ky ngo -...

60

Upload: others

Post on 10-Oct-2019

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

,v &

CO VAN VIET NAM. .vO DANH THI

BICB-cAu, A

KY NGOThI-Nham BINH GIA THUY!TSiNH. CHfNH va CHO. TH(CH

CUNG BiJ.N BQC

Vill may yiong JUiy. ChLlllg 1M kluJng co tJ dehay phe-b/Ilh nhdn-v¢l, vall-chuang Bieil-cau kg

nytJ. Chi. La trinh-bay dinh-chink vac1Lll·lllieH co van

Khac v&l trLlyqn Phan Trail. dznlz-chlnhBiek.. chung lOiean-ett vao balln6m (1) mtJl phan l&n. Vt dll nh¢n tlz6yquae-ngu do may nha xual· blm gan day. plzan Ilhfeul/Lui Sl/ xet-doan trong klli phien-dm, Cli" taeit danh chii: t9 chii: IlY9il dallh chit: qua (ill)dm dli dick sai, nghia teil phai L(le , lha'nh ra co

(1) Cam-O'n oilg Vii' Duy Thanh ali tim cho'« Bich-eau ky ngQ nom ». T](;c d.ng sa«h <ill nhiu mH.ngay to- nhan sach 'rach saD chi con <luQ'c milychii' « ••• Van duo-ng tang ban ••• =it ..t -. ,» khongro cua nha nao va <ill in tir baogio-. Trong sach cfing <larach mat nhi(lu to' va chii' lIli b<!t. mlii malra. Cung vi tM chua dugc daydu, xin ac)c.gia luQ'ng-xet.

III

,cduhoi nghia, chi v6 nghla nita. Bqi-khai nhl.l:

CO' (4lJ dayen dich la Ula (:it) dayen (cau thif 3)Tien sen (;1) dich lei tien Len (il) (cdu 30),Ao ttl (el) dich la ao nhein (ll;l) rcctu 50),Non ng(}C (:J.) dich lanonvlrang -($.) redu 152)Binh ("f) ninh lao hi). t-r) ninh 208)v.u.

VcH nhirng cdqnhl.l Ie co-nhieu pltQ.l dinh chinhtheo .-, nguyen tim....,... r,!U-'trung -dingco cdu mac((bo.rt chep khtt.C blin chu"nom ,.;-:kh6.ch&n co. cdu-:- nhl.l, cdu *97 va 499 ch&ng he-ln. G(iptrl.lO'ng-Itt,prtdy, chlfng f6i ct;irtsi'phu.-ehl1ca cducho

stz' quiln-stit CdJtve phiii"t;hd cilagnhl.l Phan Trlln, chung Mivan theodulJiml;lc(lich: Itch nao kItac-cau chuft dl.lt]t .x'tlc..dang, xia,.tr4n.. htJ ,d4a hoi nghi. ,

Vi.t t,i laungAyky-niim. cl6-c. VU'O'D&, qu&..namllhlm-thln:·1bl-"bam· ."

,v

T8iT-,tUcBieh-elu kt ngO» I if. •• 11

mOt tronR 6 ngln bO« Tt;te truy!n ky ,. 'I. 1t--t bay lac Truylil kt tAn-phi:t it- '-t It "it. cMp blng chu Han eua bit·Boanthi thi 'chU'a r5<ai Iitac-gia. nay -Ii tat

mot ngU'cri'hQc-tro iA Trln Td gipmOt nang adlt Bleb-rAu. bbi tbf

III "Btch-cAu:ltt' ngl)>> (SI1 gip-go'I,-lungo'Bich-t"Au). '. ..

Bioh-eAu(nghia la trtrbchuyen TIiQ-x1i'O'Iig. trub

Hi-nl)i. Kfii Hlt-nc)i 11m thimh-p.htSthi Bleh-cAualQt vAopb6 Td Uyen, c,nhnha Vin-miEu (xin 'xem cbu..thleb clnh Blch-eAuasaul lit cal ·di-tich cua cAuchuytn hoang-dllangnay. . .

Truytn gamc6ti48 clu. cO ,that6m titchla lam 6 .au :

v

l.- CHO'I CHUA NGQC-H() TOG!p Tli!N'·NU

Trhn Tn Uy&n I't. t iJIll' 1a mOt c6ng-tir, sau kbicba ca'nh nba sa-sut, Hnh cham hQc, ,1hU'Crog di caC nO'i danh thang, ngAm-ngadf! vjnh, fbi-hao. Thay Bich-cau phong-clnh hii'rl Unh. ben lranh lam' nO'i dQcsach Mc)t hom d,l ·xen1' lam chay fy chua NgQc-Ha J. -& (Iue chl'la bil Ng6 b phtS Sinh-fil .. HA-n¢i)noh-cil' dU'ge Him khan mc)t bal thO'co y Tn chaa k!p hQa thi chgtth§y m¢t co maya-holm di sau thoang qua

ella tam-quan Chang rao fheo g(Sc cayda. khi tran aM can dli

drdan m1H. ChAng tQeo mai Quang-van-dtnh ,. :t f (nay la chQ' Cu-a Nam Ha-n¢i) mMchju vf!.

JI.- ;TO UYt;N;6M TO'ONG-TU

Saukhi trOo TO. -tU'bng...luang-la. hOc la Ha:-sinh thim,

boi r5chAo Hoh, npi\c l(li cAuThinb.tOng kh6ng0&'0 tin-hrang hlo TO. bin tin ban nghi,den

B(lch-Mi 'fa '" (nay;a ph6 Hang Buam) xiIi boithe: \:i! ulm thln bao : sang mai ra Cliu'-dong (nay lJ ph6 ' Hang Btrang) gi;ip

TRANHHltNTHANH NGUO'I

Ra Clu-d6ng dqi m¢t m6'ithify m¢t nguO'i bin mOt hue ,tranh' ve mc)t ttS-nilxiflh-d<;ptuy¢t tdin, Ttl nhan ra,nhtr thipu-nii' da mna treo fy thu-phong. R<>i cli' mOi bila an, ll;li dQnhai cM btU. hai

VI

dM dU3, mM tg-nil cung 11(l. Thfnh.tholng l$ichl.ly¢n-tro, d5i·d1ii nhli pguai th\1c. Me.l hOm Tu

a lrl1cyng hQc 'lhay mam cam dii dQn sin.H6m sau chang gUicach ra d" nhung leu do-ngrluh ·m¢t ch3. Qua lhay t6 nil trong tranh ranguCri thl1C,' dU'O'ng kili trang lhi chang leuvilo chao.

IV.- TO.' Kft tJT.J'YtN' .

Tp.Iiil xU'iig GianR 1 ('uoRe6 dayen voi Tn nay· xu.6nR.

chAng"kat ng:hia. Rl>i'n'h'ng':<!"bng''Phe»tienra:t6.i:·dOi, ·nhA"cu'u,m<rictk·b,n tleu·xu6ng 111ctrlrl.

V Mt ··..RtrO'U aANH vq.GIASGKli1p· no ,In

Chung soaR: v<Ji & 'fu Dyenquen tinh,.che .. khOng'o,gbe,cOIl..bj daQh·d:).p 18 khac.di.Khi·tfIlh ra 'tim vg Tn h()i-b.n Giang $ieu

BoAN.:.Tt;lR{)I CUNG'

: Sau kbi ·doiil-tu.sinh dli'Q'c'mot trailACbAnNhht·Jl.,. Rhi Giang 'Ttl hQcphep in tien. mOt hOQl, hai con trtr6'c

hai Ong n8 bay ve phti'dilg tay,sauokbi diidijn·dtY-Chan coitran, thithu n6i. .

day. cO chia ra lAm :f.- Ifa tlClu

Clmh3 Trlin cd'ng:.t,ir Til Uyin ..' .4. - N&lbrii3h cua T,i' Uyen. $au khi cha m(ft. Td iJ p1Ji lhi·hao .

VII

6. - rat it Mua7, - Tit gap m!J-nhdnB. - Tei roi m!J-nhdn duM9.- S.W nghi-ho(!c TdU sau khi mg-nfldn

ttlto. -- Tit ira mang tlEong-lu1t. - H/4-,inh thiirn lJ(ln, Td 1'0 sll-lfnh12. -- Ha.-sfnh nhac l{li Le Thanh-If/ng g(ip

- Ra.-sinh b(ln khdng nen hilo1.1" -- Tp' b6Uhe vflnlim15. G(ip ngutri ban iranh, Tu Ugtil mua ve ireo.16. - Ta vtri bac lranh US-nit.17. -T6-nu trong tranh thanh ngueri iizilc.-- Td ciing

19. ..Giang Kieu dung phep20. cring Giang duyen21."";" To say-sl!a raQ'u che, Giang Kien can

kh6ng dl:rQ'c.22. -:- GitfngKieu bi nguQ'c-dlli, bllC boM23....... Sau*hi tInh ra, TdJJyen2•• - RD.-sinh Tit Dyen .25. - 'tuUy.en toan tll-ai",Gi6.ng Kieu bGng26. - khitdi-hQ'p,. Vl/ chlJng Tit Uyen sinh

Chdn Nhi, " .27. - GldngKieil khuyen Td tien.28. Giang Kieu thlJgetveUen dQ.o, Ta Uyen linh-. din.29.-S411 khi tien-phu,.haingutJi ciJng

cuui hq.c lien.

vm

, . , .BtCH-CAU KY NGO•

MO BAD

1.- M(y tram nam chii' flnh,DuM trOO ai ke IQl vanh h6a-nhi. (1)

(2) nglm ma suy.TrOi Nam nao c6 xa gl coi Tay.(3)

ky-ng¢ (4) Xlla nay,

(1) Hoa : T:,a.h6a. irM.Nhl: con. TrM oaf-olmnhtl con, SQi IA hoa-nM -It Jl.. enng nhtl lrM kMo.leo nhtr lay IhQ' nen 89i III hoa-c6ng -tt, ::La

(2) Cu duyen .... : nhAn-duyen kheo nhtlCO then may. Co ban chep III litu duyen. Vi trong ban Nclm,chii' cu .. co Iitm ra chii' Iau:it III li'iu, nhU'ng lluduyen III va nghia; cung co ban chep :« Co duyensuy (Ii ».

(4) Trlrl Nam bOot chff Nam ihMn .;t, col 7tfy bOoieMf Hiy-ph1l'0'Dg • -::t" .. :it ", Ynol.11l'aC ta vai coi PMt xa-x6i gl.

(4) KiJ-ng9 -t ..

11

BfcH . cAu KY NG¢

Tnrbe kia ,(1) sau nay Bui,, ' TnrO'ng. (2)

Kia ai dlii DUO'TIg, (.1)May-mlia la boang-dltong {4) biEt dAu?

CANH BicA • 'CAUThanh Uv eo canh Blch-cAu, '(5)

10.- Co hoa g,6p l,i mot bitu xinh sao r

(1) LU'l1: Ltl'u 'T'lilntl t ; Ngng€n:lJ:- n/.tu<Yi liM H{m ben Tau, trong (foan-ng<;> van

mil hili th116c, tien-nu duyen, nua nam'tro' oa c6 cMiU deri thu bay,

(?) Bid:Bili Hanj;(,'lt Mo. <1<i'i BU<YDg ben Tim,thi hong oi cho-i lit c6 duyen v&jViinAnh, San filii qua qlln-nhien Van Anhcu6'i lam VO", rlli len coi tien. (Xem chti-thich ky o-s63.4 33 Phan l'riin nba Tan xuiit· ban). ConTrU'ang chua TO nao'l

(3)fjeH Dlrang c6le Hi ,t;, mQt ntii0- pbia nnm Han-xuyen tin'h'H<>-tiitc 31: benTau. Vi 0-; phllc)'ll/.t nam la hinhm'ti nhu cal nai nengC?i PU'O'nl:{-<Hli. so- t 1 !. ritimngtl<'l'i con-gaih:r-xung thi'ih-nu, s6;ni lam mfty Hun

'. mna Ct Oli'O'ng-oaL ThO' eua Boan e6 can .' Xu--sikhOng h:i DU'O'ng-oili

.:J: lE. !Jo, '.ft -}I: -r .t tue 'Ia tichnay. ,

(4) Hoang-drrang Jf : khong oiiu.(5) (nghia Ia ngoi ten mQt

phuO'ng eua thanh Thang-Iong, sauthuQc lang

(Xem trang 17)

12

BleB .. cAu KY NG¢

Bua chenthu cue, xuAn dao,Ll1u phun hlahtt, mai chao gu> dong. (1)

Xanh xanh day ngan th6ng,Co Ian loimuc. (2) phong (3)

vung n1l('Jc quynh..:giao,(4)Phat-pha gio true, nnla hoa.

TRAN CONG..TU TU UYENTri& dl.lO'.Dg thai...hoa,(5)

Co Tran c6ng-ttr (6) ten Ii

Th9-xucyng Hnh Ha-nQi,Khi Ha-ni)i lam thanh-phiS1hi Bieh-can aii 191 vao ph6 Tu Uyen va h<lTu Uyeno Sau cUQc binh-lua nam 1946, aii bi pM, chieon trQ' c6 bu-c tl1'o-ng. Nay Ha-n9i da h&n. mQl ph6 mangten Ii phiS Bich-cau nrc Ii phiS Graffeuil trn6'c.

(1) Hal diu 'nay ta canh hoa-qua au 1>5n mila: thn cuedan if,.. hl1 hTU 1.. s dongmai

(2J Ml,lc Ii of: .: ke chan trau.(3) Ia 1-.. : ngtrCri Mi cui.(4) QU!j1w,giao Jl,'1£: Hal thli- .ng9c qui,ngtrO'i ta

quen dung chii' vi val thtl' g1 qui gia. Non ntracquynh giao ding nhtr n61 non song gam-voc. Co ban eMp« non nuae diu-hiu »•.

(5) TMi-hOa Ji. :. thjnh-vu\l'ng yen-Bmh, hie thinh-tri.(6) Cong-tlr .:r : Con nha quan, Til Dyen·t Ia

con quan he.> Tran.

13

BicH. cAu KY NCO

Phuc lanh· nhO' (1)20 - So trong tai-ml.lo kiem ai.

ThOng':ininh san c6 ttr trai,Con khi di:>ng-ilu (2) rnlii vui cn-a Trinh. (3)

Trai xern phong-canh hii'u Hnh, .(4) phalAIithFthanh (5) minra.

penkhu trilm mOt lau thO', (6)Lau gili vRch, true thtra giu rem.

Thira htr: dim su()i ea chim, (7)

(1) Xadn .ft. (ding uQc la thung): mQt loai cay, quendung vi v6'i hayen mQt 10a1 co quen dilllg vi v6'i nIl;.-(Xemchu-thich ky s61 Triin 40nhi!. Tan xuat-Mn). ..

(2)B15ng-lia : Luc tre.nha.I (3) eli-a Trinh: bdi, chii' Trinh-mQn 1l " clra h9 Tdoh.

Trinh Gi JtL In!}td6'i T6ng Tau, hQc-tro 1:), Giu Thit·1# Aj: va Dlwng -Thlat m6'i diln hoc, thfty Trinh lim-dim mal ngdi im, haiIIgU'o-tclf' dt'rng Cil()' khOng dam dQng. Khi Trinh biet den,thi ngoai dra tuyill day <len 3 thtr0·c. Nhitn Hcll. ay ngrl'()'ita dung chii' Trinh-mon tuyet:U: " if.. vi nguo'ihQc-tro theo thay chilm hQc. ia co (( clra Khong sanTrinh, thi san Trinh cung do lIch nay.

(5) Ldm-locm.(hay luyen) fi. rirng, su6i, noi vacanh duo-ng rirng.

(5) Thi-thdnh if * :chg va thanh, n6i ve pllOn-·hoa u6-hQi.· -

(6) tllu thO' : bM chii' thu hiu -t :ft, nhf!. d9C sach.(i)Thira hit 4l 11 : nhlin hie rM ; dall sufJi : suoi

nghe nhtt dim. Ca chim : chimMt nhtr ea.C6 ban chep : Phach suoi ca ehim.

-14 --------

BicH . cAu KY NGQ

Nua song den saeh, b5n them gi6 trang.Cua chung huy-hoac (1) dau bring,

30 -Chua kho vang etie, ehiH tfrng tien sen. (2)Khitp so trong eOi ba ngbin, (3)

Yen-hA (4) rieng, IAm-luyen ehia dOi.Thti vui b5n them vui, (5)

Khap trong thanh, <iu ngoai rung tao. (6)

NOI CVA TO UYENSAU KHI <..HA ME MAT

,Thoi dllA' ngay thang SllO'ng sao, (7)NgO vira rl}.ng 18. dao hoa.

TrO' hOm git)C b6ng dau ta, (8)

(1) Huy':-hoac : phung-phi. Co ban chep : ltru-Ioat.(2)Hoq cuc. co hang kho nhtr kho Yang, hoa sen co

h'rng doug nhtr dong tien,$' noi co hoa'(3) Trong cot ba ngMn bo-i chii' taliithien tM-gi6'f;::'

1" '\:!f: if.,(4) Ycll-hd /.t. It :Khoi va rang, noi caoh may rang,

tren tang khong.(5) Call nay co han chep : « ... buon-ban them vui »

co ban chep : « ••• be b:;tn them vui », co blui chep:« .•• bon b;.ln them vui », co Ie can thrr 3 dung han: Mn

bOoi chii' van-pMng tuhii'u !II ;If.. chang? Xinkinh chat cling thuc-giit . '

(6) lM/lh : ciing hQc, nO'i chua-u1!ng Iy-. cuatlll'llih hiE;n ; rz'rng lao:, cac tao-nMa

khach Ml' A.. .J: (Iimg van).(7) Strang sao j" :to :Y noi nam thang thay-daL'(8) Bong ddu : bo-i chii' tang du mQ canh 1f.. '*' l.

(Xem chu-lhich ky 0- so 1 traug 16 Phan nhaTan xuat-ban.)

15

-"------_._-

BicH cAu KY NCQ

Xuan gUt e tuyiH, huyen gia Strang. (1)Nao ngmYi tbay ! n6i tang-Hmang, (2)

40 - Tr6ng vilng may traog (3) ngat dmYng nORxanh.

Vai con doi ganh tham tiuh (4).Ball Nhan (5) da con gi !

May phen t6'i thu ve,LQt mal\1h ro, quanh he tll) xay.

Chieu triYi l\lnh ngitt hai may,Mai tang tnrac gi6 sau sU'ang I

La-thO' mra mai thao-du<mg (6),Phen IC)t gi6, vOi hriYng tham mU'a 1

Phong-quang l\l khac dau xu-a,50 - Ao til (7) sen rUt rao thU'a, cue Gan.

(1)9ba rrKit.(2) Tang : tang ..;.. \t1 (ruQng dau', IhzuJng:

thuO'ng "hai iJ; .;1): ea.) do chii' thuO'ug hat bitin tang dienik J! .&. \fJ ca hOa rUQng dau}, Yn6i CUQC di1i thay

IuOJ.

(3) May trdng : bQoi cbfr van 8 't dotich BichNban d6:i nha BU'Crng ben Tau, <ii lam quan xa que nba,trong thay (tam may trang tren nui Thai-hang fl, thanding « nbit bo ta (y oO'i <16 )). Can nay n6i tuang-nhacha

(4) Thdrn llnh : hQ'i Call phv. ti'r Hnh thaffi .:r tt 'l.Huh cha con sau-xa tham-thia.

(5) Bl1u Nhan : o.qg Nhan Dyen iffi ,JIll (hQc-tro gioi euadti'c Khi'5ng-tu-) nha nghCo, nhung "fin vui v6'i gio emubau mI6'e. Cllfr « bau Nhan » day lanbi canh ngheo.

(6) ThUo du:&ng Jt. : nha lranh.(7) Ao til : ao nu6'e til ham. Co hllO c.hep «ao oban )

thi vo nghia. PMi chang ban go chfr tli trong giong-chii'nhan nguo'i ta djch am saL

16

---.-_. ----_ .. ------ -" .._------

BtCH - cAu KY NCO

TO NOrTHI"HAoSinh (1) ttl:' buo'c gian-truan,

Vinh khO (2) g-Qi mui tran chO'i.Cilllg thong (3) dll co trai,

Nguoi dan kha, sun vi}i sau.LOi ther CO'ill gio DU'<JC bau, (4)

Nhfrng IQai bie,t dan chi h(}ng. (5)The xU'a da lltJng v6i long,

oITu san t....ang (0) m&i thai,Ao nShien ghl. hut thallh-thoi.

GO. - Tay-bc}"W:h-tich (7) may noi (8)

(1J Sinh -1. : Tieng g9i nhfrng h:Jng ngm'Yi van-hQcSinh day chi vfJ.o 'I'll Uyen, Tran-sinh.

(2) Vinh '* :tlwi ; k1zo {i; : hco, -S' nor ngU'cri 06 hicsung-<mo'ng IllC kho-so', CllI1g nhtr {:3.y coillc hroi Iuc heo., (3)Crill,a i : cling ki(\t, ({!IUn bach; thong it thongdong, hanh than. -

(4) gio Illrac Min: b;ri chu dan tl1 bien 11m Jf t-canh ngheo cua: ong Nhan Uyen (dll. chu-thich 86-1 (y

Iren).- (5) Cun nay-·bo'i chfi' « yen-hro'c an lri hang hOc chi». 4l: lobi di-schi(i! sao dUc;i'C chi-khi eua

Ioai chim hang, chim h(ic {e!lim fill. ,(6) : Bcd chu fang bong ho thi it *...

cnng gfi (Un, ten co hong. (XcmCLni-thichky nO'i siS 5 lrang16 truyenPhan do nlla Tall Viet xuat-ban).. . . .

(7) Td!lli6 tien Hch {.L lfJ}: Hen (y 110 Tay.(8) Pham-blllh £ -Jf .. Chung Vinh it JJ.tt ucri Nam-bile-

tricu Ilea Tau, SO?U 3 thO', cac ngi:i"l1gon til:(XcnHiep Chll-thich trang If!)

____________________..-...,._17

_ . .......:.: ... __". ,:,,-,._" .. ""-------'-==:.:.:.::::====-=====--BfcH • cAu KY NCO

Thi-hao (1) tieng l>hU'Q'ng-lhanb, (2)VAo phen Ly, B3, nu-c danh To, Tao. t3)

lung lui phong-!ao. (t)NuCrc, non, mAy, gi6, chat \'flO con "O'ie

ChAn ken ch&, gam 1<'1i, (5)

aO'i Han o6'i NglJY 103 nhit, theo sll lWD kern rnaehia ra litm ba ph:'im : thlrl}'ng. trung, h1;l. San ngtro'i taquen dung hal ehii.· « ph1irn-binh .» thO'. CllU: .ph1im-birih trong elm nay ding ehi lit n61 ngi\m vInh.

Thi-hdo '# £: Hao-lrtrang trong limg LllO'. Ban nnhtrong lang thO'.

(2) Gao Bi?n a6'i Bll<yng, mQt oha gioi aia-IS' hen nu,xem Tay Ha-DQi, eho la lHit «u6ng nuire» .ra IlL -If:. 1f,. #-. BM nen ngm'ri ta gQi I-1li-nQi ld PhllQ'og-thanh .. cling c6 ban chep Ja Long-tMnh. Vi Ha-n(li liO'i Bac-thu¢,c gQi ld Long-bien -it Ii".cling gQi ld Long-at) -It ,ql, den dM Lyaong do thi gQi la

ft. cai ten Long-thanh do day ma ra.(3) LfJ: Ly fJ6: B6 Phil ?f. t:J {!. 'if deu ngn6'i

li6'i BuO'ng, Tao: Tao Thllc if :U. ngtr6'i <lO'i Tam-quac lanhfrng nM hay thO' (thi-ba) ben Tau. Con To: tfrc To dongPha. C6 ban cl1ep Ton, Tao, Ton, phai chang Ton-SuQ-c :rt.'*. ngll6'i do'i Tan, co bdi phti Thien-thai, quan quan caevan-si tai-hoa Inc My gi6' nhU'ng chU'a dam chac ; xin thti'c-gis. chi giao.

(4) Phong: Phong-nhil tao: ly-tao ldnhung tiEing dung chi Sil

(5) GMu ken chi}: do diu « thi thanh chan ngQc tQi huyhio» it it- .1. .(J. l¥ { (xem chU-thich 1<S tQi s6 6 trang

(Xem chti-thich trang 19)

18

BicH. cAu KY NCO

Vimg gieo dat, h:}.c khO'i b/)ngBli tlgll6'i trong slich Iii duyen, (1)

May thu ngQc (2) chtra glAm.Lung-lO' Iii doiinh nbAm, .

70.- elm dgi khaeh. ltm elm cha trAog.

TV UYEN BIHOI CHUANgQc-hl> c6 dam chay lang, (3)

Nti'c-no canh PbM. tung-birng hc)i xuAn.tai-tirgiai-nhtin (4)ma-tich xa-tdin (5) thieu ai.

Tlnrang xua.l (6) sinhcfing d\lo chO'i,ThO' Itfog-Itrog tlH, rtf,gu vO'i-vO'i bilu.

24 Phan Tran - nhd Tan xnut-ban) Gam lhelt U,ido chfr« dilll latU tu khan» ,-:l a noi tllO' hay 16'illl;P nhtr gam-vue. Ca hai diu nay lll}.i"y cling nlm can «Urihri chau Il,gge hang hang gam theu » cua Kieu.

(1) Cau nay do dIU chii' nho « thu the nwc' Mn vOltl'<1ng moi, thulrnng huu nft nhan nlm ng.qc» .l- Jt... -kt t 'fi * -ka .!., (lay vg dirng sg kh6ng

moi tot, trong sitch co giti dyp nhu nggc).(2) Lam-dien i \f1 : (Xem chu-thich ky tl1-i siS 3, 4 trang

33 Phan Tran nha Tan xuat-bdn). '(3) Ng9c-h6 j. : tuc chua Bd Ngo (y phiS Sinh-til Rd.

nQi My gul'. Chag lang BinIi chay cua cae nba su«1) Co Mn cllep :' aily Idi-til giai-nhan, nhung

Bich-cau eo tm<re tubng nen at;hay h<1n.

Mil-liel! ;ra-lriln 6$ .... : V{ft ngl1a, bl.li xc.TIw:clflg xudn t ... ! Vui d?o canh xuan.

.-._---_.. -_.• ._-- 19

BtCH -cAu KY NCO

Maogxern diy (l)tlnim1iu.,Viing kjm-6dagacdau non tc: (2)

ai,nily cuog .80.- Gi6 lay bong hoa MIa-ali.

-Ben caudiul1u Dam ba,Thitn-tien trU'uc mal ai IA ke hay!

Sinh n'ra ('Fa aU'O'Dg efry,La hl)ng (J) dim dii thl>i bay ban.

Mat coi mai to dan dan.,May giong cbfr ba vun,bon.cfm. 0)'

Tr6ng qua lijog ngat gier Ian,Ay ai tha 18 donnh Cim ghc;o nguui.

Vila toan hQa 11;li mily Iai,90.- Gi6 huO':pg dAu dtibay hO'i llong:"nim.

(1) Phq.m jt : Cay phU'&ng nha chua.(2) Kim-a 4'- ..v.., : tro Lr6'i,'Noll ie: hrri

chfr ie-san i67 chii' te ta quen u9c la'Hiy ,'ulnrlfg chinhla ,m6'i chii' Han. " , . .(3) La hOng: LUc chiec hi co uf hdi tllO'.(4) Ba;van b()n :MC>t LeU tlio' til'(5) Thlz lei doanh Cdu: nai. Heh 'u6'i I)u6ng,dlll}"C III do trong nglJ.' dIU .{},p nhil V113) .

troi ra, co de bQi Lho' eftp, thamcung t:}:n nhan, an din t9 hong hao k,l1ir aaogian 1J'. {.if :t. rg It. a filJ. fl! f..l:.1t. -!It *j1 .A.. fa,. Ngbia 1d ntr6'e chay sao'vQi qua, trong cung sanr3i suot rigay; an' din 11'r-gHi chiec Ta do, may <Iit6'i nhan-gian cho tot. Vu H'gu cling de O1<)l bdi tIl(. vdo 1il kbaetha lren giang nll6'e chi) troi vao cling. Cung-nrr 1ll BdnThuy-Tan dit di. l\1m'ri nam sannhu vua c6djp

tiep chu-tbich tra.-.g 2-1)

20 _.-._----- ---;--_.•. --

BfcH - cAu KY NCO

TOG!p

Thiry nglf(yi truac eu-a tam·quan:. (1)Theo sau ha My con holm (2) nhbn-nha,

LI,l-liIngcon mitt nguoi that (3)Hoa COn phong nhl,lY, trang vfra trim gtrang.

Rauh rarih xuyeil thoa vlmg,lba-thtrat, s6ng TuO'ng rub'm-rA. (4)

tMI Hnh-co' Vu RQ'u f ct\ng Rdn ThiiY-'l'b... Jt duyen val nhau, ('ung IIIthO' khi trllac ra col, Ie ra h\ 1ft t1g17al m6t

e6 thO' lien thl euJli.yhl'll thuy, th4ptal U'u-hl' man t6....hodi, kim do tMnh loan-phU'gng hftou,phuO'ng tri diep Ihj 1.1T'O'nj,t mel, - #' .. <1. *"-.'+ A '!b -t + a t Jl..t.. Ir- itJl Nghia Iii mQt Up theY then I1U'O'c' ehly, natnuO' thiim chua-eMit trong long tronS!' mU'o-i niiin, Day

tMnh bl.W loan phtrQ'ng, mai hi do III nguatm6i t6t.

(1) Tam-quan ;;. D11 : ba ctta, etta chUa.(2) Con hodn : bOoi ehu 1 :l, con-bgfli,lbj-

nu, nu....ty.• (!) lhd : btri chu thi-nban it ./0.., ngU',a!van £b,O"

tb,-Sl, van-S1'.(4) Qulin Nghe : hOoi ehil NgM-thuCrng t: #:, tbtr

cna nans;t (Xem e.lni-thieh l:t tichben dtrai). Song Tu:ang: songnl16'c s6ng TU'O'ng AAh;le hal b3. Nga-Hoang -* t, Nu Arih -It:' vg vua

khoc chi:>ng (y ben b6' song Tuang', vhy nuae matvlio eay true, ilQng thanh giQt ong-anh nhu ngQc. GiQt rooxu6ng mt6'e thilnh nhirng dam thuy-ba.

21

BfcH - cAu KY NCO

MIa net ngQc Ian hoa,C' chlm milt D\l'aC,nhl;ln sa IU'ng trai. (1)

Gltn xem ve mi;it !trO'i,100.-- Mui huO'ng rO'i it

Lsn thu (2) I6ng-Ianh dU'a thea,Niio nguCti nhin cbtit lOng nbeo cling (3)

V6n mang' ('ai TrU'O'ng-sinh, (4)Gfp ngU'ai nuae thanh (fi)

. .BU'B nnh m<)t net s6ng dao, (6)

Diu long sAt da clIng xMu, IQ ngU'ai.

(1) Cd ehlm nhlPJ : hiH chii' ngu triim nh:pi ll;lC 5Jt f-,. ft., n6i bOng d sIc

{2} Ldn tha : hal chii' thu-thuy 4f-. 061 bong con mItsled sang nbu nu6'e mila tbn. .

(3) Tdy Thi • con gal ilM ban cui xom fh tMnTru.-la nu6'c ngulrl (ft'ri Xuttn-thu, co nhan-sitetr3liJ, kbi bj (fan nMID mat am b\1Dg I:;ti CHUg CaunAyn6i mlH cai nhan Mng ma'y (duoi nheo) ella ngmyicung lin 111m cho ·tinb-ttl nao-nung. Co ban chep: Khuonngual gQI chut My nbien cuhgUnh.

(4) Trrrung-sinh Co Ie III Trl1o'nt:t g- 1.%dan-dfu Val Thai Oanh-Oanh I i' i' trong Mid Tay (Tay-suO'ng..ky " Ai 1(,). Bay noi bOng ke sHinh.

(5) cau nAy do cau chii' « nMt kbuyrih nhan tMnh,tAi khuynh nban qu6c» - Mi A J} Mt AmQteu6'f lam nghiengthanh, hai cm'ri lam nghieng nulrc.Noi bong suc ml;lnh cua sac chi mQt viii caJ cU'c'ricung au ngbfeng ab thanh-qmi.ch qu6c-gia clla ngl1<'yj tao

(6) Cau nay dochil thn bal6ng Hnh it it it.

22

BfcH . CAu KY NC¢

vi ching tv traitTCr-lang <I> chU'a 1,0 veri non tien.

TO 961. valDUllI cAY DU

Du Ie, dii long quen,110.- Ci den g6c (2) tram nang:

« Qua vui trOt«Thir tinh cho, keo be-bang vt'Ji boa J).

Khach (3) dog: ;t: Trong hOi VO..gili.: (4)CU'a khOng, (5) ngan gide (6) dly Ia hi-bit (7)

(1) Til-lang H:- hite Ttl Thli'e tt J(., nguai Tgng..sO'n (Thanh-hoa) /tM nhA Illmdu, ill xem hQi (y chuamQt nil-Iang}o- tay be gay mot cAnh hoa, hI Dha chua giftbit Til' thuO'ng Unh ctri ao 1'a chul}echo Sau Ttlqllan qua nt'li Nl(a-sO'n llili nft"'hmg hic tien-

nrr GianR HuO'ng .* to. Nay & Nga-sO'n eon co mot cua/tong III dong Til' Thife, tuang truytsn III noi Til' Thli'c

tien. .(2) Thu-thien R ... : duo(3f Chii' khdch day t1'9 vAo m)'-nhali.(4) Vd-gid : Ten mQt hQi (y .chua. Co bIn cbep.'Trong

hQi(5) eli-a khOn.q do chll khOng inOD ". Thee)

nha thl tM-giaD cat gl cung khang CQ; neD cbocua lit eua kh6ng. .

(5J Ngdn gidc do chii' gille -t 1J.. Ba.o PMl IIIchinh giac .if. t" noi theo il1;lo lit htrQoc len cal hergille-ngQ Jt *.

(7J Tir-bi 1! thllO'ng x6t, eGanha Iil lir-bi H'tn-man chung-sinh fA 11 *'- .t.

BfcH "cAu KY NCO-----_._-.-------_ ..._-_. ------

«Gi6 bay nhifng lieng thj-phi, (1)« Tr6t Him thOi c6 tfach gi ai ».

GiQng (2) nghe lQt vau tai,B N ... b...... kh· .a gan . e sac, On VO'I song tiuh.

Thua rAng: «Chul ph$.n !hu-sinh, (3)120.- « Ben tir (4) soi den tam thanh (5) veri nao !

« (6) nO' sao,«MlY duang phul.1ng-ti¢n (7) chtit DaO dU'O'c

chang? lI>

RAng: «Bay ve kim-thang, (R)

(1) Thf-phl : PhAr trat Can nay y n6i dubay trai cung khong cMip.

(2) Gi{mg : giQng n6i eua ilgtrO'i con-gai.(S) Thr.r-sinh t j. HQc-tro, ngtreri dQc sach._(4) Ben ll'r : NgQn den ttl-bi, y n6i oen nha(aJ Co ban de IS. Hlm thanh, nhllng Him thanh c6 Hi <Jo

han. Tam thlmh 1a long thanh, do chii' nhat pllien tMohtam - Jt 'Q, .-:1 mlri Ia 1eri n6i uhun. .

(6) III ten mot kbu vl1()oocua ducNgily XU'8 Tu B\it Ba trucmg-gia JJi it J -k -:t mu6n suamc)t nai tinh:'xa it -to dl're PMt<r, xctchi co Vllern eUa Chi-Ba Thai-tu.flt *- ..:r rQng 80 khoang,

cay ben noi vlri Thai-tu,· Thai-tu baa uemvileg giai khitp vU'Oon S6 'cho. Trro-ng Iii noi dua, khong ngo'trU'Crog-gia lam thllC. dl1ng thanh tinh-xa tllinh due

g()m 1300 khu. Vi Iii. vm'yn ctta Chi Bf,t Thai-tu,nen mlri 89i C!li-vien. (Kjm CIl'O'ug Kinh Culi IJi ij)

(7) Tuy phuO'n:;; nl1ftn It -j; gJ 1t,noi eua riM PhQ.t,cung nhrr hoi khOng ,bat-

buQc••(8JKim-ihtillg i" : Day Yang, day bUQC kinh clla

ntili

atcH .. cAu K'Y' NCO

« Trilng-hoa (1) sao kheo n6i-nilng nhfiong lifi.«Ben tir (2)c6 chi ai,

« Gi5c dem giac ngllO'i me.G: Ngan coi (4)

« PhaidU'cmg ong-bU'6'm di d{(y sao?«B6a hoa san vang treo,

130.- «Tieng oanh chi lao-xao tr6n cAnh».Li;lng nghe lQt het giQng Hnh.

L<)ng tham quanh ea lny-nhAn.Rlng : «BAy lAn, (5) .

(6) xin kim (7) tn«Ba sinh (8) cho mU'ai (9)

(1J Trang-hoa : hi'c la treu hoa glu;oIrai gal. C6 ban chep Phong-hoa: bo-i chii' phong-hoa

tt ft. or :Clii thli vui-ve thoa-lhich ella trail-glan "... e dung,

(2J Be'nlit : ttl-hi clla nha Ph4t. C6 bIn cbep bgn.

. (3JGidc bbi chil cbinh-gi}.c.iE. of, PMl 8'1of. '!i-.lam tong.;chf chinh, giac nghia 12

con chti'a day s'1 gij.c-ngQ. Co ban chep: Sa demGiac dQ ngl.lCri .

(4J : cling nhll n6i 'chinh-giac(5J Me idn it. ;'f : me. . .(6J duybi it jf. : Duyen tru'O'c.(7JKim lhdn 4'- : Than dai nay.{8J Ba sinh : bCri chii' tam .sinh'::' i., ba dCri luan

sang khac.{9J Mllai nguy'en ; 'bMchil tMplll}.i l' *' .t(

(mtro'i 16'nJ, chit nha

25

arCH • cAu K)' NGO

«Nhlr tay kim-lllang, (1) dU'8 xicb-'thlng, (2)

c Gty linH mtrQ'n phep cap-tang, ,(4)«Pha thanh sllu-khbcboblng,mCricam.:

cChay SllO'llg dQ'i kh.ch dtuLam, (5)140. - c Phlm may ben tay

cNtrac duc6 sau,c sbng' th..r bac nhfp ellu -til ddY.»

NOI NGHI-HO!C eVA TUSAU KHI MY.NHAN -

NgtrM cbn cqt dqi mAy, ,Got khach diitra giltylAm tbinb,

Ngong tbeQ d!n Quan"-van-dinh(7),_Bong trlng trbng €Iii canb 11lOt qua.

(1) Kiin-illung • ; chii' kim ttilrng ng9c eMit.. f, tlrang vana chilt ngqc,. n61 d cao quithicng-licng. co ban chep

(2) I "* • :Dayl do, Hch dM .Btt6nR 4i can han, 6ng !til ng2U hlacili'lui vli hU'ang

tran" S0=iln sll. HOt sll gi lhi nol lil h6n-nhan!\},-t •H&i tr{)nl( hit co gi, tbi nof co day do bUQc channbitn" nguai co duyen nQ' vQ', du xaeach "hay eolhn-hln Ri. khi di xe day tbi khong tranh duQ'c., "

(3) linh : b&ichil Unh tr,uQ'ng t, giy. thicng,ngbl.lruQ'ng eua nha chua.

(4J Cao lang ;t .If : NhA Stl cao tay. Su gioi.iSI Xem ebu-thich 3, 4 trang 33 Phan Triin

nhA Tan xuitt-ban.(6J Nuuc beo : bM cAu binh" thuy tuO'ng

fbi lha-huang chi khilch jf. it 11: Jl if <.(Mo, nuae nbau, lil kbaeh ngU'M cl).

(7) Qudng-van-dlnh,f if: nay IA cbV 'cua NamIIA-QQi. '

.26

BtCH - cAU KY NCO

Mugn ngllai lhimh&i "lox.,Hang-IAu til-cAe (1) dAu·ma dAy?

Hay IA quAn nuoc, Ian mAy.150.- Gio xuAn thbi xu5ng ch6n nay dly sao?

Dam xin tr& 161 chonao,Toi non NgQc (2) ai nlto !

an long nbita thim boa,BiEt dAu sle sle vln Ii khang khOng. (3)

Tboll Iln bong ngan th6ng,eontbolng canhhl)ng dl khai,

Xe loan (4) gio cu6n lung trM,d(»1,11 bleb. (5) !lnh raj col trln.

Ngtta tr6Qg Dim thtlc mAyvln, (6)160.- HCln ebU'a d'n eh6a non tbln dl

(tJ Ida ia cdc • t ftlI :-tb hang gac lia,Irt. vl ph\\-nit nhA phd.qui.

(2) Non N99c t M'l chfto .I. J,. San-h1t kinb:III nat It cua Tay VtrangMIu (.1.:, J, '" • J,..

It "). CO bin cMp : Uri non Vu al Dlo bo qua I(3)Site ,itckli6ng khtmg '-7 : U'ngnbl -Ph.l.

(Xem chu..lhfch kg c\' 56 2trang 35 PhaoTAn Vltt,xult-bln).

(4) Xe loan: !WI chfto loan xa t ... chfto t,vlrl'chti ..tbdng-dg.ng, 46 ill m4t IhJio xe c6 4eo ehuang. nb,e al 41cho eo nbJp, vi ta xe cblt eAe phl-tlnd.nbA vua. Chii' xe loan dAy cbf do xe ti6n-ntt. ,

{5} : bbi chii' bich 4Qng', .41 nOO &e., (6) Nim ihrrc mdll: BOoI ehlt ngit sic. van f'.

Tu--ng : «ngn slc tll&ng dn, Dbln so. nW;t Ji. e..* 't '(.L A. " : Dam thue may 11 110'1 o..27

BicH .. cAu K'Y NCO._

TO TRO'.MANG. BeNB'" TUONG-TU

Lan tringBen th6ng C2.ln, gi!c hoe (1) chua

NOi nang canh.;.canhVAn con quanh-quln DgU'al

Bllam'kia vllO'ng lay shu boa,B0tln {(y nghi rna-huon

. C6khi gAy khuc daDNlll1c nonngao-ngan -raUn:h hoM nhAn (2).

Chit hoang '(3) '.170.- Tllang NhU' long r(4)

Co khi chucSc ,chen fllqu dao,Titc maichua ctlhngQc giao dil dily.- . . .

. {1' Gi2i.c hoe: bbi tieh Hoe an Jlk.' J.Vu Phln f t. say mQ'u . glSe nlm

-t);lly VlUl nuae Hoe-an vai cho lam quan. a· .Nam· .'kba itJ khi db, JMy glSc cAy c6 13 sang vCradf:gioong, c6 cOD dt to;'da: III vua; e6 mQtphia .naDiclnh sim ta n6ib6ng thtrang gQi hoe bay gil.c

...(2) Hoil nhdn," A",: nha nguo;i, do duo « ta nga hoM

ohio », 4 '-4\." A. trong Kinh Thi lai ba. Phi nba·ehu yan-Vuang.

C2iu hodng -;Jt ...: kbtic dan, du hon (tim vgJ cua"TuO'ng Nhu. '

(4J Tuang Nhu. : Jti'e Tu-Ma Nhli -1.JdM ff{m shy dim dt hay, 1:rac vii,q

.f. .. 18 gai g6a eb<lng, :nghe k.liuc elu hO'ao£cua Tllang phai long (Ii theo. .

,28'

... l' _. . ." .". t •. ? '.-c-. :'.. , .< '.11£. -, '"N'

BicH • cAu KY NGO

HO'i men kh6ng nhip rnA say,NhU' x6ng mlii nha, gay giQng tinh..

,C6 khi ng1)i su6t nam canh,M5 chuOng, k1nh

sU'(tIlg.LQ.og nghe Iibilag ..trU'irlig, (1)

Lu-a tioh d6t. s6ng TIJ'O'ng (2) kh6n, hAn.Co dam og£01 b6ng traog tan,

180. - chim h6t sam, lr4.n' nhAn (3) bay, khuya.

Ngan-ngangcanh OQ nnh kia,N3i rieng voiai 1(4)·

Vui xuan chung canh trai,Sau l{uAn m(».tngU'ai tllO'ug-tu.

Long yeu tA thO',Manh Hnh phong voi IDaDh t6' dU'a theo.

A. (5) vi nang longBe may IDb}oi (6)cbo nao !

(1) f)oq.n..frzrrJ'ng tr !t : lhH ruQt., ", (2) Vua Thuan mald baT vC! IlL Nga.

Hoang, Nli-Anh cungthU'O'ng-khoc l1tren songTlru'ng-giang SfQ i..L, 'bO'l ,l1ay l1gu6'i ta rnuQ'n chii' song TllO'nghay TU'o'ng vi vo-l 'ntt6'c rnih, ding oInr n6i cMuhay hang chAri, (xern chu-thich (y tren).

(3) Trq.llllhc't.ll : bM cbfi' Jill 'hang chirn'

(4) Co, ban chep : N8i long ta ili cung ai. Co ba'ochcp ... ·ta de v6'i ai. "

(5) A:llc111g :'bM chu' Nga ngllo'l _trongcuog trang. .

(6) TiJdl-lhi?1l :'cili xc eua thOng tin.,

_.._--------

BicH • cAu KY NGQ

HOi cho giap mijt hoa dAo,190.- Vuan chang rn !

HA-SINH BEN TH.AM,TV UYF:'N ,Kk 'SlJ .liNH

, song (1) cO gil hQUam hoi IAn...;lag6t dhu!

,Ca sao :chU:6cnao mlia sau,an-a thucmg Ilga'o-ngan nhtr mau' nhaai ?

Bly nay vitng':ve thtr trai (2)V6c strang nghe ,da 1?6n

Nguan can I,lgo ,vaic6-nlu)n; (3)HQa may se ginpdirQ'c philn nao chang?

dau thllc kheo. nhu rang"200.- N6i vAG hqp y khonbtrng long ngU'oi.

SODge rna Hnh chAng ai,c6 trii mid maihay.

Nguai ngu,(!iing tha,llh xua nay,Tlnh chung ch£ng b v'ong nay hay sao?

N6i dil. nghe ciing {henAo. (4)Ling dil, nghe ding nao-nao chang dAnh.

kh6n Ie dau quanh,Cam tay mai dinb·ninhmQi

" Noi' bao nhi!u, luang bay210.- Gha cho sac ngQc long vang.

(1) B6ng 30nglilf 'if : Cung ctta S(}, cung hQc mQt1hay.

(2J Thu irai ... j..: PMng c1Qc sach.(3) C;)-nhdn A.. : Ngl1<ri eu, cu.{oi} Co ban cbep : Noi ra nghe thiiy nito .. yen

thi ding nao-nao (tanh.(5J #1 ,I. :G6c

30

BicH • CAu KY NGQ

Nhfrng lit. phan say huang,vo hr6'i ma vU'angta tam.Sau dtro-ng kh£c nhU' nam,

XU'ang mai chiu dU'Q'c may lam ma glly INghin xtra CUllg tb6 nily, '

GAnh sau san-xe ai day ai veri?cho caigHSng hU'Q'DR trbi,(l)

nam, thua, do-inao

HA-SINH NHAC TRUytNTHANH - TONG GAp

Ha nghe n6i220...... Nghi xem rang kyo

ChAngthan-nfr,ciing (2)xU'a con c6 Chlit gi Bay kh6ng.

La h<>ng ra miSi chi h<>ng, (4)Nll<1C beo (5) kia cung tllang-phung co phen.

NgQc-lien nghe c6 Hoa-tien.(6) lhua trU'6'c qua ay chai.

(1) Hlrang lI'M : Bo,j chii' '1l, -t.(2) Thdn-nii :fit' *' Tien-phi {J, -1le.. phl,l-nii'thln'uen.'

(3) La h'lJllg: hO'i chii t, <13·, chu-lhicha tren.' ,

(4) c;ht h'aug bOoi chii xfeh-thli.ng "*., <1ii chti-thich" tren.

(5) Nmyc beo : bOof cau blnh thUy ltrO'ng phllng'* 1jlit, aa ehti-thich (y treu.

Thri.!lh-iOng 'f. (H6()-1497): Vuathu 4 <16'f Le{t Gng vua c6 tili van thO', thieh ngam vjnh rat luu-tam van-h9c ntrue nha.

31

.... -_._--- - - - - - --"-

BicH . cAu KY NCO

Lau chuOng bdng g1Jp m¢t nguai,Ngam cAu vinh hili (1)

Ngl1 khen ttl khAu tam, (2)239.- v,i si\c, tharn vi thO'.

Rtr6'c dip t6c to'.G6t tien b6ng tholit hao gUr con dau ?

Mtroi-Hirn nam nQ chua Iau,Con di-tich d6 Iil Hill vQog-tien. (3)

tsi nghe nhu-ng tin.Thlr coi cho thily rnA ghe.

ra trong hi tho'But chi me long phAm.

Nhiing 18 en bac nhl;m nam, (4)

(1) TuO'ng Le .Thanh-tong ngv cho·j chua Ng<;Jc-lien nghe thay mQt ni-co ngfnn cau d.ng: c 6' daycanh men thay, tuy vui dl}.o PMt chua khuily long tran ».Ngili ni-co litm tho' ma. dau hili lay ngay cau,ay. Ni-co t'rng khiiu ngay. Trang bili tIla' c6 diu ding: « Gi6 thOngatra kf} tam nien t\le, hon bulrm mo' tien lftn 81/ aM ».

{2J Tu khliu el1m lam. 0 1$ theu long gam)n6i van-chtro,'ng nhtr gam-v6c.

(3) Uiu vpng-mn 1'.L ;f!: Tlwng truyen sau khi v!nhthO'•. Le Thanh-long khen lit titi-nfr, eha ni-co ngoLeung xeaem ve cung, aen nlra aulrng b6ng bien mat. Ngai nM' licemaio tiuyen dllng lau trong-ng6ng. Nay ph6 Hang BongHa-nQi. eh6 cay aa cua quyen, con co V(;mg-lien-quim 1'.Lft. phli chang di-tieh tir My gilr ?

(4) Ell Me nhq.n nam : biJ-l cfw « co n:l1l;ln nam phi hongbite kht'r JIli ifJ Jll $1: -t; (nh:;tn Ie-bay ve nam, ehitnhong bay ve Me). Yn6i khong dinh-dimg gi VO,!· nhau.

32

BiCI-:I • cAu KY NCO

240.- Carih hoa Quac C') lam sao day?Tny ding each tra dong 'ay,

DAu xa, :x.a cling c6 ngAy gan nO'i.Gac xuAn each may dij.In k!lO'i,

NhAn-duyen dauh (nyi thlH dua.

II A-s I N II KH UYEN B!NKUOKG NEN MO-TUO'NG .HAO. "

HtI. rAng: huO'ng lira duyen tra,C6 khi tlnh truae ,con cha hOi san,

Banh rang ky nge) nan Call (2),dAu non thiim doimh san rna Um.

dAn ca giri chim,2f)0.- Vat tr'ang dU'ai m.rlYc, me) kimtrong doanh.

dan a T6, nang Quynh. 'C& chi nha qUli'l sau quanh' kheo lao

ChuiSc mua lily ngM6i to' ph6 triing 'gia ph3.i 'nao !

'Xuan sang xnan dii gia nilo;',Cha san mai Db thi dil.o laue

Vat tay X1l8 sau.Nhu ai cat hKio gaoh san Lboang kh6ng.

" ' 'N6i cirlrituO'i-taJ0bong-dong,"260. - Boi long ra long "in-thlen,

(1) Ccillh 'hOG m(j.l mrar-: bat Call <die hoa luu thuy ltr&ngvo Hnh,»: i&- t£. <i iiI9 tt. hoa 'r\lDg DUirC troi ,hal beDkhong c6 Hrih gi

(2) icy llul) llaH .diu -t it'iit',$. :- <;;uQC::khO kiem, .

.,;.;...:...:..:.::.-_.----". - ..__....::.----..:-=----...:-.__...

BICH • cAu KY NCO

ThOi mongkhacb, llili cha tin,Thll h<>ng ngAy moi, Chall uJen delU daL

. m(>t moi hoai, (1)Khi trong sim tnyet, khi ngoai trai tay. (2)

4NgaythU<Jng canh am may,Nguai 'hu()n xui ca co-ciiy cUng hUdn.

Con trai, con ntrac, con nen,May xanh ntr6'c biec v&n con nbu flIa.

Hoa dao con d6 frO" frO', .270.- Mailgu:ai nihn ngoai bay gic)' Ia dau ? t3)

Vu vu gi6 thM rem lan,.Cang nhll chilt m5i fa san vilo them.

TU UYEN XEM EOITHE VA NAM M(>l'\G

'dau nha hoc Hem, (4)Tai B:;tch Mii.(5) .giainiem cau dUJen.

Khan roi ra g6c lay-hien, .Nen huO'ugHlt do, ngQu den nho to•

. (1) Vielllzl)iii ;t o/!. -:Nh6' ngu:Cri xa,(2)cau nay n6i khiatru(l"Dg hQc, khi nM chila.(3) Ca.u nay do hili tho' cua Thoi HQ *- f( : «Tich nien

kim thu mon trung; nhan aao hoa tuo'ng imh hong;nhim bat tri ha xu khu, daa hoa y tim dong phong,if .., "t' '" $I:. " tf, A. ;#f;. it .,fQ »* f.t1:.. A. k- !JJ7'fiif At it. jft .§l\;. Nghia 1ft niim tmo'c hOm naytrong cira nay, ngmyj hoa diw cung irng do, nguo'jvhling di no-i nao, hoa dao nguyen vln.cu()"i v6'i gi6.

(4) B()c liCm 1li. : B6i (0' c;ac den chua xcm_t6t xau).

(5) Bq.cll Mli a Ttrc: den D:;tch )!a I)' hilUg Buolll.

84

BicH .cAu KY NCO

Bong trang vila x! canh ng6,Giiichoe(l) diu-diu. chan cit

ngllui cao mii xiem,280. - Tay elm bang, .(2) trang-nghi!m kbAc'

';6-1.TrU'O'c sAil 16'i,'

RAng :.e: Mai sum dqi l.a ngoai sOng T6. (3)c LQ la oanh-y!n hf}D-ho,

« Clu'SODg (4) 0 (5) do ma ItVOi·mirng!c.hgt tinh gilc hoa,

Sao vira tr6'i Vlra eo-eo. (6)LOng bU't7C chAn theo,

Xam-xam ra db vang teo lhiy gl.r\U'O'c trong vAt, co xanh rl.

2VO. - (7) thly do ky (8) 'u1o dAu 'I

G!p NGUC)'I BAN TRANHTV. UYEN MUA VE

TrOng-moDg dii sulSt gi6'

(1) Gille hOe : xem (y tren.'(2) Thitl bcin .. ft : bang slt.(3) 80119 To : tire song TO-lj({h ji. fa nay da bi 15p" diG

tieh eua song Iil pho TO-lich bay gUy.(4) ellu Bong nay ,1' ph6 Hang f)ll(yog.(5) ellu 6 do chii' ". Hiy 7 thang 7,

chim di dc}i c.lln qna song Ngan-ha .. cho Nglln Langi- j}$ ChucNil .. '* hQi v6i nhau.

(6) Can nay .y noi treri giln sang, co bin chep: Triri.da kien kien. .

(7) Thq.ch *: din(8) Glai-kif 1i Jbl : tot.

-,--' - ---------

EtCH. cAu KY NCQ

Om cAy (1) mai ra mau eiing que.Chan ra

Xem tinh do tinh db n-goe etrui.)0 B6"ng may'lai gij,p mc)t ngtrai,Tay mang tranh ve, g6t d<'Yi dU'<Yng hoa.

tay xin linh xem qua,mc)t hrgng To-nga (2) ranh-rlmh.

Di¢u-dang ve mall thanh,300.- Nhu ngtro-i gi;ip Qulmg-van-dinh ngay xua.

Cangnhin net but. cang ITa;Chang VtrO'ng (3) d§u baa gh'1 cho nen.

Mua treo chon thU'-hicn. (4) ,Nbu ai dem giai (5) lQ.i cho.

T U 'U Y :eN V(J IBUC TRANH r6-NU

MIla boa khep canh song (6)Sam kbuJa vai bue 'hQa-da (7) lamdOi.

(1) Om cdy : do tich trong sacb. mm-phi-tilAF 7 :'Nguo'i nuac :rang oi cay rUQng, gifra l'uQng C6C\lmcay, c6 con tho chlilY yap phai rna chet. ngU<Yi di cay bo ca.cay den om mai lay goc cay;mong ll;li c6 con tho nfra.

(2)' -t. Mt: Tuc Hang-ngatroQg cung,trang, <Hiynoi gar Oc;P' "

(3) Vzrung Ma-CiJl j. jj. danh-hQa dM xua.'(4) Thzr-hten f :Hien nM 'oQc sncb.(5) Giai phien : eM' Sll{6>'Song h(j : bO'i chi} chi song i.fr.. '&1' hay h(j sopg '00'.

nghia 1.a cua"s<> pMt giiiy, ilO'i oqc sncll 'ella hqc tl'O ngheo.(7) H9a-dl'J till: Tranh ve, t_llC la_bu'c tranll'To-ni} ma

Tn Uyen mua dem ve treo: " "

56

BfcH • cAu K? NCO

MAm ChUf gmOt, diia hat.Tho trao dll17i 1-1lQ'U mid trU'ac hoa.

TU'o-ng th6i lai nght XI,SH>.- Co kbi blnh-lnh cling la phat·phu. (1)

t: iYj vila tring thu.Ngan strang rAt 18 khO rt}ng vang.

thu' nhU' gqi tfm thtrO'Dg,Long thu()'Dg tr'Ong xu6ng sOng Tllang (2) moo

blnb:nln-nr bay nnh,

nbA tbua truac, n6i mlnh nglly XU'l.Tit phen gtap gUt,

Nhung ngiy tllo-ng dAmmadlAy ai pblD, t6 son,

320.- ai heo, gan mon v1 ai.BulJtFao nn bubc chAng raJ;

Ngh\n ving dbi dirQ'c craM (y cb.ng?Ray xin be khoa eung trlng.

Yen mAy mOo m!t Hlng, chdt nao !ChQ't mtrp.may dio,

Mtt hoa han.ha dU'ong cbao chua IMug (3)

(1) Phtil-phu "- Jf : Toe vA da. Kfnh I!I. eocAu : Than pMt phu thl,l chi phl,l-mftu ••• ft " If

:l::.. nghia fa toe da con nguM Iii. blm·th\l biYi Call nay y n6i hinh-anh thl coi cliognhu nguai thl1C.

(2) Xern chii.-thichC':t dOlJD treo.(3;:Chrla Bong: bM chil Bong-quan j. ,., ten rnl)t vf

thiln coi vI! nIna xl1an. Ch(la Bong ciing nhu n6i chua' XuAo.

37

BfcH - cAu NCO>

T6- Nil TRONG TRANH··HIeNTHANH NGUO'l THllC

Cho hay tlnh .cling la chung,Kbach chua qua vong •ai-An I

khi ra trllong van,330.- Tra dii bat-trAn (1) sKo_sang.

So xem ph'oog-v! khac thllong,Mlil hoa mb) huang

troi (2) sKn d6 hay sao,Cua dAn thllY long nao ching nghi !

Sang'mai CU" buM ra dj, .'thaitt trt, thn- cot '

dAu tbay dO'i,Trong tranh sao c6 b6ng nguoi vao ra ?

Nhan-nhanmay hoa (3),340..- Nay nguCti khi truoc daumll day? (4) .

TU CDNG GrANGCHUYtN

Nang nao hay;eli-a ngolli sS.he .dnh mAy buoc vao,.

VOi-vang dauh xa chao,mung bao la tinh r

ti} Bdt-trdn A. Jt : Tam thuc an qui;;.bau·ngon limh.thi 8 thucanla:bl)tngilO, banhmo-,lgn quay,

de thui, chli gia, thjt trap, nem lUQc va gan nuang.(2J Btp trai : bM chit thien tru }jt, ten ml)t nglH

sao cpi cho nM tr6'i. .(3-4) Cau nay c6 ban chep : R5-rilOg may hoa,

ello-nguyen 161.<iau ma t6'l day, .

-

_ ..

BicH . cAu Kt NGO

RIng: «B(y1Au mOt cbti tlnh,c Gtp dAy xin ngo linh-danh chotllong ? »

NAng rIng: (1) phtnthllang,c VI mang ma ph(n nen too

« V6nxlla khach thanh-ti6u(2)350.-.« (3) IAbitu, (4) Ii

«Ba sinh di m.ijng vi duyen,c Bem thAn dAo thO'.

« dlidjnbtti'.xua,« TO' xe bAy gia mlri thAn.

e Cunglanhir dIlc (6)-4C Boa boa chda :luin ftr rAy».

Sinh rIng :« Trong bly IAu nay..·c,Nhlp·slug6ilUuO·nco ngAynlto·nali6f,.

(t) : cAy eA C8quAn·Thdc,. .. « c1aiT'n, dling v6'i vua Giln vaa-a' mA c11u b$C86m, vua hoi thl n61 : cal hr-eMtcua bbmfta thu la r\lng - ba chi ttr V9ng thu nhil\lcl "Jb:. t a J9 vi thl ngllM ta quen dung chiI' bavi phil (b*n gai).

(2) Thanh-mil ... 'f' :May :&:aah, bb trai.13} 7Mn-thu {.L Nghia den Ill- nlng tiM c1,p.(4) Gidng Nghia- den 1il gal m!-c 80

mul.Hal danh-ttt Iren nay co bln chep III tien-chu vA phoog-kiluco Ie djGh coli tbli :At. ra cbfi chu $. va chfi' giang Itra chii' phong 4-.

(5)Tlr triiug : do chit 100'hling lao $t.. Jl ;tday to' cua bil xe duyen V-(f

TJen-qudn !.L : Chua tien.

BicH . cAu . KY NCO

«Bil rAng: tac hoop duyen trai, (l)960.--- «'Lam chi cho long ngU'iYi lam lUlU I »(2)

Nang ding ,: «Xin diu. (3)« lim'son (4) v6'i tren dan xar,h, xanh. (5)

({ Dam hQc th6i41 tlnh trang-gi6, tinh

«Gieo thoi (6) truO'c dii da-dang,« Sao ngQc phai vimg nhU' chai.

«Mai TAy (7) con db'i,«Treo BIlO'ng kim ct) cho nguai soi chung.

« gi hoa vai gib dOng,370.- « Tiec huO'ng va ding nl! long chim xanh.

« mai mua gi6 Hnh,f( V6c tAn hiing-ha. (8)

(1) Tae hC1P frat: do cau thien tilC chi hQ'P Jt, ..e:,; ... irong Kinn Thi, nghia Icl trO'i lam cho hgp vlrinllau. Ynai nhan duyen t1;1' tro-i gay nen.

(2) Lam nau cung nhu lltm thay, nhu cau :«lAm chi cho long nAy lam than» trong Coban chap 18,« l§m nao», ,#

'" (3) Giea eliu : do tich ken' pho-ma; ebo cong-'chua <lllog tren lliu,gieo qu& cliu ai cU'6'p <lugc'lbi trling Sau cling bitt-chuG'c, 16'i'y _

,on .. tlic t'm long. -,. (5) Xanh i,anh do chit thuf1ng lhllO'ng' ..... chI' vilotrM xanh.

(6) Co ban eMp :..Gieo(7) Mal Tdg do chti Tdy-sllang. fti, Thai OanQ Oanh

lu-u6'c v6'lTruO'ng Quan.,ThQY (y mM My ehuaPh(j-cuu, saubj Tl'uang Quan-ThQY coi re, (Xem «Mili Tay» ""::: Tanxult - ' .

(8) Co ban ehep : « VuO'n xuao lu6'ng l:;tl<yikhO' ».

",40--

aiCH •cAu NCO

r Ngbf trong thAn-ph6n yfu ilia.a: LAm chi d! U6ngsCi·-s(f l,i san i D

GIANG ni1NGPREP BItN. HOA

Noi thai rut trAm dllu,hlnh tb{{y dOi blu thea ra,TU'ng-brrng slm-sua tite boa,

Blnb trlm dlla kb6i, eb6n hi d6m huang. (1)GiQng tlnb saob vai quynh-brang, (2)

380.- Gia say sinh mai toan dtramg lln-kbAn..Thll'a rlng : « Tue tr6.i nhAo, (3)

«Kh6ng dung xutSng coi trln tAm((Song con b,n tll'ang tri, (4)

«Bily IAu eb118 00 ebut gilA« Trtrlrc xin cung nhau,

«Chii' nAy tra s.au elm dAi 11,Ngbe 1M noi cling tai,

Chin long chi nO' ep-nAi mll'a mAy.Trll'6'c sAn mti'ng cuOe tinh say.

390.- vui diU nguytt, (5) bay d5i boa. (6)

(1) 8illh trlim : do chft huO'ng blob 'it #. chen hd docniA h3 hoi

(2)Quynh·tuang fit " : Nll«Yc ng9c, n6i thti- ruQ'u qui.(3) Tuc frai liln nhdn fit it it 1!1 : NQ' ell duyen XU3,

(4) Tuang lri :iN.: Cling nhau.(5) -Bai 4t JJ :BQ'i trang.(6) Bo{ lloa ft tL: Ngam hoa, dO'i-diyn v6'i hoa•

---._._-_ .._----. ..---.--------- 41.

BlcH • CAu KY NCO

B6ng b3ng keo·qusnh·nhA,Thao-am (1) tho£t dii dM raJAu-dai.

TU'<yng-quang (2) sang g6c trai,Nho-n-nher ao, rnii, xiern,hai,

Nguai khach thanh-tao,.M3i ngllai mOt ve, ai nao kem ai.

La-Jeri n6i,hilu; (3)b8nrnq-i tAn-lang (4)

Bong-duaJr.'boe th!\m.dua YAng,400. ..;. Vil-ythap:.thoang, thu6't-tha.(5)

T(J':UY1'tN C.UNGGIANG KlEU DUYEN

tan (6) chu6c eben nam ba,NgU'ai cOn vui khach dA cao say,

(1) Thao-am *: d\, nM tranh.(2) Tucmg-quang -k 3t: Anh-sang t6t limb, bongMo-

quang, bao t6t Umh.(3) CCf-hlla!.. it : cu.(4J T/tn-lang it : Chang mM.

. (51 Buang-ibu : fhl'(l'Dg-Minh-Hoang Ji aJ! .t len chO'tcac tien-nft ao canh"chim (vii-y J, aeo

xiem mlii diu v2>ng (nghMhmyng),hat bili Tay-thien'khuc i5 'lib. Tro- vl; chi con nhlY mang-mang, hieco Bo-su h'r Tav-hl'O'ng i1emkhuc hat Ba-Ia-m()D,.;t l hien, Minh Hoang aem

h.d vn d(')i ten Ia khuc «Nghe-thu6'ng vu-y 'it i<- ».(6) Yell ian f : ani klulch.

\BfcH -cAu KY NCO

Ke ra nuO'ngininh xe may,Ngu6'i vAo tru6'ng vui-viiy b\ln loan.

La-IO'i cuM v6'i hoa-nban$ (1)Tr&i chan thuy-vii, (2) bUOng manphu-dung. (3)

Phong chen d(jng,Rem tU'O'ng (3)giti trU'6'ng hang treo cao.

Nglin-ngO' he ctta dAo,410.- MAy tu6ng ai, mU'a rAo sang an.

May YAng dbi dU'Q'c khac xuan, (5)XU'a nay tAi...tu-, giai-nhAn 1\1 gi ?

Cho hay tAi giai ky (6),Trang giA xe dIi phlli thi dao. non.

Cling IA mot ta son,Nilm-trlm nam ding vuOng trOn iir dAy,

(1) Il : hoar(2) Thliy-vii Jf. ": chim tra ; chan lOng

chlm tra.(3) Phri-dung X. : Haa phU.-dung,man theu boa

phu-dung.(4) Rem llrCtng : Cal rem lam true 0- song Ttrb'ng.

hal ba vg vua Thui:ln kh6e chllng. ,"lly nu6'emIt vaa nl1frng khom. true, thti' cay san-xul'lt cy' tren songTIrO'og, im6'c iniH llQng giQt,·lam cho gi6ng true co ong-anh nhu nSQe, trong ritt ngol;\n-m1J.c, ngm"i 'rau quen dungthti' true l'ly rem hay manh-manh. co dm : II. MaohTtrO'og pMt pMt gi6 dan I ». (5) Can nay blYi cali « Xllan tierl nh'Ul khdc trt thien kim

l. 'K :.- t'l ft -t -i'- », mQL dem xuan gia nghin vang.(6) Thien tai'giai ky l' 1! jJl : Djp t6t, nghin

nam mM co

43

rf'

BtCH • cAu KY NGQ

Bln til' thtia ben dAy,tllii dam-thi\m da bo ngay nba-nhung t

Khi gi6 mat, hie trang trong,420.- Blu tit)n ehutSc ruQ'U, to' dBng dSi day.

Khi hie huO'ng hay (1)th<Y gae, ban vay blnb.Tili hoa-qulic, (2) si\c khuynh-thanh, (3)

Cam, ky, thi, tUD, (4) du vilnhNgU'O'i tao-nha,- khach

Phong, hoa, lil tit)n dai.Nba Ian mai,

Bli trong tan-tao, (5) l(li ngoai ty-ca. (6)

TU SAY-BAMRUQU CHE, GIANGCAN- NGAN KHONG NbI

Litu litn nam (fa ba,430.- H(lnb va de) thAm. va phttn son.

Duy!u ai Huh dit vuOng tron,

(1) CIS bIn sttO'ng baY,e kMng dung vi iti\.y Iaphonl(, hoa,

(2) Hoa-qutfc1$ \1\ : Lam' ve-vang cho ntto'c,noi vlin-chU'O'ng.

(3) Khuynh-thdnh fIJI h\ : Do diu nMtnhan tMnh ;..... :r A... mQt cU'o-i lam thanh noidc .

(4) ciim 1.1-:'min. kg .. cO-, thi it: thO', tztu -t:rU'Q'u. Co chep: Ciim, ky, thi,hQa, ekhong dung vi lrenco can: Bllu tien chn5c·'rttO'u.

(5) il, tao fA : Thd- ran 0- dl16'i mr6'c, du,ng vaolIay tro vao ngl1<yi nQi-trQ' lrong co i

vi ec rit! n-ntt6'ng, thO' cung .. (6) Ty-ca "*' :Ban hat,

44

BlcH • cAu KY NCO

Nao hay ng truac chul con db-dang.Tran-sinh til thua gijp nang, .

V cang qua xU'a.MOtngay say mlty canh tlrlrs,

nang mbi ngo thua itRang: «Xin giH mOt hai di!u,

« Than tram-nam nO' bo lieu tr !« gi nhftng ngay XU'S.

44{t- « COn bia -do tra tra chua mon t« Ay ai d6i got

« Bong trang (1) lA han 8.1 Slij IVi con lam inrac chua hay.

« Thi dem guO'ng sau m\y rna soi lI.

GIANG KIEU ill KGUQ'C-GJ!N BIle B6 HINgan Lhay khuyen-nhii deu_IM,

NU'ac kia dQi dll co mui gt dau.Tlilli ngay trQn. oem ,hau,

Clilll chung{2 Ly O{lch, nghieng blu LUll Linb.(3)

(1) Tluii-ihq.ch : Ten mQt aa (vom call)dlfiri ntH Nguu-chtr lhuQc tinn An-huy ben Tim. TU'o'nglruyen L)' a Trich-Ticn fJ, DlQithi-tili diri BIl6'ng, co Hnh phOng-kb.oimg bay rtlQ'lL MQtbll<5i ngai iren ghenhda u6ng nfl1u qua sal!,thfly bOng trang in day l1lro'c, lien nhay xllong om ElYtrung lilallh ra ehet duai.

(2) Chlll1g·.f! : Cai hil, Chung Ly - hi1 rU'l1u ci'taLy

(3) LlIll Linh f£.l {to .. MQt ngm'ri rtrr.m (Uri Tan.

-- -- -------- ------ 45

BfcH . cAu KY NCt).

Ma men minh"450.- Cho dan',td phim, cho blnh

say tinh Uun-trllCrng, ,,bai nang tlin dllc7cg van-Ian.Td.i tai va ll;li gan" ,

Bang tay nO' hoa tan tA-tai.d<>ng (1) dut lam dei,

Canb beG theo ngQn nll'OC trot ciing diu!Nang c'ang tuon chau,

Ngan nhan-tinh 'ra man tham phai." R!'ng;' «ThOi, toi da qua '

460.- « Xui long nghi rnQt hai keo rna' »....Sinh dang vui chen ..da, ,

Huh qui h(')n rna biH gi,N6i lhoi, n6i ciing, chi chi,

Nghe ra tieng nbll chi, giQug say!Nang di.ng: « bay nay. '

«ThllO'og oi nttoc d(!) b<Sc -day duQ'C dau. (2)« Tiec cho n6i v.q-ch(')ug Ngfm, (3) ,

«Doanh thu may phen !

.(1) Day dang: day Iii. gild dong Him IaJ l\:l.{2} Gau nay do chfr phuc thuy nan thu 1l :It-. itt(3) V9'cMng Ngdll do tich Ngiril Lang tf- Chtrc Nfr

iii.. :/I:.S?,u 'khi Hiy Chu'l; Nfrcui. Ng<;>c-hoil.ng ca hat phai xa nhau m6i nguo'iben son<1 Ngi'm-ha Nguu Lan<1 0' ben Tav Cht'rc Nil 0' beno ' , 0 ... , ......

Bong, m6i nam ChI auve nhau mOt Hin, ttrc mong I

thang 7, co dan quZl ul)i du qua song ello vl! chong NgulI,Nfr khi d6 doi hen than lihue tilanh nhfrng gi<;>1nma t;llll-ta, thuc)'l1g g<;>i Iii. mua Do Ia theo 1\1(' lrl1yen.

46

BicH cAu KY NCO

« Sa chi nua, cai hoa hen,470'- «Nghi him chi nua cai dllyen cli-caog.

« Bil long re thuy chia huO'ng,« Banh long r&y ngQc, vang thi vang.

ThOi th6i, th6i cling dim hilng,TO' hong ph6 tra bli trang eho roi ».

L\\y rai, dung l\\i .san ngoAi.B8n·ban say tlnh mq.c nguO'i ngoi trO'.

?

SAU KHI TINH RATD - UYEN HOI· H!N

. - Sinh con duO'ng cu¢c nlio nger,Tillh dan dan bay gia sao ?

phUO'Dg nao, chu6'c nao,480.- Co chang con hie chiem-bao hQa la I

Non than (i) may dq.m dl1ang xa.Kh6i may man-mac rna hoi, vay I

Cat vang hQ.i bi;l.c xa bay,l\Iay lren da:t, non xay chan lrai.

Ngiit chuug thAm doanh khO'i,BU'cYDg xa Hnh dai bay nhieu.

Huon tr()ug quang -vang d1.lO'ng queo,Gi6 lay la, sU'O'ng gieo nij.ng cauh.

tr()ng c·ira mOng-menh,490.- Con thuyen ihap-thoang cu5i ghenh ngl}n-

ngang.auon trong cu5i phiS hang BU(Yllg, (2)

Canh hong man-mac h\\t sU'O'rig d"am-dia.

(1) NOll thlifl : BiLchli-thich (y tren trong tich sO-Ttro'ng-vu'o'ng thau-nu-.

(2) Tue chi) Cill Bong nqi ngmYi ban tranh.

47

BtCH • cAu KY :r-.JG¢

BU«ln-trbng theo giAi TO-khe,(l)Chim bl}.i trall dong khOng. (2)

Clnh nhll gi\lc tam long,Le.i vt(n-vit mllY vong to' vllc;ng,

'" -Ayai phai via chang TruO'ng,(3)Non cach buac duCtng xa.

Hay 18. lOi'sb HAng500.- Bem dOng vo-vo b6ng ta sao thtra.

Nghi tinh nen nhihig ngiin-ngO',Ai dllo-ng iiy. ai cha dQ'i ai ?

1itn lrang t6i gi6 may,Nilhi sao cho xiet 811 dai ph6i-pha !

Treu nguo'i chi bay trang gia,Xe day mong-manh am-b' rna chO'i.

Cbo each tra dOi nai,Hoa trOi cua d(mg, mr6'c xuOi coi trlu·(5)

Nghi rieng, rieng nhfrog an-nan,510.- Phan (6) con do, tinh-thln nao dau ?

(l) T6-khi i. tirc s6ngI To-1jc,h.(2) Clin nay ta bu<H chim t<5, trau

chu(;ng, d(Jog rui)ng yang-yeo Co ban chu-thich Iii do tkhCbau hVp ph6 thi ep qua.

(3) Cau nghe h6i-nghia. Co bim chep : «Thuong aidirt ganh tru'o-ng ».

(4) Cau nay co ban eMp: .:( MQt mlnh ngam T6-nga ».

(5) Cau nay bOoi cau. Thien-thai: «Hoa luu dQng kh?iuung tru<rng thi'lY <lao nhftn-gian <linh Mrhoi » 18c .. .J;. iJ,., 1f.. A. "', \-q.

(6) PhCin ha tq- Con bllO'm-buo'm· co phlin. N6ibong gilic moo, do tich Trang-Chu hIe Trang-sinhj" moo thfiy minh hoa ra cof.l buO'm-buirm triing.

Kieu co cau « liy Iii hay Iii Trang-sinh »..I

48

I

BleH • cAu Kt NCO

Clng ngao-ng4n trimGile nAo nAo nhtp, hila nao nito ngon.

Xac ve ugay beo-mon,Xe gan con VU'Q'D. DlO' han cai

TA long tay thao mtrai lhi!n, (t)Mly cAu. mit; chit, m(y nghln chau rai.

HA-SINH KHUY€8-.GIAI TU

. H!-sinh phai bu&i sang chai,X6t Hub khe-hii'u (2) bat :

« dAu rlug qui rlog520,,- ([ MOt may m(tt rui thOi phi!n-nao chi.

c On ti4n duy40 dii min ky,« eha eho duy40 hQ'p chan mon hai I. I Hay xin glng-gll'Q'ng Hun t\lai.c GAnh sltt tJ tit ea eho ngU'ai phii Dao I

( La ra kbi di§n th!« Ma cba 'mlt tllc (3) vao sao n40. »

Rlng: «XU'a trot di« Phii dem vang di ma d!n moo xuot

«Cuog daob cho tb!-gian caal.530.- I Con han cam phu voi nglllri tn-Am.

e Duy4n xU'a Au ching xe 11m,I ,Bao gia keo to' tAm ma bay t

(1) Tn Uyen nho- Giang 10 bM thO' truo-ng·luO'ng-tu -k

(2) Khe-llf.r.u :Ii-.. : B:;tn-be.(3) ItM.l llJ.c : do chit tl}.C nho-n f.&. con miH ke pham-

h,lC.

49

BicH - cAu NGO

« C6ng dau nghi muon 10 vay,«Diu mOnhia da khOn layt(c long,).

Xem D6i ciingnhU'. khOng. 'Ha-sinhra y sugng;'sung cao luii

T(J TTl-AIGIANG HISN

Khach dB. ve ch6n tay-trai, .(1)MOt mlnh mOt b6ng dung

tim kh!p DUCic non '5tO.- Bem giai-Uio (2) dinh-nguyenlai-sinh.

GiailA giu sR!l m\nh, . '. .Ciing tritng nQ', tdn tlnh thii'-xem I (3)

Gi6 h1f.<Yng dau b6ng lai rem.B6ng hoa dau dii trtr6'c la-lO't (4)

BuO'ng khi dng mOt hai,Sjch hal nimg dii UrinO'i hao giCY I

hayNao hay da Hnh cOn Dga .

.May sao may kbeq-di530.-:- chan ChlU nua cOngl 11\ 8i I.

Mitt nhin chung co. can nguoi, .long mung-lui, hen Uyi hgp-tan. . .Sinh rAng: « Tu y!ng phuO'ng-rihan, (5)

(1) Tdy-trai ... ifj : NO'i· d,Qc sach phia tay, ciing nhU'tay hien ifj .tt.. .

(2) Giai-Uio 1f : do chii' bach nien giai-Iao, cungnhau tram tulH gill. Lai sinh .1. sau.

(3) Co b3n chep :Cung trilng n{Y phong-tinh tha xem.(4) C6 ban chep : Bong hoa dall dli lmac 1l1emta-tai.(5)Phlwng-nhan .ifJi : thO'm, hoa gQi

njnh).

50

BIcH • cAU K'Y' NG¢

«Long lheo trilng mAy ngln tbieudAu. (1)0; Quan bao r¢ng sOng

«Bi toan quen ea cai diu ttt-sinh.« dAu phu vlYj tlnh,

«DulYi vang co dat, xanh c6 trai,« chi nhilng s1}' dii rat

560,- Sat mOt }ai tir dAy» •Thua rlng: «Clim dli ben dliy,

«C6 lri-am do, cut)n -day saodanh.« Cting cOng htrO'ng-ltra ba sinh,

«Nguan an cbua s6ng Hnh con xao »•. Binh-ninh gln-b6 gia 0, (2)

TrU'lYc sau n6i got trulYng dao song-song.Vuan xuA.n hoa di quen ong,

Tung xa-x6i lam, l(li n()ng-nAnMay thn gtSi chin

570.- Cn-a cal tben ngbfa, phong kb6a tinb.

SAU KHI TAl .. HOOP,VC/ T(rSINH CHAN NHI

dAo vira thlly tinbGtSc giao sam dii ntH canh que Yen. (3)

(1) Caunily bM cAu· thO' chit «nhtlt tAm vithtroong hai nhlt taclInh van» -

4 it' J=l, - K:l J.JJi 4 it 't. NghYa lk :long mong lam tring mQt long mong lam may dltu non.C6 ban chep : Long thea trang nuL..

(2) TCit-giao ;l. m. :San keo.(3) Qut-yen : bOol chii' Yen soon ngti ". J,., flo

Vii XU-rig o.o·i Tong la Yen-sO'n, sinh nam con trai o.eungtro'i ta khen vi v6"i 5 choi Bay n6i ve sinh

con trai.5\

BfcH cAu KY NCQ

ChAn Nhi(l) rO'i chlitM(lt mai dauh doi tbi thn (2).

Sinh cang chamuchlit sam trU'a,Cli mong re s6ng, chO' tung rr.ay .(3)

GIANG KIEVCH(}NG TONG lIEN

BU'cJng trbi chU'a moicanh bay, (4)Thung-dung nang giai-hay m¢t hai.

R!ng I « Coi cho than s"dc)'i,580.- «Giam dauh kh6a lqi. nhii'ng nguO'i

..(( TrM thn mAy hQ'p, l(li tan,

• Ngay xuan hoa nb. hoa tim mirytrong bim, chin, mU'CTi nam,

B6ng cAu cua (6) dim.mai rn !Thil xtfO'ng gtii dam (7),

(1) Chdn Nht* jf. : Ten dfta con trai Giang ro6'iSinh. ChaD Nhl nghia oen Iii oua fre qui-bau.

(2) Thi tlra it "t : Ten hal kinh trong 6 kinh, ngrriri taquen dung hal chfi' chi vilo con nba nho-hQc.

(3) CAu nay n6f co y mong-mol theo i1bi bay·nhay hQi

(4) CO b1n chep : fJzrcmg irat vua mt,i canh bay.(5) Gfdm danh khOa l{Yt : do chii'danh cU'O'ng IQ'i t6a .g

.. 41J II, y noi ngueY! ta hj danh-IQ'i bUQc kh6a lam oo1\:ttv-do.

(6) Bong cliu elm : do cau bl;lCh can qua khfch t1F§. treYi (nhanh nhtr nRva chl;lY) qua clXas('), jnoi illl gi6' Vl,lt cai <11'1 hel, bao Jau,

(7) Diem-phil r41 ;1- : llO'i Diem-Ia aja phu, cau nay cobrtll chcp : « nghi d5'n rna 10 »,

52

BicH • cAu NY NCO

fIl Sinh sinh h6a h6a trong Ie) hang-quan (1).« B<S aivuqt khoi long {rilIi,

CI S6ng di (2){( Anh-hung nh.frogmij.t xua

590.- Tram nam mit viYj co-cay ciing lao« Hin thimg trQn I1gay qua.

e: Ma mliy ch6cd5. ra dan.(( ThOn-hoang may eli khau (3),

«Ay nen Bong·hr6'e (4" lau (r).«Chua mOt eUQc tang-thuO'ng.

« Non dong ding la, ntH vang cung« Sao bang ngay tbung cungtien,.

(( Vui chungtuut coi, xuAn rieng bon Ulna.

(1) IIony'-quQn *:Nghla den la cai vong lo'n, lravao SIt luan-hoan eil"a (tn>'i). Cau nayy noi khOng trimh khoi lrai I

(2) Co ban ehep : llU song Mm • .•(3) Ca khda : hiYi cau tllO' « hien ngu thien tai tri thtly

thL man nho'J1 bong do tha nhat khau .. 1!3 -t '$.:it, i:lq ;1 ;l - Nghla la ngU'Cyihien ke ngu ngimnam tmQ'C bi5t ai hay do', dily mat mQt nam mit loan nhfrnglau-lach. Blili y cung nhu' cau Cung-oim: «Tram nam coneo gi dihl, chrtng qua mQt nam c15 khau xanh ri ».

(4) B611.Q-luacm.-j[ : Ten mQt cai aai eua Tao ThilOUO'j Tam-qu()cben Tau, ral r.Jguy-nga dung himduo'ng-lao. Di-iich 0' tinh IIa-nam.

(5) Slu;.c-dll'O'llg f% Ten mQt eM 'Jilu do Trmrng1)uy(:l dO'i Hm'rng lh;rng ntm, Hting ttl' Klnh d{;d Tong su'a

Yell Hun bai Di-tich (y tinh nil-nam ben Timcanh t.1'i rfit J\'p.

53

BicH cAu KY. NCO

It DQc ngang bon nam (1),600.-« KhAp trong ba coi chin mijc dau (2).

« Ra vao quynh-Iau(3),«Treo tranh (4), giitt ban kien-kh<')ll

(5).«Bi hoa th6n (6),

« Th6ng nhlP phach, Bu5i tuon ng6n dan.«M¢t ngay trong thn thanh-nhan,

«May tram mu<')n dmh nhfm-hoan dQ sao I« Khu) en chang sam nghi lay nao l

I Gil long, h{lc llQi. ben nao ta hun? /) (7).

NGHE GIANG KIEU THUYEfvit TIEN TV

TiNH - NG(> DANMlmh sinh nhimg bang-hoang,

610.- Tuy say coi linh, chua tan long pham (8).

(1) Bf)n nam h6 : do chfr ttl' ha.i ngu h3 t!!J .Ji.(2) Ba col chin cMu : do chli' lam gic)'l cil'll eMu :E- r(..

I'u t1i. '(3) Kim-khuytt quynh-ldu : eua yang

Hiu ng9c.(4) Yen-thUg :kt : Kh6i, nU'6·c.:,.(5) Kien-khOn -*t *:Tro-i(6) Tuytl c1itm hoa lham 1" 1t. M.:

x6m hoa.(7) Gd lang cung nIm chim 16ng: do chfr lung

-it Hg.c nQi do chzr cia h?C rf Y noi cllim trong long- ke hj danh-IQ'i dlllg-buQc - sao bang ngo3i nOi -ngU<h c6 tien-cach II}.' do.

(8) Col tinh : bM chIT tinh-gi6'i $, cui thanh nllh,coi tien. Long pham : do chli' philll1 tam f\., 1'$, 1<'ll1g pham-tl,1c.

!H

_.._---_._-

BicH cAu KY NCO

Trot xl1a-tui sach con guam (1),Vi ta Sao, Hila (2), ai lam Y, Chu ? (3)

Thua rang: «Da lrugng-phu (4),« S11 dai vinh-nhl;lc chi cho long.

«Vi ham nghin tll', muf'll chung (5),«Con chim hay mai cfing trong khuon trat

« Lam chi cho euai,« Ai vui ai vui (6),

« Van-va trong dam ph<:>n-hoa,620.- « l3a muO'i-sau dOng ai 11:\ chu-nhAn ? ,.>

Sinh nghe tinh chuy¢n (7),Rua dan bl;li tl;lc, to dan 15i (8)

(1) TiIi such con gzro-In : do chii' tcua nam-gio'i. Cau nay y n6i ita trot sinh ra lam

trai.(2) Sao PbV. J. S(, IUra Do it • : Hai lln-gia caokhang mang gi cUQc d6'i. .(3) Y ])oal! 1P- ? Chu Cong : mQt lam luo'ng nba

Thuo-ng, mQI lam tuang nba Chu, suc ganh-vaanrrac.

(4) Trzrr;mg-phu j;" J;...: Ban-ong tai-gioi.(5) Nghlll tir muon chung: Beri chii' thien tu chung

-t noi v€ hlilllg quan tu phu-qui c6 hiwg nghlnngl}'a Iu, muon chung lrro·ng. Nguyen ngay xua hen TimCIT m8i e8 xe dong bon ngva keo g<.>i HI. tll', oguin t1.'r Ilrc langhin c8 xe, M6i 111Ql chung dl1ug dUQ'c sau hQc dau thocluO'ug, muon chung IlrC hi muon Hin s6 lhoc ay, du biel IDQtso luoong 10 va Hit phai la quan to.

(6) Yien #.: vUQ'n, hq.c "AA,: chim hq.c, yell :it : kh6i,hd 1t : rang, la nhii'ng canh vui thu eua lien-nhan.

(7) TiBIl-nhdn if I!l : Nguyen-nhin ttl' tmQ-c.(8) Co ban chep : ngan thay coi t\lC to dan pMp Hen.

55

BICH - cAu KY NCQ

Rllng : «XU'a Hoang Be. An Ky (1).«Nao phU'O'ng thoat-h6a tu-tir sao day? )j

Nang dIng: « thay,(( Tung (2) xU'aciing nay chfr sao!

({ Va chang dl1 hac thanh-tao,« Ma xem trong Tien-tilo co ten (3),

({ HQc,sao cho het chan truyen (4),630.- «Tu saocho (5) thi ta. »

SAU KHI THAO NH!NTJE:N - PHU HAl NGUen.CUNG CO'! LEN Trf:N

Tay {rao mQt d\lO tien-phu (6)"l\IQt phuO'ng hoa-lao, mot 16 kim-dan (7).

,(l}Hodng -Be 1it .. :Huy Ia Hien Vien .tr :tt n1Qt ong

vua pMt-minh ngh8 thu6c. An Ky tire An Ky Sinh :it; .AA :lTien-nidin ban thu6c ngoai

(2) Ki€u tuc Iii VU'<Yng til .:;- 'i'/ing tlrc Xi(',hTung Til -t fA :r :Rai nba hQe tu tien trm'rng tliQ

TUn-ido 'f ; BQ tien eua thien-tao t' ." & lh" »"" »"(4) Chdn-lrllyen -It' I-'f": Truyen trao dUQ'c uen nO'I uen

ch6n.(5) -1; : Tinh-vi, noi ticn-dit(6) Tien-phil. ,,1 1'f : Blla lien.(7) Boa-lao*- kim dan -t- -it : Iii ten r..hfrng vi

thu6c tieu. .

56 _._-_.=... ..

BICH - cAu KY NCO

Bil'ong tu sKn eaeh khao bAn (1),Ruq'u sen giQng, tra Ian tham long.

'Liin theo gi6 ttang dang (2),Than phamnhU' chap c{mh 16ng ..

B Ilang khi 151Tinh say ma-mang Lao-quan (3).

MAy dua Dam site hrong-van,640.- H,c dAu dOi truCrc san don ngU'oi.

Dang lay cU'iYi ca cU'O'i,Nhu ChAn Nhi n6i Uri xua :

« Con ky gi61uOn muft,«Mai sau hay gUy se hay! »

N6i dllangTrOng lheo canh Uiy (4) tuy¢t vai.

(t ].KMo bdn ::it _ : do' elIU « Knao iJan glan :I-/1. », (trong Kinh Thi) go cai mam g6 (y no'i khe suea.

ngll6'i In-dij.t thanh nhan.. . (2) Gid lilu lrallg dang: Gi6 ciiy trang ci\.y dong

do' diu thO' « thll<.mg, phong suyduo'ng ».: il) :ti -M J::.: .i. P1. it. Trang.soi tren. cay nga-dong, gic> thoi ben cay

(3) VzrO'ng:-mdu :itrc Tay VU'O'ng mftu .10 1f" mQtchua lien (y Giao;'tri 1£ ;t.. t1.'rc Thili-ThllQ'nglilo-quan *. ..k- # , ong t(') Lao; - than tien.

(4)Canh hq.t ; BM chii' bi].c-vu «i tag: bai chii' Hiyphtr"O'ng eIre .. "\i' l(. phllO'ng HiyIii. cOl dM C'1C vuL Bay n6i V\?' chong TIl Dyen clYihay phuo'ng Hiy Iii. coi tlli'in tien vui-ve xa-xam.

BtCH • cAu KY: NCO

hlll! trai (1).Man boa. diu di noi {2}.

=CHUNG==

.. (1) Bling-lai :MQl ngQn nui tien trong ba ng<)n. Theo Srrky : Trong be BQl-hiH co 3l)g<)n DlH tien Iii. Bong-laiit Phtrung trtrvng:t" va. Doanh.,.cha.u ill. jJli, xua naychua ai" too, chi co ngtr<7i tien .va thu6c Mt-tir a d6, cacgiiS'ng chim muong trbg, thi vimgdo bl}.c trang it a flt. BAy gilY a ben Tau coBong-lai thuQc tlnh Son-a·oDg J"

(2) Thien lhclnh Jl it : do tr6'i lam thanh r:l, Dghia Iii.ttl-ohien rna thimh. Co ball ·chpi) them hai diu sau de lamcilll.),(.t: .

Rlingtien hay O· minh,Ngllin lllU hOi khUc-J. .hung nllb lit ai '/