leeftijdsbewust personeelsbeleid - luc sels
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
1
Leeftijd en productiviteitHR Day, 13 juni 2012
Luc SelsDecaanFaculteit Economie en Bedrijfswetenschappen
Waarom dit thema?
Omdat …1. het aandeel 50+ in beroepsactieve bevolking snel stijgt2. we de impact op de arbeidsproductiviteit niet kennen3. het centraal staat in discussie over leeftijd-loonprofiel4. onderzoek heel gemengde resultaten oplevert5. studies vooral focussen op individuele verschillen6. we daarmee niets weten over optimale bedrijfsdemografie
2
133
129127 127
123
112
104
94
87
78
130
115
101
95
90
120
110
99
93
85
70,0
80,0
90,0
100,0
110,0
120,0
130,0
140,0
Brussel Vlaanderen Wallonië BELGIË
Jong/oud-ratio (in bevolking op arbeidsleeftijd)Aantal 15-24-jarigen per 100 55-64-jarigen
Bron: Federaal Planbureau – FOD Economie – ADSEI (Bewerking Steunpunt WSE)
120 15-24 jarigen per 100 55-64 jarigen
85 15-24 jarigen per 100 55-64 jarigen
Vergrijzing per sectorAandeel 50+ per sector (België)
36,7
33,2 32,931,3
29,5 29,1 28,627,7 27,5 27,3 27,0 26,5 26,4 26,3 25,9 25,4 24,9
24,022,6 22,3 21,8 21,1 20,8 20,8 20,6
18,6
16,6
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
2006 2010 2014
Bron: RSZ DMFA (bewerking Steunpunt WSE).
3
Werkgelegenheid 55+: hét knelpuntSimulatie werkgelegenheidsgraad, 55-64 jaar
37,3
43,746,5 48,4
38,2
46,149,1 51,3
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
2010 r2020 BAU r2020 Di Rupo r2020 2-years-extra
België Vlaanderen
Vlaanderen en België 2020
Bron: FOD Economie – ADSEI – Federaal planbureau (Bewerking Steunpunt WSE).
Cumulatieve verdeling vervroegd gepensioneerden naar intredeleeftijd, volgens regelgeving 2007 vs 2016
Bron: CIMIRe en DWH AM&SB (bewerking Steunpunt WSE).
74
83
9097
100 100
38
60
78
8895
100
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
60 61 62 63 64 65
Intredeleeftijd 2007 Intredeleeftijd 2016
%
4
Leeftijd en productiviteit5 lessen over leeftijd en individuele prestatievermogens
1. Leeftijd komt met (enkele) gebreken
1. Fluid intelligence – ‘zuivere intelligentie’� Gemak waarmee men cognitieve operaties verricht� Met hoeveel cognitieve operaties men tegelijk bezig kan zijn
2. Crystallized intelligence – ‘wisdom’� Wat men via leren ‘verworven’ heeft
3. General visual perception of ‘visuele’ intelligentie� Ruimtelijk oriënteren, driedimensionele visuele rotatie, …
4. General memory of geheugen op korte termijn� Zich goed kunnen herinneren van dingen op korte termijn
5. Fluency of production - productieve intelligentie � Mentaal snel/veel kunnen produceren: woorden, ideeën, …
5
-1,5
-1
-0,5
0
0,5
1
1,5
20s 30s 40s 50s 60s 70s 80s
Age groups (years)
Z s
core
sWorking memory Short-term MemoryLong-term Memory Speed of ProcessingVerbal Knowledge
Source: Park et al. (2002)
Leeftijd en cognitieve vaardigheden
1. Leeftijd komt met gebreken (2)
� Gehoor / gezichtsvermogen
� Oog-handcoördinatie
� Reactievermogen
� Aandacht
� Omgaan met tijdsdruk
� Conscientieusheid (beperkt)
� Neuroticisme
� Extraversie (bepaalde aspecten)
� Korte termijngeheugen
� Verwerken nieuwe informatie
� Accuratesse
� Denken alvorens te handelen
� Verantwoordelijkheidsgevoel
� Loyaliteit / omgang met anderen
� Relativeringsvermogen
� Communicatieve vaardigheden
� Arbeidstevredenheid (person-job fit)
� Intrinsieke motivatie
� Verbale vermogens
� Ervaringskennis, ‘wisdom’, expertise
Nemen geleidelijk af Blijven lang toenemen
“This wisdom and expertise, accumulated over the course of a career, may be sufficient to compensate for productivity losses due to any changes in
cognitive and physical abilities” (Baltes et al., 1995, Psychology and Aging)
6
2. Gebreken kunnen uitgesteld worden
0
1
2
3
4
5
6
7
Po
litic
alo
rg. (
9%)
Ed
uca
tio
nal
cou
rse
(7%
)
Fam
ily h
elp
(22%
)
No
td
rin
kin
g(8
2%)
Sp
ort
,so
cial
clu
b(2
1%)
Vo
lun
tary
wo
rk (
17%
)
Rel
igio
us
org
. (11
%)
Yea
rs
Source: Buber et al. (2006)
Years of Cognitive Functional Level “Gained” by Activity
Productiviteit
Leeftijd
3. Verschillen nemen toe met leeftijd
+ Er is meer variabiliteit in arbeidsprestatie binnen dan tussen leeftijdsgroepen
7
Workability-indexScores en leeftijd
Leeftijd-productiviteit profiel
a(1)Age
T(1)
T(2)
T(3)
T(4)
a(2) a(3) a(4)
p (1)
p (2)
p (3)p (4)
� Meer scholingskansen, meer beschikbare middelen, betere technologische mogelijkheden, ... impliceren dat zowel jongere als oudere personen meer productief worden doorheen de tijd.
� Zelfs al zijn ouderen relatief minder productief dan jongeren, ze ervaren doorgaans een productiviteitsstijging doorheen de levenscyclus
4. 50-plussers zijn veel productiever dan toe ze jong waren (Intra-individuele versus doorsnedeverschillen)
Leef
tijds
gebo
nden
pr
esta
tieve
rsch
illen
doo
rhee
n de
tijd
8
De ene generatie is de andere niet Afname van verschil binnen de normale arbeidsloopbaan?
5. ‘Prestatie’ kent vele dimensiesMeta-analyse 380 studies - Ng & Feldman, 2008
Oudere werknemers …1. halen nagenoeg zelfde niveau van core task performance2. zijn even creatief3. laten in opleiding wat lagere prestaties optekenen4. vertonen meer organizational citizenship behavior5. leven veiligheidsregels beter na / hebben minder ongevallen6. vertonen minder contraproductief gedrag op het werk7. vertonen zich minder snel agressief8. lijden minder vaak aan alcohol- en drugsmisbruik9. zijn veel minder vaak afwezig / laattijdig aanwezig10. laten wat hoger ziekteverzuim optekenen
Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2008). The relationship of age to ten dimensions of job performance. Journal of Applied Psychology, 93, 392-423.
Cit
izen
ship
b
ehav
iors
Min
imu
m p
erfo
rman
ce
beh
avio
rs
9
Ageing workforceOlder, bolder, and not going away!
Wat vergrijzing met bedrijven doet …Gemiddelde leeftijd en productiviteit
1. Wat is de relatie tussen de gemiddelde leeftijd van het personeelsbestand en de arbeidsproductiviteit?
2. Wat is de relatie tussen diversiteit in leeftijd van het personeelsbestand en de arbeidsproductiviteit?
3. Verschillen deze relaties naargelang het type van bedrijfsactiviteit?
Arbeidsproductiviteit = natuurlijk logaritme van de reële toegevoegde waarde per voltijdsequivalente werknemer - Maatstaf van productiviteit op bedrijfsniveau
- Omvat verschillende deeldimensies van arbeidsprestaties
18
10
AanpakMethodologie in een notedop
1. Datawarehouse Arbeidsmarkt en Sociale Bescherming � Gegevens over werknemers in bedrijven
� Leeftijd, geslacht, nationaliteit, salarisschaal, tewerkstellingsregime
2. Belfirst� Gegevens uit de jaarrekening van bedrijven
� Arbeidsproductiviteit, kapitaalintensiteit
1190 ondernemingen uit 10 verschillende sectoren
Gemiddelde leeftijd en productiviteitAlgemeen patroon
020
040
060
080
010
00Fr
eque
ncy
1,25
1,3
1,35
1,4
1,45
1,5
log(
arbe
idsp
rodu
ctiv
itei
t)
25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers
gmm Frequency
Aantal observaties = 5403, Optimum: leeftijd = 38Volledige steekproef
11
Is dit wel ‘juist’?Statistics for dummies (met excuses)
1. Types van analyses� Doorsnedeanalyse: observaties op één moment
� Tijdreeksanalyse: tijdreeks, met gebruik van slechts één variabele
� Paneldata: meerdere observaties van meerdere variabelen op verschillende momenten
2. Voordelen� Paneldata kan een causaal verband aantonen
� Er kan een veel grotere dataset gemaakt worden dan bij doorsnede- en tijdreeksanalyse
3. Technieken� Fixed effects modellen
� Generalized Method of Moments (GMM) modellen
Gemiddelde leeftijd en productiviteitBouwsector
040
8012
016
020
0Fr
eque
ncy
3,4
3,6
3,8
44,
24,
4lo
g(ar
beid
spro
duct
ivit
eit)
25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers
Aantal observaties = 1462, Optimum: leeftijd = 36Sector 45: Bouwsector
12
Gemiddelde leeftijd en productiviteitICT
040
8012
016
020
0
Freq
uenc
y
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
log(
arbe
idsp
rodu
ctiv
iteit)
25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers
Aantal observaties = 282, Optimum: leeftijd = 32Sector 72: IT sector (diensten)
Gemiddelde leeftijd en productiviteitVoeding, dranken, tabak
040
8012
016
020
0
Freq
uenc
y
44,
14,
24,
3
log(
arbe
idsp
rodu
ctiv
iteit)
25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers
Aantal observaties = 836, Optimum: leeftijd = 38Sector 15-16: Voeding, dranken en tabak
13
Gemiddelde leeftijd en productiviteitTextiel
040
8012
016
020
0
Freq
uenc
y
4,2
4,3
4,4
4,5
4,6
log(
arbe
idsp
rodu
ctiv
iteit)
25 30 35 40 45 50 55gemiddelde leeftijd werknemers
Aantal observaties = 389, Optimum: leeftijd = 41Sector 17: Textiel
Lessen voor eindeloopbaanbeleid
14
Enkele reflecties …
1. De ∩ is een constante, over sectoren heen2. Het verloop van de ∩ is manipuleerbaar3. De vorm van de ∩ kan wijzigen doorheen de tijd4. 38 jaar is relatief hoge gemiddelde leeftijd in een land met
korte loopbanen5. Streven naar smalle ∩ rond 38 jaar lijkt (statisch bekeken)
slim, maar is (dynamisch bekeken) bijzonder dom6. Het probleem is niet de parabolische ∩ productiviteit-
leeftijd curve, wel de stijgende loon-leeftijd curve7. Het gaat niet alleen om een effect van leeftijd, maar ook
van gemiddelde anciënniteit