largimi i mjekËve nga shqipËria...

LARGIMI I MJEKËVE NGA SHQIPËRIA

Arlinda Shehu Gjypi

Zyra e TiranësRruga “Abdi Toptani”, Torre Drin, kati 3P.O. Box 1418Tirana, Albania

Telefon: 00355 (0) 4 225098600355 (0) 4 2273306

Homepage: http://www.fes.org.al

RINIA SHQIPTARE 2011Mes besimit për të ardhmen dhe dyshimit për të tashmen!

Alba Çela

Tidita Fshazi

Arbjan Mazniku

Geron Kamberi

Jonida Smaja – koordinatore e FES

Largimi i Mjekëve nga Shqipëria

1


Tetor 2018


2

Botues: Friedrich-Ebert-Stiftung OfficeTirana Rr.AbdiToptani TorreDrin,Katii3-të KutiaPostare1418 Tiranë,ALBANIA

Raportiupërgatitnga:ArlindaShehuGjypi

Redaktoi:BlertinaKoka

Kystudimurealizuangashoqata“TogetherforLife”nëkuadërtëprojektit“HartëzimiifaktorëveqëndikojnënëlargiminemjekëvengaShqipëria”,tëmbështeturngaFriedrichEbertFoundation.

Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë botim janë të autorëve dhe nuk reflektojnë domosdoshmërisht ato të Friedrich Ebert Foundation apo shoqatës Together for Life.

“KëtopublikimenukmundtëpërdorenpërarsyekomercialepamiratiminmeshkrimngaFriedrichEbertFoundationdheshoqataTogetherforLife.”


3

Falënderime

RaportistudimormbifenomeninelargimittëmjekëvengaShqipëriauhartuasirezultatipunëssëbash-këpunimitdhebashkërendimittëmirëmidiskoordinatorittëprogramevetëFriedrichEbertFoundationdheshoqatës“TogetherforLife”.

KystudimurealizuasinevojëpërtëparësituatënaktualenëShqipërinëdrejtimtëndalimittëlargimittëtruritmjekësorngaShqipëria,sidhenëimplementiminestrategjivetërejashëndetësorepërtëndaluarkëtëhemorragjitëreprofesionaleqëpokalonvendi.

“TogetherforLife”shprehfalënderimetesinqertapërEkipinMenaxherialtëProgramit,përkëshilliminevazhdueshëmdhembështetjenedhënëgjatëgjithëprojektit.DëshirojmëtëfalënderojmëgjithashtuFriedrichEbertFoundation,qëfinancoikëtëprojektkaqtërëndësishëmdheaktual.

“TogetherforLife”shprehfalënderimetdhemirënjohjenndajtëgjithainstitucioneveshëndetësoredheaktorëveqëmorënpjesënërealiziminekëtijstudimi.

Dëshirojmëtëfalënderojmëveçanërishtqendratshëndetësore,spitaletbashkiake,spitaletrajonale,spit-aletuniversitarenëvend,përkontributinetyretëvyergjatëfazëssëmbledhjessëtëdhënave.

Njëfalënderimipërzemërtudrejtohettëgjithëmjekëve,përkohënqënakushtuandhemendimetedhënalidhurmendryshiminekëtijfenomeni.Njëmirënjohjeethellëushkonpadyshimtëgjithëpersonaveqëndanëmenepërvojatetyrepërkëtëçështje.

“Together forLife”shpresonqëgjetjet,përfundimetdhe rekomandimetekëtij studimi të jenë tëdo-bishmepërtëgjithëaktorëteangazhuarmelargiminemjekëvengaShqipëria.


4

Listaestafitqëupërfshinëstudim

Udhëheqëseegrupittëpunësstudimore: ArlindaShehuGjypi

Asistenteeprojektitstudimor: DenisaCanameti

Drejtoipunënnëterren: EglantinaBardhi

Facilitatorëtëprocesit: BlertinaKoka

KesildaGjoka

IlmaLamçe

“TogetherforLife”shprehfalënderimepërtëgjithëmoderatorët,anketuesitdhembikëqyrësiteterrenit,përpërkushtimindheseriozitetinetreguarnëçdofazëtëstudimit.


5

PËRMBAJTJA E LËNDËS

KAPITULLI 1 HYRJE ...........................................................................................................................................11

1.1 Parathëniepërstudimin ........................................................................................................................ 12

1.2 ParathëniepërfenomeninelargimittëmjekëvengaShqipëria ........................................................... 12

1.3 Përshkrimireagimitzyrtarpërlargiminemjekëve ............................................................................. 13

1.4 Largimiimjekëve,situatanëbotë ....................................................................................................... 14

1.5 Përmbledhje .......................................................................................................................................... 15

KAPITULLI 2 METODOLOGJIA ...................................................................................................................... 17

2.1 Objektivatestudimit ............................................................................................................................ 18

2.2 Vendndodhja/mbulimi .......................................................................................................................... 18

2.3 Grupetnëfokustëstudimit .................................................................................................................. 18

2.4 Metodologjia ........................................................................................................................................ 19

2.5 Rishikimdokumentesheraportesh ...................................................................................................... 19

2.6 Studimisasior ....................................................................................................................................... 19

2.7 Instrumentetsasiore .............................................................................................................................. 20

2.8 Detajettekniketëstudimitsasior ......................................................................................................... 21

2.9 Kufizimetestudimit ............................................................................................................................. 21

KAPITULLI 3 GJETJET NGA FAZA SASIORE .......................................................................................... 23

3.1 Shpërndarjaemjekëvesipasvendittëpunës ....................................................................................... 24

3.2 Grupmoshaemjekëvetëanketuar ....................................................................................................... 25

3.3 Gjiniaemjekëvetëintervistuar ............................................................................................................ 26

3.4 Statusimartesorimjekëvetëanketuar ................................................................................................. 26

3.5 Përvojaprofesionaleemjekëvetëanketuar ......................................................................................... 27

3.6 Edukimiprofesionalimjekëvetëanketuar .......................................................................................... 27

3.7. Shpërndarjasipasinstitucionitshëndetësorkupunojnëmjekët ........................................................... 28

3.8 Gatishmëriapërtëjetuarnënjëvendtjetër .......................................................................................... 29


6

3.8.1Gatishmëriapërt’ularguarsipasgjinisë ................................................................................... 29

3.8.2Gatishmëriapërt’ularguarsipasvendittëpunës .................................................................... 30

3.8.3Gatishmëriapërt’ularguarsipasedukimittëmjekëve ............................................................. 32

3.8.4Gatishmëriapërt’ularguarsipasqarqeve ................................................................................. 32

3.9 Vendiqëdotëzgjidhnitpërtëpunuardhejetuar ................................................................................. 34

3.10 Rëndësiapërt’ularguarngavendi ....................................................................................................... 34

3.11Roliimenaxherittëspitalitnëpunënemjekëve ................................................................................. 35

3.12 Shkaqetqëishtyjnëmjekëtpërt’ularguarngaShqipëria ................................................................... 37

3.12.1 Mangësitënëinstitucionetshëndetësore ............................................................................. 39

3.12.2 Ndjesitënëvendinepunës ................................................................................................. 42

3.12.3 Pakënaqësianëvendinepunës ........................................................................................... 44

3.12.4 Besimipërndryshiminesistemitshëndetësor .................................................................... 45

3.12.5 Largimiilidhurmeçështjetfinanciare ............................................................................... 46

3.12.6 Largimiilidhurmearsyetëndryshme ............................................................................... 47

3.12.7 Rekomandimipërt’ularguarngaShqipëria ....................................................................... 48

3.12.8 Kritikatndajmjekut ............................................................................................................ 49

3.12.9 Shpërblimetnëndorë .......................................................................................................... 50

3.12.10 Shpërblimiipacientëvepërmjekun ................................................................................... 54

3.12.11 Saduhettëjetëpagaqëtëmosmerretshpërblimnëndorë ................................................ 57

3.12.12 Perceptimiimjekëvepërpagënqëmarrin ......................................................................... 58

3.12.13 Ndryshimiikushtevepërtëardhmen ................................................................................. 60 3.12.14 AështëeardhmjanëShqipëriesigurt ................................................................................ 61

3.13 Deklaratatëmjekëvegjatëplotësimittëpyetësorit ........................................................................... 62

KAPITULLI 4 KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME ....................................................................... 65


7

Lista e tabelave

Tabela1: Madhësiaekampionitdheshpërndarja ........................................................................................... 20

Tabela2: Shpërndarjaemjekëvesipasvendittëvendit ................................................................................. 24

Tabela3: Shpërndarjaesubjektevesipasgrupmoshave ................................................................................. 25

Tabela4: Shpërndarjaesubjektevesipasedukimitprofesional .................................................................... 27

Tabela5: ShpërndarjaesubjektevesipasfaktorëveqëndikojnënëlargiminetyrengaShqipëria .............. 37

Tabela6: Shpërndarjaesubjekteve,sipasopinionittëtyre,nëlidhjemedeklarimin

eshpërblimevengapacientët ......................................................................................................... 51

Tabela7: Shpërndarjaesubjektevesipaspërqindjessëshpërblimitqëatamarrinngapacientët ................. 55

Tabela8: Shpërndarjaesubjektevesipaskushteveprofesionalepërndryshim ............................................ 60

Tabela9: MendoniseeardhmjaështëesigurtnëShqipëri ............................................................................ 61


8

Lista e grafikëve

Grafiku1: Shpërndarjaemjekëvesipasvendittëpunës ..................................................................................25

Grafiku2: Gjiniaemjekëve ..............................................................................................................................26

Grafiku3: Shpërndarjasipasstatusitmartesor..................................................................................................26

Grafiku4: Shpërndarjasipaspërvojësprofesionale..........................................................................................27

Grafiku5: Shpërndarjasipasinstitutionittëpunës ...........................................................................................28

Grafiku6: Gatishmëriapërtëjetuarnënjëvendtjetër .....................................................................................29

Grafiku7: Gatishmëriapërtëjetuarnëvendtjetër,sipasgjinisë ....................................................................30

Grafiku8: Gatishmëriapërt’ularguar,sipasvendittëpunës ...........................................................................31

Grafiku9: LargimingaShqipëria,sipasedukimit ............................................................................................32

Grafiku10:Largimiimjekëve,sipasqarqeve ...................................................................................................33

Grafiku11:VendiqëdotëzgjidhnitpërtëpunuardhejetuarnëselargoheningaShqipëria .............................34

Grafiku12:SairëndësishëmështëlargimijuajngaShqipëria .........................................................................35

Grafiku13:Roliimenaxheritnërritjentuajprofesionale ..................................................................................36

Grafiku14:Roliimenaxheritnëkualifikiminestafit .......................................................................................36

Grafiku15:Nxitjapërtëjetuarnënjëvendtjetër .............................................................................................39

Grafiku16Nëcilatshërbimekamangësiinstitucionikupunoni ........................................................................40

Grafiku17:Mangësitënëshërbimesipasvendittëpunës ..................................................................................41

Grafiku18:Sindiheniaktualishtnëpozicioninepunës.....................................................................................42

Grafiku19:Sindiheniaktualishtnëpozicioninepunës,sipasgjinisë ...............................................................43

Grafiku20:Çfarëndikonnëpakënaqësinëtuaj ..................................................................................................44

Grafiku21:Pakënaqësianëpunë,sipasgjinisë ..................................................................................................45

Grafiku22:Adotëndryshojëbesimijuajndajsistemitshëndetësorparasetëlargoheningavendi? ..............46

Grafiku23:Arsyejaelargimitështëvetëmfinanciare ........................................................................................46


9

Grafiku24:Largohenipërarsye ........................................................................................................................47

Grafiku25:Arsyetelargimit,sipasgjinisë .......................................................................................................48

Grafiku26:Adot’iarekomandonitlargiminedhemjekëvetëtjerë .................................................................48

Grafiku27:Rekomandimipërt’ularguar,sipasgjinisë ....................................................................................49

Grafiku28:AkritikohenmjekëtmëshumëseçduhetnëShqipëri.....................................................................49

Grafiku29:Akritikohenmjekëtmëshumëseçduhet,sipasgjinisë .................................................................50

Grafiku30:Deklarimiishpërblimitnëndorë .....................................................................................................51

Grafiku31:Deklarimiishpërblimitnëndorë,njëpraktikëetillëështëevështirë, porfinanciarishtekuptueshme ........................................................................................................52

Grafiku32:Deklarimiishpërblimitnëndorë,ështëepapranueshmeqështetitëpretendojë ngatëardhurattatimoretëmjekëve ...............................................................................................53

Grafiku33:Deklarimiishpërblimitnëndorë:ështëepapranueshmeqëmjeku nukdeklaronshpërbliminepunëssëtij .........................................................................................53

Grafiku34:Përcilinmjekprofesionistpacientëtdotëjepninshpërblimmëtëlartë .........................................54

Grafiku35:Shpërblimipërmjekun ...................................................................................................................56

Grafiku36:Saduhettëjetëpagaemjekut ........................................................................................................57

Grafiku37:Kuevendosinmjekëtvetennëshkallënetëardhurave ..................................................................58

Grafiku38:Shkallaetëardhuravesipasgjinisë .................................................................................................59

Grafiku39:SiguriapërtëardhmennëShqipëri,sipasgjinisë ............................................................................62


10

Shkurtimet

MSHMS MinistriaeShëndetësisëdheMbrojtjesSociale

QSH QendërShëndetësore

QSHS QendërShëndetësoreeSpecialiteteve

SR SpitalRajonal

SB SpitalBashkiak

SU SpitalUniversitar

KP KlinikëPrivate

SP SpitalPrivat


11

KAPITULLI 1

HYRJE


12

1.1 PARATHËNIE PËR STUDIMIN

ShoqataTogetherforLife,nëkuadërtëprojektit“HartëzimiifaktorëveqëpoçojnënëlargiminemjekëvengaShqipëria”,imbështeturngaFriedrichEbertFoundation,realizoistudiminbazë“LargimiimjekëvengaShqipëria”gjatëperiudhësprill-korrik2018.

Synimiikëtijstudimiishteqëtëvlerësonimfaktorëtqëpoçojnëlargiminemjekëvengavendi.BazuarnëtëdhënatmëtëfundittëpublikuarangaUrdhriiMjekut,rezultonsenumriimjekëvetëcilëtpomarrincertifikatëvlerësuese,ecilashërbensimjetpërvlerësiminepunëssëtyrenëvendetpritëse,ështërriturnënjëmasëtepërtëmadhe.

Si rrjedhojë, shoqata “Together forLife” shpreson që ky studim të jetë një ndihmëpër institucionetshëndetësorenëvend,përtëmarrëmasateduhuranëdrejtimtëndalimittëkëtijfenomeni.

1.2 PARATHËNIE PËR FENOMENIN E LARGIMIT TË MJEKËVE NGA SHQIPËRIA

EmigrimiështënjëterminjohurnëShqipëriprejshekujsh.Gjithsesi,emigrimiimjekëve,qëpasviteve‘90,kuemigruannjëpjesëemirëetëgjithështetasveshqiptarë,pavarësishtarsimimit,poshehnjërritjetëmadhenëvitetefundit.

BazuarnëtëdhënatemarrangaUrdhriiMjekëve,rezultonsekanjërritjetënumrittëmjekëvetëcilëtpokërkojnëcertifikatënesjelljessëmirë1.Kjocertifikatë lëshohetngaUrdhri/DhomaapoShoqataeMjekëvetëvendittëvet,kuvërtetohetsemjekuështëiregjistruar,eushtronprofesionindhesegjatëushtrimittëprofesionitnukkaasnjëmasëdisiplinorekundrejttij/saj.

Tëdhënattregojnësenëpesëvitetefundit,numriimjekëveqëkanëkërkuarkëtëcertifikatëështënërritje,përkatësishtngaviti2013-2017:

• Nëvitin2013janëpajisurmekëtëcertifikatë76mjekëtëpërgjithshëm;

• Në2014janëpajisurmekëtëcertifikatë128mjekëtëpërgjithshëm;

• Në2015janëpajisurmekëtëcertifikatë124mjekëtëpërgjithshëmdhe19mjekëspecialistë(143mjekë);

• Në2016janëpajisurmekëtëcertifikatë165mjekëtëpërgjithshëmdhe43mjekëspecialistë(208mjekë);

• Në2017janëpajisurmekëtëcertifikatë175mjekëtëpërgjithshëmdhe32mjekëspecialistë(207mjekë).

Kjocertifikatëjepetvetëmpërjashtëvendit2.

1. GazetaShëndet+,nr.115,dt.25janar2018,fq.15-16(Shikolinkunhttps://shendeti.com.al/shifra-te-reja-2013-2017-3-fishohet-numri-i-mjekeve-te-larguar/)2. Kydokumentkërkohetngamjekëtkuraplikojnëpërspecializimafatgjatëoseafatshkurtër,sidhepërpunuarjashtëvendit.


13

Tëdhënattregojnësenumriimjekëveqëkërkojnëcertifikatëpërt’ularguarjashtëShqipërisëçdovitështënjësoj(osemëimadh)senumriimjekëveqënxjerrçdovitngabankateshkollësUniversitetiiMjekësisë,iciliështë1503.

NumriimjekëveshqiptarëtëdiplomuarnëshkollatshqiptaredheqëpunojnënëGjermaniaktualisht,sipasDhomësGjermanetëMjekëveështë5214.NjëshifëretillëtregonpërqindjenelartëtëmjekëveshqiptarëtëcilëtijanëdrejtuarGjermanisëdhenevojënetyrepërtëpasurnjëorganizimtëstrukturuar.

Si rrjedhojëemigrimitmasivdhe faktorëve të tjerë,Shqipëriakanormënmë tëulët tëmjekëvepërmbuliminekujdesitshëndetësorpërpopullsinë,me1.2mjekëpër1000banorë5.

Ngaanatjetër,njëgjëetillëdotëndikojëfortnërënienenivelitakademiknëShqipëri,poredhenëcilësinëeshërbimitshëndetësor.Shqipëria,jovetëmtani,porprejviteshpopaguannjëçmimtëlartëpëremigrimin.Shumënjerëz,veçanërishtnëzonatruraledhefshatra,kanëshumëvështirësipërshkaktëmungesëssëshërbimitshëndetësornëzonatetyre6.Gjithsesi,mungesaespecialistëveshëndetësorënëvitetefunditkaprekuredhespitaletrajonaledheqendratuniversitare.

Mungesaekënaqësisënëpunë,mundësitëpërarsimimtëmëtejshëmprofesional,zhvillimtëkarrierës,kushtetekëqijatëpunës,presionipolitik,ekspozimindajdhunësverbaledhefizikejanëfaktorëqëkanënxiturlargiminemjekëvengaShqipëria7.

1.3 PËRSHKRIM I REAGIMIT ZYRTAR PËR LARGIMIN E MJEKËVE

LargimiimjekëvengaShqipëriaështënjëpikëerëndësishmeefenomenit“braindrain8”apoethënënëshqip“largimiitrurit”.Përkëtëarsyeqeveritëshqiptarenjërapastjetrëskanëvepruarnëmënyratëndryshmepërtëzgjidhurmungesatqëekzistojnënësistemintonë.

Gjatëviteve2006-2011,nënprograminpër“rikthiminetrurit”ukthyennëShqipëri62personamegradëshkencore,megjithatëdisaprejtyreularguansërish9.

Në vitet e fundit, mungesat e mjekëve në rrethe dhe zona të largëta e kanë detyruar Ministrinë eShëndetësisëdheÇështjeveSocialetëofrojëbonusepërmjekëttëcilëtpranojnëtëpunojnënëqytetetkukanevojëpërspecialistë,bonuseqëshkojnëderinë250,000lekëmbipagën.Nëjanartëkëtijviti,10 Ministriaubëri thirrjemjekëveqë ishin tëgatshëmtëpunoninnëspitalet rajonaleapobashkiake, tëaplikoninpërtëofruarshërbimmjekësorpërnjëperiudhënga6muajderinë1vit,metëdrejtërinovimi,mekushtedheaktivitettëpërcaktuar.

MungesëssëmjekëvenëShqipëriiështëbashkangjituredhelargimiityrengavendi,sidomospërfaktinqënëvitetefunditështërriturnumriimjekëveqëvendosintëlargohenetëshkojnënështetetëtjera.3. FatmirBrahimaj,PresidentiiUrdhrittëMjekut,GazetaShëndeti,2mars,2017.4. MarselaCeno,themelueseeShoqatëssëMjekëveShqiptarënëGjermani,GazetaShëndeti,15shtator2018.5. Strategjiakombëtareeshëndetësisë2016-2020,fq.116. DeSotoH.,GordonP.,GëdeshiI.,SinoimeriZ.(2002)PovertyinAlbania.AqualitativeAssessment.fq.477. WhydoAlbaniaDoctorsEmigrate,EuropeanJournalofInterdisciplinaryStudies,Jan-Apr2017,Vol7,Nr.28. Emigrimiinjerëzvetepërtëkualifikuarnganjështeticaktuar.9. GëdeshiI.,KingR.(2018)Researchstudyintobraingain:ReversingBrainDrainwiththeAlbanianScientificDiaspora,fq.5210. Njoftim26janar2018,MSHMS,thirrjepublikepërmjekët:Aplikonipërbonusin2.5milionlekë


14

Mjekëveuduhettëmësojnëgjuhëndhemëpastëplotësojnëdokumentacioninpërtëbërëtëmundurpunësiminnë shtete të tjera, kunjëpjesë ekonsiderueshme synojnëGjermaninë, si alternativamëeshpejtëpërshkaktëlehtësisësëprocedurave.

Përkëtëçështje,ngaanaeMinistrisësëShëndetësisëdhetëÇështjeveSocialenëkëtëvitjanëhapurkonkursetpërspecialistë, tëcilëtshpresojnë tëmbulojnënëviteteardhshmevendete lënaboshngamjekëtqëpolargohen11.Gjithsesi,nukkaasnjëgaranciqëkëtaspecialistë,tëdalëngabankateshkollës,dotëqëndrojnënëShqipëridhenukdotëbëjnëtënjëjtëngjësikolegëtetyre,qëtashmëkanëzgjedhurlargimin.

NjëçështjetjetërdelikateemjekëvenëShqipëri,engriturngaUrdhriiMjekut,janëprocesetgjyqësoretëmjekëve.PresidentiFatmirBrahimajdeklaroivitinekaluarse“numriimjekëvetëdënuarmeburgnëdyvitetefunditnëShqipëriështë20,ndërkohëqëAmerika,me70-fishinenumrittëmjekëve,kavetëmtretëdënuar”12.Situataeprocesevegjyqësorendajmjekëvekavazhduaredhegjatëvitit2018.Njëimazhnegativimjekëvekaulurbesueshmërinëepacientëvedhendërkohëkarriturshumëpresionineushtruarmbibluzatebardhadhepasigurinëetyrenëvendinepunës.

Përkëtëçështje,ivetmireagimideritanishëmiMinistrisësëShëndetësisëështëpërzgjedhjaçdomuajenjëmjekuqëvlerësohetpërpunënetij/sajsiMjeku/jaeMuajit,porasgjëmëshumë.

1.4 LARGIMI I MJEKËVE, SITUATA NË BOTË

Migrimiimjekëvedhepunonjësvetëtjerëtëshëndetësisë,nërangndërkombëtar,nukështënjëfenomeniri,megjithatë,katërhequrmëshumëvëmendjevitetefundit,përshkaktëshqetësimevesemundtëpërkeqësojësituatënemungesëssëpersonelittëkualifikuarshëndetësornështetetëcaktuara,sidomosnëdisavendenëzhvillimqëpovuajnëaktualishtngamungesakritiketëforcëspunëtore.PrandajështëzhvilluarKodiGlobal iPraktikësnëRekrutiminNdërkombëtar tëPersonelitShëndetësor, i adoptuarngaAsamblejaBotëroreeShëndetësisënëmajtëvitit2010.Aisiguronnjëinstrumentpërshtetetqëtëpromovojnënjërekrutimmëetiktëpersonelitshëndetësor,dukeinxiturshtetettëarrijnët’iplotësojnëvetënevojatpërforcëpunëtore,ndërkohëqënjohintëdrejtënbaziketëçdopersonipërtëmigruar13.

Sa i përket raportit tëmjekëve të trajnuar jashtë vendit të tyre, ka diferenca tëmëdhames shtetevepërfaqësuesenëOECD.Në2013,shpërndarjaemjekëvetëtrajnuarjashtëvenditfillontengamëpakse 3%nëTurqi, Poloni, Estoni,Holandë dheRepublikënÇeke, nëmë shumë se 40%në Izrael dheZelandëneRe.PërqindjashumëelartëemjekëvetëtrajnuarjashtënëIzraelreflektonjovetëmrëndësinëeimigrimitnëkëtështet,porgjithashtunumrinemadhtëlicencaveqëjanëlëshuarpërpersonatëlindurnëIzraeldhetëtrajnuarjashtëvendit.

Qëngaviti2000,numridhelëvizshmëriaemjekëvetëtrajnuarjashtëvenditjanështuarnëshumështete,dukeçuarnënjërritjetëpërgjithshmenënumrindhedensitetinemjekëve.Suediakapasurnjërritje

11. DeklaratëeMSHMS-së,21prill201712. DeklaratëeUrdhrittëMjekut,gazeta“ShëndetiOnline”,11janar201713. OECD(2015),“Internationalmigrationofdoctors”,inHealthataGlance2015:OECDIndicators,OECDPublishing,Paris.


15

tëmadhetënumrittëmjekëvetëardhurngajashtë,kupjesamëemadheekëtyremjekëvetëtrajnuarjashtëvijnëngaGjermania,PoloniadheIraku.NumridhelëvizshmëriaemjekëvetëtrajnuarjashtëështërriturgjithashtuedhenëFrancëdheGjermani,edhepsemenjëritëmmëtëulët.NëFrancë,kjorritjekandodhurpjesërishtpërfaktinqëkyshtetnjehkualifikimetemjekëvetëtrajnuarjashtë,tëcilëtishinaktualishtdukepunuarnëkëtështet,sidhengaardhjaemjekëvengavendeterejaanëtaretëBE-së,veçanërishtngaRumania.

Nëvleraabsolute,SHBAkaderi taninumrinmëtë lartë tëmjekëvetë trajnuar jashtëvendit,memëshumëse200000mjekëtëtrajnuarjashtënëvitin2013.PasSHBA-sëështëAnglia,memëshumëse48000mjekëtëtrajnuarjashtënëvitin2014.

Gati50%emjekëvetëtrajnuarjashtënëSHBAvijnëngashtetetaziatike,kumjekëteardhurngaIndiapërfaqësojnënumrinmëtëlartëderitani,ndjekurngaFilipinetdhePakistani.

ShumëmjekëtëtrajnuarjashtënëAngligjithashtuvijnëngashtetaziatike,kukryesonIndia,poredhengashtetetëtjeraevropiane.

1.5 PËRMBLEDHJE

Migrimi,pothuajsepërtëgjithavendetnëzhvillimështënjëshqetësimshumëirëndësishëm,jovetëmekonomik, por edhepolitik, pasi i referohet veçanërishtmigracionit njerëzor nga vendet në zhvillimdrejt vendevemë të zhvilluara.Nga praktikat dhe problematikat e vendeve të ndryshme, arrijmë nëkonkluzionin se arsyetpara emigrimit të fuqisëpunëtore janë tëndryshmenganjëri vendnëvendintjetër,medisadallimetëvogla.Por,ajoçfarëduhettheksuarështëse,faktoriekonomik,profesional,politikdhepersonaljanëpothuajsetënjëjtëpërtëgjithavendetqëkanëkaluarapopokalojnëfenomeninelargimittëtrurit.


16


17

KAPITULLI 2

METODOLOGJIA


18

2.1 OBJEKTIVAT E STUDIMIT

KystudimkasiqëllimqëtëofrojënjëanalizëtëshkaqeveqëiçojnëmjekëtqëtëlargohenngaShqipëriadhet’idrejtohenvendevetëtjera.KjoanalizëmundtëshërbejënëtëardhmensibazëpërveprimetqëMinistriaeShëndetësisëdheÇështjeveSocialedotëndërmarrëpërtandaluarkëtëfenomen.

2.2 VENDNDODHJA/MBULIMI

Studimiukryenëtë12qarqetevendit

• Berat• Durrës• Dibër• Elbasan• Fier• Gjirokastër• Korçë• Kukës• Lezhë• Shkodër• Tiranë• Vlorë

2.3 GRUPET NË FOKUS TË STUDIMIT

• Mjekëteqendraveshëndetësore• Mjekëteqendraveshëndetësoretëspecialiteteve• Mjekëtespitaleverajonale• Mjekëtespitalevebashkiake• Mjekëtespitaleveuniversitare• Mjekëteklinikaveprivate• Mjekëtespitaleveprivate


19

2.4 METODOLOGJIA

Kystudimuhartuadheuzbatuabazuarnënjëpërqasjemetodologjiketëkombinuar

• Rishikimdokumentacionesheraportesh(deskresearch)

• Studimsasior

Metodologjiaepërdorurnajepmundësinëtëkeminjëkuptueshmërimëtëthellëtëgjendjesaktuale,nëaspektinearsyetimeve,perceptimeve,qëndrimevedhesjelljevetëmjekëve,siaktorëkryesorëdhe,nëtënjëjtënkohë,sasinë/voluminekëtyrerezultateve.

Perspektivagjinoreështëruajturdhetrajtuarplotësisht,sikurseedhetëgjithaformatediversitetit.

2.5 RISHIKIM DOKUMENTESH E RAPORTESH

Kjo fazë e studimit u përqendrua në shqyrtimin e dokumenteve dhe strategjive zyrtare, raporteveekzistuese,studimevedhetëdhënavembifenomeninelargimittëmjekëve,sidhepërgjigjeszyrtarendajkëtijfenomeninëShqipëridhenëbotë.

2.6 STUDIMI SASIOR

Fazasasioreurealizuanëformëneintervistaveballëpërballë(F2F)nëvendinepunëssëmjekëve,sidhepërmesintervistimitonline.Intervistatuadministruandukepërdorurnjëpyetësortëstrukturuar.Mbledhja e të dhënave u realizua në periudhën prill - korrik 2018. Profili i të anketuarve gjatëkësajfazeishte:mjekëqëpunojnënëtëgjithëShqipërinënëinstitucioneshëndetësorepublikedhejopublike.


20

Tabela 1: madhësia e kampioniT dhe shpërndarja

Total 1000Qarku Berat 35

Dibër 16Durrës 70Elbasan 65Fier 65Gjirokastër 45Korçë 67Kukës 15Lezhë 25Shkodër 56Tiranë 507Vlorë 34

Mosha <30vjeç 26331-40vjeç 28441-50vjeç 257>51vjeç 196

Gjinia Femër 642Mashkull 358

2.7 INSTRUMENTET SASIORE

Pyetësoriuhartuaduke synuarmbledhjene informacionevembiperceptimet,qëndrimet, sjelljetdhepërvojatemjekëvepërpunënetyre.

Pyetësoripërmban:

1.Pyetjefiltruesepërmoshën,gjininë,vendinepunësimit;

2.Opinionmbisituatënaktuale(problemetkryesorenësisteminshëndetësor,nëvendinetyretëpunës,dhepritshmëritëpërtëardhmen);

3.Qëndrimetmbifenomeninelargimittëmjekëve;

4.Opinionetëpërgjithshmedheniveliikënaqësisëmepunënetyredhetëdrejtuesve;

5.Demografike(arsimi,statusicivil);

Parafinalizimittëinstrumentitdhenisjessëpunësnëterren,uzhvilluanjëfazëpilotimi,përtëtestuarfunksionimindheshkallënekuptueshmërisësëpyetësorit.


21

2.8 DETAJET TEKNIKE TË STUDIMIT SASIOR

“TogetherforLife”përzgjodhidhetrajnoimekujdesnjëekipprejdhjetëanketuesish,mepërvojënëadministrimin e studimeve sasiore, për të kryer intervistat, dymbikëqyrës terreni,mepërvojë për tëdrejtuardhemonitoruar anketuesit, dhemenaxherin e terrenit, që siguron se tëgjithaudhëzimetdheshpërndarjetzbatohensiçduhet.Kyekipumbështetdrejtpërdrejtngaudhëheqësidheasistentiiprojektit.

Igjithëekipiutrajnuaposaçërishtpërprocedurëndhepyetësorinekëtijstudimi.Ditaeparëetrajnimituorganizuaparafazëssëpilotimit,ndërsaditaedytëetrajnimitpasfazëssëpilotimit/parapunësnëterren.Trajnimipërfshiuqëllimindhetematekëtijstudimi,përkufizimetkryesore,kampionindheprocedurat,sidheaspektetetikepërintervistiminemjekëve.

Kohëzgjatjamesatareenjëintervisteishte15minuta.

Tëgjithëtëanketuarveiubëeditursepërgjigjetetyredotëmbeteshinplotësishtanonimedhetëfshehta,dukeupërpunuarstatistikisht.

Paskontrollitfiziktëpyetësorëve,hedhjaetëdhënaveurealizuangaoperatorëmepërvojëdukepërdorurnjëprogramtëveçantë(SPSS).

2.9 KUFIZIMET E STUDIMIT

Në përgatitjen e këtij raporti, autorët janë të ndërgjegjshëm se ka kufizime, që lidhen kryesishtmerezistencënemjekëve,nëpothuajsetëgjithaqarqetevendit,përtëdhënëpërgjigjetësakta.

Pavarësishtsepyetësorinukmblidhtetëdhënapersonale,njëpjesëemirëemjekëvenukkanëpranuartëjapindetajetëtipit:vendiipunës,qarkukupunon;tëdhënatëcilatsipastyremundt’iidentifikoninata.Gjithashtu,nëpyetjetëcaktuara,tëcilatbëjnëvlerësimetëpunëssëdrejtuesve,kapasurnjërezistencëngamjekëtpërtëdhënëmendim.Njëgjëetillëdotëvihetreedhenërezultate,kujanëpërfshirëedhepërqindjaemos-përgjigjevengaanaemjekëve.

Drojapërtëfolurhapurlidhurmeatëçkamjekëtekonsiderojnësiproblematike,mundtëcilësohetsikufizimikryesorikëtijstudimi.

TogetherforLifeshpresonqënëstudimetëardhshmemjekëttëjenëmëtëhapurpërtëfolurlidhurmekënaqësitëapopakënaqësitëetyrenëvendinepunës.


22


23

KAPITULLI 3

GJETJET NGA FAZA SASIORE


24

Gjetjet nga faza sasiore e studimit

Kykapitullparaqetanalizënetëdhënavesasioredhecilësoretëmbledhurangatëgjithagrupetepërfshiranëstudim.Shoqata“TogetherforLife”karealizuaranketiminme1000mjekënëtëdymbëdhjetëqarqeteShqipërisë.SipasUrdhrittëMjekëve,nëtëgjithëShqipërinëka5827mjekë,prejtëcilëve3347punojnënëqarkuneTiranës(57%).

3.1 SHPËRNDARJA E MJEKËVE SIPAS VENDIT TË PUNËS

Përtëmarrëtëdhënasamëtësakta,gjysmaepyetësorëvejanërealizuarnëqarkuneTiranës,ndërsapjesatjetërështëndarënëpërputhjemenumrinemjekëvenëqarqe,dukeudhënëpërparësiqarqevememëshumëmjekë.

Tabela 2. shpërndarja e mjekëve sipas vendiT Të punës

VendiiPunës Frekuenca Përqindja

Berat 35 3.5%Dibër 16 1.6%Durrës 70 7.0%Elbasan 65 6.5%Fier 65 6.5%Gjirokastër 45 4.5%Korçë 67 6.7%Kukës 15 1.5%Lezhë 25 2.5%Shkodër 56 5.6%Tiranë 507 50.7%Vlorë 34 3.4%


25

23

3.2 GRUPMOSHA E MJEKËVE TË ANKETUAR Menjëmostrimtërastësishëm, janëintervistuarsubjektetqëushtrojnëfunksioninemjekutnëqendratshëndetësore,spitaletpublikedheprivatenëzonatëndryshmetëShqipërisë.Grupmoshamëereemjekëvevarionprejmëpakse30vjeç(n=263),qëpërbën26%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëve,grupmosha31– 40vjeç(n=284), qëpërbën28%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëveqëjanëintervistuar,grupmoshaprej41- 50vjeç(n=257)përbën26%tësubjektevetëintervistuardhegrupmoshambi51vjeç(n=196)përbën20%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëve, tëintervistuarnëqendratshëndetësore,nëspitaletpublikedhenëspitalet,klinikatjopublike(Tabela 2).

TABELA3. SHPËRNDARJAESUBJEKTEVESIPASGRUPMOSHAVE

GrupMosha Frekuenca Përqindja

Mëpakse30vjeç 263 26% 31– 40 286 29% 41- 50 257 26%

Berat 4%

Dibër 2%

Durrës 7%

Elbasan 6%

Fier 6%

Gjirokastër 5%

Korçë 7%

Kukës 2% Lezhë

3%

Shkodër 6%

Tiranë 51%

Vlorë 3%

Grafiku 1: Shpërndarja e mjekëve sipas vendit të punës

3.2 GRUPMOSHA E MJEKËVE TË ANKETUAR

Menjëmostrimtërastësishëm,janëintervistuarsubjektetqëushtrojnëfunksioninemjekutnëqendratshëndetësore, spitalet publike dhe private në zona të ndryshme të Shqipërisë.Grupmoshamë e re emjekëvevarionprejmëpakse30vjeç(n=263),qëpërbën26%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëve,grupmosha31–40vjeç(n=284),qëpërbën28%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëveqëjanëintervistuar,grupmoshaprej41-50vjeç(n=257)përbën26%tësubjektevetëintervistuardhegrupmoshambi51vjeç(n=196)përbën20%tënumrittëpërgjithshëmtëmjekëve,tëintervistuarnëqendratshëndetësore,nëspitaletpublikedhenëspitalet,klinikatjopublike(Tabela 3).

Tabela 3. shpërndarja e subjekTeve sipas grupmoshave

GrupMosha Frekuenca PërqindjaMëpakse30vjeç 263 26%

31–40 286 29%41-50 257 26%

> 51 194 19%


26

24

> 51 194 19%

3.3 GJINIA E MJEKËVE TË INTERVISTUAR Gjatëgjithëintervistimitumunduatëruheshinbalancatgjinore.Sipaspërkatësisëgjinore,subjektetëgjinisëfemëroreishin642ose64%, kursesubjektetëgjinisëmashkulloreishin358ose36%.

3.4 STATUSI MARTESOR I MJEKËVE TË ANKETUAR Tëpyeturlidhurmestatusinmartesor, rezultonse ngamjekëteanketuar (n=340)subjekteose34% ishin të pamartuar,tëmartuarishin(n=600)ose60%,tëdivorcuarishin(n=44)subjekteose4%etëintervistuarve,mestatusi/eveishin(n=16)ose2%esubjekteve(Grafik 3).

36%

64%

Grafiku 2: Gjinia e mjekëve

Burra

Gra

3.3 GJINIA E MJEKËVE TË INTERVISTUAR

Gjatëgjithëintervistimitumunduatëruheshinbalancatgjinore.Sipaspërkatësisëgjinore,subjektetëgjinisëfemëroreishin642ose64%,kursesubjektetëgjinisëmashkulloreishin358ose36%.

3.4 STATUSI MARTESOR I MJEKËVE TË ANKETUAR

Tëpyeturlidhurmestatusinmartesor,rezultonsengamjekëteanketuar(n=340)subjekteose34%ishintëpamartuar,tëmartuarishin(n=600)ose60%,tëdivorcuarishin(n=44)subjekteose4%etëintervistuarve,mestatusi/eveishin(n=16)ose2%esubjekteve(Grafik 3).

25

3.5 PËRVOJA PROFESIONALE E MJEKËVE TË ANKETUAR Mjekëtupyetënedhelidhurmevitetepunës.Rezultoise25%etyrekanë1-3vjetpërvojëprofesionale,14%etëintervistuarvekanë4(katër)derinë7(shtatë)vitepërvojëprofesionale,15%emjekëve kanënga8(tetë)derinë10(dhjetë)viteeksperiencë,kurse46%emjekëvetëanketuarkanëmëshumëse10vitepërvojënëofrimineshërbimeveshëndetësorenëqendratshëndetësore,spitaletrajonale,spitaletbashkiakeapospitaletuniversitaretëvendit.(Tabela 4).

34%

60%

4% 2%

I/e pamartuar I/e martuar I/e divorcuar I/e ve

Grafiku 3: Shpërndarja sipas statusit martesor

25%

14% 15%

46%

1-3 vite 4-7 vite 8-10 vite Më shumë se 10 vjet

Grafiku 4: Shpërndarja sipas përvojës profesionale


27

25

3.5 PËRVOJA PROFESIONALE E MJEKËVE TË ANKETUAR Mjekëtupyetënedhelidhurmevitetepunës.Rezultoise25%etyrekanë1-3vjetpërvojëprofesionale,14%etëintervistuarvekanë4(katër)derinë7(shtatë)vitepërvojëprofesionale,15%emjekëve kanënga8(tetë)derinë10(dhjetë)viteeksperiencë,kurse46%emjekëvetëanketuarkanëmëshumëse10vitepërvojënëofrimineshërbimeveshëndetësorenëqendratshëndetësore,spitaletrajonale,spitaletbashkiakeapospitaletuniversitaretëvendit.(Tabela 4).

34%

60%

4% 2%

I/e pamartuar I/e martuar I/e divorcuar I/e ve

Grafiku 3: Shpërndarja sipas statusit martesor

25%

14% 15%

46%

1-3 vite 4-7 vite 8-10 vite Më shumë se 10 vjet

Grafiku 4: Shpërndarja sipas përvojës profesionale

3.5 PËRVOJA PROFESIONALE E MJEKËVE TË ANKETUAR

Mjekëtupyetënedhelidhurmevitetepunës.Rezultoise25%etyrekanë1-3vjetpërvojëprofesionale,14%etëintervistuarvekanë4(katër)derinë7(shtatë)vitepërvojëprofesionale,15%emjekëvekanënga8(tetë)derinë10(dhjetë)viteeksperiencë,kurse46%emjekëvetëanketuarkanëmëshumëse10vitepërvojënëofrimine shërbimeveshëndetësorenëqendrat shëndetësore, spitalet rajonale, spitaletbashkiakeapospitaletuniversitaretëvendit.(Grafiku 4).

3.6 EDUKIMI PROFESIONAL I MJEKËVE TË ANKETUAR

Mjekëtupyetënlidhurmeedukiminetyreprofesional.Tëdhënattregojnëse536emjekëvejanëmjekëtëpërgjithshëm,350janëmjekëspecialistëdhe82janëmjekëmegradëshkencore(Dr.shk.dhePhD).Ndërkohë,32mjekënukkanëpranuartëjapinnivelinetyrearsimor.(Tabela 4).

Tabela 4: shpërndarja e subjekTeve sipas edukimiT profesional

Edukimi Frekuenca Përqindja

Mjekipërgjithshëm 536 54%

Mjekspecialist 350 35%

Mjekmegradëshkencore(DrSC,PhD) 82 8%

Nukduatëpërgjigjem 32 3%


28

3.7. SHPËRNDARJA SIPAS INSTITUCIONIT SHËNDETËSOR KU PUNOJNË MJEKËT

Shpërndarjaesubjektevesipasinstitucionitshëndetësorkupunojnërezultonse(n=482)ose48.2%janë tëpunësuarnëQendërShëndetësore, (n=38)ose3.8%esubjektevepunojnënëQendrëneSpecialiteteve, (n = 34) ose 3.4% e subjekteve punojnë në Spital Bashkiak, (n = 220) ose 22%punojnënëSpitalRajonal,(n=100)ose10%etyrepunojnënëSpitalUniversitar;(n=72)ose7.2%punojnënëklinikëprivatedhe(n=28)ose2.8%esubjektevepunojnënëSpitalPrivat,ndërkohëqë26apo2.6%nukkanëpranuartëpërgjigjenpërvendinepunësimit.

27

48%

4% 3%

22%

10%

7% 3% 3%

Grafiku 5: Shpërndarja sipas institucionit të punës

Qendër Shëndetësore

Qendër ShëndetësoreSpecialitetesh

Spital Bashkiak

Spital Rajonal

Spital Universitar

Klinikë Private

Spital Privat

Nuk dua të përgjigjem


29

28

3.8 GATISHMËRIA PËR TË JETUAR NË NJË VEND TJETËR Pyetjamëerëndësishme përmjekët,ebërëqë nëkryetëpyetësorit, ishte"Ajenitëgatshëmpërtëprovuartëjetoninënjëvendtjetër?"Rezultonse24%emjekëvejanëgatitëlargohenmenjëherëngaShqipëria,54%emjekëvedotëlargoheshinpot'uofrohejmundësia,ndërkohëqë19%emjekëveshprehensenukduantë largohen.Vetëm3%emjekëvenukkanëpranuartëjapinpërgjigjepërkëtëpyetje(shihgrafikunmëposhtë).

3.8.1 GATISHMËRIA PËR T'U LARGUAR SIPAS GJINISË Eparënënivelgjinor, rezultonse25%eburravedhe27%egravejanëgatitëlargohenmenjëherë,ndërsa49%eburravedhe57%egravedotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësia.Këtoshifratregojnëpërnjëprirjemëtëmadhetëgjinisëfemërorepërt'ularguarngavendi.

Njëgjëetillëshihetedhenëpërgjigjennegative.26%eburravethonësenukduan tëlargohenngaShqipëria, përkundrejt16%tëgravetëcilatshprehensenukduantëlargohennënjëvendtjetër(shihgrafikunmëposhtë).

24%

54%

19%

3%

Menjëherë Po, nëse më ofrohetmundësia

Jo Nuk dua të përgjigjem

Grafiku 6: Gatishmëria për të jetuar në vend tjetër

3.8 GATISHMËRIA PËR TË JETUAR NË NJË VEND TJETËR

Pyetjamëerëndësishmepërmjekët,ebërëqënëkryetëpyetësorit,ishte“Ajenitëgatshëmpërtëprovuartëjetoninënjëvendtjetër?”Rezultonse24%emjekëvejanëgatitëlargohenmenjëherëngaShqipëria,54%emjekëvedotëlargoheshinpot’uofrohejmundësia,ndërkohëqë19%emjekëveshprehensenukduantëlargohen.Vetëm3%emjekëvenukkanëpranuartëjapinpërgjigjepërkëtëpyetje(shihgrafikunmëposhtë).

3.8.1 GATISHMËRIA PËR T’U LARGUAR SIPAS GJINISË

Eparënënivelgjinor,rezultonse25%eburravedhe27%egravejanëgatitëlargohenmenjëherë,ndërsa49%eburravedhe57%egravedotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësia.Këtoshifratregojnëpërnjëprirjemëtëmadhetëgjinisëfemërorepërt’ularguarngavendi.

Njëgjëe tillë shihet edhenëpërgjigjennegative.26%eburrave thonë senukduan të largohenngaShqipëria,përkundrejt16%tëgravetëcilatshprehensenukduantëlargohennënjëvendtjetër(shihgrafikunmëposhtë).


30

3.8.2 GATISHMËRIA PËR T’U LARGUAR SIPAS VENDIT TË PUNËS

Ndërkohë, nëse shohim vendin e punës, rezulton se ngamjekët e anketuar që punojnë në qendrashëndetësore,16%dotëlargoheshinmenjëherë,63%dotëlargoheshinpot’ujepejmundësiadhe21%shprehensenukdotëlargoheshinngaShqipëria.

Ndërmjekëtqëpunojnënëqendratshëndetësoretëspecialiteteve,35%dotëlargoheshinmenjëherë,50%dotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësiadhe15%nukdotëlargoheshin.

Ndërmjekët që punojnë në spitalet bashkiake, vetëm 6% do të largoheshinmenjëherë, 60% dotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësiadhe34%nukduantëlargohen.Ndërmjekëtqëpunojnënëspitaletrajonale,21%dotëlargoheshinmenjëherë,55%dotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësiadhe25%nukduantëlargohen.Ndryshon situata me mjekët qëpunojnë në spitalet universitare. 54% e tyre janë gati të largohenmenjëherëngaShqipëria.35%etyredotëlargoheshinpot’ujepejmundësiadhevetëm12%thonëqënukduantëlargohen.Ndërkohë,nëinstitucionetshëndetësoreprivatesituatarezultonpakashumëenjëjtë.17%emjekëveqëpunojnënëklinikaprivatedotëlargoheshinmenjëherë,54%etyredotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësia,ndërsa29%nukduantëlargohen.Ndërmjekëtqëpunojnënëspitaleprivatedëshirapër t’u larguarështëakomamëemadhe.Asnjëprej tyrenukkashprehurdëshirënpër tëqëndruarnëShqipëri, ndërkohë që 38%deklarojnë se do të largoheshinmenjëherë dhe 62% thonë se do tëlargoheshinpot’ujepejmundësia.Tëvendosuranëgrafik(shihgrafikun8)duketmëqartëdëshirapërt’ularguarosejosipasvendittëpunës. 29

3.8.2 GATISHMËRIA PËR T'U LARGUAR SIPAS VENDIT TË PUNËS Ndërkohë,nëseshohimvendinepunës, rezultonsengamjekëteanketuarqëpunojnënëqendrashëndetësore, 16%dotëlargoheshinmenjëherë,63%dotëlargoheshinpot'ujepejmundësiadhe21%shprehensenukdotëlargoheshinngaShqipëria.

Ndërmjekëtqëpunojnënëqendratshëndetësoretëspecialiteteve, 35%dotëlargoheshinmenjëherë,50%dotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësiadhe15%nukdotëlargoheshin.

Ndërmjekëtqëpunojnënëspitaletbashkiake,vetëm6%dotëlargoheshinmenjëherë,60%dotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësiadhe34%nukduantëlargohen.

Ndërmjekëtqëpunojnënëspitaletrajonale, 21%dotëlargoheshinmenjëherë,55%dotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësiadhe25%nukduantëlargohen.

Ndryshonsituatamemjekëtqëpunojnënëspitaletuniversitare.54%etyrejanëgatitëlargohenmenjëherëngaShqipëria.35%etyredotëlargoheshinpot'ujepejmundësiadhevetëm12%thonëqënukduantëlargohen.

Ndërkohë,nëinstitucionetshëndetësoreprivatesituatarezultonpakashumëenjëjtë.17%emjekëveqëpunojnënëklinikaprivatedotëlargoheshinmenjëherë,54%etyredotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësia,ndërsa29%nukduantëlargohen.Ndërmjekëtqëpunojnënëspitaleprivatedëshirapërt'ularguarështëakomamëemadhe.AsnjëprejtyrenukkashprehurdëshirënpërtëqëndruarnëShqipëri,ndërkohëqë38%deklarojnësedotëlargoheshinmenjëherëdhe62%thonësedotëlargoheshinpot'ujepejmundësia.

25%

49%

26% 27%

57%

16%

Menjëherë Po, nëse më jepet mundësia Jo

Grafiku 7: Gatishmëria për të jetuar në vend tjetër, sipas gjinisë

Burra Gra


31

30

Tëvendosuranëgrafik(shihgrafikunmëposhtë)duketmëqartëdëshirapërt'ularguarosejosipasvendittëpunës.

16%

35%

6%

21%

54%

17%

38%

63%

50%

60%

55%

35%

54%

62%

21%

15%

33%

25%

12%

29%

0%

QSH

QSHS

SB

SR

SU

KP

SP

Grafiku 8: Gatishmëria për t'u larguar, sipas vendit të punës

Jo Po, nëse më jepet mundësia Menjëherë


32

3.8.3 GATISHMËRIA PËR T’U LARGUAR SIPAS EDUKIMIT TË MJEKËVE

Njëçështjetjetërerëndësishmepërt’uparëështëlargimiimjekëvesipasedukimit.Kështu,rezultonsengamjekëtmegradëshkencore(DrSC,PhD),32%dotëlargoheshinmenjëherë,51%dotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësiadhevetëm17%nukdotëlargoheshin.Ndërkohë,ngamjekëtspecialistë,rezultonse21%etyredotë largoheshinngaShqipëriamenjëherë,51%dotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësia,ndërsa28%nukduantëlargohen.Ndër mjekët e përgjithshëm, 32% shprehin dëshirën për t’u larguar menjëherë nga Shqipëria, 57%shprehensedotëlargoheshinnësedot’ujepejmundësiadhevetëm11%thonësenukduantëlargohen.Grafikisht,këtoshifraparaqitensimëposhtë:

Vihetresemjekëtepërgjithshëmdheatamegradëshkencorekanëprirjemëtëmadhepërt’ularguar,ndërkohëqëmjekëtspecialistëkanënjëprirjemëtëmadhepërtëqëndruarnëkrahasimmetëtjerëtme28%qënukduantëlargohen.Gjithsesi,edhenëkëtërast,51%etyreshprehentëgatshëmtëlargohennëseujepetmundësia.

3.8.4 GATISHMËRIA PËR T’U LARGUAR SIPAS QARQEVE

Nërangqarku,rezultonsemjekëtqëpreferojnëmëshumëtëlargohenjanëmjekëteqarkuttëDurrësit,LezhësdheDibrës, të cilët ekanëpërkatësisht3%,0%dhe5%qëndriminnëShqipëri.Ndërkohë,preferencëmë pak për t’u larguar kanëmjekët e qarkut tëKukësit, asnjë prej të cilëve nuk do tëlargohejmenjëherëngaShqipëria,ndërkohëqë80%etyredotëlargoheshinpot’ujepejmundësia.Ngaanatjetër,qarkuiShkodrës,veçonngaqarqetetjera,kanjëpërgjigjeprej50%tëmjekëvetëcilëtshprehensenukduantëlargohenngaShqipëria. 31

3.8.3 GATISHMËRIA PËR T'U LARGUAR SIPAS EDUKIMIT TË MJEKËVE Njëçështjetjetërerëndësishmepërt'uparëështëlargimiimjekëvesipasedukimit.Kështu,rezultonsengamjekëtmegradëshkencore(DrSC,PhD), 32%dotëlargoheshinmenjëherë,51%dotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësiadhevetëm17%nukdotëlargoheshin.

Ndërkohë,ngamjekëtspecialistë, rezultonse21%etyredotëlargoheshinngaShqipëriamenjëherë,51%dotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësia,ndërsa28%nukduantëlargohen.

Ndërmjekëtepërgjithshëm, 32%shprehindëshirënpërt'ularguarmenjëherëngaShqipëria,57%shprehensedotëlargoheshinnësedot'ujepejmundësiadhevetëm11%thonësenukduantëlargohen.

Grafikisht,këtoshifraparaqitensimëposhtë:

Vihetresemjekëtepërgjithshëm dheatamegradë shkencore kanëprirje mëtëmadhepërt’u larguar,ndërkohëqëmjekëtspecialistëkanënjëprirjemëtëmadhepërtëqëndruarnëkrahasimmetëtjerët me28%që nukduantë largohen.Gjithsesi,edhenëkëtërast,51%etyreshprehentëgatshëmtëlargohennëseujepetmundësia.

3.8.4 GATISHMËRIA PËR T'U LARGUAR SIPAS QARQEVE Nërangqarku, rezultonsemjekëtqëpreferojnëmëshumëtëlargohenjanëmjekëteqarkuttëDurrësit,LezhësdheDibrës,tëcilëtekanëpërkatësisht3%,0%dhe5%qëndriminnëShqipëri.Ndërkohë, preferencëmëpakpërt'ularguarkanëmjekëteqarkuttëKukësit,asnjëprejtëcilëvenukdotëlargohejmenjëherëngaShqipëria,ndërkohëqë80%etyredotëlargoheshinpot'u

32%

21%

32%

57%

51% 51%

11%

28%

17%

Mjek i përgjithshëm Mjek specialist Mjek me gradë shkencore

Grafiku 9: Largimi nga Shqipëria, sipas edukimit

Menjëherë Po, nëse më jepet mundësia Jo

32

jepejmundësia.Ngaana tjetër, qarkuiShkodrës, veçon ngaqarqetetjera, kanjëpërgjigjeprej50%tëmjekëvetëcilëtshprehensenukduantëlargohenngaShqipëria.

20%

50%

40%

35%

20%

27%

6%

0%

50%

10%

34%

15%

50%

45%

57%

55%

68%

40%

64%

80%

50%

40%

52%

53%

30%

5%

3%

10%

12%

33%

30%

20%

0%

50%

14%

32%

Berat

Dibër

Durrës

Elbasan

Fier

Gjirokastër

Korçë

Kukës

Lezhë

Shkodër

Tiranë

Vlorë

Grafiku 10: Largimi i mjekëve, sipas qarqeve

Jo Po, nëse më ofrohet mundësia Menjëherë


33

32

jepejmundësia.Ngaana tjetër, qarkuiShkodrës, veçon ngaqarqetetjera, kanjëpërgjigjeprej50%tëmjekëvetëcilëtshprehensenukduantëlargohenngaShqipëria.

20%

50%

40%

35%

20%

27%

6%

0%

50%

10%

34%

15%

50%

45%

57%

55%

68%

40%

64%

80%

50%

40%

52%

53%

30%

5%

3%

10%

12%

33%

30%

20%

0%

50%

14%

32%

Berat

Dibër

Durrës

Elbasan

Fier

Gjirokastër

Korçë

Kukës

Lezhë

Shkodër

Tiranë

Vlorë

Grafiku 10: Largimi i mjekëve, sipas qarqeve

Jo Po, nëse më ofrohet mundësia Menjëherë


34

3.9 VENDI QË DO TË ZGJIDHNIT PËR TË PUNUAR DHE JETUAR

Mjekëttëcilëtupërgjigjënme“Menjëherë”ose“Po,nësemëjepetmundësia”upyetënedhesenëcilinshtetdotëzgjidhnintëlargoheshin.Gjermaniambanvendineparënëpërgjigje,mëpasAnglia,VendetNordikedhemëtejshtetetetjera.

AjoçkabienësynëpërgjigjeështëqëGjermaniaështëzgjedhjaeparëpërtëgjithëataqëiupërgjigjën“Menjëherë”largimitngaShqipëria,duketreguarkështuselehtësiaeproceduravepërmjekëtndikonnëpërzgjedhjenekëtijshtetisialternativëemenjëhershme.

3.10 RËNDËSIA PËR T’U LARGUAR NGA VENDI

NgapërgjigjaepyetjesnëlidhjemesesairëndësishëmështëlargimiimjekëvengaShqipëria,rezultonsepër46%prejmjekëve,largimiështëshumëirëndësishëm,18%etyrejanëshprehurseështëpakirëndësishëmdhepër22%tëtëintervistuarverezultonseështëdisierëndësishmelargimingaShqipëria.Ndërkohë,14%emjekëvenukkanëdashurtëjapinpërgjigjepërkëtëpyetje.

33

3.9 VENDI QË DO TË ZGJIDHNIT PËR TË PUNUAR DHE JETUAR Mjekëttëcilëtupërgjigjënme"Menjëherë"ose"Po,nësemëjepetmundësia"upyetënedhesenëcilinshtetdotëzgjidhnintëlargoheshin.Gjermaniambanvendineparënëpërgjigje,mëpasAnglia,VendetNordikedhemëtejshtetetetjera. AjoçkabienësynëpërgjigjeështëqëGjermaniaështëzgjedhjaeparëpërtëgjithëataqëiupërgjigjën"Menjëherë"largimitngaShqipëria,duketreguarkështuselehtësiaeproceduravepërmjekëtndikonnëpërzgjedhjenekëtijshtetisialternativëemenjëhershme.

3.10 RËNDËSIA PËR T'U LARGUAR NGA VENDI NgapërgjigjaepyetjesnëlidhjemesesairëndësishëmështëlargimiimjekëvengaShqipëria,rezultonsepër 46%prejmjekëve,largimiështëshumëirëndësishëm,18%etyrejanëshprehurseështë pak irëndësishëmdhepër 22%të tëintervistuarverezultonseështëdisierëndësishmelargimingaShqipëria.Ndërkohë,14%emjekëvenukkanë dashurtë japinpërgjigjepërkëtë pyetje.

26%

20%

13%

26%

Gjermani Angli Vendet Nordike Tjetër

Cilin vend do të zgjidhnit për të punuar dhe jetuar nëse largoheni nga Shqipëria?

Grafiku 11:

Cilin vend do të zgjidhnit për të punuar dhe jetuar nëse largoheni nga Shqipëria


35

3.11 ROLI I MENAXHERIT TË SPITALIT NË PUNËN E MJEKËVE

Përtëkuptuarshkaqetqëiçojnëmjekëttëlargohenngavendi,janërealizuarnjëgruppyetjeshqëkanëlidhjemevendinetyretëpunësdheanënprofesionale.Kështu,mjekëtjanëpyeturlidhurmerolinemenaxherittëinstitucionitkupunojnënërritjenetyreprofesionale.Ngatëdhënat,rezultonsepyetjes“Sandikonroliimenaxherittëinstitucionitkupunoninërritjentuajprofesionale?”,35%emjekëveekanëcilësuartëmirë,23%ekanëcilësuardisi,16%kanëvlerësuarsemenaxherinukkaroldhe3%nukedi.Megjithatë,njëpjesëemirëemjekëve(22%)nukkanëpranuart’ipërgjigjenkësajpyetjeje.

34

3.11 ROLI I MENAXHERIT TË SPITALIT NË PUNËN E MJEKËVE Përtëkuptuarshkaqetqëiçojnëmjekëttëlargohenngavendi, janërealizuarnjëgruppyetjeshqëkanëlidhjemevendinetyretëpunësdheanënprofesionale.Kështu,mjekëtjanëpyeturlidhurmerolinemenaxherittëinstitucionitkupunojnënërritjenetyreprofesionale.Ngatëdhënat, rezultonsepyetjes"Sandikonroliimenaxherittëinstitucionitkupunoninërritjentuajprofesionale?", 35%emjekëveekanëcilësuartëmirë,23%ekanëcilësuardisi,16%kanëvlerësuarsemenaxherinukkaroldhe3%nukedi.Megjithatë,njëpjesëemirëemjekëve(22%)nukkanëpranuart'ipërgjigjenkësajpyetjeje.

46%

18%

22%

14%

Shumë Pak Disi Nuk dua të përgjigjem

Grafiku 11: Sa i rëndësishëm është largimi juaj nga Shqipëria?

Grafiku 12:


36

35

Gjithashtumjekëtjanëpyeturedhelidhurmerolinemenaxherittëinstitucionitnëkualifikiminestafit.Pyetjes"Ciliështëroliimenaxheritnëkualifikimine stafit?", 33%emjekëveijanëpërgjigjur"i rëndësishëm",24%mendojnë"disi",19%mendojnësenukkarol,14%thonëqënukedinë,ndërkohëqë10%emjekëvenukkanëpranuartëpërgjigjenpërkëtëpyetje.

35%

23%

16%

3%

22%

I mirë Disi Nuk ka rol Nuk e di Nuk dua tëpërgjigjem

Grafiku 12: Roli i menaxherit në rritjen tuaj profesionale

33%

24%

19%

14%

10%

I rëndësishëm Disi Nuk ka rol Nuk e di Nuk dua tëpërgjigjem

Grafiku 13: Roli i menaxherit në kualifikimin e stafit

Gjithashtu mjekët janë pyetur edhe lidhur me rolin e menaxherit të institucionit në kualifikimin estafit.Pyetjes“Ciliështëroliimenaxheritnëkualifikiminestafit?”,33%emjekëveijanëpërgjigjur“irëndësishëm»,24%mendojnë«disi»,19%mendojnësenukkarol,14%thonëqënukedinë,ndërkohëqë10%emjekëvenukkanëpranuartëpërgjigjenpërkëtëpyetje.

Grafiku 13:

35

Gjithashtumjekëtjanëpyeturedhelidhurmerolinemenaxherittëinstitucionitnëkualifikiminestafit.Pyetjes"Ciliështëroliimenaxheritnëkualifikimine stafit?", 33%emjekëveijanëpërgjigjur"i rëndësishëm",24%mendojnë"disi",19%mendojnësenukkarol,14%thonëqënukedinë,ndërkohëqë10%emjekëvenukkanëpranuartëpërgjigjenpërkëtëpyetje.

35%

23%

16%

3%

22%

I mirë Disi Nuk ka rol Nuk e di Nuk dua tëpërgjigjem

Grafiku 12: Roli i menaxherit në rritjen tuaj profesionale

33%

24%

19%

14%

10%

I rëndësishëm Disi Nuk ka rol Nuk e di Nuk dua tëpërgjigjem

Grafiku 13: Roli i menaxherit në kualifikimin e stafit Grafiku 14:


37

3.12 SHKAQET QË I SHTYJNË MJEKËT PËR T’U LARGUAR NGA SHQIPËRIA

Shkaqetqëishtyjnëmjekëtpërt’ularguarngaShqipëriajanëndarënë:shkaqemjedisore,financiare,tëshërbimitdhetëmenaxhimit.

Përpyetjen“ÇfarëjushtyntëlargoheningaShqipëria?”,mjekëveiuthatëjepninjovetëmnjëshkak,poraqsamendoninsendikonin.Nëpërfundimrezultoisepërgjigjetetyreishinsimëposhtë(tabela5).

Tëpërmbledhura,arsyetedëshirëspërt’ularguarrezultonselidhenmedisafaktorë:

Nëlidhjemefaktorinemjedisit tëpunës,konkretishtmekushtetepunës,50%emjekëvemendojnëseshtysapërt’ularguarngaShqipëriajanëkushtetmëtëmiratëpunësnëvendinpritës,30%etyre

Tabela 5:

shpërndarja e subjekTeve sipas fakTorëve që ndikojnë në largimin e Tyre nga shqipëria

Çfarë ju shtyn të largoheni nga Shqipëria? Përqindja

FaktoriMjedisKushtetmëtëmiratëpunës 50%

Ekuilibrinëpunë 30%Ekuilibrinëjetë 24%

FaktoriFinanciarMbështetjafinanciare 54%Trajnimetnëpunë 29%

Vendimecilësitëlartëjetese 36%FaktoriShërbim

Shpejtësiaeshërbimeve 15%

Besueshmërianëemrinemjekut 33%

Profesionalizmiistafit 22%Cilësiaeshërbimeve 25%

FaktoriMenaxhimKomoditetinëvendinepunës 22%

Korrektësiangastafi 21%Seriozitetinëpunë 47%


38

mendojnëseekuilibrinëpunëështënjëfaktortjetërirëndësishëmdhe24%elidhinlargiminetyremeekuilibrinnëjetë.

Nëlidhjemefaktorinfinanciar,për54%tëmjekëverezultonseështëmbështetjafinanciareajoqëidetyrontëlargohenngavendi.29%etyremendojnësetrajnimetnëpunëjanëfaktorpërtëlëvizurnënjëvendtjetërdhe36%emjekëvemendojnësevendimecilësitëlartëjeteseështënxitëspërtëplotësuardëshirënetyrepërtëlëvizurngaShqipëria.

Nëlidhjemefaktorinshërbim,33%etëintervistuarvejanëtëmendimitsebesueshmërianëemrinemjekut ështëmë e lartë në vendet e tjera, kështuqë i nxit ata të largohenngaShqipëria, 22%mendojnë se shkak është profesionalizmi i stafit, 25% cilësojnë si faktor cilësinë e shërbimeve,ndërkohëqë15%elidhinmefaktorinshpejtësinëshërbim.

Nëlidhjemefaktorinmenaxhim,47%etëintervistuarvejanëshprehurseseriozitetinëpunëidetyrontëlargohenngaShqipëria,ndërkohëqë22%cilësojnëkomoditetinnëpunëdhe21%korrektësinëngastafi.

Eparënënjëtotal,rezultonsetrejanëfaktorëtkryesorëqëishtyjnëmjekëttëlargohenngavendidheqëvlerësohete rëndësishmenga50%e tyre:seriozitetinëpunë(47%),kushtetmëtëmira tëpunës(50%)dhembështetjafinanciare(54%).


39

3.12.1 MANGËSITË NË INSTITUCIONET SHËNDETËSORE

Kushtetmëtëmiratëpunëspërbëjnëshkakpërt’ularguarpër50%tëmjekëve.Përkëtëarsye,mjekëtjanëpyeturlidhurmemangësitënëshërbimeqëmundtëketëinstitucionikuatapunojnë.

Rezultonse26%emjekëvedeklarojnëseinstitucioniityrekamangësinëtëgjithashërbimet,ndërkohëqë60%deklarojnëseinstitucionikupunojnëkamangësinëdisashërbime.

38

3.12.1 MANGËSITË NË INSTITUCIONET SHËNDETËSORE Kushtetmëtëmiratëpunëspërbëjnëshkakpërt'ularguarpër50%tëmjekëve.Përkëtëarsye,mjekëtjanëpyeturlidhurmemangësitënëshërbimeqëmundtëketëinstitucionikuatapunojnë.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Kushtet më të mira të punës

Ekuilibri në punë

Ekuilibri në jetë

Mbështetja financiare

Trajnimet në punë

Vendi me cilësi të lartë jetese

Shpejtësia e shërbimeve

Besueshmëria në emrin e mjekut

Profesionalizmi i stafit

Cilësia e shërbimeve

Komoditeti në vendin e punës

Korrektësia nga stafi

Serioziteti në punë

Grafiku 14: Nxitja për të jetuar në një vend tjetër

Tëparaqituragrafikishtkëtoshkaqedotësillninpanoramënemëposhtme:

Grafiku 15:


40 39

Rezultonse26%emjekëvedeklarojnëseinstitucioniityrekamangësinëtëgjithashërbimet,ndërkohëqë60%deklarojnëseinstitucionikupunojnëkamangësinëdisashërbime.

Vetëm9%emjekëvedeklarojnësenukkamangësinëasnjëngashërbimet,ndërkohëqë5%emjekëvenukkanëpranuart'ipërgjigjenkësajpyetjeje.

3.12.1.1 MANGËSITË NË SHËRBIME SIPAS VENDIT TË PUNËS

Për të pasurmë të qartë panoramënemangësivenëpër shërbimenë të gjithainstitucionetshëndetësore,uanalizuanpërgjigjetemjekëvesipasvendittë tyretë punës.Ajoçkabie në syështë seshumicaemjekëveraportojnë mungesanë disaprejshërbimeve.Gjithsesi, ndryshimnë të gjithapërgjigjetkanë mjekët të cilëtpunojnë në spitaletuniversitare.Ndryshengatë gjithë mjekëtetjerë,56%emjekëveqë punojnë në spitaletuniversitaredeklarojnë mangësi në të gjithashërbimet.Ndërkohë,40%etyredeklarojnë mangësi në disaprejshërbimevedhevetëm2%deklarojnë senukkanë mangësi në asnjëshërbim.

Ngaanatjetër,pavarësishtsepretendohetqë shërbimetprivatekanë kushtemë të mira,rezultonse, simjekëtqë punojnë në klinikaprivate, edheataqë punojnë në spitaleprivate, deklarojnë mungesanë shërbime.Megjithatë,përqindjaeatyreqë mohojnë mungesatështë më elartë se e mjekëveqë punojnë në institucione shëndetësore shtetërore,ashtusiedhepërqindjaemjekëveqë nukduant'ipërgjigjenkësajpyetjeje.

26%

60%

9% 5%

Në të gjitha Në disa Asnjë Nuk dua të përgjigjem

Grafiku 15: Në cilat shërbime ka mangësi institucioni ku punoni?

Vetëm9%emjekëvedeklarojnësenukkamangësinëasnjëngashërbimet,ndërkohëqë5%emjekëvenukkanëpranuart’ipërgjigjenkësajpyetjeje.

3.12.1.1 MANGËSITË NË SHËRBIME SIPAS VENDIT TË PUNËS

Përtëpasurmëtëqartëpanoramënemangësivenëpërshërbimenëtëgjithainstitucionetshëndetësore,uanalizuanpërgjigjetemjekëvesipasvendittëtyretëpunës.Ajoçkabienësyështëseshumicaemjekëveraportojnëmungesanëdisaprejshërbimeve.Gjithsesi,ndryshimnëtëgjithapërgjigjetkanëmjekëttëcilëtpunojnënëspitaletuniversitare.Ndryshengatëgjithëmjekëtetjerë,56%emjekëveqëpunojnënëspitaletuniversitaredeklarojnëmangësinëtëgjithashërbimet.Ndërkohë,40%etyredeklarojnëmangësinëdisaprejshërbimevedhevetëm2%deklarojnësenukkanëmangësinëasnjëshërbim.

Ngaanatjetër,pavarësishtsepretendohetqëshërbimetprivatekanëkushtemëtëmira,rezultonse,simjekëtqëpunojnënëklinikaprivate, edheataqëpunojnënë spitaleprivate,deklarojnëmungesanëshërbime.Megjithatë,përqindjaeatyreqëmohojnëmungesatështëmëelartëseemjekëveqëpunojnënë institucioneshëndetësoreshtetërore,ashtusiedhepërqindjaemjekëveqënukduan t’ipërgjigjenkësajpyetjeje.

Grafiku 16:


41

40

25%

26%

29%

15%

56%

22%

14%

65%

63%

59%

66%

40%

39%

57%

8%

10%

6%

11%

2%

22%

21%

2%

1%

6%

8%

2%

17%

8%

QSH

QSHS

SB

SR

SU

KP

SP

Grafiku 16: Mangësitë në shërbime sipas vendit të punës

Nuk dua të përgjigjem Në asnjë Në disa Në të gjitha

Grafiku 17:


42

3.12.2 NDJESITË NË VENDIN E PUNËS

Mjekëtupyetënedhelidhurmendjesitëetyrenëpozicioninepunës.Kështu,tëgjithëmjekëveiuvunëpërparadisaalternativalidhurmesesindiheshinnëvendinepunës.Atyreiuthaqëtëzgjidhninnjëoseçdoalternativëqëpërshkruantegjendjenetyre.

Ajoçkarezultoiishtesevetëm19%emjekëveishintëkënaqurnëvendinepunës.Pjesatjetërshprehensendihennënpresion(23%),tëstresuar(24%),tëpakënaqur(27%),tëmbingarkuarmepunë(27%),të zhgënjyer (22%), të nënvlerësuar (24%), të parespektuar (18%).Një përqindje e vogël (7%) janëshprehurdhesetitullarikakërkesatëpaarsyeshme.

Siçshihet,përqindjamëemadheemjekëvendihentëmbingarkuarmepunëdhetëpakënaqur.

3.12.2.1 NDJESITË NË VENDIN E PUNËS SIPAS GJINISË

Kjoçështjeështëparëedhesipasgjinisë.

41

3.12.2 NDJESITË NË VENDIN E PUNËS Mjekëtupyetënedhelidhurmendjesitë etyrenë pozicioninepunës.Kështu,të gjithë mjekëveiuvunë përparadisaalternativalidhurmesesindiheshinnë vendinepunës.Atyreiuthaqë të zgjidhninnjë ose çdoalternativë që përshkruantegjendjenetyre.

Ajoçkarezultoiishtesevetëm19%emjekëveishintë kënaqurnë vendinepunës.Pjesatjetër shprehensendihennënpresion(23%),të stresuar(24%),të pakënaqur(27%),të mbingarkuarmepunë (27%),të zhgënjyer(22%),të nënvlerësuar(24%),të parespektuar(18%).Një përqindjeevogël(7%)janë shprehurdhesetitullarikakërkesatë paarsyeshme.

Grafiku 15: Shpërndarja e subjekteve se si ndihen në pozicionin e punës Siç shihet,përqindjamë emadheemjekëvendihentëmbingarkuarmepunëdhetëpakënaqur.

3.12.2.1 NDJESITË NË VENDIN E PUNËS SIPAS GJINISË

Kjoçështjeështë parë edhe sipasgjinisë.

19%

27%

24%

22%

18%

27%

24%

23%

7%

I/e kënaqur

I/e pakënaqur

I/e nënvlerësuar

I/e zhgënjyer

I/e parespektuar

I/e mbingarkuar me punë

I/e stresuar

Nën presion

Me kërkesa të paarsyeshme nga titullari

Grafiku 17: Si ndiheni aktualisht në pozicionin e punës? Grafiku 18:


43

42

Siçtregonedhegrafiku,pjesamëepakënaqurjanëgjiniamashkullore,40%etëcilëveshprehentëpakënaqurnëpunë,24%tëparespektuardhetënënvlerësuar,27%tëmbingarkuarmepunë.Gjithsesi, mjekëtburrajanëedheataqëkanëpërqindjenmëtëlartëtëkënaqësisë(23%).

Ndërkohë,mjeketgrakanënivelmëtëlartëstresi.Krahasuarmeburrat,26%etyre, përkundrejt18%tëburrave, shprehentëstresuara.Niveliityreikënaqësisëështëgjithashtumëiulët(17%).

23%

40%

24%

23%

24%

27%

18%

23%

9%

17%

21%

24%

21%

14%

27%

26%

23%

7%

I/e kënaqur

I/e pakënaqur

I/e nënvlerësuar

I/e zhgënjyer

I/e parespektuar

I/e mbingarkuar me punë

I/e stresuar

Nën presion

Me kërkesa të paarsyeshme nga titullari

Grafiku 18: Si ndiheni aktualisht në pozicionin e punës, sipas gjinisë

Gra Burra

Siç tregon edhegrafiku, pjesamë e pakënaqur janë gjiniamashkullore, 40%e të cilëve shprehen tëpakënaqurnëpunë,24%tëparespektuardhetënënvlerësuar,27%tëmbingarkuarmepunë.Gjithsesi,mjekëtburrajanëedheataqëkanëpërqindjenmëtëlartëtëkënaqësisë(23%).

Ndërkohë,mjeketgrakanënivelmëtëlartëstresi.Krahasuarmeburrat,26%etyre,përkundrejt18%tëburrave,shprehentëstresuara.Niveliityreikënaqësisëështëgjithashtumëiulët(17%).

Grafiku 19:


44

3.12.3 PAKËNAQËSIA NË VENDIN E PUNËS

Të pyetur se çfarë ndikon në pakënaqësinë e tyre ndaj sistemit shëndetësor (përgjigje me shumëalternativa),rezultonse42%emjekëvejanëtëpakënaqurngafinancimiisistemit,37%janëtëpakënaqurngamenaxhimiidobëtisistemit,36%janëtëpakënaqurngamungesaesigurisëfinanciaredhe33%etyrejanëtëpakënaqurngaburokracitëesistemit.

3.12.3.1 PAKËNAQËSIA NË VENDIN E PUNËS, SIPAS GJINISË

Edhepakënaqësiaështëparënëndarjensipasgjinisë.Rezultonsegjiniamashkulloreështëmëkritikepërkundrejtsistemit.Mjekëtshprehinmëshumëpakënaqësindajfinancimittësistemit(43%),menaxhimittësistemit(43%),mungesëssësigurisëfinanciare(38%)dhemungesëssëpajisjeve(32%).Ndërkohë,mjeketshprehinmëshumëpakënaqësipërburokracitëesistemit(34%)dhembështetjenedobëtnëpunë(22%).Ajoçkavihetreështësetëdyjagjinitëndiejnëtënjëjtënllojpasigurienëpunë(32%).

43

3.12.3 PAKËNAQËSIA NË VENDIN E PUNËS Tëpyeturseçfarëndikonnëpakënaqësinëetyrendajsistemitshëndetësor (përgjigjemeshumë alternativa),rezultonse42%emjekëvejanëtëpakënaqurngafinancimiisistemit,37%janëtëpakënaqurngamenaxhimiidobëtisistemit,36%janëtëpakënaqurngamungesaesigurisëfinanciaredhe33%etyrejanëtëpakënaqurngaburokracitëesistemit.

Figura 16: Shpërndarja e subjekteve sipas ndikimit në pakënaqësinë e tyre ndaj sistemit

3.12.3.1 PAKËNAQËSIA NË VENDIN E PUNËS, SIPAS GJINISË

Edhepakënaqësiaështë parë në ndarjensipasgjinisë.Rezultonsegjiniamashkulloreështë më kritikepërkundrejtsistemit.Mjekëtshprehinmë shumë pakënaqësindajfinancimittë sistemit(43%),menaxhimittë sistemit(43%),mungesës së sigurisë financiare(38%)dhemungesës së pajisjeve(32%).Ndërkohë,mjeketshprehinmë shumë pakënaqësipërburokracitë esistemit(34%)dhembështetjenedobët në punë (22%).Ajoçkavihetreështë se të dyjagjinitë ndiejnë të njëjtënlloj pasigurienë punë (32%).

42%

37%

21%

32% 36%

29% 33%

Financimi isistemit

Menaxhimi isistemit

Mbështetja edobët në

punë

Pasiguria nëpunë

Mungesa esigurisë

financiare

Mungesa epajisjeve

Burokracitë esistemit

Grafiku 19: Çfarë ndikon në pakënaqësinë tuaj Grafiku 20:


45

3.12.4 BESIMI PËR NDRYSHIMIN E SISTEMIT SHËNDETËSOR

Mjekëtupyetënedhenësebesimiimjekëvendajsistemitshëndetësordotëndryshonteparaseatatëlargohenngavendi.Ngapërgjigjetedala,rezultonse51%etëintervistuarvemendojnësebesimiityrenukdotëndryshojë,28%emjekëvenukedinënësedotëndryshojëbesimiityrendajsistemitedheparaseatatëlargohen,dhevetëm5%pohuansebesimiityremundtëndryshojëparalargimit.

44

3.12.4 BESIMI PËR NDRYSHIMIN E SISTEMIT SHËNDETËSOR Mjekëtupyetën edhe nësebesimiimjekëvendajsistemitshëndetësordotë ndryshonteparaseatatëlargohenngavendi.Ngapërgjigjetedala, rezultonse51%etëintervistuarvemendojnësebesimiityrenukdotëndryshojë, 28%emjekëvenukedinënësedotëndryshojëbesimiityrendajsistemitedheparaseatatëlargohen, dhevetëm5%pohuansebesimiityremundtëndryshojëparalargimit.

43%

43%

17%

32%

38%

32%

28%

40%

27%

22%

32%

35%

28%

34%

Financimi i sistemit

Menaxhimi i sistemit

Mbështetja e dobët në punë

Pasiguria në punë

Mungesa e sigurisë financiare

Mungesa e pajisjeve

Burokracitë e sistemit

Grafiku 20: Pakënaqësia në punë, sipas gjinisë

Gra Burra

Grafiku 21:


46

3.12.5 LARGIMI I LIDHUR ME ÇËSHTJET FINANCIARE

Siçuthaedhemëlart,mbështetjafinanciareështëshkakpërlargiminpër54%tëmjekëve.Nëlidhjemepyetjennësearsyejaedëshirëspërt’ularguarngavendiështëvetëmfinanciare,mjekëtjanëpërgjigjurse43%etyre“podhejo”lidhenmekushtetfinanciarenëvend,26%etyreshprehenselargimiityrenukështëvetëmarsyefinanciaredhe16%shprehenselargimiështëvetëmçështjefinanciare.

45

Figura 17: Shpërndarja e subjekteve sipas opinionit nëse sistemi do të ndryshojë

3.12.5 LARGIMI I LIDHUR ME ÇËSHTJET FINANCIARE Siçuthaedhemë lart,mbështetjafinanciareështëshkakpërlargiminpër54%tëmjekëve.Nëlidhjemepyetjennësearsyejaedëshirëspërt'ularguarngavendiështëvetëmfinanciare,mjekëtjanëpërgjigjurse43%etyre"podhejo"lidhenmekushtetfinanciarenëvend,26%etyreshprehenselargimiityrenukështëvetëmarsyefinanciaredhe16%shprehenselargimiështëvetëmçështjefinanciare.

5%

61%

34%

Grafiku 21: A do të ndryshojë besimi juaj ndaj sistemit shëndetësor para

se të largoheni nga vendi?

Po Jo Nuk e di

Grafiku 22:

46

3.12.6 LARGIMI I LIDHUR ME ARSYE TË NDRYSHME Mjekëveiukërkuatërendisninedhedisaarsyetëtjeratëlargimittëtyrengavendi.SërishiukërkuaqëtëpërzgjidhnintëgjithaalternativatqëatashihnintëarsyeshmedheqëinxisninatatëmosjetoninmënëShqipëri.

Kështu, rezultonsearsyetkryesoretëmjekëvejanëekonomike(56%)dheprofesionale(50%).Shkaqetsocialedhefamiljarezënë një vendtë dytë.

Figura 19: Shpërndarja e subjekteve sipas arsyes se pse po largohen

17%

25%

50%

1%

56%

9%

Familjare Sociale Profesionale Gjyqësore Ekonomike Tjetër

Grafiku 23: Largoheni për arsye

15.00

26.00

43.00

Po Jo Po dhe jo

Grafiku 22: Arsyeja e largimit është vetëm financiare Grafiku 23:


47

3.12.6 LARGIMI I LIDHUR ME ARSYE TË NDRYSHME

Mjekëveiukërkuatërendisninedhedisaarsyetëtjeratëlargimittëtyrengavendi.SërishiukërkuaqëtëpërzgjidhnintëgjithaalternativatqëatashihnintëarsyeshmedheqëinxisninatatëmosjetoninmënëShqipëri.

Kështu,rezultonsearsyetkryesoretëmjekëvejanëekonomike(56%)dheprofesionale(50%).Shkaqetsocialedhefamiljarezënënjëvendtëdytë.

3.12.6.1 ARSYET E LARGIMIT SIPAS GJINISË

Eparëkjopyetjeedhenëkëndvështrimingjinor, rezultonsearsyetekonomikedheprofesionale janëedhemëtëtheksuaratekgjiniafemërore,përkatësishtarsyetekonomike(57%)dheprofesionale(52%).Ndërkohë,nëçështjetsociale,burrat(27%)zënënjëpërqindjemëtëmadhesesagratë(24%),megjithësekyndryshimështëivogël.

46

3.12.6 LARGIMI I LIDHUR ME ARSYE TË NDRYSHME Mjekëveiukërkuatërendisninedhedisaarsyetëtjeratëlargimittëtyrengavendi.SërishiukërkuaqëtëpërzgjidhnintëgjithaalternativatqëatashihnintëarsyeshmedheqëinxisninatatëmosjetoninmënëShqipëri.

Kështu, rezultonsearsyetkryesoretëmjekëvejanëekonomike(56%)dheprofesionale(50%).Shkaqetsocialedhefamiljarezënë një vendtë dytë.

Figura 19: Shpërndarja e subjekteve sipas arsyes se pse po largohen

17%

25%

50%

1%

56%

9%


Grafiku 23: Largoheni për arsye

15.00

26.00

43.00

Po Jo Po dhe jo

Grafiku 22: Arsyeja e largimit është vetëm financiare

Grafiku 24:


48

3.12.7 REKOMANDIMI PËR T’U LARGUAR NGA SHQIPËRIA

Nëlidhjemepyetjennësemjekëtdot’iarekomandoninlargiminngaShqipëriaedhemjekëvetëtjerë,ngapërgjigjetegrumbulluararezultonse51%etyredot’uarekomandoninedhekolegëvetëtjerë,37%etyreupërgjigjënme“ndoshta”dhe11%ushprehënsenukdot’uarekomandoninlargiminngaShqipëriamjekëvetëtjerë.5%emjekëvenukiupërgjigjënkësajpyetjeje.

47

3.12.6.1 ARSYET E LARGIMIT SIPAS GJINISË

Eparë kjopyetjeedhenë këndvështrimingjinor, rezultonsearsyetekonomikedheprofesionalejanë edhemë të theksuaratekgjiniafemërore,përkatësishtarsyetekonomike(57%)dheprofesionale(52%).Ndërkohë,nëçështjetsociale, burrat(27%)zënë një përqindjemë të madhesesagratë (24%),megjithësekyndryshimështë ivogël.

3.12.7 REKOMANDIMI PËR T'U LARGUAR NGA SHQIPËRIA Nëlidhjemepyetjennësemjekëtdot'iarekomandoninlargiminngaShqipëriaedhemjekëvetëtjerë, ngapërgjigjetegrumbulluararezultonse51%etyredot'uarekomandoninedhekolegëvetëtjerë,37%etyreupërgjigjënme"ndoshta" dhe 11%ushprehën se nukdot'uarekomandoninlargiminngaShqipëriamjekëvetëtjerë. 5%emjekëvenukiupërgjigjënkësajpyetjeje.

16%

27%

45%

0.60%

53%

7%

17%

24%

52%

2%

57%

10%


Grafiku 24: Arsyet e largimit, sipas gjinisë

Burra Gra

Grafiku 25:

48

Grafiku 20: Shpërndarja e subjekteve sipas rekomandimit për largim mjekëve të tjerë

3.12.7.1 REKOMANDIMI PËR T'U LARGUAR NGA SHQIPËRIA, SIPAS GJINISË

Eparë kjopyetjenë këndvështrimgjinor,rezultonsërishsemjeketjanë më të predispozuara se mjekëtpër të rekomanduarlargimin, përkatësishtmjeket(50%)dhemjekët(44%).

Ngaanatjetër,përqindjaemjekëveburraqëndoshtadotarekomandoninlargiminngaShqipëriaështëmëelartëseemjekeve(40%kundrejt34%).

48%

11%

36%

5%

Po Jo Ndoshta Nuk dua të përgjigjem

Grafiku 25: A do t'ia rekomandonit largimin edhe mjekëve të tjerë

Grafiku 26:


49

3.12.7.1 REKOMANDIMI PËR T’U LARGUAR NGA SHQIPËRIA, SIPAS GJINISË

Eparëkjopyetjenëkëndvështrimgjinor,rezultonsërishsemjeketjanëmëtëpredispozuarasemjekëtpërtërekomanduarlargimin,përkatësishtmjeket(50%)dhemjekët(44%).

Ngaanatjetër,përqindjaemjekëveburraqëndoshtadotarekomandoninlargiminngaShqipëriaështëmëelartëseemjekeve(40%kundrejt34%).

3.12.8 KRITIKAT NDAJ MJEKUT

Besueshmërianëemrinemjekutpërbënte33%tëshkakuttëlargimitpërmjekëtnëvend.Sirrjedhojë,mjekëtupyetënnëseatakritikohenmëshumëseçduhetnëShqipëri.Rezultoise71%emjekëveepohuannjëgjëtëtillëdhevetëm5%emohuansekritikohenmëshumëseçduhet.Ndërkohë,21%emjekëveupërgjigjënmendoshta.

50

Figura 28: Shpërndarja e subjekteve sipas opinionit nëse mjekët kritikohen

3.12.8.1 KRITIKAT NDAJ MJEKUT SIPAS GJINISË

Eparëkjopyetjenëkëndvështrimgjinor,rezultoisenukkishtediferencënëperceptim mesmjekëvedhemjekevepërçështjetekritikimit. 71%etëdyjagjinivemendojnësemjekëtkritikohenmëshumëdhe5%etëdyjagjinivemendojnësemjekëtnukkritikohen.Njëgjëetillëtregon lidhurmenjëperceptimtënjëjtë, pavarësishtgjinisë, tësjelljespërkundrejtmjekëvenëShqipëri.

71%

5%

21%

3%


Grafiku 27: A kritikohen mjekët më shumë seç duhet në Shqipëri

Grafiku 28:

49

3.12.8 KRITIKAT NDAJ MJEKUT Besueshmërianëemrinemjekutpërbënte33%tëshkakuttëlargimitpërmjekëtnëvend.Sirrjedhojë, mjekëtupyetënnëseatakritikohenmëshumëseçduhetnëShqipëri.Rezultoise71%emjekëveepohuannjëgjëtëtillëdhevetëm5%emohuansekritikohen mëshumëseçduhet.Ndërkohë,21%emjekëveupërgjigjënmendoshta.

44%

15%

40%

1%

50%

8%

34%

8%


Grafiku 26: Rekomandimi për t'u larguar, sipas gjinisë

Burra Gra

Grafiku 27:


50

3.12.8.1. KRITIKAT NDAJ MJEKUT SIPAS GJINISË

Eparëkjopyetjenëkëndvështrimgjinor,rezultoisenukkishtediferencënëperceptimmesmjekëvedhemjekevepërçështjetekritikimit.71%etëdyjagjinivemendojnësemjekëtkritikohenmëshumëdhe5%etëdyjagjinivemendojnësemjekëtnukkritikohen.Njëgjëetillëtregonlidhurmenjëperceptimtënjëjtë,pavarësishtgjinisë,tësjelljespërkundrejtmjekëvenëShqipëri.

3.12.9 SHPËRBLIMET NËN DORË

Çështjaeshpërblimevenëndorëishtenjëtjetërpyetjepërmjekët.Dukeqenëseshpërblimetnëndorëjanëtëardhuratëtatueshmedhekamjekëqënukideklarojnëato,mjekëveiudhanëtrideklaratapërtëcilatupyetënnëseishinapojodakord.Përdeklaratëneparë,“praktikaemosdeklarimittëshpërblimitnëndorëështënjëpraktikëevështirë,porfinanciarishtekuptueshme”,rezultoise31%emjekëvejanëplotësishtdakord,38%janëpjesërishtdakorddhevetëm15%nukjanëdakord.Ndërkohë,16%emjekëvenukkanëpranuartëpërgjigjenpërkëtëçështje.

Përdeklaratënedytë,lidhurmeshpërblimetnëndorë,“ështëepapranueshmeqështetitëpretendojëngatëardhurattatimoretëmjekëve”,rezultonse38%emjekëvejanëdakord,33%janëpjesërishtdakord,ndërsa12%nukjanëdakord.Përkëtëdeklaratë,17%emjekëvenukpranuantëpërgjigjen.

Përdeklaratënetretë,lidhurmeshpërblimetnëndorë,“ështëepapranueshmeqëmjekunukdeklaronshpërbliminepunëssëtij”,rezultonse18%emjekëvejanëdakord,29%janëpjesërishtdakord,34%nukjanëdakord,ndërsa19%nukpranuantëpërgjigjen.

51

3.12.9 SHPËRBLIMET NËN DORË Çështjaeshpërblimevenëndorëishtenjëtjetërpyetjepërmjekët.Dukeqenëseshpërblimetnëndorëjanëtëardhuratëtatueshmedhekamjekëqënukideklarojnëato,mjekëveiudhanëtri deklaratapërtëcilatupyetënnëseishinapojodakord.Përdeklaratëneparë,"praktikaemosdeklarimittëshpërblimitnën dorëështë një praktikë evështirë,porfinanciarishtekuptueshme", rezultoise31%emjekëvejanë plotësishtdakord,38%janë pjesërishtdakorddhevetëm15%nukjanë dakord.Ndërkohë,16%emjekëvenukkanë pranuartë përgjigjenpër këtëçështje.

Përdeklaratënedytë, lidhurmeshpërblimetnën dorë,"është epapranueshmeqë shteti të pretendojë ngatë ardhurattatimoretë mjekëve",rezultonse38%emjekëvejanë dakord,33%janë pjesërishtdakord,ndërsa12%nukjanë dakord.Përkëtë deklaratë,17%emjekëvenukpranuantë përgjigjen.

Përdeklaratën e tretë,lidhur meshpërblimetnën dorë,"ështëepapranueshmeqëmjekunukdeklaronshpërbliminepunëssëtij",rezultonse18%emjekëvejanë dakord,29%janë pjesërisht dakord,34%nukjanë dakord,ndërsa19%nukpranuantë përgjigjen.

TABELA 6:

SHPËRNDARJA E SUBJEKTEVE SIPAS OPINIONIT TË TYRE NË LIDHJE ME DEKLARIMIN E SHPËRBLIMEVE NGA PACIENTËT

Shpërblimetnëndorëjanëteorikishttëardhuratëtatueshme. Kamjekëqënukideklarojnëkëtotëardhura.Lidhurmekëtë,sajenidakordqë:

Përqindja

71%

5%

22%

2%

71%

5%

20%

4%


Grafiku 28: A kritikohen mjekët më shumë seç duhet, sipas gjinisë

Burra Gra

Grafiku 29:


51

Tabela 6: shpërndarja e subjekTeve sipas opinioniT Të Tyre

në lidhje me deklarimin e shpërblimeve nga pacienTëT

Shpërblimetnëndorëjanëteorikishttëardhuratëtatueshme.Kamjekëqënukideklarojnëkëtotëardhura.Lidhurmekëtë,sajenidakordqë:

Përqindja

një praktikë e tillë është e vështirë, por financiarisht e kuptueshme

Jamplotësishtdakord 31%Jampjesërishtdakord 38%Nukjamdakord 15%

Nukduatëpërgjigjem 16%

është e papranueshme që shteti të pretendojë nga të ardhurat tatimore

të mjekëve



është e papranueshme që mjeku nuk deklaron shpërblimin e punës së tij



Grafikishtkjopyetjevendosetsimëposhtë:

\

52

një praktikë e tillë është e vështirë, por financiarisht e kuptueshme

Jamplotësishtdakord 31% Jampjesërishtdakord 38% Nukjamdakord 15%


është e papranueshme që shteti të pretendojë nga të ardhurat tatimore

të mjekëve



është e papranueshme që mjeku nuk deklaron shpërblimin e punës së tij


Nukduatëpërgjigjem 19% Grafikishtkjopyetjevendosetsimëposhtë:

Figura 22: Shpërndarja e subjekteve sipas opinionit të tyre në lidhje me deklarimin e shpërblimeve nga pacientët.

31%

38%

18%

38%

33%

29%

15%

12%

34%

16% 17% 19%

një praktikë e tillë është e vështirë,por financiarisht e kuptueshme

është e papranueshme që shteti tëpretendojë nga të ardhurat tatimore

të mjekëve

është e papranueshme që mjeku nukdeklaron shpërblimin e punës së tij

Grafiku 29: Deklarimi i shpërblimit nën dorë Jam plotësisht dakord Jam pjesërisht dakord Nuk jam dakord Nuk dua të përgjigjem

Grafiku 30:


52

Pra, nga përgjigjet e dala në lidhje me nëse deklarimi i shpërblimeve të mjekut janë të ardhura tëpatatueshme dhe se ato duhet të deklarohen, rezulton se 38% emjekëvemendojnë se kjo është njëpraktikëevështirë,porfinanciarishtekuptueshme;38%etyremendojnëseështëepapranueshmesipolitikëdeklarimidheshtetinukduhet tëpretendojëngadeklarimiishpërblimevetë tyredhe34%emjekëvenukjanëdakordqëatatëdeklarojnënëshpërblimetetyre.

3.12.9.1 SHPËRBLIMI NË DORË SIPAS EDUKIMIT TË MJEKËVE

Të parë këto deklarata në këndvështrimin e edukimit tëmjekëve, rezulton se për deklaratën e parë,shumicaemjekëve,pavarësishtedukimit,janëpjesërishtdakorddhepakicanukjanëdakord.

Lidhurmedeklaratënedytë,përfaktinseështëepapranueshmeqështetitëpretendojëngatëardhurattatimoretëmjekëve,rezultonsemjekëtmegradëshkencorejanënëpërqindjemëtëlartëdakordpërmosdeklariminekëtyretëardhurave.

53

Pra,ngapërgjigjetedalanëlidhjemenësedeklarimiishpërblimevetëmjekutjanëtëardhuratëpatatueshmedheseatoduhettëdeklarohen,rezultonse38%emjekëvemendojnësekjoështënjëpraktikëevështirë,porfinanciarishtekuptueshme; 38%etyremendojnëseështëepapranueshmesipolitikëdeklarimidheshtetinukduhettëpretendojëngadeklarimiishpërblimevetëtyre dhe 34%emjekëvenukjanëdakordqëatatëdeklarojnënëshpërblimetetyre.

3.12.9.1 SHPËRBLIMI NË DORË SIPAS EDUKIMIT TË MJEKËVE

Të parëkëtodeklaratanë këndvështrimineedukimit të mjekëve,rezulton se përdeklaratën e parë, shumicaemjekëve,pavarësishtedukimit, janë pjesërishtdakorddhepakicanukjanë dakord.

Lidhurmedeklaratënedytë, përfaktinseështë epapranueshmeqë shteti të pretendojë ngatë ardhurattatimoretë mjekëve, rezultonsemjekëtmegradë shkencorejanë në përqindjemë të lartë dakordpërmosdeklariminekëtyretë ardhurave.

28%

38%

15%

30%

37%

11%

32%

37%

17%

Jam plotësisht dakord Jam pjesërisht dakord Nuk jam dakord

Grafiku 30: Deklarimi i shpërblimit nën dorë: një praktikë e tillë është e

vështirë, por financiarisht e kuptueshme


Grafiku 31:


53

Ndërkohë, lidhurmecilësimin“tëpapranueshëmqëmjekunukdeklaronshpërbliminepunëssë tij”,shohimqënjëpërqindjeeulëtemjekëve tëpërgjithshëmdheatyrespecialistë janëdakord.Përkëtëdeklaratë,injëjtiqëndrimështëtemjekëtmegradëshkencore.

54

Ndërkohë, lidhurmecilësimin"të papranueshëmqë mjekunukdeklaronshpërbliminepunës së tij", shohimqë një përqindjeeulëtemjekëvetë përgjithshëmdheatyrespecialistë janë dakord.Përkëtë deklaratë,injëjtiqëndrimështë te mjekëtmegradë shkencore.

36%

28%

13%

32% 36%

11%

51%

32%

2%


Grafiku 31: Deklarimi i shpërblimit nën dorë: është e papranueshme

që shteti të pretendojë nga të ardhurat tatimore të mjekëve


17%

27%

36%

14%

31% 31% 27% 27% 27%



që mjeku nuk deklaron shpërblimin e punës së tij


Grafiku 32:

54

Ndërkohë, lidhurmecilësimin"të papranueshëmqë mjekunukdeklaronshpërbliminepunës së tij", shohimqë një përqindjeeulëtemjekëvetë përgjithshëmdheatyrespecialistë janë dakord.Përkëtë deklaratë,injëjtiqëndrimështë te mjekëtmegradë shkencore.

36%

28%

13%

32% 36%

11%

51%

32%

2%



që shteti të pretendojë nga të ardhurat tatimore të mjekëve


17%

27%

36%

14%

31% 31% 27% 27% 27%



që mjeku nuk deklaron shpërblimin e punës së tij


Grafiku 33:


54

3.12.10 SHPËRBLIMI I PACIENTËVE PËR MJEKUN

Mjekëtupyetënedhesepërcilinmjekprofesionistatamendojnësepacientëtdotëjepninshpërblimmëtëlartë.Ngatëdhënatembledhura,rezultonqëshumicaemjekëvemendojnësepacientëtdotëjepninshpërblimmëtëlartëpërnjëmjekkirurg(33%),përnjëspecialistnëspital(20%)dhepërnjëobstetërnëspital(16%).Ndërkohë,shpërbliminmëtëulëtperceptohetseemarrinnjëmjeknëqendërshëndetësoredhenjëpsikiatërnëspital,përkatësishtme6%.

Nëvazhdimësitëshpërblimeveqëmarrinngapacientët,mjekëveiukërkuaqëtëdeklaroninsesaprejmjekëvemarrinshumëshpërblimngapacientët,samarrinmesatarishtdhesamarrinpak.

Ngapërgjigjetetyre,rezultonse42%emjekëvemendojnëseshumëmarrinvetëm10-20%emjekëve,10%mendojnëse20-30%emjekëvemarrinshumëshpërblimngapacientët,5%mendojnëse30-40%emjekëvemarrin shumë shpërblim dhe vetëm 4%mendojnë sembi 40% emjekëvemarrin shumëshpërblimngapacientët.

Ndërkohë,13%emjekëvemendojnësepacientëtujapinnjëshpërblimmesatar10-20%tëmjekëve,28%emjekëvemendojnësepacientëtujapinnjëshpërblimmesatar20-30%tëmjekëvedhe21%emjekëvemendojnësepacientëtujapinnjëshpërblimmesatar30-40%tëmjekëve.

55

3.12.10 SHPËRBLIMI I PACIENTËVE PËR MJEKUN Mjekëtupyetën edhe se përcilinmjekprofesionist atamendojnë se pacientëtdotëjepninshpërblimmëtëlartë.Ngatë dhënatembledhura, rezultonqë shumicaemjekëvemendojnë se pacientët do të jepninshpërblimmë të lartë përnjë mjekkirurg (33%),përnjëspecialistnëspital(20%)dhepërnjëobstetërnëspital(16%). Ndërkohë,shpërbliminmëtëulëtperceptohetseemarrinnjëmjeknëqendërshëndetësoredhenjëpsikiatërnëspital,përkatësishtme6%.

Figura 23: Shpërndarja e subjekteve sipas profesionit që pacientët do të jepnin më tepër shpërblim. Nëvazhdimësitëshpërblimeveqëmarrinngapacientët,mjekëveiukërkuaqëtëdeklaroninsesaprejmjekëvemarrinshumëshpërblimngapacientët,samarrinmesatarishtdhesamarrinpak.

Ngapërgjigjetetyre,rezultonse42%emjekëvemendojnëseshumëmarrinvetëm10-20%emjekëve,10%mendojnëse20-30%emjekëvemarrinshumëshpërblimngapacientët,5%mendojnëse30-40%emjekëvemarrinshumëshpërblimdhevetëm4%mendojnësembi40%emjekëvemarrinshumëshpërblimngapacientët.

Ndërkohë,13%emjekëvemendojnë sepacientëtujapinnjë shpërblimmesatar10-20%të mjekëve,28%emjekëvemendojnë sepacientëtujapinnjë shpërblimmesatar20-30%të mjekëvedhe21%emjekëvemendojnë sepacientëtujapinnjë shpërblimmesatar30-40%të mjekëve.

Tabelamë poshtë jepmë të plotë mendiminemjekëvepërshpërblimetqë ujapinpacientët.

11% 8%

6%

16%

20%

33%

6%

Mjek familjeje Pediatër Mjek në QSHS Obstetër(spital)

Specialist(spital)

Kirurg (spital) Psikiatër(spital)

Grafiku 33: Për cilin mjek profesionist pacientë do të jepnin shpërblim më të lartë

Grafiku 34: Grafiku 34: Për cilin mjek profesionist pacientët do të jepnin shpërblim më të lartë


55

Tabela 7:

shpërndarja e subjekTeve sipas % së shpërblimiT që marrin nga pacienTëT

Sipassondazhevetëndryshme,shpërblimipërmjekunndahetnëmënyrëjotëpërpjesshmemidismjekëve:dikushmerrmëshumë,dikushmëpak.

Sipasjush,sapërqindemjekëvemarrinvërtetshumëdhesapërqindmarrinpak?Përqindja

Shumë10-20% 42%20-30% 10%30-40% 5%40-50% 2%Mbi50% 2%

Mesatarisht10-20% 13%20-30% 28%30-40% 21%40-50% 8%Mbi50% 5%

Pak10-20% 12%20-30% 15%30-40% 18%40-50% 18%Mbi50% 15%

Asgjë10-20% 18%20-30% 6%30-40% 6%40-50% 5%Mbi50% 12%

Tabelamëposhtëjepmëtëplotëmendiminemjekëvepërshpërblimetqëujapinpacientët.


56

Nëformëgrafikeçështjaeshpërblimevetëmjekëvengapacientëtështësimëposhtë.

Pra,ngapyetjanëseshpërblimimidismjekëvendahetnëformëtëpërpjesshmedhenësemjekëtmarrinshumëapopak,dhesa%etyremerrshumëapomerrpak,ngapërgjigjetegrumbulluararezultonse:mjekëtqëmarrinshumëjanëvetëm10-20%etyrenëvendintonë;mjekëtqëmarrinmesatarishtjanëvetëm20-30%etyre;mjekëtqëmarrinpakjanë40-50%etyredhemjekëtqënukmarrinpothuajseasgjëjanë40-50%etyre.

57

Figura 24: Shpërndarja e subjekteve sipas % së shpërblimit që ata marrin nga pacientët Pra,ngapyetjanëseshpërblimimidismjekëvendahetnëformëtëpërpjesshmedhenësemjekëtmarrinshumëapopak, dhesa%etyremerrshumëapomerrpak,ngapërgjigjetegrumbulluararezultonse: mjekëtqëmarrinshumëjanëvetëm10-20%etyrenëvendintonë; mjekëtqëmarrinmesatarishtjanëvetëm20-30%etyre; mjekëtqëmarrinpakjanë40-50%etyredhemjekëtqënukmarrinpothuajseasgjëjanë40-50%etyre.

42%

10%

5%

2%

2%

13%

28%

21%

8%

5%

12%

15%

18%

18%

15%

18%

6%

6%

5%

12%

Shumë

10-20%

20-30%

30-40%

40-50%

Mbi 50%

Mesatarisht

10-20%

20-30%

30-40%

40-50%

Mbi 50%

Pak

10-20%

20-30%

30-40%

40-50%

Mbi 50%

Asgjë

10-20%

20-30%

30-40%

40-50%

Mbi 50%

Grafiku 34: Shpërblimi për Mjekun Grafiku 35:


57

3.12.11 SA DUHET TË JETË PAGA QË TË MOS MERRET SHPËRBLIM NËN DORË

Në lidhjemepyetjensenësesistemishëndetësordo të synonte të rristepagat,cilatduhet të ishin tëardhuratnetomëtërespektueshmepërnjëmjekqëtëmosmerreshinshpërblimenëndorë,ngapërgjigjetegrumbulluararezultonse:• përnjëmjekfamiljejepagamëemirëdotëishtenjërritjenga30%-50%mëelartë;• përnjëmjeknëQSHpagamëemirëdotëishtenjërritjenga50%derinë90%mëelartë;• përnjëmjekspecialistnëspitalinrajonalpagamëemirëdotëishtenjërritje100%mëshumë;• përnjëmjeknëspitalinbashkiakpagamëemirëdotëishtenjërritjederinë100%mëshumë;• përnjëmjeknënjëspitaluniversitarpagamëemirëdotëishtenjërritjemëshumëse100%ngapagaaktuale.

59

Grafiku 25: Shpërndarja e subjekteve sipas opinionit të tyre në lidhje me rritjen e pagave në sistemin shëndetësor sipas profesionit të mjekut

3.12.12 PERCEPTIMI I MJEKËVE PËR PAGËN QË MARRIN Nëlidhjemepyetjensekudotavendostevetenmjekunëlidhjemetëardhuratetijfinanciare,dukefilluarngapika1, sishkallamëeulëtetëardhurave, derinëpikën10, sishkallamëelartëetëardhurave,ngapërgjigjetedalarezultonse13%emjekëveevendosinvetenetyrenë

9%

7%

10%

13%

21%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

Mjek familjeje

Mjek në QSH

Mjek në SR

Mjek në SB

Mjek në SU

Grafiku 35: Sa duhet të jetë paga e mjekut

Më shumë se 100%

100% më shumë

50-90% më shumë

30-50% më shumë

10-30% më shumë

Grafiku 36:


58

3.12.12 PERCEPTIMI I MJEKËVE PËR PAGËN QË MARRIN

Nëlidhjemepyetjensekudotavendostevetenmjekunëlidhjemetëardhuratetijfinanciare,dukefilluarngapika1,sishkallamëeulëtetëardhurave,derinëpikën10,sishkallamëelartëetëardhurave,ngapërgjigjetedalarezultonse13%emjekëveevendosinvetenetyrenëpikënnjë(1),sipersonatëkeqpaguar,dhevetëmnjëpërqindjeshumëeulëtprej1%etyreekanëvendosurvetennëpikën10,simëtëmirëpaguartësistemitshëndetësor.

Shihetsepërqindjamëemadheemjekëve(77%)evendosvetennëshkallënetëardhuravenga1deri6.Ndërkohë,6%etyreevendosinvetentek7-8dhevetëm1.4%emjekëveecilësojnëvetenmetëardhuratëlarta9-10.

Ndërkohë,15.6%emjekëvetëpyeturpreferuantëmosipërgjigjenkësajpyetjeje.

Grafiku 37: Ku e vendosni veten në shkallën e të ardhurave

60

pikënnjë(1), sipersonatëkeqpaguar, dhevetëmnjëpërqindjeshumëeulëtprej1%e tyreekanëvendosurvetennëpikën10, simëtëmirëpaguartësistemitshëndetësor.

Shihetsepërqindjamëemadheemjekëve(77%)evendosvetennëshkallënetëardhuravenga1deri6.Ndërkohë,6%etyreevendosinvetentek7-8dhevetëm1.4%emjekëveecilësojnëvetenmetëardhuratëlarta9-10.

Ndërkohë,15.6%emjekëvetëpyeturpreferuantëmosipërgjigjenkësajpyetjeje.

Grafiku 36: Ku e vendosni veten në shkallën e të ardhurave

3.12.12.1 PAGA E MJEKËVE E PARË NË KËNDVËSHTRIM GJINOR

Nëpërqindjegjinore, rezultonsegjiniafemërore(mjeket)evendosvetentekpagatmëtëulëtakrahasuarme gjininë mashkullore(mjekët).Kështu, 80% emjekeveevendosinvetennë1-6tëvlerësimit,4%evendosinvetentek7-8,ndërkohëqëvetëm1%emjekeveequajnëvetennëniveltëlartë.Ndërkohë, 15%etyrenukkanëpranuart'ipërgjigjenkësajpyetjeje.

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

20%


59

3.12.12.1 PAGA E MJEKËVE E PARË NË KËNDVËSHTRIM GJINOR

Nëpërqindjegjinore,rezultonsegjiniafemërore(mjeket)evendosvetentekpagatmëtëulëtakrahasuarmegjininëmashkullore(mjekët).Kështu,80%emjekeveevendosinvetennë1-6tëvlerësimit,4%evendosinvetentek7-8,ndërkohëqëvetëm1%emjekeveequajnëvetennëniveltëlartë.Ndërkohë,15%etyrenukkanëpranuart’ipërgjigjenkësajpyetjeje.

Nga ana tjetër, 71% emjekëve e vendosin veten në 1-6 të vlerësimit, 9%nëmesataren 7-8, ndërsa2%etyreekonsiderojnëvetentëmirëpaguar.Gjithsesi,krahasuarmegratë,mjekëtnukpërgjigjennëpërqindjemëtëlartë(18%).

Gjithsesi,ngatëdhënatrezultonsekanjënivelmëtëlartëpakënaqësiepërpagatmesgjinisëfemërorekrahasuarmemjekëtegjinisëmashkullore.

61

Ngaanatjetër,71%emjekëveevendosinvetennë1-6tëvlerësimit,9%nëmesataren7-8,ndërsa2%etyreekonsiderojnëvetentëmirëpaguar.Gjithsesi,krahasuarmegratë,mjekëtnukpërgjigjennëpërqindjemëtëlartë(18%).

Gjithsesi,ngatëdhënatrezultonsekanjënivelmëtëlartëpakënaqësiepërpagatmesgjinisëfemërorekrahasuarmemjekëtegjinisëmashkullore.

9%

10%

15%

10%

16%

11%

6%

3%

1% 1%

18%

15%

12%

19%

13%

16%

5%

2% 2%

0%

1%

15%

Grafiku 37: Shkalla e të ardhurave, sipas gjinisë

Burra Gra

Grafiku 38:


60

3.12.13 NDRYSHIMI I KUSHTEVE PËR TË ARDHMEN

Njëpyetjetjetërerëndësishmepërmjekëtështënëseatamendojnësekushtetprofesionaledotëndryshojnënëtëardhmen.Ngatabelaepërgjigjeve,rezultonsemjekëtjanëskeptikëlidhurmekëtëndryshim.

Tabela 8: shpërndarja e subjekTeve sipas kushTeve profesionale për ndryshim

MendonisekushtetprofesionaledotëndryshojnënëtëardhmennëShqipëri? Përqindja

Faktori Menaxhimi i SistemitAsnjëherë 20%Ndonjëherë 15%Ndoshta 27%Nukedi 8%

Faktori Kënaqësia në PunëAsnjëherë 9%Ndonjëherë 20%Ndoshta 22%Nukedi 8%

Faktori Siguria në PunëAsnjëherë 11%Ndonjëherë 13%Ndoshta 22%Nukedi 23%

Faktori Kushtet në PunëAsnjëherë 5%Ndonjëherë 11%Ndoshta 26%Nukedi 12%

Faktori Cilësia e JetësAsnjëherë 8%Ndonjëherë 10%Ndoshta 21%Nukedi 13%

Faktori MarrëdhënietAsnjëherë 4%Ndonjëherë 12%Ndoshta 24%Nukedi 13%

NgapërgjigjetedalanëlidhjemenësemjekëtmendojnësekushtetprofesionaledotëndryshojnënëtëardhmennëShqipëri,ngagrumbullimidhepërpunimiitëdhënaverezultonse,nëlidhjemefaktorin


61

emenaxhimittësistemit,vetëm27%emjekëvemendojnësendoshtanënjëtëardhmekyfaktordotëndryshojëdhevetëm8%etyrenukedinënësekjodotëndryshojë.

Nëlidhjemefaktorinekënaqësisënëpunë,mjekëtmendojnësendoshtakënaqësianëpunënëtëardhmendo të jetëmëemirëedo tëndryshojë,por9%e tyre janëpesimistë sekjogjënukdo tëndryshojëasnjëherë.

Nëlidhjemefaktorinesigurisënëpunë,23%emjekëvenukedinëakomasesatësigurtdotëjenënëShqipërienësekjodotëndryshojënëtëardhmen,ndërsa11%etyremendojnësekyfaktorasnjëherënukdotëndryshojë.

Në lidhjeme faktorin cilësi e jetës, 21% emjekëvemendojnë se ndoshta kjo do të ndryshojë në tëardhmennëShqipëridhe8%etyrenukmendojnësekjodotëndryshojëndonjëherë.

Nëlidhjemefaktorinmarrëdhënienëprofesioneshoqëri,24%emjekëveshprehensendoshtakjogjëdotëndryshojë,4%etyremendojnësekjonukdotëndryshojëasnjëherëdhe13%etyrenukedinënësedotëketëndryshimenëtëardhmen.

3.12.14 A ËSHTË E ARDHMJA NË SHQIPËRI E SIGURT

Nëpërgjigje tëpyetjesnësemjekëtmendojnëseeardhmjanëShqipëriështëesigurt,nga intervistatepërpunuararezultonse:50%emjekëvejanëpesimistënë lidhjemetëardhmen,atamendojnëseeardhmjanukdotëjetëesigurtnëShqipëri;27%etyremendojnësendoshtakjoeardhmedotëjetëmëesigurt;vetëm10%etyrejanëtëmendimitseeardhmjadotëjetëmëesigurtnëvend.

3.12.14.1 SIGURIA PËR TË ARDHMEN SIPAS GJINISË

Tëndarësipasgjinisë,rezultonse56%egravedhe40%eburraveshprehenseeardhmjanukdotëjetëesigurt.Ndërsa,nëmendiminsekjoeardhmedotëndryshojëedotëjetëesigurt,9%prejtyrejanëtëgjinisëfemëroredhe12%tëgjinisëmashkullore.Ndërsa,nëpërgjigjenqëndoshtakjoeardhmedotëjetëesigurt,28%emjekëveishintëgjinisëfemëroredhe26%etyreishintëgjinisëmashkullore.

Ndërkohë,përqindjenmëtëmadhenëmospërgjigjeekanëburrat(22%).

Tabela 9: mendoni se e ardhmja në shqipëri ëshTë e sigurT?

FrekuencaPo 100Jo 503

Ndoshta 271Nukduatëpërgjigjem 126


62

3.13 DEKLARATA TË MJEKËVE GJATË PLOTËSIMIT TË PYETËSORIT

Ky sulm mediatik që po bëhet ndaj mjekëve, nuk bën asgjë tjetër përveçse i shtyn mjekët që të mos veprojnë në rast se një pacient është në gjendje kritike dhe mund të rrezikojë t’u vdesë në dorë. Cili do të donte të përballej me policinë dhe të trajtohej si kriminel?

(Gjinekologe,Tiranë)

Midis mjekut dhe pacientit është gjithmonë rregullator shteti. Shteti e ka për detyrë të bëjë që pacientët të marrin një shërbim ashtu siç duhet dhe t’u krijojë mjekëve kushte që të punojnë ashtu siç duhet të punojnë.

(Pediatër,Tiranë)

Na bëhen trajnime dhe asnjëherë nuk konsultohen me ne lidhur me trajnimet për të cilat vërtet ne kemi nevojë në punën tonë. Kështu që marrim pjesë në trajnime thjesht për të marrë ato pikët që duhen në fund, por jo se marrim vërtet njohuritë që duhet të marrim

(Kirurg,Tiranë)

Shteti ynë nuk mban përgjegjësitë e veta, por thjesht vë popullin përballë mjekut. Njerëzit nuk japin siguracione, japin lekë nën dorë dhe shteti pranon që mjeku të marrë para nën dorë dhe mos t’i rritet rroga. Në një vend ku shteti nuk funksionon, ke presionin e popullatës. Mjekët po e pësojnë nga ky sistem. Dhe mjekët po mbajnë përgjegjësi për gjëra që nuk i kanë ato në dorë. Ka konflikte fizike pa fund dhe doktorët nuk shprehen. Disa raste bëhen problematike në media, herë të tjera nuk janë shprehur.

64

Grafik: Shpërndarja e subjekteve sipas opinionit të tyre mbi sigurinë e së ardhmes në Shqipëri, bazuar në gjininë mashkullore dhe femërore të subjekteve.

3.13 DEKLARATA TË MJEKËVE GJATË PLOTËSIMIT TË PYETËSORIT Ky sulm mediatik që po bëhet ndaj mjekëve, nuk bën asgjë tjetër përveçse i shtyn mjekët që të mos veprojnë në rast se një pacient është në gjendje kritike dhe mund të rrezikojë t'u vdesë në dorë. Cili do të donte të përballej me policinë dhe të trajtohej si kriminel?

(Gjinekologe,Tiranë)

Midis mjekut dhe pacientit është gjithmonë rregullator shteti. Shteti e ka për detyrë të bëjë që pacientët të marrin një shërbim ashtu siç duhet dhe t’u krijojë mjekëve kushte që të punojnë ashtu siç duhet të punojnë.

(Pediatër,Tiranë)

Na bëhen trajnime dhe asnjëherë nuk konsultohen me ne lidhur me trajnimet për të cilat vërtet ne kemi nevojë në punën tonë. Kështu që marrim pjesë në trajnime thjesht për të marrë ato pikët që duhen në fund, por jo se marrim vërtet njohuritë që duhet të marrim

(Kirurg,Tiranë)

12%

40%

26% 22%

9%

56%

28%

7%


Grafiku 38: Siguria për të ardhmen në Shqipëri, sipas gjinisë

Burra Gra

Grafiku 39:


63

Presione jo për faj të doktorit, por për faj të mosfunksionimit siç duhet të sistemit.

(Obstetër-gjinekolog,Tiranë)

Edhe kur mjekët kthehen në Shqipëri i denigrojnë me pafytyrësi, nuk guxojnë të kërkojnë kushte pune të barabarta për të gjithë se duket sikur po kërkojnë të pamundurën se u duket çudi kur një mjek kërkon kushte. E kanë më kollaj të japin bonuse se të kkrijojnë barazi. Mjekët nuk ikin për para, se sido të jetë e kanë aq status social dhe ekonomik. Mjekët ikin se denigrohen.

(Kardiologe,Fier)

Organizimi i punës në spitale është kaos total. Drejtuesit e spitalit akoma nuk kanë arritur ta zgjidhin çështjen e organizmit të punës dhe e keqja është se institucionet përgjegjëse, si Ministria, që minimalisht duhet të futej ndërmjetëse për ta rregulluar këtë punë, nuk e ka rregulluar fare.

(Kirurg,Durrës)

Mungon transparenca! Vërtet kemi buxhet të vogël, por edhe ai buxhet i vogël që është nuk konsultohet me mjekët për mënyrën se si do të shpenzohet dhe investimet bëhen pa vizion, sot për sot, politikat shëndetësore nuk kanë vazhdimësi.

(Nefrolog,Tiranë)

Njerëzit më të vlerësuar që kemi, të gjithë janë të përgatitur jashtë Shqipërisë. Ne jemi pjesë e një populli sipërfaqësor, empirik, nuk kemi mundësi të zbulojmë gjëra të thella, origjinale. Detyra jonë është të marrim më të mirën e botës së qytetëruar dhe të arrijma ta zbatojmë në vendin tonë. Nuk mund të kesh shkencë kur mungon bazikja (para se të merresh me shkencë, art, duhet të kesh shtëpi, për t’u veshur dhe për të ngrënë, thoshte Marksi). Nëse ti nuk arrin të zbatosh protokollet bashkëkohore të diagnostifikimit, trajtimit dhe monitorimit të sëmundjeve, nuk ke mundësi të bësh shkencë. Nëse mbështetesh në literaturë dhe deklaron referimin, kjo nuk ka pse të vlerësohet plagjaturë. Ne nuk kemi mundësi praktike dhe mendore për të bërë shkencën. Shqiptarët e dalluar në shkencë kanë lindur ose i ka marrë SHBA dhe BE.

(Hematolog,Tiranë)

Si mund të ngrihet një mjek profesionalisht në Shqipëri? Edukimi në vendin tonë është zero, ndërsa që të shkosh jashtë, kostot janë të mëdha. E nëse do të flasim për rrogën që marrim, atëherë kjo rrogë nuk e justifikon fare përpjekjenpër t’u rritur profesionalisht. Është çështje ekonomike, sepse do të mbajmë familjet, është dhe çështje dinjiteti, se edhe paratë nën dorë nuk na bëjnë të ndihemi dinjitozë.

(Kardiolog,Durrës)


64


65

KAPITULLI IV

KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME


66

Kykapitullparaqetpërfundimetqëderivojnëngagjetjetehapavetëndryshëmtëstudimit(kërkimisasiordherishikimiidokumentacionitetëdhënavetëtjera),sidherekomandimetpërpërmirësiminesituatës.

SistemishëndetësornëShqipërikaendeshumëpërtëpërmirësuar.Largimiimjekëvembetetnjëfaktorshqetësues, icilipërjetohetnga78%emjekëve(24%e tëcilëve janëgatipër t’u larguarmenjëherë,ndërkohëqë54%dotëlargoheshinpot’ujepejmundësia).

Vihetrenjëprirjemëemadheegjinisëfemërore(84%)përt’ularguarngavendi,krahasuarmegjininëmashkullore(74%).

Situatamëproblematikeparaqitetnëqendratuniversitare,kumjekëtkanëedheprirjenmëtëmadhepërt’ularguarmenjëherëngavendi(54%),ndërkohëqëmëeulëtaështënëspitaletbashkiake(megjithësekampioninëkëtospitaleështëmëivogël).

Vihet re një tendencë për largim emjekëveme gradë shkencore, 40% e të cilëve e konsiderojnë tërëndësishëmlargiminetyrengaShqipëria.

Ndër shkaqetkryesoreqë i nxisinmjekëtpër t’u larguarnënjëvend tjetër janë: serioziteti nëpunë,mbështetjafinanciare,sidhekushtetmëtëmiratëpunës.

Serioziteti në punë, i cilësuar ndër shkaqet kryesore për largimin e mjekëve, përmbledh disa gjëratë rëndësishme, të tilla si: respektipër të tjerët,komunikimiefektiv,punae suksesshmenëgrupdhepërpjekjetpërzhillimprofesionalepërtëbërëmëtëmirën.Ndërkohë50%emjekëvethonësemungesaeseriozitetitnëpunëishtynatatalënëShqipërinëpërnjëvendtjetër.

Besueshmërianëemrinemjekutdhevendimecilësitëlartëjetesepërbëjnësërishfaktorëtërëndësishëmpërlargiminetyre.

Shumicaemjekëveankohensekanëmangësinëshërbime,26%etëcilëvepretendojnëmungesanëtëgjithashërbimetdhe60%nëdisaprejshërbimeve.Ështëshqetësuesfaktiseataqëankohenmëshumëpërmungesa janëmjekët e spitaleve universitare, 56% e të cilëve pretendojnëmungesa në të gjithashërbimetdhe40%mungesanëdisaprejshërbimeve.Duketseedhemjekëtqëpunojnënëklinikaapospitaleprivatekanëtënjëjtënproblematikë,dukeqenëseedheatanënjëpërqindjetëkonsiderueshmepohojnëmungesanëshërbime.

Mjekëtnëvendndihentëpakënaqur,tëmbingarkuarmepunë,tënënvlerësuardhetëstresuar.

Rezultonsemëtëpakënaqurjanëgjiniamashkullore,përtëcilëtniveliipakënaqësisëarrinnë40%tëtyre.Ngaanatjetër,gjiniafemërorendihetmëshumëestresuar(26%).

Financimiisistemit,menaxhimiisistemitdhemungesaesigurisëfinanciarerezultojnëtëjenëshkaqetkryesoreqëndikojnënëpakënaqësinëemjekëvetëgjinisëmashkullore.Ndërkohë,mjeketkonsiderojnësimëproblematikefinancimindheburokracitëesistemit,sidhemungesënesigurisëfinanciare.

Pasigurianëpunëështënjëfaktornjësojirëndësishëmsipërgjininëmashkullore,ashtuedhepëratëfemërore,me32%tëmjekëveqëflasinpërpasigurinëvendinetyretëpunës.

Nëfakt,71%emjekëveshprehensemjekëtkritikohenmëshumëseçduhetnëShqipëri.Kymendimështëinjëjtësipërgjininëfemërore,ashtuedhepëratëmashkullore.


67

Pesimisteduketsituatandërkohëqë61%emjekëvemendojnësebesimiityrenësisteminshëndetësornukdotëndryshojëparasetëlargohenngavendi,njëshifërkjoshqetësuese.

Arsyetekonomikedheprofesionalezënëvendineparëpërmjekëtpër largimine tyrengaShqipëria.Vetëm1%emjekëveshprehenselargohenpërarsyegjyqësore.Vihetresenumriigravemjekeqëduantëlargohenpërarsyeekonomike,profesionaledhegjyqësoreështëmëilartëseaiiburrave.

Rezultonse48%emjekëvedot’iarekomandoninlargiminedhemjekëvetëtjerë.

Lidhurmeshpërbliminnëndorë,rezultonsenjëpërqindjeekonsiderueshmeemjekëvejanëdakordmefaktinsepavarësishtsekjopraktikëështëevështirë,ajoështëfinanciarishtekuptueshme.

Shumicaemjekëvejanëdakordmefaktinqëshpërbliminëndorëqëijepetmjekutnukduhettëtatohetngashteti.Nëfakt,51%emjekëvemegradëshkencoreembështesinnjëdeklaratëtëtillë.

Përtëhequrshpërbliminnëndorë,mjekëtsugjerojnëqëtëbëhetnjërritjetëpagaveqëvarionnë:

• 30-50%mëelartëpërnjëmjekfamiljeje;

• 50-90%mëelartëpërnjëmjeknëqendërshëndetësore;

• 100%mëelartëpërmjekëtqëpunojnënëspitaletbashkiakedherajonale;

• Mëshumëse100%mëelartëpërmjekëtqëpunojnënëspitaleuniversitare.

Njëgjëetillëpasqyronedhemendiminemjekëvelidhurmepagatqëatamarrinaktualisht.

Nëfakt,77%emjekëveevendosinvetentekmëtëkeqpaguaritnësisteminshëndetësordhevetëm1.5%etyreecilësojnëvetenmetëardhuratëlarta.

Nëfund,50%emjekëvemendojnëseeardhmjanëShqipërinukështëesigurt.Kjopërbën56%tëgjinisëfemëroredhe40%tëgjinisëmashkullore,duketreguaredhenjëherësemjeketjanëmëtëprirurapërt›ularguarngavendikrahasuarmemjekët.

Pasiguriatekbluzatebardhapërvendinepunësuvureedhegjatëplotësimittëpyetësorit,kupatinjërezistencëtëmadhengamjekëtpërtaplotësuar,nisurngadrojaeidentifikimit,pavarësishtsebëhejfjalëpërnjëstudimsasior.

Konkluzione

Bazuarnëgjetjetdhepërfundimetestudimit,dukemarrënëkonsideratënevojënpërparandalimindhereduktiminefenomenittëlargimittëmjekëve,mëposhtëdotëvijojnëdisarekomandimekryesorepërmasatqëduhettëndërmerrenngainstitucionetpërtëpërmirësuargjendjennësisteminshëndetësor.Këtolidhenme:

1. Investimenëinfrastrukturënshëndetësore

Ështëerëndësishmeqëtëbëheninvestimenëshërbimetshëndetësorenëinstitucionetnëvend.Investimetdotërrisincilësinëeshërbimitdhedotëbëjnëtëmunduredheuljenetensionevemidismjekëvedhepacientëve.

2. Rishikimiikuadritligjorpërgabimetmjekësore


68

Shumëprejmjekëvendihentëpasigurtdhetëpambrojturndajgabimevemjekësorenjerëzore.Ështëerëndësishmeqëtërishikohetkuadriligjorpërkëtogabime,nëmënyrëqëmjekëttëmossulmohenpërçdollojgabimi.

3. Mundësipërrritjeprofesionaledheakademike

Ështëerëndësishmeqëtëbëhenkonsultimeparaprakememjekëtlidhurmeedukiminevazhdueshëm.Megjithëse ky edukim ekziston, nuk ka një konsultim paraprakmemjekët lidhurme çështjetmë tërëndësishmepër tanënivelprofesionaldheakademik,nëmënyrëqëkyedukim tëplotësojënevojataktualetëmjekëve.Gjithashtu,pagesatpërkëtëedukim(përfshirëkëtutrajnimetapokonferencat)tëjenënëngarkimtëinstitucionevepërkatëseqëpunësojnëkëtamjekëdheqëpërfitojnëngakualifikimiityre.

4. Përmirësimimenaxhimittëbrendshëmnëinstitucionetshëndetësore

Menaxhiminë institucionet shëndetësore lë endepër tëdëshiruar.Është e rëndësishmeqëngaanaeMinistrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale të merren masa për përmirësimin e kësaj situate.Konsultimiparaprakmemjekëtemëtejmemenaxhuesiteinstitucioneveështëirëndësishëmpërtëbërëinvestimetatykuduhetdhekusituataështëmëurgjente.

5. Përmirësimiimazhittëmjekëvedheuljessëpresionittëpacientëvendajbluzavetëbardha

Mungesat në shërbimet shëndetësore, dënimi i një numri të madh mjekësh, kanë çuar në rritjen epërballjesmespacientëvedhemjekëvenësisteminshëndetësor.ËshtëerëndësishmeqëvetëMinistriaeShëndetësisëdheinstitucionetnëvarësitësajtëpunojnëpërtëpërmirësuarimazhinemjekëve,përt’usiguruaratyrenjëmjedispunetësigurtetëqetë,përshkaktëvetënatyrëssëpunësqëatakanë.Përkëtëmundtërealizohenfushatatëndryshme.

6. NdërmarrjeepolitikaveqëibëjnëmjekëttëshërbejnësiuralidhësemidisShqipërisëdhevendevekuatapunojnëjashtë

Dukeqenësetentativateshtetitshqiptarpërrikthiminetruritrezultojnëjotësuksesshme,rekomandohethartimi i politikave të cilat i përdorin mjekët që punojnë në shtetet e huaja si ura ndërlidhësemesinstitucioneveshqiptaredheinstitucionevekuatapunojnëdhejapinkontributinetyre.Njëgjëetillëdotëjetëedomosdoshmepërtëmoslejuaruljenenivelitakademiktëbrezavenëvijimpërshkaktëlargimittënjëpjesetëmadhetëmjekëve,përfshirëkëtumjekëtmegradëshkencore.Njëtentativëetillëepërdorimittëmjekëveqëjanëlarguardotëishteefrytshmeshkaktëlidhjesqëvetëkëtamjekëkanëmevendinetyre(atavazhdojnëtëruajnëlidhjenmeShqipërinëkukanënjerëzitetyredhekukanëpunuar,qoftëedhelidhjeshpirtërore)dhekontributiityredotëishtemëivyerdhemëifrytshëmkrahasuarmeekspertëtëjashtëmqëpërmëtepërenjohinmëpakrealitetinshqiptar.

Zyra e TiranësRruga “Abdi Toptani”, Torre Drin, kati 3P.O. Box 1418Tirana, Albania

Telefon: 00355 (0) 4 2250986 00355 (0) 4 2273306

Homepage: http://www.fes-tirana.org

largimi i mjekËve nga shqipËria...

Documents