lanaco ecdl - eobrazovanje.com modul 3 - obrada teksta... · 3.3.1 formatiranje teksta ... 3 modul...

Lanaco ECDL® priručnik

Modul 3: Obrada teksta

Microsoft Word

Lanaco Edukacija

Banja Luka, 2010.

v1.1.

Copyright©

2010

Umnožavanje, reprodukcija ili na drugi način korištenje i objavljivanje tekstova iz ovog priručnika, bez

naknade i bez dozvole autora ili izdavača, kažnjivi su po članu 120. Zakona o autorskom pravu i srodnim

pravima (“Službeni glasnik BiH”, broj 7/02).

Lanaco ECDL priručnik - Modul 3: Obrada teksta Microsoft Word

3

Sadržaj

3 Modul 3 – obrada teksta – MS Word .............................................................................................. 6

3.1 Korištenje aplikacije ...................................................................................................... 6

3.1.1 Rad sa dokumentima ...................................................................................................... 6

3.1.1.1 Otvaranje i zatvaranje MS Word-a i njegovih dokumenata ........................................ 6

3.1.1.2 Kreiranje novog dokumenta ....................................................................................... 8

3.1.1.3 Spremanje dokumenta .............................................................................................. 12

3.1.1.4 Tipovi datoteka ......................................................................................................... 14

3.1.1.5 Prelazak sa jednog otvorenog dokumenta na drugi ................................................. 14

3.1.2 Poboljšanje produktivnosti ........................................................................................... 16

3.1.2.1 Podešavanje osnovnih parametara........................................................................... 16

3.1.2.2 Help funkcija ............................................................................................................. 20

3.1.2.3 Povedalo .................................................................................................................... 22

3.1.2.4 Prikaz ostalih traka sa alatima................................................................................... 23

3.2 Kreiranje dokumenta ................................................................................................... 26

3.2.1 Unos teksta ................................................................................................................... 26

3.2.1.1 Načini prikaza stranica .............................................................................................. 26

3.2.1.2 Unos teksta u dokument ........................................................................................... 29

3.2.1.3 Unošenje simbola i specijalnih karaktera ................................................................. 30

3.2.2 Označavanje (selektovanje) i uređivanje (editovanje) teksta ....................................... 33

3.2.2.1 Prikaz znakova formatiranja ...................................................................................... 33

3.2.2.2 Selektovane dijelova teskta i cijelog teksta .............................................................. 34

3.2.2.3 Unos, brisanje i prekucavanje slova i riječi u postojedem tekstu ............................. 36

3.2.2.4 Komanda Find ........................................................................................................... 37

3.2.2.5 Komanda Replace...................................................................................................... 38

3.2.2.6 Kopiranje i premještanje teksta unutar dokumenta i između otvorenih dokumenata

40

3.2.2.7 Brisanje teksta ........................................................................................................... 43

3.2.2.8 Undo i Redo komande............................................................................................... 44

3.3 Formatiranje (oblikovanje) .......................................................................................... 46

3.3.1 Formatiranje teksta ....................................................................................................... 46

3.3.1.1 Promjena veličine i tipa fonta ................................................................................... 46

3.3.1.2 Naglašavanje teksta .................................................................................................. 47


4

3.3.1.3 Komande Subscript i Superscript .............................................................................. 48

3.3.1.4 Promjena boje teksta ................................................................................................ 48

3.3.1.5 Promjena tipa slova (pisana u štampana i obrnuto) ................................................. 49

3.3.1.6 Automatsko oblikovanje crtica (za razdvajanje riječi) kao srednjih crta i crta ......... 50

3.3.2 Paragrafi (pasusi)........................................................................................................... 53

3.3.2.1 Kreiranje i objedinjavanje (spajanje) jednog ili više pasusa ...................................... 53

3.3.2.2 “Meki” prelom teksta (soft line brak) ....................................................................... 54

3.3.2.3 Preporuka za poravnanje teksta ............................................................................... 55

3.3.2.4 Poravnanje teksta ..................................................................................................... 55

3.3.2.5 Uvlačenje pasusa ....................................................................................................... 56

3.3.2.6 Podešavanje, uklanjanje i korištenje tabulatora (tabulatorksih markera) ............... 58

3.3.2.7 Preporuka: razmak između pasusa ........................................................................... 62

3.3.2.8 Podešavanje razmaka između pasusa ....................................................................... 63

3.3.2.9 Liste nabrajanja (dodavanje i uklanjanje znakova i brojeva u listi nabrajanja)......... 65

3.3.2.10 Dodavanje ivica i boje/pozadine pasusa ................................................................... 66

3.3.3 Stilovi ............................................................................................................................. 68

3.3.3.1 Primjena postojedeg stila karaktera na označeni tekst ............................................ 69

3.3.3.2 Primjena postojedeg stila pasusa na jedan illi više pasusa ....................................... 71

3.3.3.3 Korištenje alata za kopiranje tipa oblikovanja (formata) – Format Painter alat ....... 72

3.4 Objekti ........................................................................................................................ 74

3.4.1 Kreiranje tabele ............................................................................................................. 74

3.4.1.1 Kreiranje tabele za unos podataka............................................................................ 75

3.4.1.2 Unos i uređivanje informacija u tabeli ...................................................................... 77

3.4.1.3 Selektovanje reda, kolone, delije i cijele tabele ........................................................ 77

3.4.1.4 Umetanje i brisanje redova i kolona ......................................................................... 79

3.4.2 Oblikovanje (formatiranje) tabele ................................................................................ 81

3.4.2.1 Promjena širine kolone i veličine reda ...................................................................... 81

3.4.2.2 Promjena stila, širine i boje ivica delije ..................................................................... 82

3.4.2.3 Dodavanje boje/pozadine delijama........................................................................... 83

3.4.3 Grafički objekti .............................................................................................................. 83

3.4.3.1 Umetanje objekta na određenu lokaciju u dokumentu ............................................ 83

3.4.3.2 Označavanje objekata ............................................................................................... 88

3.4.3.3 Kopiranje i premještanje objekta unutar dokumenta i između otvorenih

dokumenata .............................................................................................................................. 89


5

3.4.3.4 Promjena veličine i brisanje objekta ......................................................................... 89

3.5 Cirkularno pismo (Mail Merge) .................................................................................... 91

3.5.1 Priprema ........................................................................................................................ 91

3.5.1.1 Otvaranje i priprema dokumenta kao glavnog dokumenta za cirkularno pismo ..... 91

3.5.1.2 Selektovanje liste adresa ili drugih podataka za korištenje u cirkularnom pismu .... 93

3.5.1.3 Selektovanje liste primaoca ...................................................................................... 94

3.5.2 Izlazne opcije ............................................................................................................... 100

3.5.2.1 Objedinjavanje cirkularnog pisma u novi fajl ili fajl za štampanje .......................... 100

3.5.2.2 Štampanje cirkularnog pisma .................................................................................. 101

3.6 Priprema za štampanje .............................................................................................. 102

3.6.1 Podešavanje ................................................................................................................ 102

3.6.1.1 Promjena orijentacije dokumenta i veličine papira ................................................ 102

3.6.1.2 Promjena margina ................................................................................................... 104

3.6.1.3 Preporuka: Dodavanje novih stranica ..................................................................... 106

3.6.1.4 Dodavanje nove stranice (Page Break) ................................................................... 106

3.6.1.5 Zaglavlja i podnožja (Headers and Footers) – dodavanje i uređivanje teksta ........ 107

3.6.1.6 Dodavanje datuma, broja stranice i imena dokumenta u zaglavlje i podnožje ...... 109

3.6.1.7 Primjena automatskog numerisanja stranica ......................................................... 110

3.6.2 Provjera pravopisa i štampanje................................................................................... 111

3.6.2.1 Provjera gramatičkih i pravopisnih grešaka ............................................................ 111

3.6.2.2 Dodavanje riječi u ugrađeni rječnik korištenjem provjere pravopisa ..................... 113

3.6.2.3 Pregled dokumenta prije štampe............................................................................ 114

3.6.2.4 Štampanje dokumenta ............................................................................................ 115

3.7 Dodatak .................................................................................................................... 117

3.7.1 Rječnik stranih pojmova .............................................................................................. 117


6

3 Modul 3 – obrada teksta – MS Word

Microsoft Word (u daljem tekstu MS Word) je program namjenjen za obradu teskta i sastavni je dio

programskog paketa Microsoft Office kojeg proizvodi kompanija Microsoft. Pod obradom teksta se

podrazumijeva pisanje i oblikovanje tekstualnih dokumenata, omogudujudi primjenu različitih stilova

oblikovanja. Pored unošenja i obrade teksta, MS Word vam omoguduje i dodavanja razliličitih

objekata: slika, tabela, grafikona, raznih geometrijskih oblika, itd. MS Word je, u suštini, program koji

je najviše zastupljen u svakodnevnom radu, kako poslovnih tako i kudnih korisnika. U ovom modulu

demo vidjeti kako upotrijebiti niz opcija I alata koje vam nudi MS Word prilikom obrade teksta.

Verziju MS Word-a koju demo obrađivati jeste Word 2003, a isto tako demo, radi usporedbe,

pokazati gdje se sve te opcije I alati nalaze u Word 2007 programu.

3.1 Korištenje aplikacije

U ovom poglavlju demo pokazati osnove rada sa dokumentima, kao što su: otvaranje i zatvaranje

dokumenata, kreiranje novog dokumenta, spremanje dokumenta, razne vrste ekstenzija pod kojima

možete sačuvati dokument, kao i prelazak sa jednog otvorenog dokumenta na drugi. Isto tako,

vidjedemo kako podesiti Word 2003 i iskoristiti određene alate u cilju produktivnijeg rada u

programu.

3.1.1 Rad sa dokumentima

3.1.1.1 Otvaranje i zatvaranje MS Word-a i njegovih dokumenata

Da bi ste otvorili Word uradite slijedede:

kliknite na Start All Programs Micorosoft Office Microsft Office Word 2003

Slika 3-1 Otvaranje MS Word-a


7

Takođe, MS Word možete otvoriti tako što dva puta kliknete na ikonicu Microsoft Office Word 2003,

odnosno 2007, koja se može nalaziti na desktop (sl. 3-2), zatim na Word-ov dokument ili na prečicu

(shortcut) Word-ovog dokumenta . Na sl. 3-2 i sl. 3-3 su prikazane ikonice Word-ovih dokumenata

(verzije Word 2003 i Word 2007), odnosno njihove prečice:

Slika 3-2 Ikonice koje predstavljaju različite verzije Word programa:Word 2003 i Word 2007

Slika 3-3 Ikonice koje predstavljajuju prečice od Word-ovih dokumenata

Ako želite da zatvorite dokument, u meniju kliknite na File Close ili klikom na crno „X” dugme od

otvorenog dokumenta:

Slika 3-4 Zatvaranje programa i dokumenta sa ikonicama „X“

Word program možete zatvoriti i ako u meniju kliknete na File Exit.

Ova ikonica

predstavlja Word

2003 dokument Ova ikonica

predstavlja Word

2007 dokument

Ova ikonice

predstavljaju prečice

(shortcuts) od Word-

ovih dokumenata

Sa crnim dugmetom

X zatvrate dokument

Sa crvenim dugmetom X

zatvrate Word program


8

3.1.1.2 Kreiranje novog dokumenta

Kada otvorite MS Word program, automatski de vam se otvoriti i jedan prazan dokument (blank

document) koji nosi naziv Document 1:

Slika 3-5 Prilikom otvaranja MS Word-a otvoride se prazan dokument

Ako želite da otvorite novi prazni dokument, uradite slijedede:

u meniju kliknite na File New

Slika 3-6 Kreiranje novog dokumenta

nakon toga de se sa desne strane prozora pojaviti okvir sa zadacima (Task Pane) New Document

(sl. 3-7):

Novi prazni

dokument – blank

document

Naslovna traka

Okvir sa

zadacima

Trake sa

alatima

Linijari


9

Slika 3-7 Klikom na File New, otvoride se okvir sa zadacima New Document

Kao što vidimo na sl. 3-7, okvir sa zadacima nam nudi da otvorimo slijedede tipove dokumenata:

Blank document

XML document

Web Page

E-mail message

Klikom na Blank document opciju otvoridete novi prazni dokument. Prazni dokument možete

otvoriti i klikom na ikonicu na Standard traci sa alatkama prikazanu na sl. 3-8:

Slika 3-8 Ikonica New Blank Document

Takođe, MS Word vam nudi da kreirate dokumente na osnovu ved unaprijed predefinisanih šablona

(predložaka). Ako u okviru sa zadacima New Document, prikazanom na sl. 3-7, kliknete na opciju On

my computer, u grupi Templates, otvoride vam se sljededi dijalog:

Okvir sa zadacima

New Document


10

Slika 3-9 Dijalog sa predefinisanim šablonima

Kao što vidimo na sl. 3-9, listidi (tabovi) u ovom dijalogu predstavljaju grupe šablona. Radi pokaza, iz

grupe Publications, odabrali smo šablon Brochures i na taj način kreirali sljededi document - brošuru

(sl. 3-10):

Slika 3-10 Šablon Brochure

Napomena: Klikom na opciju Templates on Office Online, u grupi Templates u okviru sa zadacima,

otvoride vam se Microsoft Office web stranica na kojoj možete nadi i spustiti veliki broj gotovih

šablona.

Grupe šablona


11

WORD 2007: Kreiranje novog dokumenta, odnosno otvaranje gotovih šablona, u MS Word-u 2007,

se vrši na sljededi način:

kliknite na Office dugme New

Slika 3-11 Kreiranje novog dokumenta u MS Word-u 2007

otvoride se sljededi dijalog:

Slika 3-12 Dijalog New Document u MS Word-u 2007

Office dugme


12

3.1.1.3 Spremanje dokumenta

Nakon što ste kreirali vaš dokument, trebalo bi da taj dokument sačuvate (spremite) na neku lokaciju

na vašem računaru. To dete uraditi na sljededi način:

u meniju, kliknite na File Save As…

Slika 3-13 Komanda Save As za spremanje dokumenta

otvoride vam se sljededi dijalog:

Slika 3-14 Save As dijalog

Podrazumijevana

lokacija


13

Kao što vidimo na sl. 3-14, podrazumjevana lokacija za spremanje dokumenta je My Documents.

Ako želite da promjenite lokaciju, kliknite na strelicu na desnoj strain polja Save in, pa iz

padajude liste izaberite lokaciju. Takođe, na lijevoj strani dijaloga, u grupi Save In, možete

izabrati neku od ved predefinisanih lokacija.

Isto tako, u polju File name, MS Word de sam automatski odrediti ime dokumenta. Vi možete

promijeniti ovo ime tako što dete kursorom miša kliknuti u polje File name i ukucati željeno ime

(radi pokaza ukucali smo ime Word-vjezba).

na kraju, pritisnite dugme Save. Na ovaj način ste spremili vaš dokument na vaš računar.

Napomena: Kada prvi put spremate neki dokument, klikom na ikonicu Save, u Standard traci sa

alatkama, otvoride vam se Save As dijalog (kao na sl. 3-14). Kad jednom sačuvate dokument, ikonica

Save samo de spremiti promjene koje ste napravili u tom dokumentu.

Slika 3-15 Ikonica Save

WORD 2007: Da bi ste sačuvali (spremili) dokument u Word-u 2007, uradite sljedede:

kliknite na Office dugme Save As...

Slika 3-16 Spremanje dokumenta u MS Word 2007

otvoride vam se dijalog Save As...


14

3.1.1.4 Tipovi datoteka

Prilikom spremanja dokumenta na neku lokaciju, kada vam se otvori dijalog Save As, u polju Save as

type možete odabrati i druge tipove datoteka:

Slika 3-17 Tipovi datoteka

Podrazumijevani tip datoteke je Word Document (.doc). Pored ovog tipa, dokument možete sačuvati

kao običan tekst (Plain Text), predložak-šablon (Document Template), Web stranicu (Web Page,

Single File Web Page, Web Page Filtered), zatim kao dokument sa određenim formatiranjem (Rich

Text Format), kao dokument za ostale verzije Worda (Word 2007, Word XP-2003), itd.

3.1.1.5 Prelazak sa jednog otvorenog dokumenta na drugi

Svakodnevni poslovi de često od vas zahtjevati da radite na više dokumenata odjednom. Ako imate

više otvorenih dokumenata, prelazak sa jednog na drugi mogud je na više načina:

1. način: na Windows traci sa zadacima (taskbar) možete kliknuti na željeni listid koji predstavlja

jedan od dokumenata (sl. 3-18)

Tipovi datoteka


15

Slika 3-18 Prelazak sa jednog dokumenta na drugi klikom na listid dokumenta na traci sa zadacima

2. način: u meniju, kliknite na Window, pa zatim iz liste izaberite dokument na koji želite da pređete

(da bude aktivan). Kvačica pored imena dokumenta označava trenutno aktivni dokument (dokument

na kome radite).

Slika 3-19 Prelazak na drugi dokument pomodu opcije Window

Kao što vidimo na sl. 3-19, u meniju Window postoji opcija Compare Side by Side with. Klikom na

ovu opciju, dva otvorena dokumenta de se, na ekranu, postaviti jedan pored drugog (vertikalno) radi

lakše usporedbe. Ako imate više od dva otvorena dokumenata, klikom na ovu opciju, otvoride vam

se dijalog Compare Side by Side u kome dete označiti jedan od otvorenih dokumenata sa kojim želite

da uporedite dokument na kome se trenutno nalazite.

Word 2007: Prelazak sa jednog dokumenta na drugi u MS Word-u 2007 vrši se na sljededi način:

na Ribbon-u (traci sa komandama), kliknite na listid (tab) View, a u grupi Window, kliknite na Switch

Windows, pa iz liste izaberite document:

Listidi koji predstavljaju

Word dokumente na traci

sa zadacima (Taskbar)


16

Slika 3-20 Prelazak između dokumenata u MS Word-u 2007

3.1.2 Poboljšanje produktivnosti

U cilju što boljeg i produktivnijeg rada u MS Word-u , sam program vam nudi nekoliko opcija I alata

za poboljšanje rada. To su: postavljanje osnovnih parametara (korisničko ime, podrazumijevana

fascikla (folder) za otvaranje i spremanje dokumenata, korištenje Help funkcije, povedalo, prikaz

određenih traka sa alatima.

3.1.2.1 Podešavanje osnovnih parametara

Pod podešavanjem osnovnih parametara se podrazumjeva definisanje korisničkog imena, kao i

podešavanje podrazumijevane lokacije za otvaranje, odnosno spremanje dokumenata.

Podešavanje korisničkog imena se vrši na sljededi način:

u meniju kliknite na Tools Options

otvoride vam se dijalog Options u kome dete kliknuti na listid User Information

Slika 3-21 Listid User Information na kome mijenjate informacije o korisniku

u polje Name unesite vaše ime i prezime

kliknite na dugme OK

1. kliknite na

listid VIew

2. kliknite na

komandu Switch

Windows 3. iz liste izaberite

dokument

Ribbon


17

Inače, korisničko ime je, ustvari ime autora dokumenta. Ako otvorite dokument i u meniiju kliknete

na File Properties, otvoride vam se dijalog (ime dokumenta) Properties (sl. 3-22):

Slika 3-22 Informacije o dokumentu

Na sl. 3-22 vidimo da je u polju Author ispisano ime i prezime osobe koja je kreirala dokument. U

ovom dijalogu možete popuniti i ostala polja tako što dete kursorom miša kliknuti na željeno polje i

unijeti potrebne informacije.

Podešavanje podrazumijevane lokacije za otvaranje, odnosno spremanje dokumenata, se vrši na

sljededi način:

u meniju kliknite na Tools Options

otvoride vam se dijalog Options u kome dete kliknuti na listid File Locations

Slika 3-23 Listid File Locations na kome mijenjate podrazumjevanu lokaciju za otvaranje i spremanje dokumenta


18

u listi File Types klikom označite na Documents, pa zatim pritisnite dugme Modify

otvoride vam se dijalog Modify Location

Slika 3-24 Dijalog Modify Location

kliknite na strelicu pored polja Look In, a zatim iz padajude liste odaberite željenu lokaciju

(primjer, ”Local Disk C:”)

kliknite na dugme OK

kliknite dugme OK u dijalogu Options da potvrdite promjenu

Napomena: Ako vršite promjenu korisničkog imena i podrazumijevane lokacije, a ved ste otvorili neki

postojedi dokument (ranije sačuvan), te promjene nede uticati na taj dokument, nego de uticati na

sve ostale nove dokumente koje budete, poslije podešavanja, kreirali.

WORD 2007: Promjena korisničkog imena u MS Word-u 2007 se vrši na sljededi način:

kliknite na Office dugme Word Options

Slika 3-25 Word Options u MS Word-u 2007

Word Options

dugme


19

u dijalogu Word Options, pod opcijom Popular, u grupi Personalize your copy of Microsoft

Office, u polje User name unesite vaše ime i prezime

Slika 3-26 Podešavanje korisničkog imena u MS Word-u 2007

Ako želite da promijenite podrazumijevanu lokaciju u MS Word-u 2007, uradite sljedede:

kliknite na Office dugme Word Options

u dijalogu Word Options, pod opcijom Save, u grupi Save documents, kliknite na dugme

Browse u polju Default file location, a zatim izaberite lokaciju kao na slici 3-27, pa kliknite na

dugme OK

Slika 3-27 Podešavanje podrazumijevane lokacije u MS Word-u 2007

kliknite na dugme OK na dijalogu Word Options da potvrdite promjene


20

3.1.2.2 Help funkcija

Ako ne znate kako nešto uraditi u programu, tj. zaboravil ste gdje se nalazi neka opcija, pomodu Help

funkcije, na vrlo lak i jednostavan način, možete pronadi odgovor na vaše postavljeno pitanje. Pristup

Help funkciji je mogud na više načina:

klikom na Help ikonicu na traci sa alatima

Slika 3-28 Ikonica Help na Standard traci sa alatkama

u meniju kliknite na Help Micorosft Office Word Help

Slika 3-29 Jedan od načina pristupa Help funkciji

pritiskom na tipku F1 na tastaturi

Nakon što ste primjenili jedan od tri načina pristupa, sa desne strane prozora, otvoride vam se okvir

sa zadacima Word Help

Slika 3-30 Okvir sa zadacima-Word Help

Polje za unos

riječi (fraze) za

pretragu