leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale ... · • voorstel: interventie voor de...
TRANSCRIPT
Leerlingen met autisme effectief ondersteunen bij sociale
interactie in de klas (thematisch overzichtsartikel)Presentatie conferentie Jeugd in Onderzoek
Carla Geveke: [email protected]
Leerlingen met autisme
effectief ondersteunen bij
sociale interactie in de klas
Thematisch Overzichtsartikel
Lectoraat Curious Minds – Diversiteit en Gedrag
Carla Geveke, Ingela Ouwerkerk,
Henderien Steenbeek
Praktijkrelevantie
• Wet Passend Onderwijs (2014) – maar onderwijs nog niet
passend genoeg
• “Onzichtbare stoornis”, grote verscheidenheid en comorbiditeit –
gevaar uitval
• Leerlingen met ASS – moeite met sociale interacties
– Transfer behandeling in de klas is lastig
• Hoe kan de leerkracht passende ondersteuning bieden?
State-of-the-art
• ASS: problemen in de sociale interactie en repetitief gedrag
• Onzichtbare stoornis: te weinig kennis over tijdig signaleren van
ondersteuningsbehoeftes (bijv. van meisjes)
• Onderwijs sluit nog niet aan op de behoeftes
• Aanpak sociale vaardigheden minimaal effectief - Problemen met transfer; niet in de klas; dynamisch onderwijsleerproces
• Kortom: overzicht nodig van 1) ondersteuningsbehoeftes; 2)
ondersteuningsvormen voor in de klas uit effectieve interventies
3) hoe passen 1 en 2 bij elkaar?
Onderzoeksvraag
Wat is er in de literatuur bekend over de ondersteuningsbehoeftes
van kinderen met een autismespectrumstoornis en welke
ondersteuningsvormen uit effectieve interventies gericht op het
verbeteren van de sociale interactie op school sluiten aan bij deze
ondersteuningsbehoeftes?
4228 2572
Selectiecriteria
550 449
528 444Inclusiecriteria
53 15
Deel 2: OndersteuningsbehoeftesDeel 1: Ondersteuningsvormen
Resultaat databases
Volledige tekst, peer-
reviewed, Engels, leeftijd
Basisschoolleeftijd, ASS
Aanpak sociale
interactie, in
schoolsetting,
ondersteuning,
betrokkenen
Dubbelen eruit
Kenmerken
(vermoeden van)
ASS, behoeftes,
betrokkenen
Selectieprocedure
Analyse en synthese
Art
#
Kenmerken
DSM +
overig
Camouflage
Maskeren,
comorbiditeit,
geen
Ondersteuningsbehoeftes
Bevraagd, geobserveerd,
getest, niet beschreven
Categorieën vanuit de theorie en vanuit de data
Art
#
Effectivi-
teit
Wel
(deels)/
niet
effectief
Ken-
merken
DSM, niet
be-
schreven
Ondersteunings-
vormen
Vorm beschrijven
+ leerkracht
getraind,
observator, overig,
niet beschreven
Toepasbaarheid
In de klas, buiten
de klas,
onduidelijk (te
vertalen/niet te
vertalen), overig
Deel 1: Ondersteuningsvormen
Deel 2: Ondersteuningsbehoeftes
Synthese:
Onder-
steunings-
vormen die
passen bij de
behoeftes
Domeinen ondersteuningsbehoeftes en -
vormen
• Sociaal-emotionele wederkerigheid
• Non-verbale communicatie
• Relaties
Sociaal-emotionele wederkerigheid
Ondersteuningsbehoeftes Interventies Ondersteuningsvormen
• Sociale vaardigheden
• Wederkerige interactie -
pragmatische vaardigheden
• Sociaal-emotioneel begrip
• Taalvaardigheden*
LET OP:
• Camouflage/maskering
• Comorbiditeit
• Sociale
vaardigheidstraining
• Peer-mediated
interventie
• Adult-mediated
interventie
• Peer & adult-mediated
interventie
• Direct instructie
• Modeling door
klasgenoten
• Modeling door
volwassenen
• Modeling door zichzelf
• Videomodeling
• Social stories
*Taalvaardigheden: geen interventie gevonden
Voorbeeld: Social storyModeling - sociaal-emotionele wederkerigheid
1
Social Stories : Carol Gray 1 TM
Non-verbale communicatie
Ondersteuningsbehoeftes* Interventies Ondersteuningsvormen
• Non-verbaal gedrag
• Integratie verbaal en non-
verbaal
LET OP:
• Camouflage/maskering
• Sociale
vaardigheidstraining
• Peer-mediated
interventie
• Prelinguistic milieu
teaching
• Modeling door
klasgenoten
• Modeling door
volwassenen
• Videomodeling
*Ondersteuningsbehoeftes: weinig ondersteuningsbehoeftes en ondersteuningsvormen gevonden
Voorbeeld: Secret Agent SocietyVideomodeling – non verbale communicatie
RelatiesOndersteuningsbehoeftes Interventies** Ondersteuningsvormen**
• Relatie aangaan en
ontwikkelen*
• Joint engagement en spel
• Sociaal wenselijk gedrag
LET OP:
• Camouflage/maskering
• Comorbiditeit en
bijkomende problemen
• Sociale
vaardigheidstraining
• Peer-mediated
interventie
• Adult-mediated
interventie
• Peer & adult-
mediated
interventie
• Animal-assisted
interventie
• Direct instructie
• Modeling door
klasgenoten
• Modeling door zichzelf
• Videomodeling
*Relatie aangaan en ontwikkelen: wordt als enige echt door het kind zelf aangegeven
** Makkelijk toepasbaar in de natuurlijke setting
Recess Reporters
Modeling - relaties
Conclusie
Sociaal-emotionele wederkerigheid:
Interventie: Social Skill Training; Ondersteuningsvormen: directe instructie soms in combinatie met videomodeling of modeling door medeleerlingen
Non-verbaal gedrag:
Interventie: Social Skill Training; Ondersteuningsvormen: modeling door volwassenen (bijv. muziektherapie), door medeleerlingen of video
Relaties:
Peer-mediated interventies en peer & adult-mediated interventies; Ondersteuningsvormen: modeling door medeleerlingen (bijv. uitnodigen om te spelen), door volwassenen (bijv. leren spelen) en directe instructie door volwassene aan medeleerlingen (bijv. bekrachtigen, aanwijzingen)
Ondersteuningsvormen passend bij de ondersteuningsbehoeftes?
Discussie
• Onderzoek naar sociale interactie wordt weinig uitgevoerd door de leerkracht –
interventie natuurlijke setting is nodig
• Interventies en ondersteuningsvormen weinig gericht op: behoeften van
meisjes, taalvaardigheden, executieve functies, redeneervaardigheden en
zelfregulatie
• Alleen behoefte aan relaties wordt door de leerlingen zelf benoemd –
richten we ons niet te veel op tekortkomingen?
• Voorstel: interventie voor de natuurlijk setting implementeren passend bij de
behoeftes en mogelijkheden van de leerlingen zelf en effect te meten met
behulp van video-observaties van interacties (leerkrachtgedrag en
leerlinggedrag) voor, tijdens en na de interventie.
Vragen en discussiepunten
• Vragen van u?
• Welke vormen van ondersteuning acht u zelf zinvol en haalbaar voor de
onderwijspraktijk?
• Hoe kan een ontwerpstudie gericht op behoeftes van leerlingen met ASS
vormgegeven worden?
Stelling: Passend Onderwijs is een onmogelijke zaak voor de
leerkracht/leraar.
Bedankt!
Dr. Carla Geveke (Senior Onderzoeker):
Ingela Ouwerker MSc (Junior Onderzoeker):
Dr. Henderien Steenbeek (lector Curious Minds):
Voorbeeld: Power CardsModeling - sociaal-emotionele
wederkerigheid
Voorbeeld: Prompt cardsModeling – sociaal-emotionele wederkerigheid
Voorbeeld: Speech-generating devices
Modeling - Non-verbale communicatie
Voorbeeld: Superheroes social skills
Videomodeling - relaties
Voorbeeld: Circle of friendsPeer-mediated intervention
Search stringsDeel 1:
ASD OR Auti* OR asperger OR PDD-NOS AND Invisible OR coping OR girl* OR "high
functioning" OR immigrant* OR internalizing OR camouflage OR mimic AND
Identify OR screening OR sign* OR characteristic* OR symptom* OR identification
OR diagnose* OR signal* OR need* AND "primary school" OR "primary education"
OR "elementary school" OR "elementary education" OR school*
Deel 2:
ASD OR auti* OR asperger OR PDD-NOS AND “social interaction*” OR “social skill*”
OR “social communicat*” OR “social cognition*” AND method* OR support* OR
interven* OR program* OR train* OR treatment* OR scaffold* OR “lesson plan*”
AND “primary school*” OR “primary education” OR “elementary school*” OR
“elementary education” OR school* OR classroom* OR teacher*