belooft God te geven wat je nodig hebt op de dag dat je het nodig hebt’.

Heeft u die vrijheid ook al ontdekt?

Als gezin hebben we hier mee geoefend door op een poster (te verkrijgen via Nienke v.d. Berg) onze dankbriefjes te plakken en onze problemen letter-lijk in een koffertje te stoppen. Daarnaast hebben we via YouTube de afleveringen van Oud Goud gekeken waar 70+ ers uit Rotterdam een wijze le-vensles delen. Aflevering 1 sluit aan bij dit thema.

5

Vrijheid is ruimte ervaren binnen grenzen. Ruimte krijgen om te zijn die ik wil zijn, te doen wat ik wil doen, te zeggen wat ik wil zeggen, te kiezen wat ik wil kiezen. En ik moet accepteren dat er grenzen gesteld zijn aan alles wat ik wil zeggen, doen, kiezen, enz. Want vrijheid is niet hetzelfde als ego-isme; daarin sta ik zelf centraal en ontneem ik juist anderen de vrijheid. Maar God dient centraal te staan en de medemens. Daartoe roepen de 10 geboden mij op. Daarbij hoop en verwacht ik dat de medemens mij ook de ruimte geeft en de grenzen die God geeft ook in acht neemt. Zo kunnen we met el-kaar samenleven in vrijheid. Niet tot eer van ons zelf, maar om te leven tot Gods eer in alles wat wij willen, denken, kiezen, zeggen, doen, enz.

Adriaan de Lange

Voor mij betekent vrijheid, dat je vrij mag geloven. En dat je mag doen wat je wilt.Voor mij is vrijheid eigenlijk niet bijzonder, want ik ben in vrijheid geboren. Derrick van Voorthuijsen

Wat betekent vrijheidvoor mij?

Wat betekent vrijheid voor mij…Als ik (bijna) elke dag het nieuws lees op mijn nu.nl app, dan krimpt mijn hart in één. Maar voel ik me tegelijkertijd dankbaar.Dankbaar om te mogen leven in vrijheid.Vrij te zijn van bosbranden, vrij van oorlog, vrij van slavernij, vrij om naar de kerk te gaan…

Als ik even google naar “leven in vrijheid” kom ik dit tegen:Leven in vrijheid gebeurt vanzelf als je aan-dacht vrij is, dat wil zeggen: als jij in alle vrij-heid kunt beslissen waar je je aandacht op wilt richten.

Dit zet mij aan het denken.Voel ik mij werkelijk “vrij”, en niet beïnvloed, door anderen en activiteiten, bij het maken van beslissingen in mijn dagelijks leven?

Één ding weet ik wel, de Bijbel zegt ook iets over vrijheid, in Johannes 8: 36; “Indien dan de Zoon u zal vrijgemaakt hebben, zo zult gij waarlijk vrij zijn”.Dat is voor mij leven in vrijheid, geen slaaf meer te zijn van de zonde, geen slaaf meer te zijn van de duivel. Maar eeuwig vrij te zijn in Hem! Halleluja!

Corine Viveen

Wat betekent vrijheid voor mij?Ik ben in vrijheid geboren, in een warm ge-zellig gezin, om ons huis was veel vrijheid, we gingen in vrijheid naar school en werk. Toen leerde ik mijn man kennen, na 4 jaar trouwden wij en kwamen in Groot Ammers in de nieuwbouw aan het uiteinde van het dorp te wonen. We hadden vrij uitzicht op de polder. Er werd een zoon en een dochter geboren, toen verhuisden we weer naar het vrije uitzicht in de Leeuwerikstraat, met over het slootje boer Spelt die Roosje en Bontje kwam melken. De kinderen speelden altijd en konden vrij in en uit lopen. We gingen op vakantie, zwervend door Nederland en buitenland en thuis genoten we op de fiets door en langs de polder met mooie luchten en veel water en wind. Vrij zijn en genieten, ook van de kleinkinderen. Als je nu beelden ziet op tv of hoort via de media is er weinig of helemaal geen liefde en vrijheid voor of met elkaar. Ik ben dankbaar dat ik in vrijheid mag geloven en naar de kerk kan gaan, waar en wanneer ik wil.

Co van der Wal- van Muijlwijk

VrijheidAan mij werd de vraag gesteld: Wat bete-kent vrijheid voor jou? Dit is een vraag waar ik eigenlijk nooit echt goed over na heb ge-dacht. Voor mij is het altijd vrijheid geweest en hoewel de verhalen van vroegere tijden mij altijd wel raakten, is het gevoel van geen vrijheid mij gelukkig altijd bespaard geble-ven. Om echt te kunnen zeggen wat vrijheid betekent moet je ook een periode van geen vrijheid hebben ervaren denk ik. Als ik naar mijn eigen leven kijk, ben ik dankbaar dat wij in een land leven waar je niet bang hoeft te zijn om de straat op te gaan, of dat je moet opletten wat je zegt, denkt of gelooft.Naast deze vrijheid heeft het woord vrijheid voor mij ook een andere betekenis. Voor mij is vrijheid de wetenschap dat Hij, Jezus Christus voor mij betaald heeft en mij daar-door “Vrij” gemaakt heeft. Het was voor mij een hele bevrijding toen ik echt in ging zien dat het niet uitmaakt wat je gedaan hebt, doet, of nog gaat doen omdat de strijd om mijn vrijheid al gestreden is. De wereldse vorm van vrijheid is een zegen, maar de geestelijke vorm van vrijheid is voor mij het belangrijkste wat er is. Kortom voor mij be-tekent vrijheid Job 19 vers 25. Want ik weet: mijn Verlosser leeft!

Len Mons

Wat betekent vrijheid voor mij?Ik heb nooit zo goed nagedacht over deze vraag. Ik ben mijn hele leven al vrij. Op school en in de kerk bidden we vaak voor mensen die niet vrij mogen geloven, maar ik kan me niet voorstellen hoe dat is.Ik vind het wel fijn dat ik niet weet hoe dat voelt. Vrijheid is voor mij dat ik alles kan doen zonder na te denken of het wel vei-lig is. Ik ben vrij om te gaan voetballen, om met mijn vrienden te gamen, naar de club te gaan en naar school. Ook al vind ik het niet altijd leuk om naar school te gaan ben ik toch blij dat ik dat in vrijheid kan doen.

Ik heb een heel oude opa en oma en die vertellen weleens over de oorlog. Niet zo vaak, alleen als we erom vragen. Mijn oma zegt dat de Bevrijdingsdag één van de mooiste dagen uit haar leven was en ze

kan nog voelen hoe blij ze was. Ze luisterde met nog meer mensen naar de radio ergens op de dijk en ze moest huilen toen ze het nieuws hoorde. Als mijn opa en oma over de oorlog vertellen klinkt het als een verhaal uit een geschiedenisboek. Ik vind het nog steeds moeilijk om voor te stellen hoe het toen was, maar ik weet wel dat ik heel blij ben dat wij in vrijheid leven. Alex Broer

Wat betekent vrijheid voor mij?Besef ik wel goed wat vrijheid is? Ik heb ei-genlijk weinig onvrijheid meegemaakt.Mensen die de wereldoorlog hebben mee-gemaakt, of mensen die leven/geleefd heb-ben onder totalitaire regimes dié weten wat (on)vrijheid is!Gek genoeg denk ik als eerste aan het afwe-zig zijn van het tegenovergestelde: We heb-ben in Nederland gelukkig geen dictatuur. De overheid dicteert niet wat we al of niet moeten doen/welke politieke stroming we moeten volgen / welk geloof we moeten (of niet mogen) aanhangen.

Vrijheid is “gewoon” voor ons. Als je kijkt naar de geschiedenis en ook naar de hui-dige wereldbevolking, is het eigenlijk heel bijzonder dat vrijheid voor ons gewoon is! Naast maatschappelijke vrijheid zie ik ook een lichamelijke vrijheid: hoe is mijn ge-zondheid, kan ik me bewegen wanneer en naar wat ik wil?

Verder ken ik een financiële vrijheid. Ben ik afhankelijk van anderen voor bed, brood, kleding en nog wat andere zaken die het leven veraangenamen? Of heb ik financiële ruimte om daar keuzes in te kunnen maken?

En als belangrijkste heb ik de geestelijke vrijheid in Christus.Dit betekent dat mijn heden en toekomst niet van mijn goedheid en mijn prestaties afhangen, maar dat ik mag leven vanuit de wetenschap dat Christus vanuit zijn liefde voor mijn zonden is gestorven, zodat ik on-danks mijn fouten en gebreken bij Hem mag horen, dat God me kent en me niet meer te

dragen geeft dan ik aan kan.Vrijheid betekent ook verantwoordelijkheid:Wat doe ik met mijn vrijheid in het dagelijks leven, in woorden en daden?Wat doe ik met mijn geld, mijn tijd?Hoe laat ik Gods liefde zien om mij heen?

Rinus den Besten

Vrijheid is een groot bezit. We leven in een vrij land waar we in mogen wonen en wer-ken. Vrijheid is voor mij genieten van de mooie schepping en natuur. Je moet dit wil-len zien en horen. ‘s Morgens vroeg bijvoor-beeld kan ik bijzonder genieten. Ik ga dan op de fiets naar het werk, door de polder en geniet dan extra van de mooie schepping. Dan zie je de zon opkomen en dan zing ik het lied ‘Tienduizend redenen’; de zon komt op maakt de morgen wakker, mijn dag be-gint met een lied voor U.Verder mag ik ook genieten in de gemeen-te waar we ook in vrijheid de kerkdiensten kunnen bijwonen. Helaas is dat in andere landen niet altijd zo. Tijdens m’n dagelijkse werkzaamheden als magazijnchef kan ik ook zeker van de vrijheid genieten. In Ga-laten 5:13 staat: u bent geroepen om vrij te zijn, misbruik die vrijheid niet maar dien elkaar in liefde. Daarom, geniet van de vrij-heid elke dag en dank onze Schepper daar-voor.

Marius van Erk

Vrijheid voor mij is:Dat ik in een land mag leven waar geen oor-log is.Dat ik in een dorp mag leven met het geloof.Dat ik naar school mag gaan en dat ik ook zelf mag kiezen welke.Dat ik zelf mag kiezen waarin ik geloof.Dat ik in een huis mag leven waar het goed is.Dat ik niet word vervolgd om mijn geloof.Dat ik elke dag mag spelen met vrienden en familie en dat dat ook kan. Daan Klok

7

Waar was u en hoe beleefde u de bevrijding?

Mevrouw van Wijngaarden, toen 9 jaar oud, was in haar ouderlijk huis in Rijnsburg, vlakbij vliegveld Valkenburg. Haar moeder zei dat de oorlog voorbij was, ze waren bevrijd door de Canadezen. Wat een feest na bange jaren. Er werd gedanst op straat, het hele dorp stond op z’n kop. Op school kreeg ze een maaltijd die bestond uit pap, een luxe! En vader en moeder waren eindelijk weer blij…dat maakte indruk!De geallieerden dropten voedselpakketten. Mevrouw vertelt hoe ze uit het dakraam van hun huis klommen, en dat ze op het platte dak van de keuken stonden te zwaaien naar de vliegtuigen. Ze dropten onder andere meel en voedzame chocola.Thuis had haar vader een schuilkelder gemaakt van matrassen…die kon weg! Het ging er vaak hevig aan toe vlakbij het vliegveld. Soms zaten de Duitsers bij hen in de tuin in een boom tijdens een vuurge-vecht, en haar broer werd door zijn hoed geschoten, maar bleef ongedeerd.De moeilijkste herinneringen zijn die van de honger. Vader kocht eens een halfje brood voor 200 gulden. De familie had aan het eind van de oorlog niets meer, alles was geruild voor eten…. fietsen, kleding, textielbonnen, sieraden …. Mevrouw weet ook nog dat ze bloembollen at en suikerbieten en dat ze ging bedelen om eten.

Dikkie

Ik sprak een oudere mevrouw die over de bevrijding weet dat er op de avond van 4 mei een auto over de dijk reed waaruit geroepen werd: Nederland is vrij! Het was iemand van de Ammerse ondergrondse. Veel mensen kwamen naar buiten…De blijdschap was groot!Over de eerste oorlogsdagen weet ze te vertellen dat er mensen uit Veenendaal kwamen. Deze evacueerden voor de slag om de Grebbeberg. Ze kwamen in kolenschuiten de Lek uit, en gingen hier aan wal. Bij mw. thuis, kwam een moeder met haar zoon en bij de buren waren er wel twintig. Na de capitulatie op 15 mei gingen ze weer naar huis. Later hebben de Veenendalers uit dankbaarheid een bank geschonken die nu nog bij de Platanen staat.Wat indruk maakte…… Er gingen rijnaken vol mannen voorbij die gevangen genomen waren bij een razzia in Rotterdam. Ze kan het geroep nog horen…vreselijk…sommigen sprongen overboord…zwemmend naar vrijheid of kogel.Ook stond ze eens op de uitkijk of haar vader en opa al terugkwamen van de markt in Rotterdam met de Lekboot. Ineens doken 2 vliegtuigen naar beneden en beschoten de boot…als verlamd bleef ze staan…zag de boot de kant in gaan en iemand in het water drijven. Er waren gewonden, vader en opa bleven ongedeerd.

Dikkie

Bevrijdingsdag

Waar was u en hoe beleefde u de bevrijding?

Ik was 2,5 jaar toen de oorlog was afgelopen, verteld Arie Spelt, dus daar weet ik weinig meer van. Wel weet ik dat er in de laatste oorlogwinter op ons land wapens werden gedropt door de geallieerden voor het verzet. De verzetsgroep voerde deze af in een schouw, onder de brug door richting de Haarsteeg. Daar werden ze bewaard in een schuur waar nu Manege Bikker staat.Ook weet ik nog dat er een luchtgevecht was boven de Lek en dat er een verdwaalde granaat in het achterhuis van onze boerderij tegen de muur ketste, dwars door de boer-derij, in een pompbak voor de koeien is terecht gekomen. Hij was niet ontploft, en werd

door de politie meegenomen en afgevoerd. Toen de granaat onschadelijk was gemaakt, kregen we hem terug en maakte mijn moeder er een waterkruik van om de voeten te

warmen. Het was een wonder dat er niemand gewond geraakt was.Nees Spelt vertelt dat haar moeder, Mw. Verhaar-de Vos in de laatste hongerwinter elke dag

een grote pan aardappelen met kaas maakte voor de mensen uit de stad die vanwege de honger op zoek gingen naar eten. Nadat zij een warme maaltijd hadden gekregen, bleven ze meestal een nacht

slapen in het hooi in de stal, zodat ze een dag later weer wat aangesterkt verder konden trekken.

Marianne

Mij is gevraagd om wat te vertellen hoe ik de bevrijding van de tweede wereldoorlog heb beleefd. Mijn naam is Henk de Jager en ik woonde toen in Hoogblokland. Het was niet zo eenvoudig om deze vraag te beantwoorden, de oorlog, dat was wel wat eenvoudiger geweest. Die hebben we 5 jaar bewust meegemaakt van het begin tot het einde. De dagen vlak voor de bevrijding waren de meest spannende, de bevrijding kwam niet overal gelijk daar er rekening moest worden gehouden met de bezetter hoe die zich gedragen zou. Er werd één maand voor de bevrijding nog een bekende van ons gedood die veel betekende voor het verzet, zulke gebeurtenissen hielden ons ook tijdens de bevrijding behoorlijk kalm. Maar ondanks dat was de bevrijding een grote en heerlijke beleving. De strik brak los en wij zijn vrijgemaakt. Bij ons was tot het einde van de oorlog een onderduiker met zijn orgel, tientallen keren hebben we het Wilhelmus gezongen. U merkt wel dat ik haast niet bij de oorlog vandaan kan komen, wat een bloed heeft dat gekost voor ons, wat een levens van jonge mensen. In Frankrijk, bij de komst van de bevrijders, in de lucht met vliegtuigen, bij bombardementen, bij joden enzovoort.

Mensen die voor ons opkwamen en beslissingen moesten nemen, waarvan de namen nog steeds in onze gedachten zijn. En dat alles voor onze aardse bevrijding. Maar nu is er ook één aan ons gegeven die Zijn bloed heeft gestort voor ons behoud, ons eeuwig behoud.

Henk de Jager

9

Bevrijdingsdag

De vlaggen hingen een week lang buiten. Iedereen was blij, dus jij was ook blij.Het licht van een donkere januaridag valt door het raam van de oude boerderij van de familie Molenaar op Sluis. Dolly de kater ligt uitgestrekt op tafel. Bijna 75 jaar na de bevrijding praat ik met Bob Molenaar en Adrie van Holten over de oorlog en de bevrijdingssamenkomst in de kerk op 7 mei 1945.

Bob en Adrie waren in 1945 nog maar kinderen van negen en tien jaar oud. Bob: “Wij hadden niet zo’n heel erge oorlogsbele-ving. Ik weet nog wel dat we in de hongerwinter vaak in het donker zaten. Altijd met vreemde mensen. Ik heb er nog verschil-lende in mijn poëziealbum staan. Die waren dan op doortrek en kwamen langs voor eten. In die tijd aten we wel twee keer per dag aardappels. Vaak met kaas erbij. Dat was voedzaam. Soms zat er meer kaas dan aardappel in. “, zegt Bob lachend. Adrie woonde destijds aan de Kerkstraat nummer 6. Ze ziet haar tantes nog lopen. “Die kwamen dan naar ons met kinderwagens vanuit Rotterdam. De kinderwagen werd gebruikt om eten mee terug te nemen”.

Waar was u toen u hoorde dat Nederland bevrijd was?Adrie: “ Nou dat zou ik echt niet goed weten. Je merkte er hier niet zoveel van”. Bob vult haar aan: “Het echte besef had je nog niet. We waren nog te jong. Wat ik wel weet is dat de vlaggen een week lang nacht en dag buiten hingen, wat eigenlijk niet mocht. En iedereen was blij, dus jij was ook blij.

Op 7 mei 1945 is er een bevrijdingssamenkomst gehouden in de kerk. Was u daarbij?Bob: “Het enige wat ik van de dienst nog duidelijk weet is waar ik zat. Samen met mijn zus Adrie op het bankje vóór de domi-neesbank. Daar zat de vrouw en het gezin van de dominee met de dienstbode. Ik kan burgemeester Brouwers ook nog voor me halen. Zijn hoed leek wel een kano. Hij had zo’n grote steek op en een pak met van die tressen. En dat Kars op de preekstoel stond, want toen ging er een heel gegrinnik door de kerk. Ik hoor het Kars nog zeggen: Ik kan beter achter de toonbank staan, dan op de preekstoel. Het was een joviale man, een zakenman.” Kars sprak over het illegale werk voor de vele onderduikers en Joden in Groot-Ammers, lezen we in de liturgie.“Jozef Hes heeft ook gesproken. Het was een kleinachtig mannetje met een bol, rond kopje.”, vertelt Bob. Dat kinderen goed observeren is hiermee wel bewezen, want de dames hebben niet veel meegekregen van de toespraken. Hes kwam uit Tiel en hield namens alle onderduikers een korte toespraak waarin hij zijn dank uitsprak: ‘Groot-Ammers en hare lieve menschen zullen door ons nimmer worden vergeten.’

Tijdens de dienst zijn de oorlogsslachtoffers uit Groot-Ammers herdacht. Heeft u daar als kind iets van meege-kregen?Bob: ”Nee, niet tijdens de dienst, maar van het bombardement bij de haven wel. Daar zijn mevrouw Broere, Elisabeth Broere en Sijgje Mourik bij omgekomen. Het was op een zaterdagavond. We hoorden de bommen vallen. We dachten gewoon dat ze hiér vielen. Mijn vader kwam binnen rennen, en riep: Dekken! We doken allemaal weg in een hoek”. Adrie vertelt: “Sijgje Mourik zie ik nog liggen. Ze lag altijd voor een open raam, want ze had tbc. We kwamen er iedere dag langs als we naar school gingen op Gelkenes. Dat maakt wel indruk op je als kind. Opeens alles weg. Alleen het fietsenstalletje van Maat stond er nog.”. “Van die angst kreeg je wel iets mee. Als je vader en moeder bang waren, werd jij dat ook. Er lag hier buitendijks een grote boot die uit de vaargeul was geraakt. Mijn vader was doodsbenauwd dat de Engelsen kwamen om die boot te bombarderen. Ik weet ook dat hij één keer het land is ingegaan. Toen was er een razzia. Ze moesten mannen zat hebben. Ze konne je zo meenemen.”Ook Adrie kan zich die bewuste zaterdagavond 2 december 1944 nog herinneren. “Ik weet het nog goed. We zaten met nicht-jes uit Rotterdam een spelletje te doen. Toen viel de bom. De lamp rinkelde, een klap en dan een ‘zucht’, als van een luchtver-plaatsing. Dat heeft een grote indruk achtergelaten.” De vader van Adrie had drie zussen in Rotterdam. “Mijn nichtjes kwamen veel bij ons eten. Dat ontlastte dan de gezinnen, want ze kregen hier goed te eten”, vervolgt Adrie. Adrie weet ook nog goed dat ze met haar zus Marrie tijdens de oorlog vaak bij ‘opoes’ in de Kerkstraat sliep. Zij was weduwe en erg bang.

Bob kijkt uit het raam naar buiten en wijst: “Het is weleens in de zomer geweest dat de Duitsers hier aan het oefenen waren. Ze kwamen met paard en wagen de stoep af. Wij lagen nog op bed, moeder kwam roepen, vader was melken. Achter bij Jappe (J. Bouter) was hier nog een omheinde tuin. Ze gingen in groepjes tegen elkaar schieten. Dat zullen wel losse flodders geweest zijn. Even later stonden ze op de dijk, om waarschijnlijk te bepraten hoe de oefening gegaan was. Ome Pierhagen stak zijn

hoofd uit het raampje. Die commandant zag dat en riep: Wegwezen! Er was verder niks gebeurd, maar als zo’n heel spulletje hier kwam, waren we daar niet blij mee. Het waren eigenlijk nog jochies van 16-17 jaar. Die Hitler heeft toch wat op zijn geweten, verzucht Bob.”Bob vertelt over haar broer Janus. “Hij had difterie, dat was een besmettelijke ernstige keelziekte. De Duitsers waren er bang voor, ook voor roodvonk. Dan moest je een briefje op de deur doen. Er waren mensen die zo’n briefje expres langer lieten hangen. Dan was je veilig. Janus kon op een gegeven moment haast niet meer lopen. Nachten hebben ze bij hem gewaakt. Er zijn verschillen-de kinderen aan overleden. Het was een heel gevaarlijke ziekte. Je had toen nog geen antibiotica. Je was heel bang.” “School was er op een gegeven moment ook niet meer. Er was geen stoking. Janus zat in de eerste klas. Op een gegeven moment gingen ze thuis school-houden, bij de mensen van wie een kind in de klas zat. Ze kwamen toen ook hier. Ze brochten hun eigen brood mee. Ik weet nog goed dat ze hier zaten. Wij mochten er niet bij blijven. Ik vond het soort spannend, interessant. “

In het boekje staat een toespraak van Dominee Oostenbrug. Daar staat ge-schreven: ‘Maar de allergrootse dingen, ons in bevrijding geschonken, zijn geestelijke zegeningen.” Heeft de oorlog en bevrijding invloed gehad op uw geestelijke leven?

“Als kind heb je dat niet in de gaten, daarom was het nationaalsocialisme zo gevaarlijk. Onderzoek heeft aangetoond dat Hitler zich liet leiden door het oc-cultisme, als je die boeken later leest.”, zegt Bob. Adrie: In zekere zin is alles een straf op de zonde. Ik dacht pas nog, je moet nu eens kijken wat er allemaal gaande is. Maar er blijft altijd een klein kuddeke over. Daar zorgt de Heere zelf voor.

“Na de oorlog was die ijzige, benauwde druk weggevallen. Je moest weer hard werken voor je brood. Je wilde vooruit, orde van de dag. Als ik aan de boeren denk, toen zo hoog op stand omdat ze voor het eten zorgden, krijgen nu de schuld van alles wat er verkeerd is.”, zegt Bob. Tijdens het gesprek komt er steeds meer boven van de bevrijding. Bob: “Het was 5 mei geweest. Het was nog steeds moeilijk. Er liepen overal Duitsers. ’s Avonds ging er een hele optocht opgeschoten jongens de Tiendeweg uit. ‘Hon-derd gulden voor een pondje kaas, was dat niet al te dwaas’, zongen ze. Ze waren onderweg naar een nabijgelegen boerderij waar ze in de oorlog voor veel geld eten verkochten. Je was bang dat ze gingen brandstichten en jij ook gevaar liep”.

Tot slot vraag ik wat de dames afsluitend nog in de Drieluik willen hebben. Bob laat een boekje van de HGJB zien, uitgegeven op 5 mei 1965 met de bekende dichtregels van Leo Vroman: Kom vanavond met verhalen hoe de oorlog is ver-dwenen, en herhaal ze honderd malen: alle malen zal ik wenen. Herinneringen en verhalen ophalend is de tijd omgevlogen. Tijd voor iets lek-kers. Na afloop van het gesprek nemen we een advocaatje met slagroom op de bevrijding!

Corrie

Bob (midden) tijdens de bevrijding met de vlag op de achtergrond, met links zusAdrie en rechts nicht Bob.

11

Uit de kerkenraad

In de kerkenraad beginnen we de verga-deringen altijd met gebed, zingen van een Psalm en een korte inleiding. Dat doen we op volgorde zodat alle ouderlingen en ou-derling-kerkrentmeesters één keer per jaar aan de beurt komen. De diaconie is hiervan vrijgesteld.De dominee zorgt voor de sluiting van de vergadering.

De afgelopen periode hebben een tweetal broeders afscheid genomen van de kerken-raad. Op de afscheidsavond hebben de aftreden-de broeders zelf de inleiding verzorgd. Het thema was: “Wat is de overeenkomst tussen motorrijden en het geloof”.Bij motorrijden moet je focussen op de weg en zeker als je een bocht neemt. Als je dan niet goed kijkt waar je naar toe wilt rijden, kun je de bocht niet goed nemen en daarbij loop je de kans op ongelukken. Zo is het ook met geloof. In Hebreeën 12:2 staat dat wij het oog moeten houden op Jezus, de Leids-man en Voleinder van het geloof. Als je niet op Christus blijft zien, verzwakt je geloof. We willen de aftredende broeders, Wim den Hartog en Jan den Besten, hartelijk bedan-ken voor al het werk dat ze in onze gemeen-te hebben mogen doen. Dankbaar heten we de broeders Leen de With, Jonathan Erkelens en Frank den Ot-ter van harte welkom in de kerkenraad. We hopen en bidden dat zij zich snel vertrouwd zullen voelen en vruchtbaar mogen zijn in Gods Koninkrijk.

In de vorige Drieluik heb ik onder andere ge-schreven over het opstellen van dubbeltal-len bij de kerkenraadsverkiezingen. Hierbij is genoemd dat we geen mansleden boven de 70 jaar op de dubbeltallenlijst zetten. Door een opmerking van een gemeentelid hebben wij hier opnieuw over nagedacht. In een oudere kerkorde is sprake van een

maximale leeftijd bij ambtsbroeders, wel-licht komt de keuze van hier vandaan. In de huidige kerkorde wordt hier niet meer over gesproken. Wij vinden dat we die leeftijdsgrens ook los moeten laten en zal dus bij een volgende verkiezing geen cri-terium meer zijn. Fijn dat gemeenteleden met ons meedenken!

De kerkenraad heeft nagedacht over het nieuwe beleidsplan 2020–2024. Wij kwa-men tot de conclusie dat het beter is om het beleid anders te formuleren dan voor-heen gebruikelijk was. Dit inzicht is mede gevormd door de onderlinge gesprekken en de visitaties die er in de afgelopen jaren geweest zijn. Eigenlijk is het oude beleidsplan een soort kerkelijk handboek, deze is nu geüpdatet aan de hand van de laatste kerkenraadsbesluiten. Ook is een nieuw, meer handzaam docu-ment, gemaakt van ongeveer 5 A4’tjes, dit is het feitelijke beleidsplan. Deze docu-menten zullen te zijner tijd op de website beschikbaar komen.

De website is, zoals u bemerkt heeft, ge-heel vernieuwd.We willen Carola en Wil Jongeneel bedan-ken voor het mooie resultaat. Carola gaat de website beheren, graag de wijzigingen sturen naar: redactie@hervormdgrootam-mers.nlDe website bijhouden is de verantwoor-delijkheid van ons allemaal. Als je ver-antwoordelijk bent voor een club of iets dergelijks, kijk dan regelmatig of de infor-matie nog up-to-date is. Zo behouden we een website waar geen gedateerde infor-matie op staat.

Het thema van deze Drieluik is leven in vrijheid. Herdenken en vieren vormen belangrijke tradities in onze samenleving. We staan

Ais Brokking (scriba)

dit jaar stil bij het feit dat Nederland 75 jaar geleden bevrijd is en dat we sindsdien in vrijheid leven.Voor het behoud en het herwinnen van onze vrijheid hebben velen grote offers gebracht.Op het moment van schrijven wordt de be-vrijding van Auschwitz op 27 januari her-dacht.De koning sprak in Israël met overledenen van de Holocaust. “Hoe kunnen mensen zo-iets verschrikkelijks doen” vroeg de koning daar, hoe miljoenen van uw volk de gaska-mers werden ingedreven. Met het gebed tegen de verblinding (uit het Nederlands Dagblad) wil ik afsluiten:

“Leer ons in dit schemerdonker van uw wereld steeds de geesten onderscheiden. Geef ons een helder inzicht, Heer, zoals ooit uw profeten hadden. In het kwaad van de wereld, maar vooral ook in onszelf. Laat ons niet zwichten voor een grote mond, of al te zeker zijn van goed bedoelde plan-nen. Maak ons weerbaar tegen stemmen die vertellen dat dingen soms nu eenmaal zijn zoals ze zijn. Vernieuw daartoe die geest van ons o God zodat wij weer gaan zien wat waarlijk goed, volmaakt en Uw bedoeling is”.

19 en 20 december is er met medewerking van gemeenteleden een evangelisatie actie bij Avonturenboerderij Molenwaard georganiseerd. We mochten aan een groot aantal mensen lichtzakjes uit delen met een Bijbeltekst. Verder hebben we maga-zines, cd’s en ander evangelisatie materiaal uitgedeeld. Er waren op zowel donderdag als vrijdag ook diverse figuranten uit de gemeente aanwezig om de rol van Jozef & Maria en de herders op zich te nemen. 21 december hadden we ook een evangelisatie actie in Rotterdam. We hebben in de Koopgoot beschuit met muisjes uitge-deeld, diverse gesprekken gehad en ook veel evangelisatiemateriaal kunnen uitdelen.

Wij kijken terug op mooie acties. We hopen en bidden dat deze acties ook zijn verdere uitwerking zullen hebben.

Hier weer een bericht van ons vanuit Nederland. Ruim een half jaar geleden zijn wij vertrokken naar Suriname, met het plan om daar 2 jaar te werken voor MAF Suriname. Helaas is onze weg anders gegaan dan we gedacht, gepland en gehoopt hadden. In de eerste maanden hebben we echt kunnen genieten van het leven in Suriname, het wennen aan een ander land met zijn eigen mix van culturen, het subtropisch klimaat en het vliegen voor MAF Suriname. Daarna is er een hele heftige, emotionele periode voor ons aangebroken. Waar we ons geroepen voelden, en Gods roepstem hebben gevolgd, zitten we nu met vraagtekens in Nederland. Het gezinsleven had net een draai gevonden, tot Jaap thuiskwam met het onverwachte bericht dat hij als piloot niet aan de verwachtingen voldeed. De verschillen bestonden hier uit dat MAF Suriname een andere verwachting had van piloten die komen naar hun programma vanaf de vliegschool in Nederland. Uiteindelijk lukte het Jaap niet meer om aan deze verwachtingen te voldoen, door een hele samenloop van omstandigheden. Het resulteerde in het stoppen met vliegen en heel uiteindelijk de terugkeer naar Nederland, omdat MAF Suriname toch niet in de beloofde andere werkzaamheden kon voorzien. In Suriname hadden we nog niet veel contacten opgebouwd, daarvoor woonden we er te kort, waardoor we niet op een netwerk konden terugvallen. Gelukkig hadden we de Thuisfrontcommissie (TFC) en onze ouders waar we heel veel contact mee hebben gehad in deze moeilijke periode.We zijn dankbaar met onze TFC. Zij hebben in korte tijd zoveel voor ons geregeld, terwijl wij druk aan het inpakken waren in Suriname. Zij hebben voor ons in Nederland de leegstaande pastorie in Noordeloos gevonden en kunnen huren; daar wonen we nu heel fijn, en hopen we tot rust te komen. Een knipoog uit de hemel, zo hebben wij het ervaren, omdat wij, ondanks de vele aanmeldingen voor dit huis, er ons tijdelijke thuis hebben. We zijn in Nederland gekomen om weer op zoek te gaan naar Gods plan met ons leven. Om in rust en stilte te luisteren naar Gods weg en Zijn leiding. We ervaren een enorme betrokken-heid vanuit Groot-Ammers. Daar werden en worden we heel stil van. Samen huilen, samen het onbegrip hebben, maar ook weer samen lachen en bidden. Willen jullie met ons mee blijven bidden om Gods leiding in ons leven? Dat Hij ons de weg leidt die wij gaan moeten? Want door alle moeilijke dingen heen, is het goed wat God doet, soms is dit moeilijk om te ervaren. Maar we mogen weten en vertrouwen dat God erbij was en is.

Familie de With

Evangelisatie commissie

Thuisfrontcommissie

Ik kan het nog voelen, dat is zo’n geweldig iets geweest.

Bijtende honger heeft ze niet gekend, maar in de hongerwinter van 1944 werd ook in Groot-Ammers het voedsel schaars. Aagje den Hoed-Stoel (93) en haar zus Gonda werden op de fiets naar Zutphen gestuurd om rogge te halen.

Waar denkt u als eerste aan als u het thema hoort?“De blijdschap dat we weer vrij waren. Ik kan het nog voelen, dat is zo’n geweldig iets geweest. We huilden van blijdschap en vielen elkaar om de hals. We hebben zo’n angst gekend. Je dacht altijd, als er maar geen luchtgevecht komt. Vooral aan het eind van de oorlog. Toen kwamen de V1’s. Je hield je hart vast voor dit ‘geheime wa-pen’ van Hitler. Dit werd nog eens versterkt door het geluid dat ze maakten. Je probeer-de zo vroeg mogelijk te gaan slapen. Dan sliep je voordat de bommen kwamen. Je was zo blij als je doorgeslapen had. In mijn gedachten was het iedere nacht pas.” Ook het bombardement op de haven herinnert ze zich nog goed. “Er ging een sirene af, ge-loof ik. We wisten niet hoe snel we moesten wegkruipen. We zaten onder de trap in de schilderswerkplaats van mijn vader. Daar zat je het veiligst. Tijdens het bombardement hoorde je nog van alles op het dak vallen”.

Een dienstje in de Kerkstraat Ze was 14 jaar in de zomer van 1940. Ze zit dan niet meer op school en werkt ook nog niet. Later kreeg Aagje een dienstje bij een gezin in de Kerkstraat, bij Wondergem. Hij was schoolmeester in Langerak.

In de hoek zag ik allemaal dekens lig-genZe was eigenlijk nog maar een kind. Kreeg niet veel mee van het verzet of van onder-duikers. Maar ongewild kreeg ze er wel mee te maken. “Ik moest altijd veels te vroeg Aagje Stoel lopend op Sluis

weet nog dat ik zei: “Ik wil naar huis, of ik nu doodga van het bombardement of van de honger. Toen gingen we terug, over de brug bij de IJssel. Daar stonden Duitsers…maar we troffen een goeie, die ging met zijn rug naar ons toestaan.”

Hij viel neer en zei: Heil Hitler, ik ga ka-pot.Lopend met de zak rogge op de fiets kwa-men ze bij de Hoenderlose bossen. Daar belandden ze midden in een luchtgevecht. “Daar zaten ook Duitsers. Die werden vanuit de lucht beschoten. Ik zie ze nog gaan. Ze liepen rondjes om de bomen om de kogels te ontwijken. Dat deden wij toen ook maar. Toen was er een Duitser die neerviel. Ik hoor het hem nog zeggen: Heil Hitler, ik ga kapot”.

“We hebben er 3 dagen over gelopen, ’s nachts sliepen we in een school of zo. Toen kwamen we in Ammerstol. Daar wou schip-per Kees Blanken, met gevaar voor eigen leven, het eten wel overbrengen. Want het was bekend dat er op de brug bij Alblasser-dam controle was. Zonder eten fietsten we over de brug.

Van Sluis tot de haven bijna 10 doden“Ik geloof dat er van Sluis tot de haven wel 10 mensen gesneuveld zijn. De broer van mijn vriendin, Bert van der Wal. Die was schipper. Er was een luchtalarm, maar hij haalde de schuilkelder niet. En één van Boesberg. Ik weet niet helemaal wat daar mee gebeurd is. En één van de Bois. En twee van Den Oudsten en drie van het bombar-dement. Ook was de oorlog nog maar een paar uur aan de gang, toen het bericht kwam dat Peter Mourik gesneuveld was”. Op de vraag of er ook nog mensen zijn weggevoerd, vertelt Aagje: “Ja, een vroeger vriendje van me. Marius Vogel uit Mole-naarsgraaf. De avond ervoor kwam hij nog afscheid nemen bij ons op Ammers. Hij werd te werk gesteld. Later hoorde ik dat ‘ie een te grote mond’ gehad had. Misschien heeft hij wel een Duitser uitgescholden of zo. Hij is doodgeschoten.” Als we zoeken op de naam Marius Vogel uit Molenaarsgraaf, lezen we op internet dat hij is overleden op 9 maart 1945 te Kdo Ohrdruf, Buchenwald. Ohrdruf was eind 1944 ingericht als werk-kamp, een satellietkamp van Buchenwald, waar de gevangenen onder de meest ex-treme omstandigheden waren gehuisvest en dwangarbeid moeten verrichten. Een

beginnen naar m’n zin. Als eerste moest ik ’s ochtend beginnen met kolen scheppen. Het huis had een soort souterrain. Net om de hoek stonden de kolen. Toen hoorde ik opeens praten… en werd heel bang. Ik ben toen overdag teruggegaan om te kijken. En zag allemaal dekens liggen. Het huis was een doorgang van piloten en andere men-sen. Ze werden van de overkant van de Lek overgezet, sliepen dan ergens en werden dan verder naar de Biesbosch gesmokkeld.”

Al pratend komen er steeds meer herinne-ringen boven. Aagje vervolgt: “Bij ons thuis op Sluis, hadden we achter het huis een grote schuur. Daar lee een hooizolder. We kwamen erachter dat ze daar ook sliepen. Dat zag je aan de afdrukken in het hooi. Ter-wijl mijn vader daar nooit toestemming voor had gegeven. Hij was niet zo’n held. Want er waren op Sluis mensen die Duitsgezind waren en onder ons woonde een Duitse vrouw. Ik geloof niet dat ze ons aangebrocht zou hebben. Ik weet wel, dat als er Duitsers over de dijk kwamen, dat ze dan bovenaan de trap ging zitten. Om te kijken of ze een bekende van d’r zag.”

Ik wil naar huis. Of ik nu doodga van het bombardement of van de honger.Toen kwam de hongerwinter van 1944. Ook in Groot-Ammers wordt het voedsel schaars. Elke dag kwamen er mensen met kinderwagens en handkarren langs. Ze hoorden dat er in Zutphen nog eten was. Aagje ging met haar twee jaar oudere zus Gonda op weg om rogge te halen. 130 ki-lometer heen en 130 kilometer terug. Twee meiden van 18 en 20 jaar oud, samen op de fiets. “Terug hebben we er 3 dagen over gedaan, want toen lag de zak rogge op het frame en konden we niet fietsen. Heen heb-ben we het in één dag gefietst. Volgens mij hadden we schapenwol om mee te ruilen. Hoe we daaraan kwamen, weet ik eigenlijk niet meer. We zullen ook wel geld gehad hebben. Ook hadden we sigaretten van een caféhouder gehad om Duitsers mee om te kopen. We hebben ook erg angstige momenten meegemaakt. We waren aan-gekomen in Zutphen, toen er een kruithuis werd gebombardeerd. Ik dook bij de een of andere boer de kelder in. Gonda in een andere kelder. Gonda riep: “Waar is mijn zus? Die zit daar, in de beste kelder van Zut-phen”, werd er geroepen. Met een ernstig gezicht vervolgt Aagje: “Ik was erg bang. Ik

maand na zijn sterven werd het kamp door de Amerikanen bevrijdt.

Waren er ook leuke dingen?“We waren aan het schaatsen op de boe-zem. Het was al na achten. Je moest eigen-lijk al binnen zijn. Maar er waren juist van die strenge winters. Dat schaatsen was wel spannend met de jongens, Jakob van der Hek, Herman Alblas en zo. Toevallig kwamen er Duitsers langs die naar ons riepen. Je wist niet hoe gauw je binnen moest komen”, zegt ze met een ondeugende glimlach.

Heeft de oorlog uw (geestelijk) leven gete-kend?Eigenlijk niet, moet ik beschamend zeggen. ’s Avonds in bed, bidde je wel. Maar alles was toen heel anders. Nu wordt er veel meer gepraat. Je ging wel naar de catechi-satie. Maar naar mijn idee leefde ik er niet anders mee dan voor en na de oorlog.

Hoe belangrijk is leven in vrijheid?“Ik hoop niet dat mijn kinderen meemaken, wat wij hebben meegemaakt. Er is nooit zo-veel veranderd, als in onze generatie. Zuinig omgaan met eten en spullen is nooit meer weggegaan”, zegt Aagje peinzend.

Geloofde u gelijk dat we vrij waren?“We stonden op de dijk bij het huis van Minkema (Sluis 20). Daar was het raam om-hooggeschoven. De radio was weer tevoor-schijn gekomen. En tóen hoorden we het. Dat heb ik als geweldig ervaren. Dat blije gevoel van de vrijheid kan ik nog voelen. Ook nu nog, na 75 jaar”.

Stilletjes en onder de indruk, gaan we weer huiswaarts. ‘Nog even een boodschap ha-len’, krijgt na dit verhaal toch wel een heel andere lading. We bedanken Aagje en Siem den Hoed voor hun gastvrijheid en open-heid.

Dikkie en Corrie

15

schijnwerperIn de

Nieuw in de gemeenteBeste Lezer,

Een geboren Alblasserdammer, en dan woon je nu in de Prinsenhof? Hoe kom je hier terecht? Deze vraag krijg ik vaak,

daarom wil ik mij graag aan jullie voorstellen en vertellen hoe ik ben veranderd.

Ik ben Arné, 30 jaar en heb een zoontje (Seppe) van ruim 2 jaar.Het zou makkelijk zijn om kort iets te schrijven over relatie, werk en hobby, maar het is niet zomaar dat ik op deze plaats terecht gekomen ben. Na opgegroeid te zijn in Alblasserdam, ben ik getrouwd en heb ik enkele jaren in Nieuw-Lekkerland gewoond. Omdat ik door ziekte (diabetes en colitis ulcerosa) geen werk had, was mijn leven vooral gefocust op mijn hobby,

paarden en koetsen. Dit mocht ik doen als ik daar de kracht voor had.

Zoals zoveel mensen, geloofde ook ik wel in God, maar dat kwam steeds meer op de achtergrond te staan. Uit gewoonte ging ik naar de kerk en las ik de Bijbel, maar het kwam niet echt binnen. Ik leefde mijn leven zoals ik dat fijn vond. Tot op het moment dat het met mijn gezondheid achteruit ging en ik ook mijn hobby kwijt raakte. En of dat nog niet genoeg was,

vertelde kort daarop mijn vrouw dat de liefde over was en zij wilde scheiden.

U begrijpt wel, alles waar ik zo mijn best voor gedaan had, was ik in één klap kwijt. Ik was toen opgenomen in het zieken-huis, en de predikant kwam dan ook langs. Veel had ik niet te zeggen en ik wilde vooral luisteren. De woorden die hij sprak

gaven mij nieuwe kracht en moed om door te gaan.

Nu zult u denken, dit is vast het punt dat je veranderd bent. Maar nee, was het maar zo! Het is misschien wel herkenbaar, maar ik knapte weer op en ik dacht het wel weer zonder God te kunnen. Ik ging nog harder mijn best doen om alles te behouden wat ik zo lief had. Maar alles wat ik probeerde mislukte. Wat ik toen niet zag, maar nu wel, dat God mij niet

losgelaten heeft.

Ik zocht een huisje voor mezelf, want ik wilde genieten van het leven. Gewoon doen wat mij uitkwam. Maar ik kreeg geen huisje en ik kwam weer bij mijn ouders terecht. Back home! Dat was de plek waar God Zich openbaarde in mijn leven. Ik moest leren wie ik was tegenover onze Schepper. Het is heel bijzonder en misschien niet voor iedereen te begrijpen, maar God vertelde door dromen, Zijn Woord en Geest de weg die ik moest gaan. Ik kan hier helaas niet uitgebreid op in gaan. Ik

mocht toen ook op belijdenis catechisatie gaan en ik werd een heel ander mens.

Dit moest eerst gebeuren, want hierna werd het huisje aangeboden waar ik nu woon. Wat is de Heere goed voor een geval-len mensenkind. Het word denk ik te vaak onderschat, het is daarom ook dat ik hier graag over vertel. God voorzag in alles! Want ik had nu wel een huisje, maar geen geld om het in te richten. Ik kreeg donderdag de sleutel, en de dag erna kreeg ik

op een bijzondere manier geld.

Het leven van een christen vraagt opoffering en zelfverloochening. Dat blijkt wel in mijn leven, want er moest nog meer gesnoeid worden. Het is namelijk een wonder dat ik er nog ben, afgelopen jaar was ik er slecht aan toe. Voor mezelf was het toen genoeg om te leven. Ik heb toen in geloof de hemel geopend gezien, en ik was verzekerd dat ik Thuis mocht komen. Ik moest een ingrijpende operatie ondergaan. Op de avond voor de operatie sprak de Heere met de woorden: Hij Die u roept, is getrouw, Die het ook doen zal. De operatie was goed verlopen, maar ik had enorm veel pijn. Door alle pijnbestrijding, ben ik langs het randje van de dood gegaan. Maar God heeft mij gespaard. De tijd die hierop volgde heb ik veel van de Heere

mogen leren door Zijn Woord en ook Zijn stem in een visioen mogen horen.

Zo ziet u dat het niet zonder reden is dat ik op deze plaats ben komen wonen. We hebben een God Die leeft!

Verschillende gemeenteleden heb ik al persoonlijk mogen spreken, en ik wil jullie dan ook bedanken voor de hartelijkheid en bewogenheid binnen de gemeente.

Een hartelijke groet,

Arne Verdoorn-

17

In Nederland is het leven in vrijheid een gegeven, maar niet overal in de wereld is dit zo vanzelfsprekend. Afgelopen jaar, en nog steeds, maak ik dit van dichtbij mee. Sinds januari 2019 werk ik in een land in Azië voor de wereldwijde anti-slavernij organisatie International Justice Mission. Helaas zijn er in dit land nog vele mensen die leven in slavernij en niet weten wat het leven in vrijheid is.

Door dit leed van dichtbij mee te maken, ben ik na gaan denken over hoe goed wij het hebben in Nederland en hoe bij-zonder het is dat wij in vrijheid kunnen leven. Maar tegenwoordig kan het voelen alsof de vrijheid die we hebben steeds minder wordt, door de druk en verwachtingen die door anderen en soms door onszelf worden opgelegd. Naast dat ik in de letterlijk vorm strijd voor vrijheid, door mensen te bevrijden en hen hun vrijheid terug te geven is het ook een strijd die wij allemaal persoonlijk kunnen voeren. Ik heb gemerkt en ervaren dat het vooral een geestelijke strijd is die wij kunnen voeren. Leven wij bewust in de vrijheid die we hebben? Niet alleen de vrijheid om te gaan en staan, maar ook de vrijheid waarin wij als christenen mogen leven.

De meeste mensen hebben een lening afgesloten om ervoor te zorgen dat ze zorg kunnen dragen voor hun families. En om terug te betalen voor dat geld gaan ze aan het werk. Ze moeten lange dagen maken en krijgen niet of nauwelijks geld voor het werk dat ze leveren. Vaak mogen ze de plek niet verlaten en soms mogen ze zelfs niet naar het ziekenhuis als er sprake is van ziekte. Als deze mensen bevrijd zijn krijgen ze een levensveranderend certificaat van de overheid waarop staat dat de schuld is betaald. Ze hoeven niks te betalen voor dat certificaat, maar het wordt hen gegeven en met dat certificaat staan ze nu aan het begin van een leven in vrijheid. Toen ik hierover nadacht kwam een vergelijking met het geloof naar voren. Hoe Jezus voor onze zonden aan het kruis is gestorven en daardoor ons een bevrijdingscertificaat geeft. Onze schuld is kwijtgescholden en in die vrijheid mogen wij leven.

Die vrijheid is ons gegeven, maar geeft niet de garantie dat het makkelijk is of dat we altijd die vrijheid zullen ervaren. Het is aan ons om, net als de mensen die bevrijd worden, te leren hoe we ervoor zorgen dat we bewust zijn van de vrijheid en in die vrijheid kunnen leven. Door dagelijks bezig te zijn met het voeren van onze strijd, door kennis op te doen, te vragen om hulp en te leren van anderen. Je zou het ook kunnen zien als het lezen van de bijbel, bidden en samen met anderen leven en praten over het geloof. Als wij beginnen met het voeren van de geestelijke strijd, dan gaan we ook veranderingen zien in ons eigen leven en het leven van de mensen om ons heen. Zonder de geestelijke strijd is alles wat we doen zinloos, alleen samen met God is het mogelijk om zoveel mensen te bevrijden en de veranderingen te zien die we hier meemaken. Voor 20 jaar is IJM actief in dit land en hebben ze mogen zien dat de overheid is veranderd, van het ontkennen van het bestaan van slavernij naar een overheid die actief is in het afschaffen ervan. Verandering is mogelijk en vrijheid is aan ons gegeven, maar zijn wij bereid om te strijden en zo onze vrijheid te behouden? Ik ga de strijd aan, U ook?

Strijden voor vrijheid

door Corine van Rees

19

Ultieme vrijheid 

Het thema van dit nummer is ‘Leven in vrijheid’. Een prachtig thema, en in het licht van de Bijbel helemaal. Als land zijn we enorm gezegend met al 75 jaar vrij-heid. Als christenen zijn we enorm geze-gend met het feit dat we ons geloof open-lijk mogen belijden. Maar als christenen zijn we vooral enorm gezegend met zo’n genadige God die ons om niets vrijheid schenkt door onze zonden te vergeven. Het Bijbelgedeelte wat we hierbij hebben gekozen is Efeze 2:1-10.

Efeze is een stad in Turkije waar een chris-tengemeente ontstaan is uit de heidenen. Paulus, die vanwege zijn geloof gevangen zit in Rome, stuurt deze gemeente een brief. Hij wil hen informeren over hoe het met hem gaat en wil hen aansporen en bemoedigen. Het is ongeveer in het jaar 60 na Christus.

In Hoofdstuk 1 schrijft Paulus over de goedheid van God, wat Hij al heeft ge-daan zelfs voor de wereld nog maar be-stond, en over Christus die het hoofd is van de gemeente. Hier in Hoofdstuk 2, komt die goedheid nog meer naar voren, vooral omdat hier ook onze afkomst om-schreven staat, die in groot contrast staat met de goedheid van God. In vers 1 gaat het over de zonden en overtreding waar-in we gewandeld hebben. Het gaat hier om mensen die wel deelnamen aan de samenleving, maar zonder zich op God

te richten. Ze leefden voor zichzelf, wa-ren op zichzelf gericht en vooral niet op God. Door te wandelen in de zonden en overtredingen keren we ons tegen God. Hier staat als we God nog niet kennen, als we niet levend zijn maar dood, doen we de wil van de duivel. Hoe hopeloos is het dan met ons gesteld…?! Kunnen we ooit weer levend worden?

Maar in het volgende vers komt dan het bevrijdende woord. Lees maar mee in vers 4; Maar God, Die rijk is in barmhartigheid, heeft ons door Zijn grote liefde, waarmee Hij ons liefgehad heeft, ook toen wij dood waren door de overtredingen, met Chris-tus levend gemaakt – uit genade bent u zalig geworden-. Dat woordje ‘maar’ laat het grote contrast zien tussen ons en God. Het woordje ‘maar’ is hier ook de grote opening naar vrijheid. Het gaat hierin helemaal niet over de mens, het draait hier helemaal om God en zijn onnoemelijke genade! Er klinkt in dit Bijbelgedeelte zelfs geen oproep tot bekering. Die kant van de waarheid wordt in andere Bijbelgedeelten besproken. Dit gedeelte laat tegenover onze opstand tegen God, Gods ‘alles overtreffende rijk-dom van Zijn genade’ zien zoals we lezen in vers 7. Hoe bevrijdend om te weten dat wij zelf niets kunnen en hoeven toe te voegen, maar dat God alles in handen heeft. En deze genade gaat zelfs nog ver-der dan alleen het levend maken. Omdat

we in Christus zijn, delen we in alles wat van Hem is. Vers 8 benadrukt nog maar eens dat het écht geen verdienste is van onszelf als we levend gemaakt zijn. We moeten hier dus niemand, geen mens de eer voor geven. Maar alle eer en aan-bidding voor God, die ons door Zijn liefde zoveel genade bewees en ons vrij maakte.

Dan gaan we nu nog kijken naar het laat-ste vers uit de tekst, vers 10. Want wij zijn Zijn maaksel, geschapen in Christus Jezus om goede werken te doen, die God van tevoren bereid heeft, opdat wij daarin zouden wandelen. Als nieuwe schepselen hebben wij de opdracht om te werken, om goede werken te doen. Dit betekent niet dat we krampachtig goede werken moeten gaan doen om Gods genade te verdienen. Maar dat we werken mogen doen die God al voor ons bereid heeft, we mogen Hem volgen, met Hem wandelen. Hoe doen we dat of hoe weten we dan hoe we dat moeten doen? We mogen onze omgeving dienen, hier op aarde la-ten zien Wie Christus is, in alle ontspan-nenheid en vertrouwen op God. Met het vooruitzicht dat God een nieuwe hemel en aarde zal maken, waar we vrij zullen zijn van zonde, pijn en verdriet. We wensen jullie allemaal de ultieme vrijheid toe, die er is in Christus!

Dirk en Jacobi de Jong

De Bijbel open

In deze rubriek staan personen en gemeenteleden die wel met onze kerkelijke gemeente verbonden zijn, maar elders verblijven. Wij proberen hierin zo volledig mogelijk te zijn, maar krijgen regelmatig te maken met wijzigingen door bijv. een verhuizing of overlijden. Heeft u een wijziging opgemerkt of mist u iemand in de lijst? Mail dan naar drieluikredac-

tie@gmail.com of neem contact op met een van de redactieleden.

Annie de Bruin Dalemstraat 24, 4201 BP Gorinchem

Dhr. van der HekVerpleeghuis WaerthoveKerkbuurt 2023361 BM Sliedrecht

Marjolein Karens De Blauwe Lis Vivaldilaan 88 3363 KG Sliedrecht

Carol Korevaar Kooningsweg 8-9 Hartenkoning 24 6816 TB Arnhem

Mw. W. Lekkerkerker- van WijgerdenVerpleeghuis TiendwaertJupiterstraat 203371 TE Hardinxveld-Giessendam

Leo PrinsDe FonteinGildeweg 76P4204 GJ Gorinchem

Arie ZwanenburgDe Blauwe LisVivaldilaan 94 A3363 KG Sliedrecht

Thabiso en Eline DitseleJacob van Lennepstraat 53202 AN Spijkernisse

Christine BloemendalBalthazar de Moucheronlaan 122803 EK Gouda

Fam. De WithNoordzijde 604225 PJ Noordeloos

BUITENLANDGANGERS:

Matthijs en Rosa GelukUrb. Jardines de Santa Rosa, Mz. C, Lt 2-3ChiclayoPeru(Ref. Paralela a Prol. Pacasmayo)Mailadres: tfcgelukinperu@gmail.com

Gefeliciteerd!verjaardagen

19 meiCarol Korevaar 60 jaar

Met wie we verbonden blijven

Pastoraal Gebeds TeamPGT heeft als doel het bijstaan en begeleiden van hulpvragers zodat hun harten en ge-dachten, door de Heilige Geest, gericht worden op God en op Zijn Woord om in hun leven gevormd te worden naar het beeld van Christus. De middelen die wij gebruiken zijn het

Woord van God, het gebed en het gesprek.

Wij komen bij u thuis of we spreken een plaats af waar we in alle rust kunnen praten. Alles wat we horen en bespreken is vertrouwelijk en blijft ook vertrouwelijk. Wij hopen in verbondenheid met u/jou elkaar op te bouwen, te bemoedigen terecht te wijzen en

ondersteuning aan te bieden.

Het Pastoraal Gebeds Team bestaat uit de volgende gemeenteleden:Maarten en Laura Bikker (coördinatie)

Aryan en Wilma JongeneelPiet en Ria Spruijtenburg

Melvin en Ester Uittenbogaard

U kunt contact opnemen met één van de PGT-leden of uw vraag mailen naar: pgt@her-vormdegemeentegrootammers.nl

8 maart 11 maart 15 maart 22 maart 29 maart

5 april 10 april 12 april 13 april 19 april 26 april

3 mei10 mei 17 mei21 mei 24 mei31 mei

1 juni 7 juni

Ds. P.J. Visser, Amsterdam14.00 uur Ds. J.W. Verboom BiddagDs. J.W. Verboom voorber H.A.Ds. J.W. Verboom Heilig AvondmaalDs. J. Th. Pronk, Sirjansland

Ds. J.W. Verboom Palmzondag-------------------------------Goede Vrijdag Ds. J.W. Verboom 1e PaasdagDhr. M. van Werkhoven 2e PaasdagDs. M.K. de Wilde, SommelsdijkProp. F.A. Visser, Nieuwerkerk

Ds. W.J. Westland, Hardinxveld-GiessendamDs. J.W. Verboom Heilige Doop Ds. D.J.W. Kok, StolwijkDs. J.W. Verboom HemelvaartsdagDs. A. van der Stoep, NieuwlandDs. J.W. Verboom 1e Pinksterdag

Dr. J. Hoek, Veenendaal 2e PinksterdagDs. J.W. Verboom voorber. H.A.

Ds. P. Vroegindeweij, Lexmond19.30 uur Ds. J.W. Verboom Ds. M.A. van den Berg, ZoetermeerDs. J.W. Verboom Dankz HADs. J.W. Verboom

Ds. G. Herwig, Nunspeet19.30 uur Ds. J.W. Verboom Ds. M.W. Westerink, Langerak--------------Ds. L. de Wit, PuttenDs. J.W. Verboom

Ds. J.W. Verboom Ds. G. M. van Meijeren, HoevelakenDs. J.W. Verboom ---------------------------Ds. A.L. van Zwet, PuttenDs. J.C. Schuurman, Capelle aan den IJssel

--------------Ds. T. van Bruggen, Streefkerk

Morgendienst: aanvang 09.30 uur Avonddienst: aanvang 18.30 uur

04-mrt-2011-mrt-2015-mrt-2019-mrt-2022-mrt-2025-mrt-2026-mrt-20

06-apr-2010-apr-2012-apr-2015-apr-2019-apr-2023-apr-2027-apr-20

06-mei-2010-mei-2016-mei-2017-mei-2021-mei-2027-mei-2031-mei-2010-jun-20 11-jun-2014-jun-2021-jun-2024-jun-2028-jun-20

KerkenraadsvergaderingBiddagAmmerse ontmoetingsbrunchCensura morum + gemeenteavond HA Heilig AvondmaalConsistorievergadering Bijbelavond

Stille week 6-11 aprilGoede VrijdagPasenModeramenvergadering Ammerse ontmoetingsbrunchBijbelavondZangavond Koningsdag

KerkenraadsvergaderingHeilige DoopRommelmarktAmmerse ontmoetingsbrunchHemelvaartsdagConsistorievergadering PinksterenModeramenCensura morum + gemeenteavond HAHeilig AvondmaalAmmerse ontmoetingsbrunchKerkenraadsvergaderingHeilige Doop

Agenda

Kerkdiensten