DISPU TA TIO PSYCHO«—

L OGI C A SM XTA,De

ANIMAE SEN-TIENTIS FACULTATE

MO T I V i*Ad quam.»

D, O. M, A.'In RegiaUbfalienGum Academia

SUB PR^esidiq

Clarißtmi atfy ExccllcntißimiviriDR IOHANNIS CHES-necopheri mediciki docto

ris,in Regia Academ. Ubf.Phyfio-logisepublici ProfclE

lUBLIciRefrondebit

PETRUS JONM R HOTOVIUSCal-Smol, Mnrnai Alumnus*.Die io, boris confveiis*

UB S AL IAB,

Excudebat Efchillus MatthiasLA! h H O I 0 2 /.

iüuBrtbus\Censroßs &?MAgnifick Heroibu-s ac T)ominky

Dn. Axelio OxenftiernaL. BARONI deLÄ(it|t(pO/ Dn, in & jftfjölm/Equiti Aüratoj Inclyti Regni Suecise Cancellarioac Senaten ampliflimo, graviiTimq,

Dn. Gabrieli Oxenftier-NA L. BARONI de Dn.in$«rrfore7 Equiti Åurato ; Fvegni -Sueciae Senatorsfpe&atiliimo, Theflaurario fidelifltmo, Weftrogo«thiaque Legifero longé sequiflimo.

Diu. ACHATIo"aXELII de ®ofjpIttVArcisCalmarienfis, iub'junci#que ditionis praefidiperinduftrio. -

Diu. petro michaelis jqmmt* 'jfpffc/de ; R. M.tis militum sc-queftriura pr&fedo quondam perftrenuo.

NEG NONR everéndis. ClarifJimis & Humaniflimi« Viriy,

Dn-*.M.1SAACH0 B. RHOTOFIO, Aj-copenfis EcclefiA Paflcrißdclßimo, Ecclefarum% circtimja-centium Pr&pofito dignißimot patruo fuo longe cbartßimo.

Vn.M.T^lCQ L AO ESCH1LLI, in Sdo/a, Calm* S. S*Tb, LeBorifolerttßimoM

Dn. PETRO MAQVJ. in Paft.tf PrAp.pervtgiii,Illis üt Dominis Maecenatibus Patronis fuis benignifsims , perpetuaanimi fubmifsione cultu & honore humiljrne Tufpiciendü;;

Hk ut beneffi5lortbui>datruO)fautortbiu&promotoeibWidebi-tz reVerentid (f öb/er<vantiaperpetuo profequendk.Difputat, banc Pfycologicam in c«rtifsimum grati animi fignumfub-raifsi de feverenier chcat, confecrat &oftert,

Refponden#,

DISPUTAT IO PSYCHOLOG IC ASEXTA.

D<LJ>

ANIMjE SENT1ENTISFACVLTATE MOTIVA.

Refpondentt-*PETRO JONM RHOTOVIO,

Thefit lE animae fcntientis facultatc apprae« -hcnfiva in fenfibus externis & intcrniscorumq» affedionibus» dilputavimus.Nunc altera ejus facultas motiva didalequitur,de qua in praTentidifputatio-ne agere confHtuimus, fado initio, ådeSnitionemotiva? facultatisr*.

2,« Eacultas.motiva, effc altera ienfitivae animaevis praeeipuaimotus animales tum externos tum inter-nos ciens \ feftqueappetitiva, vel locomotiva: Appc-titiva eft vis anmise, qua animal fertur vel in bonum-.quod fenfus fequendum, velaverfatur malura,quodctiamj Iidem fugiendum probaverinu.

3. Dicitur appetieiva facultas corries individuaaniroae fcntientis, quia per ie & leparatim non reperi-tur in ullo aniraali. ita, ut reperiuneur reliqua anima-

A z rumg«-

rara genera» fed fismper jcmgltur cum atiima fenfitiva^etmqucvelutiindmduus aftccla comicatur , quia ubieft fenfus,ibi quoque dolor & voluptas: ubi h&c, ibi ne*ceflfario appecftusreperitur; Nam ejus rei quam fen-feritaniraal compraehenlione in appeeicum ducitun-,quoillam ampleäitur au£ declinao*

4. Non hic igitur intolligimus appetltionemnaturalem, quae non lolum bominibus , led & beiuisr%ftirpibus 6c inanimis inefl, ita quidem ut nihil prorfusr*in natufa eonftarepofiit, quod non. appetcndi facul«tas impeUat,idque laco 6c peramplo diifrimine; Nam6c ftirpesalimentum proliciunt, & omnisgeneris ioa-nimaproprio quodam motu aguntur, appetitu natu-rali concitata : Eödem6c corporis unaqu^quc parci-cula, quod fibi familiare eft aiimentura, ad le conver-tit 6crapit é venis.* Sic lapis natura appetercdiciturcé-trum terrae,magnes ferrum, materia formam. Sed ap-petitum intelligimus fenfitivum , qui conjunåus eftcumfenfu animalium ac prppterea animalis dicitur.De appetitu intellc&ivo fuo ioco dicemus^.

Objc&um hujus eil bonum vel malum, quodvel revera tale cft, vel apparens, prsefens vel futurum :bonum hoc corporeum eft, ideoque caducum 6c peri-turum: Commune eft tam horoinibus quam brutis;Sortitur appetitus hic varia nomina: vocatur appeti¬tus beftialis, vel lenlus beftialis. 2. Voluntasirrationa-Iis, quia eft tanquam voluntas in beftijs 3. Vocaturfenfitivus ad differentiam voluntatis inhomine quieft appetitus incellccftivusr*.

6.^ ^ Appetitus eft duplex concupifcens,feu cont

cnpifcibilis, 6c irafcens ieu irafcibilts: Concupifcenr*eft quo animal ad bonum aliquod decdabiie & }u-cundum

cundum fertufj tccrba autem & ingrata tefpuk: diel-tur concopifcibilis å pnncipali adu,quicft amare vclconcupiicerc : hujus inftindu homines crapulam-#4otiura 16c illicltam voluptarem araant, aliaqueomniaanimsliain venerem incitantur: Undehujusobjedumeft, quicquid eft dcledabile fvave & jucundum; Item

_ quicquid in gratum &acerbum. Sic ovis proféquituic*herbam, ut bonura fuimi apprtehenfurn&asftimatumaut inftindu quodam naturali : fugit Lupum , utmalumfuum. .(

7. Irafcibilis appetitus eft, per quem abimal re-fiftic contrarias, feu impugnantibus, hoc eft, ijs, quasconvenientia in animaliamovent & nocumenta infe-runt. Hujus objedum eft arduum feu difficile .• perhane potentiam ånimaliatiment, audént, &fe defen-dunt adverfus vim contrariam; hominesperhancfuntanimoft, ambitioü , fuperbi 6c audacet*.

8. In appetitu hoc fenfitivo feu animali ponuntvirtutesmorales, quia hanc facultatem in homine nonomnino brutara efle volunt,quippe cum rationi fub-faceat, eidemque ebtemperare nata fit. multi tarnencxcipiunt juftitiam, quam fubijciunt appetituiintelle-divo feu yoloncati, Virtutem autem moralem inhoc fenfitivo appetitu fitam feu pofitam non effc,qui-dam exhifee probant rationibusr\ 1. Ad eam ani-m# partera pertinet virtus, ad quam pertinet nfoxige-<rig, liquidem defenitur habitus nfoeiiQeZtxcs> hujusmodiautem hab.tusnon appetitui fenfuum competit, fedintelledui, £rgb ad intelledum non ad appetitumpertinet. 2. Virtus ad eam facultatem animae refer-tur, ad quam pertinet libertas, quialibertas adeö nc-ccflaria eft'pro virtutis conftitutione,ut dempta hac,ff-

raul etiam virtus pereat. Atqui hsec Ron refertur adfenfientemfacultatem: libertatero enirn ad appeti-tum fenfitivurnpertinerc^quisniliamensaftifmaverit.Vide Piccolom. grad, 7. ca.42. & fcqq. 3- Reda ratioeil eflentia virtutis Scalig. excer. 307. See. 3.5. & 27,/DifFerentia formalis virtutis ZabarelL üb, i.de med.demonftrat. cap, 11. virtus temperatur reda rationeArill. üb. 2. Eth. cap. 6.reda ratio dirigit med um vir¬tutis Ärifi lib. 5. cap, 1. Si igitur eilet in t*keyu iivcappetitulenfitivo,reda ratio eiTet in irrationale quodabfurdum. Sic emm eiTet in bruto pecore quod : fal-fum eftj in brutis enim nulli mOrales habitus. Scalig.excer, 2^0. fed. i. quoniam fernntur foio impetu Seal.excer, 256. & non dicuntur velie, fed infiigari j Scalig.excer, 307. led. 4.

9. HasduasfacultatesPIato & Hippocrates addivcrfas corporis partes retulerunc. par enim ert unam-quamque faeultatem , in ca potiiTimum parte tan-quam in fede conflitui, qua? illius perturbatione evi-dentius impelii 6c conqusilari deprarhenditur: åtquidum iracundia, doloribus, gaudio, mecu, ca?tcrisquehujusordinis perturbationibus concuttimur, con fpi-cué &: infignitércorin nobis opprimi aut geftire per-cipitur: Qui vehementer cfuriens aut fitiens inedia_pcpnfumitur, huic trifti quodam langvore praecordja^contrahuntur, qui langvor mox leniturmitiorque fit,fl cibi potusq; quippiam demiÜum fuerit: Quinetiamuteru gcrentes alienorum fordidoruq;>ut luti,carbontiextraordinaria appetentia laceflitas, mox abfoivunturatq, liberantur fl qua potione ventriculum ac jecurexpurgent.- H'ae'c cum in aperto fint,& cuiq; obvia, nshilarrbigi debet, appetitione eam,quae adiraai perclivis

eft 6c

efi & S-vpusigåicitur,in corde3quod unura inte?omniavifcera maximoardet incendiq, ut hospoflitimpetusinftammarecupiditatem autem fubter prascordia ma-ximé vero in jecore confidcro,

10. Exappecitu fenfitivo afFedusoriuntur: EftaotcnqafFedus, motus cordis å notitia & eognitioneobjedi cxcicatus, illudque aut profequens aut fugiens.

11. Generantur afFedus quando objeda grata_**vel ingrata apprashendimus3 & de qualitate ipforu ra-tiocinamur ; ipirit9 moti in cognitione feriunt cor/q^dquafiidum&pulfatum, obiatam fpeciem» fi grata 5cconveniens, ampledkur, fin minusaverfatur; caufa_.igitur efficiens cft cognitio objedi: juxta verfum.Quod lätet ignotum efi ,* ignoti nulla cupido. CaufWadjuvantes funt Spiritus & humores3horumque diver-fä tempeties: fic cbolerici citifiimé & levide caufa adiram concitantur: Meiancholici tardius, fed femeliråinflarnmati>non facilé proprer humoris tenacitatem,ajgreerjimliquefcit, placanrur. Phlegmatici, quo-rum membrahumorum copia nutriuntur ad nullunipropémodum animi motum concitantur: Sangvinei,quiacalido& humido temperaté mifto conftant, injocis & cantilenis efie dieuntur. Formalis caufa afFe-duum efi profequi aut fugere objedum: Finis afFedusboni> efinacuras confervatio, maliejufdem lasfio.

12. Ex his apparet afFedus non opiniones,neq;vitiofos, deniquenequeex natura tollendos efie i.O-piniones non funt, quia opinio efi in mente feu poten-tia cognofcente,afFedus v. non: quse autem fubjedisdifFerunt3rci£fa difFerunt, afFedus fubjedum eflt cor,opinionis cerebrum. z- Åffedus fimpliciter & abfolu-

té vi-

tc vitioH noti funt,i.qa funt motus naturales. s.A De®& natura infica ed facultas fufcipiendi afFedus. 3, Quia.afFcduum beneficio animal exeitaturad perfequen-dura bonum,& fugiendum malum fcnfile.- ut* neq;funt é natura tollendi, 1. quiamulti afFedus funt di vi-nitusinditi hominis cordi, uc ?ogyeu tyuoiKcu. zf Na¬tura fgcit organa afFeduumnonianc fruftra. 3. & fri¬gid» eflfent a&iones, nifi animi mutarentur afFedibus:utnavis deftituta ventis tardé & difficulter provehi-tur: ltaline afFedibus animi lenti funt & ignavi. 4.Quin imo fi pcreant afFedus, ipfa virtus pereat nccefiecft, Quia h»cin afFedibus regendis occupatur.Arid:2.Ethi2-5. .Quia afFedus aDeo mandati funt, lex enimdivina flagitat bonos afFedus, ut amare Deum, dilige-re proximum, amareconjugé, odifFe fcelsra, metuer«irå Dei.é. motus excitati in animis å Spiritu fando funtafFedus. ut timor Dci, diiedio, Zelus 7. Ipfe Chriilus,viri boni regulajngenti maeftitiacöflidatur.turbacur,tremit, collachrimatur, afHcitur mifsricordia, incan-dcfcit, Mar. 3. Impuri quidem dicuntur affedus per ac-cidenSjpropterÅTKliW.qust adnat;uram per fe bonamacceflit,tanquam labe<.

13. AfFedus funt boni vel malijboni ex objedobono&jucundo apprashenfo: mali ex objedo roalo& ingrato appraehenfooriuncur, hi quia motu infva-vi Sc afpero cient cor, propterea lsdunt & deftruuntnatura,ficuti boni afFed9 natura fovent 6c confervaot,

14. Boni afFedus habentobjedum bonum prae-fens vel abfens. Bonurn prarfens gignitl»titiam,qu»cft afFedus, quo animal bonum pratens cum volupta-te percipit; In hoc afFedu cor fe dilatat 5c exteudit,

bonum

bonum fuavitér anapleßendo: Laetitia rao dcrata ex-bilarat cor, Spiritus diffundit, calorem nativum fufci-tat, Sangvinem & humores extenuat,quibus falusr®comparatur,& fanitas confervatur; Gaudium verdimmoderatum profufum& infolens, Spiritum & ca¬jorem tam vehementer å corde in fumma corporis*effundic acdiffipat, ut idcalorisbeneBcio prorfusdc-ftitutum vel Syncope, vcl morte repentina corruat:quod in nonnullis obtigifte mcmoriae proditum eft;Bonum abfens objcdum, parit fpem, qua animal bo¬num futurum cum voluptate expe&at & frui dcfiderat,

15. Affc&usmalifunt fimplicics vel mixti.' Sim-plices funt, quorum forma eft unius tancum generis,&imovctur ab uno malo & ingrato objedo vcl praefen-tc vel ablento*

16. Pndentis malieft Triftitia- quse Spirituumeftcontraftio årenon convenientc adfua principia.Scalig. excer. 312, Sed. t. In hac compreflione & con-tra&ione, cortorreSc, ac fangvis & fpiritus, vclut in-cendio quodam abfumuntur, & langvefiunt omnescordis a&iones atque facuitatesdonec prorfus extin-guatur. Hinc eft apud Sapientem: Cor lsetum promedicinaeft; Spiritus triftis exiccatoffa. Futurima-li, eftmetus, qui eft afFe&us, quo animal malum futu¬rum cum dolore pertimefcft, idque fugere cupit.

17. Mixti afte&us funt, qui ex pluribus animimotibus conftant.-cujufmodifunt ira, odium,Zelus,& bnkcu^YjKctKict &C4

184 Ira eft afFedus mixtus ex triftitia& ulcifcen-di cupidicate; conftat itaque ex duobus motibus con-trarijs, ex uno lseto,&unotrifti: Ex hoctrifti motu fitSangvinis SC Spirituum confluxus ad cor, reliftis exte-

B rioribus

rioribusmembris: E^lascomotu fit cordisdilatatio *

quåiangvis ex cupiditate élcifcendi é cordis penetra-libwSeffboditur & erumpif, remeans ad exteriores cor¬poris partes, ita ut homo priftino calori & vigori re-ftituatur.- Fit in hoc motu ornnium membrorum 5cSpirituum concufllo atque contufto, unde cerebrunupraecipué ofFenditur,hinc vehementem iram non rardcomitantur phreneles & apoplexiae; qui aftedus ho-mincm repenté interimunt.Fernelius 1.1. Phyf. cap.ig*neminem irå repente lublatum aflerit«

19. Ex ira nafcitur odium , quod eft ira invete-rata feu continuata : odium contrarium eft amori inara araor appetit objedum; odium fugit: De amorsautcm dubitare quis poteft, an fit afFedus,* cum Piacoeuminhepate collocec, nosveroin corde: Sed amoraliuseftqui cum appetitu& pruritu fumitur,qui redéex hepatis oritur, alius qui motus eft cordisquo ad rem amatam ferimur, qui ad Svpuoiv pertinet«

20. Xelts eft affedus ex amore & ira mixtusr%cum fcilicet irafcimur ei, å quo la?ditur id, quod ama-mus. É7n%cugeKot,KicLcfi affedus Zeio contrarius, mixtusex odio & gaudio j eft cum gaudemus maiis alienis .* athoc ab hominis natura abeflfe debet quam longifflméhinc & Scalig. proprié ajFcdum naturalem non eile di-cit r excercit. 312, Sed. i*Similis afFeduseft ZeJotypiacum amans conjugem, irafcitur alienanti Neesens eft:afFedus contrarius iTnKcu^eKotKicccx indignatione & do¬lore mixtus, quo dolemusres fecundas indignis obtin-gere. Huccommodéquoq; refertur invidia ,• afFedusncropé quo horao dolet, propter bonum alterius , cuimale cupit.vvel eft triftitia propter alterius toelicitatcrnottå. Sed invidia; remediumeft. 1. Invocare Deum-

diligea«

ä.Diligentér facere fua vocationlsofficia.3. Et oftendtfre fe ne quidem moveri aeraulorum livore,multöminusoffendi aut dolore affici:

<11. Ufus afFedtuum in genere eft triplex. 1, ufc(intceftes judicij Divini: Laetitia enim ex rede fadtisconcepta vcré teftatur Dcum approbare illa fadla-.:quemadmodum é contrario dolor ex male fadtis, con-demnationisdivinaeteftinomum eft. z. ut fintexecu*toresnotitiarum,niliilenim prodeft notitiarei bona?,yel mala?, nifi fequatur in cordc araor ejus, vel odium.3. ut fint calcaria incitantia ad vircutem,unde Cic. di-xit iram efle cotem fortitudinis. AfFcdtus fi regantur ra-tione & fiant conftantes animi affeöiones, fiont vir-tutes. De his omnibus videatut Scaliger exercit. 316«3il. 312.313.315. Philippus in lib. de anima tit. quid eftpotentia appetitiva. Magir. lib, é.piyfi c. 16. & tanturnde appetitiva facultato.

22. Locomotiva facultas,eft vis anima? qöa ani-maltotum, aucaliqua faltem corporis parte locomo-veri; fivede uno loco in alium progredi poteft: Haecappecitivam neceflarid fequitur, fruftra enim appetensfacultas animalibus eflet concefta , nifi, haberent <W-fjuv ad capelfanda ea, quae appetunt, & fugienda , quaeaverfantun,*

23. Motionemigitur & progreffionem animal(ufcipit-ut rem cam confedtetur, qu« fpeciem boni &jucundi pratfc fert, aut eam declinet, quas triftis & adVerla judicatur: quocirca trifte aut jucundum, finisr*eft, cujus gratia animal motum intendit, proiequens*aut fugiensr*.

24. Caufa efficienshujuspotentiae eftipfa ani¬ma, non quidem vegetans, fic enim planta quoque-»

' Bz loco-

löcomovereötur: herbse quidem de loco in locum#transferuntur, Ted hic motus noneft animalis & å prin-cipio infito, fed violentus å priucipio cxtcrno&c. JW-fiigkivjjtik)]potcnt\a motiva motura ab anima fineima-ginatione & ratione cognitum profequitur &in aftumproducit: Non enim fola menshujus motionis caufacft3 fic enim foli homines locomoverentur non reli-qua animalia-».

25.* 2 Idquo movet appetitus, Mufculus dicitur.?Kic cum varias babeac partes fimilares, quatenus a-nimale eft Organum, nervum nempe,tendinem & car¬nem,cui harum trium principacus fit deferendus ( narrjin omni organo fimilaris quaedam ftatuendaeft parsr%qu«a£tionis caula fit princeps) qua?ritur? Nos ncctendinem,nec nervum principem motus partem elfeputamus,Sed carnem fibrofam: tendo enim nonfim-pliciter ad motum eft comparatus, fed lecundum quid;hoceftad validiöres motus &graviores arcus agitan-dos. Vide Dilputat ?. pfyficam 22/Thef 19. Neq; ner-vus princeps motus organon fiacui debet, quia move-fet ubique: A t in ventriculo, intcftinis & vifccribusr*non movet ;deindc cxilior cft ncrvus, quam ut con-traäione fua partem movere pofiit. Sola, lgitur caroeft princeps motus caufa; hinc Hippocrates in librode arte, mufculos abfoluté od^Kceg appeliat. 1. Nulla eftinanimale particula, qua? citra carnem fibrolam vo-Suntarié movetur, movcntur, autem plurimae finc ten-dine: & ubicunquc fibrac adfunt carnofae, ibi quoquevoluntariuseft motus,quodde nervo nemo dixerit:Kam infignes å fcxta conjugatione nervös accipit ven-triculus, quenatamen voluntarie non inoveri, norunt©mnesr\

*6.Dum

t6 Dam camem principcm motns caufam ed«dicimus, non eam, quae cuiiibet parti peculiaris eft, in-telligimus, ita cnim partes omncs fponte noftramovc-rencur. Sed veram & propriam tantum , quae tomentimodo fibris nerveis impacla, a nervea fubftantia di*ftingvi non potefhut fibrofa fit caro; Huic facultas*movendi infitaeftj facultas enim änimalis å cerebroper nervös influit, faculcas haec fufcipieotis partis apti-tudinem poftulat: fic dur» partes ad fenfum funtin-cptae, & molles ad motum ineptifllmae; Sola caro mo-tricis facultatis infiuxum reciperc nata & apta eft: 2.Accedit quod caro fibrofa facilimé colligit iefe, laxtt,rcmittit partem, quam trahic: Neque ab hoc inftru-mento Spiritum animalem excludimus,qui magnamquoque vim,ob fubftantiam fubtilem& flatulentam#movendi habet, qui etiam quo abundantior&calidior,co animal eftagilius, quo verö paucior& frigidior, eötardius & ineptius eft animal admotum.

27. Cum autcm nihil pofiit moveri, nifi aliquoimmobili firmetur,propterea intei organa motus lo¬calis in animali, fimiliter immobile aliquod & quiefcé»jrcquiritur, cuiinnitantur ea>quae movcncur: & boc vclinternum eft, vel externum ; Internum eft flexura cu-jufquemembri femper id membrum quiefcit,å quoprincipiumeftmotionis, fic fi fuperius moveturmem¬brum , quieicic inferius, & contra: Externum quie-lccns five immobile eft tanquam fulcrum, cui motumanimal innititur • Sic qui in arena ambulant celeritcfprogredi nonpoflunt, quia pedibus fuis nulli rei pof-funtinniti, fiautemterra fohda iilis fubijciatur, cur-rcre & ambulare pofiunt

?• Qpod movetur» eft aftfmal vel tottim ve! fe»cundum partes: Motas totius corporis eft diverfus,fecun-dum naturam fingulorum animalium, terreftrium dicitargrelfus, avium volatus, pifcium natatio, fcrpentum 8Cvermium repratio ; Certarum partium motus pro earuntvarietate varias quoque habet fpecies, fed nominibus , obverboruin inopiam, deftitutas,

Zo. Neque motus refpirationis proprio hujus eftloci. Non enim eft motus localis, quo ferimur ad idquodexpetimus, quia vel loco conOftentes refpiramus ;2. Deinde qula motus appetitioni inferviensmere exiftitvoluntarius : motus autem refpirationis vel tharacis acpulmonum, haud omnino talis eft , fed quodammodomixtus: parum ergo motum appetitioni obfequentem re-fpiratio iHuftrat; moventur quidem pulmones infita vf,tiam quiefcente thorace,eoque dextré apertq,v«demus ad-huc pulmonesmoveri J faclle ergo tollitur illa con trover-Ga inter philofophos QCmedicos demotu pulmonum, übtenim oculi fidern faciunt, non opus habemus rationummomentis,;o. Ad hane autem locomotivam facultatem an

referantur Oftrea, Murex,Conchae, fpongia marina,Urti¬ca mariam, 8£ reliqua Zoophyta dtd9,baud inconvenienseftinquirere: Quidtiplicem motum localem animaliumfaciunt, unum Vniverfalem, quoanimal fecotum de unoloco in alterum movet,Alterum parokularem, quo fecun«dum partem duntaxatlocahter fefe movet, v» g. vel con¬trahendo vel ditatando,alTcruncmotum localem compe-tere quoque Zoophytis, compunda enim inquiunt, do¬lorem fentiunt SC fe contrahum, poftea autem abfentepundione & doloris fenfu, fefe dilarant, quse contradiodilatatio fpecies funt motus localis,

31. Qtii

3*. Qui aüfem fentfettterr? potentfam å focomotiVsdijungunt non fubßantia, fed loro & ftde, hujufmodi So-calem mononem Zoophyns denegant : Hinc ClartiT.Ferndiuslib. 5. pfyfrol, de animar facultas C 9. [mperfe-&a finquit) animalia^qua? folo racßus fenfu prsedira vitamagunt liabilems ut conchylia oßera , Cohchae» fenfu qui-dem illa doloris QC voluptatis tenuentur fingendi cogiran«diquc facultatem, licet obfcuram, qucmadmodun. QC,animalem appttitum accepeHsnt. At illa tametOcompuncßa feie contrahunc & in angußum feadducunt,nequaquam tameo progredi compcrtum e.ß, ncque Or¬gana motus habere; ÖC quorfum facultas ad inceflum illtsdata eilet One nervis, One mufculis , One ullis quae bisfefpondent infirumentis > qusr funt ad motum perquamnecelTaria. Quarcumque tgitur appetendi vis eft in illisea nulla ratione movet* Riolanus verö PariOenOs illcJVtedicusin Secß. y. pfyfiol. cap. id* Facultas movens(in jutt) ea efi,qua animai de loco ad locum movetur, utfug at nocitura, perfequaturep falutaria, quxeijan.fi filOmnibus animahhus communis» tarnen ammalibusim«perfetßtsobßurius ineß, veluti oflreis, minutuhs conchi-Itjs, quae in codero loco movemur difatandofr» & con-ftringendo: Sed Arißoteles nonnunquam negat c anmov ri, eö quod motu progreffivo non muttttt

lociim Uiftar animalium pt rfeSorna*. Eltantum de motiva fa-

culiato.

Trsßtn*

Pr&ßanttßimo,Dn_. RESPONDENTI

fyropatriotae dile&o*

Slint quifirutarigaudent cAeftiaprimuwu*Et variosmotus, corporis atherei.Intempefiivi nimiumfublimia traftant,

Intfcfinu ignorant> qu&propioragerunt.lltquondam incautusfecitJpeftator olympi

Spretis terrenvs infoveam cecidit.Tu meliorafequens, Animae cognofcere vires,

Motumq; attentas, impiger arteprobd.Fac c&pto inftflaS) cumfruftuad dißita longe

Pergereficpoterts, certior hacce viaeft.Amoris&benevolentiae Ergd

fcribebam.».M. ISRAEL BRIMGIUS

Politices Prof. PubL

ALIUD♦

Tf il tua, quam volvis, laudanda intentio> fräter:" Quopede coepifti, fic bene femper easr\

Gtrmano fuo F+ fcripßtBjtRGERUSj. RHOTOVIUS

Mornai alumnusr*