l-im[iba tajba fl-iskejjel - education documents… · (anti-bullying services) _____ 26 il-pro[ett...
TRANSCRIPT
L-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Il-Politika Nazzjonali u l-Pjan ta’Azzjoni dwarl-Ibbuljar
Il-Ministeru ta’ l-EdukazzjoniNovembru 1999
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
2
© Ministeru ta’ l-Edukazzjoni, 2000fil-Furjana, Malta
Tel: 21231374/5; 21239965; 21232682Fax: 21221634
e-mail: [email protected]
ISBN: 99909-74-05-5
Kitba: Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Editjar: David Caruana u oħrajn
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
3
Werrej
DA}LA
Da]la mill-Onor. Dr. Louis Galea Ministru ta' l-Edukazzjoni ________________ 5
L-EWWEL TAQSIMAIl-Politika Nazzjonali dwar l-Ibbuljar
L-Ibbuljar b]ala Problema ta' Kultura __________________________________ 8
It-Tiswir ta' Kuxjenza kontra l-Vjolenza ________________________________ 8
It-Tfal li Jbatu fis-Skiet _____________________________________________ 8
Il-}idma Kollettiva ________________________________________________ 9
Favur l-Im[iba Tajba fl-Iskejjel _______________________________________ 9
L-Ist]arri[ u l-Konsultazzjoni _______________________________________ 10
X'Nifhmu bl-Ibbuljar ______________________________________________ 10
Kul]add G]andu Sehmu x'jag]ti ____________________________________ 11
M'Hemmx Rimedji Fa`li ___________________________________________ 11
Il-}idma tal-Prevenzjoni u ta’ l-Azzjoni Po\ittiva _______________________ 11
Pro`eduri fil-Konfront ta' Atti ta' Ibbuljar fl-Iskejjel ______________________ 12
IT-TIENI TAQSIMAIl-Pjan ta' Azzjoni Kontra l-Ibbuljar u Favur l-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Il-Programm ta' }idma tal-'Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel' 16
Il-Programm tal-Prevenzjoni ________________________________________ 17
Il-Pro[ett bi Prova ________________________________________________ 18
IT-TIELET TAQSIMALinji gwida u Pro`eduri f'Ka\i ta' Ibbuljar
Il-}idma Kollettiva Favur l-Im[iba Tajba ______________________________ 20
Pro`eduri dwar kif titratta Ka\i ta' Ibbuljar minn Adulti ___________________ 22
Pro`eduri dwar kif titratta Ka\i ta' Ibbuljar bejn it-Tfal____________________ 23
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
4
IR-RABA' TAQSIMAIt-Twettieq
L-Istruttura ~entrali mag]rufa b]ala s-Servizz kontra l-Ibbuljar
(Anti-Bullying Services) ___________________________________________ 26
Il-Pro[ett Pilota __________________________________________________ 27
Appendi`i
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel _____________________ 31
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
5
Da]la
Mill-Av. Louis Galea B.A., Ll.D., M.P.
Il-Ministru ta’ L-Edukazzjoni
G]adna ng]ixu f’so`jetà li fiha l-kalligrafija dekorattiva fuq it-trakkijiet fit-triqat
tag]na tipproklama fra\ijiet b]al “Let Me Pass!’’ jew “King of the Road’’! Biex
ma nsemmux xi [ojjelli verbali o]ra mid-dinja tal-ma`o. G]adna ng]ixu f’so`jetà
b’numru [mielu ta’ nies importanti u mhux daqstant importanti li, fis-sakra g]all-
poter imnissel minn daqsxejn informazzjoni li jkollhom jew minn xi titlu spe`jali,
jidhrilhom li jistg]u jinfexxu f’dellierji ta’ rabja, arroganza u kattiverja.
Uliedna jassorbu l-vibrazzjonijiet li jwasslulhom dawn il-mudelli. Veru li hemm
bosta fatturi psikolo[i`i u so`jali li jinkora[[ixxu lil `erti tfal, bniet u subien, biex
isiru bulijiet jew vittmi. Dan hu su[[ett li qed inebbah ]afna ri`erka, anki f’Malta.
L-effett qed jg]addi messa[[ fundamentali: l-ibbuljar hu parti mill-]ajja; ma
jistax ma jkunx hemm; allura jekk int vittma, issaporti u jekk int buli ]u pja`ir u
i``elebra.
Il-psikologi li jistudjaw dan il-fenomenu fost it-tfal \g]ar, anki tfal ta’ tmien snin,
skoprew li jekk dawn it-tfal ma jitg]allmux kif jikkultivaw relazzjonijiet sani u
jikkontrollaw il-frustrazzjoni, aktarx li se jispi``aw fuq in-na]a tal-falliment
so`jali u tal-kriminalità. Il-prezz i]allsuh il-vittmi u dawk li j]allsu t-taxxa.
Dawn it-tipi ta’ nies aktarx li meta ji\\ew[u jibqg]u jabbu\aw bis-sie]eb jew bis-
sie]ba u anki b’uliedhom. B]ala konsegwenza, uliedhom jie]du l-istess
atte[[jament u jsiru f’bulijiet huma wkoll. Ir-ri`erkaturi jkomplu jinsistu li l-
familji li fihom ma jkunx hemm l-im]abba u l-attenzjoni bi\\ejjed, ikollhom it-
tendenza li jnisslu bulijiet aktar. Ta’ min jg]id li t-tfal g]andhom dritt sagrosant
g]all-familja u għal iskejjel li jag]tuhom l-attenzjoni u l-im]abba li tixirqilhom.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
6
Daqshekk bi\\ejjed! Fi ]siebna ng]idu daqshekk g]all-irrispettabbiltà u g]all-
a``ettazzjoni ta’ l-ibbuljar. Se ng]idu “daqshekk bi\\ejjed’’ g]al kull xorta ta’
trattament abbu\iv kontra l-istudenti fl-iskejjel. A]na, l-edukaturi, l-istudenti, il-
[enituri u l-g]alliema se nattakkaw. Mhux se nattakkaw lill-buli, imma lill-
ibbulijar. Se nattakkaw l-a``ettazzjoni ta’ l-ibbulijar fl-iskejjel u bnadi o]ra. U se
naraw li l-bi\a’ u t-tbatija mnissla mill-ibbuljar jintemmu fl-iskejjel u f’kull
istituzzjoni fejn jiltaqg]u, jg]ixu jew jitg]allmu t-tfal.
Nemmen li l-prin`ipji ta’ l-im[iba tajba kif imfissra f’dan id-dokument jistg]u
ji[u addottati kull fejn jiltaqg]u u ji[u m]arsa t-tfal, fosthom fl-g]aqdiet, fil-
familja, fil-postijiet tar-rikreazzjoni u d-divertiment kif ukoll fid-djar residenzjali
g]at-tfal.
Jekk jog][obkom, g]inu intom ukoll.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
7
L-Ewwel Taqsima
Il-Politika Nazzjonali dwar l-Ibbuljar
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
8
L-Ibbuljar b]ala Problema ta' Kultura
F’ dawn l-aħħar snin bdiet tissawwar kuxjenza dwar l-e\istenza u t-tbatija kbira
kkaw\ata mill-vjolenza u l-mo]qrija fil-forom diversi tag]hom: il-vjolenza u l-
mo]qrija fil-familja, fuq il-postijiet tax-xog]ol, fil-festi popolari u f'sitwazzjonijiet
so`jali o]ra. Sfortunatament, fil-kultura popolari kemm lokali kif ukoll importata
minn barra, bosta huma l-ka\ijiet li fihom aktar ma tkun aggressiv, jew aktar ma
twaqqa' lin-nies jew lil razez partikulari g]a`-`ajt, aktar titqies b]ala adult kapa`i -
u g]aldaqstant aktar a``ettat so`jalment. Problema o]ra hija d-drawwa, li tixref
fit-ta]dit komuni tag]na, fejn im]ġiba jew persuna li tkun tog][obna ]afna,
insejħulha “dik bulija’’ jew “buli int’’ b]ala forma ta' tif]ir. Dan juri li f'`erti
waqtiet il-kun`ett tal-buli qed ifisser: ]a[a mixtieqa, azzjoni li jixirqilha tif]ir, jew
persuna b'kapa`itajiet superjuri. U din hija problema.
It-Tiswir ta' Kuxjenza kontra l-Vjolenza
Hija problema g]ax irridu ninsistu li l-ibbuljar, fil-forom kollha tieg]u u jsir minn
min isir u kull fejn isir, m’huwiex a``ettat. F'kuntest aktar wiesa’, mat-tis]i] ta’
kuxjenza kontra l-vjolenza domestika u l-mo]qrija so`jali, bdiet issir ri`erka dwar
il-forom li jie]du dawn l-atti ina``ettabbli, kif ukoll dwar l-effetti tag]hom fuq
min iwettaqhom u min i[arrabhom. Bdew jitfasslu wkoll inizjattivi f'xi skejjel
biex titra\\an il-problema ta’ l-ibbuljar fl-ambjent fejn isir it-tag]lim. I\da dawn
kienu inizjattivi i\olati, waqt li l-problema ta’ l-ibbuljar fl-iskejjel kienet mifruxa,
mo]bija u kiefra.
It-Tfal li Jbatu fis-Skiet
It-tiftix imwettaq fl-iskejjel lokali fis-Snin Disg]in, beda jaghti ]jiel fuq il-qag]da
kiefra li kienu jinsabu fiha l-istudenti u l-iskejjel tag]na. Ir-ri`erka uriet li l-
ibbuljar huwa problema psiko-so`jali li tissawwar fl-iskejjel kollha u tolqot lil
bniet u subien, minn tfal \g]ar sa l-adulti, kull fejn isir tag]lim - minn
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
9
kindergardins ta' l-istat sal- kulle[[i privati presti[ju\i. Sar mag]ruf li numru
g]oli wisq ta' tfal kienu qed ibatu fis-skiet mill-persekuzzjoni kontinwa u fit-tul
minn xi tfal o]ra u kultant minn xi adulti wkoll. Il-passi kontra l-ibbuljar ibba\ati
fuq il-kun`ett tal- kastigi biss ma kienx qed ikollhom effett ]lief li jaggravaw l-atti
ta' l-ibbuljar li kienu qed jitwettqu.
Il-}idma Kollettiva
Mat-tkattir tal-kuxjenza kontra l-ibbuljar fl-iskejjel, nibet l-g]arfien li kull att ta’
ibbuljar ma jinvolvix biss lill-aggressur/i i\da wkoll lill-vittma/i, u bosta drabi lill-
istudenti o]ra li jkunu l-udjenza u li sostni lill-bulijiet. Beda jin]ass ukoll li l-
problema ta’ l-ibbuljar tant hi mifruxa li te]tie[ ]idma kollettiva kontra tag]ha li
tkun imwettqa fl-iskejjel kollha fuq medda ta' snin. Kien utli wkoll li jin[abru
flimkien l-inizjattivi diversi li kienu qed jitwettqu kontra l-ibbuljar fl-iskejjel biex
mill-esperjenzi miksuba, u mill-prattika m]addma, nibnu politika nazzjonali
kontra l-ibbuljar fl-iskejjel.
Favur l-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Bil-parte`ipazzjoni ta' kull min g]andu interess li l-iskejjel jiffunzjonaw b'mod
effettiv g]all-[id u l-]arsien tat-tfal - il-Ministeru u d-Divi\joni ta' l-Edukazzjoni,
il-[enituri, l-g]alliema, il-Kunsilli Skolastici, l-Università u l-SWDP - twaqqaf
il-‘Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel’ biex iseddaq l-im[iba
po\ittiva ]alli l-iskejjel ikunu me]lusa minn kull forma ta’ ibbuljar. Filwaqt li dan
il-Kumitat Ministerjali jfassal strutturi u pro`eduri li jsa]]u l-im[iba tajba, il-
messa[[ `ar tal-Ministeru ta' l-Edukazzjoni, flimkien ma’ l-g]aqdiet, ma’
g]alliema u tal-[enituri, huwa li l-ibbuljar fl-iskejjel m’huwiex a``ettat, u likul]add g]andu d-dmir jara li kull att ta' bbuljar ji[i irrappurtat minnufih
biex tittie]ed kull azzjoni me]tie[a b'ri\q it-tfal.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
10
L-Ist]arri[ u l-Konsultazzjoni
Il-Kumitat Ministerjali analizza l-ist]arri[ u l-konklu\jonijiet fir-rapporti
mag]mula minn Dr Mark Borg1, il-Kap tad-Dipartiment tal-Psikolo[ija ta’ l-
Università ta' Malta, kif ukoll f’ rapporti o]ra barranin; u l-prattika tabjba mwettqa
min diversi skejjel u minn diversi Dipartimenti tad-Divi\joni ta’ l-Edukazzjoni
(fosthom tal-Welfare, tal-Guidance and Counselling, u tal-PSE). Il-Kumitat kellu
ukoll numru ta’ laqg]at ta’ konsultazzjoni ma’ uffi`jali ta’ Dipartimenti o]ra tad-
Divi\joni ta' l-Edukazzjoni (fosthom ta' l-Operations) u ddiskuta l-firxa tal-
problema ta’ l-ibbuljar fl-iskejjel u r-rimedji jistg]u jittie]du.
X'Nifhmu bl-Ibbuljar
Il-Kumitat Ministerjali jqis li l-azzjoni ta' l-ibbuljar tinkludi:
• kull tip ta’ m[iba verbali jew fi\ika li l-intenzjoni tag]ha tkun li twe[[a’,
tintimida jew toffendi l-integrità u d-dinjità ta’ persuna; azzjonijiet b]al
g]oti tal-laqmijiet, it-twaqqig] g]a`-`ajt, it-tixrid tax-xnig]at, l-inkejja, it-
theddid, it-te]id ta’ l-affarijiet bil-forza, u l-vjolenza fi\ika.
• kull forma ta' abbu\ (emozzjonali, sesswali, fi\iku jew ta' xorta o]ra) li
titwettaq fl-iskola (jew matul l-attivitajiet organizzati mill-iskola jew mid-
Divi\joni ta' l-Edukazzjoni, b]al: fuq it-trasport lejn l-iskola u mill-iskola,
waqt il-]ar[iet edukattivi, e``.), kemm jekk isir minn student fuq student
kif ukoll jekk ikunu mda]]lin xi adulti.
Dan ikun ifisser li g]andu ji[i ittrattat skond il-pro`eduri mfassla minn dan il-
Kumitat.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
11
1
Kul]add G]andu Sehmu x'jag]ti
Kull membru fil-komunità skolastika (l-istudenti, l-g]alliema, il-[enituri, l-istaff
tat-tindif u l-amministrazzjoni) g]andu sehem importanti x’jag]ti fil-]idma
kollettiva favur l-im[iba tajba fl-iskola. G]alhekk, fl-iskola kul]add g]andu: (a)
juri b'mod `ar li l-ibbuljar m’hux a``ettat; (b) jirrapporta kull att ta' l-ibbuljar; u
(`) iwettaq ir-rowl tieg]u/tag]ha kif imfisser fil-pro`eduri (It-Tielet Taqsima).
M'Hemmx Rimedji Fa`li
Konxju li r-ri`etti fa`li ma je\istux, il-Kumitat Ministerjali jemmen li l-]idma
favur l-im[iba tajba, u kontra l-ibbuljar fl-iskejjel g]andha tibda kmieni kemm
jista' jkun, u tkun tkopri kemm prevenzjoni kif ukoll il-pro`eduri ta' azzjoni
po\ittiva kull fejn jitwettaq l-ibbuljar fl-iskejjel.
Il-}idma ta’ Prevenzjoni u ta’ l-Azzjoni Po\ittiva
G]aldaqstant għandu uffiċjalment jinmgħata bidu:
a. għall programm ta' ]idma li jkun jinkludi tag]rif, ta]ri[ u ]idmiet biex tikber
u tinfirex kultura ta' l-im[iba tajba;
b. g]all-]olqien, il-ko-ordinament u t-tis]i] ta’ programmi ta’ prevenzjoni kif
ukoll biex jonqsu l-atti ta' l-ibbuljar fl-iskejjel.
1 Bullying in State Schools: A study of the incidence and nature of bullying among primary andsecondary school pupils: a preliminary report (1998); The emotional reactions of school bulliesand their victims (1998); u The extent and nature of bullying among primary and secondaryschoolchildren (1999).
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
12
Pro`eduri fil-Konfront ta’ Atti ta’ Ibbuljar fl-Iskejjel
1. Ir-responsabbilta’ [enerali tal-]idma kontra l-ibbuljar hija tal-Kap ta’ l-
Iskola.
a. F'ka\i fejn ikunu mda]]la membri ta' l-istaff,2 l-Anti-‘Bullying Function
tibqa’ responsabbilta’ tal-Kap ta’ l-Iskola biss. Fejn il-ka\ ta' l-ibbuljar
kien allegat li sar minn adulti, il-Kap ta' l-Iskola jrid jirreferi minnufih lid-
Direttur {enerali ta' l-Edukazzjoni f’ pa[na 22.
b. Min]abba li l-Kap ta' l-Iskola g]andu wkoll ir-responsabbiltà tad-de`i\joni
finali fil-ka\ijiet tad-dixxiplina, allura l-Anti Bullying Function (barra l-
ka\ijiet msemmija f'artiklu ‘1.a’) g]andha tkun f’idejn ]addie]or,
mag]\ula minn fost l-istaff* wara li to]ro[ l-applikazzjoni g]al ta’ l-
apposta u li tgawdi l-fidu`ja kemm tal-Kap ta’ l-iskola kif ukoll tat-tfal u
ta’ l-g]alliema. Din il-persuna tissejja] l-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar (“Anti-
‘Bullying’ Person’’).
. Kull ka\ ta’ l-ibbuljar (barra l-ka\i msemmija f'artiklu ‘1.a’) li ji[i
rrapportat lill-awtoritajiet ta’ l-iskola jsir responsabilta’ ta’ l-Uffi`jal
kontra l-Ibbuljar.
d. L-Anti-‘Bullying’ Persons jie]u kull ka\ f’idejhom u jimxu skond il-
Metodu ta’ Bla Tort (“No Blame Approach’’) bil-pro`eduri mfissra fit-
Tielet Taqsima biex jitnaqqsu l-effetti/il-kaw\i ta’ l-ibbuljar.
e. Fil-ka\i li l-membri ta' l-istaff* ta' l-iskola jkunu l-vittmi ta' l-ibbuljar mill-
istudenti, il-ka\ ikun ir-responsabbiltà ta' l-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar.
2. Kull membru tal-komunità skolastika (l-istudenti, l-g]alliema, il-[enituri,
l-istaff tat-tindif u l-amministrazzjoni) g]andu sehem importanti x’jag]ti
fil-]idma kollettiva favur l-im[iba tajba fl-iskola.
2 Bil-kelma ‘staff’ nifhmu l-]addiema impjegati tal-post (“full-time’’) fl-iskola jew li jkunuqeg]din ja]dmu temporanjament jew kuntrattwalment fl-iskola.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
13
3. Il-vittmi, jew min jara l-ka\ijiet ta’ l-ibbuljar (barra l-ka\ijiet msemmija
f'artiklu ‘1.a’), kif ukoll il-[enituri u l-g]alliema, huma fid-dmir li
jirrapportaw kull ka\ lill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar, jew lill-persuna ta'
fidu`ja u li mbag]ad g]anda tirrapporta l-ka\ lill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar.
4. Min-na]a tag]hom, l-awtoritajiet ta’ l-iskola ji\guraw li kull ka\ ikun
mist]arre[ minnufih, u li l-iskola t]addem l-istrutturi u pro`eduri (kif
imfissra fil-Politika Nazzjonali) li jwie\nu lill-vittmi u fl-istess ]in jg]inu
lill-bulijiet biex jo]or[u mill-problema tag]hom.
5. L-Obbligi tal-Ministeru ta' l-Edukazzjoni:
a. li jalloka l-fondi me]tie[a biex jitwettqu l-istrutturi u l-pro`eduri mfissra
fil-Politika Nazzjonali; u
b. li jo]loq l-istruttura `entrali mag]rufa b]ala “Is-Servizzi kontra l-Ibbujar’’
(Anti-‘Bullying’ Services) - (Ir-Raba’ Taqsima).
6. L-Obbligi tad-Divi\joni ta' l-Edukazzjoni:
a. li ta]tar Anti-Bullying Persons fl-iskejjel;
b. li t]arre[ in-nies u ti\gura l-professjonalità tas-servizzi mfissra fil-Politika
Nazzjonali; u
`. li ssa]]a] is-servizzi ta’ social work, counselling, guidance, tag]lim tal-
P.S.D., u psikolo[ija u li jag]tu s-servizz professjonali xieraq fil-ka\ijiet
kollha meta jkun me]tie[.
7. L-Anti-‘Bullying’ Persons g]andhom i\ommu fajl kunfidenzjali - li jkun
jista' jarah biss il-Kap ta' l-Iskola - fejn jin\ammu d-dettalji dwar il-ka\i ta'
ibbuljar li jkunu rrappurtati. Dan il-fajl jin\amm a[[ornat billi jitni\\lu fih
dettalji kif ji[u ttrattati l-ka\i u r-ri\ultati miksuba. Iridu jing]ataw id-
dettalji g]all-skopijiet ta' l-istatistika lill-Anti-Bullying Services.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
14
8. L-Anti-Bullying Services g]andhom i\ommu lill-Uffi`jali kontra l-Ibbuljar
a[[ornati bl-i\viluppi fil-ka\i li jkunu rriferewlhom.
Il-Pro`eduri imfasslin sabiex jitwettqu dawn il-prinċipji jinstabu fit-Tielet
Taqsima.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
15
It-Tieni Taqsima
Il-Pjan ta' Azzjoni Kontra l-Ibbuljar
u Favur l-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
16
Il-Programm tal-}idma tal-Kumitat Ministerjalig]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel jipproponi li:
1.1 Fis-sena skolastika 1999-2000 jinbeda programm ta' formazzjoni u
informazzjoni li g]andu jil]aq lill-istituzzjonijiet ta' tag]lim kollha kif
ukoll lil kull min g]andu interess li l-iskejjel ikunu l-postijiet fejn l-
istudenti ji\viluppaw lilhom infushom b'mod s]i] f'ambjent inklussiv ta'
wens, fer] u kreattività.
1.2 Dan il-programm ta' ]idma g]andu jil]aq u jinvolvi b'mod attiv lill-
[enituri, l-g]alliema, l-amministraturi, il-policy-makers, il-]addiema tat-
tindif u l-manutenzjoni, il-professjonisti li jipprovdu servizzi an`illari jew
peripateti`i, l-istudenti universitarji u l-g]alliema tag]hom, u l-g]aqdiet u
l-kunsilli li tag]hom jkunu membri.
1.3 L-g]an a]]ari ta' dan il-programm ikun li l-iskejjel jisseddqu bil-kapa`ità
li, b'modi professjonali, demokrati`i, parte`ipattivi u effettivi, imexxu l-
]idmiet me]tie[a biex ikattru l-im[iba tajba u jnaqqsu l-ibbuljar fl-iskejjel
g]all-[id ta' kull student/a.
1.4 Dan il-programm g]andu jkopri kemm ]idmiet ta' prevenzjoni kif ukoll ta'
rimedju skond il-pro`eduri stabbiliti hawn ta]t.
1.5 Meta titlesta l-ewwel fa\i tal-pro[ett pilota u tkun qed tiffunzjona l-
istruttura `entrali g]ar-referrals, il-Kumitat Ministerjali jippre\enta
Rapport Finali b]ala tmiem il-]idma tieg]u.
1.6 Il-]idmiet kollha mwettqa mill-Kumitat Ministerjali u msensla f'din il-
Politika Nazzjonali, eventwalment isiru r-responsabbilt� ta' l-istruttura
`entrali tas-Servizzi kontra l-Ibbuljar (l-“Anti-‘Bullying’ Services’’).
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
17
Il-Programm tal-Prevenzjoni
2.1 Il-Ministeru ta' l-Edukazzjoni jaddotta il-Politika Nazzjonali dwar "L-
Im[iba Tajba fl-Iskejjel" - fl-ewwel xahar effettiv tas-sena skolastika
1999- 2000.
2.2 Jitnieda programm ta' formazzjoni li jkun imseddaq bil-pubblikazzjoni, bit-
tqassim u bl-u\u ta' multi-media kit g]all-g]alliema tal-PSD, u l-g]alliema
o]ra li jippreparaw lill-istudenti fl-attitudnijiet u l-]iliet me]tie[a sabiex
tissa]]a] l-im[iba tajba u jitnaqqsu l-atti ta' bulijing fl-iskejjel. Dan
g]andu jitqassam fit-tieni xahar tas-sena skolastika 1999-2000.
Publikazzjonijiet o]ra li jsa]]u r-rwolijiet tal-membri tal-kommunita’
skolastika fil-qafas ta’ din il-Politka Nazzjonali g]andhom ji[u ppubblikati
fuq medda ta’ \mien ra[onevoli.
2.3 Titnieda kampanja ta’ g]arfien dwar il-Politika Nazzjonali li ssa]]a]
kultura ta' l-im[iba tajba kif ukoll tqajjem kuxjenza attiva kontra l-ibbuljar
fl-iskejjel. Din tinbeda fit-tieni xahar tas-sena skolastika 1999- 2000, tu\a
mezzi varji ta’ komunikazzjoni u tkun mifruxa fuq medda ta' \mien.
2.4 Jitnieda programm ta' ta]ri[ g]all-g]alliema, [enituri u amministraturi.
Dan isir permezz ta’ laqg]at u inservice courses fuq livell nazzjonali mad-
Dipartiment tas-Servizzi g]all-Istudenti; kif ukoll permezz ta' laqg]at u
diskussjonijiet b]ala parti mill-programmi ta' l-i\vilupp ta’ l-istaff (staff
development) u ta' l-edukazzjoni tal-[enituri fl-iskejjel. Dan jinbeda matul
is-sena 1999-2000 u jitkompla fis-snin ta' wara.
2.5 Jing]ata bidu g]al programm ta' ri`erka f'numru ta' skejjel biex tkun
mag]rufa a]jar l-in`idenza u n-natura ta' l-atti ta' l-ibbuljar u x’prattika qed
issir, jew hi me]tie[a li titwettaq mill-iskejjel biex jonqsu l-atti ta' l-
ibbuljar u jkunu meg]juna l-persuni imda]]la f’dawk l-atti.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
18
Il-Pro[ett bi Prova
Jitnieda Pro[ett Pilota f'numru ta' skejjel biex jg]aqqad il-]idmiet ta'
prevenzjoni ma’ ]idmiet ta’ rimedji po\ittivi skond il-pro`eduri stabbiliti
fil-Politika Nazzjonali dwar l-Im[iba Tajba fl-Iskejjel.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
19
It-Tielet Taqsima
Linji Gwida u Pro`eduri
F’ Ka\i ta’ Ibbuljar
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
20
Il-}idma kollettiva favur l-Im[iba Tajba:
A. Sehem l-Istudenti
G]all-Prevenzjoni
• Jirrispettaw id-dinjità u l-integrità ta’ kull persuna.
L-Azzjonijiet Konkreti
• Kemm jekk ikunu vittmi, u kemm jekk ma jkunux, jirrapportaw kull ka\ ta’ l-
ibbuljar li jiltaqg]u mieg]u lil persuna tal-fidu`ja.
• Ikunu mistennija li jikkollaboraw bis-s]i] fit-trattament ta’ ka\ijiet ta’
ibbuljar.
B. Sehem l-G]alliema
Il-Prevenzjoni
• Meta jiltaqg]u ma’ l-istudenti jirrispettaw id-dinjità tag]hom b]ala persuni.
• Jibnu relazzjonijiet ta’ fidu`ja ma’ l-istudenti ]alli dawn, meta jkollhom b\onn
l-g]ajnuna, j]ossuhom kunfidenti li jistg]u jirrikorru g]and l-g]alliema
tag]hom.
• Jie]du kull opportunita biex jenfasi\\aw li d-drittijiet u l-]ti[ijiet ta’ kull
persuna g]andhom ikunu rrispettati.
• Ikunu dejjem b’seba’ g]ajnejn g]all-ka\ijiet ta’ l-ibbuljar li jistg]u jinqalg]u.
L-Azzjonijiet Konkreti
• Jag]tu attenzjoni immedjata g]al kull ka\ ta’ l-ibbuljar li jinqala’.
• Jittrattaw kull ka\ bl-akbar kunfidenzjalità.
• Jinfurmaw lill-Uffi`jal Kontra l-Ibbuljar (Anti-Bullying Person) b’kull ka\ ta’
l-ibbuljar fl-iskola.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
21
~. Sehem il-Guidance Teachers u Counsellors
G]all-Prevenzjoni
• Jibnu relazzjoni ta’ fidu`ja ma’ l-istudenti sabiex, meta dawn jiltaqg]u ma’
sitwazzjonijiet ta’ ibbuljar, ma jiddejqux jift]u qalbhom u jfittxu l-g]ajnuna.
• F’kull laqg]a li jkollhom ma’ l-istudenti, mal-[enituri u ma’ l-istaff jis]qu fuq
il-kun`ett ta’ l-iskola b]ala l-komunità fejn d-drittijiet u l-]ti[ijiet ta’ l-
istudenti g]andhom ji[u m]arsa: g]aldaqstant l-ibbuljar m’huwiex ittollerat.
Azzjonijiet Konkreti
• Meta jid]lulhom jew isiru jafu b’in`identi ta’ l-ibbuljar, jinfurmaw b’kollox
lill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar u jikkoordinaw mieg]u dwar il-pro`ess ta’ l-
g]ajnuna, il-counselling, u sapport li jkunu me]tie[a kemm mal-vittma kif
ukoll mal-bulijiet.
• Meta jintalbu mill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar fl-iskola, ja]dmu fuq il-ka\i li
jg]addilhom f’idejhom.
• Jinfurmaw lill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar fl-iskola fuq kif ikun sejjer il-ka\.
D. Sehem il-{enituri
G]all-Prevenzjoni
• Irawmu fil-familja l-kultura li tirrispetta d-drittijiet u l-]ti[ijiet ta’ kull
persuna.
Azzjonijiet Konkreti
• Meta wliedhom ikunu mda]]lin f’ka\i ta’ ibbuljar jew isiru jafu b’ka\i ta’
ibbuljar, g]andhom jinfurmaw mill-ewwel lill-Kap ta' l-Iskola.
• Jag]tu l-appo[[ s]i] tag]hom lill-iskola f’kull inizjattiva li tie]u biex teg]leb
il-problema ta’ l-ibbuljar.
• F’ka\ li wliedhom ikunu l-bulijiet jew il-vittmi ta’ l-ibbuljar, jinfurmaw
ru]hom kif jg]inuhom biex jeg]lbu l-problema. Fejn jiltaqg]u ma’ xi
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
22
diffikulta’ g]andhom ifittxu l-g]ajnuna ta’ l-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar jew ta’
nies spe`jali\\ati f’dan il-qasam.
E. Sehem il-Membri ta’ l-Istaff mhux Akkademiku
G]all-Prevenzjoni
• Ikunu ta’ e\empju tajjeb fi kliemhom u f’g]emilhom.
Azzjonijiet Konkreti
• Jekk ji[u wi`` imb’wi`` ma’ xi ka\ijiet ta’ l-ibbuljar jew isiru jafu bihomjirrapportawhom minnufih lill-Kap ta' l-Iskola.
Pro`eduri dwar kif Titratta Ka\i ta’ Ibbuljar minnAdulti.
1 Il-Kap ta' l-Iskola minnufih jag]mel rapport kunfidenzjali lid-Direttur
{enerali ta' l-Edukazzjoni.
2 Id-Direttur {enerali, ming]ajr telf ta' \mien bla b\onn, iqabbad lit-Taqsima
}arsien tat-Tfal (i`-Child Protective Services Unit - CPSU) fi ]dan l-a[enzija
Social Welfare Development Programme (SWDP) biex tinvestiga l-ka\.
3 Ir-ri\ultat ta' l-investigazzjoni jing]ata lid-Direttur {enerali:
(a) l-informazzjoni mhux kunfidenzjali li sservi biss g]all-iskopijiet ta' [bir
ta’ istatistika ting]ata lis-Servizzi Kontra l-Ibbular;
(b) fil-ka\i fejn jinstab li l-allegazzjonijiet kienu infondati, d-Divi\joni
teqred kull informazzjoni u kitbiet kunfidenzjali li g]andhom x’jaqsmu
mal-ka\;
(`) f'ka\i fejn l-allegazzjonijiet jinstab li kienu fondati, d-Direttur {enerali
g]andu jippro`edi skond l-Estacode; u
(d) g]andha ting]ata [abra fil-qosor tar-ri\ultati li ]ar[u mill-
investigazzjoni lill-Kap ta' l-Iskola.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
23
Pro`eduri dwar kif Ttrattata Ka\i ta' l-Ibbuljarbejn Tfal
L-Istadji differenti
L-Ewwel Stadju - Il-Ka\i Mhux Serji
L-interventi jsiru fl-iskola mill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar u jitfasslu fuq il-Metodu
ta’ bla Tort (in-No Blame Approach) ara aktar il-quddiem. Dan il-metodu jintu\a
fil-ka\i kollha ta' l-ibbuljar. F'ka\i mhux serji dan il-pro`ess jie]u ftit ]in biss.
F'ka\i aktar serji l-pro`ess jitwal fuq il-medda ta\-\mien skond il-b\onn.
It-Tieni stadju - Il-Ka\i Aktar Serji
Pro`eduri g]all-intervent addizzjonali mill-Uffi`jali Kontra l-Ibbuljar skond il-
Metodu ta’ bla Tort:
• Jie]du passi addizzjonali, jekk ikunu il-ka\, biex jg]inu lill-vittma u jg]inu
lill-bulijiet billi jkompli l-pro`ess tal-Metodu ta’ bla Tort. Huma jiltaqg]u ma'
l-individwi mda]]lin fil-ka\, anki l-vittma, sabiex:
i. ikun assigurat li l-vittmi mhumiex qed jiltaqg]u ma’ aktar
problemi.
ii. iqawwu l-moral tal-vittmi billi jg]inuhom irabbu l-kunfidenza
fihom infushom u jfittxu ]bieb [odda.
iii. i]e[[u s-sens ta’ solidarjetà bl-appo[[ ta’ studenti o]ra.
iv. il-bulijiet itejbu l-im[iba tag]hom.
It-Tielet stadju - Il-Ka\i Ferm Aktar Serji
Il-pro`eduri addizzjonali g]al interventi mill-Uffi`jal kontra l-Ibbuljar skond il-
Metodu ta’ bla Tort:
v. Il-ka\i l-aktar serji jkunu je]tie[u l-]idmiet mal-vittmi kif ukoll
mal-bulijiet, u, f '`erti ka\i, mal-familji u l-klassijiet tag]hom.
vi. Dawn il-ka\ijiet iridu jg]addu g]and l-istruttura `entrali tas-
Servizzi kontra l-Ibbuljar (Anti-Bullying Services) sabiex
jintervjenu s-servizzi tad-Divi\joni ta’ l-Edukazzjoni u, jekk ikun
il-ka\, anke ta’ l-a[enziji spe`jalizzati (b]al l-SWDP) sabiex
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
24
ting]ata terapija ]olistika. Jekk ikun hemm problemi psikolo[i`i
jidda]]al l-iSchool Psychologist u, fejn ikun il-ka\, anke a[enziji
o]ra b]a`-Child Guidance Clinic tad-Divi\joni tas-Sa]]a.
Ka\i li jin]tie[u Azzjoni DixxiplinarjaL-Uffi`jali kontra l-Ibbuljar (Anti Bullying Persons) jg]addu kull ka\ li je]tie[ l-
azzjonijiet dixxiplinarji lill-amministrazzjoni ta’ l-iskola.
X’inhu l-Metodu ta’ bla Tort(No Blame Approach)
Dan huwa intervent effettiv li:
a) jg]in lill-vittmi biex jirriflettu u jesprimu x'ikunu ]assew;
b) iqawwi l-moral tal-vittmi;
c) ilaqqa’ l-bulijiet u lill-o]rajn li jkunu raw l-in`ident (mhux fil-pre\enza tal-
vittma);
d) jg]in lil dan il-grupp biex jifhem u j]oss dak li ]asset il-vittma;
e) ifiehem lill-grupp li g]andu responsabbiltà li jg]inu lill-vittma;
f) lill-membri tal-grupp jg]abbihom bir-responsabbiltà li jg]inu lill-vittma;
g) wara li tg]addi [img]a jew perjodu aktar xieraq, il-membri tal-grupp jer[g]u
jiltaqg]u flimkien biex jiddiskutu l-progress li jkun sar.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
25
Ir-Raba’ Taqsima
It-Twettiq
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
26
L-Istruttura ~entrali mag]rufa b]ala s-Servizzikontra l-Ibbuljar (Anti-Bullying’ Services)
FunzjonijietG]andha titwaqqaf struttura `entrali mag]rufa b]ala s-Servizzi kontra l-Ibbuljar
(Anti- Bullying Services) biex taqdi dawn il-funzjonijiet:
a. Ti[bor u tanalizza l-informazzjoni, kif ukoll to]loq ir-rapporti mit-tag]rif
miksub g]all-iskopijiet ta' statistika ming]and l-Uffi`jali kontra l-Ibbuljar.
b. Tirrapporta lill-Kumitat Ministerjali dwar ir-rimedji g]all-problemi li
jinqalg]u minn \mien g]all-ie]or fil-pro`eduri li jintu\aw biex ikunu
ttrattati l-ka\ijiet ta' l-ibbuljar.
`. Isservi b]ala punt ta' riferiment g]all-informazzjoni u l-pro`eduri dwar it-
trattament tal-ka\i ta' l-ibbuljar.
d. Tidentifika l-]ti[ijiet ta’ ta]ri[, torganizza korsijiet ta’ formazzjoni u ta’
informazzjoni, kif ukoll tipprodu`i pubblikazzjonijiet jew materjal
informattiv dwar l-aspetti differenti tal-problema ta’ l-ibbuljar u t-tiswir ta'
l-im[iba tajba fl-iskejjel.
e. Tie]u ]sieb it-tmexxija ordinarja tal-Pro[ett Pilota.
f. To]loq modi ta’ kollaborazzjoni ma' a[enziji, dipartimenti u taqsimiet o]ra
biex jissa]]u l-pro`eduri tat-trattament tal-ka\i ta' l-ibbuljar fl-iskejjel.
Il-Bixra OrganizzattivaBiex iwettqu il-]idma bikrija tag]ha, is-Servizzi kontra l-ibbuljar tkun te]tie[ is-
servizzi ta’ \ewg uffi`jali full-time professjonalment ikkwalifikati f’dawn:
• kapa`ita ta’ problem-solving;
• il-]ila li ji\viluppaw relazzjonijiet umani u modi ta’ ko-operazzjoni
professjonali effettivi;
• il-]ila li jiktbu rapporti analiti`i;
• il-]ila fid-data management; u
• il-]ila li jorganizza u jmexxi.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
27
Il-programm tal-]idma jsir b’koordinament mad-Direttur, Servizzi g]all-Istudenti,
fi ]dan id-Divi\joni ta’ l-Edukazzjoni.
Il-Pro[ett Pilota
Twaqqif ta’ Strutturi u Pro`eduri
Dan il-pro[ett jibda jse]] wara li jkunu [ew approvati u twaqqfu l-istrutturi u l-
pro`eduri me]tie[a.
Il-Vi\joni
Il-vi\joni ta’ dan il-pro[ett tkun li l-[enituri u l-iskejjel ikunu msie]ba biex
tissa]]a] l-im[iba tajba.
L-G]anijiet tal-Pro[ett Pilota:
1. Li jing]ata l-messa[[ `ar li l-ibbuljar m’hux ittollerat fl-iskejjel tag]na.
2. Li r-relazzjonijiet fl-iskola jkunu mibnija fuq il-valur u d-dinjità ta’ kull
bniedem, ir-rispett re`iproku u sens ta’ responsabbiltà.
3. Li d-dixxiplina fl-iskejjel tkun imsejsa fuq ir-rispett re`iproku.
4. Li l-istudenti jkunu me]lusa minn kull forma ta’ ffastidjar (harassment) jew
tbarrija so`jali (social exclusion).
5. Li kul]add, b’mod spe`jali l-istudent, i]oss li jista’ jirrapporta l-ka\ijiet ta’ l-
ibbuljar ming]ajr ma jkun ivvittimizzat jew imwarrab.
6. Li kull rapport ikun ittrattat skond il-pro`edura mag]rufa u stabbilita.
7. Li jing]ata s-servizz professjonali u effettiv skond il-b\onn.
8. Li jservi ta’ gwida g]at-twettiq tal-policies kif ukoll g]all-]olqien tal- ]idmiet
[odda ]alli jonqos jew jispi``a l-ibbuljar fl-iskejjel.
9. Li jinkora[[ixxi lill-iskola biex ti\gura li l-ambjent tag]ha jkun imsawwar u
attrezzat ]alli tisseddaq l-im[iba tajba.
10. Li jsa]]a] l-i\vilupp tal-kultura ta’ wens b’ mod partikolari g]al dawk l-
istudenti li jkollhom b\onnijiet spe`jali u/jew li jkunu f'riskju li jsiru vittmi ta'
l-ibbuljar.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
28
Studju AnalitikuId-Dipartiment tal-Psikolo[ija fl-Università jwettaq studju analitiku fuq medda ta'
sena skolastika biex jevalwa kemm kien effettiv il-Pro[ett Pilota. Dan l-istudju
jfittex it-twe[ibiet g]al dawn il-mistoqsijiet:
1. Kien hemm xi tibdil fl-g]arfien tal-problema ta’ l-ibbuljar fost it-tfal, il-
[enituri, l-g]alliema, l-amministraturi u l-]addiema tat-tindif?
2. Kien hemm xi tibdil fl-attitudnijiet ta' l-istudenti u l-g]alliema lejn l-
ibbuljar?
3. Kien hemm xi tibdil fl-in`idenza tal-ka\i serji jew okka\jonali ta' l-ibbuljar f
'dawn l-iskejjel?
4. Kien hemm xi tibdil fit-tipi ta’ l-ibbuljar li twettqu?
5. Kien hemm xi tibdil fil-forom ta' l-appo[[ g]all-vittmi? Il-vittmi fittxew l-
g]ajnuna ta' adulti mag]\ula? L-appo[[ mill-peer grupp \died? L-g]alliema
u l-amministraturi huma impenjati aktar fil-]idma kontra l-ibbuljar?
6. Kien hemm xi tibdil sinifikanti fl-etos ta' l-iskola min]abba l-Pro[ett Pilota
kontra l-ibbuljar?
Dan l-istudju analitiku g]andu jkun imqassam f’]ames fa\ijiet:
FA|I 1: Ottubru - Novembru 1999: Ir-rekluta[[ u ta]ri[ ta' l-assistenti g]ar-
ri`erka (ir-“research assistants’’); l-amministrazzjoni tal-kwestjonarji
u l-iskedi ta' l-intervisti;
FA|I 2: De`embru 1999 - Jannar 2000: l-anali\i tat-tag]rif mi[bur f 'Fa\i 1 u t-
tfassil tar-rapport;
FA|I 3: Jannar 2000 - Mejju 2000: it-twettiq tal-]idmiet kontra l-ibbuljar fl-
iskejjel mag]\ula;
FA|I 4: {unju 2000: l-amministrazzjoni tal-kwestjonarji u l-iskedi ta' l-
intervisti wara l-Pro[ett Pilota;
FA|I 5: Awissu 2000: l-anali\i tat-taghrif mi[bur f'Fa\i 4 u l-pre\entazzjoni
tar-rapport finali.
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
29
Ir-Ri\ultati MistennijaIkunu ntla]qu l-g]anijiet tal-Kumitat Ministerjali meta:
1. tkun tfasslet ‘Il-Politika g]all-Im[iba Tajba fl-Iskola’ minn kull skola fil-
Pro[ett Pilota;
2. ikunu twaqqfu u bdew jiffunzjonaw l-istrutturi me]tie[a kemm fl-iskejjel
tal-Pro[ett Pilota kif ukoll fil-livell `entrali;
3. ir-ri\ultat tar-ri`erka jkun wera bi`-`ar li r-rata ta’ l-in`idenza ta’ l-ibbuljar
tkun tnaqqset;
4. tkun se]]et bidla po\ittiva fl-attitudni lejn il-problema ta’ l-ibbuljar
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
30
Appendi 1
Appendi`i 1
Il-Kumitat Ministerjali
g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
31
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba tajba fl-Iskejjel
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel twaqqaf fil-15 ta’ Di`embru,
1997 u kien jissejja] l-Kumitat Ministerjali Kontra il-‘Bullying’ fl-Iskejjel.
I`-~erpersin Is-Sur David Caruana Il-Ministeru ta’ l-Edukazzjoni
Il-membri Is-Sur Frans Borg L-Asso`jazzjoni tal-Kunsilli Skolasti`i
Dr Mark Borg Id-Dipartiment tal-Psikolo[ija, il-Fakultà
ta’ l-Edukazzjoni
Is-Sa Carmen Buttigieg Education Welfare, id-Divi\joni ta’ l-
Edukazzjoni
Is-Sur Lawrence Muscat Personal and Social Development,
id-Divi\joni ta’ l-Edukazzjoni
Dr Tony Macelli Social Welfare Development
Programme’’ (is-SWDP), u wara
il-Ministeru ta’ l-Edukazzjoni
Is-Sa Mona Vella Guidance and Couselling Services,
id-Divi\joni ta’ l-Edukazzjoni
Is-Sa Cynthia Zammit Il-“Malta Union of Teachers’’
Is-Segretarju Is-Sur David Muscat Il-Ministeru ta’ l-Edukazzjoni
WARA
Is-Segretarju Is-Sur Edmund Pace Il-Ministeru ta’ l-Edukazzjoni
Fit-13 ta’ Mejju, 1999, il-Kumitat re[a’ twaqqaf fil-Ministeru pre\enti ta’ l-
Edukazzjoni.
Il-Kumitat ]adem fuq diversi inizjattivi li ]afna minnhom jissemmew f’dan id-
dokument, fosthom:
Il-Kumitat Ministerjali g]all-Im[iba Tajba fl-Iskejjel – Il-Politika Nazzjonali
32
1. Il-Politika Nazzjonali;
2. Il-Pjan ta’ l-Azzjoni;
3. Il-Pro`eduri kif g]andhom ikunu ittrattati l-ka\i ta’ l-ibbuljar fl-iskejjel;
4. Il-Produzjoni ta’ ‘Anti-Bullying Multi-Media Pack’ g]all-g]alliema tal-PSD;
5. Il-Pro[ett Pilota
6. Kors ta’ Ta]ri[ dwar l-Ibbuljar fl-Iskejjel;
7. Studju Analitiku f’]ames skejjel - erbg]a f’Malta u wa]da f’ G]awdex.