lees alles over het referentiekader taal binnen staal in deze brochure
TRANSCRIPT
Het beste halen uit ieder kind
Twee eindniveau’s voor basisonderwijs
Referentieniveaus zichtbaar verwerkt
56
18
80
DE REFERENTIENIVEAUSen Staal
561880_OM.indd 1 21/07/14 09:41
Staalen de referentieniveaus
Wat zijn referentieniveaus?Om de prestaties van leerlingen op het gebied van
taal en rekenen te verhogen zijn door het ministerie
van OCW referentieniveaus vastgesteld. Deze
geven aan wat kinderen in verschillende fasen van
hun schoolloopbaan moeten kennen en kunnen.
Daarnaast zorgen de referentieniveaus voor een
betere aansluiting van het basisonderwijs op het
vervolgonderwijs. Het geheel aan referentieniveaus
wordt het referentiekader genoemd.
De eerdere kerndoelen hebben slechts een
aanbodverplichting. De nieuwe referentieniveaus
hebben een opbrengstverplichting: de kinderen
moeten de beschreven kennis en vaardigheden
dus echt beheersen. De referentieniveaus helpen
ook om de beheersing van taal en rekenen beter
toetsbaar te maken, zodat het prestatieniveau per
kind goed zichtbaar is. Dit levert een goede basis
voor opbrengstgericht werken in het onderwijs.
Door de invoering van referentieniveaus is ook meer
eenduidigheid in het hele onderwijs ontstaan en één
gemeenschappelijke taal.
Over 1F en 1S/2FIn het basisonderwijs gelden twee referentieniveaus:
1F (fundamenteel niveau) en 1S (streefniveau). Voor
taal is het streefniveau 1S precies hetzelfde als
niveau 2F, wat het fundamenteel eindniveau voor de
beroepsgerichte leerwegen van het vmbo is. Omdat
in het taalonderwijs de aanduiding 2F wordt gebruikt
in plaats van 1S, hanteert ook Malmberg voor taal in
het basisonderwijs de referentieniveaus 1F en 2F.
Het ministerie heeft voor taal bepaald dat 75% van
de kinderen niveau 1F moet behalen aan het eind
van het basisonderwijs. Kinderen op 1F-niveau
stromen uit naar de kader- en beroepsgerichte
leerwegen in het vmbo.
Voor niveau 2F geldt de eis dat ‘een deel’ van de
75% 1F-kinderen het niveau 2F moet behalen.
Hoe groot dat deel is, is niet door het ministerie
beschreven. Kinderen op dit niveau stromen uit
naar vwo, havo en vmbo gemengde en theoretische
leerweg.
Meer informatie over referentieniveaus staat op
www.taalenrekenen.nl.
De referentieniveaus en Staal • 1
De referentieniveausin Staal
2 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 3
Volledig geïntegreerdIn het Referentiekader Taal en Rekenen zijn voor
taal de volgende domeinen beschreven:
• Mondelinge taalvaardigheid
- gespreksvaardigheid
- luistervaardigheid
- spreekvaardigheid
• Schrijven
- produceren van creatieve en zakelijke teksten
• Begrippenlijst en taalverzorging (door Staal taal
verkennen en spelling/werkwoorden/grammatica
genoemd)
- begrippen en concepten die nodig zijn om over
taalvaardigheid van gedachten te wisselen
- zaken die in dienst staan van een verzorgde
schriftelijke taalproductie
De doelen uit deze taaldomeinen zijn volledig in Staal
geïntegreerd.
DifferentiatiemogelijkhedenElk kind leert op zijn eigen niveau. Staal biedt
daarom de taaldoelen aan op referentieniveau
1F en 2F/1S. Het doel van Staal is om alle
kinderen naar het voortgezet onderwijs te laten
uitstromen op 2F-niveau. Om dat te bereiken zijn
voor de verschillende taalonderdelen verschillende
differentiatiemogelijkheden.
Mondelinge taalvaardigheidMondelinge taalvaardigheid is een essentieel deel
van de methode. In elk thema wordt hier in les 3 en
7 specifiek aandacht aan besteed, en veelal komt
het ook in de expressieweek (les 9-12) weer terug.
Er is sprake van een natuurlijke differentiatie want
elk kind spreekt en luistert op zijn eigen niveau. In
gesprekken met medeleerlingen wordt het kind op
een natuurlijke wijze uitgedaagd om naar de zone van
de naaste ontwikkeling te gaan. Alleen de leerkracht
kan door goed observeren bepalen wat het niveau
van het kind is. De standaardnormering van dit
onderdeel is daarom in alle lessen op niveau 1F/2F.
SchrijvenOok schrijven is een essentieel deel van de
methode. In elk thema wordt hier in les 4 en
8 specifiek aandacht aan besteed, en ook dit
onderdeel komt in de expressieweek (les 9-12) weer
terug.
Voor schrijven geldt ook dat elk kind op zijn eigen
niveau kan schrijven, en eenvoudig naar de zone
van de naaste ontwikkeling kan overstappen.
Soms oefent het kind in les 4 en 8 op 1F-niveau en
wordt in de expressieweek (les 9-12) uitgedaagd
om op niveau 2F te schrijven. Dan kan echter
blijken dat het kind al op 3F of 4F functioneert. Het
verschilt immers per kind wat het meeneemt uit de
schrijflessen en eigen ervaring naar de toepassing in
het eindproduct in de expressieweek.
Taal verkennenBij taal verkennen is het vooral van belang om
kinderen enthousiast te maken voor taal, en dat
lukt vooral door de kinderen uit te dagen op allerlei
manieren en op allerlei niveaus met taal bezig te
zijn. Dat is geen lineair proces en daarom kunnen
alle niveaus door elkaar lopen. Bovendien worden
er ook vele onderwerpen aangeboden die niet in het
referentiekader terug te vinden zijn. Het beoogde
niveau van elk thema is in het overzicht vanaf pag. 5
terug te vinden.
Spelling - werkwoorden - grammaticaDe Staal-lijn Spelling hanteert een strakke lineaire
opbouw van het consequent aanbieden en constant
herhalen van de spellingsaanpak van José Schraven.
Zowel in de instructie, als in het werkboek of in
de oefensoftware kan met deze methode worden
gedifferentieerd. Door het IGDI-instructiemodel toe te
passen kan al tijdens de instructie gedifferentieerd
worden. Kinderen kunnen in de instructie zelf
woorden aandragen die ze uitdagend vinden.
Door goed te observeren en de uitslagen van de
toetsen weet u snel welke kinderen nog extra hulp
nodig hebben en wie zelfstandig aan het werk kan.
Het werkboek en de oefensoftware laat elk kind
op zijn eigen niveau werken.
Uitdagende lesstof buiten de referentieniveausStaal biedt meer dan wat er beschreven staat in de
referentieniveaus. Staal wil met lesdoelen die niet
expliciet in de taaldoelen zijn geformuleerd kinderen
op een hoog taalniveau brengen.
In het schema hiernaast vindt u een overzicht
van alle doelen die niet in het referentiekader zijn
omschreven maar wel onderdeel zijn van Staal.
Extra lesdoelen
4 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 5
Groep 4AlfabetiserenDe kinderen leren woorden in alfabetische volgorde te zetten.
Letters en woordenDe kinderen leren dat je met letters verschillende woorden kan maken.
Universele taal: pictogrammenDe kinderen leren wat pictogrammen zijn en ontdekken dat tekst vervangen kan worden door een plaatje.De kinderen leren dat (verkeers)borden snel een boodschap communiceren.
Beeldspraak (overdrijven)De kinderen leren welke woorden ze kunnen gebruiken om te overdrijven.
TaalgrapjesDe kinderen leren wat taalgrapjes te maken door letters te verwisselen, woorden op te draaien en niet bestaande woorden te bedenken.
TegenstellingenDe kinderen leren tegenstellingen te maken en te gebruiken.
Gevoelswaarde van woordenDe kinderen leren dat de betekenis van een zin kan veranderen als er 'lekker' voor een woord wordt gezet.
Groep 5Ontstaan van nieuwe woordenDe kinderen leren hoe nieuwe woorden ontstaan door nieuwe uitvindingen of ontdekkingen.
GevoelswoordenDe kinderen leren dat ze met woorden en kleuren een beeld kunnen oproepen.
Clou van moppen en cartoonsDe kinderen leren de clou van een mop te vinden door te zoeken naar iets geks of onverwachts.
Eind-, midden- en beginrijmDe kinderen leren verschillende soorten rijm herkennen.
Gesloten vragenDe kinderen leren gesloten vragen te herkennen en te maken.
InformatiebordenDe kinderen leren wat een goed informatiebord is.
DierentaalDe kinderen leren hoe dieren communiceren met geluiden, geuren, kleuren en lichaamstaal.
Trappen van vergelijkingDe kinderen leren de trappen van vergelijking te gebruiken.
GeheimschriftDe kinderen leren dat taal bestaat uit tekens die op een bepaalde manier zijn gerangschikt, en dat die tekens en rangschikking ook aangepast kan worden.
Groep 6Bedenken van nieuwe woordenDe kinderen leren nieuwe woorden te maken door er andere woorden voor te zetten.
Ordening van woordenDe kinderen leren woorden te ordenen.
Gevoelswaarde van woordenDe kinderen leren welke woorden ze kunnen gebruiken om hun gevoel te beschrijven.
Non-verbale communicatieDe kinderen leren dat er manieren zijn om met je lichaam te communiceren.
Ordenen van verzamelingenDe kinderen leren verzamelingen te categoriseren en te benoemen.
Stijlfiguren voor spanningsopbouw in verhaalDe kinderen leren hoe ze op verschillende manieren de lezer nieuwsgierig kunnen maken naar de rest van een verhaal.
Rijm en rijmschemaDe kinderen leren een rijmschema te herkennen en toe te passen.
Couplet en refreinDe kinderen leren hoe een lied in elkaar zit.
Groep 7AfkortingenDe kinderen leren afkortingen te herkennen en schrijven.
Herkomst van familienamenDe kinderen leren dat ze de herkomst van veel Nederlandse achternamen kunnen verklaren.
Kenmerken van stripverhalenDe kinderen leren wat de kenmerken van stripverhalen zijn.
Communiceren met lichtDe kinderen leren waarom en wanneer er met licht gecommuniceerd wordt.
Invloed van Nederlands op andere talenDe kinderen leren dat Nederlandse woorden ook in het buitenland worden gebruikt.
Humor: woordspeling, overdrijving, ironieDe kinderen leren dat strips en cartoons verschillende vormen van humor gebruiken.
Trappen van vergelijkingDe kinderen leren de trappen van vergelijking herkennen en toepassen.
Functie van beeldDe kinderen leren hoe beeld een tekst kan ondersteunen en versterken.
Vaste en vrije dichtvormenDe kinderen leren verschillende dichtvormen te onderscheiden.De kinderen leren wat een ode is.
Schema'sDe kinderen leren hoe schema's kunnen helpen bij het ordenen van informatie
Groep 8LichaamstaalDe kinderen leren wat lichaamstaal is en dat je met je houding, gezichtsuitdrukking en gebaren kunt communiceren.
Invloed van televisie op taalDe kinderen leren dat de taal die in televisieprogramma's wordt gebruikt invloed heeft op onze taal.
Kenmerken van sciencefiction-tekstenDe kinderen leren kenmerken van sciencefictionteksten.
SpreukenDe kinderen leren wat spreuken zijn en maken kennis met Chinese spreuken.
Beeldspraak (vergelijkingen, iets behandelen alsof het leeft)De kinderen leren beeldspraak herkennen en gebruiken.
Directe redeDe kinderen leren directe rede herkennen en toepassen.
DoorvragenDe kinderen leren hoe je kunt doorvragen bij een interview.
Dichterlijke vrijheid in rapsDe kinderen leren dichterlijke vrijheid herkennen en toepassen.
Vasthouden van aandacht van het publiekDe kinderen leren hoe je de aandacht van het publiek kunt vasthouden met een vooruitblik, herhaling of een cliffhanger.
Taal verkennen
6 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 7
GRAM
MAT
ICA
SPEL
LING
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
WOO
RDSO
ORTE
N
ZINS
DELE
N
LEES
TEKE
NS
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
één
woo
rd m
et m
eer
cate
gor
ieën
1F k
lank
gro
epen
woo
rd (1
0)
1F w
erkw
oord
één
woo
rd m
et t
wee
ca
teg
orie
ën
1F li
dw
oord
1F p
lank
woo
rd (4
)éé
n w
oord
met
drie
ca
teg
orie
ën
1F e
nkel
voud
van
zel
fsta
ndig
na
amw
oord
1F e
euw
-ieuw
-woo
rd (7
)
1F s
amen
stel
ling
1F k
lank
gro
epen
woo
rd m
et
f>v,
s>
z (1
0)1F
hak
woo
rd (1
)
1F k
lank
gro
epen
woo
rd v
an
de
a-lij
st (1
0)1F
ver
klei
nwoo
rd (1
1)éé
n w
oord
met
kla
nkg
roep
en
and
ere
cate
gor
ie1F
eer
-oor
-eur
-woo
rd (5
)1F
woo
rd m
et -
eren
, -en
en,
-ele
n1F
lang
erm
aakw
oord
(8)
1F a
chte
rvoe
gse
l (12
)1F
zin
gw
oord
(2)
1F e
i-pla
at u
itbre
iden
1F v
raag
teke
n
1F w
oord
van
het
uw
-rijt
je1F
kla
nkg
roep
enw
oord
met
la
nge
klan
k aa
n he
t ei
nd (1
0)1F
aai
-ooi
-oei
-woo
rd (6
)1F
kla
nkg
roep
enw
oord
met
tw
ee k
lank
gro
epen
(10)
1F v
oorv
oeg
sel (
9)1F
lang
erm
aakw
oord
van
he
t ei
nd-b
-rijt
je (8
)
1F h
oofd
lett
er b
egin
zin
1F lu
chtw
oord
(3)
au-p
laat
uitb
reid
en
1F z
elfs
tand
ig n
aam
woo
rd1F
mee
rvou
d v
an z
elfs
tand
ig
naam
woo
rd
ei-p
laat
uitb
reid
enX
ord
enen
van
de
lett
ers
1F e
i-pla
at
1F a
u-p
laat
uitb
reid
en1F
luch
twoo
rd v
an h
et v
ersj
e (3
)
2F h
oofd
lett
er b
ij na
men
1F a
u-p
laat
GROE
P 4
MON
DELING
E TA
ALVA
ARDI
GHEID
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
pre
sent
atie
tech
niek
met
aan
dac
ht v
oor:
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
SCHR
IJVEN
TAAL
VER
KENN
EN
THEM
A ST
ART
THEM
A ON
DERW
EGTH
EMA
KLEIN
THEM
A NO
DIG
THEM
A LE
KKER
THEM
A SL
APEN
THEM
A GE
KTH
EMA
KLED
ING
THEM
A ST
ART
THEM
A ON
DERW
EGTH
EMA
KLEIN
THEM
A NO
DIG
THEM
A LE
KKER
THEM
A SL
APEN
THEM
A GE
KTH
EMA
KLED
ING
THEM
A ST
ART
THEM
A ON
DERW
EGTH
EMA
KLEIN
THEM
A NO
DIG
THEM
A LE
KKER
THEM
A SL
APEN
THEM
A GE
KTH
EMA
KLED
ING
GROE
P 4
1F in
form
atie
ve t
ekst
sc
hrijv
en
X u
nive
rsel
e ta
al:
pic
tog
ram
men
1F s
amen
stel
ling
en b
ij st
raat
nam
en1F
ver
klei
nwoo
rden
1F s
amen
stel
ling
enX
teg
enst
ellin
gen
1F s
amen
stel
ling
en1F
syn
onie
men
X a
lfab
etis
eren
1F s
pel
opd
rach
t sc
hrijv
en
X le
tter
s en
woo
rden
X b
etek
enis
van
p
icto
gra
mm
en1F
voo
rvoe
gse
ls e
n vo
orvo
egse
lwoo
rden
X b
eeld
spra
ak (o
verd
rijve
n)X
gev
oels
waa
rde
van
woo
rden
1F u
itdru
kkin
gen
(ove
r sl
apen
)X
taa
lgra
pje
s1F
fig
uurli
jke
bet
eken
is in
co
mb
inat
ie m
et b
eeld
1F s
pel
reg
els
mak
en
1F/2
F a
fsp
rake
n m
aken
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F s
pel
reg
els
pre
sent
eren
pub
liek
aank
ijken
, ru
stig
pra
ten
en v
rag
en
bea
ntw
oord
en
1F/2
F g
elui
den
her
kenn
en,
ben
oem
en e
n in
terp
rete
ren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F e
en ro
uteb
esch
rijvi
ng
voor
leze
n
tem
po,
dui
del
ijk p
rate
n,
timin
g
1F a
dre
s sc
hrijv
en
1F re
isb
esch
rijvi
ng m
aken
1F ro
uteb
esch
rijvi
ng m
aken
top
isch
e vr
agen
1F/2
F b
esch
rijvi
ng g
even
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F e
en b
esch
rijvi
ng
voor
leze
n
tem
po,
dui
del
ijk p
rate
n,
pub
liek
aank
ijken
1F/2
F b
eric
htje
(mai
lje)
schr
ijven
met
een
men
ing
1F d
ier
of d
ing
bes
chrij
ven
1F ie
ts k
lein
s b
esch
rijve
n
top
isch
e vr
agen
1F/2
F fu
nctie
van
een
vo
orw
erp
bes
chrij
ven
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F v
raag
en
antw
oord
fo
rmul
eren
1F o
pro
ep s
chrij
ven
1F v
oorw
erp
bes
chrij
ven
top
isch
e vr
agen
, vo
rmg
evin
g v
an t
ekst
1F/2
F s
ituat
ie b
esch
rijve
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F t
ekst
in lo
gis
che
volg
ord
e sc
hrijv
en
1F in
pak
lijst
je m
aken
1F/2
F re
cep
t in
een
aan
tal
stap
pen
bes
chrij
ven
kop
pen
en
ind
elin
g
1F/2
F o
orza
ak b
esch
rijve
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F b
ijzon
der
e sl
aap
ple
k b
esch
rijve
n
1F s
moe
s sc
hrijv
en
1F v
riend
enb
oekj
e in
vulle
n
aanv
ulle
nde
teke
ning
en b
ij te
kst
1F/2
F s
child
erij
bes
chrij
ven
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F r
ijmp
je s
chrij
ven
1F b
esch
rijvi
ng m
aken
1F o
nzin
ged
icht
sch
rijve
n
opm
aak
1F/2
F m
enin
g g
even
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F t
-shi
rtte
kst
pre
sent
eren
rech
top
sta
an, a
ttrib
uut
late
n zi
en, r
ustig
en
vest
aanb
aar
pra
ten,
pub
liek
aank
ijken
1F/2
F re
clam
eleu
s ov
er e
en
pro
duc
t sc
hrijv
en
1F/2
F re
clam
eleu
s ov
er
iem
and
and
ers
schr
ijven
1F/2
F t
-shi
rtte
kst
schr
ijven
bon
dig
sch
rijve
n
WEE
K 1
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 2
WEE
K 3
pub
licat
iete
chni
ekm
et a
and
acht
voo
r:
8 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 9
SPEL
LING
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
WER
KWOO
RDEN
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
GRAM
MAT
ICA
WOO
RDSO
ORTE
N
ZINS
DELE
N
LEES
TEKE
NS
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
GROE
P 5
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
2F k
omm
a-s-
woo
rd (1
4)1F
cen
twoo
rd (1
5)
één
woo
rd m
et v
ier
cate
gor
ieën
1F c
olaw
oord
(18)
1F n
et a
ls v
oorv
oeg
sel
(me,
re, t
e)
1F v
erkl
einw
oord
met
-et
je
(11)
2F k
omm
a-s-
mee
rvou
d (1
6)1F
ach
terv
oeg
sel u
itbre
iden
(1
2)1F
tro
pis
ch-w
oord
(19)
1F k
ilow
oord
(13)
1F e
i-pla
at u
itbre
iden
1F p
oliti
ewoo
rd (1
7)X
gro
ndw
oord
+ t
e/st
e1F
woo
rd v
an h
et g
ids-
rijtje
1F lu
chtw
oord
van
het
ver
sje
uitb
reid
en (3
)
1F t
egen
woo
rdig
e tij
d
herk
enne
n
1F v
erle
den
tijd
van
kl
ankv
eran
der
end
w
erkw
oord
1F v
olto
oid
e tij
d h
erke
nnen
1F v
erle
den
tijd
her
kenn
en2F
ver
led
en t
ijd v
an
klan
kver
and
eren
d
wer
kwoo
rd m
et f>
v, s
>z
3F d
ubb
ele
pun
t
1F a
anha
ling
stek
ens
1F u
itroe
pte
ken
X v
oorz
etse
lIn
dez
e w
eek
wor
den
d
e d
oele
n va
n g
roep
4
herh
aald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
2F h
oofd
lett
er
aard
rijks
kund
ige
nam
en
1F b
ijvoe
glij
k na
amw
oord
1F p
erso
onsv
orm
(v
raag
pro
ef)
1F o
nder
wer
p
X h
ulp
wer
kwoo
rd
1F v
olto
oid
dee
lwoo
rd
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 4
he
rhaa
ld.
MON
DELING
E TA
ALVA
ARDI
GHEID
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
pre
sent
atie
tech
niek
met
aan
dac
ht v
oor:
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
SCHR
IJVEN
TAAL
VER
KENN
EN
THEM
A ZIEK
ENHU
ISTH
EMA
NACH
TTH
EMA
ESKI
MO’S
THEM
A DI
EREN
TUIN
THEM
A NO
ODWEE
RTH
EMA
DRAA
IEN
THEM
A GE
LDTH
EMA
GEHE
IMEN
THEM
A ZIEK
ENHU
ISTH
EMA
NACH
TTH
EMA
ESKI
MO’S
THEM
A DI
EREN
TUIN
THEM
A NO
ODWEE
RTH
EMA
DRAA
IEN
THEM
A GE
LDTH
EMA
GEHE
IMEN
THEM
A ZIEK
ENHU
ISTH
EMA
NACH
TTH
EMA
ESKI
MO’S
THEM
A DI
EREN
TUIN
THEM
A NO
ODWEE
RTH
EMA
DRAA
IEN
THEM
A GE
LDTH
EMA
GEHE
IMEN
GROE
P 5
1F d
agve
rsla
g s
chrij
ven
1F/2
F v
akta
alX
gev
oels
woo
rden
1F v
reem
de
taal
X in
form
atie
bor
den
X/1
F t
rap
pen
van
ver
gel
ijkin
g
en s
amen
stel
ling
en1F
uitd
rukk
ing
en (o
ver
dra
aien
)1F
recl
amet
ekst
enX
geh
eim
schr
ift
1F in
form
atie
f ant
woo
rd
schr
ijven
X c
lou
van
mop
pen
en
cart
oons
X e
ind
-, m
idd
en-
en
beg
inrij
mX
ges
lote
n vr
agen
X d
iere
ntaa
l1F
/2F
jarg
on ro
ndom
het
w
eer
X o
ntst
aan
van
nieu
we
woo
rden
1F u
itdru
kkin
gen
(ove
r g
eld
)1F
taa
lcon
vent
ies
bij
uitn
odig
ing
en
1F/2
F v
rag
en e
n an
twoo
rden
sc
hrijv
en
ord
enen
, hoo
fdst
uktit
els
1F/2
F a
anw
ijzin
gen
gev
en
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F n
aar
gel
uid
en lu
iste
ren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F g
edic
ht v
oord
rag
en
mem
oris
eren
, har
dop
sp
reke
n, d
uid
elijk
pra
ten,
p
rate
n op
een
man
ier
die
p
ast
bij
het
ged
icht
1F e
ind
van
een
ver
haal
sc
hrijv
en
1F b
egin
van
een
ver
haal
sc
hrijv
en
1F g
edic
ht s
chrij
ven
1F/2
F b
esch
rijve
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F e
en a
ntw
oord
op
een
vr
aag
pre
sent
eren
mem
oris
eren
met
beh
ulp
va
n on
der
stre
epte
ke
rnw
oord
en, d
uid
elijk
sp
reke
n en
pub
liek
aank
ijken
.
1F b
esch
rijvi
ng g
even
1F o
pen
vra
gen
ste
llen
1F a
ntw
oord
op
op
en
vraa
gfo
rmul
eren
uitg
ebre
ide
en d
uid
elijk
e an
twoo
rden
1F/2
F d
ier
bes
chrij
ven
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F m
enin
g v
erko
ndig
en
2F d
ier
aanp
rijze
n
1F/2
F re
actie
sch
rijve
n
2F m
enin
g v
erw
oord
en
arg
umen
ten
1F/2
F a
rgum
ente
ren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F w
eerd
ag p
rese
nter
en
X s
teek
woo
rden
geb
ruik
en
1F h
et w
eer
bes
chrij
ven
1F h
et w
eer
bon
dig
b
esch
rijve
n
geb
ruik
van
bro
nnen
, b
ond
ig fo
rmul
eren
1F/2
F w
oord
en d
ie e
en
volg
ord
e aa
ngev
en
geb
ruik
en
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F v
oorw
erp
bes
chrij
ven
1F n
aam
bed
enke
n vo
or e
en
uitv
ind
ing
1F/2
F g
ebru
iksa
anw
ijzin
g v
an
een
uitv
ind
ing
sch
rijve
n
sam
enha
ng v
an t
ekst
en
bee
ld
1F/2
F n
aar
inle
idin
g, k
ern
en
slot
luis
tere
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F t
est
invu
llen
1F v
oorw
erp
bes
chrij
ven
1F w
eett
ekst
sch
rijve
n
opm
aak,
feite
en
fictie
1F/2
F p
erso
on b
esch
rijve
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F re
actie
sch
rijve
n
1F b
esch
rijvi
ng v
an e
en c
lub
g
even
1F u
itnod
igin
g s
chrij
ven
top
isch
e vr
agen
WEE
K 1
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 2
WEE
K 3
pub
licat
iete
chni
ekm
et a
and
acht
voo
r:
licha
amst
aal g
ebru
iken
, kr
acht
ig p
rese
nter
en,
dui
del
ijk s
pre
ken
spie
kbrie
fje m
aken
en
geb
ruik
en
10 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 11
SPEL
LING
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
WER
KWOO
RDEN
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
GRAM
MAT
ICA
WOO
RDSO
ORTE
N
ZINS
DELE
N
LEES
TEKE
NS
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
1F lo
llyw
oord
(27)
X r
ang
telw
oord
1F t
heew
oord
(22)
1F v
oeg
woo
rd
1F k
ilow
oord
ieel
/iaa
l (13
)In
dez
e w
eek
wor
den
de
doe
len
van
gro
ep 4
en
5 he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
1F k
lank
gro
epen
woo
rd
ueel
/eaa
l (10
)
X t
elw
oord
1F t
axiw
oord
(20)
2F b
ijvoe
glij
k na
amw
oord
m
et a
ard
rijks
kund
ige
nam
en
2F v
erkl
einw
oord
met
-aa
tje,
-oot
je, -
uutje
(11)
1F s
toffe
lijk
bijv
oeg
lijk
naam
woo
rd
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
3F t
rem
awoo
rd (2
8)1F
caf
éwoo
rd (2
3)1F
rout
ewoo
rd (2
5)In
dez
e w
eek
wor
den
de
doe
len
van
gro
ep 4
en
5 he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
1F g
arag
ewoo
rd (2
6)1F
che
fwoo
rd (2
1)1F
cad
eauw
oord
(24)
X p
erso
onsv
orm
(tijd
pro
ef)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
2F k
omm
a-s-
mee
rvou
d
uitb
reid
en (1
6)
1F t
egen
woo
rdig
e tij
d v
an
stam
met
be-
ge-
ver-
(sta
m+
t)
3F k
omm
a
1/2F
her
hale
n st
am+
t
3F k
omm
a ui
tbre
idin
g
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en
de
doe
len
van
gro
ep 5
he
rhaa
ld.
1F k
ilow
oord
(sta
tion)
(13)
1F t
egen
woo
rdig
e tij
d v
an
stam
(sta
m+
t)
2F k
lank
gro
epen
woo
rd,
stof
felij
k b
ijvoe
glij
k na
amw
oord
(10)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4 e
n 5
herh
aald
.
1F v
erkl
einw
oord
met
-nk
je
(11)
1F la
nger
maa
kwoo
rd m
et
-hei
d/-
teit
(8)
2F k
omm
a-s
bij
bez
it (1
6)
3F t
egen
woo
rdig
e tij
d v
an
stam
met
be-
ge-
ver-
en
d/t
(h
omof
oon
met
vol
tooi
d
dee
lwoo
rd)
3F t
egen
woo
rdig
e tij
d v
an
stam
met
je/j
ij er
acht
er
2F t
egen
woo
rdig
e tij
d v
an
stam
met
d/t
(sta
m+
t)
GROE
P 6
MON
DELING
E TA
ALVA
ARDI
GHEID
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
pre
sent
atie
tech
niek
met
aan
dac
ht v
oor:
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
SCHR
IJVEN
TAAL
VER
KENN
EN
THEM
A AM
STER
DAM
THEM
A PR
ONKS
TUKK
ENTH
EMA
ZEEB
ENEN
TH
EMA
ONDE
RGRO
NDS
THEM
A SP
ORT
THEM
A SP
IJSVE
RTER
ING
THEM
A PL
ANKE
NKOO
RTS
THEM
A JU
NGLE
THEM
A AM
STER
DAM
THEM
A PR
ONKS
TUKK
ENTH
EMA
ZEEB
ENEN
TH
EMA
ONDE
RGRO
NDS
THEM
A SP
ORT
THEM
A SP
IJSVE
RTER
ING
THEM
A PL
ANKE
NKOO
RTS
THEM
A JU
NGLE
THEM
A AM
STER
DAM
THEM
A PR
ONKS
TUKK
ENTH
EMA
ZEEB
ENEN
TH
EMA
ONDE
RGRO
NDS
THEM
A SP
ORT
THEM
A SP
IJSVE
RTER
ING
THEM
A PL
ANKE
NKOO
RTS
THEM
A JU
NGLE
GROE
P 6
1F (s
lot
van)
een
ver
haal
sc
hrijv
en
1F A
mst
erd
ams
dia
lect
X o
rden
en v
an
verz
amel
ing
enX
rijm
en
rijm
sche
ma
1F/2
F t
ekst
en b
eoor
del
en o
p
ges
chik
thei
d1F
lett
erlij
k en
fig
uurli
jk
taal
geb
ruik
1F/2
F p
asse
nd t
aalg
ebru
ikX
gev
oels
waa
rde
van
woo
rden
X n
on-v
erb
ale
com
mun
icat
ie
1F (s
pan
nend
e b
egin
van
) ee
n ve
rhaa
l sch
rijve
n
X s
tijlfi
gur
en v
oor
span
ning
sop
bou
w in
ver
haal
1F t
itels
en
bijs
chrif
ten
X c
oup
let
en re
frei
n1F
/2F
op
maa
k en
g
esch
ikth
eid
1F m
enin
g e
n fe
itX
ord
enin
g v
an w
oord
en1F
waa
rdeo
ord
eel i
n re
cens
ies
X b
eden
ken
van
nieu
we
woo
rden
1F (b
egin
en
slot
van
) een
ve
rhaa
l sch
rijve
n
inle
ven
in e
en t
ekst
1F/2
F n
aar
verh
alen
ove
r A
mst
erd
am lu
iste
ren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F b
egin
en
slot
van
een
ve
rhaa
l pre
sent
eren
ges
truc
ture
erd
voo
rber
eid
en
(met
sp
iekb
riefje
en
men
tale
fil
m)
1F/2
F o
verle
gg
en
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F p
ublic
atie
pre
sent
eren
vrag
en b
eant
woo
rden
1F v
oorw
erp
bes
chrij
ven
1F in
form
atie
ve t
ekst
sc
hrijv
en
1F b
esch
rijvi
ng m
aken
en
opm
aken
titel
pag
ina
en
inho
udso
pg
ave
1F/2
F n
aar
een
lied
luis
tere
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F z
eem
ansl
ied
p
rese
nter
en
mem
oris
eren
, pas
send
e g
ebar
en g
ebru
iken
1F b
elev
enis
bes
chrij
ven
1F k
aart
je s
chrij
ven
1F z
eem
ansl
ied
sch
rijve
n
1F/2
F in
form
atie
inw
inne
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F s
amen
vatt
ing
sch
rijve
n
1F o
nder
zoek
svra
gen
fo
rmul
eren
2F in
form
atie
inw
inne
n,
ord
enen
en
pub
licer
en
titel
en
tuss
enko
pje
s
1F/2
F n
aar
spor
tver
slag
en
luis
tere
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F s
por
tver
slag
p
rese
nter
en
1F s
por
t b
esch
rijve
n
1F s
por
tver
slag
sch
rijve
n
1F/2
F s
por
tver
slag
sch
rijve
n
vraa
gw
oord
en
1F/2
F o
verle
gg
en
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F p
roef
je d
emon
stre
ren
1F t
ips
schr
ijven
1F re
cep
t sc
hrijv
en
1F/2
F p
roef
je b
esch
rijve
n en
b
eoor
del
en
stee
kwoo
rden
1F/2
F m
et a
rgum
ente
n je
m
enin
g g
even
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F v
oors
telli
ng b
esch
rijve
n
1F a
anko
ndig
ing
sch
rijve
n
1F/2
F re
cens
ie s
chrij
ven
kop
pen
en
opm
aak
1F/2
F s
tand
pun
t ve
rwoo
rden
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F v
erha
al v
oorle
zen
dui
del
ijk s
pre
ken,
lees
teke
ns
geb
ruik
en, l
even
dig
pra
ten,
p
ublie
k aa
nkijk
en
1F fo
to b
esch
rijve
n
2F a
ante
king
en e
n sc
hrijf
pla
n m
aken
1F v
erha
al s
chrij
ven
WEE
K 1
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 2
WEE
K 3
pub
licat
iete
chni
ekm
et a
and
acht
voo
r:
leve
ndig
ver
telle
n m
et
gep
aste
into
natie
uitle
gg
en w
at e
r g
ebeu
rt,
goe
d la
ten
zien
, dui
del
ijk
pra
ten
en p
ublie
k aa
nkijk
en
12 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 13
SPEL
LING
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
WER
KWOO
RDEN
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
GRAM
MAT
ICA
WOO
RDSO
ORTE
N
ZINS
DELE
N
LEES
TEKE
NS
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
1F L
atijn
s vo
orvo
egse
l (34
)3F
tre
maw
oord
uitb
reid
en
(28)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
1F t
rott
oirw
oord
(31)
X p
erso
onlij
k vo
orna
amw
oord
1F lu
chtw
oord
van
het
ver
sje
uitb
reid
en (3
)2F
tre
ma
mee
rvou
d (3
3)
X b
ezitt
elijk
vo
orna
amw
oord
1F m
ilita
irwoo
rd (2
9)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
3F k
opp
elte
ken
(30)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5 e
n 6
herh
aald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
3F la
stig
e w
erkw
oord
en
(vol
tooi
d d
eelw
oord
zon
der
b
e-g
e-ve
r)-
2F v
erle
den
tijd
van
kl
ankv
ast
wer
kwoo
rd m
et d
1F li
jden
d v
oorw
erp
2F t
usse
n-e
(32)
1F la
nger
maa
kwoo
rd
uitb
reid
en (8
)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
3F la
stig
e w
erkw
oord
en
(vin
dt
je m
oed
er)
1F le
enw
oord
en
3F v
olto
oid
e tij
d v
an
klan
kvas
t w
erkw
oord
met
z
1F w
erkw
oord
elijk
gez
egd
e
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
1F v
erle
den
tijd
van
kl
ankv
ast
wer
kwoo
rd m
et
be-
ge-
ver-
3F v
olto
oid
e tij
d v
an
klan
kvas
t w
erkw
oord
met
x
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5 e
n 6
herh
aald
.1F
geb
ied
end
e w
ijs2F
ver
led
en t
ijd v
an
klan
kvas
t w
erkw
oord
met
t
3F k
omm
a ui
tbre
idin
g
3F v
olto
oid
e tij
d v
an
klan
kvas
t w
erkw
oord
met
v
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
en
6 he
rhaa
ld.
GROE
P 7
MON
DELING
E TA
ALVA
ARDI
GHEID
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
pre
sent
atie
tech
niek
met
aan
dac
ht v
oor:
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
SCHR
IJVEN
TAAL
VER
KENN
EN
THEM
A ST
RIPS
THEM
A FA
MILIE
THEM
A LICH
TTH
EMA
FLIT
STH
EMA
NEDE
RLAN
DTH
EMA
HELD
ENTH
EMA
BUIT
ENISSIG
THEM
A GE
LUK
THEM
A ST
RIPS
THEM
A FA
MILIE
THEM
A LICH
TTH
EMA
FLIT
STH
EMA
NEDE
RLAN
DTH
EMA
HELD
ENTH
EMA
BUIT
ENISSIG
THEM
A GE
LUK
THEM
A ST
RIPS
THEM
A FA
MILIE
THEM
A LICH
TTH
EMA
FLIT
STH
EMA
NEDE
RLAN
DTH
EMA
HELD
ENTH
EMA
BUIT
ENISSIG
THEM
A GE
LUKGROE
P 7
1F d
ialo
og s
chrij
ven
X k
enm
erke
n va
n st
ripve
rhal
en1F
sp
reek
woo
rden
en
gez
egd
en1F
sp
reek
woo
rden
en
gez
egd
enX
func
tie v
an b
eeld
1F d
iale
cten
in N
eder
land
X t
rap
pen
van
ver
gel
ijkin
gX
afk
ortin
gen
1F s
pre
ekw
oord
en e
n g
ezeg
den
1F a
fsch
rijve
n va
n ee
n st
rip
X h
umor
: woo
rdsp
elin
g,
over
drij
ving
, iro
nie
X h
erko
mst
van
fa
mili
enam
enX
com
mun
icer
en m
et li
cht
1F a
linea
X in
vloe
d v
an N
eder
land
s op
and
ere
tale
nX
od
eX
sch
ema’
sX
vas
te e
n vr
ije
dic
htvo
rmen
1F/2
F s
cena
rio e
n st
ripve
rhaa
l mak
en
hoof
dfig
uur
bijf
iguu
r
1F/2
F e
en d
ialo
og b
eden
ken
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F e
en fa
mili
e b
esch
rijve
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F fa
mili
ever
haal
vo
orle
zen
vers
taan
baa
r vo
orle
zen,
in
tona
tie g
ebru
iken
, he
rste
llen
van
vers
pre
king
1F fa
mili
etra
diti
e b
esch
rijve
n
2F v
erha
al s
chrij
ven
met
fo
to’s
en b
ijsch
rifte
n
1F/2
F fa
mili
ever
haal
sch
rijve
n
emot
ies
1F/2
F v
ersc
hijn
sel v
erkl
aren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
2F v
an e
en p
roef
ver
slag
d
oen
2F in
form
atie
in e
en s
chem
a
ord
enen
2F m
uurk
rant
mak
en
1F/2
F e
en g
ebeu
rten
is
bes
chrij
ven
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F b
ijsch
rift
schr
ijven
1F le
ad s
chrij
ven
1F/2
F k
rant
enar
tikel
mak
en
feite
n en
men
ing
en,
vorm
gev
ing
, kop
en
stre
amer
1F/2
F o
nder
hand
elen
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F le
s ov
er N
eder
land
g
even
2F b
eeld
end
sch
rijve
n
2F s
chrij
fpla
n m
aken
2F le
s ov
er N
eder
land
sc
hrijv
en
kop
1F/2
F s
tand
pun
t ve
rwoo
rden
en
ond
erst
eune
n m
et
arg
umen
ten
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F o
de
pre
sent
eren
2F e
en h
eld
haft
ig p
erso
on
bes
chrij
ven
2F s
chrij
fpla
n vo
or e
en
voor
dra
cht
mak
en
2F o
de
schr
ijven
mot
iver
ing
1F/2
F a
ante
keni
ngen
mak
en
tijd
ens
het
luis
tere
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F m
ini-s
pre
ekb
eurt
ho
uden
2F e
en t
ekst
sch
rijve
n a.
d.h
.v. a
ante
keni
ngen
1F s
amen
vatt
ing
mak
en
1F/2
F m
ini-w
erks
tuk
schr
ijven
inle
idin
g k
ern
slot
1F/2
F g
eluk
wen
sen
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F e
en g
eluk
wen
s sc
hrijv
en
1F v
rij g
edic
ht s
chrij
ven
1F g
edic
ht o
ver
gel
uk
mak
en
titel
, tek
stve
rzor
gin
g
WEE
K 1
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 2
WEE
K 3
pub
licat
iete
chni
ekm
et a
and
acht
voo
r:
ges
truc
ture
erd
ver
telle
n,
boe
iend
ver
telle
n m
et
beh
ulp
van
vra
gen
en
voor
wer
pen
voor
de
cam
era
pre
sent
eren
, geb
aren
en
gez
icht
suitd
rukk
ing
en
geb
ruik
en
stru
ctur
eren
, aan
dac
ht
trek
ken
met
op
enin
gsz
in,
attr
ibut
en la
ten
zien
, m
enta
al d
raai
boe
k m
aken
14 • Staal en de referentieniveaus Staal en de referentieniveaus • 15
SPEL
LING
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
WER
KWOO
RDEN
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
GRAM
MAT
ICA
WOO
RDSO
ORTE
N
ZINS
DELE
N
LEES
TEKE
NS
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
BLOK
1BL
OK 2
BLOK
3BL
OK 4
BLOK
5BL
OK 6
BLOK
7BL
OK 8
X w
oord
met
on
bek
lem
toon
d m
eerv
oud
(m
onni
ken)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
1F le
enw
oord
en u
itbre
idin
gIn
dez
e w
eek
wor
den
de
doe
len
van
gro
ep 4
, 5, 6
en
7 h
erha
ald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5, 6
en
7 h
erha
ald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
1F 1
e, 2
e, 3
e p
erso
on
enke
lvou
d
X b
epal
ing
van
tijd
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5, 6
en
7 h
erha
ald
.
X b
epal
ing
van
pla
ats
X m
eew
erke
nd v
oorw
erp
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
1F 1
e, 2
e, 3
e p
erso
on
mee
rvou
d
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5, 6
en
7 h
erha
ald
.
3F la
stig
e w
erkw
oord
en
(voo
rvoe
gse
l nie
t vo
oraa
n:
afg
elop
en)
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
5, 6
en
7 h
erha
ald
.
In d
eze
wee
k w
ord
en d
e d
oele
n va
n g
roep
4, 5
, 6
en 7
her
haal
d.
GROE
P 8
MON
DELING
E TA
ALVA
ARDI
GHEID
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 3
pre
sent
atie
tech
niek
met
aan
dac
ht v
oor:
In d
e le
erlij
n st
aat
het
eers
te m
omen
t va
n aa
nbie
den
. Alle
aan
geb
oden
ond
erd
elen
wor
den
elk
e d
ag h
erha
ald
. |
(1)
De
num
mer
s tu
ssen
haa
kjes
gev
en h
et n
umm
er o
p d
e ca
teg
orie
kaar
t aa
n.
| X
Dez
e d
oele
n zi
jn n
iet
opg
enom
en in
het
refe
rent
ieka
der
, maa
r w
el in
Sta
al.
SCHR
IJVEN
TAAL
VER
KENN
EN
THEM
A CH
INA
THEM
A TE
LEVI
SIE
THEM
A RU
IMTE
THEM
A MYS
TERI
ESTH
EMA
BUUR
TTH
EMA
PORT
RET
THEM
A RA
PTH
EMA
TOEK
OMST
THEM
A CH
INA
THEM
A TE
LEVI
SIE
THEM
A RU
IMTE
THEM
A MYS
TERI
ESTH
EMA
BUUR
TTH
EMA
PORT
RET
THEM
A RA
PTH
EMA
TOEK
OMST
THEM
A CH
INA
THEM
A TE
LEVI
SIE
THEM
A RU
IMTE
THEM
A MYS
TERI
ESTH
EMA
BUUR
TTH
EMA
PORT
RET
THEM
A RA
PTH
EMA
TOEK
OMST
GROE
P 8
2F t
usse
nkop
bij
een
teks
t sc
hrijv
en
1F t
aals
yste
men
(Ned
erla
nds
vs. C
hine
es)
X in
vloe
d v
an t
elev
isie
op
ta
al1F
/2F
vak
taal
X b
eeld
spra
ak
(ver
gel
ijkin
gen
, iet
s b
ehan
del
en a
lsof
het
leef
t)
1F s
pre
ekw
oord
en e
n g
ezeg
den
(ove
r he
t hu
is)
X li
chaa
mst
aal
1F s
traa
ttaa
lX
ken
mer
ken
van
scie
ncef
ictio
n-te
kste
n
X m
ind
map
mak
en
X s
pre
uken
X v
asth
oud
en v
an a
and
acht
va
n he
t p
ublie
k1F
geb
ruik
saan
wijz
ing
en e
n un
iver
sele
sym
bol
enX
dire
cte
red
e1F
ken
mer
ken
van
een
form
ele
brie
fX
doo
rvra
gen
X d
icht
erlij
ke v
rijhe
id in
ra
ps
1F (E
ngel
se) l
eenw
oord
en
1F/2
F t
ekst
en v
oor
een
reis
fold
er s
chrij
ven
pos
itiev
e b
ewoo
rdin
gen
1F/2
F C
hine
se g
ewoo
ntes
en
geb
ruik
en b
esch
rijve
n en
ve
rgel
ijken
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F v
erko
opp
raat
je h
oud
en
sam
enva
tten
en
enth
ousi
asm
eren
1F/2
F v
oor
vers
chill
end
e d
oelg
roep
en s
pre
ken
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F n
ieuw
sber
icht
p
rese
nter
en
mem
oris
eren
, in
de
cam
era
kijk
en, n
eutr
aal p
rese
nter
en,
maa
r ni
et m
onot
oon
2F t
ekst
voo
r ee
n an
der
e d
oelg
roep
her
schr
ijven
1F p
rog
ram
ma-
aank
ond
igin
g s
chrij
ven
1F/2
F n
ieuw
sber
icht
sch
rijve
n
schr
ijven
voo
r d
oelg
roep
: vo
orke
nnis
en
pas
send
ta
alg
ebru
ik
1F/2
F w
erki
ng v
an e
en
app
araa
t ui
tleg
gen
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F b
eeld
end
ver
slag
doe
n va
n ee
n la
ncer
ing
varie
ren
in s
tem
geb
ruik
1F/2
F in
form
atie
ve t
ekst
sc
hrijv
en
1F/2
F h
and
leid
ing
sch
rijve
n
1F/2
F g
ebru
iksa
anw
ijzin
g
schr
ijven
voo
r he
t la
ncer
en
van
een
wat
erra
kket
geb
ied
end
e w
ijs
1F/2
F v
erha
al b
ij ee
n m
yste
rieuz
e si
tuat
ie
bed
enke
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F m
yste
rieus
ver
haal
p
rese
nter
en
X b
eeld
spra
ak in
ver
hale
n g
ebru
iken
2F s
chrij
fpla
n m
aken
1F m
yste
rieus
ver
haal
sc
hrijv
en
hoof
dp
erso
on, k
arak
ter,
ple
k, p
lot
en o
ntkn
opin
g
1F/2
F a
rgum
ente
n vo
or e
n te
gen
een
situ
atie
bed
enke
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F b
etoo
g h
oud
en
1F/2
F le
us s
chrij
ven
1F/2
F d
iscu
ssie
voe
ren
op
een
inte
rnet
foru
m
1F/2
F fo
rmel
e b
rief s
chrij
ven
feite
n en
arg
umen
ten
1F/2
F n
aar
een
bes
chrij
ving
va
n p
erso
nen
luis
tere
n
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F in
terv
iew
hou
den
1F e
igen
pro
fiel s
chrij
ven
X o
pen
vra
gen
op
stel
len
voor
een
inte
rvie
w
2F v
ersl
ag v
an e
en in
terv
iew
sc
hrijv
en
stee
kwoo
rden
, kop
en
cita
at
1F/2
F n
aar
de
kerm
erke
n va
n ra
p lu
iste
ren
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F r
app
en
X b
eeld
spra
ak g
ebru
iken
X v
ersc
hille
nde
soor
ten
rijm
g
ebru
iken
2F r
ap s
chrij
ven
op e
en b
eat
(in e
en fo
rmat
)
1F/2
F v
oorw
erp
en o
f ap
par
aten
met
elk
aar
verg
elijk
en
1F/2
F g
edac
hten
uitw
isse
len
1F/2
F fl
apte
kst
voor
leze
n
op e
en s
pan
nend
e m
anie
r vo
orle
zen
1F/2
F k
euze
ond
erb
ouw
en
met
arg
umen
ten
1F/2
F s
chrij
fpla
n m
aken
1F/2
F s
choo
ldag
in d
e to
ekom
st b
esch
rijve
n
flap
teks
t, t
itels
WEE
K 1
WEE
K 1
WEE
K 2
WEE
K 2
WEE
K 3
pub
licat
iete
chni
ekm
et a
and
acht
voo
r:
varie
ren
in t
emp
o, v
olum
e en
too
nhoo
gte
over
tuig
en m
et a
rgum
ente
n,
pas
send
e no
n- v
erb
ale
com
mun
icat
iean
twoo
rden
not
eren
goe
d v
erst
aanb
aar
en
vloe
iend
rap
pen
, pub
liek
aank
ijken
, pas
send
e g
ebar
en g
ebru
iken
Wat vindt Malmberg van de referentieniveaus?Het idee van niveauverhoging en een betere
aansluiting op het voortgezet onderwijs
ondersteunt Malmberg van harte. Het is fijn dat
met de referentieniveaus voor taal nu duidelijk is
omschreven wat de kinderen aan het eind van het
basisonderwijs moeten beheersen. Daar kan dan
met de methode naar toe gewerkt worden. En zo
kan elk kind werken aan zijn eigen niveau, ook de
kinderen die langzamer of sneller leren. Voor elk kind
zijn de doelen helder.
Deze filosofie past bij de werkwijze van Malmberg. Al
onze methodes zijn zo opgebouwd dat elk individueel
kind met een zo hoog mogelijk niveau naar het
vervolgonderwijs kan.
Meer weten over de referentieniveaus?De algemene doelen uit het Referentiekader Taal
en Rekenen zijn door het SLO in verschillende
publicaties nog extra gespecificeerd:
• Kijkwijzers, Beter zicht op het referentiekader taal
– SLO, Enschede
• Leerstoflijnen schrijven beschreven – SLO,
Enschede, 2010
• Leerstoflijnen begrippenlijst en taalverzorging
beschreven – SLO, Enschede 2011
Deze publicaties zijn de leidraad geweest bij het
normeren van de verschillende Staal-doelen.
Wilt u meer weten over de referentieniveaus?
Kijk op www.taalenrekenen.nl. Op deze website van
het ministerie ven Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
vindt u informatie over de referentieniveaus en de
uitwerking daarvan, en links naar bovengenoemde
brochures.
Wilt u meer weten over Staal?Onze methodespecialisten beantwoorden vragen
graag via 073-6288722 of voorlichting.bao@
malmberg.nl. Zij hebben ruime ervaring in het
onderwijs.
Uitgeverij Malmberg
Magistratenlaan 138
5223 MB ’s-Hertogenbosch
16 • Staal en de referentieniveaus
Het beste halen uit ieder kind
Twee eindniveau’s voor basisonderwijs
Referentieniveaus zichtbaar verwerkt
56
18
80
DE REFERENTIENIVEAUSen Staal
561880_OM.indd 1 21/07/14 09:41