leefmilieu brussel / bim – departement afval en terugnameplicht griet van kelecom algemeen kader...
TRANSCRIPT
Leefmilieu Brussel / BIM – www.leefmilieubrussel.be
Departement Afval en Terugnameplicht
Griet Van Kelecom
Algemeen kader voor de preventie/het beheer van
afvalstoffen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Inhoud van deze uiteenzetting• De belangen van de afvalproblematiek
• De Europese context: de grote politiek-juridische principes
• De Belgische context• De Brusselse context• De Brusselse politiek-juridische instrumenten• De afvalproductie in het BHG• De impact op het milieu• Het kantoorafval in het BHG
De belangen van de afvalproblematiek
• Afval zorgt voor ernstige milieuproblemen• Afval vormt een moeilijk te bevatten realiteit
• Afval vormt een doorbreking van de levenscyclus
• Afval, dat zijn aanzienlijke hoeveelheden die maar blijven toenemen
De belangen van de afvalproblematiek• Er bestaan verschillen fracties van stoffen die nog nuttig toegepast kunnen worden
• De statistische gegevens blijven weinig betrouwbaar en er bestaan tal van classificatiecriteria
• Afval is iets wat we in een globalere grondstoffenproblematiek moeten kaderen
De grote (politiek-juridische) principes in de Europese context
•De Europese eenmaking en de afvalproblematiek:
• Niets in het begin (Verdrag van Rome van 1957): eerste tussenkomst in de jaren ‘70 om concurrentievervalsingen tegen te gaan;
• Europese akte (1986): het concept van een Europees milieubeleid dringt zich juridisch op en beperkt zich daarbij niet tot de marktverstoringsaspecten (artikel 130 R,S,T)
• Verdrag van Maastricht (1992): invoering van de medebeslissingsprocedure;
• Verdrag van Amsterdam (1997): opdracht van de gemeenschap = “een harmonieuze, evenwichtige en duurzame ontwikkeling van de economische activiteiten” evenals “een hoog niveau van milieubescherming en een verbetering van de milieukwaliteit”;
• Verdrag van Nice (2000) – Verdrag van Lissabon (2007): geen wijziging met betrekking tot het milieubeleid
De grote (politiek-juridische) principes in de Europese context
Europese beleidsvorming op het vlak van afval
• Almaar preciezere beleidsvorming:
“Zuinige omgang met grondstoffen”
“Naar een recyclagemaatschappij”
De grote (politiek-juridische) principes in de Europese context• Specifieke strategische beleidsvorming:
Er worden 5 hoofdlijnen naar voren geschoven:
1. Preventie (milieuvriendelijke technologieën en producten)
2. Nuttige toepassing (onderzoek en ontwikkeling, informatieverstrekking, belastingheffing, overheidssteun)
3. Veiligheid van de transporten
4. Optimalisering van de afvalverwijdering (richtlijn met betrekking tot stortplaatsen en verbranding)
5. Curatieve acties (geleidelijke sanering van vervuilde sites)
De grote (politiek-juridische) principes in de Europese context•De fundamentele juridisch-politieke
principes
• Preventieprincipe
• Voorzorgsprincipe
• Principe van de vervuiler betaalt
• Principe van het hoog niveau van milieubescherming
• Principe dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron moeten worden bestreden
• Nabijheids- en zelfvoorzieningsprincipe
De grote (politiek-juridische) principes in de Europese context•De fundamentele juridisch-politieke
principes
• Principe van een hiërarchisch opgebouwd beheer:
1. Preventie
2. Voorbereiding met het oog op hergebruik
3. Recyclage
4. (Andere vormen van) nuttige toepassing (dan recyclage), met name in energetisch opzicht
5. Verwijdering
Belgische context
De afvalproblematiek is een gewestelijke bevoegdheid BEHALVE:
• Radioactief afval;
• Doorvoer van afvalstoffen;
• Productnormen.
Kan tot bepaalde moeilijkheden leiden met betrekking tot het gewestelijke afvalbeleid
Milieu = geregionaliseerde materie
Brusselse context
• Grote bevolkingsdichtheid
• Sterk verstedelijkt grondgebied
• Tertiaire sector die overheerst
• Vooral KMO’s en KMI’s
Kan tot bepaalde moeilijkheden leiden met betrekking tot afvalbeheer (gebrek aan ruimte, infrastructuren), de inzameling van gegevens en de identificatie van de producenten
De specificiteiten van het Brussels Gewest
Brusselse context
LB is belast met het plannen van het preventie- en beheeraspect, onder de voogdij van de Minister voor Leefmilieu (Evelyne Huytebroeck).
ANB is belast met de ophaling en verwerking (beheer) van huishoudelijk afval, onder de voogdij van de Staatssecretaris voor Openbare Netheid (Emir Kir)
Kan tot bepaalde moeilijkheden leiden
Gedeelde bevoegdheid van Leefmilieu Brussel en het Agentschap Net Brussel
Brusselse context
De gewestelijke wetgeving:
- De ordonnantie van 7 maart 1991 (wordt binnenkort opgeheven);
- Het besluit van 18 juli 2002 tot invoering van een terugnameplicht voor bepaalde afvalstoffen;
- Specifieke wetgeving met betrekking tot gevaarlijke afvalstoffen, bouwafval, sloopafval, …
De Brusselse politiek-juridische instrumenten
Brusselse context
Het gewestelijk afvalstoffenplan:
- Bepaalt de richtlijnen op korte, middellange en lange termijn;
- Omvat preventie- en beheermaatregelen;
- Op dit ogenblik is het 4de afvalstoffenplan van kracht, dat op 10 maart 2010 werd goedgekeurd.
De Brusselse politiek-juridische instrumenten
Brusselse context
- Huishoudelijk afval
- Hiermee gelijkgesteld afval
- Industrieel, specifiek en gevaarlijk afval
- De economische en wettelijke instrumenten
- Ontwikkeling van evaluatiehulpmiddelen
Beknopte inhoud van het plan 2008-2013
Het huishoudelijke afval• Doelstellingen: vermindering van de productie met 50 kg/inw./jaar
stijging met 50 % van de fracties die gescheiden worden opgehaald
• Middelen:
Vermindering aan de bron
Bestrijding van de diverse vormen van verspilling
Vermindering van de te verwerken hoeveelheden organisch afval
Bevordering van het verrichten van duurzame aankopen
Hergebruik en tweedehands
Beheer
Gescheiden ophaling
Verbetering van de infrastructuren
Het met huishoudelijk afval gelijkgestelde afval
Huidige situatie:
Kantoren: 340.000 banen
(belangrijkste afvalstromen: papier-, verpakkings- en
organisch afval)
Scholen: 200.000 leerlingen
(belangrijkste afvalstromen: papier- en organisch afval)
Horeca en handelszaken: > 20.000 vestigingen
(belangrijkste afvalstromen: papier-, organisch en
plastic afval)
Het met huishoudelijk afval gelijkgestelde afval Preventie in de kantoren (doelstelling: - 35 kg/werknemer/jaar):
Voortzetting van de “to print or not to print”-acties Bestrijding van voedselverspilling in de kantines Beleid van duurzame aankopen van de overheid Gids & informatie over afvalpreventie en -beheer
Preventie in de handelszaken en de horeca
Invoering van een specifiek “ecodynamische onderneming”-label Ontwikkeling van een gids van goede beheerpraktijken Projecten in verband met het voorkomen van voedselverspilling Proefprojecten op het vlak van gescheiden ophaling
Het industriële, specifieke of gevaarlijke afval 3 hoofdacties
Terbeschikkingstelling van “Afvaladviseurs” (voor de bedrijfsverantwoordelijken bestemde diagnosen en adviezen)
Verbetering van de inzameling van gevaarlijk afval
Selectieve afbraak en sortering op de werf
Het industriële, specifieke of gevaarlijke afval
Terbeschikkingstelling van “Afvaladviseurs” (voor de bedrijfsverantwoordelijken bestemde diagnosen en adviezen)
• Doelstellingen: de ondernemingen helpen om het beheer van hun afvalstoffen te verbeteren (preventie, hergebruik, sortering aan de bron en recyclage)
• Individueel werk in de onderneming (diagnose, actieplan, …) • Transversale benadering (bewustmakingscampagnes, uitwisseling van ervaringen, …)• Verzameling van gegevens met het oog op de aanleg van een databank en vergelijkingsindicatoren
•Modaliteiten:• Geografische en/of sectorale benadering• Oproep tot deelname
Het industriële, specifieke of gevaarlijke afval
Verbetering van de inzameling van gevaarlijke afvalstoffen
• Doelstelling: versterking van de inzameling van specifieke gevaarlijke afvalstoffen of producten in kleine hoeveelheden
• Modaliteiten• Ontwikkeling van oplossingen die zijn aangepast aan kleine hoeveelheden gevaarlijke afvalstoffen• Bewustmakings- en communicatiecampagnes
Het industriële, specifieke of gevaarlijke afval
Ontwikkeling van een geïntegreerde “ecoconstructie”-benadering
Doelstelling: minimalisering van de impact van de bouwsector (preventie en hergebruik) en een recyclagepercentage van 90 % halen
• Modaliteiten:• Uitwerking van hulpmiddelen (praktische gids, …) die het sorteren en het gebruik van gerecycleerde materialen aanmoedigen• Uitbouw van recuperatieondernemingen (circuit van sociale economie) • Versterking van de recyclagecontrole• Lancering van proefprojecten in verband met selectieve afbraak• …
De economische en wettelijke instrumenten om deze doelstellingen te concretiseren 5 hoofdacties
Sorteerverplichting voor alle actoren
Vereenvoudiging van de afvalaangifteregels
Brusselse taks op de verbranding van afval
Terugnameverplichting voor gevaarlijke afvalstoffen
Betere controle van de terugnameverplichtingen
En op een transversale manier
Ontwikkeling van hulpmiddelen voor beoordeling en opvolging van het plan:
Opvolging van de becijferde doelstellingen
Verbetering van de gegevens en ontwikkeling van indicatoren
Opvolgingscomité van het plan (om de twee jaar)
460.000 ton in 2007
Het gemeentelijke afval
De afvalproductie in het BHG
Het huishoudelijke afval
De afvalproductie in het BHG
Het gemeentelijke afval
De afvalproductie in het BHGwaarvan 95.000 ton gescheiden wordt opgehaald
Vergelijking met de andere Gewesten (kg/inw./jaar)
Het gemeentelijke afval
Waals Gewest
Brussels Gewest
Gemeentelijk afval 544 488
Niet-gescheiden huis-aan-huisophalingen
178 362
Gescheiden huis-aan-huisophalingen
56 85
Glasbollen 22 11
Containerparken 252 23
Afval van de gemeenten en schoonmaakafval
36 75
25
248
140
Vlaams Gewest
548
130
De afvalproductie in het BHG
Het niet-huishoudelijke afval
De afvalproductie in het BHG
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
700.000
déchets municipaux déchets de construction et
démolition
déchets industriels résidus d'incinération boues de dragage et de curage
déchets du secteur des soins de santé
Production de déchets en RBC
1.750.000Totaal
123.000Baggerspecie
137.000Verbrandingsresten
10.000Schoonmaakafval
35.000Afval afkomstig van scholen
35.000Afval afkomstig van de horeca
40.000Afval afkomstig van de gezondheidszorg
40.000Afval afkomstig van de transportsector
80.000Afval afkomstig van handelszaken
100.000Kantoorafval
500.000Industrieel afval
650.000Bouw- en sloopafval
Ton / jaarSector
Het niet-huishoudelijke afval
De afvalproductie in het BHG
Het begrip afval
“elke stof […] of elk voorwerp […] waarvan de houder zich ontdoet of waarvan hij het voornemen of de verplichting heeft zich te ontdoen.”
Vaak denken we louter aan de gevolgen voor het milieu van de ophaling en de verwerking. Het afval is echter maar het zichtbare topje van de ijsberg …
Impact op het milieu
De levenscyclus van een product
Impact op het milieu
Enkele voorbeelden
Een tandenborstel is goed voor 1,5 kg verborgen afvalEen gsm: 75 kgEen computer: 1.500 kg
Naar schatting verbruikt elke Europeaan gemiddeld 50 ton natuurlijke hulpbronnen per jaar …
… om “maar” 600 kg afval / jaar te produceren!
Impact op het milieu
Het afvalbeheerbeleid
Europese afvalbeheerhiërarchie:
1. Preventie2. Voorbereiding met het oog op hergebruik3. Recyclage4. Nuttige toepassing5. Verwijdering
Impact op het milieu
De preventie in het BHG
Becijferde verminderingsdoelstelling: 50 kg/inw./jaar tegen 2020
Acties:
Bestrijden van verspillingPromoten van milieuvriendelijke aankopenPromoten van dienstenPromoten van tweedehands en hergebruik…
Impact op het milieu
Vier grote types van verspilling:
• Overbodige aankopen: gadgets, hypes, …
• Voeding (geraamd op 15 kg/inw./jaar)
• Papier
• Verpakkingen
Bestrijden van verspilling
Impact op het milieu
Een voorbeeld van voedselverspilling
Impact op het milieu
Promoten van milieuvriendelijkeaankopen
Bewustmakingsbrochure: 10 tips
Impact op het milieu
Het kantoorafval
Het kantoorafvalGemiddelde productie van een kantoor
• Variabele gegevens:• 225 kg/inw./jaar BHG, variërend al naargelang het type van kantoor
• 100 kg/inw./jaar Frankrijk
• 700 kg/inw./jaar Vlaams Gewest
• 1.020 kg/inw./jaar Ierland
• Gemiddelde samenstelling: • Papier en karton (80 %)
• Organisch afval (7 à 8 %)
• Plastic (6 %)
• Metaal, glas, gevaarlijk afval (6 %)
Facts & Figures voor de EU
• 294 kg/inw./jaar (330 in 2003)
• 54 % wordt gerecycleerd
• 15 gesorteerde afvalstromen
• 50 vellen/dag/werknemer (88 in 2003)
• Duurzame consumptie
Het kantoorafval
Focus op papier • Ongeveer 60 % van het kantoorafval
(10.000 vellen/VTE/jaar)
• Afhankelijk van het type van kantoor
(bv.: informatica-afdeling: 2.000 vellen/VTE/jaar)
• Uit proefprojecten is gebleken dat het mogelijk is
om 30 % te besparen ( 7.000 vellen/VTE/jaar)
Het kantoorafval
Focus op papierEnkele handelingen, onderverdeeld in drie benaderingen
Een individuele benadering
De medewerkers bewustmaken en opleiden om hen bewuste gedragingen te doen aannemen:
- Dubbelzijdig kopiëren,
- E-mails niet afdrukken,
- Teksten nalezen en wijzigingen bijhouden op het scherm,
- Een e-mail zegt evenveel als een fax,
- Een cd-rom neemt minder plaats in dan een papieren dossier,
- …
Het kantoorafval
Focus op papier
Enkele handelingen, onderverdeeld in drie benaderingenEen structurele benadering
De informaticamiddelen aanpassen:
- Standaard zuinig afdrukken,
- Schermen en printers in waakstand,
- Virtuele archivering op optische schijf of computerserver,
- …
Het kantoorafval
Focus op papier
Enkele handelingen, onderverdeeld in drie benaderingenEen organisatorische benadering
De werkprocedures van de onderneming aanpassen:
- Kiezen voor elektronische transacties,
- Een elektronische nieuwsbrief in de plaats van een krant op papier,
- De elektronische handtekening gebruiken,
- …
Het kantoorafval
Focus op papier
Zij hebben het gedaan …
Proefexperiment van 10 maanden:
Levi-Strauss – informatica-afdeling:
28 % minder papier - 2.270 € bespaard
Vivaqua – Commerciële dienst:
38 % minder papier - 5.748 € bespaard
FOD Mobiliteit en vervoer:
26 % minder papier - 12.188 € bespaard
Hotel Le Méridien:
32% minder papier – 27.262 € bespaard
Het kantoorafval
De Europese Week van de Afvalvermindering
Doelstellingen van deze weekDuurzame acties voor afvalvermindering doorheen heel Europa promoten en hen onder de aandacht brengen via concrete voorbeelden van afvalvermindering.
Waarom deelnemen?85 % van onze impact op de planeet is een gevolg van de productie, het transport, het verbruik en de opruiming van onze consumptiegoederen!
Projet Life +Editie 2009: 67 projecten in het BHGEditie 2010: van 20 tot 28 november 2010
Dank u voor uw aandacht!
Griet Van Kelecom: 02/775 76 83 – [email protected]