8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 1/16

1

Ķ]PG^GKĶK Ķ]PG@ĶěĶ CA@A\

UG

Ķ]PG@ĶěĶ śGCĶD@G ĶKAKHA]N—Dancdnc gkn`gk Pakıhdakhadı`ı|‘

V|oe+ @|+ Adn @ghn|}o~$ Bamgppgvg Ôknug|}npg}n

Bg|cg}nk laşca ln| ~g|g égcpnğn dancdnc cau|ahıka ndnşcnk iõ|ôşdg|`gk

ln|n `g ha``gmn ln| ~acdaşıhda$ makdıda| `ôk~a}ık`ak gd`g gppnğnhnz

lndindg|g$ ~akn ln~odojn~n `a~ak`ı|ıdalndn|+ Ķdcgd o|iaknzhada| oda|ac

knpgdgk`n|`nğnhnz lacpg|n`gk nk}ak andg}nknk ô~g}n od`wğw v|nhapda|a ca`a|$

bappa nk}ak ba|né v|nhapda|ık pôhôk`g$ iõ|ôkô|`g$ lwiôkg ca`a| 

}avpakhış ln| ha``g õpg}n `w~iw —hn}pn}nzh‘ }avpakahahışpı|+ Ķk}ak

ba|né$ bg|bakin ln| makdıkık gşg~}gd gpcnkdnğnkn ~a `a iôkdôc lazı

n}pgcdg|nkn lgdn|pgk |npôgd "a~kı ho`gd`g pgc|a|dakalndn| |nphnc ba|gcgpdg|.

`au|akışda|ık õpg}nk`g$ ha``g õpg}n$ |wb ~a `a Pak|ı cau|ahıkı

~ak}ıpamac ln| g~dghg in|nşpncdg|n }avpakahahışpı|+ Od`wcéa igdnşhnş

makdıda| oda|ac calwd g`ndgk ha~hwkda| a `abn "ln|caé ha~hwk pô|ô

co|cpwğw zahak ”õ|kgğnk şnhşgc éacpığı zahak( kahaz cıda| inln

`au|akışda| }g|indghg}nkg ca|şık. lõ~dg ln| g~dgh }avpakahahışpı|+ Lw

şw akdaha igdhgcpg`n|$ |wb ~a `a Pak|ı inln ha``g õpg}n iôédg|g ~a `a

cau|ahda|a nkakha$ makdıdığık pghgd ~avı}ı nég|n}nk`g ~g| adhahacpa`ı|+

Ln| ig|gcdndnc inln `g iõ|ôkhghgcpg`n|+ ^gpg|nkmg cakıp gd`g

g`ndghghgcdg ln|dncpg$ ~g|dgşnc `ôzgkg bgkôz igéghghnş$ pa|nb õkmg}n

ndcgd ug ndcnk nk}ak povdwdwcda|ık`a `a ~nkg lw cau|ahda|a ndnşcnk nzdg| 

lwdwkahahışpı|+ Lnznh inln }ımaccakdı "uômwp }ımacdıdığı }alnp. odak

cwşda|`a `a ~nkg lõ~dg ln| `au|akış şgcdn "ha``g õpg}n `w~iwda|.

}avpakahahışpı|+

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 2/16

<

Eacap ln~odojn g ln|éoc igdnşhgknk bakin }okwéda|a iõpô|gmgğn

õkmg`gk cg}pn|ndghgz+ Õ|kgğnk cocdaha dolw oda|ac igdnşhg}nkg

laşda~ak lg~knk ln| cı}hıkık `aba }ok|a o|iaknzg encn| ô|gpgmgc lg~nk

cı}hıka "ô}p lg~kg. `õkôşgmgğnkn bné cnh}g õkmg`gk pabhnk g`ghgz`n+

Gu|nh}gd }ô|gé nég|n}nk`g ln| w~whw }ağdaha nénk odwşak ln| igdnşnh

bappıkık$ laşca ln| "~a `a ln|caé. igdnşnh bappı ndg ln|dncpg lwdwkha}ı

badnk`g ôéôkmô ln| `au|akış şgcdnknk o|pa~a éıcha}ı `a ln|éoc ln~odojnc

oda~`a cakıpdakhışpı|+ Õ|kgğnk$ baua`acn cnh~a}ad hodgcôddg|n a~ı|hac

nénk igdnşgk cocdaha `w~whwz$ }ıuı o|pah`a éõzôkhôş hodgcôddg|n

adiıdahac nénk igdnşgk papha `w~whwz ln| a|a~a igdnkmg$ `oğa`aodha~ak$ ~akn õdéôdglndn|$ pa|pıdalndn| ug }a~ıdalndn| odha~ak laşca ln| 

`w~w~w o|pa~a éıca|hışpı|+ Lwkwk a`ı `a dgzzgppn|+ @oğa`a dgzzgp `n~g ln| 

cau|ah ~ocpw|+ Lw kg`gkdg `g dgzzgp ln| cnşn gk ln| `nğg| cnşn~g

`gğnşglndn| ln| pakıh`ı|+ Ln|nhnznk dgzzgpdn lwd`wğw ln| şg~n$ ln| laşca}ı

dgzzgp}nz lwdalndn|+ Éôkcô }akad`ı|+ G}a} odak cocw ug pap$ kg}kgdg|nk

cnh~a}ad ~avı}ıkık }avpakha}ı ug pakıkha}ı ndindn ln| ln~odojnc oda~`ı|+Makdı lwkda|a `a gu|nh}gd igdnşnh }ô|gmn nég|n}nk`g$ cgk`nkg za|a|ı ug

~a|a|ıka iõ|g$ `oğa`acnk`gk ea|cdı”pa`ı iôzgd$ cocw}w iôzgd ~a `a cõpô

`n~g( }a~ıdaha~ak$ õdéôdghg~gk ug pa|pıdaha~ak ~nkg }akad ln| pakıh

ug|hnşpn|+ Lw kg`gkdg cocw~w ug pa`ı `a bg| makdı ~a `a nk}akda| a|a}ık`a

bg| ln|g~ ea|cdı şgcnd`g adiıda| ug lwka lağdı oda|ac `a lgğgkn| ~a `a

|g``g`g|+

Aşc `a nk}ak ba|né makdıda| `ôk~a}ık`a odha~ak }akad ln| `w~w`w|+

Lgdcn éıcış kocpa}ı ln|g~nk gşg~}gd ln|dgşhg}n nénk ca|şı ln|g~g cgk`nkn

lgğgk`n|hg}n ~a `a ca|şı ln|g~n lgğgkhg inln ln| hgcaknzha odalndn|+

Akmac lw|a`acn `w~w$ ln| lgğgkhg `w~w}w`w|3 bìdlwcn aşc gşg~}gd

`ô|pôdg|nhnzn õk vdaka adha`ak odwşak `w~wkwk a`ı`ı|+ Lw kg`gkdg

}akad`ı|$ õdéôdghgz$ pa|pıdahaz$ }a~ıdahaz ug pah oda|ac pakıhdakahaz+

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 3/16

=

Ķk}akı nk}ak ~avak }o~wp `ôşôkhgknk ncn õkghdn wk}w|w$ hg|ac ug

acıd ~ô|ôphg`n|+ Hg|ac gphg`gk a|aşpı|ahı~o|}wkwz$ a|aşpı|`ığıkızı `a

acıd ~ô|ôphg`gk akda~ahı~o|}wkwz+ Ķşpg lw }o~wp `ôşôkhg ~gpgkgğnkn şw

~a `a lw şgcnd`g cazakhış odak nk}ak }o~w kg`gk(}okwé ndnşcn}nkn

~a|iıdaha~a laşda~ıkma$ lndnkhg~gkdg|nk lndnkgkdg|`gk éoc `aba eazda

od`wğw ln| `õkgh`g "hnpdg| `õkghn.$ co|pgc} "ô}p lg~nk. o|iaknza}~okw

"}o~wp `ôşôkmg õ|iôdgkhg}n.$ —laşdakiıépa$ lgdcn co|cw~da ~a `a

ba~|akdıcda laşda~ak‘ `w~iwda|ıkık$ `aba }ok|a ln| pô|dô lndghg`nğn ug

akda~aha ığı bw}w}da|ık ~g|nkg$ ndc oda|ac cwp}addığı$ `aba }ok|a `a

}o~wp ln| cau|ah odak Pak|ı~ı ~g|dgşpn|g|gc$ aéığıkı cavapha~ı$ hg|acıkıin g|hg~n `gkghnşpn|+ Lõ~dgmg hg|ac ug acıd ~ô|ôphgknk ~ak ô|ôkô

oda|ac$ a~kgk dgzzgp inln$ nkakéda|$ lwka lağdı `nkdg| ug hnpdg| 

igdnşpn|ndhnşpn|+

Ķkakhakık `a nk}ak`a aşc inln gu|nhnk `oğad ln| }ô|gmn od`wğwka lw

şgcnd`g pakıc odhacpa~ız+ @oğad oda|ac nkakhakık ”gğg| loşdwc lndin~dg

`od`w|wdhahış}a( ln| pghgd bac od wğwkw ndg|n }ô|glndn|nz+ Aşcıkõğ|gpndhg}n ug igdnşpn|ndhg}n nénk lw iôkg ca`a| ln| ~od iõ}pg|nmn$ cw|ad

co~wmw ug }ıkı|da~ımı ln| ~avıdakha bné odha`ı+ Lw kg`gkdg aşc boma}ı$

aşc igdnşpn|hg laşcakdığı u} inln cw|whda| bné odha`ı+ Éôkcô aşcık

nég|n}nk`g }õhô|hg wk}w|wkw igdnşpn|hg coda~ odhw~o|`w+ Lwka ca|şık$

a~kı pa|z`a igdnşpnğnkn ua|}a~`ığıhız nkaké }n}pghnkn igdnşpn|hg$ õğ|gphg$

`ôzgkg co~ha$ ~gkn cw|adda| gcdghg$ ~o|wh ~avha ug lnk ln| pô|dô ~oddank}akda|ı }õhô|hg$ cwddakha$ n}pn}ha| gphg u} nénk ln| |wblak }ıkıeı "`nk

cw|wmwda|ı ug okda|ık `guahı odak şahak`ak$ babaha$ vavaza$ nhaha$

boma~a$ hô|şn`g$ şg~bg$ u}+~g ca`a|. pô|g`n+ Iõ|ôkô|`g nkaké }n}pghnknk

ndc }õhô|ô}ô$ gpg ug lazı hadda|a nbpn~aé `w~akda|ık a`ac ug cw|lak a`ı

adpık`a ”eacn|g ~a|`ıh oda|ac laşdapıd}a `a( had p|ak}eg|n ~aphacpa`ı|+

Ķk}akık o|pa~a éıcışı  A|`govnpbgmw} "~acdaşıc 5+7 hnd~ok ~ıd õkmg. od`wğw`ôşôkôdhgcdg ln|dncpg$ cw|wh}addaşhış nkaké }n}pghnknk "~akn ln| égşnp

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 4/16

0

`nkdg|nk. o|pa~a éıcışı éoc g}cn~g `a~akhahacpa`ı| ug lô~ôc ln| oda}ıdıcda

~g|dgşnc `ôzgkg igénş pa|nbn~dg éacışhacpa`ı|+ Akmac$ éoc ndinké odak ln| 

bw}w}$ `oğa`a bnéln| makdı`a iõ|ôdhg~gk ca|alo|}amıdığık ~akn ln| hadı

`gvoda~a|ac ~a `a }acda~a|ac zo| `w|wh`a odakda|a ~ôc}gc lg`gddg|dg

ug|hgdg|n |wblak }ıkıeıkık ~akn `nkdg|nk o|pa~a éıcışı~da ln|dncpg

laşdahışpı|+ ^akn |wblak }ıkıeı ndg nkakmık lndgşnhnknk o|pa~a éıca|`ığı

laşca ln| }akad g~dgh n}g ca|alo|}amıdıc "lwkwk wzakpı}ı eanz u}.

odhwşpw|+ Ca|alo|}amıdıc cı}a zahak`a lô~ôc cavnpad ln|ncnhnkg kg`gk

od`wğw nénk$ lw hadn ln|ncnh$ ~avı`ak }akapa$ }akappak lndnhg ug lwiôk

gcokohnknk aka éa|cda|ı oda|ac lndnkgk bg| pô|dô in|nşnhg nkakıdhazcapcıda| }ağda`ı ug igdnşnhn bızdak`ı|`ı+ Lw }õhô|ô ug had ln|ncpn|hg

mgkkgppgk a|}a ug hôdc }apha~a ca`a| wzak`ı+ Lw `ôk~a`a lgdn|dn

lağışda| ~avak ~a `a `nkn bauwzda|a capcı`a lwdwkak nk}akda|ık õlô| 

`ôk~a`a n~ndncdg|dg ~a|iıdakamağıka ndnşcnk ln|éoc }õ~dgh$ õzôk`g ln| 

zahakda|ık ca|alo|}amıdığıka ca`a| `a~akak ln| }õhô|ô `ôzgkn n|+

O|iaknzg "cnpavdı. `nkdg|nk ~a~iık od`wğw ~g|dg|`g$ (pôh }õ~dghdg|n eacn|g~a|`ıh inln iõzôc}g `g( gşnp}nzdnğnk ug lndnh}gd(gcokohnc igdnşhgknk ~ak

~aka }g~|gphg}n `g lwka `a~akı|+

Aşcık boma}ı ug õğ|gpnmn}n odha`ığıka iõ|g$ lgkzg| ô|ôk odak nkakmık

kg`gk boma}ı$ vavazı$ babahı u}+n odhwşpw|+ Acdık õkôkg }gp égcg|gc$

nk}akı }õhô|glndhgc nénk‥

Acıdda éõzghg`nğnknzn$ ndabn ln| iômg bauadg g`g|gc |abapda`ıkız‥

Lõ~dgmg }nznk lwdaha`ığıkız kg`gkdg|n "bg| şg~nk ln| kg`gkn od`wğwka

iõ|g.$ akmac éoc iôédô ln| ua|dığık ~avalndgmgğnkn ndg|n }ô|g|gc$ amnzdnğnknzn

`g in`g|hnş od`wğwkwzw zakkgppnknz+ Bgdg bgv co|cpwğwkwz õdôh ug õdôh

õpg}nkg `g ~a|aphış od`wğwkwz Pak|ı a|amıdığı~da$ lw `ôk~a`a ln| pô|dô

lwdaha`ığıkız lahlaşca ln| hgcak "ab|gp. lwdwkma `a cgk`n hnpnknzg

`õ|p gddg }a|ıd`ıkız‥ Bgdg$ lw `ôk~a`a ln| pô|dô õmôkô adaha`ığıkız ”

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 5/16

7

wğ|a`ığıkız bac}ızdıcda|ık$ aşağıdakhada|ık$ bo|dakhada|ık( bg}alıkı }nznk

~g|nknzg laşca ln|nknk adamağıkı `a `ôşôkôkmg `g }ok `g|gmg hwpdw

od wkwz+ Ln| pô|dô lw `ôk~a`a wdaşaha`ığıkız a|zwda|ı ug n}pgcdg|n$

}ok}wz oda|ac ca|şıdıc}ız }nzg }wkamac uaapdg|`g `g lwdwkwdhwş n}g }nznk

a|pıc lw `ôk~a`a cw|wdw `ôzgkg ca|şı éıchakıza$ laş cad`ı|hakıza$ ln| 

şg~dg|n a|aşpı|hakıza ig|gc cadhahışpı|+ Pgc hôma`gdgknz$ }nzn lw }akad

`ôk~a`ak wzacdaşpı|ha~a éadışak$ `aba `oğ|w}w }nzn w~cw`ak

w~ak`ı|ha~a éadışak$ nk}akda|a ca|şı odhadı`ı|+ Lw kg`gkdg iôédô `nkn

~avıdakhada|ık od`wğw bg| ~g|`g$ `nkg ca|şı }g|zgknş `ôzg~nk`g lndg od}a

ca|şı odakda|a ca|şı$ amıha}ız ln| mgzadak`ı|ha ua|`ı|+ Éôkcô nk}ak lwpapdı w~cw`ak w~akhac n}pghn~o|‥

Lõ~dgmg lg~nk`g kg`gk(}okwé ndnşcn}nkn ~a|iıda~ak nşdgpnh }n}pghnknk

`aba |abap éadışha}ı }ağdakhışpı|+ Knpgcnh lwiôkcô lndin}a~a| 

`n}cdg|nk`g `g `n}c ôzg|nk`g —lg` }gcpõ|‘ `gkgk lazı lozwc ~avıdaşhada| 

"ocwkaha~ak lõdigdg|. ~a `a ~akdış eo|hapdakhada| kg`gkn~dg acımı ln| 

lndin acışı hôhcôk odaha~alndn|+ O zahak lw aéıc "~a `a lozwc.kocpada|a$ cwddakha`ığıhız$ akdahı odha}ıka `a ig|gc odha~ak ln| pg|nhn

~g|dgşpn|hgc }w|gpn~dg$ nşdgpnh }n}pghnknk pgc|a| acımıdığıkı }ağda~alndn|nz+

Igéhnşpg `g "lwiôk `g. lndnkhg~gkdg|nk ug aéıcdakaha~akda|ık ~g|nkg$

lg~nk`g$ a~kı şgcnd`g cwp}addıcda ndindn pg|nhdg|nk "`oihada|ık.

~g|dgşpn|ndhg}n$ lg~nk nşdgpnh }n}pghnknk aéıcda|ıkı õ|phg ~a `a cavaha

oda|ac `ôşôkhghghnz nénk ln| kg`gk lwdwkhahacpa`ı|+

]o~wp `ôşôkmg~g igénş }ô|gmnk`g$ kg}kgdg|nk kg`gk(}okwé ndnşcn}n

a|aşpı|ıdha~a laşdakıkma$ ~akn nk}akı nk}ak ~avak ug `aba }ok|acn

igdnşhgdg|nk pghgdnkn odwşpw|amac hg|ac `w~iw}w ln~odojnc ~avı~a

~g|dgşnkmg$ akda`ıcda|ıkı ug lnd ncdg|nkn `oğakık pghgd ln| va|éa}ı ug

ig|égc oda|ac adiıdaha~a$ akdaha`ıcda|ıkı ug lndghg`ncdg|nkn `g cwp}addıc

"~a `a `w|wha iõ|g hwmnzg. bakg}nkg ~azha~ı ~gğdghnşpn|+ Lw kg`gkdg

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 6/16

5

ba~|akdıc `w~`wğw$ ô}pg}nk`gk igdghg`nğn$ lndghg`nğn ug akda~aha`ığı

bg| şg~n cwp}ad }a~ha~a laşdahışpı|+ Lw$ õzôk`g$ lg~knk$ cazakıdhış

odwkak hg|ac `w~iw}wkw la}pı|ha$ wdaşaha`ığı ug akda~aha`ığı `oğad

oda~da|ı$ lndnkéadpık`a$ pwpwcdaha éala}ı`ı|+ Hg|ac `w~iw}wkwk ug|gmgğn

bwzw|}wzdwc ug pg`n|inkdnc$ `oğakık cgk`n}nk`g odha~ak ln| `nzn calwd ndg

~akn hwmnzgdg|g ug cwp}addığa nkakha ndg la}pı|ıdha~a éadışıdhışpı|+ Wzwk

}ô|g$ lõ~dg ln| ~acdaşıh nk}akda|ı hwpdw gphnşpn|3 lwiôk `g —gğg| lw

`w~iw~a éıca| lwdaşpı|ıdhahış}a‘ hwpdw gphgcpg`n|+ Ln|éoc `nk`a|ık

"ig|égc nkaké }abnln odhac ca~`ı~da. cgk`n}nkn hwpdw ug ln| akdah`a g}cn

ln| pg|nhdg hôpgugccnd "bg| şg~nk odamağı şgcnd`g in`gmgğnkg nkakha.bn}}gphg}n lwk`ak`ı|+ Eacap lw `w~iw hg|ac `w~iw}wkw `a la}pı|`ığı

nénk ~gkn apıdıhda|ık ~odwkw cg}hg~g laşdahışpı|3 lwiôk `g cg}hgcpg`n|+

]a`gmg hg|ac `w~iw}wkw paphnkdg ~aşahıkı }ô|`ô|hg~g cadcışak ln| 

povdwh ~a `a ln|g~ n}g$ odwh}wz akdah`a hapg|~adnzhg ug gionzhg

}ô|ôcdgkhgcpg`n|+ Igdnşhnş povdwhda| oda|ac lndnkgk ôdcgdg|`gcn akda~ış

`a lw }okwkmw pnvpgk`n|+ ]o|wkwk mak adımı ~akı$ —hg|ac `w~iw}wkwla}pı|ha`ak$ bappa okw pgşunc g`g|gc$ lw boşiõ|ô~g$ ~akn a~`ık odha

õzgddnğnkg$ okw|a$ w~ia|dığa ug éağ`aşdığa ka}ıd wdaşıdhadı`ı|?‘ }o|w}wka

lndnh}gd ln| ~akıp lwdha`ı|+

Lnz$ gd gcn eo}nd lwdiwda|a iõ|g$ al}p|acp "}o~wp. `ôşôkmg ug

~a|apımıdıc ndg ha``g õpg}n `w~iwda|ık a~kı zahak`a o|pa~a éıcpığıka pakıc

odhacpa~ız+ Adgp ~avıhı~da "ln| akdah`a ~a|apımıdıcda. ha``g õpg}n`w~iwda|ık —lwk`ak lõ~dg ha``g õpg}n `w~iwda|ı |wb ug Pak|ı cau|ahıkık

igdnşhg}n ndg õz`gş ln| cau|ah oda|ac cwddakamağız‘ a|a}ık`a va|adgd ln| 

gu|nh od`wğwkw bghgk bg| côdpô|`g iõ|hgcpg~nz+ Adgp ~avıhı côdpô|ô ndcgd

odakda|ık$ gğg| laşca `nkdg|nk ôzg|nkg lnka g ndhnş ln| `nkg }abnv

`gğnddg|}g "Hw}gundnğnk$ Bı|n}pn~akdığık ug Hô}dôhakdığık ~g| ad`ığı }ghaun

`nkdg|`g od`wğw inln.$ `nkdg|n `g$ cw|ad oda|ac `aba la}np ~avıdı`ı|+ Lwkda|ıkPak|ıda|ı `a `nkn cw|adda|ı `a adgp ~avıhıka ug lwka lağdı oda|ac }o}~ad

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 7/16

9

o|iaknza}~okda|ıka w~iwkdwc iõ}pg|n|+ Lw kg`gkdg$ pa|nb cnpavda|ık`a$ ndcgd

`nkdg| `n~g `gğnkndgk cau|ahda|$ õzôk`g$ ndcgd povdwhda|da a~kı akdah`a

cwddakıdhacpa`ı|+ ^a|apımıdığık ug ln| akdah`a w~ia|dığık gk ~oğwk od`wğw

~g|dg|`g$ Wzac`oğw$ Bnk`n}pak$ Õk A}~a ug O|pa Ahg|nca)`a o|iaknzg

`nkdg|nk o|pa~a éıcha}ı la}np ln| |a}pdakpı `gğnd`n|+ @nğg| ~g|dg|`g `g

`gğnşnc Pak|ı ug `nk cau|ahda|ı o|pa~a éıchış odha}ıka ca|şık$ lwkda|ık

igdnşhnşdnc `ôzg~n$ povdwh}ad o|iaknza}~ok `ôzg~dg|nkn aşahahışpı|+

@aba `a ndinké odakı$ Pak|ı pa|aeık`ak pgldnğ g`nd`nğn lnd`n|ndgk `nkdg|`g

lndg$ `nkdg|nk ca|haşıcdığı$ pgldnğ g`nd`nğn ~a `a ~a~ıd`ığı povdwhda|ık `aba

}ok|acn gu|nhdgşhgdg|n~dg ln|dncpg `aba ca|haşıc ln| ~avı cazakha}ı`ı|+

Bı|n}pn~akdığık lw igdnşnh }ô|gmn lgdcn `g gk pnvnc õ|kgğn odwşpw|w|+ Lw|a`a

ncn õkghdn bw}w}wk n|`gdgkhg}n ig|gcn|+

1+ Ha``g õpg}n `w~iwda|$ }o}~ad povdwh odwşwhw ndg ln|dncpg$ povdwhw

o|iaknzg gphg$ ~õkgphg$ iômô laşca ln| şgcnd`g cwddakha ug gk õkghdn}n

}õhô|hg~n coda~daşpı|hac ahamı~da hı igdnşpn|ndhnşpn|? Lwkwk pah oda|ac

lõ~dg ln| ahaé nénk o|pa~a éıcıv éıcha`ığı cokw}wk`a şnh`ndnc ln| şg~

}õ~dghgc hôhcôk `gğnd n|+ Eacap éıcış kg`gkn kg odw|}a od}wk$ lw

`w~iwda|ık$ igkgd oda|ac$ éıca| ug }õhô|hg nénk bg| povdwh`a cwddakıd`ığı

pa|nbn ln| ig|égcpn|+ Igdgmgc povdwh ~avı}ık`a$ `nkn ug |wba ndnşcnk

gğndnhdg|nk$ lw kg`gkdg$ éıca| ndnşcndg|nk`gk a|ıkhada|ı ig|gcn|+

<+ Ķk}akoğdw$ ~a|apımıdıc ~gpgkgğnkn ug }o~wp `ôşôkhg~n cazakı|cgk$

dgzzgppg od`wğw inln ~ak ô|ôk oda|ac ~a|apıdha `w~iw}wkw a|aha ug

papha inln ln| `w~iw~w `a hı cazakhış od`w? Gğg| `w|wh lõ~dg n}g$ lw

`w~iwkwk w~iwk ln| şgcnd`g `o~w|wdha}ı ug paphnk g`ndhg}n$ nk}ak |wb

}ağdığı lacıhık`ak caéıkıdhaz`ı|+ Lgdcn õkôhôz`gcn ~ıdda|`a }ağdıcdı ln| 

cwşac odwşpw|hakık õğgdg|nk`gk ln|n `g$ lwiôkg ca`a| w~iwdakak$ ahamı

}õhô|ô~g ug éıca|a `a~adı |wb}ad ug `nk}gd ~õkdgk`n|hgdg|nk õpg}nk`g$

ig|égcpgk nk}ak lg~knkn |abapdapamac ~gkn ln| ha``g õpg}n `w~iwda| 

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 8/16

2

`ôk~a}ıkı ~a|apha odamacpı|+ @oğakık ig|égğnk`g ~a `a makdıda| 

`ôk~a}ık`a$ lw `w~iwda| pghgd ln| õ|iô odha}a `abn$ }o~wp `ôşôkhg~g

igéhnş ln| codwk`a$ ~akn nk}ak }o~wk`a$ zabn|n ln| ig|gc}nkhg oda|ac

o|pa~a éıchış odalndn| "nkaké `g`nğnhnz ln| `nzn `w~iw lwkwk }okwmw

odalndn|.+ Lõ~dg ln| ig|gc}nknhnk ca|şıdakhaha}ı$ ln|éoc `au|akış

lozwcdwğwka kg`gk odalndn|+ Lw `w~iwda|ık ~g|n lndnhdg cavapıdaha~ak

povdwhda|`a$ }avıcdıcda|ık ug }avhada|ık "w~wşpw|wmw cwddakha$ ewbwş$

}a~iı}ızdıc ug `w~a|}ızdıc u}+. õkghdn ln| kg`gkn `g lw odalndn|+

Igéhnşpg$ lw aédığık ug ig|gc}nknhnk `o~w|wdha}ı nénk `nkdg| o|pa~a

éıcpı ug ln|éoc povdwh`a şw ~a `a lw şgcnd`g lgknh}gk`n+ Eacap éıca|mıdıc

~a `a }õhô|hg `g nk}akık `oğad igdnşnhnknk eokc}n~okw oda|ac o|pa~a

éıcıkma$ `nknk$ éıca|mıda|ık gdnk`g ln| }ndab oda|ac cwddakıdha}ı igmnchg`n+

Lwk`ak }ok|acn }g|ôugkn `nkdg| pa|nbnk`gk ~a `a }n~a}n pa|nbpgk$ pa|ae}ız

ug gdgşpn|n~gd ln| iõzdg ocw~ak bg|cg} akda~amacpı|+

Lnz pgc|a| laşa `õkgdnh+ Gğg| ha``g õpg}n ln| `w~iw~a nkakha$

`ôşôkhg ug ~a|apımıdığık cazakıdha}ı }ı|a}ık`a ln| ~ak ô|ôk oda|ac nk}ak

}o~wka in|hnş}g$ lwkwk w~iwk ln| şgcnd`g `o~w|wdha}ı `a caéıkıdhaz ln| 

ig|gc}nknh odhacpa`ı|+ Eacap nk}akda|ık$ ka}ıd cn ea|cdı ~a|apımıdıc ug

~o|whdaha iômôkg ~a `a ~gpgkgğnkg }abnv od wğwkw lndn~o|}ac$ lw

`w~iwda|ık `o~w|wdha}ı }ı|a}ık`a `a ea|cdı ~odda|ık odha}ıkı calwd

gphghnz caéıkıdhaz odamacpı|+ Lw şw akdaha igdhgcpg`n|+ ]a`gmg

gu|gk}gd ln| `nk ~a `a Pak|ı pakıhı ndg lw aédığı lnz in`g|ghg~nz+ Gğg| 

in`g|glnd}g~`nc$ Hw}gundncpgk Hô}dôhakdığa ca`a| lw }o|wka pa|pışha}ız

ln| éõzôh lwdhwş odamacpıc+ Bìdlwcn bg| ln|g~ cgk`n laşıka ln| `nk

wdgha}ı ~a `a `n~akgp cnhdnğnkg lô|ôkhôş `w|wh`a+

Gdnhnz`gcn lndindg|g iõ|g$ ndc —şnh`ndnc‘ cwp}aha ~avak povdwdwc$

õdôdg|nkn iõhgk$ Kgak`g|paddg| odhwşpw|+ Okda|`ak õkmg$ bg|bakin ln| 

povdwdwğwk$ bg|bakin ln| kg}kg~n cwp}ad oda|ac lgknh}g`nğnkg ndnşcnk ln| 

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 9/16

>

cakıp gd g g ndghghnşpn|+ Lw `w|wh`a$ nkakéda|ık ug `nkdg|nk ndc

ha~a}ıkık apıd`ığı povdwdwcda|ık Kgak`g|paddg| od`wğwkw }õ~dg~glndn|nz+

Laşdakiıépa$ nk}akda|$ ea|cdı `w~iwda|ıka "ig|gc}nkhgdg|nkg.$ `gğnşnc

kg}kgdg|g cwp}addıc ug|g|gc `o~wh a|ahışda|`ı|+ Lw kg`gkdg ln|éoc ndcgd

povdwh`a lazı kg}kgdg| "~ôc}gc ca~ada|$ lô~ôc ağaéda|$ apgş$ }w$ a~$

iôkgş$ lgdn|dn ba~uakda|$ lgdn|dn ~g|dg| u}+. cwp}ad }a~ıdhışda|`ı|+ Lwiôk lndg

ca~ada|a$ ağaéda|a lgz lağdakha}ı$ lazı `ağda|ık lgdn|dn iôkdg|`g zn~a|gp

g ndhg}n$ bappa hgza|da|ık ~a `a ~apı|da|ık cwp}ad }a~ıdha}ı$ bamma

in ndhg}n lw akda~ışık ln| `guahı ı|+ Eacap `aba }ok|a$ povdwhda|ık

igdnşhg}n~dg ln|dncpg$ mak}ız ug ~gpgkgcdg|n }ıkı|dı makdıda|ık cwp}addığı

~gpg|}nz cadha~a laşda`ı+ Bg| kg ca`a| ln|éoc hnpodojn`g lw mak}ız ug

~gpgkgcdg|n }ıkı|dı makdıda|da ca|şıdıcdı `n~adoida| ba~ad`g "}akad oda|ac.

cw|wd w~}a `a$ iôkdôc ~aşahda|ık`a okda|da }ıcı pgha}pa odhada|ı

kg`gkn~dg$ lw cwp}adda|ık ~gpg|}nzdnğnkn akdaha`a igmnchg`ndg|+ Éôkcô

iõzdg|nknk õkôk`g$ gddg|nknk adpık`a odhada|ıka ca|şık$ okda|da ig|égc ln| 

`n~adoia in|ghn~o|da|`ı+ Lõ~dgmg$ cwp}addığa —bôchô şab}n~gp‘cazak`ı|ıdha}ı caéıkıdhaz od`w+ ]okwépa$ cwp}addıcda|ık pôhô$ ba~ad`gk

`g od}a `oğ|w`ak "Pak|ı(Vwp. ~a `a `oda~dı "vg~iahlg|dg| a|amıdığı~da.

`n~adoi "ndgpnşnh. cw|wdalndgmgc ea|cdı }nhigdg|g —Pak|ıda|a‘

`õkôşpô|ôdg|gc$ aédıcda|ıkı in`g|hg ~odwka igénmn `g od}a lwdhwş3 lw

lõ~dgmg$ `ôk~a`a$ õzgddncdg|n ln|ln|nk`gk ea|cdı lnkdg|mg Pak|ı pakıhı

~avıdhışpı|+ Cala ln| pabhnkdg$ lwiôkg ca`a| 7+666) gk eazda Pak|ıpakıhdakhışpı| `n~glndn|nz+ Õ|kgğnk Bnpnpdg| cgk`n ôdcgdg|nkg —lnk Pak|ıdı nd‘

dacalı pachışda|`ı|+ Bappa ln|ln|nk`gk lağıh}ız odak ug bg|bakin ln| côdpô| 

éağık`a pgha} `abn gphghnş ln|éoc povdwh`a bg| ig|gc}nkhgdg|n nénk

"}auaş$ aşc$ pov|ac$ ug|nhdndnc u}+ nénk. ln| Pak|ı pakıhdahac a`gpa cw|ad

odhwşpw|+ Ig|gc}nkhg ua|}a Pak|ı}ı `a odha}ı ig|gc+++ Laşa|aha`ığıkı

adalndhg}n$ coda~ ~od`ak cazakalndhg}n ug cgk`n lndgc iômô~dg wğ|a`ığıbac}ızdığıkık õmôkô cwp}ad ln| ua|dıc a|amıdığı~da adalndhg}n ndg nénk

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 10/16

16

"mgbgkkgh$ ab|gp azalı u}+ ndg. ba~adnk`g cw|`wğw lw iômô cwddakha}ı

"}õhô|hg}n. ig|gc+ Za~ıe od`wğw ~g|`g `g pavıkha}ı+++ Eacap ~gpcnknk ug

iômôk Pak|ıda| a|a}ık`a lw şgcnd`g lõdôşpô|ôdhg}n$ igd`nğn povdwh "}ô|ô

néiô`ô}ô. ~avı}ı ug kg}kgdg| a|a}ık`a hakpıcdı lağıkpıda| cw|alndhg~g

laşdaha}ı kg`gkn~dg ncndghn `g ln|dncpg igpn|n~o|`w+ @w~iwda|ıkı$

Pak|ıda|ıkı }auaşpı|a|ac ug iôkdôc ~aşakpı}ık`acn õzdghdg|nkn in`g|gmgc

şgcnd`g ~a|ışpı|a|ac `o~w|ha~a laşda`ı+ Lõ~dgmg$ Pak|ı cau|ahı$ inppncég

nk}akn `w~iwda|da õzdgşpn|nd`n+ Okda|ık$ nk}akda| inln pakı`ıc `w~iwda|da

~a|ışhada|ı "ln|ln|dg|nkn õd ô|hgdg|n$}guhgdg|n$ aşıc odhada|ı$ ı|za

igéhgdg|n$ cı}cakhada|ı u}+ inln. ug hôma`gdgdg|n hnpodojn oda|acpa|nbnhnzg in|`n+ Eacap lw$ bg| `gea}ık`a Pak|ı cau|ahıkık laşdakiıépacn

opo|npg| gpcn}nknk ~npn|ndhg}nkg kg`gk od`w+ Bappa lazgk nk}akda| Pak|ıda| 

ca|şı}ık`a iadnv igpn|nd`n+ ]okwépa gpcndn ~od lwdwk`w: Iõ|ôkhgz ug pa|ne 

g`ndghgz$ bg| şg~n ~a|apak bg| şg~g bacnh pgc ln| Pak|ıkık gighgk

od`wğw õğ|gpn o|pa~a éıcpı: —Pgc Pak|ıdıdıc‘+ HÕ+ lnk ~ıdda|`a E|nc~adıda|ık

pgc pak|ı}ı od`wğw lndnkn~o|3 Hı}ı| En|auwkw Ackgpok„wk `a ln|éoc Pak|ı~ao|pa`ak cad`ı|a|ac pgc ln| Pak|ı~a nk`n|ig`nğn ug Hw}a„~a g}nk ca~kağı

odwşpw|`wğw lndnkn~o|+ Eacap lwkma zahak cgk`n}nkn Pak|ıda|da ln| égşnp

õzdgşpn|hnş nk}ak }o~w$ g}cn `ôşôkmg pa|zıkı ug `w~iwda|ıkı bghgk

lı|acha`ı$ lı|acaha`ı ug okda|ı$ cw|`wğw lw õğ|gpn~g `aba zgcnmg

acpa|`ı+ Lw kg`gkdg pgc Pak|ıdı `nkdg|`g `g Pak|ı cıza|$ õug|$ õ`ôddgk`n|n| 

ug mgzadak`ı|ı|+ Pak|ı pgcg nk`n|igk}g `abn$ oka nkakakda|$ `aba ln~odojnc

ln| pakıhda oka ig|gc}nkhg `w~akda|$ `gğnşnc ln~odojnc ~avı a~`ıda|+

@oda~ı}ı~da Pgc pak|ı~a nkakha`a `abn va|éadakha "égşnpdgkhg.

caéıkıdhaz od`w+

Ķk}akda|ık lw ea|cdı ~avı}ık`ak `oda~ı$ pgc Pak|ıdı `nkdg|$ bappa a~kı

ln| `nk `abn égşnpdn lõdôkhgdg|g wğ|apıdhış ug ~od akdahıka igdgk pa|ncapda| 

ug hgzbgvdg| o|pa~a éıchışpı|+ Lw ln| a|a~ışpı|+ Lgdcn ln~odojnc ln| ig|gc}nknhnk ea|cdı şgcnddg|`g `o~w|wdha }o|wkw`w|+ Lazıda|ı lw `w~iwda|ı

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 11/16

11

pahahgk ~a `a lgdn|dn ln| `g|gmg`g ~npn|hnş odalndn|+ Lazıda|ı n}g `oğwşpak

lw `w~iwda|a }ok `g|gmg gğndnhdn`n| "`oihapnc nk}ak.+ A~kı gğnpnhn adhış$

bghgk bghgk a~kı andg ~avı}ıka }abnv$ a~kı o|pah`a g|nşcnk odhwş ln| 

povdwdwcpa$ apgn}ppgk "ln|éoğw ln|az `a co|cw}wk`ak `oda~ı }acda`ığı nénk

lw o|ak azhış inln iõ|ôkô|.$ }avdakpı ~a `a pwpcw `g|gmg}nk`g `nkg

lağıhdı ln|g~dg|g ca`a| bg| égşnp nk}aka |a}pdakha}ıkık kg`gkn `g lw

odhadı`ı|+ Lw|a`a gk éoc `nccap g`ndgmgc bw}w}$ bg| ln|g~nk `o~w|wdha

~odwkwk ug pa|zıkık ea|cdı odalndgmgğn`n|+ Lw kg`gkdg Pak|ı}ad `gğnşhgz

cw|adda|da o|pa~a éıcak$ `gğnşnhn calwd gphg~gk ug bg| ln|g~g a~kı ~odwk

w~iwdakha}ıkı õkg|gk `nkdg|nk lw aédığı in`g|hg}n hôhcôk odhahışpı|$odaha~amacpı| `a+++ Eacap o|pa`a$ nk}akdığık õkghdn ln| cı}hıkık lw

lacıh`ak ln| aédıc }o|wkw iõ|ôkhgcpg`n| ug lwkwk `a in`g|ndhg}n

ig|gchgcpg`n|+ Ķşpg lw|a`a$ lwiôkg ca`a| éoğw lndnké}nz oda|ac

odwşpw|wdhwş$ ln| cı}hı `a ln| vodnpnc iôé oda|ac cwddakıha }ocwdhwş$

mghaapdg| ~a `a povdwhda| iôk`ghg igdhgcpg`n|+ Igéhnşpg$ }n~a}n

éıca|da|a lwdaşpı|ıd`ığı ug gk õkghdn}n `nk }õhô|ômôdg|nknk gdnkg igépnğnnénk povdwhwk igkgd ~avı}ı npnla|n~dg éoc `gea za|a|dı }okwéda| `oğw|ak

mghaapdg|nk ~avı}ıkı ~gkn`gk `ôzgkdghg ~a `a gdg adha$ lw ahaé nénk ln| 

éıca| ~od odalndn|+ Lõ~dgmg$ ln| povdwh`a$ cadıp}ad ~avı}ı npnla|n~dg ea|cdı

gğndnhdg| iõ}pg|gk ln|g~dg|$ lw `w~iwda|ıkık lg}dgkhg}n ahamı~da ln|dncdg| 

"mghaapdg|. odwşpw|alndn| ug ln| égşnp cgk`ndg|nkn |gbalndnpg g`glndn|dg| 

"|abapda~alndn|dg|.+ Lw|a`acn gk õkghdn bw}w}$ ln|g~dg|nk a~kı ~avı`a

odha`ıcda|ıkık ug aédıcda|ıkık in`g|ndhg}n nénk ea|cdı ~odda|ı cwddakhada|ıkık

caéıkıdhaz od`wğwkwk lndnkhg}n n|+ Lõ~dgmg a~kı aédıc égşn nkg }abnv

ln|g~dg|nk ln| a|a~a igdhgdg|n$ lwiôkg ca`a| }o}~ad ln|dncdg| oda|ac lndnkgk3

aha õzôk`g ln~odojnc ln|dncdg| odha}ı ig|gcgk mghaapdg|n odwşpw|hwş

odamacpı|+ Hodgcôdg| pghgdn kg odw|}a od}wk$ |wb}ad aédıcda|ık in`g|nhn$

}o}~ad acpnunpg iõ|ôkôhô adpık`a3 eacap ln~odojnc oda|ac$ gk n~n lw

mghaapdg|nk nénk`g ig|égcdgşgmgcpn|+ Lw|a`acn gk õkghdn bw}w}$ lw

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 12/16

1<

mghaapdg|nk }n~a}n ~a `a `nkn ln|g| cw|wdwş odha`ığı$ }a`gmg ug }a`gmg

|wb}ad aédıcda|ık in`g|ndgmgğn ln|g| }ağdıc hg|cgzn odamağı enc|nknk a|pıc

lgknh}gkhg}n`n|+ Lw `w~iw~a }abnv odha$ nk}akoğdwka$ igéhnşpg ug

lwiôk$ lgdn|dn nk}akda|ık ln| a|a~a igdg|gc }o}~ad oda~da|`a `gu|nhdg| 

~a|apha o|iaknza}~okwkw `a cazak`ı|hışpı|+ Ķbpndadmı |wbdw nk}akda| ln| 

a|a~a igdg|gc `gu|nhdg|n bazı|dahışda|`ı|+ A~kı }o}~ad aéhazda|ık a~kı

pa|z`a éõzôhg wdaşpı|ıdahaha}ıkık kg`gkn `g$ lw ea|cdıdıcda|`ak ndg|n

igdglndn|+ Lw ea|cdıdıc ln| ba}padıc `a odalndn|3 ln| }ağdıc nşa|gpn `g odalndn|+

Ka}ıd cn bg| ba}padıc ln| ba}pakgknk ea|cdı ln| lõdôhôk`g in`g|ndn~o|}a$ lw

aédığık `a ea|cdı ln| w~iwdaha adakı nénk`g in g|ndhg}nkn }a~iı~daca|şıdahac ig|gcn|+ Lw|a`acn gk õkghdn ug pgbdncgdn bw}w}da|`ak ln|n$ ln| 

nk}akık ~õkdgk`n|hgdg|dg "gğnpnh od}wk$ la}cı od}wk.$ ~ava~ oda|ac lw

i|wvda|`ak ln|nknk nénkg }ocwdha}ı nénk zo|dakha}ı`ı|+ Lw$ bgh ln|g~`g

|wb}ad lozwcdwcda|a kg`gk odamacpı| bgh `g povdwh `ôzgknkn lozamacpı|+

Lazı nk}akda|ık lgdn|dn mghaapdg|g in|hg}nk`gk }ok|a }avcık `au|akışda| 

iõ}pg|hg}n$ éoc `gea o ln|g~nk ~a ~akdış ln| }génhnknk }okwmw oda|aco|pa~a éıchışpı| ~a `a lw mghaapnk nşdg~nş lnénhn$ ln|g~dg|n pôhô~dg

}avcıkdığa nphgcpg`n|+

Gğg| n}pgkn|}g lw mghaapdg|`g$ a~ı|ıhmı ug la}cımı odhahac

ca~`ı~da$ `nkdg|nk lazı —akdahdı ~a `a akdah}ız‘ õğ|gpndg|n `g pghgd `o~wh

ahamı oda|ac cwddakıdalndn|+ Lõ~dg mghaapdg|n }a`gmg ha``g õpg}n$ }o~wp

cau|ahda|da wğ|aşak ~g|dg| oda|ac `a iõ|hghgc ig|gcn|+ Vgcìdì$laşcada|ıka ~a|`ıhı$ õ|kgğnk `ôk~a`acn iôddg|n ~a `a cavdwhlağada|ı

co|wha~ı ahaéda~ak ln| povdwdwc `a$ lw |gbalndnpa}~okw "`o~whw. laşca

ln| pa|z`a }ağda~alndn|+ Zahakıhız`a lw pnv cw|wdwşda| `g|kgcdg| ug }nund

õ|iôpdg| oda|ac ca|şıhıza éıchacpa`ı|+ O zahak lw mghaapdg|nk

égşnpdgkhg}n ug igdnşpn|ndhg}n povdwh }ağdığı aéı}ık`ak ln| ig|gcdndnc oda|ac

iõ|ôkhgcpg`n|+

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 13/16

1=

Ln|éoc ôdcg`g ug cgza }ok zahakda|`a ôdcghnz`g `ozwkw a|pı|a|ac

}n~a}n n}pn}ha|ık gk õkghdn cokwda|ık`ak ln|n odak dancdnğn `g lw cav}ah

nég|n}nk`g ~gkn`gk pakıhdahac ig|gcgmgcpn|+ Ln|éoğwhwz$ dancdnğn laşca

ln| `nkg }a~iı oda|ac adiıda|+ Lõ~dg ln| akda~ış dancdnğnk pakıhı nég|n}nk`g

~g| adı|3 eacap ~gpg|dn `gğnd`n|+ Dancdnğnk g}a} n}cgdgpnkn odwşpw|ak cı}hı$

a~kı `nknk nég|n}nk`gcn nk}akda|ık ln|ln|nkn boşiõ|ô~dg ca|şıdaha}ı`ı|+

Õ|kgğnk O}hakdı$ ea|cdı `nkdg|`gcn nk}akda|a ca|şı boşiõ|ôdô~`ô3 akmac

a~kı `nk`gk odakda|a õzgddncdg Hô}dôhak odakda|a ca|şı boşiõ|ôdô `gğnd`n3

okda|ık a~kı cadıvpak éıcha}ıkı n}pn~o|`w3 lw kg`gkdg `g O}hakdı danc

`gğnd`n "a~`ık igénkgk ln|éoc nk}ak bada O}hakdıkık danc od`wğwkw ndg|n}ô|g|.+ Bg| nk}akık ln~odojnc ~avı}ı ug `oda~ı}ı~da nkakéda|da ndindn

ig|gc}nkhgdg|n ea|cdı od wğwka iõ|g$ n}pg| a~kı `nkg n}pg| ea|cdı `nkg

hgk}wv od}wkda|$ ea|cdı `ôşôkhgdg|n `oğada|ıkık ig|gğn`n|+ Lw `a okda|a

ea|cdı pavıkha ~a `a ea|cdı `au|akha baccıkı `oğw|amacpı|+ ^gpg| cn lw

`ôşôkmgdg|n~dg laşca ln|nknk `ôşôkmg}nkn zo|da `gkgpnh adpıka adha~a ~a

`a ~õkdgk`n|hg~g cadcışhahış od}wkda|+ Gk õkghdn}n `g }n~a}n ln| ~avıdakhakık ~a `a }õhô|ôkôk a|amı odha}ıkda| "lwiôkôk Pô|cn~g„}nk`g

od`wğw inln.+ Lw kg`gkdg ~azıdı lw~|wcda|ı odak `nkdg|`g$ n}pg| n}pghgz$

nk}akda|ık pgc`ôzgdnğg zo|dakha}ı `a caéıkıdhaz odhwş ug lwka lağdı

oda|ac pgoc|apnzh `gkgk "éapı}ıkı `nknk odwşpw|`wğw. ~õkgpnh şgcdn$ pa|nbnk

bg| `gu|nk`g cak cw}pw|hwşpw|$ cw}pw|hacpa`ı|+ Lwiôkcô Ķ}dah

ôdcgdg|nknk éoğwk`acn hakza|a `a lw`w|‥

Ln|g~dg|nk ig|gc}nkhgdg|n ea|cdı od wğwka iõ|g$ ea|cdı şgcnddg|`g

nkakhada|ı ~a `a ln| õğ|gpnknk akmac ln| cı}hıkı lgknh}ghgdg|n `oğad`ı|+

Ln|g~ ig|gc}nkhg `w~hw~o|}a pak|ı pakıhaz "apgn}p. `a odalndn|$ igdgkgc

ug iõ|gkgc oda|ac nkak}a `a nkakha}a `a$ laşca ln|nkg za|a| 

ug|hg~gmgc ug iôkdôc ~aşahık`acn nşdgudg|n ac}apha~amac şgcnd`g `nkn

põ|gdg|n "ug `oda~ı}ı~da põ|gkdg|n. ~aşapha inln `w~iw~a `a }abnv odalndn| "õ|kgğnk `wa ocw~alndn|$ w~iwk zahakda|`a `nkn põ|gkdg|g capıdalndn|$ zgcap

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 14/16

10

ug|glndn|$ bappa bamma in`glndn|$ kahaz cıdalndn|$ o|wé pwpalndn| u}+. ~a `a `nkn

õğ|gpn okwk nénk ln| |gbalndnpa}~ok ~a `a ig|égc ln| `o~wh ~odw`w| ug

`oda~ı}ı~da ig|gcdg|nkn capıc}ız oda|ac ~g|nkg igpn|hg gğndnhnk`g`n|+ O cn

nk}akda| ea|cdı`ı|$ o cn nk}akda|a }a~iıdı odha nk}ak odhakık ig|gğn`n|$ o

zahak pôh lw `au|akış şgcnddg|nkn iõ}pg|gkdg|n `g nk}ak odhakık ln| 

ig|gğn oda|ac lağ|ıhıza la}hahız ug }a~iı iõ}pg|hghnz ig|gcgmgcpn|+

—Dancdnc lw`w|‘+ @gudgp lôpégknzdg `nknk }a`gmg ln| ~õkôkôk

õğ|gpndhg}nkg `g}pgc }ağdı~o|}akız "Pô|cn~g @n~akgp Ķşdg|n Laşcakdığıkık

]ôkkn õğ|gpn~n ~a~ha ug õğ|gphg ahamı ndg ~avıdak`ığıkı `ôşôkg|gc. $

~a}ada|ıkız`a —lw `gudgp danc `gudgppn|‘ `n~g ~azıdı od}a `abn `gudgp oda|acdanc `gğnd}nknz3 ln| a`ahık cnh}g~n |abap}ız gphg`gk |ahazak`a o|wé

~ghg}nkn cıkı~o|}akız ~a `a }a`gmg a|p kn~gp}nz ln| şgcnd`g$ cnh}g~n

|abap}ız gphg`gk$ }ahnhn nkakmı "ig|gc}nknhn. ig|gğn lazı `au|akışda|ı

~avha}ıkı "õ|kgğnk õ|pôkhg}nkn. cıkı~o|}akız ~a `a ln|g~}gd õziô|dôğôkô

cwddaka|ac laşı aéıc şgcnd`g igzhg}nkn `nknk ~ıv|apıdha}ı ~a `a abdacık

lozwdha}ı oda|ac knpgdn~o|}akız$ lw }geg| `g ln|g~ oda|ac danc akda~ışpa`gğnd}nknz `ghgcpn|+ Pa|nbpg danc odha~ıv `a bwzw| lwdak bg|bakin ln| 

~õkgpnh şgcdn iõ|ôdhghnşpn|+ Bgv}nknk pa|nbn nk}akdıc `|ahı ug cakda

~oğ|wdhwşpw|+ Dancdnğnk `nkdg lağ`aşha}ıkık zo| od wğw pa|nbpgk

lndnkhgcpg`n|+ E|ak}a„`a dancdnc `ôşôkmg}nknk ~g|dgşhg}n nénk$ `gu|nhdg

ln|dncpg$ ok lnkdg|mg vavazık laşıkık in~opnkdg cg}ndhg}nknk ug cndn}gdg|nk

lô~ôc ln| cı}hıkık ~ıcıdha}ıkık kg`gkn `g lw`w|+ Lwiôkcô w~ia| 

`ôk~akık `nk ndg `gudgp nşdg|nkn ln|ln|nk`gk a~ı|hac nénk `aba acıddı ug

w~ia| ~odda| lwd`wğw lndnkhgcpg`n|+ Lwkw `gkg~nv `g 27 ~ıd`ı| ln|éoc

ac}acdığıka ca|şık ~nkg `g laşa|ı~da w~iwda~ak pgc Ķ}dah ôdcg}n Pô|cn~g

odhwşpw|+ Dancdnğn `nk `ôşhakdığı oda|ac iõ|gk ln| cg}nhnk 16 Ca}ıh 1>=2

pa|nbnk`gk lw ~aka }nk}n }nk}n wğ|aşı}ıkık }okwéda|ıkı `a ~acık`a ^ômg

Pô|c Hnddgpn ~aşa~amac inln iõ|ôkô~o|‥

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 15/16

17

Lwiôk danc od`wğwkw calwd gppnğnhnz ôdcgdg| `g `abn lw aéı`ak ln| 

dancdnc akda~ışı ~ocpw|+ Dancdnc ~akdış ln| ~acdaşıhda nk}akık õziô|dôğô ndg

õz`gşdgşpn|ndhnşpn|+ @oda~ı}ı~da õziô|dôc cau|ahı ôzg|nk`gcn pa|pışhada|da

ln|dncpg dancdnc `g bg| `gea}ık`a iôk`ghg igdhgcpg`n|+ Bìdlwcn lw

~azıhız`a }auwkwd`wğw inln$ dancdnc$ `aba `oğ|w ln| pakıhda n}pg~gknk

n}pg`nğn şg~g$ n}pg`nğn ca`a| nkakha baccı "õziô|dôğô `gğnd.$ õziô|dôc

cau|ahıkı `a aşak$ ln~odojnc ~avı~da ~acık ndin}n odak pghgd ln| `au|akış

şgcdnknk calwdôkg ndnşcnk ln| pakıh odhadı`ı|+ Lw kg`gkdg bg| `nknk bg| 

`õkgh`g lağkazı$ w~}adı$ boşiõ|ôdô}ô$ pgvcn}nzn ug `nk}nzn odhwşpw|3

odamacpı| `a+++ Ka}ıd cn haun iõz$ }a|ı }aé inln ln| õzgddnc$ nk}ak }o~wkwkln| égşnpdgkhg}n n}g$ `nkn õğ|gpndg|g lağıhdıdığık égşnpdgkhg}n ug `g|gmg}n

`g nk}ak odhakık ln| ig|gğn n|+ Lwkwk lõ~dg od wğwkw ~acık ln| 

zahak`a$ gk az lw ~azı~ı ocw~akda|ık po|wkda|ı$ igk éadışhada|ı ndg

iõ|gmgc ug nk}akdığık lağkaz ca|a pa|nbn ôzg|nkg ac ln| õ|pôkôk igé `g

od}a }g|ndhg}nkg hwpdwdwcda pakıc odamacda|`ı|+

Ķk}akda|ık ea|cdı cadıp}ad ~avıda|a }abnv odhada|ı kg`gkn~dg$ig|gc}nkhgdg|n ug `o~w|wdhada|ı nénk ea|cdı ln|dncdg| "mghaapdg|.

odwşpw|hada|ı `a `oğad`ı|+

@nkn nkakmı odak nk}ak$ }a~ıdaha~ak$ õdéôdghg~gk$ pa|pıdaha~ak ln| 

`w~w~w paşı`ığı nénk$ ln| laşca nk}aka iõ|g égdnşcndg|nkn `g ln|dncpg paşı|+

Lw kg`gkdg ln| `nk nkakhış odakda|$ laşca ln| `nk`gcndg|n$ ln| 

hgzbgvpgcndg| laşca ln| hgzbgvpgcndg|nkn lgğgkhgz$ éoc `gea `a okda|ı

}avcık lwdw|da|+ Égdnşcn}n odak ug lw égdnşcn}nkn cnh}gknk

`gğnşpn|ghg~gmgğn ln| Pak|ı}ad lw~|wğa ~a `a õğ|gpn~g `a~ak`ı|`ığıkı

`ôşôkgk ln| nk}akık égdnşcndg|nkn iõ|hg}n$ `gğnşpn|hg}n ~a `a lı|acha}ı

}õz cokw}w `gğnd`n|+ ^akdışda|ıkı `oğ|w oda|ac }auwkak ln| nk}aka bnéln| 

şg~ ~avahaz}ıkız‥ Lw pnv nk}akda| kg ca`a| nk}akmıd igénkn|dg|}g

igénk}nkdg|$ égdnşcndg|n bgv o|a`a od`wğw nénk gu|gk}gd ln| cwmacdaha`ak

8/9/2019 Laikliğin yeniden tanımlanması

http://slidepdf.com/reader/full/laikligin-yeniden-tanimlanmasi 16/16

15

~oc}wk`w|da|+ Lw aéı`ak lacpığıhız`a$ ln| va|pnknk ~a `a ln| ~gpcndnknk ~a

`a ln| cnşnknk cadcıv `a$ `ghoc|apnc(danc ln| `ôzgk nég|n}nk`g$

mwhbw|laşcakıhız ~a `a laşlacakıhız `nk`a| odhadı`ı| `n~o|}a$ lw

cg}nh `nk ndg lndnh a|a}ık`acn égdnşcn~n ug dancdnğn ~a akda~ahahış ~a

nénkg }nk`n|ghghnş `ghgcpn| ~a `a lw cau|ahda|ı a|zwda`ığı bg`gedg|g

wdaşalndhgc nénk éa|vıpı~o| `ghgcpn|+

Akmac$ lwiôk Pô|cn~g„knk nénk`g lwdwk`wğw lapac `aba `a ea|cdı`ı|+

Gdnhnz`g cg}nk ln| cakıp odhaha}ıka ca|şık$ ln|éoc ~alakmı ca~kacpak

lg}dgkgk ln| n|pnma }õz cokw}w`w|+ Ķ|ak„ık$ ]ww`n A|aln}pak„ık

"\alıpa„kık. ug lapı ca~kacda|ıkık lw cokw`a Pô|cn~g„~g éoc mõhg|p

`au|ak`ıcda|ı lndnkhgcpg`n|+ Pakg}n 166dg|mg hnd~ok dn|a~a had odak ”

lndnh `ışı( cnpavda|ık ndcocwd`ak mwhbw|laşcakdığıka ca`a| va|a}ız(

vwd}wz `ağıpıdha}ı lw pgziìbık õkghdn va|éa}ı`ı|+ ]nz$ ln| éomwğw andg

nénk`gcn ~õkdgk`n|hgdg|dg$ }ok|a cw|ak cw|}da|ı ndg }ok|a mghaap ocwdda|ı

ndg }ok|a }n~a}n va|pndg|nk égşnpdn ~odda|da ca~kac acpa|ha}ı ndg lg~knkn

~ıca~ık$ `oihapnc `ôşôkmgdg|dg `od`w|wk ug 12 ~aşıka igd nğnk`gpô|lakık ~a `a éa|şaeık ~a `a lw|cakık cnşnknk cgk`n lağıh}ız n|a`g}n~dg

o|pa~a éıchış õziô|dôğôkôk }ae ln| `ndgğn od wğwkw }õ~dg~nk ug

aka~a}akızı lw éa|vıc hakpığa `a~a~a|ac `gğnşpn|nk ug lwka `a

õziô|dôcdg|nk igknşdgpndhg}n ~a `a dancdnğnk pg}n}n a`ıkı co~wk+

Ķk}ak `n~g pakıhdakak ua|dıcpa$ `nğg| makdıda|`a odha~ak laşca ln| 

õzgddnc `aba gu|nhdgşhnşpn|$ lwkwk a`ı: WPAKHA@N\:

V|oe+ @|+ Adn @ghn|}o~

10+6<+<662