LeidraadOvernemen in de zelfstandige kinderopvang

2

Voorwoord� 3

Fase�1:�de�Voorbereiding� 4

Fase�2:�de�kennismaking�met�de�potentiële�oVerlater� 5

Fase�3:�de�waardebepaling� 6

Fase�4:�Het�ondernemingsplan� 8

Fase�5:�de�Financiering�en�subsidies� 14

Fase�6:�Het�onderHandelen�en�de�oVernameoVereenkomst� 16

Fase�7:�starten�met�uw�nieuwe�uitdaging� 17

Hulp�bij�Het�oVernameproces� 18

bijlagen� 20

inhoud

3

Overnames in de zelfstandige kinderopvang komen steeds vaker voor. De overname van een kinderopvanginitiatief kan een uitdagende start betekenen van uw ondernemerscarrière. Een droom die uitkomt. Als gevestigd ondernemer betekent de overname een uitbreiding van uw opvangcapaciteit of een nieuwe vestiging van uw kinderopvang. Een nieuwe stap die past in uw professionele plannen.

Een bestaande kinderopvang overnemen kan onder andere volgende voordelen hebben tegenover een nieuw initiatief starten:

• Bestaand ‘kind-klanten’ bestand• Een geschikt pand op een goed gelegen locatie• Aangepaste inrichting voor de exploitatie van een kinderopvang• Gekwalificeerd personeel of personeel met ervaring• Ervaring van de overlater• Naambekendheid in de regio• Optimale bezetting

Naast de voordelen die de overname van een bestaand opvanginitiatief kan hebben, zijn er ook belangrijke aandachtspunten.

Een bedrijfsovername is immers een gecompliceerd proces dat een goede voorbereiding vraagt. Het Agentschap Ondernemen wil via deze leidraad een overzicht geven van de verschillende fasen die doorlopen worden tijdens een overnameproces:

Fase 1 : de vOOrbereiding

Fase 2 : de kennismaking met de pOtentiëLe OverLater

Fase 3 : de waardebepaLing

Fase 4 : het OndernemingspLan

Fase 5 : de Financiering en subsidies

Fase 6 : het OnderhandeLen en de OvernameOvereenkOmst

Fase 7 : starten met uw nieuwe uitdaging

voorwoord

4

Fase 1: de voorbereidingAls u beslist om op zoek te gaan naar een zelfstandig kinderopvang-initiatief, neem dan de tijd om uzelf goed voor te bereiden. U moet de volgende vragen stellen:

• Waarom wilt u starten in de kinderopvang?• Waarom starten of uitbreiden via een overname?• Welk type opvang heeft u voor ogen?• Welke capaciteitsgrootte is voor u ideaal?• Binnen welke regio is uw potentiële opvang gelegen?

Als u voor uzelf heeft uitgemaakt welke criteria belangrijk zijn, kan u op zoek gaan naar een kinderdagverblijf om over te nemen.

Om uw zoektocht naar interessante over te nemen opvangvoorzien- ingen te vergemakkelijken, kunnen volgende bronnen helpen:

• Kind en Gezin• Netwerken bv. Lokaal Overleg Kinderopvang (LOK), …• Stedelijke of gemeentelijke dienst kinderopvang• Beroepsvereniging UnieKO • Overnamesites bv. www.overnamemarkt.be • Vakbladen bv. Kiddo, Vakblad Kinderopvang, ...• Zoekertjes • Vrienden en kennissen

U kan informatie verzamelen bij:

• Kind en Gezin (website, regelgeving, startersmap, provinciale dienst kinderopvang, gemeentelijke en provinciale rapporten, infomarkten)

• Zorginspectie (het eerste en het laatste inspectieverslag van de voorziening opvragen)

• VoorZet• UnieKO• Publicaties van de over te nemen kinderopvang (brochure, flyer, …)• Website van de over te nemen kinderopvang• Vrienden, familie en kennissen vragen naar mogelijke ervaringen

met de over te nemen kinderopvang• Lokaal Overleg Kinderopvang

Probeer naast de gegevens van het kinderopvanginitiatief en geldende regelgeving ook gegevens te verzamelen over trends, groeimogelijk-heden, concurrentie en eventuele toekomstige opvanginitiatieven die worden voorbereid.

Als u nA uw zoektocht een geschikte kAndidAAt-overlAter heeft gevonden, bereid u dAn voor op uw eerste kennismAking en probeer voorAf informAtie te verzAmelen.

5

Fase 2: de kennismaking met de potentiële overlaterEr is opnieuw een spannend moment aangebroken: de kennismaking met de overlater en het bezichtigen van de kinderopvang.

De overlater wil vaak weten of hij zijn ‘opvang’ met een gerust hart kan overlaten. U, als overnemer, wil meer te weten komen omtrent het reilen en zeilen van het kinderopvanginitiatief, de vraagprijs, de reden van de verkoop, de staat van het gebouw en de inrichting.

Tijdens een eerste contact is het belangrijk om informatie in te win-nen. Vraag waarom de overname plaatsvindt, gaat de overlater met pensioen, is er een discussie tussen de overlaters, zijn er nieuwe plan-

nen, …? Welke rol zal de overlater spelen na de overname: verlaat de overlater de kinderopvang na de overname of is er nog een inloop-periode samen met de overnemer?

Belangrijk is te weten hoe de personeelsomkadering is georganiseerd: wordt er samengewerkt met zelfstandigen of zijn er personeelsleden tewerkgesteld?

Probeer in uw enthousiasme de zaak objectief te bekijken en tracht niet te snel uw eigen verbeterpunten te communiceren aan de over-later.

het is vAn groot belAng om ook te toet-sen wAt het voorwerp is vAn de overnAme: koopt u ActivA (meubilAir en uitrusting, het pAnd, speelgoed, …) of koopt u AAnde-len in gevAl vAn een vennootschAp?

6

Fase 3: de waardebepalingTijdens uw eerste contact heeft u zicht gekregen op de organi-satievorm (eenmanszaak, feitelijke vereniging, vennootschap, …) van de over te nemen opvangvoorziening en kreeg u de verkoopprijs te horen. Wat nu?

De vraagprijs en de waarde van een zaak zijn veelal niet gelijk. De vraagprijs zal een resultante zijn van de verschillende factoren zoals vraag naar de kinderopvang in de regio, de persoonlijke situatie van de overlater (verkoop naar aanleiding van een ruzie, pensioenleeftijd, nieuwe carrièrewending, …), de boekhoudkundige waarde van de zaak, de ligging, …

hOe prOberen we de waarde van een zaak te bepaLen?

We maken in eerste instantie een onderscheid tussen de verkoop van een eenmanszaak en een vennootschap.

Onder de immateriële zaken in de kinderopvang valt bijvoorbeeld:

• Het klantenbestand• De naam van de kinderopvang• Het ‘concept’ van de opvang• Het drempelgeld of de zogenaamde goodwill

De materiële zaken in de kinderopvang bevatten bijvoorbeeld:

• De inrichting (schilderwerk, aanpassingswerken brandveiligheid, aangepast sanitair, …)

• Machines en toestellen (wasmachine, keukenapparaten, TV, brandblussers, …)

• Meubilair en uitrusting (kinderbedjes, linnen, matrassen, kinder-stoelen, …)

• Speelgoed

waardebepaLing van een eenmanszaak

In de praktijk wordt bij een waardebepaling van een eenmanszaak vaak een forfaitaire methode gebruikt. Dit betekent dat de omzet of de winst vermenigvuldigd wordt met een multiplicator. Deze methode is vaak subjectief en niet realistisch. Beter is te evalueren welke boek-houdkundige waarde en marktwaarde de materiële zaken hebben tegenover de vraagprijs. Op die manier kan u een inschatting maken van de prijs die gevraagd wordt voor het klantenbestand.

Een onrealistisch hoge prijs betalen voor de immateriële zaken is in de kinderopvang niet haalbaar omdat kinderen in een voorschoolse kin-deropvang maximaal tot hun derde levensjaar blijven. Afhankelijk van de leeftijd van de aanwezige kinderen zal er dus een andere ‘waarde’ zijn van het klantenbestand. Een heel belangrijke oefening voor u als overnemer, is te evalueren of de overname van de kinderopvang nog

financieel haalbaar is voor u NA de overname. Het opstellen van een ondernemingsplan is hierbij van cruciaal belang! We geven in het vol-gende hoofdstuk meer uitleg hierover.

indien de OverLater een vennOOtschap heeFt (bvba, vennOOtschap Onder Firma, cOöperatieve vennOOt-schap met beperkte aansprakeLijkheid, …), kan hij kiezen Om de aandeLen van de vennOOtschap te verkOpen OF -zOaLs bij de eenmanszaak- het han-deLsFOnds OF de activa.

Dit onderscheid is een heel belangrijk aandachtspunt omdat er -afhan-kelijk van de situatie- andere fiscale, juridische en sociale aspecten spelen.

De tabel in bijlage (pag. 21) geeft de belangrijkste aspecten weer.

bij een Overname van een eenmanszaak spreekt men vaak van een Over-name van het handeLsFOnds. het handeLsFOnds bestaat uit twee zaken: de immateriëLe zaken en de materiëLe zaken van de kinderOpvang.

de waardering van een vennOOtschap is een boek-houdkundige benadering en gebeurt meestal door een boekhouder, accountant of fiscalist.

De waardebepaling van een vennootschap is geen exacte wetenschap en er bestaan talrijke waarderingsmethoden. De waardebepaling is vaak het resultaat van enkele methodes. We schetsen kort de drie meest gebruikte methodes:

• de intrinsieke waardeDe intrinsieke waarde of de waarde van het netto-actief is het verschil tussen alle bezittingen en alle schulden van de vennoot-schap, gecorrigeerd met mogelijke meer- of minderwaarden.

• de rentabiLiteitswaardeDeze methode gebruikt als basis de winsten uit het verleden.

• discOunted cash FLOwDeze methode houdt rekening met de toekomstige kasstromen.

Uit de vermelde informatie kan u reeds concluderen dat een waarde-bepaling en de correcte prijs meestal niet gelijk zijn. Het is cruciaal te weten welke prijs u betaalt voor welke eigendom, handelsfonds of vennootschap.

Om een correcte inschatting te kunnen maken van de vraagprijs, vraagt u bij overname van een eenmanszaak een overzicht van de inkomsten en uitgaven van de laatste drie werkjaren van de kinder-opvang. Als u een vennootschap wil overnemen, kan u de laatste drie jaarrekeningen én details opvragen.

in deze fAse vAn het overnAmeproces is het vAn belAng om u te lAten bijstAAn door mensen die kennis hebben vAn de sector kinderopvAng en de wAArde-bepAling. deze experts helpen u de hAAlbAArheid vAn de overnAme vAn het opvAnginitiAtief te evAlueren. enkel op die mAnier kAn u inschAtten of de overnAmeprijs correct is én dAt u in de toekomst een succesvolle én rendAbele kinderopvAng kAn uitbouwen.

7

8

Fase 4: het ondernemingsplanu stAAt op het punt om een kinderopvAng over te nemen en wil de kAns op slAgen zo goed mogelijk inschAtten? neem dAn uw tijd en investeer in het opstellen vAn een ondernemingsplAn.

Een ondernemingsplan maakt enerzijds duidelijk of uw plannen re-alistisch en haalbaar zijn voor uzelf als ondernemer én laat ander-zijds kredietverstrekkers toe uw project te evalueren in functie van de terugbetalingscapaciteit van mogelijke financieringen.

Het Agentschap Ondernemen ontwikkelde specifiek voor de kinder-opvang het werkinstrument het ‘Startkompas – zelfstandige kinder-opvang’ waarmee u de haalbaarheid van uw overname beter kan inschatten. Door deze tool te gebruiken, zal u als overnemer beter voorbereid zijn en verhoogt u uw slaagkansen op de uitbouw van een rendabele kinderopvang.

Het ‘Startkompas – zelfstandige kinderopvang’ bestaat uit vijf bouw-stenen: de projectvoorstelling, de omgevingsanalyse, het commer- cieel plan, het organisatieplan en het financieel plan.

In functie van de overname van een kinderopvang, worden hierna per bouwsteen de voornaamste aandachtspunten overlopen.

1. De projectvoorstelling

• Welke opvangcapaciteit is er nu aanwezig en heeft de vestiging nog uitbreidingsmogelijkheden? Vraag naar het attest van toezicht. Uitbreidings- of veranderings-werken kunnen een invloed hebben op het aantal opvangplaat-sen volgens het attest van toezicht.

bij�de�inFrastructuurdeskundigen�Van�kind�en�gezin�kan�u�terecHt�Voor�adVies�oVer�de�capaciteitsbepaling.��

Kind en Gezin stelt de overname van een bestaand opvanginitia-tief gelijk met de opstart van een nieuw project. Alle documenten nodig voor een ‘gewone’ opstart moeten ook bij een overname door de overnemer worden bezorgd. Hou er dus rekening mee dat u steeds een nieuwe aanvraag van het attest van toezicht moet indienen bij Kind en Gezin in geval van een overname. U kan best voor de effectieve startdatum informeren bij de provinciale dienst kinderopvang welke documenten nodig zijn voor de opstart van dit dossier (bv. is er een nieuw brandweerverslag nodig?).

• Welke wijzigingen wilt u aanbrengen tegenover de huidige uit-bating?

• In welke mate is de overlater een meerwaarde in de opvang-voorziening?

Voor de volledige methodiek van het Startkompas verwijzen we naar onze publicatie ‘Startkompas – zelfstandige kinder-opvang’. Dit invuldocument kan u terugvinden op onze website www.agentschapOndernemen.be onder de rubriek ‘Publicaties/starten met een onderneming’. De digitale versie van het Startkompas biedt het voordeel dat bepaalde berekeningen automatisch worden gemaakt.

9

Het�startkompas�zelfstandige�kinderopvang�-�schema

1. projectvoorstellingWat is uw idee?Beschrijf uw plannen

Risicograad

Niet doenProject herbekijken

DoenDefinitief ondernemingsplan uitwerken.

interne haalbaarheidKan de doodpuntomzet bereikt worden met de geplande investering, de financiële mid-delen, de vaste kosten en de persoonlijke doelstellingen?

externe haalbaarheidKan de doodpuntomzet bereikt worden rekening houdende met het marktpotentieel en de marktspelers?

Omzetprognose

2. OmgevingsanalyseHoe zien uw markt en uw omgeving eruit?Wie zijn de andere marktspelers?

5. Financieel luikalle�voorgaande�keuzes�zullen�bepalend�zijn�voor�de�invulling�van�uw�financieel�luik.�Het�financieel�luik�wordt�opgesplitst�in�vijf�onderdelen:

InvesteringenWat zijn de geplande investeringen?

FinancieringWaarmee worden de investeringen gefinancierd?

Vaste kostenWat zijn de jaarlijks terugkerende kosten?

MargesWelke winstmarge blijft over om de vaste kosten te dekken?

DoodpuntomzetBij welke omzet is er winst noch verlies?

3. commercieel planHoe commercialiseert u uw idee?

4. OrganisatieplanHoe zal u uw opvanginitiatief concreet organiseren?

10

2. De omgevingsanalyse

• Waarom verkoopt de overlater zijn kinderopvang?

• Heeft de overlater nog plannen in de kinderopvang? Zo ja, waar?

• Wat is het bestaande aanbod in de omgeving?

• Heeft Kind en Gezin of het LOK weet van nieuwe initiatieven in de toekomst?

3. Het commercieel plan• Hoe zal de overname gecommuniceerd worden naar de ouders,

het personeel en andere betrokkenen?

• Hoeveel kinderen en welke leeftijdsgroepen zijn in de opvang aanwezig?

• Welk prijssysteem wordt gehanteerd (vrij/IKG)? Indien wordt gewerkt met IKG1, staat Kind en Gezin toe dat de bestaande IKG-plaatsen behouden blijven. Bij overname van een IKG-voorziening kan u niet meer plaatsen aanvragen dan op het attest van toezicht van de overlater vermeld staat. Indien u meer plaatsen wil, kan u niet meer volgens het IKG-systeem werken, maar valt u onder het systeem van de vrije prijs. Bijkomend moet u bij een overname mét IKG, ook aan de voorwaarden IKG vol-doen. De voorwaarden kan u terugvinden op de website van Kind en Gezin.

Indien het IKG-systeem behouden blijft, wordt door Kind en Gezin voor de overlater een verrekening opgemaakt op datum van de stopzetting. Dat saldo wordt uitbetaald aan of teruggevorderd van de overlater.

hOu er rekening mee dat kind en gezin u na de Overname beschOuwt aLs een starter.

Concreet betekent dit dat IKG-voorschotten beperkt zijn tot 40% in plaats van 90% van de capaciteit van de IKG-plaatsen in het eerste kwartaal. U kan wel –mits motivatie- een bijkomend voor-schot vragen op basis van de werkelijke bezetting, na minstens 1 maand werking binnen het IKG-systeem.

IKG kan enkel starten de eerste van een maand.

• Welke KWAPOI-score2 kreeg de kinderopvang de laatste drie ja-ren? Vraag naar de inspectieverslagen en bekijk of de nodige aan-passingen werden uitgevoerd.

• Wordt het huidige pand gehuurd? Welke is de vervaldag in het huurcontract?

• Is de naam van de uitbating onderdeel van de verkoop?

• Wat zijn de openingsuren van de opvangvoorziening? Is er een jaarlijkse sluiting?

4. Het organisatieplan• Bent u in orde met de formaliteiten om een zelfstandige activiteit

te starten? Bent u ook in orde met de voorwaarden om een at-test van toezicht te verkrijgen? Raadpleeg hiervoor onze brochure ‘Mijn eigen zaak – kinderopvang’ en de website van Kind en Gezin.

1. IKG: In de inkomensgerelateerde kinderopvang (IKG) betalen de ouders een financiële bijdrage volgens hun inkomen: de inkomensgerelateerde bijdrage. De zelfstandige opvang krijgt hiervoor van Kind en Gezin een gegarandeerde vaste dagprijs per opgevangen kind. Meer informatie kan u terugvinden op: http://www.kindengezin.be/kinderopvang/sector/financieel/ikg/

2. KWAPOI-score: De pedagogische kwaliteit in zelfstandige kinderdagverblijven wordt door de inspectieambtenaar van het Agentschap Zorginspectie geme-ten met de KWAPOI. De inspectieambtenaar kent een KWAPOI-score toe. Meer informatie kan u terugvinden op: http://www.kindengezin.be/kinderopvang/sector/werkinstrumenten/kwapoi-z-kwapoi/

11

• Werkt de overlater met personeelsleden en blijven deze in dienst na de overname? De bestaande arbeidsovereenkomsten blijven gelden en ondervinden geen gevolgen naar aanleiding van een overname.

• Werkt de overlater met zelfstandige ondernemers? Is er een sa-menwerkingsovereenkomst opgesteld? Welke afspraken werden er gemaakt? Hou er rekening mee dat het gebruik van het kos-tenforfait voor zelfstandige onthaalouders door de FOD Financiën enkel toegestaan is voor maximaal twee samenwerkende zelf-standigen (zie onze brochure Mijn eigen zaak – kinderopvang).

• Koopt u een handelsfonds (activa) of aandelen? Denk aan de fis-cale, sociale en juridische aspecten. Raadpleeg de tabel in bijlage (pag.21).

• Welke contracten zijn er lopende (huurcontracten, arbeidsover-eenkomsten, leningen, …)?

• Geniet de overlater financiële ondersteuning van Kind en Gezin? Voldoet u zélf aan de voorwaarden om die financiële ondersteu-ning te ontvangen?

hOu er rekening mee dat u een nieuwe aanvraag van de Finan-ciëLe Ondersteuning mOet indie-nen bij kind en gezin in gevaL van een Overname. dit kan pas na het verkrijgen van het attest van tOezicht.

• Vraag het verslag op van de controle door de brandweer. Werden uit te voeren aanpassingen gedaan of zijn er nog werkpunten? Is er een brandweerverslag en tot wanneer is dat geldig? Een brandweerverslag is beperkt geldig.

Bij een overname is enkel een nieuwe controle door de brand-weer nodig indien er verbouwingen in het pand gebeuren of indien er een uitbreiding van plaatsen is waardoor het kinder-dagverblijf aan nieuwe vereisten moet voldoen. Ga steeds na of de reglementering niet veranderd is sinds de datum waarop het brandweerverslag werd uitgereikt.

inFOrmeer bij de prOvinciaLe dienst kinderOpvang van kind en gezin wat de stand van zaken is m.b.t. het brandweerversLag van deze vOOrziening.

• Zijn de verplichtingen ten aanzien van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) voldaan? Is er in het verleden een inspectie gebeurd? Vraag het inspectieverslag op. Werd aan alle opmerkingen tegemoetgekomen?

• Zijn de nodige vergunningen of toelatingen door de overlater in orde gebracht (dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente, dienst Milieu)? Zie onze brochure ’Mijn eigen zaak – kinderopvang.

• Welke ondernemingsvorm verkiest u? Zie onze brochure ‘Mijn eigen zaak – kinderopvang’.

12

5. Het financieel plan

een beLangrijk OnderdeeL is het Finan-ciëLe Luik, het geeFt richting aan de haaLbaarheid van uw OpvanginitiatieF. aLs Overnemer heeFt u meestaL het vOOr-deeL dat u de cijFers van de OverLater kan gebruiken aLs basis.

U moet wel rekening houden met de fiscale en financiële aspecten bij het overne-men van een handelsfonds of aandelen (zie bijlage op pag. 21).

Bij een overname van het handelsfonds zal u bij het onderdeel investeringen de effectief betaalde overnameprijs kunnen plaatsen opgesplitst per rubriek (imma-teriële vaste activa, inrichting, meubilair, …). Bij een overname van aandelen zal er geen spoor zijn van de effectief betaalde overnameprijs. De overnameprijs kan niet afgeschreven worden, m.a.w. het bestaande afschrijvingsritme van de activa blijft behouden.

Bij het onderdeel ‘investeringen’ is het belangrijk als overnemer om na te denken welke mogelijke duurdere aankopen u voorziet na de overname.

In Fase 5 ‘De financiering en subsidies’ duiden we op enkele interessante financie-ringsmaatregelen.

Bij de overname van aandelen blijven de bestaande verbintenissen zoals schulden, leningen, … gewoon verder lopen. Hou er rekening mee dat Kind en Gezin op het moment van de overname een afrekening maakt van de financiële ondersteuning en IKG ten gunste van de overlater.

Bij het onderdeel ‘vaste kosten’ kan u zeker gebruik maken van de bestaande cijfers van de overlater. Toch moet u ook hier reeds rekening houden met eigen pedagogische, kwalitatieve en economische keuzes waaraan ook een prijskaartje vasthangt.

De vorige stappen leiden tot slot tot een doodpuntomzet, de omzet die nodig is om alle kosten te dekken en waarbij er winst noch verlies is. In de digitale versie van het ‘Startkompas - zelfstandige kinderopvang’ worden de volgende cruciale cijfers berekend:

• De vereiste capaciteit per jaar• Het vereist aantal contracten per maand (indien u

werkt met forfaitaire maandprijzen)• Het vereist aantal kindjes per dag (indien u werkt met

eigen dagprijs of IKG)• De minimaal vereiste bezettingsgraad• De kostprijs per opvangplaats per jaar op basis van een

realistische bezetting

13

uw tijdsinvestering Om dit werk- instrument in te vuLLen zaL u meer duideLijkheid brengen OF de Overname van het OpvanginitiatieF ‘intern haaLbaar’ is.

Kunnen de inkomsten de kosten dekken, gegeven de geplande investeringen, de financiële middelen, de vaste kosten en de persoonlijke verwachtingen? Hoeveel kindjes moeten in uw opvang aanwezig zijn om een vooropgesteld inkomen te kunnen overhouden of anders geformuleerd, wat is de minimaal vereiste bezet-tingsgraad?

Anderzijds moet u rekening houden met de ‘externe haalbaarheid’. Kunt u een voldoende hoge omzet realiseren op deze locatie rekening houdende met de con-currentie?

De afwegingen over ‘interne haalbaarheid’ en ‘externe haalbaarheid’ geven u een juister beeld van het risico dat u neemt.

Bij een positieve haalbaarheid raden wij u aan om een gedetailleerde kasplanning op te stellen. Een kasplan biedt een overzicht van alle uitgaven en inkomsten per maand, waardoor u een goed zicht krijgt op uw kaspositie op het einde van de maand. Dit geeft u de mogelijkheid eventuele tekorten tijdig op te merken, zodat u naar mogelijke oplossingen kan zoeken.

Indien u vragen heeft bij het invullen of feedback wil bij de resultaten van deze werkinstrumenten, kan u steeds terecht bij de accountmanagers van het Agentschap Ondernemen.

Download het “Startkompas - Zelfstandige kinderopvang gratis van onze website:

www.agentschapondernemen.be

Op basis van de bezettings-graad van de OverLater heeFt u een tOetsing van uw resuLtaten. deze OeFening is een cruciaLe stap in het OvernameprOces.

14

Fase 5: de financiering en subsidiesIn deze fase kan de zoektocht beginnen naar financiële middelen om de overnameprijs en bijkomende investeringen of vaste kosten te financieren.

Als u aan lenen denkt, associeert u dit ongetwijfeld met bankleningen.Daarnaast bestaan er echter enkele interessante overheidsfinancie-ringsmiddelen om de overname van uw kinderopvang te financieren.De meest recente informatie over financiering en subsidies vindt u op www.subsidiedatabank.be.

1. KiDsinvest

Kidsinvest is een Vlaams investeringsfonds. Dit fonds verstrekt finan-ciering aan onthaalouders en kinderdagverblijven in de zelfstandige kinderopvang. Mogelijkheden voor financiering betreffen de start, uit-breiding of groei van uw onderneming. Via KidsInvest kunnen even-eens overnames gefinancierd worden.

Eigenschappen:

• Maximum 250.000 euro• Achtergestelde lening• Rentevoet is 4,99%• Looptijd 5 of 7 jaar en 10 jaar voor infrastructuur • Geen waarborgen tenzij voor infrastructuur• Financiering tot maximum 90% van het investeringsbedrag• Het kapitaal en de rente worden driemaandelijks afgelost (tijdens

het eerste jaar is er een vrijstelling van kapitaalaflossingen)

Aanvragen kunnen worden ingediend via www.kidsinvest.be.

2. WinWinlening

Met de Winwinlening wil de Vlaamse overheid particulieren fiscaal aanmoedigen om geldmiddelen ter beschikking te stellen aan kmo’s.

Eigenschappen:

• Lening van maximaal 50.000 euro per kredietgever met een totaal van 100.000 euro per onderneming

• Vaste looptijd van 8 jaar met verschillende aflossingsmogelijkhe-den

• Rentevoet tussen de helft van de wettelijke rentevoet en de wet-telijke rentevoet (in 2011 bedraagt deze rentevoet 3,75%)

• Betalingen rente op overeengekomen vervaldagen• Achtergestelde lening

De Winwinlening kan worden vastgesteld in een onderhandse akte, opgesteld aan de hand van een modelformulier. Voor meer informatie over de Winwinlening kan u terecht op www.winwinlening.be.

3. ParticiPatiefonDs - startlening

Deze lening richt zich op uitkeringsgerechtigde volledige werklozen, niet-werkende werkzoekenden (ingeschreven sinds ten minste 3 maanden) en begunstigden van een wachtuitkering of een leefloon, die zich als zelfstandige in hoofdberoep willen vestigen of een onder-neming willen oprichten.

Eigenschappen:

• Achtergestelde lening• Maximum 30.000 euro• 1/5 eigen inbreng• looptijd 5, 7 of 10 jaar• Vaste rentvoet van 4,25% voor leningen op 5 jaar en 4,50% voor

leningen op 7 of 10 jaar• Verminderde rentevoet van 4% tijdens de eerste twee jaar, indien

eerst mOet u nagaan weLke eigen FinanciëLe middeLen u aLLeen OF samen met anderen ter beschikking hebt. in tweede instantie is het eventueeL mOgeLijk Om externe OF vreemde middeLen aan te trekken.

u een begeleiding volgt• Maandelijkse aflossingen• Vrijstelling van kapitaalaflossingen in het eerste jaar• Geen waarborg

Voor aanvragen en begeleiding bij de startlening kan men zich wen-den tot de erkende steunpunten voor startersbegeleiding. Voor meer informatie kan u terecht op www.fonds.org.

4. ParticiPatiefonDs - starteo

Deze lening is bedoeld voor zowel natuurlijke als rechtspersonen, voor zover zij een kleine onderneming zijn en minder dan vier jaar actief.

Eigenschappen:

• Achtergestelde lening• Maximum 250.000 euro, bovendien beperkt tot het bedrag van

de lening toegekend door de kredietinstelling of vier maal uw eigen inbreng

• 1/9 eigen inbreng• 4/9 kredietinstelling en 4/9 participatiefonds.• Looptijd 5, 7 of 10 jaar• Rentevoet is gelijk aan de Belgian Prime Rate voor de gekozen

looptijd met een minimum van 3%

Aanvragen voor de Starteo worden ingediend bij één van de krediet-instellingen die een samenwerkingsovereenkomst hebben afgesloten met het Participatiefonds. Meer informatie op www.fonds.org.

5. ParticiPatiefonDs - oPtimeo

Deze lening is bedoeld voor zelfstandigen in hoofdberoep en bestaande ondernemingen voor zover zij een kleine onderneming zijn en minstens 4 jaar actief.

Eigenschappen:

• Achtergestelde lening• Maximum 250.000 euro, bovendien beperkt tot het bedrag van

de lening toegekend door de kredietinstelling of drie maal uw eigen inbreng

• 1/7 eigen inbreng• 3/7 kredietinstelling en 3/7 Participatiefonds• Looptijd 5, 7 of 10 jaar• Rentevoet is gelijk aan de Belgian Prime Rate voor de gekozen

looptijd met een minimum van 3%

Aanvragen voor Optimeo worden ingediend bij één van de krediet-instellingen die een samenwerkingsovereenkomst hebben afgesloten met het Participatiefonds. Meer informatie op www.fonds.org.

6. ParticiPatiefonDs - initio

Deze lening is bedoeld voor zowel natuurlijke als rechtspersonen voor zover zij een kleine onderneming zijn.

Eigenschappen:

• Achtergestelde lening• Maximum 100.000 euro, bovendien beperkt tot 50% van het to-

tale investeringsbedrag (het saldo moet bestaan uit een eigen inbreng en een bankkrediet) of vijf maal uw eigen inbreng

• Looptijd 3, 5 of 7 jaar• Rentevoet is vast en bedraagt 4%

Initio kan rechtstreeks bij het Participatiefonds aangevraagd worden. Het aanvraagformulier is enkel geldig als men het invult met de hulp van een erkende boekhouder. Eenmaal uw dossier goedgekeurd is kan u de financiering bij de kredietinstelling afronden. Meer informatie op www.fonds.org.

Nadat u concreet zicht heeft hoe u de overname zal financieren, kan u nagaan of u in aanmerking komt voor bestaande subsidies. Er zijn verschillende steden en gemeenten die subsidies geven aan onderne-mers in de zelfstandige kinderopvang.

inFOrmeer zeker bij de stad OF ge-meente waar u zich wiL vestigen naar subsidies vOOr zeLFstandige kinderOpvang.

Daarnaast kunnen ondernemers via de kmo-portefeuille steun beko-men bij de aankoop van diensten die verleend worden door erkende dienstverleners. Deze diensten worden onderverdeeld in vijf pijlers: opleiding, advies, technologieverkenning, advies voor internationali-sering en strategisch advies.

Voor kleinere adviezen over de bedrijfsoverdracht kunt u via de kmo-portefeuille - pijler advies tot 50% subsidie bekomen met een maxi-male tussenkomst van 2.500 euro.

Meer informatie vindt u op www.kmo-portefeuille.be.

15

16

Fase 6: het onderhandelen en de overnameovereenkomstAls u na een grondige voorbereiding zicht heeft op de haalbaarheid én financieringsmogelijkheden en u bent overtuigd om voor de overname te gaan, kan u starten met de onderhandelingen.

Wanneer overnemer en overlater akkoord gaan over de verschillende aspecten, die deel uitmaken van de overname, kan er overgegaan worden tot de uitwerking van een overnameovereenkomst.

In de overnameovereenkomst kunnen modaliteiten vermeld staan omtrent:

• De overnameprijs• De betalingstermijn(en)• De bepaling van eigendomsoverdracht van aandelen of activa• De toekomstige betrokkenheid van de overlater• De garantiestellingen: het bekomen van het hypothecair getuig-

schrift en het fiscaal of sociaal attest (zie bijlage pag. 21)• De opname van opschortende voorwaarden zoals bv. het verkrij-

gen van een financiering• De opname van een niet-concurrentiebeding beperkt in tijd en

ruimte• Het verbod tegenover de overlater om het huidige personeel te

werven

Voor juridische hulp kan u beroep doen op een jurist (www.advocaat.be).

het OpsteLLen en nakijken van een juridisch dOcument zOaLs het OvernamecOntract is speciaListen-werk en vraagt kennis van zaken. Laat u tijdig begeLeiden bij het OpsteLLen OF naLezen van een dergeLijke OvereenkOmst.

17

Fase 7: starten met uw nieuwe uitdagingHet overnameproces nadert zijn einde en u kunt starten met de uit-bouw of uitbreiding van uw kinderopvang. Als overnemer communi-ceert u met de ouders maar hebt u ook aandacht voor het LOK en andere partners.

Wij adviseren om de bestaande contracten met de ouders aan te passen indien deze op naam van de overlater staan of bij gewijzigde voorwaarden.

Indien u reeds personeel tewerkstelt, zal u tijd moeten maken om uw visie, afspraken en veranderingen bespreekbaar te maken.

Wij raden u aan uw eigen werking via een zelfevaluatie-instrument (ZIKO of Z-Kwapoi) te screenen. Op die manier bent u voorbereid op het inspectiebezoek en een afname van een KWAPOI-score.

Zorginspectie zal immers een nieuwe KWAPOI-score afnemen na de overname. Als u hierbij of bij de pedagogische aanpak bege-leiding wenst, kan u vrijblijvend contact opnemen met VoorZet (www.voorzet.be).

Het moet voor alle partijen duidelijk zijn welke rol de overlater al dan niet blijft spelen na de overname. In sommige gevallen is het relevant om een inloopperiode te voorzien zodat de kennis en expertise kan gedeeld worden.

Het kasplan biedt de mogelijkheid om op voorhand kastekorten of –overschotten te detecteren. Het is eenvoudig in te vullen op maandbasis en geeft u onmiddellijk een correct zicht op uw fi-nanciële toestand en ruimte om te investeren, uit te breiden, ... Indien u vragen heeft of informatie wil, kan u beroep doen op de accountmanagers van het Agentschap Ondernemen.

het belAng vAn de opvolging vAn uw kinderopvAnginitiAtief mAg niet onderschAt worden. ook nA de stArt blijft het belAngrijk dAt u een zicht behoudt en tijdig stil stAAt bij de positie vAn uw opvAng-voorziening in een voortdurend verAnderende omgeving. om u hierbij te helpen is het onderdeel ‘het kAsplAn’ vAn het ‘stArtkom-pAs – zelfstAndige kinderopvAng’ een heel nuttig instrument.

18

hulp bij het overnameproces Deze leidraad geeft u reeds een aantal belangrijke indicaties waarop u moet letten bij een overname. Elke overname is maatwerk. De regel-geving kan wijzigen. Het overnameproces is een complexe materie en vraagt kennis van de materie en de markt. Voor de potentiële overne-mer is een overname geen dagelijkse taak. Daarom benadrukken we tot slot nog het belang van u te laten begeleiden door adviseurs die kennis en ervaring hebben. Het Agentschap Ondernemen ontwikkelde de tool ‘Startkompas - zelfstandige kinderopvang’ om u te helpen bij de opstart of uitbreiding van uw kinderopvanginitiatief. Enerzijds om de haalbaarheid te kunnen inschatten en anderzijds om na de opstart uw financiële kaspositie te kunnen opvolgen.

op de website www.agentschapOndernemen.be vindt u onder de ‘publicaties’ de digitale versie van het ‘startkompas – zelfstandige kinderopvang’ terug. deze digitale versie biedt het voordeel dat bepaalde berekeningen automatisch worden ge-maakt.

De accountmanagers van het Agentschap Ondernemen kunnen u be-geleiden bij vragen en bij interpretatie van deze tool.

We raden u tot slot aan om onze brochure ‘Mijn eigen zaak – kinderop-vang’ door te nemen om een volledig overzicht te krijgen van de aan-dachtspunten en formaliteiten. Op geregelde tijdstippen organiseert het Agentschap Ondernemen infosessies waarin u een praktische uit-eenzetting krijgt over het invullen van het ‘Startkompas – zelfstandige kinderopvang’. Ook onderwerpen zoals de administratieve verplichtin-gen, het sociaal statuut, het kostenforfait en het financieel plan komen aan bod. De data van de infosessies vindt u terug op onze website.

De volgende tabel geeft u een overzicht van organisaties en adviseurs die een bijdrage kunnen leveren om u bij te staan bij het maken van keuzes in het overnameproces.

Fase van het overnameproces Organisatie en rol Coördinaten

De voorbereiding Kind en Gezin www.kindengezin.be

VoorZet www.voorzet.be

UnieKo www.unieko.be

gemeente of stad Gemeentelijke of stedelijke website

De waardebepaling Accountant www.iec-iab.be

Boekhouder www.bibf.be

Het ondernemingsplan Agentschap Ondernemen www.agentschapondernemen.be

De financiering en subsidies KidsInvest www.kidsinvest.be

Winwinlening www.winwinlening.be

Participatiefonds www.fonds.org

Agentschap Ondernemen www.subsidiedatabank.be

Onderhandelen en de overnameovereenkomst Juridisch adviseur www.advocaat.be

Na de start Kind en Gezin www.kindengezin.be

VoorZet www.voorzet.be

Agentschap Ondernemen www.agentschapondernemen.be

19

20

bijlagen

21

bijLage 1 – Onderscheid overname van activa of handelsfonds versus overname aandelen van de vennootschap

Aankoop van activa of handelsfonds Aankoop van aandelen

Principe Bij een verkoop van een handelsfonds zijn het de activa die worden verkocht.De overname van een handelsfonds blijft beperkt tot de overname van elementen die de overnemer in staat moeten stellen om de activiteit verder te zetten (roerende elementen zoals meubilair, voer-tuigen, gereedschap en immateriële goederen zoals klanten).

De overname van aandelen van een vennootschap doet niets af aan de rechten en plichten van de ven-nootschap. Alle activa en alle passiva blijven eigen-dom van de vennootschap.

Formaliteiten Het handelsfonds mag zonder specifieke formalitei-ten worden verkocht.

De overdracht van aandelen van een vennootschap is ‘erkend’ van zodra de aandelenoverdracht wordt geregistreerd in het register van aandeelhouders. Bij wijziging van de zaakvoerders moet een alge-mene vergadering worden gehouden en moeten de beslissingen gepubliceerd worden in de bijlagen van het ‘Belgisch Staatsblad’.

Fiscaliteit De overnemer mag de overnameprijs van de activa afschrijven.

De overnameprijs voor de aankoop van aandelen is voor de overnemer niet afschrijfbaar.

Verantwoordelijkheden De verbintenissen van de overlatende onderneming worden niet overgenomen, behoudens anderslui-dende overeenkomst.

De verbintenissen van de overlatende onderneming worden overgedragen.

Financiering van de overnameprijs De interesten van de kredieten die de overnemer heeft aangegaan om het handelsfonds te kopen, kan de overnemer fiscaal aftrekken.

De beroepsgebonden interesten van het krediet om de aandelen aan te kopen, zijn in bepaalde omstan-digheden aftrekbaar.

Sociale en fiscale attesten Bij een aankoop van een handelsfonds moeten de fiscale en sociale administratie op de hoogte ge-bracht worden. Vraag bij deze administraties een fiscaal of sociaal attest om zeker te zijn dat er geen schulden meer openstaan van de overlater. Indien er wel schulden zouden zijn, is het mogelijk dat u als overnemer een deel van de verkoopprijs moet inhouden ten voordele van de fiscus, btw of rsz.

Bij de aankoop van aandelen is er geen melding vereist naar de administraties.

Hypothecair getuigschrift M.b.t. een onroerend goed is het van belang na te gaan bij de hypotheekbewaarder of er een hypo-theek op rust. Hij verstrekt de gevraagde inlichtin-gen aan de hand van een attest of een hypothecair getuigschrift.

idem

Arbeidsovereenkomsten De bestaande arbeidsovereenkomsten blijven gel-den en ondervinden geen gevolgen naar aanleiding van een overname van een handelsfonds. De be-staande arbeidsovereenkomsten worden dus con-form dezelfde voorwaarden voortgezet.

idem

Huurcontract Als het huurcontract overdracht van huur (of onder-verhuring) toelaat, kan het contract overgedragen worden zonder voorafgaandelijke toestemming van de verhuurder. Indien niet, moet een onderscheid gemaakt worden tussen gewone huur (toestem-ming van de verhuurder is nodig) en handelshuur (onder bepaalde voorwaarden is overdracht toch mogelijk –zie handelshuurwet).

De contracterende partijen (verhuurder en vennoot-schap) blijven dezelfde; er zijn dus geen gevolgen.

22

bijLage 2 - nuttige adressenagentscHaP onDernemen

T 0800 20 555info@agentschapondernemen.bewww.agentschapondernemen.be

KinD en geZin

Centrale Administratie van Kind & GezinAfdeling KinderopvangHallepoortlaan 271060 BRUSSELT 078 15 01 00info@kindengezin.be www.kindengezin.be Om de geschiktheid van een pand af te toetsen:www.kindengezin.be/formulieren/planadvies.jsp

Provinciale afdelingen Kind & Gezin, dienst kinderopvangAntwerpenLange Kievitstraat 111-113 bus 322018 ANTWERPENT 03 224 61 46antwerpen.dossier.ko@kindengezin.be

LimburgH. Van Veldekesingel 150 bus 153500 HASSELTT 011 77 19 77 limburg.dossier.ko@kindengezin.be

Oost-VlaanderenJubileumlaan 259000 GENTT 09 265 71 75 of 76oost-vlaanderen.dossier.ko@kindengezin.be

Vlaams-Brabant en Brussels Hoofdstedelijk GewestDiestsepoort 6 bus 563000 LEUVENT 016 21 05 39vl-brabant.en.brussel.dossier.ko@kindengezin.be

West-VlaanderenVAC Jacob Vanmaerlantgebouw Koning Albert I-laan 1.2. bus 548200 SINT-MICHIELS (BRUGGE)T 050 44 65 95 west-vlaanderen.dossier.ko@kindengezin.be

voorZet

VoorZet is een initiatief van de Vlaamse regering, met steun van Kind en Gezin, om de zelfstandige kinderopvang te ondersteunen. VoorZet bundelt alle informatie voor de zelfstandige kinderopvang, biedt pe-dagogisch advies op maat en wijst de weg naar de juiste instanties. Karolien Huylebroekadvies@voorzet.beT 02 757 96 90 (van 9 u.-20 u.)Bart Declerqcollegas@voorzet.be – vorming@voorzet.be T 016 32 09 15www.voorzet.be

participatiemaatschappij vLaanderen (pmv)

KidsInvestOude Graanmarkt 631000 BRUSSELT 02 229 52 30www.kidsinvest.be

ParticiPatiefonDs

de Lignestraat 11000 BRUSSELT 02 210 87 87info@fonds.orgwww.fonds.org

BeroePsvereniging UnieKo

Kasteeldreef 66 bus 19120 BEVERENT 03 755 61 31 (maandag van 10 u.-16 u.)info@unieko.be www.unieko.be

23

© 2011, Agentschap Ondernemen, Koning Albert II-laan 35 bus 12, 1030 Brussel. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of enig andere manier, zonder de schriftelijke toestemming van het Agentschap Ondernemen.

“Leidraad - Overnemen in de kinderopvang” is een uitgave van:Agentschap OndernemenKoning Albert II-laan 35 bus 121030 BrusselT 02 553 37 05F 02 553 38 69info@agentschapondernemen.bewww.agentschapondernemen.be

D/2011/3241/364December 2011

Disclaimer: Deze uitgave kadert binnen het verlenen van eerstelijnsadvies aan kmo’s, dat behoort tot de opdracht van het Agentschap Ondernemen. De verstrekte informatie is enkel bedoeld als een eerste algemene toelichting, die de behandelde materie enkel wil situeren in grote lijnen, zonder volledigheid noch juridische precisie na te streven. De voorbeelden en illustraties gebruikt in deze uitgave zijn fictief en enige gelijkenis met bestaande personen en bedrijven berust op louter toeval.Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Het Agentschap Ondernemen streeft de grootst mogelijke zorg na bij het inwinnen en verspreiden van informatie. Het Agentschap Ondernemen kan echter niet aansprakelijk worden gesteld voor enige schade die rechtsreeks of onrechtstreeks zou voortvloeien uit de acties die op basis van de gegevens uit deze uitgave worden ondernomen.

Agentschap ondernemenKoning Albert II-laan 35 bus 121030 brussel

Agentschap ondernemenAntwerpenLange Lozanastraat 223 bus 42018 Antwerpen

Agentschap ondernemenlimburgKempische Steenweg 305 bus 2013500 hasselt

Agentschap ondernemenoost-vlaanderenSeminariestraat 29000 gent

Agentschap ondernemenvlaams-brabantVAC Dirk Bouts - Diestsepoort 6 bus 313000 leuven

Agentschap ondernemenwest-vlaanderenJacob van MaerlantgebouwKoning Albert I-laan 1.2 bus 318200 brugge

contactwww.agentschapondernemen.beinfo@agentschapondernemen.be

bel gratis 0800 20 555