lampiran - poltekkes-tjk.ac.idrepository.poltekkes-tjk.ac.id/733/7/lampiran.pdf · perhitungan...
TRANSCRIPT
LAMPIRAN
Lampiran 1
Perhitungan penimbangan bahan formulasi sabun padat transparan ekstrak
kayu secang (Caesalpinia sappan L.) sebagai anti jerawat untuk sediaan 40
gram.
F0 (0% ekstrak kayu Secang)
Asam Stearat = 6.5 X 40 = 2.6 gr
100 VCO = 15 X 40 = 6 gr
100
Minyak zaitun = 6 X 40 = 2.4 gr
100 NaOH = 20 X 40 = 8 gr
100
Etanol 96% = 17 X 40 = 6.8 gr
100 Gliserin = 12 X 40 = 4.8 gr
100
Sukrosa = 10 X 40 = 4 gr
100 TEA = 2 X 40 = 0.8 gr
100
Asam sitra t = 4.5 X 40 = 1.8 gr
100 BHT = 0.1 X 40 = 0.04 gr
100
Cocobetain = 2 X 40 = 0.8 gr 100
Oleum rosae = 0.5 X 40 = 0.2 gr
100
Aquadest = 4.4 X 40 = 1.76 gr 100
F1 (0.5% ekstrak kayu Secang)
Ekstrak kayu secang 0.5 % X 40 = 0.2 gr Basis = 40 gr – 0.2 gr = 39.8 gr
Asam Stearat = 6.5 X 39.8 = 2.587 gr
100
VCO = 15 X 39.8 = 5.97 gr 100
Minyak zaitun = 6 X 39.8 = 2.388 gr
100
NaOH = 20 X 39.8 = 7.96 gr 100
Etanol 96% = 17 X 39.8 = 6.766 gr
100
Gliserin = 12 X 39.8 = 4.776 gr 100
Sukrosa = 10 X 39.8 = 3.98 gr
100
TEA = 2 X 39.8 = 0.796 gr
100
Asam sitrat = 4.5 X 39.8 = 1.791 gr
100
BHT = 0.1 X 39.8 = 0.0398 gr 100
Cocobetain = 2 X 39.8 = 0.796 gr
100 Oleum rosae = 0.5 X 39.8 = 0.199 gr
100
Aquadest = 4.4 X 39.8 = 1.76 gr
100
F2 (1% ekstrak kayu Secang)
Ekstrak kayu secang 1% X 40 = 0.4 gr
Basis = 40 gr – 0.4 gr = 39.6 gr
Asam Stearat = 6.5 X 39.6 = 2.574 gr
100 VCO = 15 X 39.6 = 5.94 gr
100
Minyak zaitun = 6 X 39.6 = 2.376 gr
100
NaOH = 20 X 39.6 = 7.92 gr
100
Etanol 96% = 17 X 39.6 = 6.732 gr
100 Gliserin = 12 X 39.6 = 4.752 gr
100
Sukrosa = 10 X 39.6 = 3.96 gr
100 TEA = 2 X 39.6 = 0.792 gr
100
Asam sitrat = 4.5 X 39.6 = 1.782 gr
100 BHT = 0.1 X 39.6 = 0.0396 gr
100
Cocobetain = 2 X 39.6 = 0.792 gr
100 Oleum rosae = 0.5 X 39.6 = 0.198 gr
100
Aquadest = 4.4 X 39.6 = 1.742 gr
100
F3 (2 % ekstrak kayu Secang)
Ekstrak kayu secang 2% X 40 = 0.8 gr
Basis = 40 gr – 0.8 gr = 39.2 gr
Asam Stearat = 6.5 X 39.2 = 2.548 gr
100 VCO = 15 X 39.2 = 5.88 gr
100
Minyak zaitun = 6 X 39.2 = 2.352 gr
100 NaOH = 20 X 39.2 = 7.84 gr
100
Etanol 96% = 17 X 39.2 = 6.664 gr
100 Gliserin = 12 X 39.2 = 4.704 gr
100
Sukrosa = 10 X 39.2 = 3.92 gr
100 TEA = 2 X 39.2 = 0.784 gr
100
Asam sitrat = 4.5 X 39.2 = 1.764 gr 100
BHT = 0.1 X 39.2 = 0.0392 gr
100
Cocobetain = 2 X 39.2 = 0.784 gr 100
Oleum rosae = 0.5 X 39.2 = 0.1986 gr
100
Aquadest = 4.4 X 39.2 = 1.725 gr
100
Lampiran 2
Skema Kerja
Pembuatan ekstrak etanol kayu secang ( Caessalpinia sappan L)
Ditimbang 1000 gr ( +) pelarut etanol 96 % 3 L
Didiamkan selama 3 hari, sesekali diaduk Disaring
Dimaserasi kembali dengan Etanol 96 % 3.5 L Disaring
Diuapkan dengan rotary evaporator
Serbuk Simplisia kayu secang
Maserat 1 Ampas
Maserat 2
Digabung
Ekstrak kental
Lampiran 3
Skema Pembuatan sabun padat transparan ekstrak etanol kayu secang
( Caessalpinia sappan L)
Dilebur pada Dituangkan kecawan porselen suhu 60°
( +) VCO, minyak (+) sukrosa, TEA, zaitun dan BHT
cocobetain, dan Asam sitrat aduk ad
dilarutkan dengan air panas homogen
(+)NaOH 30%
Pada suhu 70ºC
(+) etanol
96% sampai bening
(+) ekstrak kayu secang telah
dilarutkan dengan Etanol 96%
pada suhu 400 C aduk ad homogen
(+) oleum rosae
Dituang kedalam cetakan sabun
Didiamkan selama 24 jam
Asam stearat Gliserin
Fase lemak
Campuran
(Gliserin, TEA
Cocobetain dan
asam sitrat )
Saponifikasi
Basis sabun
Sabun padat transparan ekstrak kayu secang
(Caessalpinia sappan L)
Dicampur ad
homogen
Lampiran 4 Tabel Data Uji Organoleptik
A. Hasil Uji Aroma
Formula Organoleptik
Jumlah Persentase
(%)
Rata-Rata
(%) Formula
0 Aroma
0
Bau khas 15 100
Bau Khas
100%
Tidak berbau 0 0
1
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
2
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
3
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Tidak Berbau
0%
4
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
5
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
6
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Formula Organoleptik
Jumlah Persentase
(%)
Rata-Rata
(%) Formula
1 Aroma
0
Bau khas 15 100
Bau Khas
100%
Tidak berbau 0 0
1
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
2
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
3
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Tidak Berbau
0%
4
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
5
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
6
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Formula Organoleptik
Jumlah Persentase
(%)
Rata-Rata
(%) Formula
2 Aroma
0
Bau khas 15 100
bau Khas
100%
Tidak berbau 0 0
1
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
2
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
3
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Tidak berbau
0%
4
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
5
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
6
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Formula Organoleptik
Jumlah Persentase
(%)
Rata-Rata
(%) Formula
3 Aroma
0
Bau khas 15 100
Bau Khas
100%
Tidak berbau 0 0
1
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
2
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
3
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
Tidak Berbau
0%
4
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
5
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
6
Bau khas 15 100
Tidak berbau 0 0
B. Hasil Uji Warna
Formula 0 Warna jumlah persentase % rata-rata
1
merah 0 0
merah 0%
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100
2
merah 0 0
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100
merah tua
0%
3
merah 0 0
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100
4
merah 0 0
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100
5
merah 0 0
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100 Bening
kekuningan
100% 6
merah 0 0
merah tua 15 0
Bening kekuningan 0 100
Formula 1 Warna jumlah persentase % rata-rata
1
merah 0 0
merah 0%
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
2
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
merah
tua100%
3
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
4
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
5
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0 Bening
kekuningan
0% 6
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
Formula 2 Warna jumlah persentase % rata-rata
1
merah 0 0
merah 0%
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
2
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
merah
tua100%
3
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
4
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
5
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
bening 0% 6
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
Formula 3 Warna jumlah persentase % rata-rata
1
merah 0 0
merah 0%
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
2
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
merah
tua100%
3
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
4
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
5
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
bening 0% 6
merah 0 0
merah tua 15 100
Bening kekuningan 0 0
C.Hasil Uji Tekstur
Formula
0 Tekstur Jumlah
Presentase
%
Rata-
rata
1
keras 15 100 keras
100
100%
lembek 0 0
2
keras 15 100
lembek 0 0
3
keras 15 100
lembek 0 0
lembek
0%
4
keras 15 100
lembek 0 0
5
keras 15 100
lembek 0 0
6
keras 15 100
lembek 0 0
Formula
1 Tekstur Jumlah
Presentase
%
Rata-
rata
1
keras 15 100 keras
100%
lembek 0 0
2
keras 15 100
lembek 0 0
3
keras 15 100
lembek 0 0
lembek
0%
4
keras 15 100
lembek 0 0
5
keras 15 100
lembek 0 0
6
keras 15 100
lembek 0 0
Formula
2 Tekstur Jumlah
Presentase
%
Rata-
rata
1
keras 15 100 keras
100%
lembek 0 0
2
keras 15 100
lembek 0 0
3
keras 15 100
lembek 0 0
lembek
0%
4
keras 15 100
lembek 0 0
5
keras 15 100
lembek 0 0
6
keras 15 100
lembek 0 0
Formula
3 Tekstur Jumlah
Presentase
%
Rata-
rata
1
keras 15 100 keras
100%
lembek 0 0
2
keras 15 100
lembek 0 0
3
keras 15 100
lembek 0 0
lembek
0%
4
keras 15 100
lembek 0 0
5
keras 15 100
lembek 0 0
6
keras 15 100
lembek 0 0
Lampiran 5 Tabel Data Uji pH
Formula uji pH Rata-
rata range Ket
1 2 3 4 5 6
ekstrak 4.6
F (0) 10,00 10,10 10,20 10,00 10,10
10,1
0 10,08
10,00-
10,20 MS
F (1) 9,50 9,40 9,40 9,50 9,40 9,40 9,43
9,40-
9,50 MS
F (2) 9,20 9,40 9,30 9,30 9,20 9,30 9,28
9,20-
9,40 MS
F (3) 9,10 9,00 9,00 9,10 9,00 9,00 9,03
9,00-
9,10 MS
Lampiran 6 Perhitungan Kadar Air
Perhitungan Uji kadar air W1-W2
W
F0
1. 65,780- 63.515 X 100% = 45.3 %
5
2. 65,045 - 62,710 X 100% = 46.7 %
5
3. 40,190 - 37,875 X 100% = 46.3 %
5
4. 75,625- 73,350 X 100% = 45.5 %
5
5. 65,800- 63,480 X 100% = 46.4 %
5
6. 40,190- 37,900 X 100% = 45.8 %
5
F1
1. 40,512 - 37,725 X 100% = 55.74 %
5
2. 40,535 - 37,710 X 100% = 56.5 %
5
3. 65,080 - 62,240 X 100% = 56.8 %
5
4. 64,985- 62,170 X 100% = 56.3 %
5
5. 74,235- 71,440 X 100% = 55.9 %
5
6. 65,755- 62,955 X 100% = 56.0 %
5
F2
1. 75,680 - 73,470 X 100% = 44.2 %
5
2. 65,800 - 63,540 X 100% = 45.2 %
5
3. 40,215 - 37,925 X 100% = 45.8 %
5
4. 62,790 - 60,560 X 100% = 44.6 %
5
5. 74,985 - 72,720 X 100% = 45.3 %
5
6. 40,215 - 37,940 X 100% = 45.5 %
5
F3
1. 74,365 - 72,240 X 100% = 42.5 %
5
2. 74,895 - 72,805 X 100% = 41.8 %
5
3. 78,405 - 76,175 X 100% = 44.6 %
5
4. 40,515- 38,405 X 100% = 42.2 %
5
5. 65,525- 63,425 X 100% = 42 %
5
6. 40,215- 38,080 X 100% = 42.7 %
5
Perhitungan uji kadar air setelah sediaan didiamkan selama 3 minggu
F0 65,675- 63,560 X 100% = 42,3 %
5
F1 82,860 - 80,975 X 100% = 37,7 %
5
F2 65,080- 63,210 X 100% = 37.4 %
5
F3 77,365- 75,570 X 100% = 35,9 %
5
Lampiran 7 Tabel Data Uji Kadar Air
Kadar Air Sediaan Sebelum Dilakukan Pendiaman
Kadar air setelah dilakukan pendiaman selama 3 minggu
Formulasi sabun transparan W1 W2 Kadar Air (%)
F0
1 65.780 63.515 45,30
2 65.045 62.710 46,70
3 40.190 37.875 46,30
4 75.625 73.350 45,50
5 65.80 63.480 46,40
6 40.190 37.900 45,80
Rata-rata 46,00
Range 45, 30 - 46, 70
F1 1 40.512 37.725 55,74
2 40.535 37.710 56,50
3 65.080 62.240 56,80
4 64.985 62.170 56,30
5 74.235 71.44 55,90
6 65.755 62.955 56,00
Rata-Rata 56,21
Range 55,74-56, 80
F2 1 75.680 73.470 44,20
2 65.800 63.540 45,20
3 40.215 37.925 45,80
4 62.790 60.560 44,60
5 74.985 72.720 45,30
6 40.215 37.940 45,50
Rata-rata 45,10
Range 44, 20-45, 80
F3 1 74.365 72.240 42,50
2 74.895 72.805 41,80
3 78.405 76.175 44,60
4 40.515 38.405 42,20
5 65.525 63.425 42,00
6 40.215 38.080 42,70
Rata-rata 42,63
Range 41, 80-44, 60
Formula W1 W2 Kadar Air (%)
F1 65.675 63.560 42.3
F2 82.860 80.975 37.7
F3 65.080 63.210 37.4
F4 77.365 75.570 35.9
Lampiran 8 Tabel Data Uji Kesukaan
A. Tabel Data Uji Kesukaan Kesan Kesat
F (0) kesan
kesat jumlah persentase %
rata-
rata
1
TS 1 4%
tidak
suka
5%
S 7 28%
SS 17 68%
2
TS 1 4%
S 7 28%
SS 17 68%
3
TS 1 4%
suka
26%
S 6 24%
SS 18 72%
4
TS 2 8%
S 5 20%
SS 18 72%
sangat
suka
69% 5
TS 1 4%
S 7 28%
SS 17 68%
6
TS 1 4%
S 7 28%
SS 17 68%
F (1) kesan
kesat jumlah persentase %
rata-
rata
1
TS 0 0%
tidak
suka
1%
S 17 68%
SS 8 32%
2
TS 0 0%
S 16 64%
SS 9 36%
3
TS 0 0%
suka
67%
S 16 64%
SS 9 36%
4
TS 0 0%
S 16 64%
SS 9 36%
sangat
suka
32% 5
TS 1 4%
S 17 68%
SS 7 28%
6
TS 0 0%
S 19 76%
SS 6 24%
F (2) kesan
kesat jumlah
persenta
se %
rata-
rata
1
TS 0 0%
tidak
suka
4%
S 17 68%
SS 8 32%
2
TS 0 0%
S 17 68%
SS 8 32%
3
TS 1 4%
suka
73%
S 20 80%
SS 4 16%
4
TS 2 8%
S 18 72%
SS 5 20%
sangat
suka
23% 5
TS 2 8%
S 19 76%
SS 4 16%
6
TS 1 4%
S 18 72%
SS 6 24%
F (3) kesan
kesat jumlah
persenta
se %
rata-
rata
1
TS 7 28%
tidak
suka
28%
S 14 56%
SS 4 16%
2
TS 7 28%
S 15 60%
SS 3 12%
3
TS 7 28%
suka
59%
S 16 64%
SS 2 8%
4
TS 7 28%
S 15 60%
SS 3 12%
sangat
suka
13% 5
TS 7 28%
S 15 60%
SS 3 12%
6
TS 7 28%
S 14 56%
SS 4 16%
B. Tabel Data Uji Kesukaan Aroma
F (0) Aroma jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 3 12%
tidak
suka
13%
S 11 44%
SS 11 44%
2
TS 4 16%
S 11 44%
SS 10 40%
3
TS 2 8%
suka
47%
S 12 48%
SS 11 44%
4
TS 4 16%
S 12 48%
SS 9 36%
sangat
suka
40%
5
TS 4 16%
S 12 48%
SS 9 36%
6
TS 2 8%
S 13 52%
SS
40%
F (1) Aroma jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 3 12%
tidak
suka
13%
S 11 44%
SS 11 44%
2
TS 6 24%
S 12 48%
SS 7 28%
3
TS 3 12%
suka
49%
S 12 48%
SS 10 40%
4
TS 1 4%
S 16 64%
SS 8 32%
sangat
suka
38% 5
TS 3 12%
S 10 40%
SS 12 48%
6
TS 3 12%
S 13 52%
SS 9 36%
F (2) Aroma jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 1 4%
tidak
suka
17.67%
S 12 48%
SS 12 48%
2
TS 3 12%
S 17 68%
SS 5 20%
3
TS 7 28%
suka
51.67%
S 11 44%
SS 7 28%
4
TS 9 36%
S 7 28%
SS 9 36%
sangat
suka
33.67%
5
TS 4 16%
S 11 44%
SS 10 40%
6
TS 1 4%
S 18 72%
SS 6 24%
F (3) Aroma jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 1 4%
tidak
suka
9%
S 12 48%
SS 12 48%
2
TS 1 4%
S 15 60%
SS 9 36%
3
TS 4 16%
suka
52%
S 13 52%
SS 8 32%
4
TS 1 4%
S 14 56%
SS 10 40%
sangat
suka
39%
5
TS 5 20%
S 12 48%
SS 8 32%
6
TS 1 4%
S 12 48%
SS 12 48%
C.Lampiran uji kesukaan pembusaan
F (0) pembusaan jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 1 4% tidak
suka
8.67%
S 8 32%
SS 16 64%
2
TS 2 8%
S 8 32%
SS 15 60%
3
TS 2 8%
Suka
30.67%
S 6 24%
SS 17 68%
4
TS 3 12%
S 8 32%
SS 14 56%
Sangat
suka
60.67%
5
TS 3 12%
S 8 32%
SS 14 56%
6
TS 2 8%
S 8 32%
SS 15 60%
F (1) pembusaan jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 2 8%
Tidak
suka
14%
S 11 44%
SS 12 48%
2
TS 3 12%
S 11 44%
SS 10 40%
3
TS 5 20%
Suka
43%
S 10 40%
SS 10 40%
4
TS 4 16%
S 12 48%
SS 9 36%
Sangat
suka
43% 5
TS 4 16%
S 9 36%
SS 12 48%
6
TS 3 12%
S 11 44%
SS 11 44%
F (2) pembusaan jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 7 28%
Tidak
suka
31%
S 10 40%
SS 8 32%
2
TS 7 28%
S 11 44%
SS 7 28%
3
TS 7 28%
Suka
47%
S 11 44%
SS 7 28%
4
TS 7 28%
S 12 48%
SS 6 24%
Sangat
suka
22%
5
TS 9 36%
S 13 52%
SS 3 12%
6
TS 9 36%
S 14 56%
SS 2 8%
F (3) pembusaan jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 12 48%
Tidak
suka
53%
S 8 32%
SS 5 20%
2
TS 13 52%
S 5 20%
SS 7 28%
3
TS 14 56%
Suka
21%
S 4 16%
SS 7 28%
4
TS 13 52%
S 5 20%
SS 7 28%
Sangat
suka
26%
5
TS 13 52%
S 5 20%
SS 7 28%
6
TS 14 56%
S 5 20%
SS 6 24%
D.Lampiran uji kesukaan Transparansi
F (0) transparansi jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 0 0%
Tidak
suka
1%
S 6 24%
SS 19 76%
2
TS 0 0%
S 7 28%
SS 18 72%
3
TS 0 0%
Suka
36%
S 12 48%
SS 13 52%
4
TS 0 0%
S 11 44%
SS 14 56%
Sangat
suka
63% 5
TS 2 8%
S 11 44%
SS 12 48%
6
TS 0 0%
S 7 28%
SS 18 72%
F (1) transparansi jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 3 12%
Tidak
suka
22%
S 16 64%
SS 6 24%
2
TS 5 20%
S 16 64%
SS 4 16%
3
TS 7 28%
Suka
54%
S 14 56%
SS 4 16%
4
TS 5 20%
S 12 48%
SS 8 32%
Sangat
suka
24% 5
TS 5 20%
S 10 40%
SS 10 40%
6
TS 8 32%
S 13 52%
SS 4 16%
F (2) transparansi jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 9 36%
Tidak
suka
38%
S 11 44%
SS 5 20%
2
TS 10 40%
S 9 36%
SS 6 24%
3
TS 10 40%
Suka
43%
S 11 44%
SS 4 16%
4
TS 10 40%
S 12 48%
SS 3 12%
Sangat
suka
19% 5
TS 10 40%
S 10 40%
SS 5 20%
6
TS 8 32%
S 12 48%
SS 5 20%
F (3) transparansi jumlah persentase % rata-
rata
1
TS 13 52%
Tidak
suka
47.33%
S 9 36%
SS 3 12%
2
TS 13 52%
S 9 36%
SS 3 12%
3
TS 10 40%
Suka
41.33%
S 13 52%
SS 2 8%
4
TS 12 48%
S 8 32%
SS 5 20%
Sangat
suka
11.33%
5
TS 11 44%
S 12 48%
SS 2 8%
6
TS 12 48%
S 11 44%
SS 2 8%
Lampiran 9
Hasil dokumentasi penelitian
A. Uji mikroskopis serbuk simplisia
Fragmen pengenal serbuk kayu secang menurut Materia Medika
Fragmen pengenal serbuk kayu secang menurut Farmakope Herbal
Berkas pengangkut
Hablur kalsium oksalat sklerenkim
Sklerenkim dengan kalsium oksalat Hablur kalsium oksalat
B. Pembuatan ekstrak simplisia
Penimbangan serbuk simplisia penyaringan hasil maserasi
Penguapan di rotary evaporator
C. Hasil uji metabolit sekunder ekstrak kayu secang
hasil uji penapisan flavonoid hasil uji penapisan tanin
Hail uji penapisan saponin
D. Pembuatan sediaan sabun padat transparan
bahan
Penimbangan bahan peleburan asam stearat
Pengecekan suhu dengan termometer penambahan minyak
Penambahan NaOH pengadukan pada reaksi penyabunan
Penambahan alkohol proses terbentuk transparansi
Hasil sediaan sabun padat transparan
E. Evaluasi sediaan sabun padat tansparan
Penimbangan sabun pemanasan dioven
Uji kesukaan uji pH sediaan
Uji organoleptik